rms.ptl.ac.thrms.ptl.ac.th/files/10691_1705090990914.docx · web view3.3 ม านจ าดหร...

แผนการจดการเรยนร

เรองระบำาเบดเตลด ฟอนลาวคำาหอม

รายวชานาฏศลปไทยละคร 1 รหสวชา ศ 31207ชนมธยมศกษาปท 4

นางวมลมาศ จนทรชตำาแหนงคร วทยฐานะครชำานาญการ

วทยาลยนาฏศลปะพทลงสถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวงวฒนธรรม

หลกสตรพนฐานวชาชพ วทยาลยนาฏศลป พทศราช 2551 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย กลมสาระการเรยนรวชาชพนาฏศลปไทย

ปฏบตเอกนาฏศลปไทย (ละคร)สาระมาตรฐานการเรยนร

สาระท 1 รำามาตรฐานมาตรฐานท ศ 1.1 มความรความเขาใจ สามารถอธบายประวตความ

เปนมา องคประกอบของรำามาตรฐานมาตรฐานท ศ 1.2 มทกษะในการปฏบตทารำา รำามาตรฐานไดอยางถก

ตอง ตามแบบแผน

สาระท 2 ระบำามาตรฐานมาตรฐานท ศ 2.1 มความรความเขาใจ สามารถอธบายประวตความ

เปนมา องคประกอบของระบำามาตรฐานมาตรฐานท ศ 2.2 มทกษะในการปฏบตทารำา ระบำามาตรฐานไดอยาง

ถกตอง ตามแบบแผน

สาระท 3 รำาหนาพาทยมาตรฐานท ศ 3.1 มความรความเขาใจ สามารถอธบายประวตความ

เปนมา องคประกอบของรำาหนาพาทยมาตรฐานท ศ 3.2 มทกษะในการปฏบตทารำา รำาหนาพาทยไดอยางถก

ตอง ตามแบบแผน

สาระท 4 ระบำาเบดเตลดมาตรฐานท ศ 4.1 มความรความเขาใจ สามารถอธบายประวตความ

เปนมา องคประกอบของระบำาเบดเตลดมาตรฐานท ศ 4.2 มทกษะในการปฏบตทารำา ระบำาเบดเตลดไดอยาง

ถกตอง ตามแบบแผน

สาระท 5 การแสดงเปนชดเปนตอน

มาตรฐานท ศ 5.1 มความรความเขาใจสามารถอธบายประวตความเปนมา องคประกอบของการแสดงเปนชดเปนตอน

มาตรฐานท ศ 5.2 มทกษะในการปฏบตทารำา การแสดงเปนชดเปนตอนไดอยางถกตอง ตามแบบแผน

สาระท 6 อนรกษเผยแพรและสบทอดศลปวฒนธรรมไทยมาตรฐานท ศ 6.1 เขาใจและเหนคณคานาฏศลปไทย วเคราะห

วพากษ วจารณ เปรยบเทยบ สามารถนำาความรทไดมาสงเคราะหอยางสรางสรรค ถายทอดความคดเหน ความรสกความคดรเรมอยางอสระ นำาไปประยกตใชในชวตประจำาวน เขาใจบทบาทความสมพนธระหวางนาฏศลปไทยประวตศาสตร สงคมและวฒนธรรม

มาตรฐานท ศ 6.2 อนรกษ สบทอด เผยแพร เหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรมภมปญญาทองถน และภมปญญาไทย รวมทงสามารถนำาความรมาบรณาการจดการแสดงผลสมฤทธทางวชาชพได

คณภาพผเรยน

จบมธยมศกษาปท 6- รและเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนมา และองคประกอบ

ของรำามาตรฐาน ระบำามาตรฐานรำาหนาพาทย ระรำาเบดเตลด การแสดงเปนชดเปนตอนได สามารถวเคราะห วพาทย วจารณ เปรยบเทยบ และสงเคราะหองคความรดานนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาต

- มทกษะในการปฏบตทารำา รำามาตรฐาน ระบำามาตรฐาน รำาพาทย ระบำาเบดเตลด การแสดงเปนชดเปนตอนไดถกตองตามแบบแผน

- มความคดรเรมสรางสรรค สามารถนำาความรไปประยกตใชและนำามาบรณาการในแสดงผลสมฤทธทางวชาชพ อนรกษ สบทอด เผยแพร ตระหนกและเหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย

ผลการเรยนรและสาระการเรยนรวชาชพนาฏศลปไทย (ละคร)ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

สาระท 1 รำามาตรฐาน

มาตรฐานท ศ 1.1 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนองคประกอบของ รำามาตรฐานผลการเรยน1. บอกประวตความเปนมาของรำามาตรฐานได2. อธบายนาฏยศพทของรำามาตรฐานได3. ระบองคประกอบของรำามาตรฐานไดสาระการเรยนร

ประวตความเปนมาและนาฏศพท ของรำามาตรฐาน รำาฉยฉายเบญกาย รำาฉยฉายพราหมณรำาเชดฉง ออกเชดจน–

องคประกอบของ รำามาตรฐาน เครองแตงกาย เครองดนตร บทรองและทำานองเพลงโอกาสทใช

มาตรฐานท ศ 1.2 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนองคประกอบของ รำามาตรฐานผลการเรยน

1. รองเพลงรำามาตรฐานไดถกตอง ตามบทรอง ทำานองและจงหวะ2. ปฏบตทารำา รำามาตรฐานไดถกตองตามแบบแผนสาระการเรยนร

บทรองและทำานองเพลง รำามาตรฐาน รำาฉยฉายเบญกาย รำาฉยฉายพราหมณ รำาเชดฉง ออกเชดจนทารำา รำามาตรฐาน รำาฉยฉาย–พราหมณ รำาเชดฉง ออกเชดจน–

สาระท 2 ระบำามาตรฐาน

มาตรฐานท ศ 2.1 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนมาองคประกอบของระบำามาตรฐานผลการเรยน1. บอกประวตความเปนมาของระบำามาตรฐานได2. อธบายนาฏยศพทของระบำามาตรฐานได3. ระบองคประกอบของระบำามาตรฐานไดสาระการเรยนร

ประวตความเปนมาแอละนาฏยศพท ระบำามาตรฐาน ระบำาสบท บทท 1 (เพลงพระทอง) ระบำาสบท บทท 2 (เพลงเบาหลด) ระบำากฤดาภนหาร ระบำาเทพบนเทง ระบำายองหงดองคประกอบของระบำามาตรฐาน เครองแตงกาย เครองดนตร บทรองและทำานองเพลงโอกาสทใช

มาตรฐานท ศ 2.2 มทกษะในการปฏบตทารำา ระบำามาตรฐาน ไดอยางถกตองตามแบบแผนผลการเรยน1. รองเพลงระบบมาตรฐานไดถกตอง ตามบทรอง ทำานองและจงหวะ2. ปฏบตทารำา ระบำามาตรฐาน ไดถกตองตามแบบแผนสาระการเรยนร

บทรองและทำานองเพลงระบำามาตรฐาน ระบำาสบท บทท 1 (เพลงพระทอง) ระบำาสบท บทท 2 (เพลงเบาหลด) รำากฤดาภนหาร ระบำาเทพบนเทง ระบำาดาวดงส ระบำายองหงด

ทารำา ระบำามาตรฐาน ระบำาสบท บทท 1 (เพลงพระทอง) ระบำาสบท บทท 2 (เพลงเบาหลด) ระบำากฤดาภนกหาร ระบำาเทพบนเทง ระบำาดาวดงส ระบำายองหงด

สาระท 3 รำาหนาพาทย

มาตรฐานท ศ 3.1 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนมา องคประกอบของรำาหนาพาทยผลการเรยนร1. บอกประวตความเปนมาของรำาหนาพาทยได2. อธบายนาฏยศพทของรำาหนาพาทยได3. ระบองคประกอบของรำาหนาพาทยได4. บอกความสำาคญของการรำาหนาพาทยไดสาระการเรยนร

ประวตความเปนมาและนาฏยศพท ของรำาหนาพาทย สาธการ เสมอควง ตระนมต ตระบองกนโอดชนเดยว โอดสองชน ชำานาญ เขามาน (ตนเขามาน , ปลายเขามาน) โลม ตระนอน เสมอลาว บาทสกณ–

องคประกอบของรำาหนาพาทย เครองแตกาย เครองดนตร จงหวะหนาทบ ทำานองเพลงโอกาสทใช

ความสำาคญของการรำาหนาพาทย สาธการ เสมอควง ตระนมต ตระบองกน โอดชนเดยวโอดสองชน ชำานาญ เขามาน (ตนเขามาน , ปลายเขามาน ) โลม ตระนอน เสมอลาว บาทสกณ–

มาตรฐาน ท ศ 3.2 มทกษะในการปฏบตทารำา รำาหนาพาทย ไดอยางถกตองตามแบบแผนผลการเรยนร1. ปฏบตทารำา รำาหนาพาทยไดถกตองตามแบบแผนสาระการเรยนร

ทารำา รำาหนาพาทย สาธการ เสมอควง ตระนมต ตระบองกน โดดชนเดยว โอกสองชน ชำานาญเขามาน (ตนเขามาน , ปลายเขามาน) โลม ตระนอน เสมอลาว บาทสกณ–

สาระท 4 ระบำาเบดเตลด

มาตรฐานท ศ 4.1 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนมา องคประกอบของระบำาเบดเตลด1. ประวตความเปนมาของ ระบำาเบดเตลดได2. อธบายนาฏยศพทของระบำาเบดเตลดได

3. ระบองคประกอบของระบำาเบดเตลดไดสาระการเรยนร

ประวตความเปนมาและนาฏยศพท ของระบำาเบดเตลด ฟอนภไท ฟอนลาวคำาหอม รองเงง รำาบำาโบราณคด ชด ระบำาทวารวด ระบำาชมนมเผาไทย ฟอนมานมงคล ฟอนแคน ระบำาโบราณคด ชด ระบำาศรวชยเตนรำาเคยว ระบำานพรตน ระบำาโบราณคด ระบำาลพบร ฟอนพมาเปงมาง ระบำาโบราณคด ชด ระบำาเชยงแสน เซงสมพนธ ระบำามาน - มอญสมพนธ รำาเหยอย ฟอนรำามานมยเชยงตา ฟอนแพน ระบำาโบราณคด ชด ระบำาสโขทย รำาซดชาตร เซงกระหยง

องคประกอบของระบำาเบดเตลด เครองแตงกาย เครองดนตร บทรองและทำานองเพลง โอกาสทใช

มาตรฐานท ศ 4.2 ทมลกษณะในการปฏบตทารำาเบดเตลด ไดอยางถกตองตามแบบแผนผลการเรยนร1. รองเพลงระบำาเบดเตลดไดถกตอง ตามบทรอง ทำานองและจงหวะสาระการเรยนร

บทรอง และทำานองเพลง ระบำาเบดเตลด ฟอนภไท ฟอนลาวคำาหอม ระบำาชมนมเผาไทย ฟอนมมานมงคล เตนกำารำาเคยว ระบำานพรตน ระบำามาน มอญสมพนธ รำาเหยอย ฟอนมานมยเชยงตา–

ทารำา ระบำาเบดเตลด ฟอนภไทย ฟอนลาวคำาหอม รองเงง ระบำาโบราณคด ชด ระบำาทวารวด ระบำาชมนมเผาไทย ฟอนมานมงคล ฟอนแคน ระบำาโบราณคด ชดระบำาศรวชย เตนระบำานพรตน ระบำาโบราณคด ชด ระบำาลพบร ฟอนพมาเปงมาง ระบำาโบราณคด ชด ระบำาเชยงแสน เซงสมพนธ ระบำามาน มอญสมพนธ รำาเหยอย ฟอนมานมยเชยงตา –ฟอนแพน ระบำาโบราณคด ชด ระบำาสโขทย รำาซดชาตร เซงกระหยง

