sĠstematĠk derlemelerde lĠteratÜr...

SĠSTEMATĠK

DERLEMELERDE

LĠTERATÜR TARAMASI

DR. ÖĞR. ÜYESĠ DĠLEK MENEKġE

Sakarya Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları HemĢireliği Anabilim Dalı

SĠSTEMATĠK DERLEME YAZMA SEMĠNERĠ-2019

1

Sistematik incelemeler, birçok veri türünün

anlaĢılmasına yardımcı olur.

Çok sayıdaki araĢtırmanın

yapılandırılmıĢ ve kapsamlı bir

sentezidir.

En güçlü kanıtların üretildiği bir araĢtırma

yöntemidir.

2 /80

• Bilgiyi aydınlık ve cehaleti karanlık olarak düĢünün.

IĢığın odağı ne kadar “yayılırsa”,

o kadar zayıf olur ve daha az net

gösterir.

IĢık belirli bir noktaya

odaklanırsa ve veriler daha

net bir Ģekilde gruplanırsa,

gördüğümüzden daha emin

olabiliriz.

Kısa çizgi

Çok veri Daha nesnel,

Daha güvenli

3 /80

Sistematik derleme basamakları

AĢama 4: Verilerin toplanma

sı

AĢama 6:

Verilerina analizi ve sentezi

AĢama 1:

Problem

formülasyonu

AĢama 2:

Literatür

tarama

AĢama 5:

ÇalıĢma

kalitesinin

belirlenmesi ve

değerlendirilmesi

Sistematik derlemenin en önemli

bölümlerinden biridir.

Soru (lar) tüm metodolojiyi

yönlendirir:

ZOR EN UZUN

SÜRE

AĢama 3:

Dahil edilme

kriterleirne

uygun

çalıĢmların

belirlenmesi

AĢama 7:

Sonuçların

yorumlan

ması

4 /80

Veri toplama süreci

Literatür tarama

Aranacak kaynakları belirleme

Aramaya baĢlamadan önce, yazarların bir PRISMA bildirim kontrol listesinin

farkında olmaları gerekir.

5 /80

Sistematik derleme literatür taraması

Literatür tarama sistematik derlemenin

en önemli bölümü ve temel bileşenidir.

*Literatür taraması, çalıĢma için

verileri nasıl elde ettiğimiz

bölümdür.

*Bu veriler, klinik çalıĢmalardan

elde edilen veriler dahil olmak

üzere birçok kaynaktan gelebilir.

NİCELİKSEL, NİTELİKSEL ve

MİXED METHOD

ÇALIŞMALARIN TÜMÜ

6 /80

• Literatür taramanın amacı, sonuç oluĢturmada yanlılığı (bias) en aza indirgemek için çalıĢmanın hedefi ile potansiyel olarak ilgili tüm bulgularını kapsamlı bir Ģekilde tanımlamayı, değerlendirmeyi ve entegre etmektir.

P

R

O

T

O

K

O

L

(Yayınlanmış) ve (Yayınlanmamış)

T

A

R

A

M

A

S

T

R

A

T

E

J

İ

S

İ

7 /80

Ġyi yapılandırılmıĢ bir literatür araĢtırması,

araĢtırmakta olduğunuz konuyla ilgili sağlam

kanıtları bulmanın en etkili ve verimli yoludur.

Literatürde sörfün yolu sörç’ten (search) geçer ;)

8 /80

Literatür tarama kapsamlı ve sistematik olmalıdır.

İYİ VE KALİTELİ SİSTEMATİK DERLEME

Konu ile ilgili mevcut literatüre

sağlam bir genel bakış sağlar.

Ġlgili literatürü tanımlar

Kilit yayınların gözden kaçırılmasını

engeller.

Arama stratejisi sayesinde alakasız

arama sonuçlarını azaltır.

Metodolojik kalite

Raporlama kalitesi

9 /80

Güvenilir kanıt.

