sağlık işletmelerinde enformasyon ve yönetimi

Sağlık işletmelerinde Sağlık işletmelerinde enformasyon ve yönetimienformasyon ve yönetimi

Doç. Dr. Şahin Kavuncubaşı

Başkent Üniversitesi

BaşlangıçBaşlangıç

gündem değişiyor.....gündem değişiyor..... gündem değişiyor.....gündem değişiyor.....

Dinamik yönetim çevresiDinamik yönetim çevresi

Bugünkünden çok farklı,Bugünkünden çok farklı,bir gelecek bizi bekliyor....bir gelecek bizi bekliyor....

TeknolojikgelişmelerTeknolojikgelişmeler

Tıbbi teknoloji baş döndürücüTıbbi teknoloji baş döndürücühızla gelişiyor ...hızla gelişiyor ...

İşletme sorunlarıİşletme sorunları

Karşılaşılan sorunların içeriği Karşılaşılan sorunların içeriği ve etkileri genişliyor...ve etkileri genişliyor...

Yeni koşullarYeni koşullarYeni koşullarYeni koşullar

Hızlı değişim

Sağlık işletmelerinin düzyüze geldiğiSağlık işletmelerinin düzyüze geldiği değişim zorunluluğu, daha esnekdeğişim zorunluluğu, daha esnek yapılanmayı gerektiriyor. yapılanmayı gerektiriyor.

Gelişmiş teknolojiGelişmiş teknoloji Tıp bilimi ve tıbbi teknolojideki gelişmeler,Tıp bilimi ve tıbbi teknolojideki gelişmeler, sağlık işletmelerini büyümeye,sağlık işletmelerini büyümeye, yeni yatırımlar yapmaya zorluyor. yeni yatırımlar yapmaya zorluyor.

Artan Artan rekabetrekabetSağlık endüstrisinde rekabet sürekli artıyor;Sağlık endüstrisinde rekabet sürekli artıyor;sağlık işletmeleri, hayatta kalabilmek için sağlık işletmeleri, hayatta kalabilmek için rekabete yönelik stratejilere yöneliyor. rekabete yönelik stratejilere yöneliyor.

Hizmet türlerinde gelişmeHizmet türlerinde gelişmeToplumun sağlık sorunlarının nitelik ve nicelik Toplumun sağlık sorunlarının nitelik ve nicelik yönünden farklılaşması, sağlık işletmelerini,yönünden farklılaşması, sağlık işletmelerini, üretim süreçleri konusunda değişime zorluyor.üretim süreçleri konusunda değişime zorluyor.

Esnek ve yatay örgüt yapısıEsnek ve yatay örgüt yapısı...ve bu etkenler, sağlık işletmelerinin ...ve bu etkenler, sağlık işletmelerinin örgütsel yapısının ve yönetim örgütsel yapısının ve yönetim uygulamalarının değişmesini gerektiriyor. uygulamalarının değişmesini gerektiriyor. Yarın geç olabilir...Yarın geç olabilir...

sağlık işletmesinin bütüncül, etkin sağlık işletmesinin bütüncül, etkin

ve etkili bir bilgi sistemine sahip olmasıve etkili bir bilgi sistemine sahip olması

gerekmektedir.gerekmektedir.

Böylesi bir çevrede başarılı Böylesi bir çevrede başarılı olması için ...olması için ...Böylesi bir çevrede başarılı Böylesi bir çevrede başarılı olması için ...olması için ...

Bu ders neleri içeriyor ?Bu ders neleri içeriyor ?Bu ders neleri içeriyor ?Bu ders neleri içeriyor ?

Yönetim süreçleri ve bilginin yeri

Yönetim işlevleri, karar alma süreci Yönetim işlevleri, karar alma süreci ve bilgi gereksinimi .ve bilgi gereksinimi .

Yönetsel bilginin özellikleriYönetsel bilginin özellikleri

Yöneticinin kullacağı bilginin taşıması Yöneticinin kullacağı bilginin taşıması gereken özellikler.gereken özellikler.

Bilgi sisteminin ögeleriBilgi sisteminin ögeleri

Veri tabanı yönetimi, model yönetimiVeri tabanı yönetimi, model yönetimi

bilgisayar teknolojisi.bilgisayar teknolojisi.

