sığırlarda · 2020. 12. 13. · sığırlarda spastik parezis, patella Çıkığı ve yaygın...

Sığırlarda Spastik Parezis, Patella Çıkığı ve Yaygın Eklem Hastalıkları

Prof. Dr. Sırrı Avki Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi - Veteriner Fakültesi - Cerrahi Kliniği - BURDUR

Neden SPASTİK PAREZİS ?

SPASTİK PAREZİS nedir?

Aşil tendosu ve bu tendoyu oluşturan kaslarda ilerleyici bir kontraksiyon

şekillenmesi sonucunda tarsal eklemin hiperekstensiyon durumunda kalmasıdır

Sığırlarda ayakta durma ve yürüyüşü ciddi düzeyde sekteye uğratan arka bacağın

nöromusküler bir hastalığıdır

SPASTİK PAREZİS nedir?

ELSO Ökçe Hastalığı

Kalıtsal Spastik Parezis

Spastik Paraparezis

Balerin Bacak Hastalığı

?

Hangi ırk sığırlarda görülür?

Aberdeen Angus Hereford

Shorthorn

Holstein Fresian

İsviçre Esmeri Danimarka Kırmızısı

Ayrshire

♀ ♂

Hangi sığırlarda görülür?

Kronolojik özelliği var mıdır?

Konjenital değil ? En erken 2 haftalık buzağılarda En çok 2-9 aylıkken ortaya çıkar Çok nadir 2-6 yaş aralığında

Klinik belirtileri nelerdir?

7 aylık danada tek taraflı spastik parezis

*Arka bacakta belirgin bir

inkoordinasyon ile başlar

*Tarsal eklem açısı giderek düzleşir

*Yürüyüş zor ama bacak yere temas edebilir

*Çoklukla tek taraflı

Klinik belirtileri nelerdir?

*Gastroknemius kontraksiyonu arttıkça tarsal eklemde hiperekstensiyon şiddetlenir *Arka bacak boyu kısalmış gibi, yere temas etmez *Kuyruk dibi dik pozisyondadır

Klinik belirtileri nelerdir?

*Baş kompenzasyonu tipik *Yürüyüş sırasında etkilenen bacak pandül gibidir *Üç bacakla yürür

Klinik belirtileri nelerdir?

*İlgili bacak yürüyüş sırasında bir sütun gibi ileri atılmaya çalışılır

Klinik belirtileri nelerdir?

Klinik belirtileri nelerdir?

*Palpasyonda aşırı gerginlik -aşil tendosu ve -gastroknemius kası *Pasif maniplasyonda fleksiyon mümkün *Ağrı yok

*Ekstensiyon itme ve fleksiyon geri çekme refleksleri + *Deri duyarlılık testi + *Aşil tendosu refleksi ? *Patellar refleks ?

Klinik belirtileri nelerdir? 6 yaşındaki Holstein sığırda tek taraflı spastik

parezis *2-6 yaş (geç formu) *Tarsal ve topuk eklemlerinde hiperekstensiyon *Gastroknemius kası aşırı gergin

*Yürüyüş 3 bacakla *Diğer bacağın tırnağında lezyonlar *Aşım yapamaz *Dekubitus yaraları açılır

Radyolojik belirtileri var mı?

Spesifik değil semptomatiktir Kronik dönemde Tibia epifizi ve kalkaneusta eksostozlar Gençlerde kalkaneus’ta epifizer ayrılma Fizyolojik eklem açısı bozulmuş

SPASTİK PAREZİS’in nedeni?

Tam olarak bilinmiyor Bilinen tek gerçek

kalıtsal otozomal çekinik genler

“Identification of putative genes involved in bovine spastic paresis through microarray analysis” L. Pariset ve ark. ITAL. J. ANIM. SCI. VOL. 6 (SUPPL. 1), 2007

spinal kord – cDNA analizi 14250 genden 127 tanesi

SPASTİK PAREZİS’in nedeni?

kalıtsal

İngiltere’de yetişkinlik döneminde spastik parezis belirtileri göstermeye başlayan bir

boğanın 50 kızı incelenmiş 5 düve (+)

Laura Smith-Maxie “LAMENESS in CATTLE” (edit. Greenough & Weaver) 3. baskı, 1997

Hipotezler …….

*Miyotaktik hiperrefleksi *Dopamin & dopaminerjik reseptör *Magnezyum *Manganez *Lityum *Triptofan *BSE

Histopatolojik veriler …….

Beyin, omurilik, perifer sinir veya kaslarda hastalıkla ilişkili primer lezyon yok Sekonder kas-iskelet ve sinir hasarları Bölgesel kas ağrıları hiperrefleksinin tetikleyicisi olabilir Gamma motor sinirlerin aşırı aktivasyonu: dilüe prokain ile gamma blokaj semptomları ortadan kaldırıyor

Ne sıklıkta karşılaşılır ?

