Şizofreni pratiği prof. dr. ali kemal göğüş

Şizofreni PratiğiProf. Dr. Ali Kemal Göğüş

Şizofreni

• Tanı kriterleri

• Semptomatoloji ve klinik tipleri

• Gidiş ve sonuç özellikleri

• Prognoz ve etkili faktörler

• Tedavi

Şizofreni

Tanı Kriterleri

• A . Karakteristik semptomlar– Hezeyanlar– Halüsinasyonlar– Dezorganize konuşma– Dezorganize / katatonik davranış

– Negatif semptomatoloji

• B. Toplumsal ve mesleki işlev bozukluğu

• C. Süre: prodrom+rezidüel+A grubu kriterleri=en az altı ay. Altı ayın en az bir ayı A grubu kriterlini içermeli

• D. Şizoaffektif bozukluğun ve Affektif bozukluğun Dışlanması

• E. Madde kullanımına ve genel tıbbi duruma bağlı psikozun dışlanması

• F. Yaygın gelişimsel bozuklukla olan ilişki

Pozitif semptomatoloji

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Dezorganizasyon SemptomlarıDezorganize konuşmaDezorganize davranış

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Dezorganizasyon SemptomlarıDezorganize konuşmaDezorganize davranış

Negatif SemptomlarDuygulanımda sığlaşmaAlojiAvolisyonAnhedoniKendine bakımda kötüleşmeSosyal ve emosyonel içeçekilme

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Dezorganizasyon SemptomlarıDezorganize konuşmaDezorganize davranış

Negatif SemptomlarDuygulanımda sığlaşmaAlojiAvolisyonAnhedoniKendine bakımda kötüleşmeSosyal ve emosyonel içeçekilme

Bilişsel SemptomlarDikkat bozukluğuBellek bozukluğuSoyutlama bozukluğuYargılama bozukluğuÖğrenme güçlüğü

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Dezorganizasyon SemptomlarıDezorganize konuşmaDezorganize davranış

Negatif SemptomlarDuygulanımda sığlaşmaAlojiAvolisyonAnhedoniKendine bakımda kötüleşmeSosyal ve emosyonel içeçekilme

Bilişsel SemptomlarDikkat bozukluğuBellek bozukluğuSoyutlama bozukluğuYargılama bozukluğuÖğrenme güçlüğü

Duygusal semptomlarDisforiDepresyonİntihar eğilimi

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif Psikotik SemptomlarSanrılarVarsanılarKatatoni

Dezorganizasyon SemptomlarıDezorganize konuşmaDezorganize davranış

Negatif SemptomlarDuygulanımda sığlaşmaAlojiAvolisyonAnhedoniKendine bakımda kötüleşmeSosyal ve emosyonel içeçekilme

Bilişsel SemptomlarDikkat bozukluğuBellek bozukluğuSoyutlama bozukluğuYargılama bozukluğuÖğrenme güçlüğü

Duygusal semptomlarDisforiDepresyonİntihar eğilimi

Sosyal ve Mesleksel İşlev Kaybı

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri

Pozitif semptomatoloji Negatif Semptomatoloji

Şizofreni

Semptomatoloji ve Klinik Tipleri• Pozitif Psikotik Belirtiler

– Sanrılar (hezeyanlar)– Varsanılar (halüsinasyonlar)– Konuşma bozuklukları– Davranış bozuklukları

• Negatif Psikotik Belirtiler

– Dikkat bozukluğu – Aloji– Anhedoni– Affekt azalması– Avolisyon– Sosyal içeçekilme– Duygusal içeçekilme– Kendine bakım azalması– İşlevsellikte bozulma

Pozitif Semptomatoloji

Sanrılar

Pozitif Semptomatoloji

Varsanılar

• İşitsel varsanılar– Kendi aralarında konuşan

sesler– Yorum yapan sesler– Emreden sesler

• Görsel varsanılar• Temas varsanıları• Koku varsanılar• Tat varsanıları• Hareket varsanıları

Pozitif Semptomatoloji

Dezorganize Konuşma

• Mantıksızlık• Yandan cevap• Raydan çıkma• Teğetsellik• Ayrıntıcılık• Fikir uçuşması• Laf salatası (enkoherans)• Perseverasyon• Neolojizm

