sáng kiến kinh nghiệm - Áp dụng dạy học tích cực Để dạy giải các bài toán...

p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v

chuyn ng u cho hc sinh lp 5

A. t vn

I. M u:

Gio dc ngy nay c coi l nn mng ca s pht trin kinh t x hi em li s

thnh vng cho nn kinh t quc dn. V l th coi gio dc ng ngha vi s pht

trin.

C th khng nh rng khng c gio dc th khng c bt c s pht trin no i

vi con ngi, i vi kinh t, vn ho. Chnh nh gio dc m cc di sn t tng v k

thut ca th h trc truyn li cho th h sau. Cc di sn ny c tch lu cng phong

ph lm cho x hi cng pht trin. Trong vn kin Hi ngh TW4- kho VII khng

nhGio dc o to l cha kho m ca tin vo tng lai. Cng chnh vi tinh thn

c bit coi trng vai tr ca gio dc v o to trong s nghip CNH-HH t nc,

ng ta ch r vai tr quc sch hng u ca gio dc v o to, ng thi cng ch r

s mnh ca gio dc o to trong giai on hin nay l:

Cng vi khoa hc cng ngh, Gio dc- o to l quc sch hng u .

Nhim v nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti .

Nhn thy r vai tr, v tr v cng to ln ca gio dc trong vn kin i hi X

ng ta nhn mnh u tin hng u cho vic nng cao cht lng dy v hc. i mi

chng trnh, ni dung, phng php dy v hc, nng cao cht lng i ng gio vin v

tng cng c s vt cht cho nh trng l vic lm khng th thiu.

Nm trong h thng gio dc quc dn, gio dc Tiu hc l bc hc nn tng. . Mi

mn hc Tiu hc u gp phn vo vic hnh thnh v pht trin nhng c s ban u,

rt quan trng ca nhn cch con ngi Vit Nam.

Trong cc mn hc Tiu hc, mn ton gi mt v tr rt quan trng. Mn ton

Tiu hc nhm gip hc sinh:

- C nhng kin thc c bn, nn tng v ton hc

- Hnh thnh nhng k nng thc hnh tnh, o lng, gii cc bi ton c nhng ng

dng thit thc trong cuc sng.

- Gp phn bc u pht trin nng lc t duy, kh nng suy lun hp l v din

t ng (ni v vit) cch pht hin v cch gii quyt cc vn n gin, gn gi trong

cuc sng; kch thch tr tng tng; gy hng th hc tp ton; gp phn bc u hnh

thnh phng php hc tp v lm vic c k hoch, khoa hc, ch ng, linh hot, sng

to.

Hin nay c nhiu gii php v ang c nghin cu, p dng gp phn thc

hin mc tiu trn. i mi phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc, ch ng,

sng to ca hc sinh cng l mt trong nhng gii php c nhiu ngi quan tm nhm

a cc hnh thc dy hc mi vo nh trng. tch cc ho hot ng hc tp ca hc

sinh, mn ton Tiu hc ni chung v lp 5 ni ring cn c mt phng php dy hc c

th ph hp vi tng loi ton.

Xt ring v loi ton chuyn ng u lp 5, ta thy y l loi ton kh, rt phc

tp, phong ph a dng v c rt nhiu kin thc p dng vo thc t cuc sng. Mt khc

vic hnh thnh, rn luyn, cng c cc k nng gii ton chuyn ng u gn nh l cha

c nn cc em khng th trnh khi nhng kh khn sai lm khi gii loi ton ny. V th

rt cn phi c phng php c th ra dy gii cc bi ton chuyn ng u nhm

p ng cc ni dung bi dng nng cao cht lng ging dy ca gio vin, bi dng

nng cao kh nng t duy linh hot v c sng to ca hc sinh.

c nhng cun sch vit v loi ton chuyn ng u, song nhng cun sch

ny mi ch dng li mc h thng ho cc bi tp (ch yu l bi tp kh) cho nn

sch mi ch c s dng lm ti liu tham kho cho hc sinh gii. Cn li nhng ti liu

khc, ton chuyn ng u c c cp n nhng rt t, cha phn tch mt phng

php c th no trong vic dy gii cc bi ton chuyn ng u ny.

Trc ngha l lun v thc tin ca vn nu trn; l mt gio vin tng dy

lp 5, ti chn v p dng cho mnh mt phng php dy hc ph hp dy loi ton

chuyn ng u. l:

"p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v chuyn ng u cho hc

sinh lp 5"

V thi gian c hn, nhn thc v nng lc cn hn ch nn kh trnh khi nhng

thiu st. Ti rt mong c s gp ca ng nghip v cc cp qun l gio dc.