Sporadik Çekoslovakya (1986-2001): 11 vaka Ülkemiz için yayınlanmış bir veri yok

Karıştırıldığı hastalıklar ?

Patella çıkığı Septik veya aseptik tarsitis ve gonitis Periyodik spastik sendrom Kalkaneus’ta avülsiyon kırıkları İnterdigital vejetasyonlar

Spastik Parezis AYIRICI TANI

Patella çıkığı

Spastik Parezis AYIRICI TANI

Patella çıkığı

Spastik Parezis AYIRICI TANI

Tarsitis & Gonitis

Tarsitis & Gonitis

Spastik Parezis AYIRICI TANI

Periyodik spastik sendrom

Spastik Parezis AYIRICI TANI

Kalkaneus’un ayrılma kırıkları

Spastik Parezis AYIRICI TANI

İnterdigital vejetasyonlar

Spastik Parezis TEDAVİ

*Etkinliği kanıtlanmış medikal tedavisi yok *Lityum, triptofan ve dopamin tedavisinin etkinliği henüz araştırılıyor *İnsanlarda botoks deneniyor, veteriner literatür yok *Operatif tedavi (%100 mü?) *Operatif tedavi yapılsa da KESİNLİKLE DAMIZLIKTA KULLANILMAMALIDIR

Spastik Parezis TEDAVİ

Operatif tedavi alternatifleri

Tam tenotomi

Gastroknemius tenektomisi

N. tibialis nörektomisi

Spastik Parezis TEDAVİ

Operatif tedavi alternatifleri

Spastik parezis’in tedavisine yönelik tenetomi / tenektomi ve nörotomi işlemlerinin yapılış yerleri. 1: tibial nörektomi için ensizyon hattı 2: gastrokinemius tenektomisi için kaudalden giriş 3: gastrokinemius tenektomisi için lateralden giriş A: siyatik sinir B: tibial sinir C: peroneal sinir D: popliteal lenf yumrusu

Spastik Parezis TEDAVİ

Tam tenotomi

Spastik Parezis TEDAVİ

Tam tenotomi

Fleksor tendolarda tam bir ruptur ile komplike olabilir

Spastik Parezis TEDAVİ

Gastrokinemius tenektomisi

Spastik Parezis TEDAVİ

Gastrokinemius tenektomisi

*Bilateral ise aynı seansta yapılmaz (4-10 gün sonra) *Postoperatif 7 gün bandaj ve hareketsizlik *Kolay teknik *Etkisi 1 hafta sonra

Spastik Parezis TEDAVİ

N. tibialis’in nörektomisi

Spastik Parezis TEDAVİ

N. tibialis’in nörektomisi

Spastik Parezis TEDAVİ

N. tibialis’in nörektomisi

*Etkisi hemen izlenir *Kilo artışı neticesinde tendo rupturu, kalkaneus kırığı *Komplike bir operasyon

Spastik Parezis SONSÖZ

Buzağılarda ve başlangıç aşamalarında başarı şansı

Tedavi uygulanan hayvan gebe kalmamalı !

PATELLA ÇIKIĞI nedir ?

Patella’nın femoral trochlea’nın lateral, medial veya dorsaline

yer değiştirmesi ya da takılması

PATELLA ÇIKIĞI nedir ?

Morfolojik fark var mı ?

*Sığırlarda ve atlarda bu nedenle sporadik izlenir *Mediale çıkık oldukça zordur

Patella neden çıkar ?

Travma (barınak koşulları) Hızlı kilo artışı Gebelik (son dönemleri) Doğum travması, göreceli yavru büyüklüğü (konjenital lukzasyon ???)

Sığırlarda en çok hangi yöne çıkık şekillenir ?

Patellanın dorsale çıkığı Patellanın laterale çıkığı (konjenital ?)

Patella’nın dorsale çıkığı (takılması)

*Özellikle besi hayvanlarında (hızlı canlı ağırlık artışı) *Sütçü ırklarda postpartum Ca/P yetersizliği *İş gücü amacıyla kullanım *Hindistan ve Mısır’da çok yaygın

Patella’nın dorsale çıkığı (takılması)

M

L

Patella’nın dorsale çıkığı

*Diz ve tarsal eklem ekstensiyon pozisyonunda * Bacağın yerle teması kesilmiş *Palpasyon (takılmış patella ve medial ligament) *Ağrı

KLİNİK BELİRTİLER: Kalıcı mı, Yineleyici mi ?

Kalıcı

Patella’nın dorsale çıkığı

*Adımın başlangıç fazında bacak geride ve yere sürünür *Diz ve tarsal eklem ekstensiyon pozisyonunda *Adım yayı yukarı doğru kalkarken patella aniden yerine oturur (SES ?) *Bu aşamada tarsal eklemde abartılı bir fleksiyon

Yineleyici

Patella’nın dorsale çıkığı Yineleyici

Patella’nın dorsale çıkığı KLİNİK BELİRTİLER

Yineleyici Kalıcı

Patella’nın dorsale çıkığı TEDAVİ

*İntraartiküler lügol enjeksiyonu (%2.5 ve 8 ml- otoklavize edilmiş) ???

