tai lieu hoc tap mon quan tri hoc
Post on 14-Apr-2018
228 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
1/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 1
Chng 1 : TNG QUAN V QUN TR1.1- Khi nim v bn cht ca qun tr, nh qun tr
1.1.1- Quan nim v qun trQun tr (Management) l t thng c dng ph bin trong nhiu sch gio khoa v
nhiu ti liu khc. Nu xt ring tng t mt th ta c th tm gii thch nh sau:
- Qun: l a i tng vo khun mu qui nh sn.
V d: Cha m bt a b phi lm theo mt k hoch do mnh nh ra; sng phi i hc,bui tra ngh ngi, bui chiu hc bi, trc khi i phi tha v phi cho, l ci khun
mu chng phi thc hin ch khng i tng t do hot ng mt cch ty thch.
- Tr: l dng quyn lc buc i tng phi lm theo khun mu nh. Nu i
tng khng thc hin ng th s p dng mt hnh pht no mnh, sc thuyt phc
buc i tng phi thi hnh. Nhm t ti trng thi mong i, c th c v cn phi c
m ngi ta gi l mc tiu.
Sau y l nhng khi nim v Qun tr ca mt s tc gi l Gio s, Tin s qun tr
hc trong v ngoi nc.- Theo GS. H.Koontz Qun tr l mt hot ng tt yu; n m bo phi hp nhng
n lc c nhn nhm t c nhng mc ch ca nhm (t chc). Mc tiu ca qun l l
nhm lm con ngi c th t c cc mc tiu ca nhm vi thi gian, tin bc, vtcht v
s bt mn ca c nhn t nht.
- Theo l thuyt hnh vi ca Mary Parker Follet, mt trit gia qun tr hng u, th:
Qun tr l hon thnh cng vic thng qua ngi khc. nh ngha ny a ra cch thc
tin hnh cc hot ng qun tr thng qua ngi khc, qun tr l hot ng c mc ch v
mang tnh tp th.
- Theo GS. V Th Ph: Qun tr l mt tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua
con ngi hon thnh mc tiu ca mt t chc trong mt mi trng lun lun thay i.
Trng tm ca tin trnh ny l s dng c hiu qu nhng ngun ti nguyn c hn.
T cc khi nim trn, chng ta c th khi qut: Qun tr l qu trnh tc ng thng
xuyn, lin tc v c t chc ca ch th qun tr (h thng qun tr) n i tngqun tr
(h thng b qun tr) nhm phi hp cc hot ng gia cc b phn, cc c nhn, cc ngun
lc li vi nhau mt cch nhp nhng, n khp t n mc tiu ca t chc vi hiu qu
cao nht.
Thc vy, qun tr thc cht l mt qu trnh tc ng m qu trnh khng phi ngunhin m c tin hnh mt cch c t chc v c ch ch ca ch th qun tr (h thng
qun tr) c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc nhm lm cho cc hot ng ca tp
th (t chc) mang li kt qu cao nht vi chi ph thp nht, tha mn ngy cng nhiu hn
nhu cu v vt cht v tinh thn ca c cng ng.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
2/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 2
1.1.2- Bn cht ca qun trQun tr l mt loi lao ng tr c c th nhm t chc, iu khin v phi hp cc hot
ng m doanh nghip phi thc hin t mc tiu kinh doanh. N khng ch da trn kinh
nghim m phi c c s khoa hc (tng kt t thc tin qun tr v c s vn dng cc quy
lut, nguyn tc, phng php v cng c qun tr). Mt khc, n cn l mt ngh thut trong
x l cc tnh hung a dng khng th d tnh y ; cn ht sc linh hot, sng to, tu c
ng bin sao cho c hiu qu cao nht. Chnh v vy qun tr va l khoa hc va l ngh thut
Qun tr va l khoa hc. Tnh khoa hc ca qun tr th hin cc i hi sau:
- Qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc qui lut t nhin, x hi.
- Vn dng tt nht cc thnh tu khoa hc, trc ht l trit hc, kinh t hc, ton hc,
tin hc, iu khin hc, cng ngh hc, v cc kinh nghim trong thc t vo thc hnh
qun tr.
- Qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc trong tng giai on
c th.
Tm li, khoa hc qun tr cho chng ta nhng hiu bit v cc quy lut, nguyn tc,phng php, k thut qun tr; trn cs bit cch gii quyt cc vn qun tr trong
cc hon cnh c th, bit cch phn tch mt cch khoa hc nhng thi c v nhng kh khn
tr ngi trong vic t ti mc tiu. Tuy nhin, n ch l mt cng c; s dng n cng phi
tnh ton n iu kin c im c th tng tnh hung vn dng sng to, uyn chuyn
( l ngh thut).
Qun tr va l ngh thut.
Ngh thut l k nng, k xo, b quyt, ci mo ca qun tr. Nu khoa hc l s hiu
bit kin thc c h thng th ngh thut l s tinh lc kin thc vn dng ph hp trong
tng lnh vc, trong tng tnh hung. V d:
- Trong ngh thut s dng ngi. trc ht phi hiu c im tm l, nng lc thc
t ca con ngi, t s dng h vo vic g, lnh vc g, cp bc no l ph hp nht; c
nh vy mi pht huy ht kh nng v s cng hin nhiu nht ca mi c nhn cho tp th.
- Ngh thut gio dc con ngi. Gio dc mt con ngi c th thng qua nhiu hnh
thc: khen ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng v k lut u i hi
tnh ngh thut rt cao. p dng hnh thc, bin php gio dc khng ph hp chng nhng
gip cho ngi ta tin b hn m ngc li lm phn tc dng, tng thm tnh tiu cc trong t
tng v hnh ng.- Ngh thut giao tip, m phn trong kinh doanh. Cng i hi tnh ngh thut rt
cao. Trong thc t khng phi ngi no cng c kh nng ny, cng mt vic nh nhau i
vi ngi ny m phn thnh cng cn ngi khc th tht bi.
- Ngh thut ra quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l mt thng ip biu hin
ch ca nh qun tr buc i tng phi thi hnh c din t bng nhiu hnh thc nh: vn
bn ch vit, li ni, hnh ng, Ngoi c im chung ca quyt nh qun tr mang tnh
mnh lnh, cng ch ra th mi hnh thc ca quyt nh li c nhng c im ring, chng
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
3/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 3
hn nh quyt nh bng li khng mang tnh bi bn, khun mu nh quyt nh bng vn
bn ch vit nhng li i hi tnh sng to, thch nghi v tnh thuyt phc hn.
- Ngh thut qung co. Trc ht l gy n tng cho ngi nghe, ngi c. Nhng
trong thc t khng phi doanh nghip no cng lm c iu . C nhng qung co chng
ta xem thy vui vui, thch th, c cm tnh sn phm ca h. Nhng cng c qung co li thy
chn ngn, gy bc bi, phin mun cho ngi nghe, ngi c, V sao nh vy? chnh
l ngh thut qung co. Ngh thut v i nht ca ngh qung co, l n su vo u c
ngi ta mt tng no nhng bng cch thc m ngi ta khng nhn thy c iu
- khuyt danh (trch trong Li vng cho cc nh doanh nghip nh xut bn tr nm
1994)
- Ngh thut bn hng: Ngh thut bn tc l ngh thut lm cho ngi mua tin chc
rng h c li khi h mua - SHELDON (trch: Li vng cho cc nh doanh nghip nh
xut bn tr nm 1994).