สาระท 5 การแสดงเปนชดเปนตอน

มาตรฐานท ศ 2.1 มความร ความเขาใจ สามารถอธบายประวตความเปนมาองคประกอบของ การแสดงเปนชดเปนตอนผลการเรยนร1. บอกประวตความเปนมาของการแสดงเปนชดเปนตอนได2. อธบายนาฏยศพศพทของการแสดงเปนชดเปนตอนได3. ระบองคประกอบของการแสดงเปนชดเปนตอนไดสาระการเรยนร

ประวตความเปนมาและนาฏศพทของการแสดงเปนชดเปนตอน เรองรามเกยรต ชดตบพรหมาสตร เรองขนชาง - ขนแผน ตอน พลายบว - เกยวนางตาน เรองอเหนา ตอน อเหนารำาพงถงสามนาง (เพลงชาป ) เรองอเหนา ตอน ยาหรบตามนกยง เรอง พระลอง ตอน ปเจาเรยกไก

องคประกอบของการแสดงเปนชดเปนตอน เครองแตงกาย เครองดนตร บทรองเพลง ทำานองเพลงโอกาสทใช

มาตรฐานท ศ 2.2 มลกษณะในการปฏบตทารำา การแสดงเปนชดเปนตอน ไดอยางถกตองตามแบบแผนผลการเรยนร1. รองเพลงการแสดงเปนชดเปนตอน ไดถกตองตามบทรอง ทำานองและจงหวะ2. ปฏบตทารำา การแสดงเปนชดเปนตอนไดถกตองตามแบบแผนสาระการการเรยนร

บทรองและทำานองเพลง การแสดงเปนชดเปนตอน เรองรามเกยรต ชด ตบพรมาสตร เรองขนชาง ขนแผน ตอน พลายบว – - เกยวนางตาน เรองอเหนา ตอน อเหนารำาพงถงสามนาง (เพลงชาป )เรองอเหนา ตอน ยาหรนตามนกยง เรอง พระลอ ตอน ปจาเรยกไก

ทารำา การแสดงเปนตอน เรองรามเกยรต ชด ตบพรามาสตร เรอง ขนชาง ขนแผน ตอน พายบว – - เกยวนางตาน เรองอเหนา ตอน อเหนารำาพงถงสามนาง (เพลงชาป ) เรองอเหนา ตอนยาหรนตามนกยง เรอง พระลอ ตอน ปเจาเรยกไก

สาระท 6 อนรกษเผยแพรและสบทอดศลปวฒนธรรม

มาตรฐาน ศ 6.1 เขาใจและเหนคณคานาฏศลปไทย วเคราะหวพากษ วจารณเปรยบเทยบ สามารถนำาความรทไดรบมาสงเคราะหอยางสรางสรรค ถายทอดความคดเหน ความรสกความคดรเรมอยางอสระ นำาไปประยกตใชในชวตประจำาวน เขาใจบทบาทความสมพนธระหวางนาฏศลปไทยกบประวตศาสตรสงคมและวฒนธรรมผลการเรยนร1. เขาใจเหนคณคาในการเรยนนาฏศลปไทย2. วเคราะห วพากษ วจารณ เปรยบเทยบทาร ำา นาฏศลปไทยไดอยางสรางสรรค3. แสดงความคดเหน ความรสก ความคดรเรมดานนาฏศลปไทยอยางอสระ4. นำาความรทไดมาสงเคราะหอยางสรางสรรคใหเกดประโยชนในวชาชพ5. อธบายบทบาทความสมพนธระหวางนาฏศลปไทยกบประวตศาสตรสงคมและวฒนธรรมสาระการเรยนร

รำามาตรฐานระบำามาตรฐาน รำาหนาพาทย ระบำาเบดเตลด การแสดงเปนชดเปนตอน

มาตรฐาน ศ 6.2 อนรกษ สบทอด เผยแพร เหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรมภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย รวมทงสามารถนำาความรมาบรณาการจดการแสดงผลสมฤทธทางวชาชพไดผลการเรยนร1. ตระหนกและเหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย2. อนรกษ สบทอด เผยแพรนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรม3. นำาความรมาบรณาการจดแสดงผลสมฤทธทางวชาชพสาระการเรยนร

รำามาตรฐาน ระบำามาตรฐาน รำาหนาพาทย ระบำาเบดเตลด การแสดงเปนชดเปนตอน

มาตรฐาน ศ 6.2 อนรกษ สบทอด เผยแพร เหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรมภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย รวมทงสามารถนำาความรมาบรณาการจดแสดงผลสมฤทธทางวชาชพไดผลการเรยนร1. ตระหนกและเหนคณคาของนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย2. อนรกษ สบทอด เผยแพรนาฏศลปไทยอนเปนมรดกทางวฒนธรรม3. นำาความรมาบรณาการจดแสดงผลสมฤทธทางวชาชพไดสาระการเรยนร

รำามาตรฐาน ระบำามาตรฐาน รำาหนาพาทย ระบำาเบดเตลด การแสดงเปนชดเปนตอน

คำาอธบายรายวชารหสวชา ศ 31207 รายวชา นาฏศลปไปละคร 1กลมสาระการเรยนร วชาชพนาฏศลปไทย

ชนมธยมศกษาปท4

เวลา 240 ชวโมง จำานวน 6 หนวยกต

ศกษาประวตความเปนมา องคประกอบ ของระบำามาตรฐาน ระบำากฤดาดานหาร ระบำาสบท บทท 1 (พระทอง) รำาหนาพาทย สาธการ เสมอควง ระบำาเบดเตลด ฟอนภไท ฟอนลาวคำาหอม รองเงง ระบำาโบราณ ชด ระบำาทวารด

ปฏบตทารำา ระบำามาตรฐาน ระบำากฤดาภนหาร ระบำาสบท บทท 1 (พระทอง) รำาหนาพาทย สาธการ เสมอควร ระบำาเบดเตลด ฟอนภไท ฟอนลอนคำาหอม รองเงง ระบำาโบราณคด ระบำาทวารวด

มความร ความเขาใจตระหนกและเหนคณคา ในวชานาฏศลปไทย สงเสรมศลปะนสย นำาไปใชใหเปนประโยชนตอตนเองและสงคม เพอเปนพนฐานของการศกษาในระดบตอไป

ผลการเรยนรศ 2.1 ม.4/1 ม.4/2 ม.4/3ศ 2.2 ม.4/1 ม.4/2ศ 3.1 ม.4/1 ม.4/2 ม.4/3ม.4/4ศ 3.2 ม.4/1ศ 4.1 ม.4/1 ม.4/2 ม.4/3ศ 4.2 ม.4/1 ม.4/2

รวม 15 ขอ

ความรเบองตนเกยวกบระบำาเบดเตลด

ความหมายของระบำา นกวชาการไดกลาวถงความหมายของระบำาไว สรปดงน

ระบำา เปนการแสดงนาฏศลปไทยประเภทหนงทมงหมายในเรองความงามของทารำา และความไพเราะของเพลงรองทำานองดนตร บทรองไมมความหมายในการดำาเนนเรองอยางบทละคร แตจะมเนอความไปในทางรนเรงบนเทงใจอยางทลาลแบร ไดกลาวถงไวในจดหมายเหตสมยสมเดจพระนารายณมหาราชแหงกรงศรอยธยา วา

“ระบำานนเปนคนเตนรำา 2 แถว ชายและหญง ไมใชทหาร ไมใชกระทำาศกแตเปนเจาชมาสโมสรกรอกนตางรายรำาเขาพณพาทยใหเราดพรอมๆกน และสลบกน..........รองคำาขบพลางรำาพลา...............กำาลงจบระบำาอยนน มชาย 2 คน มาบำาเรอคนดดวยวาจาทอดเสนหลวงๆ หลายขบวน คนหนงพดในนามของพระระบำาทงปวง และอกคนหนงพดในนามนางระบำาทงปวง ” (สมเดจบรมวงศเธอกรมพระยานราธปประพนธพงศ (ผแปล),2505

ความหมายของคำาวา ระบำาเบดเตลด“ ”นกวชาการไดกลาวถง ความหมายของระบำาเบดเตลดไว สรปไดดงน

ระบำาเบดเตลดมาจากสมาของคำานาม 2 คำา คอระบำา และเบดเตลด คำาวา ระบำา ดงน“ ”

- ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2554 : 980)ใหความหมายระบำาวาการแสดงทมงความสวยงามหรอความบนเทงใชผแสดงเปนหม เชนระบำาสบท,ระบำานพรตน,ระบำาเทพบนเทง เปนตน

- สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำารงราชานภาพ ไดกลาวถงการฟอนรำาหรอระบำาไวในหนงสอตำานานละครอเหนาวา คอการรำาเปน“คๆเขากบการขบรองและป พาทยเปนของสำาหรบใหดกระบวนทร ำางามกบ

ฟงลำานำาขบรองและดนตรไพเราะหาไดเลนเปนเรองเหมอนอยางโขนและละครไม”

- สวรรณ อดมผล กลาวไวหนงสอวรรณกรรมการแสดงของไทยวา เปนการรำาทมจำานวนคนมากกวา“ 2 คนขนไป จดเปนแถวลกษณะตางๆ อยางมระเบยบและสวยงาม ลลาการรำาสลบระหวางแถวงดงามออนชอย ผร ำาแตงกายงดงามจดมงหมายเพอแสดงความงดงามของศลปะการรำาไมมการดำาเนนเรอง”

- ประดษฐ อนทนล กลาวไวในหนงสอดนตรไทย และนาฏศลปวา ระบำาเปนศลปะการรำาทเปนชดเปนหม มผแสดงตงแต “ 2 คน ขนไป การ

แสดงระบำาไมคำานงถงบทมากนกแตเนนทความพรอมเพรยงในการใชลลาทารำาการจดกระบวนรำาและความสวยงามของการแตงกายเปนสำาคญ”

คำาวา เบดเตลด ราชบณฑตยสถาน “ ” 2554 (2554 : 683) เบดเตลดไววา เลก ๆ นอย ๆ หลาย ๆ อยางรวมกน เชน เบดเตลดโดยปรยาย หมายความไมสจะสำาคญอะไรนก เชน เรยกเบดเตลด

จากความหมายขางตน สรปไดวา ระบำา แมจะมผใหความหมาย“ ”ไวในทตาง ๆ กน และใชถอยคำาทแตกตางกนบาง แตโดยรวมแลวจะพบวา มความหมายดำาเนนไปในแนวเดยวกน เมอมารวมกบคำาวา เบดเตลด “ ”แลวมความหมายดงน

ระบำาเบดเตลด หมายถง ศลปะของการรายรำาทแสดงพรอมกนเปนหม ตงแต 2 คนขนไป มจดมงหมายในการแสดงทารายรำาทสวยงาม ประกอบบทรองและทำานองเพลง ในชดการแสดงสน ๆ ใชเวลาจำากด ทารำาดงกลาว บางทาหรอบางชดอาจไมมความหมายอะไรนอกจากความสวยงาม แตบางครงกมความหมายตามบทรองบาง ทารำาเหลานมความ

ออนชอยงดงาม ประณต โดยการคดประดษฐขนใหมใหเหมาะสมกบโอกาสและงานทนำาไปแสดงความงามของระบำาเบดเตลด นอกจากจะประกอบดวยทารำาทสวยงาม และเพลงรองทำานองดนตรทไพเราะแลว ยงประกอบดวยการจดแถวเปนรปตาง ๆ อยางมระเบยบ และการแตงกายทงดงาม เชน ระบำาโบราณคด 5 ชด ระบำาทวารวด ระบำาศรวชย ระบำาลพบร ระบำาสโขทย ระบำาเชยงแสน

ทมาของ ระบำา“ ”สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำารงราชานภาพ ทรง