Bilgilendirilmiş kararlar

Daha iyi sağlık

10 /80

• Sistematik bir yaklaĢım

uygulamak daha verimli

çalıĢmaya izin verecektir.

Plan ve protokol

Hazırlanan zaman

tablosuna uyumu

kolaylaştıracaktır.

Ay Faaliyet 1-2 Protokol hazırlanması 3-8 Yayınlanmış ve yayınlanmamış

çalışmaların araştırılması 2-3 Uygunluk kriterlerinin pilot testi 3-8 Kapsam değerlendirmesi 3 Yanlılık için pilot test ve

değerlendirilmesi 3-10 Geçerliliğin değerlendirilmesi 3 Elde edilen verilerin pilot testi 3-10 Veri toplama 3-10 Veri girişi 5-11 Veri kayıplarının takibi 8-10 Analiz 1-11 Raporun hazırlanması 12- Yapılan incelemenin güncel tutulması

Zaman Tablosu

11 /80

Sistematik yaklaĢım • Derleme sürecinde metodolojik kalite ile birlikte derlemenin

raporlama kalitesinin artırılması için en temel öneri, hem derlemenin yürütüldüğü hem de yayın aĢamasında derleme metodolojisine uyulduğunu gösteren standardize araçları kullanmaktır.

P

R

Ġ

S

M

A

*Sistematik derleme ve meta-analiz araĢtırmalarının sunumunda

kullanılan

Uluslararası kuruluĢ ve deneyimli yazarlar tarafından geliĢtirilen

*Yedi konu baĢlığı (BaĢlık, Özet, GiriĢ, Method, Bulgular,

TartıĢma, Parasal Kaynak) *27 maddelik PRISMA Bildirimi

kontrol listesi

*Dört aĢamalı akış diyagramı

PRISMA Bildirgesi (ThePreferred Reporting Items for Systematic

reviews and Meta-analysis)

(www.prisma-statement.org).

Yayınlanan sistematik derleme ve meta-analiz

araĢtırmalarının eleĢtirel değerlendirilmesi için

de kullanılabilir.

12 /80

Sistematik derleme literatür taraması

• İyi belgelenmelidir.

• Derlemeye dâhil edilen çalıĢmaların kaliteleri

değerlendirilir.

• * AraĢtırmaların verileri birleĢtirirken en küçük kanıtlar /

etkiler bile derlemeye dâhil edilir

• Şeffaf olmalıdır.

*Kullanılan metotlar/yöntemler çalıĢmada açıkça belirtilir.

*ÇalıĢmaları seçerken kullanılan kriterler açıkça belirtilir.

• Farklı türdeki kaynakları içerir.

13 /80

Sistematik derleme literatür taraması

• Tekrarlanabilir. (Güncellenebilir)

• Literatür taraması belirli bir yöntem ile yapıldığından çok daha

kapsamlıdır ve tekrar edilebilir.

• AraĢtırmacılar sistematik derlemeyi tekrar edip sonuçlarını

doğrulayabilirler.

14 /80

• Kütüphane uzmanından destek alınması

Rehberlerin izlenmesi

Tarama stratejisinin oluĢturulması

Literatür kaynaklarına ulaĢma

Bibliyografik yazılım kullanımı (örn: EndNote, Reference Manager)

http://kutuphane.sakarya.edu.tr/tr/icerik/11829/48370/mendeley SAÜ (Mendeley)

15 /80

16 /80

17 /80

Arama (Tarama) stratejisinin özellikleri

• Sensitive (Hassasiyet)- tüm ilgili çalıĢmaları tanımlama

yeteneği

• Spesifite (Özgüllük) - alakasız çalıĢmaları dıĢlama

yeteneği

• Hassasiyet (duyarlılık) ve özgüllük arasındaki ters iliĢki

• - Yüksek hassasiyet düĢük özgüllüğe sahip olma

eğilimindedir.

• - Alınan çok sayıda makale inceleme sorusuyla alakalı

olmayabilir.

