symposium netwerken voor netwerken ii · 3 netwerken voor netwerken ii programma namiddag 14u00...
Post on 06-Jul-2020
4 Views
Preview:
TRANSCRIPT
1 Netwerken voor Netwerken II
Symposium Netwerken voor Netwerken II
Vrijdag 11 oktober 2019Beveren
2 Netwerken voor Netwerken II
Voormiddag
09u00 Ontvangst San Francisco
09u30 IntroductieDr. Marc Geboers, directeur sector algemene ziekenhuizenZorgnet-Icuro
Plannen overheden Wallonië/Brussel/Vlaanderen• Waals minister Christie Morreale (videoboodschap) – o.v.• Brussels minister Elke Van den Brandt (videoboodschap)• Mevr. Karine Moykens, Secretaris-Generaal Departement
Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
New York
11u0012u00
Breakoutsessies (2x) Eerste verdieping
13u00 Lunch San Francisco
Programma
3 Netwerken voor Netwerken II
Programma
Namiddag
14u00 Conclusies van de voormiddagDr. Marc Geboers
New York
14u30 Big dataIr. Peter Raeymakers, Prof. dr. Tom Balthazar, Prof. dr. Yvonne Denier
New York
15u30 Plannen Federale overheidDhr. Jo De Cock, administrateur-Generaal RIZIV
New York
16u0 Drink Eerste verdieping
4 Netwerken voor Netwerken II
Welkom
5 Netwerken voor Netwerken II
Plannen overheden regionaal Wallonië en Brussel
•Waals minister Christie Morreale
• Brussels minister Elke Van den Brandt (videoboodschappen)
6 Netwerken voor Netwerken II
Plannen overheden regionaal Vlaanderen
• Mevr. Karine MoykensSecretaris-Generaal Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
7 Netwerken voor Netwerken II
Breakoutsessies
8 Netwerken voor Netwerken II
BreakoutsessiesBreakout 1 – Change management
Dr. Kristiaan Deckers, medisch directeur GZA; Dr. Katrien Bervoets, medisch directeur ZNA
Milaan
Breakout 2 – Klinische organisatie: Regionale Zorgstrategische planning Prof. dr. Carine Van de Voorde, onderzoeker KCE; Prof. dr. Wim Robberecht, CEO
UZ Leuven
Parijs
Breakout 3 – OrganisatorischDhr. Wouter De Ploey, CEO ZNA; Prof. dr. Johan Hellings, CEO AZ Delta; Dr. Yves
Breysem, CEO Jessa Ziekenhuis
Londen
Breakout 4 – Juridisch Mogelijke dilemma’s in de netwerken • Therapeutische vrijheid van de arts en
keuzevrijheid van de patiëntProf. dr. Tom Balthazar
Barcelona
Breakout 5 – Financieel Financiering van infrastructuur • Netwerk-context
Dhr. Bert Teuwen, EIB; Dhr. Wim Boon, KBC
Rome
9 Netwerken voor Netwerken II
Conclusies van de breakoutsessies
Dr. Marc Geboers, Zorgnet-Icuro
10 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 1 – Change management
Veranderen doe je nooit alleen…
→ Veel energie
→ Veel tijd
→ Goede voorbereiding, maar ook verdere
begeleiding (teams !)
→ Veel afstemming, ook andere betrokken
diensten/sites
→ (initiële ?) meerkost: wie investeert ?
11 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 2 – Klinische organisatie: Regionale Zorgstrategische planning
Het moet!Het zal evidence informed zijn! Het is aan ons maar ook aan onze overheden!
en de financiering moet volgen!
12 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 3 – Organisatorisch
13 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 4 – Juridisch
Wie voorzichtig is moet niet bang zijn!
14 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 5 – Financieel
Febelfin en Europese Investeringsbank (EIB)
Het startte met …“Show me the money and give me more time”
Problemen:• Mismatch tussen looptijd lening (20/25) en life time model
(40) • Leningen worden toegekend aan wie de activa bezit (!