สนนษฐานเรองทมาของ ระบำา ไววา การฟอนรำาทผหญง“ ” “เลนนน ชนเดมปรากฏแตวาเปนนางรำา คงไดตำารามาจากอนเดยเหมอนกน จงมทงในเมองไทย เมองพมา และเมองชวา ไทย เรยกวา ระบำาพมา เรยกวา เยนปวย ชวา เรยกวา สะแรมป ลกษณะทเลนกเปนทำานองเดยวกนทง 3 ประเทศ”

สำาหรบระบำาของไทยนนเชอวานาจะมกำาเนดกอนสมยแผนดนสมเดจพระนารายณมหาราชแหงกรงศรอยธยา เนองจากในสมยนน มองสเออ เดอ ลาลแบร ราชทตฝรงเศสเขามาเมองไทย ไดกลาววา ไดดทงโขน ละคร และระบำา

ปจจบนการแสดงทเรยกวา ร ำาเบดเตลด และระบำาเบดเตลด มอยเปนจำานวนมาก สวนใหญจะถกบรรจเปนหลกสตรการเรยนนาฎศลปไทย

ของวทยาลยนาฏศลป เกอบทกระดบชน โดยมวตถประสงคเพออนรกษและพฒนาสบตอวฒนธรรมไทยทางดานดนตรนาฏศลปตอไป

โอกาสทใชแสดงระบำาเบดเตลดสามารถนำาไปแสดงในโอกาสตาง ๆ ดงน

1. การแสดงเบกโรงกอนการแสดงละคร2. ประกอบการแสดงละครรำาเรองตาง ๆ 3. การแสดงวพธทศนา4. งานรนเรง และงานมหรสพตาง ๆ

การแตงกายผแสดงระบำาเบดเตลด มกจะแตงกายตามแบบแผนทผประดษฐได

กำาหนดไวตามชดการแสดงนน ๆ

เพลงรอง และทำานองดนตรวงดนตรทนำามาใชประกอบการแสดง นยมใชวงป พาทย ซงมขนาด

ผสมวงแบงออกเปน 3 ขนาด ไดแก1. วงป พาทยเครองหา ประกอบดวย ป ระนาดเอก ฆองวงใหญ

ตะโพน กลองทด และฉง2. วงป พาทยเครองค ประกอบดวย ปใน ป นอก ระนาดเอก

ระนาดทม ฆองวงเลก ฆองวงใหญ ตะโพน กลองทด และฉง3. ป พาทยเครองใหญ ประกอบดวย ป ใน ปนอก ระนาดเอก

ระนาดทม ระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลก ฆองวงใหญ ฆองวงเลก ตะโพน กลองทพ ฉง ฉาบเลก ฉาบใหญ และโหมง

ฟอนนกวชาการไดกลาวถงฟอนไวสรปไดดงน สารานกรมไทยสำาหรบเยาวชนโดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว (2553 : 113 – 118) กลาวถงฟอนไววา แหลงทเลน ฟอนเปนนาฏศลปพนเมองของภาคเหนอ การฟอนแบงตามลกษณะงานทแสดง คอ ฟอนผ ฟอนเมอง ฟอนแบบไทยใหญ และฟอนมาน

1. ฟอนผ เปนการฟอนทมาจากการนบถอผ ไดแก ฟอนผมด ฟอนผเมอง ฟอนผเจานาย เพอเซนสงเวยผบรรพบรษ ผปยา ผประจำาตระกล ผฟอนเปนหญงในตระกลแตงกายนงซนทบผาทคลองคอ และโพกศรษะ ฟอนตามจงหวะดนตรวงสะลอซอซง สวนฟอนผนางดง เปนการละเลนในงานสงกรานตเหมอนเลนแมศรในภาคกลาง แตเลนในเวลากลางคน โดยใหผหญง 4 – 5 คน จบกระดงฝดขาว แลวขบลำานำาเพลงใหผนางดงมาเขาฟอนรำา

2. ฟอนเมอง เปนการฟอนลลาของคนเมอง ประกอบดวย ฟอนเลบ ฟอนเทยน หรอ ฟอนเชญโตก ฟอนสาวไหมและฟอนเจงเซง ตบ–มะผาบ ฟอนดาบ–

ฟอนเลบ เปนเอกลกษณของภาคเหนอ นยมฟอนนำาขบวนแหครวทาน จงเรยกอกชอหนงวา ฟอนแหครวทานมผฟอนเปนชด ตงแต 6 คน 8 คน 12 คน ถง 100 – 200 คน เปนหญงลวน แตงกายดวยเสอพนเมองไมสวมรองเทา สวมเลบทำาดวยโลหะทองเหลองปลายเรยวแหลมยาวประมาณ 3 นว เกลาผมมวยประดบดอกเออง มเครองดนตรบรรเลง ประกอบดวย วงกลอง วงฆอง และสวา (ฉาบ)

ฟอนเทยน ลลาทวงทาฟอน การแตงกาย และเครองดนตรเหมอนฟอนเลบ แตถอเทยนแทนสวมเลบ เปนการฟอนรวมนำาขบวนแหขนโตก จงเรยกอกชอหนงวา ฟอนเชญโตก ศลปะการฟอนงดงามอยทลลาการบดขอมอ และการเคลอนไหวทชา ๆ นมนวล เขากบจงหวะเพลงอยางมระเบยบและพรอมเพรยงกน

ภาพททมา :

ฟอนสาวไหมเปนการฟอนชนดหนงของชางฟอนหญง การแตงกายแบบเดยวกบฟอนเลบ แตมลลาทาฟอนทเลยนแบบกรยาอาการสาวไหม ใชดนตรวงสะลอซอซงบรรเลงเพลงประกอบ

ภาพท ฟอนสาวไหมทมา :

ฟอนเจงเซง เปนการฟอนของชางฟอนชายดวยมอเปลา ฟอนเปนชดตอเนองกน เรมดวย ฟอนเจง (เจง คอ ชนเชง) แสดงทารายรำาชนเชงทวงทานกรบ แลวตอเนองดวยตบมะผาบ โดยใชมอเปลาตบไปตามสวนตาง ๆ ของรางกายพรอมกลาวคาถาอาคมลบไปตามรางกายใหคงกระพนชาตร ตามความเชอทางไสยศาสตร การรายรำามการยกเทา งอเขา งอศอก บดตว ตอเนองกน สอดคลองตามจงหวะดนตรทมทงชาและเรว จากนนเปน ฟอนดาบ ซงเปนการแสดงชนเชงการตอสปองกนตว ผสมผสานกบลลาทาฟอน ทสงางาม

ภาพท ทาหนงของฟอนเจงเซงทมา :

3. ฟอนแบบไทยใหญ เปนการฟอนทประกอบดวยฟอนกงกะหรา –กำาเบอคง ฟอนโต ฟอนมองเชง และ ฟอนเงยว–

ฟอนกงกะหรา กำาเบอคง ฟอนโต บางแหงเรยกวา ฟอนนางนก – – เพราะ กงกะหรา คอ กนนร หรอกนนร กำาเบอคง คอ “ ” “ ” ผเสอลมแมนำาคง หรอแมนำาสาละวน โต เปนสตวทเทาในปาหมพานต “ ”ฟอนนนยมแสดงในงานเทศกาลออกพรรษา ตามตำานานเลาวา สตวพวกนออกมาแสดงความรนเรงตอนรบพระพทธเจาเมอครงเสดจลงจากสวรรคชนดาวดงส หลงจากแสดงพระธรรมเทศนาโปรดพระพทธมารดาแลว ผแสดงมทงหญงและชาย แตงกายดวยเสอผาสดำาหรอสอนกได สวม

กางเกง มปก หาง ทำาดวยโครงไมไผบดวยผาแพร มเชอกผกตดปกหางทโยงมายงผฟอนใหเคลอนไหวได สวมมงกฎ สงวาลและเครองประดบ สวมหนากากรปหนาคนทาสขาว ทาฟอน

ภาพท ฟอนกงกะหรามกแสดงคกบฟอนโตทมา :

ภาพท ฟอนกงกะหราแบบดงเดมจะสวมหนากากทาสขาวทมา :

เลยนแบบธรรมชาตของนก สวนกำาเบอคงมปกประดษฐเปนแบบผเสอลกษณะคลายกงกะหรา

ฟอนมองเชง มองเชงในภาษาไทยใหญ หมายถง ฆองชด วง“ ”มองเชง คอ วงดนตรฆองทมผฟอน ฟอนอยในกระบวนแห วงดนตรนใชบรรเลงในงานทวไปของชาวไทยใหญ จนมอทธพลทำาใหคนเมองบางทองถนรบลกษณะการเลนประสมวงเขามาดวย การฟอนน บางทจงเรยกวา ฟอนไต

ภาพท ฟอนมองเชงทมา :

ฟอนเงยว ปจจบนเปนทรจกและนยมเลนกนในภาคเหนอ ผประดษฐคดทารำา คอ ชางฟอนในพระตำาหนกของพระราชชายาเจาดารารศม ซงเลยนแบบทวงทาการฟอนแบบชาวไทยใหญ ผสมเขากบลลาทาร ำานาฏศลปของภาคกลางจงเกดเปนการฟอนชนดน

4. ฟอนมาน มาน ในภาษาลานนา หมายถง พมา การฟอน“ ” “ ”ชนดนไดรบอทธพลจากพมาทอยตดกบภาคเหนอของไทย ฟอนมานมยเชยงตา เปนการฟอนทพระราชชายาเจาดารารศมทรงรเรมขน โดยใหชางฟอนในพระตำาหนกและในคม รวมกบครชางฟอนของพมา ชวยกนประดษฐทวงทาฟอนรำาทมทงชาและเรว ใชชางฟอนหญง 8 – 16 คน แตงกายแบบพมาเกลาผมสง ใชวงป พาทยบรรเลงเพลงประกอบ

ภาพท ฟอนมานมยเชยงตา โดยชางฟอนของพระราชชายาเจาดารารศมทมา :

5. ฟอนประกอบในละครพนทาง เชน ฟอนทประดษฐทาร ำาขนเพอประกอบละครพนทางในสมยรชกาลท 5 เชนฟอนแพน

ฟอนรก ฟอนลาวคำาหอม ฟอนแพน ฟอนลาวสมเดจ ฯลฯธรยทธ ยวงศร (2540 : 60 – 65) ไดกลาวถง ฟอนไววา คำาวา ฟอน เปนภาษาถน หมายถง การแสดงออกดวยทาทาง“ ”

ตาง ๆ จะโดยธรรมชาตหรอปรงแตงไปแลวกตาม ตรงกบคำาวา รำา ใน“ ”ภาษาถนภาคกลาง ดวยเหตนชาวลานนาหรอชนชาวเหนอทปจจบนเรยกวา ลานนา จงเรยกกระบวนรำาชดตาง ๆ ของตนทงหมดวา ฟอน มา“ ” “ ”

ตงแตอดต เชน ฟอนแหครวทาน ฟอนผ ฟอนมาน ฟอนเงยว ฯลฯ

ในขณะเดยวกน คำาวา ฟอน กใชเรยกกระบวนรำาของกลมชนใน“ ”ภาคอสานดวย แตความหมายตางกนออกไป กลาวคอ

“ฟอน ในภาษาถนลานนา หมายถง การแสดงออกในเชงนาฏศลป”ทกรปแบบ

“ฟอน ในภาษาถนอสาน หมายถง การแสดงออกในเชงนาฏศลปท”มรปแบบ ตามทกำาหนดไวโดยบรพาจารย หากแสดงออกโดยไมมรปแบบตามความปต ความพอใจ หรอเกดศรทธาขนมาทนททนใด เรยกวา เซง“ ”

การฟอนของกลมชนในลานนามมาแลวเกนกวา 500 ป ดงโคลงบทท 110 ในหนงสอโคลงนราศหรภญไชย บรรยายไววา