Bilgi sisteminin tasarımıBilgi sisteminin tasarımı

Yönetim bilgi sistemin kurulması aşamalarıYönetim bilgi sistemin kurulması aşamalarıBilgi sisteminin etkililiğiBilgi sisteminin etkililiğiYönetim bilgi sisteminin doğru Yönetim bilgi sisteminin doğru kullanımı nasıl sağlanır.kullanımı nasıl sağlanır.

Buradan ayrılırken,Buradan ayrılırken,Buradan ayrılırken,Buradan ayrılırken,

Yönetimde bilginin yeri

Yönetsel bilginin özellikleri

Bilgi sisteminin ögeleri

Bilgi sistemi türleri

Bilgi sistemi etkililigi

Yönetimde bilgiYönetimde bilgikullanımıkullanımı

Bilgi üretimi ve yönetselBilgi üretimi ve yönetselbilginin özellikleribilginin özellikleri

Bilgi sisteminiBilgi sisteminioluşutran ögeleroluşutran ögeler

Değişik amaçlı Değişik amaçlı kullanılan sistemlerkullanılan sistemler

Bilgi sistemi tasarım veBilgi sistemi tasarım veuygulamalarında yapılanuygulamalarında yapılanhatalar.hatalar.

konularındaki bilgi birikiminiz genişleyecek.konularındaki bilgi birikiminiz genişleyecek.

Bilgi, bilgi üretimi, yönetsel bilgiBilgi, bilgi üretimi, yönetsel bilgi

Yöneticinin bilgisel rolleriYöneticinin bilgisel rolleri

Yöneticinin üç temel bilgisel rolü vardır: İzleyici (monitör) bilgi dağıtma, sözcü.

Henry MintzbergHenry Mintzberg

İzleyici rolüİzleyici rolü

Yönetici karar vermek ve diğer yönetsel işlevlerini yerine getirmek için bilgiye ihtiyaç duyar. İzleyici rolüyle yönetici, işletme ve sorumlu olduğu birimin işleyişi ile ilgili hem gerçek, hem de dedikodu ve spekülasyon biçiminde bilgiler toplar.

Bilgi dağıtma rolüBilgi dağıtma rolü

Yönetici işletme içindeki kişilerden daha fazla bilgi toplar ve bu bilgileri yeterli derecede astlarına iletir.

Sözcü rolüSözcü rolü

Yöneticinin kendi birimi veya işletme dışındaki kişi ve kurumlara bilgi vermesidir.

Bilgi (information) nedir ?Bilgi (information) nedir ?

Belirli bir görev ve amaç için biçim ve içeriği uygun olan veridir. Bilgi ham veriden üretilir.

Ham veri (data) nedir ?Ham veri (data) nedir ? Veri, olgular, imgeler, görüntüler

veya sesler bütünüdür. Özetleme ve süzgeçlemeyle veriden bilgi üretilir.

Veri BilgiÖzet

Süzgeç

Özetleme

Verilerin karmaşıklığından kurtulmak ve daha kolay anlaşılır hale getirmek için yapılan işlemlerdir.

Örneğin, grafik çizme, ortalama hesaplama, grupları karşılaştırma, çapraz tablolama.

Özetleme örnek: Özetleme örnek: NO HAST BÖLGE

12345678

AABBAABB

XYXXXYYX

BÖLGEHAS. A B TOP.X 2 (33) 4 (67) 6 (75)Y 2 (100) 0 (0) 2 (25)TOP. 4 (50) 4 (50) 8

Örnek bilgi: B bölgesinde görülen en önemli hastalık X hastalığıdır. Bu hastalığın öncelikle eradike edilmesi gereklidir.

SüzgeçlemeSüzgeçleme

Toplanan veriler içinde yalnızca konuyla ilişkili olanların seçilmesidir. Finansal karar alınacaksa, finansmanla ilgili veriler seçilmeli, diğer bilgiler ayıklanmalıdır.