1.1.3- Nh qun tr
Khi nim v phn loi:Nh qun tr l ngi ra k hoch, t chc, lnh o v kim tra cc hot ng ca t
chc t c mc tiu.
Cc nh qun tr trong cc t chc nhng khng phi ai trong t chc u l nh qun tr.
Hot ng qun tr lin quan n s phi hp, nh hng, la chn, quyt nh t c
mc tiu chung ca t chc. Chnh v vy, cc thnh vin trong t chc thng c chia lm
hai loi theo c th cng vic l: ngi tha hnh v nh qun tr
Ngi tha hnh l nhng ngi trc tip thc hin mt cng vic c th, h khng c
trch nhim hoch nh, t chc, lnh o v gim st hot ng ca nhng ngi khc. Cnnh qun tr c trch nhim ch huy, iu khin, gim sthot ng ca nhng ngi khc.
Hot ng qun tr l mt hot ng x hi nn n phi c chuyn mn ho. Trong
mi t chc, cc cng vic qun tr khng ch c chuyn mn ha m cn c sp xp mt
cch c trt t, c th bc r rng. Tu theo quy m v phm vi hot ng ca t chc m mt
t chc c th c nhiu hay t nh qun tr. Cc nh qun tr thng c chia lm 3 cp ch
yu: Qun tr vn cp cao, qun tr vin cp trung v qun tr vin cp thp
- Qun tr vin cp cao: i hi nhiu k nng nhn thc; bit cch quan h (lm
vic vi con ngi) tt; nhng i hi k nng chuyn mn k thut c th v cc lnh vc
qun tr t hn so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, vai tr ca qun tr vin cp cao
trong h thng qun tr l ngi hoch nh ra cc mc tiu, ng li, chnh sch, ca t
chc; cc nghip v chuyn mn c th phn ln do qun tr vin cp trung v cp thp thc
hin.
- Qun tr vin cp trung: i hi cc k nng qun tr mc trung bnh. Bi anh ta
l b phn trung gian, vi vai tr ch yu l chuyn ti trung chuyn cc thng tin mnh lnh
t cp cao xung cp thp v nhn nhng thng tin phn hi t cp thp ln cp cao.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
4/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 4
- Qun tr vin cp thp: i hi nhiu k nng chuyn mn nghip v, nhng k
nng nhn thc li t so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, h l nhng ngi trc tip thi
hnh cc nghip v chuyn mn trong tng lnh vc qun tr c th.
Vai tr ca nh qun tr
Theo mt nghin cu chuyn su ca Henry Mintzberg, nh qun tr c ba vai tr chnh:
giao tip nhn s, thng tin v ra quyt nh.
Vai tr giao tip nhn s.
Vai tr u tin m Mintzberg cp n l s giao tip nhn s. Vai tr ny gia tng t
nh qun tr cp tc nghip n nh qun tr cp cao. Giao tip nhn s cp n quan h
gia nh qun tr vi cc thnh vin trong v ngoi t chc.
Ba vai tr ca giao tip nhn s l nh qun tr phi l ngi i din, nh lnh o v
ngi to ra cc mi quan h.
+ Vi t cch l ngi trng b phn, nh qun tr phi thc hin cc trng trch tip cn
vi cc gii hu quan tm kim cc c hica thng trng nhm thc y s thnh t
ca t chc trong tng lai. V vy, nh qun tr phi l ngi i din t chc tip xc vicc t chc bn ngoi, h c th tham gia vo cc hot ng x hi, cc s kin x hi. lm
c iu , nh qun tr phi c vai tr ca ngi i din chnh thc ca t chc.
+ V nh qun tr c trch nhim ln i vi nhng thnh cng hay tht bi ca cc b
phn, t chc, h c vai tr ca nh lnh o trong cng vic ca nhm. Trong lnh vc ny,
nh qun tr phi c kh nng lm vic v thng qua ngi khc t c mc tiu ca t
chc.
+ Cui cng, nh qun tr phi l ngi gii quyt cc mi quan h ny sinh trong t chc.
H hot ng nh chic cu ni cng vic gia cc c nhn v gia cc nhm trong t chc,cng nh trong vic pht trin cc mi quan h thn thit vi b n ngoi cng ty. Nh qun tr
phi l ngi vng vng chnh kin, quan tm n vic gii quyt cc mi quan h bn trong
v ngoi t chc.
Vai tr thng tin.
Vai tr th hai ca nh qun tr m Mintzberg cp n l vai tr thng tin. Vi vai tr
ny, nh qun tr phi c trch nhim m bo lung thng tin y v chnh xc cc c
nhn trong t chc c th hon thnh cng vic ca h mt cch hiu qu. Thng qua trch
nhim qun l ny, nh qun tr tr thnh trung tm thng tin ca cc b phn v l u mi
lin lc cho cc nhm khc trong t chc. Mi ngi u trong mt c cu qun l ca tchc m ngi cung cp v khi xng thng tin cho vic hon thnh cng vic ca t chc
chnh l nh qun tr.
+ Mt trong nhng vai tr thng tin ca nh qun tr l vic thu thp v kim tra thng tin.
Vi cng v ca ngi thu thp v kim tra thng tin, nh qun tr phi l ngi thng
xuyn theo di nhng tc ng ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c c
nhng thng tin hu hiu. Nh qun tr phi thit lp c cc knh thu thp thng tin hu
hiu, tm kim thng tin t nhng ngi cng tc v c th tip nhn thng tin phi chnh thc.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
5/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 5
T nhng thng tin ny, nh qun tr xem xt cc c hi tim tng v nhng ri ro cho nhm
t v t chc.
+ Trong vai tr ca ngi khi xng, nh qun tr chia s v phn phi thng tin m h
nhn c v cung cp thng tin cho cc thnh vin trong nhm lm vic. Tu thuc t tnh
ca thng tin, nh qun tr cng c th cung cp nhng thng tin c lin quan n cng vic
ca nhm. Quan trng nht, nh qun tr phi m bo cung cp cho cc thnh vin nhng
thng tin cn thit h hon thnh cng vic mt cch hiu qu.
+ Vai tr thng tin cui cng ca nh qun tr l ngi pht ngn. Nh qun tr phi
thng xuyn lin lc vi cc c nhn ca n v khc trong t chc.V d nh, gim c cng
ty cn phi tip xc vi cc c ng tm kim nhng li khuyn v ti chnh v nhng gp
chin lc cho t chc, hoc gii quyt cc i hi ca cc c quan chnh ph v cc ngha v
cng nh vic tun th php lut. Gim c cng ty cn phi cung cp cc thng tin v ti
chnh bn ngoi,nhng thng tin ny c yu cu bo co thng xuyn.