II. Thc trng ca vn nghin cu

1,Thc trng vic dy v hc ton chuyn ng u trng TH Ph Nhun.

Ti tin hnh kho st trn mt s lp 5 trng Tiu hc Ph Nhun- Nh

Thanh .Ni dung v kt qa nh sau:

a) i vi gio vin:

Ti a ra mt s cu hi i vi gio vin trc tip dy lp 5 v thu c kt qu

nh sau:

Cu hi 1: C (thy) chia cc bi ton chuyn ng u v nhng dng no ? Da

vo u chia nh vy ?

Tr li: Chia lm 2 loi, loi n gin c 1 ng t chuyn ng, loi nng cao c 2

ng t hay nhiu ng t.

Cu hi 2: Khi gii bi ton chuyn ng u, hc sinh thng mc nhng sai lm g

?

Tr li: Khng bit cch trnh by li gii, i khi tnh ton sai, vn dng cng thc

ln ln, k nng gii bi ton nng cao yu.

Cu hi 3: dy tt dng ton v chuyn ng u, ta cn lu g v phng php

?

Tr li: Phi tng cng s lng, cht lng cc bi tp; cc bi tp phi c h

thng, c phn loi r rng. Phi nghin cu v cung cp cho hc sinh mt s phng

php gii thch hp.

b) i vi hc sinh:

* Tm hiu cht lng gii cc bi ton chuyn ng u hc sinh.

Ti tin hnh kim tra v ca hc sinh lp 5B (trng Tiu hc Ph Nhun).Vic

kim tra v hc sinh c tin hnh sau khi cc em hc xong phn l thuyt ton chuyn

ng u v mt s tit luyn tp.

- S lng v c kim tra: 12 quyn ca 12 hc sinh (trong 1/2 l hc sinh yu,

7/14 hc sinh TB, 2/4 hc sinh kh, 2/4 hc sinh gii).

- S lng bi tp phi lm mi cun v l 12 bi. Gm:

Bi 3 trang 140; bi 1, 4 trang 144, 145; bi 1,3 trang 145, 146; bi 1,2,3, trang 171,

172, (tit luyn tp); bi 4,5 trang 177, 178 ; bi 1, 3 trang 179, 180. Kt qu nh sau:

S bi lm

S

lng v

S

lng bi

tp t yu cu Khng t

yu cu

S bi

khng lm

12 144 96 bi = 28 bi 20 bi =

quyn bi 66,67% =19,45% 13,98%

- S bi khng t yu cu hu ht thuc v cc bi ton c 2 ng t.

Nh vy, nhn chung cht lng v dy gii ton chuyn ng u lp 5B trng

Tiu hc Ph Nhun t yu cu.

Tuy nhin cc bi ton trn hu ht l nhng bi ton n gin. Mt s bi ton c

tnh cht nng cao, hc sinh lm khng trn vn. iu phn nh phn no vic dy v

hc cn cha tn dng trit nhng kh nng sn c trong hc sinh.

C mt iu ng ch l kt qu trn y tuy t yu cu nhng li khng ng

u nhau. C em lm ng gn ht cc bi tp, c em lm sai v sai rt nhiu. T thc trng

trn ti thy cn phi tm ra cc nguyn nhn dn n nhng sai lm ca hc sinh khi gii

loi ton ny c phng php khc phc.

* Nguyn nhn dn n nhng sai lm ca hc sinh trong qu trnh gii bi ton v

chuyn ng u.

- L mt b phn trong chng trnh ton Tiu hc, dng ton chuyn ng u l

mt th loi gn nh mi m v rt phc tp vi hc sinh lp 5. Cc em thc s lm quen

trong thi gian rt ngn (Hc k II lp 5). Vic rn luyn, hnh thnh, cng c k nng, k

xo gii ton ca hc sinh loi ny gn nh cha c. Chnh v vy hc sinh khng th

trnh khi nhng kh khn, sai lm. Qua thc t ging dy v kho st hc sinh mt s

lp, ti thy sai lm ca hc sinh khi gii ton chuyn ng u l do nhng nguyn nhn

sau:

a) Sai lm do hc sinh khng c k bi, thiu s suy ngh cn k d kin v iu

kin a ra trong bi ton.

V d: (Bi 3 trang 140 SGK)

Qung ng AB di 25 km. Trn ng i t A n B, mt ngi i b 5Km ri

tip tc i t trong na gi th n B. Tnh vn tc ca t.