Süzgeçleme örnek:hasta Süzgeçleme örnek:hasta şikayetlerişikayetleri

HASTA SİKAYET ŞİKAYET VARLIĞI NEDENİ

1 VAR SIRA BEKLEME 2 VAR PERSONEL DAV. 3 YOK ------ 4 YOK ------ 5 VAR TEMİZLİK 6 VAR SIRA BEKLEME 7 VAR SIRA BEKLEME 8 VAR SIRA BEKLEME 9 VAR TEMİZLİK 10 VAR TEMİZLİK

Örnek bilgi (özetleme): hastaların % 80’inin hizmet sunumuyla ilgili herhangi bir şikayeti bulunmaktadır.

Örnek bilgi (süzgeçleme) En önemli şikayet nedeni, uzun süre sırada beklemektir. Sırada bekleme süresi azaltılırsa, şikayetler % 50 azalır.

Yönetimde bilgi gereksinmesiYönetimde bilgi gereksinmesi

Yöneticileri iki grupta toplamak mümkündür:

Bilgi kullanan yöneticiler

Duygu, his ve sezgilerini kullanan yöneticiler

Duygu, his ve sezgi kullanan Duygu, his ve sezgi kullanan yöneticiyönetici

Bilgi yerine, karar vermede duygularını ve 6. hissini kullanır.

“Falcı, söyle bakalım, ne olacak Türkiye’nin sağlık sistemi ?”

Sistemi billemem de, işimizin iyi olacağı kesin.

Bilgi kullanan yöneticiBilgi kullanan yönetici

Bilgi kaynaklarına Bilgi kaynaklarına ulaşmayı, bilgiyi ulaşmayı, bilgiyi özümsemeyi, özümsemeyi, kararlarında bilgiye yer kararlarında bilgiye yer vermeyi bilir; olayları vermeyi bilir; olayları izlemez, olayları izlemez, olayları yönlendirir.yönlendirir.

Yönetimde bilginin yeriYönetimde bilginin yeri

Bilgi yöneticilere, yönetsel işlevleri -özellikle planlama, karar verme ve denetim- ve bilgisel rolleri etkilil biçimde yerine getirmede yardımcı olur.

Yönetim süreciYönetim süreci

Planlama

Örgütleme

Yöneltme

Denetim

Karar

Verme

PlanlamaPlanlama

Sağlık kurumunun amaçlarının ve bu amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli araçların önceden belirlenmesi (kararlaştırılması) süreci.

Planlama da bilginin rolüPlanlama da bilginin rolü

Gelecekte başvuracak hasta sayısı ve hasta profili ne olacaktır ?

Mevcut olanaklarla (teknoloji, işgören) bu talebi karşılayabilir miyiz ?

Neler yapmalıyıız ?

Amaç belirlemeAmaç belirleme

Tahmin Mevcut durum değerlemesi

Bilgi kaynakları

Amaç

ÖrgütlemeÖrgütleme

Örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli görevlerin, araçların ve işgörenlerin belirlenmesi, işgörme yöntemi ile yetki ve sorumluluk ilişkilerinin saptanması.

Örgütlemede bilginin rolüÖrgütlemede bilginin rolü

Yapılacak işler nelerdir ? Gerekli işyükü miktarı kaç saattir ? Işgören sayısı ne olmalıdır ? İletişim yapısı nasıl olmalıdır ? Yetki sorumluluk ilişkileri nasıl

kurulmalı ?

YöneltmeYöneltme

İnsan kaynaklarının amaçlar yönünde harekete geçirilmesi.

Yöneltmede bilginin rolü

İşletmedeki işgören sayısı nedir ? İşgörenlerin özellikleri nelerdir ? İşgörenlerin iş doyum düzeyi nedir ? İşe devamsızlık oranı nedir ? İşgören devir hızı nedir ?

DenetimDenetim

Elde edilen sonuçların, saptanan amaçlarla karşılaştırılması, sapmaların belirlenmesi ve düzeltici önlemlerin alınması süreci..

Denetimde bilginin yeriDenetimde bilginin yeri

Bilgi kaynakları

Amaçlar Sonuçlar

Yönetsel karar vermeYönetsel karar verme

Karar verme, alternatifler arasında optimum olanının seçilmesidir.