จงเสลยอรยาตรฟอน เฟอนฟดแวววาดหางยงกวด แกวงเตนเงนทองระบำาทด ทอมทอด งานเอตามพวกคนธพเหลน หลากแลหลายระบำา

นอกจากนน ยงพรรณนาไวชดเจนวา ผฟอนเปน (เพศ) หญง ดงโคลงบทท 130 วา

ภมกควคอมกง โกทนแอวออนกำาพลพน รวบรงกทลลดาวลล ลมเพก เพยงเอเพงเพงพลบเตาตง ผองผายขจร

การฟอนของชาวลานนาในอดต ประกอบไปดวยลลาทาทางทเลยนแบบหรอดดแปลงมาจากธรรมชาตในทองถนนน มกมลกษณะเปนศลปะตามเผาพนธโดยแท กลาวคอ เชองชา แชมชอย สวยงาม ไมมลลาทาร ำาทซบซอนยงยาก ไมมกฎเกณฑขอบงคบใด ๆ เปนกระบวนทาร ำาทงาย ๆ สน ๆ เพราะเกดจากภมปญญาชาวบาน มกแสดงเปนชด ๆ มมากมาย

หลายรปแบบ และขนานนามชดการแสดงหรอกระบวนฟอนนน ๆ ตามเชอชาตของผฟอน ดงนน คนมานหรอคนพมาฟอน กเรยกการแสดงชดนนวา ฟอนมาน คนไตหรอคนไทยใหญหรอคนเงยวฟอน กเรยกวา ฟอ“ ” “นเงยว หรอ ฟอนไต แตไมเรยก ฟอนไทยใหญ” “ ” “ ”

ครนสภาพทางสงคมเจรญขน การตดตอคมนาคมสะดวกสบายมากขน ประชากรมการศกษากวางไกลแพรหลายมากขน มการตดตอกบสยามประเทศมากขน อทธพลของ ร ำาไทย ในราชสำานกสยามซงมระเบยบ“ ”แบบแผนทดกวา สวยงามกวา จงเรมเขามาเกยวพนกบการฟอนพนเมองของลานนา ทำาใหรปแบบเอกลกษณ และลลาทาทางเรมปรบเปลยนไป กระบวนฟอนชดตาง ๆ ทมอยเดมและทประดษฐขนใหม จงเรมผดแผกแตกตางกนออกไป

สาเหตทเกดการผดแผกแตกตางกนออกไปนน มาจากมลเหต 2 ประการกลาวคอ

1. การแสดงแตละกระบวนฟอน มกประดษฐขนโดย ผร ในทอง“ ”ถน ตวอยางเชน ฟอนแหครวทาน ดงนน ชางฟอน (ผแสดง) ของศรทธาวดตาง ๆ ยอมแตกตางกนไป แตอาจมสวนคลายกนเพราะจดลำาดบทาฟอนและเปลยนทาตาง ๆ ในขณะกาวเทาไมเหมอนกน

ภมกควคอมเกง โกทนแอวออนกำาพลพน รวบรงกทลลดาวลล ลมเพก เพยงเอเพงเพงพลบเตาตง ผองผายขจร

การฟอนของชาวลานนาในอดต ประกอบไปดวยลลาทาทางทเลยนแบบหรอดดแปลงมาจากธรรมชาตในทองถนนน มกมลกษณะเปนศลปะตามเผาพนธโดยแท กลาวคอ เชองชา แชมชอย สวยงาม ไมมลลาทาร ำาทซบซอน ยงยาก ไมมกฎเกณฑขอบงคบใด ๆ เปนกระบวนทาร ำาทงาย ๆ

สน ๆ เพราะเกดจากภมปญญาชาวบาน มกแสดงเปนชด ๆ มมากมายหลายรปแบบ และขนานนามชดการแสดงหรอกระบวนฟอนนน ๆ ตามเชอชาตของผฟอน ดงนนคนมานหรอคนพมาฟอน กเรยกการแสดงชดนนวา ฟอนมาน คนไตหรอคนไทยใหญหรอคนเงยวฟอน กเรยกวา ฟอน“ ” “

เงยว หรอ ฟอนไต แตไมเรยก ฟอนไทยใหญ” “ ” “ ”ครนสภาพทางสงคมเจรญขน การตดตอคมนาคมและสะดวกสบาย

มากขนประชากรมการศกษากวางไกลแพรหลายมากขน มการตดตอกบสยามประเทศมากขน อทธพลของ ร ำาไทย ในราชสำานกสยามซงม“ ”ระเบยบแบบแผนทดกวา สวยงามกวา จงเรมเขามาเกยวพนกบการฟอนพนเมองของลานนา ทำาใหรปแบบเอกลกษณ และลลาทาทางเรมปรบเปลยนไป กระบวนฟอนชดตาง ๆ ทมอยเดมและทประดษฐขนใหม จงเรมผดแผกแตกตางกนออกไป

สาเหตทเกดการผดแผกแตกตางกนออกไปนน มาจากมลเหต 2 ประการกลาวคอ

1. การแสดงแตละกระบวนฟอน มกประดษฐขนโดย ผร ในทอง“ ”ถนตวอยางเชน ฟอนแหครวทาน ดงนน ชางฟอน (ผแสดง) ของศรทธาวดตาง ๆ ยอมแตกตางกนไป แตอาจมสวนคลายกนเพราะจดลำาดบทาฟอนและเปลยนทาตาง ๆ ในขณะกาวเทาไมเหมอนกน

2. เมอมการรบเอาลลาทารำาของราชสำานกสยามเขามาเผยแพร เกยวโยงกนทำาใหการฟอนของชางฟอนในวงพระราชชายา เจาดารารศม และชางฟอนในคมเจาหลวงเชยงใหมผดแผกแตกตางจากลลาทาฟอนของชางฟอนทเปนชาวบานศรทธาตามวดตาง ๆ ไป ดงนน ลทธเอาอยาง “ ”จะดวยวตถประสงคใดกตาม ความเปลยนแปลงจงเกดขน กลายเปน ถก ผด ตามทศนคตของแตละกลม แตละคนไป“ ” “ ”

อยางไรกตาม หากเราศกษาเรองการฟอนของชาวลานนาโดยละเอยดลกซงแลว คงพอจะสรปกระบวนฟอนตาง ๆ ออกไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. ฟอนพนเมอง2. ฟอนมาน3. ฟอนเงยว

ฟอนพนเมองหรอฟอนเมอง เปนกระบวนฟอนทมมาแตดงเดมของชาวลานนา พอจะจำาแนกออกมาใหเหนชดเจนได เปน 7 กระบวนฟอน

1.1 ฟอนแหครวทาน หรอ ฟอนเลบ ผแสดงหรอชางฟอนเปนหญงลวน ไมมรปแบบ ใด ๆทงสน สดแทจะนดหมายกน มสญลกษณทสำาคญ คอ ใชทองเหลองทำาเปนกรวยสวมทนวทงส ยกเวนนวหวแมมอ ทมอทงสองขาง เปนเหตใหชนตางถนทไปเหนเขาเรยกวา ฟอนเลบ ชางฟอนจะแตงตวงาย ๆ ตามประเพณการแตงกาย“ ”ของสตรชาวบานลานนา นงผาซน ตนตอ ลายขวางลำาตว สวมเสอประดบลกไมผาอก เกลาผม ทดดอกเออง มวงตงโนง ซงประกอบดวย ฆอง กลองหลวงหรอกลองแอว กลองตะโลดโปด ฉาบหรอสวา ป แนนอย (เลก) ป แนหลวง (ใหญ) บรรเลงประกอบการฟอน การฟอนชนดนจะใชฟอนนำาขบวนครวทาน ซงหมายถง เครองอปโภคบรโภคตาง ๆ ไปถวายพระสงฆตามวด ทตองการ

1.2 ฟอนดาบ เดมเปนวชาตอสปองกนตวของชายชาวลานนาทกคนแตปจจบนพฒนาการแสดง ลลาทาฟอนม 2 แบบ แบบแรก

เนนในเรองความสวยงาม มทาฟอนทงหมด 32 ทา ปรากฎอยชดเจนในมหาชาต คำาหลวงฉบบลานนา ผฟอนจะใชดาบเพยง 2 เลม แตงกายแบบชายชาวลานนาทวไป ดนตรทใชประกอบการฟอนประกอบดวยกลองแซะ ฉาบหรอสวา ฆอง 1 ชด (3 – 5 ลก)

ภาพท ฟอนดาบทมา :

1.3 ฟอนเจง เดมเปนวชาตอสปองกนตวดวยมอเปลายามคบขน คลายการรำาชระของภาคใต ประกอบไปดวยทาทใชกาวเทาเปน

ขม เพอเปนหลกในการรบนำาหนกคตอส คลายกบคำาพดของคนภาค“ ”กลางวา ยางสามขม เปนการลอหลอกคตอสดวยไหวพรบปฏภาณและ“ ”ชนเชงชนสง แตงกายเชนเดยวกบฟอนดาบ ลลาทาฟอนใกลเคยงกบมวยโบราณของภาคอสาน วงดนตรทใชประกอบการฟอนเหมอนกบฟอนดาบ

ภาพท ฟอนเจงทมา

1.4 ฟอนผมด เปนการฟอนในพธกรรม โดย กำาลง “(คนทรง)” หรอคนทถกวญญาณอนมาสง ไมมแบบแผนใด ๆ วงดนตรทใชบรรเลงประกอบไดแก วงพาทยฆอง ซงออกเสยงเปนภาษาถนวา “ ”

ปาด กอง แตทำานองทบรรเลงออกมานนมกเปนทำานองเพลงมอญและ“ ”พมา สามารถเขาไปรวมดวยไดทงชายและหญง การแตงกายของ กำาลง จะนงขาวหมขาวสวนคนอน ๆ แตงกายตามสบายไมมขอกำาหนด“ ”

1.5 ฟอนหางนกยง เปนการฟอนของชางฟอนตงแต 2 คนขนไปจะเปนชายทงหมด หรอหญงทงหมด หรอชายหญงผสมกนกได ชางฟอนแตละคนถอขนหางนกยงในมอขางละกำา แลวฟอนไปตามกระบวนทไดรบการฝกหดถายทอดมา แตงกายตามประเพณของผฟอน วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอนไมกำาหนดตายตว จะใชวงใดกได บางทองถนใชวงกลองกนยาวหรอกลองปเจ แตบางทองถนใชวงพาทยฆอง

1.6 ฟอนแงน เปนการฟอนสลบการเลนซอพนเมองของชางซอชายหญงในเขตจงหวดนาน แพร คนฟอนมกเปนชางซอหญง เครองดนตรทใชประกอบการฟอน ไดแก สะลอ ซง การฟอนแงนนผฟอนจะตองหงายหลง แอนตวไปจนศรษะตดพน คลายการแสดงยมนาสตคหรอตววานรในโขนของไทย ผชมนยมเอาบหร ธนบตร ผาเชดหนา ไปวางไวทพนเพอใหชางซอคาบเอาไปเปนรางวล

1.7 ฟอนป นฝาย เปนการฟอนของชางซอในเขตจงหวดนานและแพรมกฟอนในขณะทแสดงซอเรองอย ทาทางทฟอนเปนการเลยนแบบป นฝายของชาวชนบทนนเอง เดมใชซง สะลอประกอบฟอน ภายหลงดดแปลงเปน ฟอนสาวไหม จงมการนำาเอาวงพาทยฆองไปบรรเลง“ ”ประกอบ ผฟอนมทงชายและหญง และฟอนป นฝายกคอฟอนสาวไหมในปจจบน

ตอมาพระราชชายา เจาดารารศม ไดนำาแบบอยางการฟอนรำาในราชสำานกสยามมาแพรพรอมกบนำาครละคร ดนตรจากรงเทพฯ ขนมาฝกหดถายทอดใหกบชางฟอนในวงของทาน และในคมเจาผครองนครเชยงใหม เปนเหตใหอทธพลการฟอนรำาแบบราชสำานกสยามเขามามบทบาทและอทธพลเหนอศลปะการฟอนพนเมองทมมาแตเดม ทำาใหเกดรปแบบและกระบวนรำาใหม ๆ ขนอกมากมายไดแก