C 8 hc sinh lp 5B gii nh sau:

Vn tc ca t l:

p s: 50 km/h

Cn hu ht hc sinh lm ng bi ton vi li gii nh sau:

Qung ng ngi i bng t l: 25 - 5 = 20 (km)

)/(5021:25 hkm

Vn tc ca t l:

p s: 40km/h

C 8 hc sinh mc sai lm trn u do cc em cha c k bi, b st 1 d kin

quan trng ca bi ton "Ngi i b 5 km ri mi i t".

Trn y ch l mt trong nhng v d hc sinh mc sai lm loi ny.

b)Khi gii bi ton hc sinh cn nng v tr nh my mc, t duy cha linh hot.

V d: Bi 1trang 144 (SGK ton 5):

Qung ng AB di 180Km. Mt t i t A n B vi vn tc 54Km/gi, cng

lc mt xe my di t B n Avi vn tc 36Km/gi. Hi k t lc bt u i, sau my

gi t gp xe my?

Khi gp bi ton trn hc sinh rt lng tng, khng bit vn dng cng thc g

tnh. Ti tin hnh kim tra trn lp 5 B ch c mt s t em lm c bi ton theo cch

gii sau:

C sau mi gi t v xe my i c s km l: 54 + 36 = 90 (km)

Thi gian t v xe my gp nhau l: 180 : 90 = 2 (gi)

)/(4021:20 hkm

p s: 2 gi

Mt s hc sinh khc do quen cch tnh ch c mt ng t nn khng vit c trn

vn li gii. Mt s hc sinh li do nhm ln gia chuyn ng ngc chiu v chuyn

ng cng chiu nn p dng sai cng thc, dn n gii sai bi ton.

c) Hc sinh khng nm vng kin thc c bn.

V d: Mt xe my i t A n B ht 42 pht. Tnh qung ng AB, bit vn tc

ca xe my l 36 km/gi.

Ti tin hnh kho st trn lp 5B, y l bi ton c bn nhng c rt nhiu em gii

sai mt cch trm trng nh sau:

Qung ng AB l: 36 x 42 = 1512 (km)

p s : 1525 km

Vi bi ton trn hc sinh rt d lng tng khi thy n v o vn tc ca xe my l

km/gi, m thi gian xe my i ht qung ng li o bng n v (pht). Nn trong qu

trnh gii cc em khng i n v o m c nguyn d kin ca bi ton nh vy lp

vo cng thc s = v x t tnh.

y l mt trong nhng sai lm rt c trng v ph bin ca hc sinh khi gii cc

bi ton chuyn ng u do khng nm chc c vic s dng n v o.

d) Vn ngn ng ca hc sinh cn nhiu hn ch.

V d: Lc 6 gi mt t i t A n B vi vn tc 50km/h. Lc 7 gi 30 pht mt

xe t du lch i t B n A vi vn tc 65 km/h. Hi hai xe gp nhau lc my gi ? Bit

qung ng AB l 420 km.

Khi tin hnh iu tra trn lp 5B ti thy c 16 em i ng hng gii, nhng

9 em trong c li vn khng khp vi php tnh gii. Hn na bi ton hi lc

my gi hai xe gp nhau (tc l tm thi im hai xe gp nhau) hc sinh khng hiu v ch

tm thi gian hai xe gp nhau.

2, Kt qu ca thc trng trn:

Sau y l kt qu kho st trn 3 lp 5 trng Tiu hc Ph Nhun

(5A, 5B, 5C):

Ni dung kho st: Hc sinh lm nhng bi tp c bn sau:

1. Bi 1:

Lc 6 gi mt t i t A n B vi vn tc 50km/h. Lc 7 gi 30 pht mt xe t

du lch i t B n A vi vn tc 65 km/h. Hi hai xe gp nhau lc my gi ? Bit qung

ng AB l 420 km.

2. Bi 2:

Qung ng AB di 25 km. Mt ngi i b t A n B c 5 km ri i t,

t i mt na gi th n B. Tnh vn tc ca t. Nu ngi i t t A th sau bao lu

s n B ?.

3. Bi 3:

Hai t bt u i t A v B cng mt lc v ngc chiu nhau. Qung ng AB

di 174 km. Vn tc ca t th nht bng 42 km/h, ca t th hai bng 45 km/h. Hi

sau my gi 2 t gp nhau ?

Kt qu nh sau:

Lp

Nguyn nhn sai lm

5 A

28

HS

84

bi

5B

24

HS

72

bi

5 C

28 HS

84 bi

1. Cha c k bi thiu suy ngh

cn k v cc d liu v iu kin bi ton

10

bi

=

11,9%

10

bi

=

13,8%

23 bi

=

27,4%

2. Sai lm do nng v tr nh my

mc, t duy cha linh hot, kh nng tng

tng yu.