Optimum seçenek, maliyeti en düşük olan seçenektir

Karar verme süreciKarar verme süreci

Problemin belirlenmesi, problemin tanımlanması, alternatiflerin geliştirilmesi, alternatiflerin incelenmesi, en iyi alternatifin seçilmesi, alternatifin uygulanması, sonuçların incelenmesi.

Karar alma süreciKarar alma süreci

BİLGİ

Alternatiflerin değerlendirilmesi

Alternatiflerin geliştirilmesi

Problemin belirlenmesi

Problemin tanımlanması

Önlem almayı gerektiren durumlar.

Örnek: sırada bekleme süresi çok uzun

Niçin sırada bekleme süresi uzun ?

•Hekim az,

•ekipman yetersiz

•diğer işg. az

Problemi nasıl çözerim?

Hekim sayısını artırma

Hemşire sayısını artırma

Ek ofisler açma,

randevu sist. Değiştirme

Bu seçeneklerin hangisinin maliyeti en düşük, katkısı en fazladır ?

BİLGİ

Alternatiflerin değerlendirilmesi

Alternatiflerin geliştirilmesi

Problemin belirlenmesi

En iyi alt. belirlenmesi

Alternatifin uygulanması

Problemin tanımlanması

Sonuçları değerlendirme

Hekim sayısının artırılması, maliyet ve yararlar açısından en uygun çözümdür.

Hekim sayısı 2 artırılarak , 4’e çıkartıldı.Bekleme süresi % 50 azaldı mı?

Başka ne yapılabilir ?

Yönetsel bilginin özellikleriYönetsel bilginin özellikleri

Veri yerine bilgi, ilgililik, ekonomiklik, duyarlılık, doğruluk, zamanlılık, eksiksizlik.

Veri yerine bilgiVeri yerine bilgi

Yöneticilerin, ham verilere değil, ham verilerin işlenmesi sonucu üretilen bilgilere ihtiyacı vardır.

EkonomiklikEkonomiklik

Üretilen bilginin beklenen yararlarının, o bilginin üretilmesi için yapılan harcamalardan fazla olmasıdır.

DuyarlılıkDuyarlılık

Yöneticilere sağlanan bilginin ne çok genel ne de çok özet olmaması gereklidir. Çok özet veya çok genel bilgi, yöneticinin önemli ayrıntıları gözden kaçırmasına yol açabilir.

DoğrulukDoğruluk

Yöneticiye sağlanan bilginin, faaliyetlerin gerçek sonuçlarını yansıtmasıdır. Doğruluk derecesi, doğru bilginin, toplam bilgiye oranıdır.

ZamanlılıkZamanlılık

Yöneticinin, ihtiyaç duyduğu anda bilgiye ulaşabilmesidir. Zamanında yöneticiye ulaştırılmayan bilginin, diğer tüm özellikleri mükemmel de olsa, yararı yoktur..

Lokantamız 200 metre geridedir.

EksiksizlikEksiksizlik

Yöneticiye sağlanan bilginin, karar vermek için gerekli tüm konuları içermesidir.

Bilgi sistemiBilgi sistemi

Bilgi sistemi nedir ?Bilgi sistemi nedir ?

Bilgi sistemi, yöneticiyi ussal karar vermede yardımcı olan bilgileri sağlayan teknik olanaklar ve faaliyetler bütünüdür.

Bilgi sisteminin ögeleriBilgi sisteminin ögeleri

Bir bilgi sisteminin üç temel ögesi bulunmaktadır: Veri tabanı yönetimi, model yönetimi bilgisayar teknolojisi.

Bilgi sistemi, bilgisayar teknolojisi kullanarak, sağlık işletmesindeki faaliyetlerle ilgili verileri veri tabanında toplar, model yönetimi aracılığıyla bu verilerden bilgi üretir ve yöneticiye sunar.

Veri tabanı yönetimiDatabase management

Veri tabanıVeri tabanı

Belirli biçimde depolanmış, bilgisayar aracılığı ile ulaşılan veriler bütünüdür.

Raflardaki klasörlerde yer alan belgeler veri tabanı sayılmaz.

Veri tabanı yönetimiVeri tabanı yönetimi

Veri tabanını tanımlamak, güncellemek için işlemler yapan, veri tabanının etkinliğini denetleyen bütünsel programlar kümesidir.