18 /80

Anahtar kelimeler

• Arama sürecindeki kilit rol anahtar kelimelere düĢmektedir

Anahtar kelimelerin keĢfedilmesi kadar doğru

kullanılmaları da önemlidir.

19 /80

Arama stratejilerindeki hatalar sistematik

incelemelerin kalitesini ve geçerliliğini olumsuz

yönde etkilemektedir

20 /80

• Mümkün anahtar kelimelerle bir grafik oluĢturma

Anne sütü

Emzirme

İnsan sütü Laktasyon

O D A K L A N M A

Uygun anahtar kelimeleri bulma

Dikkatli ve

detaylı

tarama

21 /80

https://meshb.nlm.nih.gov/search

Anahtar kelimelerin oluşturulmasında

İngilizce

22 /80

www.bilimterimleri.com

Anahtar kelimelerin oluşturulmasında Türkçe

23 /80

• Kelimenin yazım biçimleri

AIDS

acquired immunodeficiency syndrome

acquired immuno-deficiency syndrome

acquired immune deficiency syndrome

acquired immune-deficiency syndrome

Eş anlamlı sözcükler

Newborn: infant, toddler, baby, etc.

Yenidoğan: bebek, bebek, bebek vb.

Alternatif kelimeler

24 /80

• Çoğul kelimeler

Child : children OR teenager : teenagers

Çocuk: çocuklar ve ya genç: gençler

Yazım versiyon farklılıkları

randomise/randomize(Ġngiltere - ABD)

organisation and organization.

25 /80

• Taramayı daraltabilmek adına anahtar kelimeler birlikte

kullanılmanın ötesinde yan yana kullanılıyorlarsa kelime

grubu iki tırnak işaretinin (“ “) arasına yazılmalıdır.

Öbek Arama

26 /80

Anahtar kelime: „„water consumption‟‟

27 /80

Sağ ve sol kısaltmaların kullanılması

*oxid*

oxid*

*oxide

-peroxide

-sulfoxide

-nitric oxide

-zinc oxide vb. -oxidation

-oxidative

-oxidizing vb.

-antioxidant

-dioxide

-polyphenoloxidase.

28 /80

Bağlaçlar (Boolean operators) (OR, AND, NOT)

Aramayı daraltır, terimlerin her ikisini de

içeren makaleleri verir.

Aramayı geniĢleterek, anahtar

kelimelerinizden birini içeren makalelerle

bilgilendirir.

Aramayı daraltır. Anahtar kelimelerden bir

terim içeren, diğeri olmayan makalelerle

ilgili bilgi verir.

29 /80

water AND consumption

(su VE tüketim)

• Ġki kelime aynı veya farklı konu

alanlarında görünebilir.

water AND consum*

(Su VE tüket*)

• Water (su) ve consum* --

consume(tüketmek), consumed,

consumer (tüketici), consumption

(tüketim)

• Kelimeleri içeren kayıtlar bulunur.

*water AND consumption

(*su VE tüketim)

*water and consumption

Freshwater (tatlı su), saltwater (tuzlu

su), seawater (deniz suyu) , ve

consumption (tüketim).

• Kelimeleri içeren kayıtlar

bulunur.

Anahtar kelimelerde bağlaç kullanılması

30 /80

• Su VEYA tüketimi ile ilgili

en az birinin geçtiği

dökümanları tarar.

water OR consumption

(su VEYA tüketim)

Water NEAR / 5

consumption

• Su ve kelimesine yakın 5

kelimenin de yer aldığı

dökümanları tarar.