18

bi

=

21,4%

14

bi

=

19,4%

15 bi

=

17,8%

3. Sai lm do khng nm vng kin

thc c bn.

10

bi

=

11,9%

10

bi

=

13,8%

11 bi

=

13,1%

4. Sai lm do ngn ng cn nhiu

hn ch.

12

bi

=

14,2%

21

bi

=

29,2%

12 bi

=

14,2%

5. Nhng bi khng mc sai lm.

34

bi

=

39,9%

17

bi

=

23,6%

23 bi

=

27,3%

Tng s bi mc sai lm c 3 lp l: 166 bi, chim 69,1%

iu ny chng t: Ton chuyn ng u l th loi hc sinh d mc sai lm khi

gii.

Bn cnh nhng li do t duy cha linh hot, do khng nm vng kin thc c bn

th lp 5 cn mc phi mt sai lm quan trng na l vn ngn ng ca cc em cn rt

hn ch (iu ny nh hng khng nh ti vic trnh by li gii ca cc em).

Tm li: vic gii cc bi ton v chuyn ng u khng nhng i hi hc sinh

kh nng t duy linh hot, sng to, m cn i hi cc em kh nng ngn ng phong ph

nhm mt mt hiu c ni dung bi ton, mt mt din t bi gii ca mnh mt

cch tng minh.

T thc trng trn, cng vic t hiu qu tt hn ti mnh dn ra v

p dng dy hc tch cc vo dy gii cc bi ton chuyn ng u nh sau:

B. Gii quyt vn

I/ Cc gii php thc hin nhm hng dn hc sinh lp 5 gii bi ton chuyn

ng u theo hng pht huy tnh tch cc.

Chuyn ng u l dng ton v cc s o i lng. N lin quan n 3 i lng

l qung ng ( di), vn tc v thi gian.

Bi ton t ra l: Cho bit mt s trong cc yu t hay mi lin h no trong

chuyn ng u. Tm cc yu t cn li.

V vy, mc ch ca vic dy gii ton chuyn ng u l gip hc sinh t

tm hiu c mi quan h gia i lng cho v i lng phi tm, m t quan

h bng cu trc php tnh c th, thc hin php tnh, trnh by li gii bi ton.

thc hin mc ch trn, gio vin cn thc hin cc yu cu sau:

- T gii bi ton bng nhiu cch (nu c).

- D kin nhng kh khn, sai lm ca hc sinh.

- T chc cho hc sinh hot ng nm vng cc khi nim, thut ng v thc hin

cc bc gii bi ton chuyn ng u.

- Rn luyn cho hc sinh kh, gii nng lc khi qut ho gii ton.

C th nh sau

* Khu gii ton: L khu quan trng trong qu trnh chun b dy gii bi ton ca

ngi gio vin. Ch thng qua gii ton, gio vin mi c th d kin c nhng kh

khn sai lm m hc sinh thng mc phi, v khi gii bi ton bng nhiu cch gio vin

s bao qut c tt c hng gii ca hc sinh. ng thi hng dn cc em gii theo

nhiu cch kch thch lng say m hc ton tr.

* D kin kh khn sai lm ca hc sinh:

y l cng vic khng th thiu c trong qu trnh dy gii ton. T d kin

nhng sai lm ca hc sinh, gio vin t ra phng n tt gii quyt cho tng bi ton.

Mt s kh khn, sai lm hc sinh thng mc phi khi gii loi ton ny l:

-Tnh ton sai

- Vit sai n v o

- Nhm ln gia thi gian v thi im

- Vn dng sai cng thc

- Hc sinh lng tng khi a bi ton chuyn ng ngc chiu (hoc cng chiu)

lch thi im xut pht v dng ton chuyn ng ngc chiu (hoc cng chiu) cng

thi im xut pht.

- Cu li gii (li vn) khng khp vi php tnh gii:

* T chc cho hc sinh thc hin cc bc gii ton.

- T chc cho hc sinh tm hiu ni dung bi ton bng cc thao tc.

+ c bi ton (c to, c thm, c bng mt).

+ Tm hiu mt s t, thut ng quan trng hiu ni dung, nm bt bi ton cho

bit ci g ? bi ton yu cn phi tm ci g ?

- Tm cch gii bi ton bng cc thao tc:

+ Tm tt bi ton bng s hoc bng li (khuyn khch hc sinh tm tt = s )

+ Cho hc sinh din t bi ton thng qua tm tt.

+ Lp k hoch gii bi ton: xc nh trnh t gii bi ton, thng thng xut pht

t cu hi ca bi ton i n cc yu t cho. Xc lp mi quan h gia cc iu kin

cho vi yu cu bi ton phi tm v tm c ng php tnh thch hp.