Veri tabanı yönetiminin işleviVeri tabanı yönetiminin işlevi

Veri toplama ( data collection) bütünlük ve doğruluk kontrolu (verify) depolama (storage) saklama (maintanence) güvenlik (security) kullanıma hazır tutma (retrieval)

Veri tabanının ögeleriVeri tabanının ögeleri

Veri tabanı dosyaları Veri tabanı yönetim sistemi Uygulama programları Çıktı sistemleri ve raporlama.

Veri tabanı yönetimi Veri

tabanı

veri

Uygulama programları

Rapor (Bilgi)

Sağlık işletmelerinde veri tabanı içeriği

Sağlık işletmelerinde yer alan veri tabanında genel olarak, Klinik veriler (hastalık, ameliyat notu), Hasta özellikleri (isim, yaş, güvence) Mali veriler (gelirler, maliyetler), Envanter verileri (stoklar, kullanım), Personel verileri (personel sayısı) yer

almaktadır.

Model yönetimi

Model kavramıModel kavramı

Model, gerçek yaşamın bir temsili veya benzeridir. Gerçek üzerinde uğraşmak zaman ve maliyet getireceği için, model üzerinde çalışmak daha uygundur.

Model geliştirmeModel geliştirme

Karşılaşılan problemin çözümüne uygun olan matematiksel denklem sistemlerinin geliştirilmesidir.

Basit bir modelBasit bir model

Bir yılda, 10.000 litre serum ihtiyacı (D) vardır. Bu ihtiyacı bir satın almayla veya bir kaç kez satın alma yoluyla karşılayabiliriz. Bir şise serumun elde tutulma maliyeti (H), 20.000 lira ve bir sipariş verme maliyeti (V) 1.000.000 lira ise, ekonomik sipariş miktarı nedir ?

??

Model: envanter modeliModel: envanter modeli

Envanter yönetimi teorisine göre; ekonomik sipariş miktarı:

(2*D*V)1/2 / H formülüyle 1.000 birimdir.

Hasta tatmini örneğiHasta tatmini örneği

Amaç; hastaların tatmin düzeylerinin artırılmasıdır. Buna sağlamak için başvuran hastaların, hizmetten tatmin sağlamasına etki eden faktörleri ve bunların etki derecelerini saptamak istiyoruz.

Model geliştirme: hasta tatminiModel geliştirme: hasta tatmini

Değişkenleri belirleme: Hasta tatminini neler etkileyebilir?

Değişkenlerin etkilerinin ölçümü: Hangi analiz yöntemi kullanabilir?

Sonuçların kullanımı (Bilgi): Sonuçlar nasıl yorumlanır ?

DeğişkenlerDeğişkenler

Dr. Davranışı (Doktor) Hemşire davranışı (Hemşire) Bürokrasi Konfor Temizlik Gürültü

Veri analizi yöntemiVeri analizi yöntemi

Regresyon analizi en uygun yöntemdir. Regresyon modeli:

HT= f (doktor, hemşire, konfor, gürültü, bürokrasi, güven)

Model sonuçlarıModel sonuçları

REGRESSIN ANALYSIS RESULTS------- Variables in the Equation -----Variable B SE B Beta T Sig TDoktor ,902 ,061 ,806 5,042 ,0001Hemsire ,743 ,047 ,739 4,670 ,0033Güven ,630 ,043 ,575 3,029 ,0068Konfor ,507 ,023 ,353 2,116 ,0450Temizlik ,444 ,064 ,229 2,697 ,0301Bürokrasi ,024 ,067 ,014 1,377 ,7066(sabit) 3,015

Model geçerliliğinin sınanması

Bu model, istatistiksel açıdan anlamlı bir model midir yoksa tesadüfi bir model midir ?

F istatistiği anlamlı olduğundan model geçerlidir denebilir.

Yorum- BilgiYorum- Bilgi Hasta tatminini artırmayı amaçlayan bir

yönetici, öncelikle hekim davranışı, hemşire davranışı üzerinde odaklaşmalı, hastalara güven vermeli, temizlik derecesini artırmalı ve gürültüyü azaltmalıdır. Bürokrasinin bir etkisi yoktur.