ภาพท ชางฟอนวงพระราชชายาฯ และคมเจาแกวนวรฐ ในงานฉลองวหารวดสวนดอกหลง

ปจจบนน(พ.ศ. 2416)ทมา :

ภาพท ชางฟอนวงพระราชชายา เจาดารารศม ฟอนรบครวตาน (เครองไทยทานป

ฉลองพระธาตและวหารดอยสเทพทมา :

อทธพลการฟอนรำาแบบราชสำานกสามเขามามบทบาทและอทธพลเหนอศลปะการฟอนพนเมองมมาแตเดมทำาใหเกดรปแบบและกระบวนการรำาใหมขนอกมากมายไดแก

1.8 ฟอนเลบ หรอ ฟอนแหครวทาน แบบราชสำานกฯ และคมเจาหลวงฯ ซงทารำาและลลาเปนแบบ ละครรำา คอ เหยยดนวตง ตงขอมอให“ ”เปนเสนตรง เวลาจบมอจะตองกรดนวออกไปใหดง เวลากาวเทาไปขางหนาตองยอตว ทงนำาหนกตวไปทหวเขาขางทกาวออกไป ตองทรงตวตรง ตงไหลดนบนเอวเพอใหอกผาย ไหลผง เวลายกเทาแตละขางดดปลายเทา เวลาจะวางเทาตองคอย ๆ วาง โดยเอาสนเทาวางลงไปกอน ผดกบลลาของชางฟอนพนเมองทปลอยตามสบาย ไมวาจะยกมอ ยกเทา ทาใด แตวงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอนยงเปนวงตงโนงอยางเดม

1.9 ฟอนเทยบ ดดแปลงมาจากฟอนเลบหรอฟอนแหครวทานทงนเพราะพระราชชายา ซงเปนเวลาทเสวยพระกระยาหารคำา จงทรงใหถอดเลบออก ถอเทยนแทน และฟอนรอบ ๆ ชางเผอกทบรษทปาไมบอรเนยวทลเกลาฯ ถวาย (พระเสวตคชเดชดลกฯ) เมอปพทธศกราช 2469

1.10 ฟอนลองนาน (ในละครเรอง นอยไจยา) เปนกระบวนฟอน ชดหนง ทพระราชชายาฯ ทรงใหประดษฐขน เพอใชแสดงในละครเรองนอยไจยาเปนการรำาคชาย-หญงระหวางผแสดงเปนพระเอก (นอยไจยา) กบนางเอก (แวนแกว) ใชวงป พาทยบรรเลงประกอบการแสดง แตงกายตายยคสมยทแสดง

1.11 ฟอนเงยวแบบผสม เปนกระบวนฟอนทพระราชชายา ฯ สบสงให แมครหลง บญชหลง ประดษฐขน โดยนำาเอาคำารองและทาฟอน“ ”ของพวกเงยวมาประสมประสานกบทาร ำาของภาคกลาง ดนตรทใชประกอบการฟอนเปนวงปพาทย ผแสดงอาจเปนชายทงหมด หรอชายกบหญงผสม

กนกไดแตงกาย 2 แบบ คอ แตงแบบเงยวหรอไทยใหญกได แตงแบบมานหรอพมากได

1.12 ฟอนกำาเบอ (ระบำาฝเสอ) แสดงครงแรกในงานฉลองตำาหนกของพระราชชายาฯ บนดอยสเทพ ผแสดงแตงกายเปนผเสอทงหมด ใชวงป พาทยบรรเลงประกอบการฟอน ตอมาเปลยนชอเปน ฟอนมานมยเชยง“ตา ม ” 2 แบบ

แบบท 1. ผแสดงแตงตวเปน หญง ทงหมด“ ”แบบท 2. ผแสดงแตงตวเปนชายและหญงเปนคๆ

1.13 ฟอนมเซอ เกดขนตามพระดำารของพระราชชายาฯ เพอใชแสดงถวายหนาพระทนงสมเดจพระเจาอยหวฯ รชกาลท 7 เมอคราวเสดจเลยบมณฑลพายพ พทธศกราช 2469 ใชวงป พาทยบรรเลงประกอบการแสดง มการนำาเอา ซออ เขาไปผสมวงดวย โดยเลยนแบบภาคกลาง เปน“ ”เหตใหเกดการเขาใจผดวา วงดนตรทใชประกอบการฟอนพนเมองมทงระนาดเอก ซออ รวมอยดวย ระบำาชดนเดมผแสดงแตงกายแบบสตรชาวกระเหรยงทแตงงานแลวแตทรงรบสงเรยกวา ฟอนมซอ ปจจบนเปลยน“ ”ชอเปน ระบำาซอ เพราะแตทรงรบสงเรยกวา ฟอนมเซอ ปจจบน“ ” “ ”เปลยนชอเปน ระบำาซอ เพราะคำารองและทำานองเปน ซอทำานองตางๆ“ ” “ ”

นบจากพทธศกราช 2500 เปนตนมา มการประยกตและพฒนารปแบบการฟอน การแสดงจากเดมเพมมากขนโดย ผร อกมากมาย ทงท“ ”เปนของสถาบนรฐและเอกชน อาท

ภาพท ฟอนมเซอ ตามแบบของพระราชชายาฯ“ ”ทมา :

ภาพท ฟอนมเซอ หรอ ระบำาซอ ยคปจจบน“ ”ความเปลยนแปลง ระบำาซอ น เกดเพยงประเดดเดยว คอ การแตงกาย“ ”

ใหผแสดงสวนลลาทาฟอน ตลอดจนคำารองยงคงอนรกษไวเชนเดมทมา :

1.14 ฟอนดาบประยกต เปนพฒนาการจากแบบเดมดงทไดกลาวถงไปแลว มาเปนการเพมดาบทใชฟอนใหมากขนเปน 8, 10, 12, จนถง 16 เลม แตลดขนดกาบทฟอนใหเลกและสนลง เพอแบกนำาหนกไดมากขน นอกจากนนยงลดทาฟอนใหนอยลง เหลอเพยง 8-10 ทา เอาเวลาทเหลอมาบรรทกดาบบนตว คลายการตดตะกรอของภาคกลาง ทงยงเกดคานยมใหมวา ผฟอนดาบทเกงทสด สวนวงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอน“ ” ไดเปลยนเปนวงกลองปเจ ผฟอนหรอชางฟอนกเรมนำาเอาสตรเพศมาฟอน เพราะกลายเปนการแสดงไปแลว

1.15 ระบำาชาวเขา มทงแบบทชาวบานประดษฐขนและสถาบนของรฐประดษฐขน มทงแบบทเปนเฉพาะเผาใดเผาหนงโดยเฉพาะ และมทงรวมเผา ผฟอนจะแตงกายตามเผาของตน สวนวงตนตรทใชประกอบการฟอน

ตางจดหาหรอผสมวงขนมาตามภมปญญาของตนหรอเทาทสามารถมาได สวนทเปนสถาบนรฐมกใชวงสะลอซอซงบรรเลงประกอบ จงมความหลากหลายจนอาจกอใหเกดความสบสนถงขนเขาใจผด เชน ชาวเขาเผาเมยนไมมการรองรำาทำาเพลงอยางจรงจงในชวตประจำาวน มกใชประกอบพธกรรมเทานน เปนตน

1.16 ฟอนสาวไหม ซงเกดขนครงแรกโดยชายชาวไทยใหญ ชอ นายคำาเงาะ นำามาฟอนในงานปอยวดแหงหนงในอำาเภอแมสาย จงหวดเชยงรายการฟอนครงนนเปนการฟอนเลยนแบบการสาวเสนใยไหมของชาวไทยใหญในประเทศพมา ลกษณะคลายคลงกบพฤตกรรมของชาวอสานในประเทศไทย นายกย สภาวสทธ ชาวบานศรทรายมล อำาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ได ถายทอดไวแลวนำามาฝกสอนให นางสาวบวเรยว สภาวสทธ บตรสาวอกทอดหนง ดงนนฟอนสาวไหมกระบวนนจงมลลาทาทางคลายพฤตกรรมของชาวอสาน ทง ๆ ทแตเดมภาคเหนอไมมการเลยงไหมและทอผาไหม

ฟอนสาวไหมนมาโดงดงรจกกนแพรหลายเพราะนางสาวบวเรยวไดนำาไปฟอนในงานปอยทวดแหงหนงในอำาเภอแมสาย นายอนหลอและนางพลอยสสรรพศร อดตนกดนตรและชางฟอนในคมเจาแกวนวรฐฯ ไปพบเหนเขาจงเขารวมปรบปรงและจดกระบวนรำาเสยใหมทำาใหสวยงามยงขน จากนนไดนำาตวนางสาวบวเรยวมาฝากไวกบนายชาญ สโรรส ทจงหวดเชยงใหมนายชาญไดนำาออกเผยแพรครงแรมทพทธสถานพรอมกบนายคำา กาไวยทตกลองสะบดไชย ทำาใหแพรหลายมาจนทกวนน

ภาพท ระบำาชาวเขา “ 2 เผา ” (อาขาและลซ) ของวทยาลยนาฏศลปะเชยงใหม

ทมา : , .

2. ฟอนเงยว สามารถจำาแนกออกเปนชดตาง ๆ ได ดงตอไปน

2.1 ฟอนเงยว หมายถง การแสดงออกดวยลลา ทาทางและคำารองของชาวใหญ ม 2 แบบ

2.1.1 เปนการฟอนสลบกบคำารอง ออกมาทำาทาทางตลกคะนอง ไมมแบบแผนหรอขอกำาหนดใดๆ ทงสน บางครงนำามาเลนกนในขณะมกจกรรมรวมกน เชน เกยวขาว ขนขาวเขายง ซงมสตรเขามารวม การรองนนกมกจะมคำาเกยวพาราสเขามาปะปน วงดนตรทใชประกอบการรองมกเปนวงกลองกนยาวหรอกลองปเจบาง กลองมองเชงบาง แลวแตสถานททมการแสดงเกดขน

2.1.2 เปนการแสดงในคม ในวงเจานายฝายเหนอ มคำารองทารำา และแบบแผนพอสมควร ใชวงป พาทยบรรเลงประกอบการแสดง แตงกายเปนชาวไทยใหญทงหมดบาง ชายและหญงบาง คำารองและทาทางทใชแสดงบงบอกถงความสนกสนาน

ภาพท ฟอนเงยวระหวางประกอบกจกรรม เพอความสนกสนาน“ ”

ทมา

2.2 ฟอนไต แตเดมมอยเพยง 2 จงหวด คอ เชยงรายกบแมฮองสอนเพราะประชากรในทองถนเปนขาวไต สวนจงหวดแพรไมมฟอนชนดน ทงๆ ทเดมมชาวไตตงภมลำาเนาอยมากพอสมควร ฟอนชนดนเสอมไปมากจนเกอบจะสญ แตเมอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ พรอมดวยสมเดจพระบรมราชนนาถเสรจประพาสจงหวดแมฮองสอน จงเกดการฟ นฟขน แลวนำามาฟอนรบเสดจฯทสนามบน เปนเหตใหสบทอดมาจนทกวนน สวนวงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอนนน เปนวงทผสมขนใหม ประกอบดวย ตะยอ หรอไวโอลนโบราณ แบนดโจ แอคคอรเดยน กลองชดแบบพมา ฉงแบบ พมา ฉาบ ทำานองเพลงทใชบรรเลงประกอบการฟอนเปนทำานองไทยใหญผสมพมา ผฟอนแตงกายแบบสตรชาวไทยใหญ