- Thc hin cch gii v trnh by li gii bng cc thao tc:

+ Thc hin cc php tnh xc nh (ra ngoi nhp)

+ Vit cu li gii

+ Vit php tnh tng ng

+ Vit p s

- Kim tra bi gii: kim tra s liu,kim tra tm tt,kim tra php tnh,kim tra cu

li gii,kim tra kt qa cui cng xem c ng vi yu cu bi ton.

* Rn luyn nng lc khi qut ha gii ton :

- Lm quen vi cc bi ton thiu hoc tha d kin.

- Lp bi ton tng t (hoc ngc)vi bi ton gii.

- Lp bi ton theo cch gii cho sn.

II. cc Bin php t chc thc hin dy gii mt s bi ton c th.

Ta chia bi ton chuyn ng u lp 5 lm hai loi nh sau:

1, Loi n gin (gii trc tip bng cng thc c bn)

a) i vi loi ny, c 3 dng bi ton c bn nh sau:

Bi ton 1: Cho bit vn tc v thi gian chuyn ng, tm qung ng.

Cng thc gii: Qung ng = vn tc x thi gian.

Bi ton 2: Cho bit qung ng v thi gian chuyn ng, tm vn tc.

Cng thc gii: Vn tc = qung ng : thi gian

Bi ton 3: Cho bit vn tc v qung ng, tm thi gian.

Cng thc gii: Thi gian = qung ng : vn tc.

* Ch : Phi chn n v o thch hp trong cc cng thc tnh. Chng hn nu

qung ng chn o bng km, thi gian o bng gi th vn tc phi o bng km/h. Nu

thiu ch iu ny hc sinh s gp kh khn v sai lm trong tnh ton.

b) V d minh ho: Mt t i t A lc 6 gi 20 pht v n B lc 11 gi 20 pht.

Bit qung ng AB di 120 km, hy tnh vn tc ca t.

* D kin sai lm ca hc sinh.

- Tnh ton sai.

- Vit sai n v o.

* T chc cho hc sinh thc hin cc bc gii.

- Cho hc sinh c bi ton (c to, c bng mt).

- Xc nh d kin cho v d kin phi tm.

+ Bi ton cho bit g ? (qung ng AB di 120 km, i t A lc 6 gi 20 pht, n

B lc 11 gi 20 pht).

+ Bi ton yu cu tm ci g ? (tm vn tc).

- Cho hc sinh xc nh dng ca bi ton: bi ton thuc dng bit thi gian v

qung ng, tm vn tc.

- Tm tt bi ton: Gio vin lm mu v hng dn hc sinh tm tt, cc bi tp k

tip gio vin ch nh hng, kim tra vic tm tt ca hc sinh.

120 km

6 gi 20 pht 11 gi 20 pht

A B

v = ?

- Hc sinh din t bi ton thng qua tm tt (khng nhn ton m nhn vo tm

tt, hc sinh t nu bi ton theo s hiu bit v ngn ng ca tng em)

* Lp k hoch gii bi ton:

- tm vn tc ca t, trc tin ta cn bit g ? (bit thi gian t i t A n B)

- Vic tnh thi gian t i c thc hin nh th no ? (11 gi 20 pht - 6 gi 20

pht = 5 gi)

- Da vo cng thc no tnh vn tc ? (v = s : t)

- Qung ng v thi gian bit, ta tm vn tc nh th no ? (120 : 5 = 24

(km/h))

* Trnh by bi gii:

Thi gian t i t A n B l:

11 gi 20 pht - 6 gi 20 pht = 5 gi

Vn tc ca t l: 120 : 5 = 24 km/h

* D kin bi ton mi.

Mt t i t A n B vi vn tc 24 km/h. Bit thi gian t i ht qung ng

l 5 gi. Hy tnh qung ng AB.

2.Dng phc tp (gii bng cng thc suy lun)

a) T cc bi ton c bn ta c 4 bi ton phc tp sau:

Bi ton 1: (chuyn ng ngc chiu, cng lc): Hai ng t cch nhau qung

ng s, khi hnh cng lc vi vn tc tng ng l v1 v v2, i ngc chiu nhau. Tm

thi gian i gp nhau v v tr gp nhau.

Cng thc gii: Thi gian i gp nhau l: t = s : (v1 + v2)

Qung ng n ch gp nhau l: s1 = v1 x t ; s2 = v2 x t

Bi ton 2: (chuyn ng ngc chiu, khng cng lc)

Hai ng t cch nhau qung ng s, khi hnh khng cng lc vi vn tc tng

ng l v1 v v2, i ngc chiu nhau. Tm thi gian i gp nhau v v tr gp nhau ?