31 /80

-Boolean operatörlerinin hatalı kullanımı (örneğin, OR yerine VE

kullanılması veya tam tersi)

-Parantez eksikliği (örneğin, benzersiz parantezler veya eksik

parantezler nedeniyle uygun olmayan Ģekilde birleĢtirilmiĢ terimler)

terimlerin morfolojik varyasyonlarının yokluğu (örneğin, kesilmemiĢ,

kesilmiĢ ancak çok fazla özgünlükle veya kesiklikte sözdizimi

hatalarıyla)

-Eksik konu baĢlıkları Medical Subject Headings (MeSH) (örneğin,

kontrollü kavramlarda çeĢitli kavramlar için yeterli tanımlayıcıların

bulunduğu ancak arama stratejisinde bulunmayan)

-Eksik eĢ anlamlı sözcük

-Varolan kelimenin tekrar edilmesi

32 /80

33 /80

• Aranacak anahtar kelimeler konusunda PICOS

doğrultusunda belirlenen araştırma soruları yönlendirir.

Anahtar kelime ne olmalıdır?

Arama stratejisi kesinlikle PICOS

kriterlerine odaklanmalıdır.

Şeffaf olmalı

34 /80

P

I

C

O

35 /80

36 /80

37 /80

Does early initiation of antiretroviral therapy (ART) in HIV infected children

aged 2 to 5 years old reduce mortality rate?

2-5 yaĢ arası HIV bulaĢmıĢ çocuklarda antiretroviral tedavinin (ART) erken

baĢlatılması ölüm oranını azaltır mı?

P opulation HIV infected children aged 2 to 5 years

I ntervention Early initiation of ARV

C omparison Delayed treatment

O utcome Reduction in mortality

38 /80

Basit (t)arama

yöntemi

39 /80

40 /80

41 /80

Does early initiation of antiretroviral therapy (ART) in HIV infected

children aged 2 to 5 years old reduce mortality rate?

HIV Child* Antiretroviral Early

OR OR OR OR

Human immune

deficiency

syndrome

ART Ġmmediate

OR OR OR

Acquired immune

deficiency

syndrome

HAART

timing

OR OR OR

immunodeficiency

syndrome

ARV Time to treatment

AND AND

AND

TARAMA STRATEJĠSĠ

42 /80

Sistematik review tarama kombinasyonu

• S1- HIV

• S2- human immun deficiency syndrome

• S3- acquired immun deficiency syndrome

• S4- AIDS

• S5- S1 OR S2 OR S3 OR S4

• S6- child*

• S7- Antiretroviral

• S8- ART

• S9-HAART

• S10- ARV

• S11- S7 OR S8 OR S9 OR S10

• S12- Early

• S13- Immediate

• S14- Timing

• S15- Time to treatment

• S16- S12 OR S13 OR S14 OR S15

• S17- S5 OR S6 OR S11 OR S16

43 /80

44 /80

Literatür Tipleri

*Elektronik kaynaklar

(Veritabanları, elektronik kütüphaneler, internet vb.)

*Yazılı kaynaklar (dergiler, kitaplar, elle arama vb.)

*Gri Literatür kaynakları (veri tabanları, konferans bildirileri

vb.)

45 /80

Veri tabanları

Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL)

PsycINFO - APA Publishing | APA -

American Psychologica

46 /80

47 /80

En uygun veri tabanının belirlenmesi

• Çoğu sistematik inceleme, PubMed ve Embase'de

yapılan aramaları içerir.

• Kanıt hiyerarĢisi - veri tabanı seçimi çalıĢmanın türüne

göre belirlenir

• Alıntılama veritabanı, ör. Scopus, Bilim Ağı

• Yerli veritabanı, ör. Türkiye Çapında

• Konuya özel, örn. PsychINFO, CINAHL

48 /80

49 /80

İNTERNET

*Bilgi ve yayın kirliliği

mevcut

*Ġnternet yoluyla taranan

akademik çalıĢmalar için

yararlanılacak kaynakların

bilimsellik çerçevesine

sahip olmaları

gerekmektedir

İnternette genel arama motorları ile

yapılan aramalarda;

* YAZARI, BAġLIĞI VE YAYIN EVĠ belli

olmayan metin ve dokümanlar akademik

araĢtırmalarda kaynak olarak

kullanılmamalıdır.