Temel yönetsel bilgi sistemleri

Sağlık işletmeleri, ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgi sistemlerini kullanabilirler. Kullanılacak bilgi sistemi, yönetsel düzeye, örgütsel sorun ve önceliklere göre değişebilir.

Temel bilgi sistemleriTemel bilgi sistemleri Faaliyet işleme sistemleri (Transaction-

processsing systems) Yönetim bilgi sistemleri (management

information system) Karar destek sistemleri (Decision

support system) Üst yönetim bilgi sistemleri (Executive

information systems)

Faaliyet işleme sistemleriFaaliyet işleme sistemleri

Sağlık işletmesi içinde rutin ve tekrarlayan faaliyetlerle ilgili verilerin kaydedilmesi ve kullanılması için geliştirilen ilk bilgisayar destekli bilgi sistemidir.

Faaliyet işlem sistemleri, büyük hacimli veri depolanmasında ve standart raporlar üretilmesinde kullanılır. Muhasebe, hasta kabul, faturalama, stok izleme faaliyetleri bu sistemler aracılığıyla gerçekleştirilir.

Problem çözme amaçlı kullanımı çok sınırlıdır.

Faaliyet işlem sisteminin Faaliyet işlem sisteminin görevlerigörevleri

Veri girişi (toplama) ve depolama, veri işleme;

sınıflama (maliyet türleri nelerdir ?), sıralama (en fazla gider ögesi nedir ?), hesaplama (hastagünü maliyeti nedir?) özetleme (ortalama maliyet nedir?).

Yönetim bilgi sistemiYönetim bilgi sistemi

Faaliyetlerle ilgili kapsamlı bilgi derleyen, bu verileri yöneticilere (özellikle orta düzey) karar vermede yardımcı olmak üzere örgütleyen ve özetleyen (bilgi üreten) sistemdir.

Karar destek sistemleri Karar destek sistemleri

Karar dastak sistemi, belirli bir sorunla ilgili olarak belirli bir yöneticiye karar vermede yardımcı olan, güçlü bir bilgi sistemidir.

Karar destek sistemi, belirli bir kararın alınmasına hizmet eder. Kararın kendisi değildir.

kararlı yarı kararlı kararsız

Problemin yapısı

Bilgisayarın çözümü

Yöneticinin çözümü

Yönetici +

Bilgisayar

(KDS)

Çözümü

Karar destek sisteminde, yönetici ve bilgisayar ortak karar verir.

MIS ve DSS arasındaki MIS ve DSS arasındaki farklarfarklar

DSS, yöneticiyle etkileşir, veri depolamaz, yönetici on line biçimde veriye ulaşır ve DSS’de bu veriyi kullanır.

DSS rutin olmayan kararlar için kullanılır. DSS spesifik sorun için belirli bir

yöneticiye yardımcı olur.

Üst yönetim bilgi sistemiÜst yönetim bilgi sistemi

Üst düzey yöneticilerin belirli bir konuya özgü, bilgi gereksinmelerini karşılamak için tasarlanan sistemlerdir. Üst yönetim bilgi sistemi yöneticilerin ayrıntılarda boğulmasını engeller, genel eğilimler ve kalıplar hakkında özet bilgi sağlar.

ÜYBS İşleyişiÜYBS İşleyişi

Tibbi MaliPersonel Malzeme

ÜYBS

Veri kaynakları

Üst yönetim bilgi sistemi Üst yönetim bilgi sistemi nasıl olmalı ?nasıl olmalı ?

Üst düzey yöneticiler, genellikle bilgisayar kullanımı konusunda fazlaca teknik bilgiye sahip olmadıkları için, üst düzey bilgi sisteminin, user friendly tasarlanması gereklidir.

Üst yönetim bilgi sistemi ne Üst yönetim bilgi sistemi ne sağlar ?sağlar ?

Sistem, yöneticilerin ayrıntılarda boğulmasını engeller ve stratejik karar verme sürecinde kullanılan genel eğilimleri ve kalıpları ortaya koyan bilgileri sağlar.

Üst yönetim bilgi sistemi, çok güçlü ve kullanımı kolay bilgi sistemidir.

Uzman (expert) sistemlerUzman (expert) sistemler

İnsanın düşünme yapısına benzer biçimde çalışan ve çeşitli durumlarda nasıl davranılmasını gerektiğini öneren sistemlerdir.