Cng thc gii: Chuyn v bi ton 1, coi l chuyn ng ngc chiu khi

hnh cng lc vi ng t th hai.

Bi ton 3: (chuyn ng cng chiu, cng lc, ui nhau)

Hai ng t cch nhau qung ng s, khi hnh cng lc vi vn tc tng ng l

v1 v v2 i cng chiu, ui theo nhau. Tm thi gian i ui kp nhau v v tr gp nhau?

Cng thc gii: Thi gian i gp nhau l: t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)

Qung ng n ch gp nhau l: s1 = v1 x t ; s2 = v2 x t

Bi ton 4: ( Chuyn ng cng chiu, khng cng lc, ui nhau)

Hai ng t xut pht cng ch, ng t khi hnh trc vi vn tc v1, ng t

khi hnh sau vi vn tc v2, ui theo gp nhau. Tm thi gian i ui kp nhau v

v tr gp nhau?

Cng thc gii: Chuyn v bi ton 3, coi l chuyn ng cng chiu khi hnh

cng lcvi ng t th hai.

* gip hc sinh nh cng thc tnh thi gian hai ng t gp nhau (trong bi

ton 1 v bi ton 2): t = s : (v1 + v2)

Ta c cu th:

" Du c xa xi chng ngi chi,

Ti - Bn hai k ngc chiu i,

Vn tc i bn tm tng s,

ng di chia tng chng kh g !"

- gip hc sinh nh cng thc tnh thi gian ng t th 2 ui kp ng t

th nht (bi ton 3 v bi ton 4):

t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)

Ta c cu th sau:

" Trn ng k trc vi ngi sau,

Hai k cng chiu mun gp nhau,

Vn tc i bn tm hiu s,

ng di chia hiu kh chi u !"

b) Th du minh ho.

V d 1: Hai ngi 2 thnh ph A v B cch nhau 130 km. H ra i cng lc v

ngc chiu nhau. Ngi th nht i xe my t A vi vn tc 40 km/h, ngi th 2 i xe

p t B n vn tc 12 km/h.

Hi sau bao lu h gp nhau v ch gp nhau cch A bao nhiu km ?

* D kin kh khn sai lm ca hc sinh.

- Hc sinh khng nhn bit c rng khi 2 xe gp nhau tc l c 2 xe i c

mt qung ng bng qung ng AB (130 km)

- Lng tng khi vn dng cng thc: t = s : (v2 + v1)

- Nhm ln n v o

- Cu li gii khng khp vi php tnh gii.

* T chc cho hc sinh tm hiu ni dung bi ton

- c bi ton (c to, c thm)

- Nm bt ni dung bi ton:

+ Bi ton cho bit ci g ? (i ngc chiu, s = 130 km, v1 = 40 km/h, v2 = 12

km/h)

+ Bi ton yu cu phi tm ci g ? (thi gian i gp nhau, khong cch t ch

gp nhau n A)

- Xc nh dng ca bi ton: y l bi ton i ngc chiu, cng lc, tm thi

gian, ch gp (bi ton 1)

* Tm cch gii bi ton:

- Tm tt bi ton: Bc u hc sinh mi hc gii ton, gio vin lm mu v

hng dn hc sinh tm tt cc bi tp k tip gio vin ch nh hng, kim tra hc sinh

t tm tt.

v1 = 40 km/h 130 km v2 = 12 km/h

A B

+ Gp nhau sau gi ?

+ Ch gp cch A .... km ?

- Cho hc sinh din t bi ton thng qua tm tt (khng nhn m nhn vo tm

tt, hc sinh t nu bi ton theo s hiu bit v ngn ng ca mnh)

- Lp k hoch gii bi ton:

+ Sau khi 2 xe gp nhau, tc l c 2 i c qung ng bao nhiu ? (130 km)

+ bit c 2 xe gp nhau sau my gi trc tin ta cn bit g ? (mi gi c 2 xe

i c bao nhiu km (tc l tng vn tc ca 2 xe))

+ Vic tnh tng vn tc ca 2 xe c thc hin nh th no ?

(40 + 12 = 52 (km/h)

Nh vy ta c bi ton: C 2 xe: i 52 km ht 1 gi

i 130 km ht gi ?

y l php so snh t l thun gia thi gian v qung ng.

+ Vy vic tnh thi gian 2 xe gp nhau c thc hin nh th no ?

(130 : 52 = 2,5 (gi))

+ Khong cch t ch gp nhau n A c tnh nh th no ?