Vai tr ra quyt nh.
+ Mt trong nhng vai tr ra quyt nh ca nh qun tr c th hin trn cng v mtngi ph trch. Vi vai tr ca ngi lnh o v kim tra nh qun tr s phn tch nhng
thay i ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c th pht hin ra cc c hi v e
do, cc im mnh v im yu.Vi vai tr l ngi ph trch, nh qun tr s a ra nhng
d on v c cc d n trn c s lng ho nhng c hi v e do mt cch r rng.
+ Vai tr th hai l nh qun tr phi gii quyt cc vng mc ny sinh. Bt k t chc c
th c qun l hu hiu th no i chng na, mi vic khng phi lc no cng sun s,
nh qun tr phi i ph vi tnh th v gii quyt cc vn ny sinh. l nhng tnh
hung thng xuyn c lin quan n vic gii quyt khiu ni ca khch hng, m phn vicc cung cp khng hp tc, iu chnh( ho gii) cc xung t gia cc thnh vin trong t
chc.
+ Vi t cch l nh phn phi ngun lc, nh qun tr phi cn nhc nhng b phn no
nn nhn ngun lc no. Khi nh qun tr chn mt d n c th no th mt s ngun lc
b u t, s dng, cc d n khc mt i c h i s dng ngun lc . V vy, nh qun tr
cn cn nhc cn thn quyt nh phn b ngun lc. Mc d chung ta ch trng n lnh vc
ti chnh v thit b, tuy vy cc ngun lc khc cng c phn quan trng khng km, v d
nh thi gian, thng tin. Thng tin l mt ngun lc quan trng, thng qua vic tip cn nhng
thng tin, chnh nh qun tr c th to ra nh hng n thnh cng ca mt d n .+ Vai tr cui cng l ngi m phn. Mt nghin cu cng vic ca cc nh qun tr
cc cng v khc nhau trong b my qun l ca t chc cho thy, nh qun tr dnh mt t
l ln thi gian cho vic m phn, thng lng trong hot ng hng ngy ca mnh. Nh
qun tr c th thng lng vi nhng nhn vin, nh cung cp, khch hng hoc nhm lm
vic. Bt k nhm lm vic nh th no, nh qun tr phi c trch nhim thc hin nhng m
phn cn thit m bo nhm t c cc mc tiu ca t chc.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
6/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 6
Chc nng ca qun tr:
qun tr, cc nh qun tr phi thc hin nhiu loi cng vic khc nhau.Nhng loi
cng vic ny c gi l chc nng qun tr. Nh vy, cc chc nng qun tr l nhng cng
vic qun tr khc nhau m cc nh qun trphi thc hin trong qu trnh qun tr mt t chc.
Nhn chung qun tr cbn chc nng: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.
Hoch nh
Nh qun l cc v tr khc nhau trong h thng cp bc ca t chc u phi hoch nh.
Hoch nh chnh l thit lp mc tiu v a ra cc hnh ng cn thit t c mc tiu.
Trong khi nh qun tr cp cao ch trng thit lp cc mc tiu tng th v cc chin lc
th nh qun tr b phn phi pht trin cc k hoch hot ng cho nhm mnh ph trch
nhm tham gia vo vic thc hin mc tiu chung. Cc nh qun tr phi to ra cc mc tiu
trong mi lin kt n lc thc hin mc tiu tng th ca t chc. Hn na h phi a ra
cc k hoch qun l v lin kt cc ngun lc nhm t c mc tiu ca t chc.
T chc
Chc nng t chc lin quan n vic xc nh cc cng vic c thc hin, ai s thc hinchng v cch thc qun l, lin kt cc cng vic gia cc b phn trong t chc. Cc nh
qun tr phi t chc cc nhm lm vic cng nh t chc thng tin, phn b cc ngun lc
vo cc cng vic mt cch hp l v hiu qu. Thit lp vn ho t chc v qun tr ngun
nhn lc cng l ni dung chnh ca chc nng t chc. iu quan trng nht ca cng tc t
chc l phi thit k c mt m hnh t chc cho ph hp vi chin lc v mc tiu hot
ng nhm p ng nhng thay i ca mi trng kinh doanh.
Lnh o
Nh qun tr phi c kh nng lnh o cc thnh vin trong nhm, trong t chc nhmhng n hon thnh mc tiu ca t chc. tr thnh mt nh lnh o c hiu qu, nh
qun phi nm bt c kh nng ca tng c nhn, hnh vi ca nhm, c kh nng thc y
nhn vin v giao tip hiu qu. Trong mi trng kinh doanh ngy nay, nh qun hiu qu
phi c kh nng nhn xa trng rng, mt kh nng nhn ti tng lai. Thng qua lnh o hiu
qu th mc tiu ca t chc mi hon thnh.
Kim tra
Nh qun tr l ngi ch xng trong vic iu hnh t chc, cng nh tin hnh thc
hin chin lc v k hoch hot ng. Kim tra l cn thit iu chnh nhng sai lch gia
k hoch v thc tin. Khi t chc khng vn hnh ng k hoch, nh qun tr phi c kh
nng iu chnh hot ng. Nhng hnh ng nh th nhm hng n mc ti u d kin trc
hoc iu chnh k cho ph hp vi tnh th. Kim tra l mt chc nng v cng quan trng
trong tin trnh qun l bi n cung cp mt phng php m bo chc chn rng t chc
ang i ng hng trong n lc t n mc tiu.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
7/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 7
1.2- Vn ho t chc v mi trng qun tr
1.2.1- Vn ho t chc
tip cn c vn ny, chng ta bt u t vic xem xt khi nim v vn ho. Vn
ho l mt khi nim c ngoi din rt rng, bao gm nhiu loi i tng, tnh cht v hnh
thc biu hin khc nhau. Bi vy, cho n nay, c nhiu nh ngha khc nhau v vn ho
nh:
- Vn ho l ton b nhng hot ng vt cht v tinh thn m loi ngi to ra
trong lch s ca mnh trong mi quan h vi con ngi, vi t nhin v vi x hi
- Vn ho l nhng hot ng v gi tr tinh thn ca loi ngi
- v.v
Mc d c nhiu quan nim khc nhau v vn ho nhng gia nhng quan nim y u
c im chung ch coi vn ho l ngun lc ni sinh ca con ngi, l kiu sng v bng
gi tr ca cc t chc, cng ng ngi, trung tm l cc gi tr chn - thin - m.
gc ca mt t chc, vn ho c th c hiu l mt h thng nhng gi tr chung,
nhng nim tin, nhng mong i, nhng thi , nhng tp qun thuc v t chc v chng tcng qua li vi nhau hnh thnh nhng chun mc hnh ng m tt c mi thnh vin
trong t chc noi theo.
Vn ho t chc xut pht t s mnh, cc mc tiu chin lc ca t chc v vn ho
x hin bao gm nhng gi tr ct li, nhng chun mc, cc nghi l v truyn thuyt v
nhng s kin ni b
Vn ho t chc thng thng c th hin trn ba phng din:
- Gn vi vn ho x hi v l tng su ca vn ho x hi.