netwerken)• Concentratierisico’s (bank heeft maximumlimiet aan
kredietrisico per tegenpartij: bij netwerkvorming ∑)
15 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 5 – Financieel
Alternatieven• Obligatieleningen uitgegeven door ziekenhuizen• Institutionele beleggers (looptijd leningen ↑)
EIB• Meer op de voorgrond voor investeringen waar
commerciële banken niet (volledig) willen in tussenkomen• Maximum 50% tussenkomst bij minimaal 100 mio euro
investering• Toekomst: financiering van investeringen met nadruk op
duurzaamheid (“near zero energy building” … niet evident voor ziekenhuis) en innovatie
16 Netwerken voor Netwerken II
Breakout 5 – Financieel
Het verhaal eindigt met …
“Pedro en Karine,
help us to make more money
because we have no time”
17 Netwerken voor Netwerken II
ConceptvoorstelBig data onderzoeksplatform
Ir. Peter Raeymakers, Prof. Tom Balthazar, Zorgnet-Icuro
Overzicht
• Rationale, doelstelling en technisch voorstel Peter Raeymaekers – Filip Veldeman (AZ St Lucas Gent)
• Juridische overwegingen Tom Balthazar
• Privacy overwegingen Peter Berghmans (Whitewire)
• Ethische overwegingenYvonne Denier
• Verdere stappen
18
Rationale, doelstelling en technisch voorstel
Ir. Peter Raeymaekers
Stafmedewerker Technologie & Innovatie - Zorgnet-Icuro
19
Project: big data in de zorgindustrie
• Randvoorwaarden voor het collectief ter beschikking stellen van ZH-gegevens
• Gefinancierd door de Vlaamse overheid
• Eindrapport: Q4 2019
20
Wat voorafging
• Start: 1/1/2019
• Consultatieronde
• Technische analyse
• Literatuurstudie
• Workshop industrie
• Stakeholderoverleg
• Verspreiding conceptvoorstel
21
Waarom dit project?
• Data = maatschappelijk potentieel
• Geen uniformiteit bij data-ontsluiting
• Belang van volume
• Klinische meerwaarde
• Nieuwe analysemethodes
• Innovatie en ondernemerschap stimuleren
• Netwerking = wijzigende zorgcontext
22
Longitudinale data
• ZH data: kleine USP tov buitenland• Wel belangrijk voor ‘access’
• X-zorgverstrekker data: grote USP• Zicht op zorgproces, o.m. via whereabouts
• Logistieke inzichten
• In combinatie met zorg-gerelateerde inzichten
• Conclusie: Belang van partnershipsInitiatief ≠ ownership
23
Doelstelling Onderzoeksplatform
24
Het mogelijk maken van onderzoek en innovatie door het ontsluiten van de
data afkomstig van de Vlaamse ziekenhuizen en van andere Vlaamse
zorgverstrekkers en dit op een ethisch en juridisch verantwoorde manier, met
respect voor de privacy van de patiënt en via een governance structuur
waarin de belangrijkste betrokkenen vertegenwoordigd zijn.
Aansluiten bij wat bestaat !
• Steeds meer gestructureerde data aanwezig
• Andere initiatieven• Data for better health
• Healthdata.be
• Data MIA
• Vito health data initiatief
• POM West-Vlaanderen
• …
• Actieplan eGezondheid
25
Welk onderzoek?
Onderzoek op bevolkingsniveau dat inzicht biedt in patiëntenstromenen het effect op patiënten nagaat van onder meer volgende elementen
• omgevingsfactoren
• geneesmiddelen
• medische technologie
• de verstrekte zorgen
en dit door de analyse van de gegevens van patiënten voortkomend uithun interactie over een langere periode met de verschillendezorgverstrekkers (ziekenhuizen, huisartsen, …).
26
Finaliteiten• Wetenschappelijk: het creëren van nieuwe inzichten
• Beleidsmatig: het ontwikkelen van nieuw beleid
• Terugbetaling: al dan niet kunnen aantonen van bedoelde of onbedoelde effecten van geneesmiddelen, implantaten of andere technologie die voor terugbetaling in aanmerking komen.