(40 x 2,5 = 100 (km))

- Trnh by li gii:

Mi gi c 2 xe i c l: 40 + 12 = 52 (km)

(hoc: tng vn tc ca 2 xe l: 40 + 12 = 52 (km/h))

Thi gian 2 xe gp nhau l: 130 : 52 = 2,5 (gi)

Ch gp nhau cch A l: 40 x 2,5 = 100 (km)

p s: 2,5 gi

100 km

* Khi qut ho cch gii:gio vin t chc, hng dn hc sinh nu ln c

cng thc chung gii bi ton ( nu mc II, dng 2 - bi ton 1)

* xut bi ton mi:

Lc 6 gi sng, mt ngi i xe p xut pht t A n B vi vn tc 15 km/h.

n 8 gi mt ngi i t B n A vi vn tc 18km/h. Hi hai ngi gp nhau lc

my gi ? Bit qung ng AB di 129 km.

V d 2. Lc 6 gi sng mt ngi i xe my ln tnh hp vi vn tc 40 km/h. n

7 gi mt ngi i t ui theo vi vn tc 60 km/h. Tm thi im hai ngi gp

nhau.

* D kin kh khn sai lm:

- Hc sinh khng tnh c qung ng xe my i c khi xe t xut pht.

- Hc sinh nhm ln gia thi gian v thi im

- Khng vn dng chnh xc cng thc: t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)

- Cu li gii khng khp vi php tnh gii.

* T chc hc sinh tm hiu ni dung bi ton.

- c bi ton, nu cch hiu v thut ng "Thi im"

- Nm bt ni dung bi ton

+ Bi ton cho bit ci g ? (i cng chiu, ui nhau, v1 = 40 km/h, v2 = 60 km/h, xe

my xut pht lc 6 gi, xut pht lc 7 gi)

+ Bi ton yu cu phi tm ci g ? (thi im 2 ngi gp nhau)

- Xc nh dng ca bi ton: y l bi ton ui nhau, khng cng lc, tm thi

im gp nhau). C th chuyn v bi ton ui nhau coi l cng lc vi ngi i t.

* Tm cch gii bi ton.

- Tm tt bi ton:

40 km/h, lc 6 gi

60 km/h, lc 7 gi gp nhau lc .. gi ?

- Cho hc sinh din t bi ton qua tm tt (khng nhn m nhn vo tm

tt)

- Lp k hoch gii bi ton.

+ Mun bit c lc no hai xe gp nhau (thi im gp nhau) ta phi lm g ?

(phi tnh c khong thi gian cn thit ui kp nhau)

+ Mun tnh c thi gian i hai ngi ui kp nhau, ta phi bit ci g (khong

cch gia hai xe khi t xut pht)

Ngoi ra cn phi bit g na ? (c mi gi hai xe gn nhau thm bao nhiu km (tc

hiu vn tc))

+ Khong cch gia hai xe khi t xut pht c tnh nh th no?

(40 x (7 - 6 ) = 40 (km)).

+ Hiu vn tc ca 2 xe c tnh nh th no ? (60 - 40 = 20 (km/h))

+ Thi gian i hai xe gp nhau c tnh nh th no?

(40 : 20 = 2 (gi) )

Lm th no tnh c thi gian hai xe gp nhau?

(7 + 2 = 9 (gi))

- Trnh by li gii

Khong cch gia hai ngi khi t xut pht l:

40 x (7 - 6 ) = 40 (km)

C mi gi hai ngi gn nhau thm l:

60 - 40 = 20 (km)

Thi gian i hai ngi gp nhau l:

40 : 20 = 2 (gi)

Thi im hai ngi gp nhau l:

7 + 2 = 9 (gi)

p s: 9 (gi)

* Khi qut ho cch gii: gio vin t chc hng dn hc sinh nu ln c

cng thc chung gii bi ton ( c nu mc II, dng 2 - bi ton 4)

* xut bi ton mi

.Mt ngi i xe p t A vi vn tc 15 km/h. i c hai gi th mt ngi i xe

my bt u i t A ui theo vi vn tc 35 km/h. Hi ngi I xe my i trong bao

lu th ui kp ngi i xe p ? Ni gp nhau cch A bao nhiu km?

C. Kt lun

I/ Kt qu nghin cu:

Ti tin hnh p dng dy hc tnh cc dy gii cc bi ton chuyn ng u

lp 5B v ly kt qu i chng vi lp 5C (khi dy loi ton ny m khng p dng

phng php dy hc tch cc nu trn).

Sau khi c hai lp hc xong bi qung ng, vn tc thi gian v cc tit luyn tp.