- Vn ho t chc c hnh thnh thng qua cc quy nh, ch , nguyn tc c tnhcht rng buc trong ni b. Tri qua thi gian di th nhng quy nh, nhng nguyn tc s
tr thnh nhng chun mc, nhng gi tr, nhng tp qun v nhng nguyn tc bt thnh vn
- Vn ho t chc nhm a cc hot ng ca t chc vo nn np v t hiu qu cao.
Mt t chc c trnh vn ho cao l mi hot ng ca n u c th ch ho, c th ho
v c mi ngi t gic tun th.
1.2.2- Khi nim v phn loi mi trng qun tr
Khi nim: Mi trng qun tr l tng hp cc yu t v iu kin khch quan, ch
quan c mi quan h tng tc ln nhau, nh hng trc tip hay gin tip n hot ng ca
t chc.Tt c cc nh qun tr, cho d h hot ng bt k u, bt k khi no mun thnh
cng trong cng vic, mun a t chc ngy cng pht trin cng u phi phn tch k cc
yu t ca mi trng nh hng ti s hot ng ca t chc. Trong cc yu t nh hng, c
nhng yu t m t chc c th iu chnh lm thay i nhng cng c nhng yu t khng
th hoc kh c th lm thay i. Chnh v vy, cn phi nghin cu k nhng yu t tn
dng s tc ng ca nhng nhn t tch cc v hn ch nh hng ca nhng nhn t tiu cc
n t chc.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
8/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 8
Phn loi mi trng qun tr: Mi trng qun tr c chia thnh hai loi l
mi trngbn trong v mi trngbn ngoi.
Mi trngbn trong l nhng yu t tn tibn trong t chc v c nh hng n cc
quyt nh ca nh qun tr. Mi trngbn trong bao gm cc yu t nh: csvt cht, ti
chnh, nhn s, vn ho t chc,.
Mi trng bn ngoi t chc bao gm tt c cc yu t tn ti bn ngoi ranh gii ca
t chc c nh hng tim tng n hot ng ca t chc. Cc yu t ny gm cc nh cnh
tranh, cc ngun lc, cng ngh v cc iu kin kinh t... nh hng n t chc. Mi trng
bn ngoi ca t chc c phn thnh hai nhm: mi trng chung (mi trng v m) v
mi trng tc nghip (mi trng vi m)
Mi trng chung (mi trngvm) l cc yu t c nh hng rng v khng
trc tip n t chc. Chng bao gm cc yu t vn ho - x hi, kinh t, chnh tr - lutphp,
cng ngh... nh hng mt cch khch quan ln mi t chc.
Mi trng tc nghip (mi trngvi m) gn vi t chc hn v bao gm nhng
nhn t c quan h n cc hot ng hng ngy ca t chc v chng nh hng trc tip nkt qu hot ng ca t chc. Chng bao gm cc yu t nh i th cnh tranh, khch hng,
cc nh cung cp v th trng lao ng.
1.2.3- nh hng ca mi trng i vi t chc Mi trng bn trong t chc: Cc t chc cnphiphn tch mt cch cht ch cc
yu t bn trong t chc nhm xc nh r u v nhc im ca t chc. Trn c s phn tc
ny m cc nh qun tr s a ra cc bin php nhm khc phc nhc im v pht huy th
mnh ca t chc t c li nhun ti a
Mi trngbn ngoi t chc:- Mi trng chung (mi trng vm):
+ Vn ho x hi: Yu t vn ha - x hi ca mi trng v m i din cho cc
c im nhn khu hc cng nh cc quy tc, phong tc, v cc gi tr vn ho ca cng ng
dn c. Cc c im nhn khu quan trng l s phn b a l v mt dn s, tui v
mc hc vn. D liu nhn khu hc hm nay chnh l nn tng cho cho vic m t lc
lng lao ng v khch hng ngy mai. Cc nh qun tr khi a ra cc quyt nh cng cn
phi quan tm n yu t vn ho x hi trong mi trng vm.
+ Kinh t: S thay i ca yu t kinh t s nh hng n t chc, cbit l ngynay do cc t chc hot ng trong mi trng ton cu, yu t kinh t cng phc tp hn v
t chc chn hn cho cc nh qun tr. Chng hn nh s gia tng t l lmpht hay s gia tng
thu hay s tng gi nguyn vt liu, l nhng yu t s nh hng n hot ng ca t
chc m nh qun trphi xem xt khi a ra cc quyt nh qun tr.
+ Chnh tr - lutphp: c trng ni bt v s tc ng ca mi trng chnh tr-
lut php i vi cc hot ng kinh doanh th hin nhng mc ch m th ch chnh tr
nhm ti. Th ch chnh tr gi vai tr nh hng, chi phi ton b cc hot ng trong x
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
9/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 9
hi, trong c hot ng kinh doanh. H thng lut php c xy dng da trn nn tng
ca cc nh hng chnh tr, nhm quy nh nhng iu m cc thnh vin trong x hi khng
c lm, v l c s ch ti nhng hnh ng vi phm cc mi quan h x hi m php
lut bo v. S n nh v chnh tr, vai tr ca Chnh ph i vi nn kinh t, nhng nh
hng chung ca nn kinh t, h thng php lut hin hnh l nhng ni dung chnh cn
xem xt khi nghin cu yu t chnh tr - php lut trong mi trng v m.
+ Cng ngh: cng ngh l mt qu trnh chuyn ha lm bin i u vo ca t
chc thnh u ra. V vy, cng ngh l nhng tri thc, cng c, k thut v hot ng c s
dng chuyn i nhng tng, thng tin v nguyn liu thnh hnh ha v dch v cui
cng. Ngy nay, tc pht trin ca cng ngh ang din ra rt nhanh, v th cc nh qun tr
cnphi bit vn dng nhng cng ngh mi vo qu trnh sn xut c th mang li hiu
qu cho t chc ca mnh.
- Mi trng tc nghip (mi trng vi m)+ i th cnh tranh: Cc cng ty khc trong cng ngnh hoc cng loi kinh doanh
cung cp sn phm hoc dch v nh cng ty cho khch hng c xem nh l i th cnh
tranh. Mi ngnh c nhng vn cnh tranh c th. Cc t chc cn c c nhng thng tin
v i th cnh tranh bng nhiu cch thc khc nhau h tr trong vic hoch nh chin
lc v chnh sch kinh doanh. Khng nhng th, cn phi nhn din cc i th cnh tranh
hin ti v nhng ngi gia nhp mi, v nhng e da ca h i vi hot ng ca t chc.
+ Khch hng: Nhng c nhn v t chc s dng sn phm hay dch v ca cng ty
l khch hng ca cng ty. Khch hng rt quan trng i vi t chcbi v h quyt nh s
thnh cng ca t chc. Chnh v vy cc nh qun trphi thu thp thng tin t khch hng
c th p ng c vi s thay i ca th hiu khch hng.