Uzman sistemler, if-then komutlarıyla çalışır.

Uzman sistem: ÖrnekUzman sistem: Örnek

Girdiler: Fiyat 50 Maliyet 45 Talep 1.121 Kar marjı (fiyat-maliyet)

KurallarKurallar

Kar marjı, 25’den büyük ise yüksektir. Kar marjı, 10’dan küçük ise marj

düşüktür. Kar marjı 10-25 arasındaysa, normaldir. Talep, 1.100’den büyükse, talep yüksektir. Talep, 900 küçükse, talep düşüktür. Talep 900-1000 arasındaysa normaldir.

Kar marjı yüksek ve talep az ise, fiyatları düşür.

Kar marjı normal ve talep yeterli ise mevcut fiyatları uygula.

Kar marjı düşük ve talep yüksek ise fiyatları yükselt.

SonuçlarSonuçlar

Uzman sistemlerin yararlarıUzman sistemlerin yararları

Çok fazla seçenek üzerinde odaklaşma, yüksek düzeyde mantık uygulama, karar sonuçlarını değerlendirme, Daha tutarlı kararlar verme.

Yüksek performans, İşletme üzerinde daha fazla

kontrol gücü.

işletme

Yön

etim

Bilgi sistemlerinin gelişimiBilgi sistemlerinin gelişimi

Yön

etim

dü

zeyl

eri

Alt

O

rta

Ü

st

Kararlı Yarı kararlı Kararsız

Sorunun özelliği

Faaliyet işlem sis.

Yönetim bilgi sistemi

Karar destek sistemi

Üst yönetim bilgi sistemi

Yönetsel bilgi sisteminin tasarımı

Bilgi sistemi tasarım aşamalarıBilgi sistemi tasarım aşamaları

Bilgi gereksinmesinin belirlenmesi, sistem alt yapısının oluşturulması, sistem ögelerinin birleştirilmesi, sistemin tanıtımı ve kullanıcı eğitimi, sistemi sınama ve değişiklik yapma, sistem başarısının izlenmesi.

Bilgi ihtiyacının saptanması

Veri tabanı geliştirme

Belgeleme eğitim

Yazılım gereksinimi

Test ve izleme

Bütünleştirme

Denetim

Hardware gereksinimi

Bilgi ihtiyacının belirlenmesiBilgi ihtiyacının belirlenmesi Sağlık işletmesi ve yönetim açısından

stratejik öneme sahip faaliyetler nelerdir ?

Çevre ve örgüt teknolojisinin özellikleri nelerdir ?

Karar almada ne tür bilgilere gereksinme vardır ?

Alt yapı çalışmalarıAlt yapı çalışmaları

Veri tabanı geliştirme Donamın (hardware) ihtiyacının

belirlenmesi Yazılım (software) ihtiyacının

belirlenmesi

Veri tabanı geliştirmeVeri tabanı geliştirme

Veri tabanının içeriği ve genişliği, işletme faaliyetlerinin büyüklüğüne ve yönetimin tercihlerine göre belirlenmektedir. Yöneticiler karar alma sırasında çok fazla bilgiye gereksinme duyuyorsa, veri tabanı da o denli geniş tutulacaktır.

Donanım ihtiyacının belirlenmesiDonanım ihtiyacının belirlenmesi Veri tabanının genişliğine ve bilgi

sisteminin hız ve işlem kapasitesi gibi özelliklerine dayalı olarak bilgi sistemi donanımı belirlenir.

Donanım, küçük kişisel bilgisayarlardan, dev mainframelere kadar değişebilir.

Kullanılan donanım, bilgi sisteminin başarısını etkiler.

Yazılım ihtiyacının belirlenmesiYazılım ihtiyacının belirlenmesi

Veri tabanı ve donanımın çalıştırılmasını ve veri tabanındaki verilerin işlenerek bilgi üretilmesini sağlar.

Bu yazılım, işletme ihtiyaçlarına uygun bilgileri üretmek zorundadır.

Yazılımlar satın alınır veya geliştirilir.