• …
ZEKER NIET:
• controle van artsen, ziekenhuizen of andere zorgverstrekkers
• controle van patiënten
• informatie over kwaliteit van ziekenhuis/zorgverstrekker/behandeling
• commercieel onderzoek naar bv voorschrijfgedrag
27
Fasering
28
Iden
tifi
cati
e zo
rgco
nta
ct
Klinische data patiënt
Klinisch gebruik
Logistiek gebruik
Technisch concept
29
ZH
HA
Apo
…
IMA
TTP
G1
G2
G3
G4
…
OP
Technisch concept
30
ZH
HA
Apo
…
HUB/Vitalink/eHealth
IMA
TTP
G1
G2
G3
G4
…
OP
Technisch concept
31
ZH
HA
Apo
…
HUB/Vitalink/eHealth
IMA
TTP OP
G1
G2
G3
G4
…
WF
En mag dit eigenlijk wel?Juridische analyse
Prof. Dr. Tom Balthazar
Stafmedewerker Gezondheidsrecht - Zorgnet-Icuro
Hoofddocent gezondheidsrecht - UGent
Te beoordelen gegevensoverdracht
PatiëntZorgverlener of zorginstelling
TTP Onderzoeksplatform Onderzoekers
Juridisch kader
• Hoofdzakelijk AVG (GDPR)
• Maar ook:• ‘Kaderwet’ 2018
• E-Health-wet 2008
• Decreet Gegevensdeling 2014
• En ook:• Wet Patiëntenrechten 2002
• Kwaliteitswet 2019
AVG wil wetenschappelijk onderzoek mogelijk maken
• Uit consideransen blijken meerdere uitzonderingen op AVG-beginselen in voordeel van wetenschappelijk onderzoek• ‘mits passende waarborgen’• soms mits nationale wetgeving
• Bevordering van onderzoek door:• (1) uitzondering op beginsel van doelbinding bij verdere
verwerking• (2) algemeen belang als rechtmatige grondslag • (3) mogelijke uitzonderingen op rechten van
betrokkenen
(1) Uitzondering op doelbinding
• Beginsel van doelbinding (‘purpose limitation’): ‘Persoonsgegevens worden voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden verzameld en mogen vervolgens niet verder op een met die doeleinden onverenigbare wijze worden verwerkt’
• Maar ‘verdere verwerking met het oog op (…) wetenschappelijk onderzoek (…) wordt overeenkomstig art. 89.1 niet als onverenigbaar met de oorspronkelijke doeleinden beschouwd’
(2) Algemeen belang als mogelijke rechtmatige grondslag
• Voor elke verwerking moet er steeds een ‘rechtmatige grondslag’ zijn
• Mogelijke grondslagen:• Toestemming van betrokkene
• Noodzaak voor uitvoering van overeenkomst
• Wettelijke verplichting
• Bescherming van vitale belangen van betrokkene
• Vervulling van taak van algemeen belang
• ….
• Belangrijk verschil tussen• Toestemming als noodzakelijke voorwaarde voor
behandeling of experiment
• Toestemming als grondslag voor gegevensverwerking
• Toestemming is steeds nodig • Om behandeling in te stellen (Wet Patiëntenrechten)
• Experiment uit te voeren (Experimentenwet, Clinical Trials Regulation)
• Toestemming is niet steeds nodig of wenselijk als basis voor gegevensverwerking
• Toestemming is niet steeds optimale basis voor gegevensverwerking• Mogelijk onevenwicht tussen partijen
• Moeilijk om te voldoen aan AVG-voorwaarden (vrij, geïnformeerd, schriftelijk)
• Problemen bij intrekking van toestemming
• ‘Opinion 3/2019’ van European Data Protection Board (23 januari 2019): verwerking bij wetenschappelijk onderzoek kan op basis van• Algemeen belang (voorkeur)
• Gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke
• Toestemming van de betrokkene
(3) Mogelijke uitzonderingen op rechten van betrokkenen
• Art. 89.2 AVG laat maakt uitzonderingen mogelijk op recht op inzage, recht van rectificatie, recht op beperking en recht van bezwaar mits nationale wetgeving
• In België uitgevoerd door Kaderwet 2018 met minstens• Eerbiedigen cascadestelsel
• Overeenkomst tussen verwerkingsverantwoordelijken (voor oorspronkelijke en latere verwerking)
• Advies DPO over methode van pseudonimisering
Voorwaarden voor uitzonderingen in belang van onderzoek
• Het moet gaan om wetenschappelijk onderzoek• Niet opdrachtgever determinerend
• Wel doel van het onderzoek
• ‘Passende waarborgen’ voor minimale gegevensverwerking met• Passende technische en organisatorische maatregelen
• Anonimisering of pseudonimisering
• Informatie aan patiënten (beroep op algemeen belang i.p.v. toestemming sluit recht op informatie niet uit)
Mogen zorgbeoefenaars en zorginstellingen data overmaken aan onderzoeksplatform ?• Nood van informatie
• Nood van ‘passende waarborgen’ door anonimisering of pseudonimisering• Vòòr overdracht
• Of via TTP
• Mits overeenkomst (Data Transfer Agreement)
• Kan zonder toestemming mits • Zekerheid over doel van secundair gebruik
(wetenschappelijk onderzoek in algemeen belang)
• Passende informatie
Mag onderzoeksplatform data beheren en overdragen?