2.3 มองเชง เปน ภาษาไทยใหญ แยกออกได 2 คำา คอ มอง “ ”แปลเปนภาษาไทยกลางวา ฆอง เซง แปลวา ชด “ ” (3-7 ลก) การเลนมองเชงนประกอบไปดวย กลองหนาตด 1 ลก และฆอง 1 ชด ฉาบ 1 ค คนตฉาบมกเปนคนรอง แลวแสดงทาลอหลอกกบคนตกลองอยางสนกสนาน ในขณะทคนรองรองจบทอนหนงหรอวรรคหนง บางทกใชสตรมร ำาตามจงหวะกลองเปนคๆ ในขณะประกอบกจกรรมรวมกลม เชน เกยวขาว ขนขาวเขายง หรอในงานบญตามลานวดตาง ๆ นยมเลนกนในจงหวดเชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน และลำาปาง

2.4 ฟอนนางนกหรอรำานกกงกะหลา ซงเพยนมาจากคำาวา กน”รา มทงนกผและนกเมย รำาคกนและนกผร ำาเดยว นกเมยรำาเดยว หรอ รำา”เปนหม ลลาทารำาเปนรปแบบมาน เพราะรบอทธพลมาจากพมา มรปแบบ

ทาทางการรำาหลากหลาย จนไมสามารถสรปไดวารปแบบทแทจรงหรอเกาแกทสดเปนอยางไร ใชวงกลองกนยาวหรอกลองมองเชงบรรเลงประกอบการแสดงนยมแตงกายเปนแบบมานทงนกผและนกเมย ผสงอายชาวไทยใหญตางยนยนวา รปแบบการแตงกาย ทาร ำาของชาวบานเมองปอน อำาเภอขนยวม จงหวดแมฮองสอน ทยงหลงเหลออยในขณะนคอนขางจะดและใกลเคยงกบของเดมมากทสด

2.5 ฟอนกำาเบอคง เปนภาษาไทยใหญ แยกออกไดเปน 2 คำา คอ กำาเบอ แปลวา ผเสอ คง เปนชอแมนำาสาละวน (ในภาษาถน) ลลาทาฟอนใกลเคยงกบรำานางนก แตแตงกายเปนผเสอ วงดนตรแบบเดยวกน มทงรำาเดยวและรำาหม

2.6 เตนโต หรอฟอนโต ใชผแสดง 2 คน คลมดวยโครงหวายทำาเปนรปสตวในหมพานต คลายสงโตจน หรอ บา-ลองแดนซของอนโดนเซย ลลาการเตนแตกตางกนไปตามภมปญญาของผประดษฐ รปรางลกษณะของโครงหวายแตกตางกนออกไปมากมายหลากหลาย มทงททำาเปนรปคลาย เลยงผา คลายมงกร คลายจามร ใชวงกลองกนยาวบรรเลงประกอบการเตนมกแสดงในงานออพรรษา หรอตอนรบอาคนตกะทไปเยอน

2.7 ฟอนดาบแบบแสนหว เรยกเปนภาษาไทยใหญวา กาไต “ ”แตกตางกบของลานนา ทงลลาทารำาและลกษณะดาบซงเหนไดชดเจน อาท ลลาทคลองแคลววองไวกวา ตวดาบทใชร ำาเปนดาบทใชในชวตจรง ใหญ ยาว ทสำาคญคอ ยงใชดาบเพยง 2 เลมอยเหมอนเดม ใชวงดนตรแบบเดยวกบเตนโต รำานก ดงทกลาวถงไปแลว

2.8 รำาเจง เรยกเปนภาษาไทยใหญวา ลายแซน คลายกบฟอน“ ”เจงของลานนา แตมลลาทาทางบางอยางทลำาลกกวา ผแสดงเปนชาย ใชวงดนตรแบบเดยวกบกาลาย

2.9 เฮดความ มทจงหวดแมฮองสอนแหงเดยว ลกาณะคลายซอพนเมองภาคเหนอและหมอลำาภาคเหนอและหมอลำาภาคอสาน แตแตกตางกนตรงคำารอง เพราะสวนมากจะพรรณนาถงความอาลยอาวรณหวงหาอาลยถนกำาเนดของตน ทตองพลดพรากจากมา ทำาใหแสดงความรทางตำานานและประวตศาสตรบางชางบางสวนออกมา ใชวงดนตรแบบเดยวกบการเลน จาดไตหรอลเกไต“ ”

3. ฟอนมาน สามารถแยกออกมาใหทราบชดเจน ดงตอไปน 3.1 รำาหมองสวยย ลกษณะลลาทารำารวมทงเครองแตงกายเปน

รปแบบพมาทงหมด มทงแบบรำาเดยว รำาหม รำาคผสมชาย-หญง พอจะหาชมไดในจงหวดแมฮองสอน และทอำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย หรออำาเภอแมสอด จงหวดตาก วงดนตรเปนวงเดยวกบทใชแสดงจาดไต

3.2 ฟอนผ ลกษณะลลาทาฟอนเปนไปตามธรรมชาต เพราะใชประกอบพธกรรม คลายการเลนเขาทรงแมศร ผถวยแกวของภาคกลาง พบในเขตจงหวดเชยงใหม ลำาพน ลำาปางมากทสด ไมมในจงหวดแมฮองสอน พอจะสนนษฐานไดวา รบเอาพธนมาจากสโขทย หรอมฉะนนสโขทยกรบเอาไป ดงมขอความจารกไว

การฟอนผม 2 อยาง เรยกวา ผมด กบ ผเมง มความแตกตาง“ ” “ ”กนอยบางเลกนอย คอ การฟอนผมด เชอกนวาเปนประเพณของชาวลานนาแตการฟอนผเมงเปนประเพณของมอญและมาน

3.3 มานจาดหรอละครพมา บางครงกเรยกวา จาดไตหรอลเกไต นาจะสรปไดวา เปนการผสมผสานระหวาง การเลนเฮดความตามตำานาน“ของไต กบ ละครเวทของยโรป ทแพรหลายเขามาสพมาหลงองกฤษเขา” “ ”ยดครองเมอประมาณเกอบ 100 ปมาแลว เพราะการแสดงมานจาด ตองมโรง มฉากมการเปดมาน ปดมาน มระบำาเบดเตลดแสดงกอนจะเรมแสดง

กอนจะเรมแสดงตามทองเรองและเครองดนตรบางชนทไมใชของ (ชนชาต) ไต

กระบวนฟอนของชาวเชยงใหมในอดตและปจจบนยงมอกมากมาย ไดแกฟอนโยคถวายไฟ ฟอนมานแมเล ฟอนว (พด) ฟอนโคมผด (โคมทหมดได) ฟอนท (รมในภาษาไทย) ฯลฯ

ประวตความเปนมาของฟอนลาวคำาหอมวทยาลยนาฏศลปะ( : ) ไดกลาวถงประวตความเปน

มาของฟอนลาวคำาหอมไดวา ฟอนลาวคำาหอม เปนชดระบำาทประกอบอยในละครพนทาง เรองพระ

ลอ ตอน พระลอตองเสนห อนเปนบทพระราชนพนธของ กรมพระนาราธปประพนธพงศ เนอรองเพลงลาวคำาหอมไดบรรยายถงพระลอ กษตรยหนมรปงามแหงเมองแมนสรวง ทรงเปนกษตรยทเพยบพรอมดวยความสข โดยมบรรดาสาวสนมกำานลมาฟอน บำารงบำาเรอความสขใหแกพระลอเสมอตอมาไดมการนำาเอาการฟอนชดลาวคำาหอม มาแสดงเปนชดเบดเตลด ไมตองประกอบอยในการแสดงละครพนทางเรองพระลอ และไดมการปรบปรงเพลงในชวงทายของฟอนลาวคำาหอม โดยนำาเพลงมาบรรเลงทายการฟอน ดวยเพลงซม หรอ เพลงลาวตอนก จงจำาเปนตองมการประดษฐทารำาใหสมพนธกบเพลงบรรเลงตอทายของการฟอน ทาร ำาทประดษฐขนใหมน เปนทารำาทมลลาออนชอยงดงาม และสมพนธสอดคลองกบทาร ำาเดมในฟอนลาวคำาหอม ผทคดประดษฐทาร ำาน ไดแก ผเชยวชาญการสอนนาฏศลปไทย วทยาลยนาฏศลปะ คอ คณครลมล ยมะคปต และคณครเฉลย ศขะวณช โดยนำาออกแสดงครงแรกในปพทธศกราช 2508 จากนนกเลอนหายไป ภายหลงไดมการนำาเอาฟอนลาวคำาหอมออกแสดงอกครงหนง เมอวทยาลยนาฏศลปไดจดการแสดงเนองในวนเฉลมพระชนมพรรษา

สมเดจพระนางเจาสรกตต พระบรมราชนนาถ เมอวนท 12 สงหาคม 2524 ณ สถานโทรทศนสชอง 3 และทศนยสงคต เปนตน ตอมากไดมการนำา ฟอนลาวคำาหอมออกแสดงอกหลายครง และไดรบความนยมมาโดยลำาดบ นอกจากนฟอนลาวคำาหอม ไดถกจดไวในหลกสตรการเรยนการสอนนาฏศลปไทยในระดบชนกลาง เพอทจะไดมการถายทอดสบตอกนมา และจะยงคงสบทอดตอไปไมมวนสญสน ตราบใดทคนไทยยงรกในศลปวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณแสดงถงความเปนชาตทรงเรองดวยขนบอารยธรรมทเปนแบบฉบบของคนไทย

เครองแตงกาย1. ผานง (ลายขวางปกเชง)2. เสอแขนกระบอก3. สไบ4. อบะ (ทำาเปนสายยาวแบบฟอน)5. ดอกไมสด6. เครองประดบ (สรอยคอ, สรอยขอมอ,ตางห)

หรอแตงแบบฟอนแพน (ตวนาง)1. ผานง (ลายขวางปกเชง)2. เสอในนาง3. เสอคอยะวา ผาอกตลอด4. เขมขด (คาดทบเสอ)

5. อบะ (ทำาเปนสายยาวแบบฟอน)6. ดอกไมทด7. เครองประดบ (สรอยคอ, สรอยขอมอ, ตางห)

เครองดนตรทใชประกอบการแสดงเนองจากฟอนลาวคำาหอม เปนชดระบำาทประกอบอยในละครพนทาง

เรอง พระลอ ดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง เปนวงทพาทยไมนวม ซงเปนวงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดงละครพนทาง โดยแบงเครองบรรเลงได 3 ขนาด คอ

1. วงป พาทยไมนวมเครองใหญ2. วงป พาทยไมนวมเครองค3. วงป พาทยไมนวมเครองหา

โอกาสทแสดงการแสดงชดฟอนลาวคำาหอม สามารถนำาออกดแสดงไดทกโอกาส

แสดงประกอบในละครพนทางเรอง พระลอ จดแสดงเปนรวว จดแสดงในงานมงคลตาง ๆ ตอนรบแขกผมเกยรต และในโอกาสจดงานรนเรงตาง ๆ ตามสถานททเหมาะสม

เนอรองเพลงลาวคำาหอมรองเพลงลาวคำาหอม

สาวสรางคนางสนมบงคมยคลบาท ราชรมเกลา เอออรโฉม โนมทรวงสาวทกคำาเชาสาวรกสาวจงเฝา ใฝสนองพระคณเอยฯ

ฉะออนโอษฐแอว พระแกวกองโลก แสนสวยสะคราญ สงหารแสนโศก แสนวโยคยวนใจสรางโศกสรางเศรา สรางเหงาฤทย เพราะพระโฉมทานได เฉดฉนชนเชยงเอยฯ

ชนแสนชน ชนชวนเสนหา ชนชวา โฉมมหาราชทาว เสนหสนองรองบวบาทเจาระบอลอเลองกระเดองแดนดาว โฉมพระงามอะคราวเครงเวยงเอยฯ