+ Nh cung cp: l nhng ngi cung cp u vo cho qu trnh sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. Bt k mt s bin i no t pha ngi cung ng, sm hay mun,
trc tip hay gin tip u gy nh hng ti hot ng ca doanh nghip. Cc nh hot ng
marketing phi quan tm n h trn nhiu phng din nh: kh nng cung ng v s lng,
cht lng, gi c, thi gian cung ng, a im cung ngThm ch cn phi quan tm n
thi ca nh cung cp i vi doanh nghip mnh v cc i th cnh tranh.
+ Th trng lao ng: Th trng lao ng cp n nhng ngi c thumn lm vic cho t chc. Th trng lao ng tc ng n t chc trong vic cung ng
ngun nhn lc c th p ng vi s thay i nhanh chng ca mi trng
Tm li, trong hot ng kinh doanh th doanh nghip no cng chu tc ng ca cc
yu t vi m v v m trong mi trng kinh doanh. Tuy nhin, mi doanh nghip do tnh cht
hot ng sn xut kinh doanh khc nhau nn mc tc ng ca cc yu t cng khc
nhau. Vic phn tch k lng cc yu t trn cho php cc doanh nghip nhn bit c cc
c hi sn xut kinh doanh xy dng chin lc kinh doanh ng n v thnh cng trn th
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
10/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 10
trng. ng thi cng gip cho doanh nghip nhn bit c nhng nguy c gim ri ro
trong sn xut kinh doanh, c th cnh tranh tt trn th trng
1.3- S pht trin ca l thuyt qun tr
1.3.1- L thuyt c in v qun tr
1.3.1.1. L thuyt qun tr khoa hc
Qun tr khoa hc l thut ng dng ch cc kin ca mt nhm tc gi Hoa K
vo u thp nin ca th k XX, c Louis Brandeis s dng ln u tin trong mt bo co
trc y Ban Thng Mi Hoa K vo nm 1910. Sau c Taylor s dng t tn cho
tc phm ca mnh vi nhan Cc nguyn tc qun tr khoa hc, xut bn nm 1911. V
vy, thut ng ny tr thnh tn ca mt l thuyt v gn lin vi tn tui ca Taylor cho
n ngy nay.
L thuyt Qun tr khoa hc l n lc u tin ca con ngi trnh by mt cch c
h thng nhng quan im, nhng nguyn tc v nhng phng php qun tr doanh nghip
cn bn. N nh du mt bc ngoc mi, chm dt mt qu trnh rt di bao gm nhiu th
k m con ngi ch bit qun tr theo kinh nghim.Taylor khng phi l tc gi duy nht ca l thuyt ny. Nhng ng thc s xng ng
vi tn gi l cha ca Qun tr hc m nhiu hc gi phng Ty suy tn
a-Frederick Winslow Taylor (1856 1915)
Vo nhng nm cui th k XIX, lc Taylor l anh cng nhn bnh thng phn u
thnh mt nh qun tr sn xut nh my Midvale Steel Works, v theo hc ly bng k s
bng cch hc i hc ban m Vin k thut Stevens, Hoa K.
Vi mt con ngi c ch v kh nng lm vic tt, Taylor quan st v pht hin ra
rng, hu ht cc nh qun tr trc lm theo kinh nghim, c lm sai th sa. Hn nanhiu cng tc Qun tr thng ph mc cho cng nhn nhphng php lm vic, tiu chun
cng vic, khuyn khch cng nhn, T , ng cho ra i hai tc phm: Qun tr phn
xng (Shop Management) xut bn nm 1906 v c bit l Nhng nguyn tc qun tr
khoa hc (Principles of Scientific Management) xut bn nm 1911, vi 4 t tng ch yu
m sau ny c nhiu ngi gi l 4 nguyn tc chung ca qun tr.
1- Cc nh qun tr t cp cs tr ln nn dnh nhiu thi gian v cng sc lp k
hoch hot ng ca t chc cho cng nhn lm vic v kim tra hot ng thay v cng tham
gia cng vic c th ca ngi tha hnh. tng ny, ln u tin hnh thnh chuyn mn
ho lao ng qun tr, tch lao ng Qun tr khi sn xut h thng ny thc hin cc cng
vic ch thc ca mnh l cc chc nng qun tr; lm theo phng php khoa hc thay v
theo kinh nghim.
2- Cc nh qun tr phi u t tm ra nhng phng cch hot ng khoa hc
hng dn cng nhn, thay v cng nhn t chn phng php lm vic ring ca h.
3- Cc nh qun tr nn s dng cc bin php kinh t ng vin cng nhn hng hi
lm vic. Trong ng ra phng php tr lng theo sn phm.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
11/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 11
4- Phn chia trch nhim, quyn hn v quyn li mt cch hp l gia nhng nh Qun
tr v ngi tha hnh. Trnh trt ht trch nhim cho ngi cng nhn.
Nhng nt pht ha cha xem l mt l thuyt hon thin. Song, nh c nhng
vin gch u tin ny m cc nh qun tr sau ny vun p thnh nhng lu i l
thuyt trng l. Ngi c cng ng gp khng km phn quan trng cho l thuyt Qun tr
khoa hc l Henry L.Gantt.
b- Henry L.Gantt (1861 1919)
Henry L.Gantt cng lm vic vi Taylor trong cc nh my Midvale, Simonds v
Bethlebem Steel. ng cho rng, h thng tr lng theo sn phm do Taylor xng khng
c tc ng khuyn khch nhiu cho cng nhn. Do , ng ta b sung ch tr lng c
thng. Theo , cng nhn lm vt nh mc trong ngy h c thng thm tin, k c
ngi qun tr trc tip.
Mt ng gp khc ca L.Gantt l biu Gantt. Mt k thut din t thi gian k
hoch ca cng vic bng cch phn tch thi gian cho tng cng vic v biu din chng trn
mt biu m nhn vo , nh Qun tr c th thy c tin trnh thc hin cng vic, t c th iu chnh cng vic t ti mc tiu mt cch tt nht. Tuy l mt sng kin n
gin nhng biu Gantt c nhiu hu ch, do n c s dng kh ph bin trong
Qun tr ngy nay.
c- ng b Gilbreth: Lilian Gilbreth (1878 1972) v Frank Gilbreth (1868 1924).