• Platform• Wordt geen centrale databank
• Werkt volgens systeem van gestandaardiseerde, gedecentraliseerde informatie
• Draagt data beveiligd over
• Waakt over doeleinde en gebruik
• Zal verwerkingsverantwoordelijke zijn die overeenkomst met • Bronnen
• En gebruikers moet sluiten
• Platform moet betrouwbaar stelsel ontwikkelen• Om aanvragen te beoordelen
• Te waarborgen dat gegevensoverdracht gebeurt voor onderzoek in algemeen belang
• Gegevensstromen technisch en juridisch te controleren (mogelijk ook via IVC)
Mogen onderzoekers data gebruiken?
• Ja• mits aan alle voorwaarden voor uitzonderingen in
belang van wetenschappelijk onderzoek voldaan is
• Mits overeenkomst met onderzoeksplatform
Conclusie
• Project kan rechtsgeldig uitgewerkt worden
• AVG voorziet uitzonderingen in belang van wetenschappelijk onderzoek
• Absoluut nodig dat • Patiënten degelijk geïnformeerd worden
• Gegevens betrouwbaar geanonimiseerd of gepseudonimiseerd worden
• Er gewaakt wordt over doel van gegevensoverdracht (wetenschappelijk onderzoek in algemeen belang)
Hoe zit het met de ethische kant van de zaak?
Prof. Dr. Yvonne Denier
Stafmedewerker Ethiek - Zorgnet-Icuro
Hoofddocent Ethiek van de Gezondheidszorg – KU Leuven
Ethische overwegingen
Internationale literatuur: Overvloed aan ethische principes & normen
• Vooralsnog geen gedragen governance framework
• Wel: convergentie op 4 overkoepelende thema’s (Kalkman et al. 2019)
1. Maatschappelijke meerwaarde
2. Rechtvaardige verdeling van risico’s, baten en lasten
3. Respect voor individuen en groepen
4. Publiek vertrouwen & duurzaam engagement
50
1) Maatschappelijke meerwaarde
Finaliteit van secundair geg gebruik: zo maximaal mogelijk ten goede komen van gezondheid & welzijn (zowel individuele personen als bredere publiek)
➢ Implicaties:
• Datakwaliteit• Wetenschappelijke validiteit• Gegevensdelingsinfrastuctuur• Sensibilisering• Samenwerkingsverbanden• Disseminatie• Governance
51
2) Verdelende rechtvaardigheid
Praktijken en initiatieven moeten in overeenstemming zijn met de principes van verdelende rechtvaardigheid
➢ Maximaliseren van de voordelen voor individu & samenleving
➢ Minimaliseren van nadelige effecten
Proportioneel evenwicht
+
Billijke toegang
➢ regels omtrent transparantie, fair access fees & evenwicht tussen noden van eigenaars, secondary users en de bredere gemeenschap
52
3) Respect voor individuen & groepen
Ethische uitgangspositie: respect voor de autonomie van personen
➢ Implicaties:
• Principe van geïnformeerde toestemming• Welk type?
• Additionele waarborgen?
• Proportionaliteit
• Principes van privacy & geheimhouding• Veiligheidsmaatregelen, protocollen en
beschermingsmaatregelen
• Proportionaliteit
53
4) Publiek vertrouwen & duurzaam engagement
Essentieel: publiek vertrouwen in de praktijk van secundair gebruik van gegevens
➢ Implicaties:
• Effectieve betrokkenheid en/of participatie van relevante stakeholders in het maatschappelijk debat en de feitelijke praktijk - Procesmatig: design, governance, review & implementatie
• Patiënt- en burgerbetrokkenheid verhogen – panels, conferenties, workshops, stuurgroepen …
• Trusted intermediaries & ‘easy-to-use’-tools
Principes van transparantie & ethical governance
Integriteit, Solidariteit & Verantwoording
54
Business model
55
Business model
56
Business model (vervolg)
• Klinisch voordeel primeert= return patiënten/zorgverstrekkers/maatschappij
• Graduele uitbreiding onderzoeksmogelijkheden= return onderzoekers/maatschappij
• Inspanningen zorgverstrekkers minimaliseren
• Investeringen centraliseren
• Maximaal gebruik maken van/aansluiten bij bestaande initiatieven
• Samenwerking en ownership uitbreiden
57
Het vervolg
58
59 Netwerken voor Netwerken II
Plannen overheid federaal
Dhr. Jo De Cock, administrateur-Generaal RIZIV
60 Netwerken voor Netwerken II
top related