Hastanede sıra bekleme Hastanede sıra bekleme benzetim programıbenzetim programı

10 RANDOMIZE 20 REM 30 REM BU PROGRAM HASTANEDE SIRA 40 REM BEKLEME BENZETİMİNİ İÇERİR 50 REM 60 HOUR=1 70 WORK=0 80 WAITING=0 90 FINISH=0100 TSERVO=0110 TPROF=0120 TLOST=0130 TIME=0140 IF FINISH >=20 THEN FINISH= FINISH-20150 REM160 REM GEEN HASTA SAYISI İÇİN SAYI ÜRET170 REM180 TIME= TIME+1190 X= RND(1)200 IF X < .19 THEN HASTA =0

Sistem ögelerinin birleştirilmesi Sistem ögelerinin birleştirilmesi (kurulum-installation)(kurulum-installation)

Sistem ekipmanları kurulur, kabloları bağlanır, sistemin işlerliği sağlanır.

Sistemin kontrol ve güvenlik özellikleri gözden geçirilir.

Örnek veri girişleri yapılır ve sistemin temel yapısının çalışıp çalışmadığı irdelenir.

Sistemin belgelenmesi ve Sistemin belgelenmesi ve kullanıcı eğitimikullanıcı eğitimi

Sistem kurulduktan sonra, sistemin kullanımı ile ilgili prosedür ve

talimatlar hazırlanmalı, sistemin işleyişi ile ilgili komutlar,

tablolar, grafikler el kitaplarında veya kullanıcı rehberlerinde toplanmalı,

sistemi kullanacak kişilerin eğitimi sağlanmalı.

Sistemin sınanmasıSistemin sınanması

Sistem ne kadar iyi tasarlanırsa tasarlansın, beklenmedik durumlar her zaman ortaya çıkabilir.

Sistemin tüm ögelerinin uygun biçimde çalışıp çalışmadığı incelendikten sonra, sorunlar ortaya çıkıyorsa sistemde gerekli değişikliklere gidilmesi gerekir.

Yeni sistemin kurulumuYeni sistemin kurulumu

Yeni bir bilgi sisteminin kurulumunda dört temel yaklaşım vardır: Doğrudan kurulum, paralel kurulum, pilot kurulum.

Doğrudan kurulumDoğrudan kurulum

Yeni bilgi sisteminin, tümüyle eski sistemin yerine kullanılması, yeni sistemin kurulmasından hemen sonra eski sistemin tamamen terk edilmesidir.

Paralel kurulumParalel kurulum

Yeni sistemin, belirli bir süre eski sistemle birlikte kullanılmasıdır.

Oldukça maliyetli bir uygulamadır.

Pilot kurulumPilot kurulum

Yeni sistemin, sağlık işletmesinin küçük bir bölümünde uygulanarak, sonuçların değerlendirilmesi ve olumlu gelişme sağlandıktan sonra işletme genelinde uygulanmasıdır.

Sistemin izlenmesi ve Sistemin izlenmesi ve değerlendirilmesideğerlendirilmesi

Bilgi sisteminin, sürekli izlenerek değişen işletme koşullarına uygun hale getirilmesi gereklidir.

Bilgi sistemi tasarım ilkeleri Bilgi sistemi tasarım ilkeleri

Kullanılıcıların tasarım sürecine katılımı,

sistem kurulum ve işletim maliyetlerinin incelenmesi,

sistemin uygulanmadan önce test edilmesi.

Bilgi sisteminin etkiliğinin artırılması

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

Fazla bilgi her zaman iyidir.

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

Yöneticiler, istedikleri tüm bilgilere ihtiyaç duyarlar.

Çık işin içinden bakalım

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

Yöneticiye ihtiyaç duyduğu bilgi verilirse kararların kalitesi artar.

Çok güzel de, bunu nasıl kullanabiliriz?

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

Bilgisayarla hiç bir şey kötü olamaz.

eyvah.....eyvah.....

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

“yöneticiler bilgi sistemi hakkında bilgili değildir” sistem tasarımcıları

Şu makinaları da koyalım, belki islerine yarar

Bilgi sistemi söylenceleriBilgi sistemi söylenceleri

Bilgisayarlar her şeyi yapar.

Diye düşünüyorsanız, sonunuz böyle olabilir