พรเทพ บญจนทรเพชร (2558:105) ไดกลาวถงประวตความเปนมาของฟอนลาคำาหอมไววา

ฟอนลาวคำาหอมน บทรองนำามาจากบทละครพนทางเรอง พระลอ ซงเปนพระนพนธของพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระนราธปประพนธพงศ และเจาจอมมารดาเขยนในรชกาลท 5 เปนผประดษฐทารำา นางลมล ยมะคปต และนางเฉลย ศขะวณช ผเชยวชาญนาฏศลปไทย วทยาลยนาฏศลปะ กรมศลปากร ไดนำาทารำานมาถายทอดใหกบนกเรยน นกศกษา สาขาละคร วทยาลยนาฏศลปะอกทอดหนง

เครองแตงกาย- เสอคอยะวา แขนสนเหนอศอก ประดบดนชายครย นยมตดเยบ

ดวยผาลกไม สอดดนเงน-ทอง สสด

- เสอในนาง (รดอก) สดำา ดานหนาปกดนเลอม และลกปด เปนลวดลาย

- ผานง นงซนลายขวาง ปายขาง ยาวกรอมเทา ตอเชงซนดวยผาสดำา ปกดน หมนลายกนก

เครองประดบ- สรอยคอ- ตางห- กำาไลมอ

- เขมขด- ผมเกลามวยสง หอยอบะสาย พรอมดอกไมทด

บทรองฟอนลาวคำาหอมสาวสรางคนางสนมบงคมบรมบาท ราชรมเกลาเอออรโฉมโนม

ทรวงสาวทกคำาเชาสาวรกสาวจงเฝา ใฝสนองพระคณเอยชะออนโอษฐแอว (ซำา) ทะแกวกองโลก แสนสวยสะคราญ

สงหารแสนโศกสรางแสนวโยคยวนใจ สรางโศกสรางเศราสราง

เหงาหฤทยเพราะพระโฉมทานไทเฉดฉนชนเชยงเอย ชนแสนชนชนชวน

เสนหาชนชวาสองมหาราชทาว เสนหหนองรองพระบาท

เจาระบอลอเลองกระเดองแดนดาว โฉมสะคราญอะคราว

เปรมเจยวเอย (ซำา)- เปาแคนออกซมลาวแพน –

หมายเหต ทมา : นางวมลมาศ จนทรช , 2559.

ทงหมดตงแตอธบายกระบวนทารำา

กระบวนทารำาฟอนลาวคำาหอม

ภาพท ทาท 1 ทาออกทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559

อธบายทารำา ฟอนลาวคำาหอมชอทา ชอเรยก

วธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏศพท

ทาท 1

ทาออก

แถวซาย - วงซอยเทาออกมา มอซายตงวงสงระดบหนา มอขวาจบอยตรงกลางฝามอซาย หนาตรงแถวขวา ปฏบตทารำาเชนเดยวกนกบแถว–ซาย

ภาพท ทาท 2ทมา :

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 2 แถวซาย และแถวขวา หนตวทางดานขวา–

พรอมกบกาวเทาขวา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา โยตว แลวจงกาวเทาซายไปขางหนา เปดสนเทาขวา วาดมอทงสองลงขางลำาตว มอซายจบควำา มขวาปลอยจบหงายมอ ตงแขนทงสองระดบไหล กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย

ภาพท ทาท 3ทมา :

ชอทา ชอเรยก วธปฏบต หมายเหต

บทรอง นาฏศพท

ทาท 3 แถวซาย หมนตวทางซาย กลบมาอยหนา–ตรง กาวทาวขวา เดนมอทงสองมาไวระดบหนา มอขวาทงวง มอซายจบหงายอยตรงกลางฝามอขวา โยตวกาวเทาซาย เปดสนเทาขวา หมนตวไปดานซาย วาดมอทงสองลงขางลำาตว มอขวาจบควำา มอซายปลอยจบหงายมอ ตงแขนทงสองระดบไหล กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา ปฏบตทาออกนสลบกนไป 11 ครงแถวขวา -

ภาพท ทาท 4 ทาโบกทมา :

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 4 แถวซาย - วางเทาขวาประเทาซาย มอขวา

จบควำา มอซายตงวง ระดบอก กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย แลวจงกาวเทาซาย คลายจบมอขวาวาดมอขนตงวงสง มอซายจบหลงตงแขน กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา พรอมกบลดตวลงนงคกเขา

ภาพท ทาท 5 ทมา :

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 5

“ทานง”มอระดบชายพก กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย คลายมอจบออกวางควำาไวทหนาขาขวา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา

ภาพท ทาท 6 บทรอง สาวสรางค ทมา :

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 6

“บทรองสาวสรางค”

แถวซาย แยกเขาซาย มอซายตงวงลาง –มอขวาจบหงายทชายพก กดไหลซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา ปฏบตเชนเดยวกบ แถวซาย –แตอยในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท ทาท 7 บทรอง นางสนมทมา : , .

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 7

“บทรอง นางสนม”

แถวซาย กระดกเทาขวา ซอนมอจบ ซาย–เขาอก มอขวาจบหลงตงแขน กดไหลขวา เอยง ศรษะขางขวา สะบดมอจบตงวงลาง กดไหลซาย เอยง ศรษะขางซายแถวขวา ปฏบตเชนเดยวกบ แถวซาย –แตอยในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองราชรมเกลาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 9

บางรอง ราช“รมเกลา”

แถวซาย - แยกเขาขวา มอทงสองตงวงกลาง กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวชอนมอจบสง หกขอมอเขาหาแงศรษะ กระดกเทาซาย กดไหลซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองบงคมยคลบาททมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 8บทรอง บงคม“

ยคลบาท”

แถวซาย - หนตวทางดานขวา แยกเขาขวา ยกเขาซายเลกนอยแลววางลง พรอมกบพนมมอไหวจรดหนาผาก แลวลดมอลงมาไวทอก กดไหลขวาเอยงศรษะขางขวา แลวหมนตวกลบมาอยหนาตรง

ภาพท บทรองเอออรโฉมทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 10

บทรอง เออ“อรโฉม”

แถวซาย - ทาเฉดฉนกระดกเทาซาย มอซายจบควำา มอขวาแบหงาย แลวสอดจบซายหงายมอบน มอขวาตงวงระดบปาก กดไหลซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองโนมทรวงสาวทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 10

บทรอง โนม“ทรวงสาว”

แถวซาย - นงคกเขา มอทงสองกมระดบอก ในทา หวนคดถง กดไหลขวา “ ”เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะเอยงเขาหากน

ภาพท บทรองทกคำาเชาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 11

บทรอง ทก“คำาเชา”

แถวซาย - นงคกเขา มอซายวางทหนาขาขวา มอขวาชไปขางหนา ระดบหนา กดไหลซาย เอยงศรษะ ขางซายแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองสาวรกทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 12

บทรอง สาว“รก”

แถวซาย - แยกเขาขวา มอทงสองตงวงระดบอก กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวเกบเขาขวา แยกเขาซาย ประสานมอทงสองไวทอกในทา รก กดไหลซาย“ ”เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะเอยงออกจากกน

ภาพท บทรองสาวจงเฝาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 13

บทรอง สาว“จงเฝา”

แถวซาย - นงซอนเทา ทำาทาหมอบ วางขอศอกทงสองขางไวบนเขา กมมอกรดนวออกไป มอขวาวางทบมอซาย เอยงศรษะขางซาย เปดปลายคางขนแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกนกบแถวทางซาย

ภาพท ทาบทรองใฝสนองทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 14

บทรอง ใฝ“สนอง”

แถวซาย - เฉยงตวทางดานขวา ขยบขาซาย โกยมอทงสองขาง กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกบแถวทางซาย

ภาพท ทาบทรองพระคณเอยทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 15บทรอง

พระคณเอย“ ”

แถวซาย - พนมมอไหวจรดหนาผากแลวลดมอลงระดบอก พรอมกบหนมานงคกเขา หนาตรงแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกนกบแถวทางซาย

ภาพท ทาบทรองฉออนโอษฐแอวทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 16

บทรอง ฉ“ออนโอษฐ

แอว”

แถวซาย - ตงเขาซาย มอซายแตะไวทรมฝปากขางซาย มอขวาจบหลงตงแขน กดไหลซาย เอยงศรษะ ขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองฉออนโอษฐแอวทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 17

บทรอง ฉ“ออนโอษฐแอว ” (ซำา)

แถวซาย - ลกขนยน กาวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอขวาแตะไวทรมฝปากขางขวา มอซายจบหลง ตงแขนกดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองพระแกวกองโลกทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 18

บทรอง พระ“แกวกองโลก ”

แถวซาย - แยกเขาซาย กาวเทาซายไปขาง ๆ มอทงสองจบควำาขางลำาตว กดไหลซาย เอยงศรษะขางซายแลวสอดจบหงายมอทงสองขนเปนทา พรหมสหนา “ ”กระดกเทาขวา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองแสนสวยสราญทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 19

บทรอง แสน“สวยสคราญ ”

แถวซาย - กาวเทาขวาไปขาง ๆ มอขวาจบควำา มอซายแบหงาย ระดบอก กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา สอดจบขวาหงายมอขน กลบมอซายขนตงวงหนาระดบปากในทา สวย“ , งาม กระดกเทาซาย กด”ไหลซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน ในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองสงหารแสนโศกทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 20บทรอง

สงหารแสน“โศก ”

แถวซาย - กาวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอขวาจบสง หกขอมอเขาหาแงศรษะ มอซายจบหลงตงแขน กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองสรางแสนทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 21

บทรอง สราง“แสน ”

แถวซาย - เฉยงตวไปทางซาย ยนเหลอมเทาซาย เปดปลายเทาขน ยอเขา มอขวาตงวงลาง มอซายจบควำาระดบชายพก แลวคลายมอจบออก กดไหลซายเอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถว

ซาย

ภาพท บทรองวโยคยวนใจ ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 22

บทรอง วโยค“ยวนใจ ”

แถวซายและแถวขวา - หมนตวมาดานขวา กาวไขวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอทงสองตงวงระดบอก กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวกาวไขวเทาซาย เปดสน

เทาขวา มอทงสองกมไวทอก กรดนวตง กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย

ภาพท บทรองสรางโศกสรางเศราทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 23

บทรอง สราง“แถวซาย - หมนตวมาดานหนา กาวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอขวาจบสงหกขอ

โศกสรางเศรา ”

มอเขาหาแงศรษะ มอซายจบหลง ตงแขน กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองสรางเหงาหฤทยทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 24

บทรอง สราง“เหงาหฤทย ”

แถวซาย - ยนเหลอมเทาซาย เปดปลายเทาขน ยอเขา มอทงสองวางประสานไวระดบหนาทองในทา โศกเศรา กดไหล“ ”

ซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองนาฏยศพท ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 25บทรอง

แถวซาย และแถวขวา - กาวเทาขวา เปดสนเทาซายไว มอซายสงระดบหนา มอขวา

เพราะพระโฉม“ทานไท ”

จบหลงตงแขน กดไหลขวาเอยงศรษะขางขวา

ภาพท บทรองเฉดฉน ชนเชยงเอยทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 26

บทรอง เฉด“ฉน ชนเชยง

เอย ”

แถวซาย - แยกเขาขวา กาวเทาขวาไปขาง ๆ มอขวาจบควำา มอซายหงายมอ อยขางลำาตว งอแขนทงสองขาง กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวกระดกเทาซาย สอดจบขวาหงายมอขน กลบมอซายตง

มอ ตงแขนในทา กลางอมพร กดไหล“ ”ซาย เอยงศรษะขางซาย แถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองชนแสนชนทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพท

ทาท 27บทรอง ชน“

แสนชน ”