Pozitif Semptomatoloji

Dezorganize Davranış

• Taşkınlık• Hareket tekrarları

(stereotipi)• Donakalım beliritileri

– Balmumu belirtisi– Duruş bozukluğu– Katılık hali

Negatif Semptomatoloji

Dikkat eksikliği

• Zihnin bir uyaran üzerinde toplanamaması

• Konsantrasyon güçlüğü

Negatif Semptomatoloji

Aloji

• Düşünce – Azlığı– Yoksulluğu– Fakirliği

Negatif Semptomatoloji

Anhedoni

• Yaşamdan tat / zevk alamama,

• Duyguların yaşanamaması hali

Negatif Semptomatoloji

Affektte Azalma

• Duygusal tepkilerin jest ve mimiklerle ve ses tonu ile ifadesinde azalma– Affektte sığlık– Affektte küntlük– Apati– Endiferans (lakaydiyet)– Maske yüz

Negatif Semptomatoloji

Avolisyon

• Motivasyon / istenç azalması

• Amaca yönelik etkinlikleri başlatme ve / veya sürdürme güçlüğü

Negatif Semptomatoloji

Sosyal ve Emosyonel İçeçekilme

• Kendini sosyal ilişkilerden çekme, içe kapanma

• İnsanlarla duygusal ilişki kuaramama

Negatif Semptomatoloji

Özbakım Eksikliği

• Kişisel temizliğine• Kılık kıyafet temizliğine ve

düzenine• Traş olma, tırnak kesme,

makyaj yapme, makul aralıklarla çamaşır değiştirme vb. hususlara

özen göstermeme

Negatif Semptomatoloji

Sosyal / Mesleki İşlevsellikte Bozulma

• Kendini sosyal ilişkilerden çekme, içe kapanma

• İnsanlarla duygusal ilişki kuaramama

Şizofreni

Klinik Tipleri• Paranoid Tip

– Sanrı ve Varsanılar vardır– Dezorganize konuşma– Dezorganize davranış– Katatonik davranış– Donuk ya da sığ duygulanım

• Dezorganize Tip– Dezorganize konuşme– Dezorganize davranış– Donuk ya da sığ duygulanım

• Katatonik Tip– Balmumu arazı– Negativizm– Postür– Eksitasyon– Ekolali– Ekopraksi

• Ayrışmamış Tip– Şizofreni tanısı alan– Paranoid– Dezorganize– Katatonik

y

o

k

t

u

r

kriterlerinikarşılamayan

Rezidüel Tip Belirgin sanrı, varsanı ve dezorganizasyon semptomatolojisinin olmadığı (geçmişte olmuş olabilir) avolisyon başta olmak üzere “silik negatif semptomatolojiden” oluşan bir tablo.

Şizofreni

Gidiş ve Sonlanış Özellikleri

Premorbid

Neurodevelopment process

Şizofreni

Gidiş ve Sonlanış Özellikleri

Şizofreni

Gidiş ve Sonlanış Özellikleri

• Şizofreni tanısı almış

hastaların %15 kadarı

yaşamlarını intihar

sonucu kaybederler

Şizofreni

Gidiş ve Sonlanış Özellikleri• Şizofreni tanısı almış

hastaların beklenen yaşam süreleri genel nufusa oranla ortalama 9-10 yıl daha azdır.– İntihar– Özbakım eksikliği– Beslenme bozuklukları– Alkol ve madde

bağımlılıkları– Barınma sorunları– Tıbbi hastalıklar

Şizofreni

Prognoza etki eden faktörlerİyi Prognoz Belirleyicileri

• Kadın olma• Geç başlangıç• Akut başlangıç• İlk epizodda iyi tedavi cevabı • Tedaviye uyum• Presipitan faktörlerin olması• İyi premorbid işlevsellik• Affektif semptomatoloji olması• Ailede affektif bozukluk öyküsü• Evli olmak• Pozitif belirtilerin hakimiyeti• Paranoid ve katatonik tip• İyi sosyal destek ve güvence • Nörolojik belirtilerin olmaması• Seyrek nüks• Saldırganlık olmaması

Kötü Prognoz Belirleyicileri

• Erkek olma• Erken başlangıç• Sinsi başlangıç• İlk epizodda kötü tedavi cevabı• Tedaviye uyumsuzluk• Presipitan faktörlerin olmaması• Kötü premorbid işlevsellik• Affektif semptomatoloji olmaması• Ailede şizofreni öyküsü• Bekar olmak• Negatif belirtilerin hakimiyeti• Dezorganize ve ayrışmamış tip• Sosyal destek ve güvence olmaması• Nörolojik belirtileri olması• Sık nüks• Saldırganlık

Şizofreni

Tedavi

• Biyolojik tedaviler– Psikofarmakolojik Tedaviler – Elektrokonvulsif Tedavi

• Psikoterapiler

• Psikososyal Rehabilitasyon

• Öz-yardım Dernekleri