Cng quan im vi Taylor v Gantt, ng - b Gilbreth cho rng nng sut lao ng
quyt nh n hiu qu. Nhng, con ng tng nng sut lao ng khng phi tc ng
vo ngi cng nhn, m bng cchgim cc ng tc tha. chng minh cho lun im
ca mnh, ng - b Gilbreth khm ph ra rng trong 12 thao tc m mt ngi th xy thchin xy gch ln tng, c th rt xung cn 4, v nh m mi ngy mt ngi th xy
c th xy c 2.700 vin gch thay v 1000 vin, m khng cn phi hi thc.
ng b Gilbreth cng cho rng, lm gim cc ng tc tha khng nhng lm tng
nng sut lao ng m chng cn c lin quan trc tip n s mt nhc ca cng nhn, do
gim bt s lng thao tc cng lm gim mt nhc cho ngi cng nhn. V vy, ng - b
Gilbreth l mt trong nhng ngi u tin quan tm n kha cnh tm l con ngi trong
qun tr, nhn nh c th hin kh r trong lun n Tin s Tm l qun tr m b
Lilian Gilbreth bo v thnh cng nm 1914, nhng rt tic l do nhiu nguyn nhn khc
nhau m t tng ca b lc by gi cha c cc nh qun tr quan tm ng mc.
d- Tm tt l thuyt Qun tr khoa hc
L l thuyt Qun tr u tin, n nh du mt bc ngoc mi trong lnh vc qun tr
doanh nghip. Nhng t tng ca l thuyt Qun tr khoa hc l nn tng cho cc l thuyt
qun tr sau ny, cho n ngy nay nhng kin xut ca Taylor v ng nghip c cc
nh thc hnh Qun tr p dng rng ri v em li nhiu kt qu tt.
Tuy nhin, nhiu nh ph bnh hin nay cho rng, ni chung t tng ca Taylor v cc
tc gi thuc l thuyt Qun tr khoa hc l thiu nhn bn, xem con ngi nh mt inh c
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
12/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 12
trong c my. Cn GS. Koontz th gi l thuyt qun tr ca Taylor l l thuyt Cy gy v c
c rt. Nhng, cng c kin bnh vc cho ng ta cho rng, t tng ca Taylor l sn phm
ca thi i ng sng.
1.3.1.2- L thuyt qun tr hnh chnh (tng qut)
Sau l thuyt Qun tr khoa hc, l thuyt Qun tr hnh chnh l mt l thuyt
qun tr xut hin rt sm, tiu biu nht l Fayol ca Php, Max Weber ca c v Chester
Barnard ca M.
L thuyt ny ra i cn c trn gi thuyt:Mc d mi loi hnh t chc c nhng c
im ring (doanh nghip, nh nc, cc t chc on th, tn gio ), nhng chngu c
chung mt tin trnh Qun tr m qua nh qun tr c th qun tr tt bt c mt t chc
no. Ngi c cng ln ra l thuyt ny l Henri Fayol.
a- Henri Fayol (1841 1925).
Henri Fayol l mt nh cng ngip Php. Nm 1916, ng xut bn tc phm Qun tr
cng nghip v qun tr chung (Administration inductrielle et generale) trnh by nhiu quan
nim mi v qun tr. Trong , ng trnh by l thuyt qun tr ca mnh mt cch c hthng, tng hp v trnh cao hn so vi cc l thuyt khc cng thi.
+ ng phn chia cng vic doanh nghip ra thnh 6 loi.
Sn xut (k thut sn xut).
Thng mi (mua bn, trao i).
Ti chnh (to v s dng vn c hiu qu).
An ninh (bo v ti sn v nhn vin).
K ton.
Qun tr.Nhng xut ny ca ng c ngha rt to ln cho thc hnh Qun tr. Ngy nay, hu ht cc
loi hnh doanh nghip u t chc b my da trn cc pht ho chung ca Fayol. Ty theo
tng loi hnh v qui m doanh nghip, s phn chia c th khc nhau, nhng nhn chung h
u t chc theo tng nhm cng vic qun tr.
+ ra 14 nguyn tc qun tr:
Phn chia cng vic
Tng quan gia thm quyn v trch nhim
K lut
Thng nht ch huy
Thng nht iu khin
C nhn l thuc li ch chung
Th lao tng xng
Tp trung v phn tn
Cp bc
Trt t
Cng bng
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
13/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 13
n nh nhim v
Sng kin
on kt
+Fayol cn ra mt h thng cc chc nng qun tr: Hoch nh, t chc, ch huy, phi
hp v kim tra.
Nhn xt v Fayol, cc GS. Koontz v ODonnell ca i hc California cho rng,
chnh Fayol bng nhng t tng rt ph hp vi h thng qun tr kinh doanh hin i, thc
s xng ng c xem l cha ca khoa hc qun tr kinh doanh ngy nay, ch khng phi
l Taylor.
b- Maz Weber (1864 1920).
Maz Weber l mt nh X hi hc, ngi sng lp ra x hi hc hin i v c nhiu
ng gp vo Qun tr hc. ng tip cn qun tr bng vic nghin cu ccu kinh t v chnh
tr v m.
L thuyt qun tr ca Weber l pht trin t chc hp l m ng t tn l H thng
thli(Bureaucracy) l h thng qun tr hu hiu cho tt c cc t chc chnh quyn, doanhnghip, t chc x hi, L thuyt ny cho php mt t chc c sp xp mt h thng
qun tr theo th bc cht ch, hnh x theo quyn hnh chc v c qui nh r rng.
Nh vy, l thuyt H thng th li ca Weber th hin r nt kiu qun l Hnh
chnh; n lm cho vic qun tr c tin hnh mt cch qui c, bi bn v cht ch; phn
nh r trch nhim v quyn hn ca cc bn, ca mi cp trong h thng t chc. Song, p
dng qun tr theo H thng th li trong cc t chc doanh nghip hot ng sn xut kinh
doanh d mc phi bnh quan liu, giy t cng nhc, khng thch hp vi mi trng bin
ng; trit tiu ng lc thc y s nhit tnh, nng ng ca cp di, khng khai thc htcc ngun lc pht trin ca doanh nghip.
c- Chester Barnard (1886 1961).
Chester Barnard tt nghip i hc Harvard v lm vic ti mt cng ty in thoi ca
M nm 1909, ri 28 nm sau l Ch tch cng ty New Jarsey Bell nm 1927. Trong nhiu
nm vi cng v cng tc ca mnh, ng c kt nhiu kinh nghim v cho ra i tc
phm Cc chc nng ca Qun tr (The functions of the executive) vo nm 1938 v tr
thnh mt trong nhng tc phm kinh in v qun tr hc cho n ngy nay.
L thuyt ca Chester barnard da trn nn tng Ch ngha nhn vn v Ch ngha kinh
nghim, tp trung nghin cu c nhn v t chc.- i vi t chc: ng cho rng, mt t chc (x nghip, cng ty) l mt h thng
hp tc nhiu ngi vi 3 yu t cbn: S sn sng hp tc, c mc tiu chung, c s trao
i thng tin. Nu thiu mt trong 3 yu t ny th t chc b tan v.
-i vi c nhn: Chester Barnard nhn mnh yu t quyn hnh trong t chc. Nhng
ng cho rng, ngun gc ca quyn hnh khng xut pht t ngi ra mnh lnh, m xut pht
t s chp nhn ca cp di. S chp nhn ch c th c vi 4 iu kin: Cp di hiu r
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
14/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 14
mnh lnh, ni dung ra lnh ph hp vi mc tiu ca t chc, ni dung ra lnh ph hp vi
li ch ca h v h c kh nng thc hin mnh lnh .
