sistema periodikoaren hastapena (1)

SISTEMA PERIODIKOAREN HASTAPENA

Zuriñe Torre

XIX. Mendean.

Garai artako kimikariek, aurkitutako elementu berri horiek sailkatzeko beharra ikusi zuten.

Elementu batzuen artean, antzekotasun nabarmengarri bat zegoela haien propietate kimiko eta fisikoetan frogatu zen.

Lehen era, naturalena, masa atomikotan sailkatzea izan zen, baina sailkapen hau, ez zituen elementuen desberdintasunak eta antzekotasunak islatzen.

Antoine Lavoisier

Lehen sailkapena proposatu zuen.Elementuak metaletan, ez metaletan eta

trantsiziozko metaletan sailkatu zuen.Ez zuten onartu desberdintasun ugari zeudelako

propietate fisiko eta kimikoen artean.

Döbereiner

1829. urtean elementuen sailkapena egin zuen, eta elementuak hiruko taldetan antolatzen ziren, triadetan.

Triaden elementuen propietate kimikoak antzekoak ziren,eta propietate fisikoak era txukun batean aldatzen ziren haien masa atomikoarekin.

Chancourtois

1862. Urtean elementu ezagunak pisu atomikoaren arabera jarri zuen,zilindro bertikal batean.

Antzeko elementuak sortzaile berberean zeuden, beraz, aldizkakotasuna adierazten zuen.

Diagrama oso korapilatsua zenez, ez zioten kasu handirik egin.

Newlands1864. Urtean zortzigarrenaren legea aurkeztu

zuen.Elementuak haien pisu atomikoaren arabera

ordenatu zituen. Lege honek,propietate antzekoak zituzten

elementuen ordena familietan erakusten zuen.Ezin da elementu guztietan aplikatu

Meyer 1869. Urtean propietate fisikoen aldakuntzan

haien masa atomikoen aldakuntzekin oinarritu zen

Antzeko elementuak bolumen atomiko antzekoa dute beste elementuekin.

Mendeleïev 1869. Propietate kimikoen aldakuntza,haien masa atomikoarekin

oinarritzen zen. Elementuak masa atomikoaren arabera antolatu zituen, txikitik

handira, eta elementu hauen propietate kimikoak antzekoak zirela konturatu zen.

Lehen taula 63 elementu zituen. Elementuak zutabe bertikaletan jarri zituen, arinetatik hasita,

elementu bat bestearen antzeko propietateak bazituen, beste zutabe bat hasten zen.

Familiak adierazteko, elementuak horizontalki jarri zituen. Bere legea aplikatu ahal izateko, hutsune batzuk utzi izan behar zituen.

Henry Moseley

Elementu bakoitzaren zenbaki atomoa zehastu zuen.

Protoi kopurua atomoaren zenbaki atomikoaren berdina izango zen.

Moseleyek elementuak ordenatzean, taula periodikoaren arazoak konpondu ziren.