Ti a ra kim tra gm hai bi nh sau:

Bi 1: Lc 6 gi mt t ti i t A n B vi vn tc 50 km/h. n 7 gi 30 pht c

mt xe t du lch cng xut pht t A n B vi vn tc 65 km/h. Hi xe du lch ui kp

xe ti lc my gi ? Bit rng trn ng i khng xe no ngh.

Bi 2: Mt t v mt xe p i ngc chiu nhau. t i t A vi vn tc 42,5

km/h. Xe p i t B vi vn tc 11,5 km/h. Sau 2,5 gi t v xe p gp nhau ti C. Hi

qung ng AB di bao nhiu km?

Kt qu thu c nh sau:

im

Lp S

HS Y

u TB Kh Gii

Lp thc nghim 24

HS

2

bi =

8,3%

10

bi =

41,6%

8

bi =

33,3%

4

bi = 16,6

%

Lp i chng 28

HS

5

bi =

17,86%

15

bi =

53,57%

6

bi =

21,43%

2

bi =

7,14%

Kt qu trn cho thy vic p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v

chuyn ng u bc u thu c kt qu tt.

Hc sinh tip thu ng u v su sc hn v bi ton. S lng im kh, gii

chim t l cao.

- Trong qu trnh lm bi hc sinh t mc sai lm hn.

iu ny chng t rng: nu c s quan tm ng mc, cng vi s hng dn

chu o, hp l th cht lng vic gii cc bi ton chuyn ng u s c nng ln.

Tuy nhin vi nng lc hc sinh cn nhiu hn ch nn khng t em ng trc nhim v

gii ton cn cm thy b qu sc. Do kt qu thu c trn ch phn nh thc t

khch quan mc nht nh.

Nh vy vic p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v chuyn ng u

cho hc sinh lp 5 l mt gii php c tnh hiu qu cao. N c tc dng gip hc sinh pht

trin nng lc t duy, rn luyn phng php suy lun. Hn na n cn gip cc em t pht

hin, gii quyt vn , t nhin xt, so snh, phn tch, tng hp v t p dng nhng

kin thc v ton chuyn ng u vo thc t cuc sng.

II. Kin ngh, xut:

Khi dy gii bi ton chuyn ng u theo hng tch cc ho hot ng hc tp

ca hc sinh, chng ta cn ch nhng im sau:

- Bi ton chuyn ng u l th loi phc tp, ni dung a dng phong ph. Do

vic yu cu hc sinh c k ton xc nh c dng bi v tm ra hng gii ng

l vic lm ht sc cn thit i vi mi gio vin.

Khi dy bi ton chuyn ng u, gio vin nn t chc cho hc sinh tm tt bi

ton bng s on thng.

- Khi dy gii bi ton chuyn ng u, gio vin cn hng dn hc sinh mt cch

t m cc em vn dng cng thc gii c chnh xc, linh hot.

- i vi nhng bi ton chuyn ng u phc tp, cn hng dn hc sinh mt s

phng php (s on thng, suy lun,) a bi ton v dng in hnh.

- Khi hng dn gii cc bi ton chuyn ng u, gio vin cn khuyn khch,

ng vin hc sinh gii bng nhiu cch khc nhau (nu c th) v la chn cch gii hay

nht.

- Khi hng dn gii cc bi ton chuyn ng, gio vin phi gip hc sinh

phn bit c "thi im" v "thi gian", gip hc sinh bit vn dng mi tng quan t l

thun v tng quan t l nghch gia ba i lng: qung ng, vn tc, thi gian vo

vic gii bi ton.

- Gio vin cn phi chun b chu o, t m bi y l bi ton kh c nhiu bt ng

trong li gii; chnh v vy ng trc mt bi ton gio vin cn lm tt nhng cng vic

sau:

+ Xc nh ng yu cu bi ton v a bi ton v dng c bn.

+ Tm cc cch gii khc nhau ca bi ton.

+ D kin nhng kh khn sai lm ca hc sinh

+ Tm cch hng dn hc sinh tho g kh khn v gi hc sinh tm c

cch gii hay.

+ Hng dn hc sinh lp bi ton tng t (hoc bi ton ngc) vi bi ton

gii.

Tm li: Dy gii bi ton chuyn ng u cho hc sinh lp 5 theo hng tch cc

ho hot ng ca hc sinh l gii php c tnh kh thi v ph hp vi bn cht ca hot

ng nhn thc. Tuy nhin n i hi ngi gio vin phi chuyn tm suy ngh , thit k

nhng hot ng ca hc sinh trn c s la chn v s dng cc hnh thc t chc dy hc

mt cch ph hp vi tng i tng hc sinh./.

Ph Nhun, ngy 18 thng 3 nm 2008

Ngi thc hin

L Th Vng