Nh vy, c nhn v t chc ch thc s tn ti khi m cc bn c s tha mn cho
nhau. Cc n v sn xut kinh doanh cng nh cc t chc khc, n tn ti da trn s cn
bng gia s ng gp v s tho mn ca c nhn. Mt khi c nhn n lc t c cc
mc ch m t chc theo ui th hot ng ca anh ta c th xem l c kt qu. Trong qu
trnh , nu anh ta p ng c nhu cu c nhn v tha mn nhng ng cc nhn, th
hot ng c xem l c hiu qu. S tn ti ca t chc ph thuc vo kt qu ln hiu
qu. Do ngi qun tr gii phi tm kim c kt qu v hiu qu.
Bn cnh vic tp trung nghin cu v c nhn v t chc, tc phm ca ng cn nhn
mnh thm tm quan trng ca mt s vn khc thuc chuyn mn v o c nh: Quyt
nh Qun tr, thng tin trong Qun tr, h thng chc v, s lnh o v o c trong kinh
doanh, l nhng tng mi lc by gi v n lun c gi tr v l thuyt cng nh thc
hnh Qun tr cho n ngy nay.
d- Tm tt l thuyt qun tr hnh chnh.ng quan im vi l thuyt Qun tr mt cch khoa hc, l thuyt Qun tr hnh
chnh ch trng rng, em li hiu qu phi bng con ng tng nng sut lao ng.
Nhng, theo Fayol mun tng nng sut lao ng phi sp xp t chc mt cch hp l thay v
tm cch tc ng vo ngi cng nhn (tc Taylorv nhng ngi trc xut pht vn
t pha ngi cng nhn, cn Fayol th xut pht t pha ngi qun tr).
Mc d lc by gi c nhiu kin nghi ng v gi tr thc t ca l thuyt Qun tr
hnh chnh ca Fayol, nhng ngy nay khng ai c thbc b c s tht v s ng gp to
ln ca n trn phng din l thuyt v c trong thc hnh qun tr. Tm tt cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in.
a- Tm tt.
Tin cn bn ca cc l thuyt thuc trng phi C in v qun tr l con ngi
thun l kinh t (Rational economic man). nng cao hiu qu qun tr, h cho rng phi
chuyn mn ho nhim v trong mt h thng cp bc c xc nh r rng. T chc c
xem l mt h thng chc, c hoch nh v kim sot v iu hnh bng quyn hnh
chnh ng ca cc nh qun tr.
b- Cc ng gp.
- V mt l thuyt: Cc l thuyt qun tr C in t nn tng cho qun tr hc hin
i. Trn cs nhng kin ban u ca l thuyt ny, qun tr hc c pht trin mnh
m v ngy cng c hon thin nh nhng ng gp b sung ca cc l thuyt qun tr sau
ny, chng hn cc l thuyt thuc trng phi Tc phong b sung kha cnh nhn bn. L
thuyt nh lng v qun tr m rng nhng t tng ban u ca l thuyt C in
- V mt ng dng thc t: Khng th ph nhn rng, nh nhng ng gp cc l
thuyt C in, vic qun tr cc cs kinh doanh, cc cs sn xut, v ngay c cc cquan
chnh quyn cc nc phng Ty v nhiu nc khc trn th gii c nng cao mt
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
15/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 15
cch r rt trong nhiu thp nin ca th k XX. Nh s ng dng cc nguyn tc v k thut
qun tr ca cc l thuyt C in, tnh trng qun tr lum thum, tu tin ti cc cs sn
xut c khc phc, vic qun tr c a vo n np. T , to iu kin hon thin
cc l thuyt qun tr v nng cao hiu qu qun tr.
Thc t, sau khi Cch Mng Thng Mi Nga thnh cng nm 1917, L Nin cao
s cng hin to ln ca cc l thuyt Qun tr thuc Trng phi C in v Ngi cho vn
dng chng trong qun l kinh t, qun l x hi. Bn cnh , L Nin cng nu ln nhng
lun im mi ca mnh thuc cc vn v lnh vc qun l, m sau ny cc nh l lun ca
Lin X trc y c kt thnh nhng nguyn tc qun l X Hi Ch Ngha (XHCN),
c cc nc XHCN p dng mt cch ph bin c trong lnh vc qun l v m cng nh vi
m. Cc nguyn tc l:
- Nguyn tc thng nht lnh o chnh tr v kinh t.
- Nguyn tc tp trung dn ch.
- Nguyn tc kt hp qun l theo ngnh v theo a phng (vng lnh th).
- Nguyn tc kt hp hi ho cc li ch trong x hi.- Nguyn tc tit kim v hiu qu.
Trong mi thi k pht trin x hi khc nhau, tnh ph bin ca cc nguyn tc trn cng
khng ging nhau, nhng gi tr khoa hc ca chng khng h thay i. H thng cc nguyn
tc qun tr gp phn lm phong ph thm cho cc l thuyt v thc hnh qun tr, c
bit l trong lnh vc qun tr hnh chnh cp v m cng nh vi m.
c- Nhng hn ch.
- Hn ch ln nhtca cc l thuyt qun tr C in, xem con ngi lCon ngi
thun l kinh t, b qua cc kha cnh x hi ca con ngi m sau ny cc nh qun tr theokhuynh hng tm l, x hi cc lc ph phn v v th cc l thuyt qun tr hnh vi ra
i.
- Thhai l, cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in xem t chc l mt h
thng khp kn, iu ny l khng thc t. Cch nhn nhn ny khng thy c nh hng
ca cc yu t mi trng i vi t chc v cc mi quan h khc trong t chc.
- Th ba l, cc nguyn tc qun tr C in m tiu biu nht l 14 nguyn tc qun tr
ca Fayol c ngi nghi ng v gi tr thc tin. Kastvacosenweig cho rng, nhiu nguyn tc
do cc l thuyt C in nu ln ch l nhng nhn nh c tnh cht lng tri thng thng v
qu tng qut, khng th p dng trong thc t. Nhiu nguyn tc li mu thun vi nhau, vd: Nguyn tc chuyn mn ha thng mu thun vi nguyn tc thng nht ch huy; hay
quyn hnh theo cp bc trong t chc li mu thun vi quyn hnh theo kin thc chuyn
mn; mt s nguyn tc ging nh li ku gi, tnh thuyt phc khng cao,
- Th tl, xt v mt khoa hc, nhiu ngi ni rng, hu ht cc tc gi trong cc l
thuyt qun tr C in l cc nh thc hnh qun tr, cc l thuyt ca h u xut pht t
kinh nghim v thiu cs vng chc ca s nghin cu khoa hc.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
16/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 16
Nhm khc phc nhng hn ch trn, cc l thuyt qun tr thuc trng phi Tc
phong hnh thnh.
1.3.2- L thuyt tm l x hi trong qun tr (l thuyt hnh vi)Nu trng phi C in quan tm n yu t vt cht ca con ngi, nng v t chc,
kim tra kim sot v khuyn khch bng li ch vt cht th trng phi Hnh vi hay cn gi
l trng phi Tm l - x hi h quan tm n yu t tm l, tnh cm, quan h x hi ca
con ngi trong cng vic. Cc l thuyt ca trng phi ny cho rng hiu qu cng do nng
sut lao ng quyt nh, nhng nng sut lao ng khng phi do cc yu t vt cht quyt
nh, m do s tha mn cc nhu cu tm l x hi ca con ngi. Cc tc gi c xem l c
ng gp ng k cho trng phi hnh vi l
1- Hugo Munsterberg.