Literatür Kaynakları

50 / 80

edu.tr Üniversite sitelerine ait web sayfaları

51 / 80

Mesleki anlamda kurulan derneklere

ait web sayfaları org.tr

52 / 80

Kamu kurumlarına ait web sitesi gov.tr

53 / 80

İnternet arama motorları ?

54 /80

Gri Literatür

GRĠ LĠTERATÜR NEDĠR ? Tezler Komite bildirgeleri

Hükümet raporları Konferans bildirileri

Devam eden akademik araĢtırmalar

Ġngilizce olmayan raporlar

Sistematik bir

incelemeye önemli

katkılarda bulunabilir

*Sınırlı katkısı

*Yanlılık

55 /80

56 /80

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/

57 /80

Yüksek lisans ve doktora

tezlerinin tam metinlerine eriĢimi

sağlayan en kapsamlı veri tabanı

58 /80

59 /80

• Hatasız ve kapsamlı bir (t)arama stratejisi kullanarak

birden fazla veritabanında arama yapmak çok önemlidir.

Tarama 8 En az bir veri tabanı için kullanılan

sınırlamayı da içeren, tekrar edilebilir, tam

bir elektronik tarama stratejisi verilir

Bölüm /

konu

Madde Kontrol maddeleri

Metot

60 /80

• Yayınlanan inceleme mümkün olduğu kadar güncel

olmalıdır.

• İlk arama tarihi, amaçlanan yayın tarihinden itibaren

12 aydan (tercihen altı ay) fazlaysa, ilgili tüm

veritabanlarının aranması, yayınlanmadan önce tekrar

çalıĢtırılmalıdır.

61 /80

• Aramalar her veritabanına kaydedilmeli

• Veritabanı arayüzü içerisinde bir hesap oluĢturulmalı.

• Arama açıkça etiketlenmeli (taslak, son, tarih, veritabanı adı vb.)

• Yapılan tüm aramaların ayrıntılı kayıtlarını tutulmalı:

• Arama tarihi (gün, ay, yıl)

• Aranan veritabanı

• Tarama stratejisi/tarama kombinasyonu

• Kullanılan sınırlamalar (yayın yılı, dil,

çalıĢma türü vb.)

• Finansman kaynakları

V

E

R

Ġ

T

A

B

L

O

S

U

62 /80

63 /80

• Bibliyografik yazılım (örn: EndNote, Reference Manager)

kullanılarak elde edilen araĢtırmalar kayıt edilir ve depolanır

Aliye Doğan, Gebelik Döneminde Uygulanan Müzik GiriĢimlerinin Maternal Ve Fetal Sağlığa Etkisi: Sistematik Derleme,

Yükseklisans Tezi, 2019.

64 /80

Sistematik derleme metodolojisine uygun

65 /80

Bölüm / konu Madde Kontrol maddeleri

Metot

Protokol ve kayıt 5

Eğer bir derleme protokolü varsa, ulaĢılabilir olup olmadığı ve nereden

ulaĢılabileceği (örn: web adresi) gösterilir. Eğer elde edilebiliyorsa, kayıt

numarasını içeren kayıt bilgisi sağlanır.

Seçim kriteri 6 Seçim kriteri olarak kullanılan araĢtırma özellikleri (örn: PICOS, takibin

uzunluğu) ve rapor özellikleri (örn: yayın yılları, dili, yayın statüsü) gerekçesi de

açıklanarak belirtilir.

Bilgi kaynakları 7 Taramadaki bütün bilgi kaynakları (örn: kapsama tarihler ile veri tabanları, ilave

çalışmaları belirlemek için yazarları ile iletişim bilgileri) ve en son tarama yapılan

tarih belirtilir.