แถวซาย - กาวเทาซาย เปดสนเทาขวา มอยงอยในทากลางอมพร กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา ยอแลวยดเขาขนในจงหวะท 1 แลวเปลยนเปนกดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย ยอแลวยดเขาขน ในจงหวะท 2แถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองชนแสนชนทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยก วธปฏบต หมายเหต

บทรอง นาฏศพท

ทาท 27บทรอง ชน“

แสนชน ”

แถวซาย - กาวเทาซาย เปดสนเทาขวา มอยงอยในทากลางอมพร กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา ยอแลวยดเขาขนในจงหวะท 1 แลวเปลยนเปนกดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย ยอแลวยดเขาขน ในจงหวะท 2แถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองชนชวนเสนหาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 28

บทรอง ชน“ชวนเสนหา ”

แถวซาย - หมนตวมาดานขวา กาวไขวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอทงสองตงวงระดบอก กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวกาวไขวเทาซาย เปดสนเทาขวา ประสานมอทงสองไวทอก ในทา รก “ ”กดไหลซายเอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองชนชวาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 29

บทรอง ชน“ชวา ”

แถวซาย - กาวเทาขวา เปดสนเทาซาย มอขวาจบหงาย มอซายตงวง ระดบอก กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวกาวเทาซาย เปดสนเทาขวา มอซายจบเขาอก มอขวาจบหลง ตงแขน กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย หมนตวลงทางขวา กลบมาดานหนาแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองโฉมมหาราชทาวทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 30

บทรอง โฉม“มหาราชทาว ”

แถวซาย - แยกเขาขวา กาวเทาขวา มอขวาจบหงายระดบปาก มอซายตงวงระดบหนา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา มวนมอจบขวาออกตงวงระดบปาก มอซายกลบมอหงายในทา เฉดฉน กดไหล“ ”ซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองเสนหสนองทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 31

บทรอง โฉม“มหาราชทาว ”

แถวซาย - เฉยงตวทางดานขวา กาวเทาซายลงนง ตงเขาซาย โกยมอทงสอง กดไหลขวา เอยงศรษะ ขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองรองบวบาทเจาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 32

บทรอง รอง“บวบาทเจา ”

แถวซาย - ลงนงชอนเทา มอซายทาวแขน มอขวาแบหงายฝามอ แลวไสมอจากขางตวไปขางหนาพรอมกบกดไหลขวา เอยงศรษะขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองระบอลอเลองทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 33

บทรอง ระบอ“ลอเลอง ”

แถวซาย - ตงเขาซาย มอซายจบควำา มอขวาแบหงาย งอแขนทงสองขาง กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย แลวสอดจบซายหงายมอในทา สอดสง กลบมอขวา“ ”ตงมอตงแขนระดบไหล กดไหลขวา เอยงศรษะ ขางขวาแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกน

ภาพท บทรองกระเดองแดนดาวทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 34บทรอง

กระเดองแดน“ดาว ”

แถวซาย - อยในทาเดม ลกขนวงหมนรอบตวไปทางดานซาย แลวกลบมาดานหนา แถวขวา - อยในทาเดม ลกขนวงหมนรอบตวไปทางดานขวา แลวกลบมาดานหนา

ภาพท บทรองโฉมงามอะคราวเครงเวยงเอนทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 35บทรอง โฉมงาม“

อะคราวเครงเวยงเอน ”

แถวซาย - แยกเขาขวา กาวเทาขวาเขาหาค มอขวาจบหงายงอแขน มอซายตงวงระดบไหล กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แลวมวนมอจบขวาตงวง มอซายพลกหงาย งอแขนในทา ผาลา พรอม“ ”กบกระดกเทาซาย กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย แถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองเสนหสนองรองบวบาทเจาทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 36บทรอง

เสนหสนอง“รองบวบาท

เจา ”

แถวซาย - อยในทาเดม ผาลา กาว“ ”เทาทกระดกลงขางหนา เปดสนเทาหลง กดไหลและเอยงศรษะเขาหากน กระทบจงหวะสดงตวขน โยตวเขาหากน สลบออกจากกนประมาณ 6 ครง แถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท บทรองโฉมงามอะคราวเครงเวยงเอยทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 37บทรอง โฉมงาม“

อะคราวเครงเวยงเอย ”

แถวซาย - กาวเทาซายออกจากค มอซายจบหงายงอแขน มอขวาตงวงระดบไหล กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย แลวมวนมอจบซายตงวง มอขวาพลกหงาย งอแขนในทา ผาลา พรอมกบกระดก“ ”เทาขวา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา แถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตใน

ลกษณะตรงกนขาม

ภาพท บทรองทาสอดสรอยมาลาแปลงทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 38

ออกเพลงซม ทาสอดสรอย“มาลาแปลง ”

แถวซาย - หนหลง วางเทาขวา จรดเทาซาย มอซายจบหงายทชายพก มอขวาตงวงสง กดไหลซาย เอยงศรษะขางซายแถวขวา - หนหนาเดม ปฏบตทารำาเดยวกนแถวซาย และแถวขวา - กาวเทาสวนสลบทกน โดยเรมจากเทาซาย-ขวา-ซาย 3 จงหวะ และจรดเทาขวาในจงหวะท 4 เปลยนมอเปนมอขวาจบหงายทชายพก มอซาย ตงวงสง กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา ในทา สอดสรอยมาลาแปลง “ ”

ปฏบตสลบกนไป 6 ครง โดยแถวซายจะสวนลงหลงกอน และจะหนหลงเสมอ

ภาพท ทาซม 1ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ภาพท ทาซม 2ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 39

เพลงซม ทา“ซม 1 และ

2”

แถวซาย - หนหนาเขาหากน กาวเทาซายจรดเทาขวา มอขวาหยบจบหงาย ตงแขนระดบไหล มอซายตงวงทชายพก ตงแขนระดบไหล มอซายตงวงทชายพก ขยบเทาพรอมกบสะบดมอจบและลกคอตามจงหวะ โดยเคลอนตวไปทางขวา ปฏบตชา 1 จงหวะ และเรว 8 จงหวะ จากนนจงเปลยนเปนกาวเทาขวา จรดเทาซาย มอซายหยบจบหงายตงแขนระดบไหล

มอขวาตงวงทชายพก ขยบเทาพรอมกบสบดมอจบและลกคอตามจงหวะ โดยเคลอนตวไปทางซาย ปฏบตชา 1 จงหวะ และเรว 6 จงหวะแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท ทาซม 3ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 40 แถวซาย - เขาวง เดนยำาเทาตามจงหวะ

เพลงซม ทา“ซม 3”

มอซายหงายมอสอดสง มอขวาจบหลงตงแขน กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย โดยเคลอนวงไปทางขวากอนนบจงหวะเทาขวาเดนเปนวงกลม 8 จงหวะ จากนนเปลยนเปนมอขวาสอดสง มอซายจบหลงตงแขน กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา เดนยำาเทาเคลอนวงไปทางซายแลวกลบมาตงแถวตรง นบจงหวะเทาขวาเปน 11 จงหวะแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกน

ภาพท ทาซม 4ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยก วธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาท 41

เพลงซม ทา“ซม 4”

แถวซาย - วางเทาซายลงหลง มอขวาจบหงายระดบหนา มอซายจบหลงตงแขน กดไหลซายเอยงศรษะขางซาย นบเปนจงหวะท 1 แลวจงวางเทาขวา สะบดมอจบออกตงวงหนา กดไหลขวา เอยงศรษะขางขวา นบเปนจงหวะท 2 ในจงหวะท 3 นน ปฏบตทารำาเดยวกนกบจงหวะท 1 จากนนจงเปนจงหวะเรว ทาเดยวกบจงหวะท 2 และปฏบตทารำาเดยวกนนแตเปลยนจากวางเทาซาย ขวา เปนยำาเทา–ซาย ยำาเทาขวา เอยงศรษะขางซาย ขวา– สลบกนตลอด สวนกรยามอเหมอนเดม แตสะบดมอใหเรวขนตามจงหวะ รวม 20 จงหวะแถวขวา - ปฏบตทารำาเชนเดยวกบแถวซาย

ภาพท ทาลาเขาโรง 2ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ภาพท ทาลาเขาโรง 2ทมา : นางวมลมาศ จนทรช, 2559.

ชอทา ชอเรยกวธปฏบต หมายเหตบทรอง นาฏ

ศพททาลาเขาโรง แถวซาย - เฉยงตวดานซาย กาวไขวเทา

ซาย เปดสนเทาขวา มอซายตงวง มอขวาจบหงายระดบอก กดไหลซาย เอยงศรษะขางซาย แลวกาวไขวเทาขวา โบกมอจบขวาออกตงวงบน มอซายจบหลงตงแขน กดไหลขวาเอยงศรษะขางขวา ยด-ยบเขา แลววงเขาโรงแถวขวา - ปฏบตทารำาเดยวกน แตในลกษณะตรงกนขาม

1. การแสดงประกอบละครพนทาง เรอง พระลอ ตอน พระลอตองเสนห คอการแสดงชดใด

ตอบ ฟอนลาวคำาหอม2. ละครพนทาง เรอง พระลอ ตอน พระลอตองเสนห เปนบทพระราชนพนธของใคร

ตอบ กรมพระนราธปประพนธพงศ3. เพลงทนำามาบรรเลงตอทายเพลงลาวคำาหอมคอเพลงอะไร

ตอบ เพลงซม หรอ เพลงลาวตอนก4. ผทคดประดษฐทารำาสำาหรบเพลงทนำามาบรรเลงตอทายเพลงลาวคำาหอมคอใคร

ตอบ คณครลมล ยมะคปต และคณครเฉลย ศขะวณช5. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอนลาวคำาหอมคอวงดนตรชนดใด

ตอบ วงปพาทยไมนวม6. ขนาดของวงดนตรทใชบรรเลงประกอบการฟอนลาวคำาหอม แบงออกไดเปนกขนาดและมขนาดใดบาง

ตอบ 3 ขนาด ไดแก1. วงป พาทยไมนวมเครองใหญ2. วงป พาทยไมนวมเครองค3. วงป พาทยไมนวมเครองหา

7. ฟอนลาวคำาหอม ไดนำาออกแสดงครงแรกเมอใดตอบ เมอป พ.ศ. 2508

8. หลงจากไดนำาฟอนลาวคำาหอมออกแสดงครงแรกแลว ตอมาไดนำาออกแสดงอกครงเนองในโอกาสอะไร

ตอบ วนเฉลมพระชนมพรรษาสมเดจพระนางเจาสรกตต พระบรมราชนนาถ9. การแตงกายชดฟอนลาวคำาหอม เปนลกษณะการแตงกายแบบใด

ตอบ แบบพนเมองภาคเหนอ10. เนอรองเพลงลาวคำาหอมทกลาวถง พระแกวกองโลก นน หมาย“ ”ถงใคร

ตอบ พระลอ

บรรณานกรม

ธรยทธ ผวงศร. การดนตร การขบ การฟอน ลานนา . เชยงใหม : สำานกพมพตรสวน, 2540 .

จนตนา ใบกาซย. “ฟอน ” ในสารานกรมไทยสำาหรบเยาวชนโดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ฉบบเสรมการเรยนร เลม 4 . พมพครงท 7 กรงเทพฯ : โครงการสารานกรมไทย

สำาหรบเยาวชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว , 2549. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554. พมพครงท 2 กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2556.

พรเทพ บญจนทรเพชร . ประวตนาฏศลปไทย : ภาคเหนอ . กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2558.

วทยาลยนาฏศลป. คมอประกอบการสอน วชานาฏศลปะไทย ระดบนาฏศลปชนกลาง ปท 2

วทยาลยนาฏศลป . กรงเทพฯ : หมวดนาฏศลปละคร ภาควชานาฏศลปละคร ภาควชานาฏศลป

ไทย วทยาลยนาฏศลป, ม.ป.ป.