*Spontan iyileşme???

K.S. Dhillon ve ark “PATELLAR LUXATION IN BUFFALO AND ITS TREATMENT” Buffalo Bulletin (December 2009) Vol.28 No.4

*Radikal tedavi: medial patellar ligamentin kesilmesi (desmotomi)

Patella’nın dorsale çıkığı

MEDİAL PATELLAR LİG. DESMOTOMİSİ

Açık desmotomi tekniği

Kör desmotomi tekniği

Açık desmotomi tekniği

Kör desmotomi tekniği

Patella’nın dorsale çıkığı

8-10 ml lokal anestezik derialtı ve medial ligament üstüne

Medial ligamentin ½ cm lateralinde ve tub. tibiaya yakın deri ensizyonu

(3cm)

Açık desmotomi tekniği

Açık desmotomi tekniği

Kör desmotomi tekniği

Kör desmotomi tekniği

Kör desmotomi tekniği

Patella’nın dorsale takılması tek taraflı da olsa

DESMOTOMİ işlemi MUTLAKA sağlam ekstremitede de

yapılmalıdır (aynı seansta yapılabilir)

Patella’nın dorsale çıkığı

Genç sığırlarda operatif tedavi kemik gelişimi

tamamlanıncaya kadar ERTELENMELİDİR

Patella’nın dorsale çıkığı

Patella’nın laterale çıkığı *Buzağılarda (konjenital ???) *%80 tek taraflı (sağda) *Güç doğum, göreceli yavru büyüklüğü (önden presentasyon) * Nervus femoralis hasarı-felci

Patella’nın laterale çıkığı

*Nervus femoralis hasarı-felci

(+)

1. Uyluğun lateralinde deri hissi yok 2. Quadriceps kası belirgin derecede gevşek

1 2

Gerçekten doğmasal mı?

Patella’nın laterale çıkığı

Gerçekten doğmasal mı?

Buzağılarda lateral femoral kondilus’un gelişim eksikliği

hakkında veri yok

Patella’nın laterale çıkığı KLİNİK BELİRTİLER

*Diz ve tarsal eklem fleksion konumunda *Üzerine yüklendiğinde bacak kollabe olur *Palpasyon (patella lateralde) * Pasif redüksiyon olası

Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ

Femoral paraliz (+)

*Glikokortikosteroit *Mega doz vitamin E *Vitamin B 1-12 *Quadricipital bölgeye friksiyon * Fizik tedavi

Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ

*Eklem kapsülünü daraltma operasyonu *Emilmeyen monoflament ip (naylon)

Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ

Femoral paraliz (+)

Kapsül daraltma operasyonu NAFİLE

SIĞIRLARDA EKLEM HASTALIKLARI

GELİŞİMSEL (nadir)

SEPTİK (yaygın)

TRAVMATİK (yaygın)

OCD Kalça Displazisi

Arthritis Poliartritis Faset arthritis

Arthritis Distorsiyon Lukzasyon

GELİŞİMSEL EKLEM HASTALIKLARI

Osteokondritis dissekans (eklem faresi)

Çok nadir ve teşhisi zor

Konjenital kalça (displazisi) çıkığı

Çok nadir ve teşhisi zor

GELİŞİMSEL EKLEM HASTALIKLARI

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Arthritis Poliartritis Faset arthritis

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Penetran yaralar Hematojen (metastazik enfeksiyonlar)

-Göbek enfeksiyonları -Mikoplazmal pneumoniler -Klamidiyozis (Chlamydophila abortus) -Brusellozis -Actinomyces pyogenes -Tüberkülozis

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Göbek enfeksiyonları

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Akciğer enfeksiyonları (Mycoplasma bovis)

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Brusellozis (Brucella abortus)

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Yavaş salınımlı antibiyotik teknolojisi: Seftriakson içeren laktik-glikolik asit mikrokürecikleri

•İntraartiküler tedavi üstün •Sakınca: sık enjeksiyona bağlı kontaminasyon •Etken izolasyonu (kan ve synovial sıvıda % 25-75) •Primer kaynağın tespiti ve tedavisi

SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI

Prognoz ?

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

*Sert ve kaygan barınak zemini *Durak kullanılmıyor ya da kalitesiz *Sıkışık barınma ve hatalı tasarım *Bilinçsiz besleme

öncü lezyonlar

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Sert ahır zemini

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Ahır veya durak zemini sertliğinin derecelendirilmesi

Şişlik ve kıl kaybı yok Şişlik yok ama bölge kel Bölge şiş veya yara var

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

İneklerin kaçı yatıyor ?

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Sentetik matlar

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Ahır veya durak zemini kaygan mı?

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Sıkışık barınma

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Hatalı tasarım

TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI

Bilinçsiz besleme