Tarama 8 En az bir veri tabanı için kullanılan sınırlamayı da içeren, tekrar edilebilir, tam bir

elektronik tarama stratejisi verilir

ÇalıĢma seçimi 9 ÇalıĢmaların seçim süreci (tarama, seçim, sistematik derlemeye dâhil edilen ve

uygulanabilir ise, meta-analize dâhil edilen çalıĢmaların seçim süreci) açıklanır.

Veri toplama süreci 10 AraĢtırma raporlarından veri çekme yöntemi (örn: pilot çalıĢma formları, bağımsız

olarak, çift kiĢi) ve araĢtırmacıların veri elde etme ve doğrulama süreçleri

tanımlanır.

Veri maddeleri 11 Aranan veriler için bütün değiĢkenler (örn: PICOS, fon kaynakları), varsayımlar

ve yapılan sadeleĢtirmeler belirlenir ve listelenir.

Her bir çalıĢmadaki

bias (yan tutma)

riski

12 Her bir çalıĢmanın bias riskini değerlendirmek için kullanılan yöntemler (bunun

çalıĢmada ya da sonuç düzeyinde yapılıp yapılmadığının açıklamasını içeren) ve

bu bilginin veri sentezinde nasıl kullanıldığı tanımlanır.

Özet ölçümler 13 BaĢlıca ölçümler bildirilir (örn: risk ratio, ortalamalar arasındaki fark).

Bulguların sentezi 14 ÇalıĢmaların bulgularını birleĢtirme ve veri kullanma yöntemleri tanımlanır. Eğer

yapılmıĢsa, her bir meta-analiz için tutarlık ölçümlerini içeren yöntemler belirtilir.

ÇalıĢmalar

karıĢındaki

bias riski

15 Kümülatif (birikimli) kanıtı etkileyebilen bias riskinin değerlendirmesi verilir

(örn: yayın biası, çalıĢmaların içindeki secici raporlama).

Ġlave analizler 16 Ġlave analiz yöntemleri (örn: duyarlık ya da alt grup analizler, meta-regresyon),

eğer yapılmıĢsa, önceden belirlenenleri gösteren ilave analiz yöntemleri

tanımlanır.

PRISMA bildirim kontrol listesi 66 /80

67 /80

Bölüm / konu Madde Kontrol maddeleri

Metot

Protokol ve kayıt 5

Eğer bir derleme protokolü varsa, ulaĢılabilir olup olmadığı ve nereden

ulaĢılabileceği (örn: web adresi) gösterilir. Eğer elde edilebiliyorsa, kayıt

numarasını içeren kayıt bilgisi sağlanır.

Seçim kriteri 6 Seçim kriteri olarak kullanılan araĢtırma özellikleri (örn: PICOS, takibin

uzunluğu) ve rapor özellikleri (örn: yayın yılları, dili, yayın statüsü) gerekçesi de

açıklanarak belirtilir.

Bilgi kaynakları 7 Taramadaki bütün bilgi kaynakları (örn: kapsama tarihler ile veri tabanları, ilave

çalıĢmaları belirlemek için yazarları ile iletiĢim bilgileri) ve en son tarama yapılan

tarih belirtilir.

Tarama 8 En az bir veri tabanı için kullanılan sınırlamayı da içeren, tekrar edilebilir, tam bir

elektronik tarama stratejisi verilir

Çalışma seçimi 9 Çalışmaların seçim süreci (tarama, seçim, sistematik derlemeye dâhil edilen ve

uygulanabilir ise, meta-analize dâhil edilen çalışmaların seçim süreci) açıklanır.

Veri toplama süreci 10 AraĢtırma raporlarından veri çekme yöntemi (örn: pilot çalıĢma formları, bağımsız

olarak, çift kiĢi) ve araĢtırmacıların veri elde etme ve doğrulama süreçleri

tanımlanır.

Veri maddeleri 11 Aranan veriler için bütün değiĢkenler (örn: PICOS, fon kaynakları), varsayımlar

ve yapılan sadeleĢtirmeler belirlenir ve listelenir.

Her bir çalıĢmadaki

bias (yan tutma)

riski

12 Her bir çalıĢmanın bias riskini değerlendirmek için kullanılan yöntemler (bunun

çalıĢmada ya da sonuç düzeyinde yapılıp yapılmadığının açıklamasını içeren) ve

bu bilginin veri sentezinde nasıl kullanıldığı tanımlanır.

Özet ölçümler 13 BaĢlıca ölçümler bildirilir (örn: risk ratio, ortalamalar arasındaki fark).

Bulguların sentezi 14 ÇalıĢmaların bulgularını birleĢtirme ve veri kullanma yöntemleri tanımlanır. Eğer

yapılmıĢsa, her bir meta-analiz için tutarlık ölçümlerini içeren yöntemler belirtilir.

ÇalıĢmalar

karıĢındaki

bias riski

15 Kümülatif (birikimli) kanıtı etkileyebilen bias riskinin değerlendirmesi verilir

(örn: yayın biası, çalıĢmaların içindeki secici raporlama).

Ġlave analizler 16 Ġlave analiz yöntemleri (örn: duyarlık ya da alt grup analizler, meta-regresyon),

eğer yapılmıĢsa, önceden belirlenenleri gösteren ilave analiz yöntemleri

tanımlanır.

PRISMA bildirim kontrol listesi 68 /80

• Bu iĢlem birden fazla araştırmacı tarafından bağımsız olarak yapılır. Bağımsız seçimin kaç kiĢi tarafından yapılacağı, sistematik derlemeyi yapan araĢtırmacıların sayısı dikkate alınarak belirlenir.

• İki ya da daha fazla yazar tarafından bağımsız olarak seçilen makaleler karşılaştırılır ve farklı görüĢte olunan makaleler hakkında ortak bir karara varılır.

• Ortak karara varılamadığında diğer yazarlar ya da uzmanların görüĢlerine baĢvurulur.

Seçme kriterlerine (dâhil etme / dıĢlama) göre

kayıt edilen tüm araĢtırmaların başlık ve özetleri

incelenir.

Eğer Ģüphe olursa, yayının tam metni incelenir.

69 /80

Aliye Doğan, Gebelik Döneminde Uygulanan Müzik GiriĢimlerinin Maternal Ve Fetal Sağlığa Etkisi: Sistematik

Derleme, Yükseklisans Tezi, 2019.

70 /80

Aliye Doğan, Gebelik Döneminde Uygulanan Müzik GiriĢimlerinin Maternal Ve Fetal Sağlığa Etkisi: Sistematik

Derleme, Yükseklisans Tezi, 2019.

71 /80

ÇalıĢmaların seçilmesi

• Başlık ve özetlere göre uygun görülen tüm

araĢtırmaların tam metni elde edilir.

• En son dâhil etme ve dıĢlama kararı, tüm araĢtırmalar tam

metin olarak incelendikten sonra verilir ve hangi

araĢtırmaların sistematik derlemeye alınacağı

kesinleĢtirilir.

• BaĢlangıçta dâhil edilen araĢtırmaların bir bölümü bu

aĢamada dıĢlanabilir.

72 /80

Bölüm / konu Madde Kontrol maddeleri

Metot

Protokol ve kayıt 5

Eğer bir derleme protokolü varsa, ulaĢılabilir olup olmadığı ve nereden

ulaĢılabileceği (örn: web adresi) gösterilir. Eğer elde edilebiliyorsa, kayıt

numarasını içeren kayıt bilgisi sağlanır.

Seçim kriteri 6 Seçim kriteri olarak kullanılan araĢtırma özellikleri (örn: PICOS, takibin

uzunluğu) ve rapor özellikleri (örn: yayın yılları, dili, yayın statüsü) gerekçesi de

açıklanarak belirtilir.

Bilgi kaynakları 7 Taramadaki bütün bilgi kaynakları (örn: kapsama tarihler ile veri tabanları, ilave

çalıĢmaları belirlemek için yazarları ile iletiĢim bilgileri) ve en son tarama yapılan

tarih belirtilir.

Tarama 8 En az bir veri tabanı için kullanılan sınırlamayı da içeren, tekrar edilebilir, tam bir

elektronik tarama stratejisi verilir

ÇalıĢma seçimi 9 ÇalıĢmaların seçim süreci (tarama, seçim, sistematik derlemeye dâhil edilen ve

uygulanabilir ise, meta-analize dâhil edilen çalıĢmaların seçim süreci) açıklanır.

Veri toplama

süreci

10 Araştırma raporlarından veri çekme yöntemi (örn: pilot çalışma formları, bağımsız

olarak, çift kişi) ve araştırmacıların veri elde etme ve doğrulama süreçleri

tanımlanır.

Veri maddeleri 11 Aranan veriler için bütün değiĢkenler (örn: PICOS, fon kaynakları), varsayımlar

ve yapılan sadeleĢtirmeler belirlenir ve listelenir.

Her bir çalıĢmadaki

bias (yan tutma)

riski

12 Her bir çalıĢmanın bias riskini değerlendirmek için kullanılan yöntemler (bunun

çalıĢmada ya da sonuç düzeyinde yapılıp yapılmadığının açıklamasını içeren) ve

bu bilginin veri sentezinde nasıl kullanıldığı tanımlanır.

Özet ölçümler 13 BaĢlıca ölçümler bildirilir (örn: risk ratio, ortalamalar arasındaki fark).

Bulguların sentezi 14 ÇalıĢmaların bulgularını birleĢtirme ve veri kullanma yöntemleri tanımlanır. Eğer

yapılmıĢsa, her bir meta-analiz için tutarlık ölçümlerini içeren yöntemler belirtilir.

ÇalıĢmalar

karıĢındaki

bias riski

15 Kümülatif (birikimli) kanıtı etkileyebilen bias riskinin değerlendirmesi verilir

(örn: yayın biası, çalıĢmaların içindeki secici raporlama).

Ġlave analizler 16 Ġlave analiz yöntemleri (örn: duyarlık ya da alt grup analizler, meta-regresyon),

eğer yapılmıĢsa, önceden belirlenenleri gösteren ilave analiz yöntemleri

tanımlanır.

PRISMA Bildirgesi’nin (The Preferred Reporting Items for

Systematic reviews and Meta-analysis)

73 /80

PRISMA 2009 Flow Diagram

http://prisma-statement.org/PRISMAStatement/FlowDiagram.aspx

74 /80

PRISMA 2009 Akış Şeması

75 /80

Tar

ama

Uygunlu

k

Tes

pit

Etm

e D

ahil

Etm

e

Breastfeeding

education and

support for women

with twins or

higher order

multiples (Review)

Whitford HM, Wallis

SK, Dowswell T, West

HM, Renfrew MJ

(2019)

76 /80

Tes

pit

Etm

e T

aram

a U

ygunlu

k

Dah

il E

tme

Formula versus donor breast milk

for feeding preterm or low birth

weight infants

Maria Quigley, Nicholas D

Embleton, and William McGuire

Cochrane Database Syst Rev.

2018 Jun; 2018(6): CD002971.

Published online 2018 Jun 20.

doi: 10.1002/14651858.CD002971.

pub4

77 /80

Sonuç Olarak;

*Literatür tarama sistematik derlemenin

en önemli bölümüdür.

*Literatür tarama kapsamlı ve dikkatli bir şekilde

yapılmalıdır.

*Sistematik derleme strateji ve protokol çerçevesinde

ilerlemelidir.

Gideceğiniz yeri bilmiyorsanız, vardığınız yerin önemi yoktur.

(Peter F. Drucker)

78 /80

Literatür taramasında gösterdiğiniz özen çalıĢmanızın

her aĢamasında hissedilecektir.

TEġEKKÜRLER

dkose@sakarya.edu.tr

79 /80