Nhiu nh khoa hc xem Hugo Munsterberg l ngi lp ra mt ngnh hc mi l
mgnh tm l hc cng nghip. Trong tc phm nhan Tm l hc v hiu qu trong cng
nghip xut bn nm 1913, ng t vn phi nghin cu mt cch khoa hc tc phong
ca con ngi tm ra nhng mu mc chung v gii thch nhng s khc bit.Cng ging nh cc tc gi ca l thyt Qun tr mt cch khoa hc nng sut lao
ng l con ng i n hiu qu, nhng nng sut lao ng khng do cc yu t vt cht m
do cc yu tphi vt chtquyt nh, Munsterberg cho rng nng sut lao ng s cao hn nu
cng vic giao ph cho h c nghin cu, phn tch chu o v hp k nng cng nh hp
vi c im tm l ca h.
T lp lun , Munsterberg ngh cc nh qun tr dng cc bi trc nghim tm
l tuyn chn nhn vin, v phi tm hiu tc phong con ngi trc khi i tm cc k thut
thch hp ng vin h lm vic. Nhng kin y, lc u khng c cc nh khoa hc vcc nh thc hnh qun tr ch , nhng cng v sau, khi m i sng vt cht con ngi ngy
cng c ci thin th kin li cng c nhiu ngha to ln cho qun tr.
2- Mary Parker Follet.
Nu Hugo Munsterberg c xem l ngi c t tng tm l (tm l trong qun l)
u tin th Mary Parker Follet l ngi c t tng x hi (x hi trong qun l) sm nht.
ng cho rng, ngoi kha cnh kinh t v k thut, cc doanh nghip cn c xem l mt h
thng ca nhng quan h x hi, v hot ng qun tr l mt tin trnh mang tnh cht quan h
x hi.
Nhng kin ca ng nhn mnh: vs chp nhn quyn hnh; s quan trng ca phihp; s hi nhp ca cc thnh vin trong t chc l nhng gi thuyt khoa hc hng dn
cho nhng ngi sau ny nghin cu. Nhng tng c ngi Nht tin tng p dng,
em li nhng thnh qu nht nh.
3- Elton Mayo v cuc nghin cu nh my Hawthornes
Nhng kin ca Hugo Munsterberg v Mary Parker Follet trc y cng ch lm cho
cc nh khoa hc hn trc v kha cnh tm l x hi trong qun tr. V, ch khi c
cuc nghin cu nh my Hawthornes thuc Cng ty in lc min Ty (Western Electric
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
17/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 17
Company) gn Chicago (M) nm 1924 thnh cng th cc l thuyt qun tr thuc trng
phi hnh vi mi thc s c cc nh khoa hc tha nhn, nh du mt s kin ln trong
lch s pht trin ca l thuyt Qun tr.
Ch ch cuc nghin cu nhm tm xem cc yu t vt cht (ting n, nh sng,
nng, ) c nh hng n nng sut lao ng khng? Th l hai nhm n cng nhn c
t chc a vo cuc nghin cu. Cc nh nghin cu nng dn tnh trng tt p ca cc
yu t vt cht v o lng nng sut. Kt qu cho thy khi cc iu kin vt cht c ci
thin, nng sut lao g nng cao hn. Tuy nhin, khi lm cuc th nghim ngc li, cc
nh nghin cu thy rng nng sut ca cc n cng nhn ny vn tip tc gia tng d cc
iu kin vt cht b h xung nhlc ban u.
Elton Mayo (1880 1949) mt gio s v tm l hc ca trng kinh doanh Harvard
c tham gia vo cuc nghin cu gii thch hin tng c xem l nghch l ny. Lin
tc trong 5 nm, t 1927 n 1932, Mayo tin hnh nhiu cuc nghin cu khc nhau v
ghi nhn c nhiu khm ph quan trng. Trong cuc nghin cu u tin, Mayo thy nh
sng ni lm vic khng gy nh hng n nng sut ca cng nhn. Cuc nghin cu thhai, Mayo li thy cc iu kkin lm vic khng c hoc c t quan h vi nng sut. Cuc
nghin cu th 3, Mayo thy tin lng v tin thng khng to ra tc ng no n nng
sut lao ng ca tp th. Tri li nhng yu t c quan h n n ng sut lao ng li l nhng
yu t phi vt cht.
T kt qu nghin cu , Mayo kt lun rnggia tm l v hnh vi c mi quan h rt
cht ch vi nhau; v hn na khi con ngi lm vic chung trong tp th, th nh hng ca
tp th li ng vai tr to ln trong vic to ra hnh vi ca c nhn. Vi t cch con ngi
trtong tp th, cng nhn c xu hng tun theo cc qui nh ca tp th, d ch l nhng quinh khng chnh thc, hn l nhng kch thch t bn ngoi. Nhng khm ph ny cng a
n nhn thc mi v con ngi trong qun tr.
Mc d b nhiu ch trch v tnh khoa hc ca cc phng php nghin cu c p
dng, nhng cng trnh ca Mayo ti nh my Hawthornes m ra mt k nguyn mi trong
qun tr hc, v t y pht trin thnh Phong tro quan h con ngi i ch li vi
Phong tro khoa hc. Vi s nhn mnh n mi quan h con ngi trong qun tr, cc nh
qun tr phi tm cch gia tng tha mn tm l v tinh thn ca nhn vin.
4- Donglas Mc Gregor (1909 1964)
Pht trin cc kt qu nghin cu ca Mayo, Mc Gregor cho rng cc nh Qun trtrc y tin hnh cc cch thc qun tr trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong con
ngi. Nhng gi thuyt cho rng, phn ng mi ngi khng thch lm vic, thch c
ch huy hn l t mnh phi gnh vc trch nhim, v hu ht mi ngi u ch lm tt cng
vic v quyn li vt cht. Chnh v nhng gi thuyt sai lm m cc nh qun tr xy
dng b my t chc vi quyn hnh tp trung, t ra nhiu nguyn tc th tc, ng thi vi
mt h thng kim tra v gim st cht ch. Mc Gregor t tn cho nhng gi thuyt ny l
thuyt X.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
18/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 18
V, ng ngh mt lot gi thuyt khc, gi l thuyt Y, sau ny tr thnh l thuyt ca
ng. Ngc li vi thuyt X, thuyt Y cho rng cng nhn s thch th vi cng vic nu c
c nhng iu kin thun li v h c th ng gp nhiu hn cho t chc. T , Mc.
Gregor ngh cc nh qun tr nn quan tm n s phi hp hot ng hn l ch trng n
cc cch kim tra khng cn thit trong t chc.
Thuyt Y ca Mc. Gregor lm phong ph thm cho l thuyt qun tr. Tuy nhin, cng
khng trnh khi nhng hn ch nht nh, m sau ny tc gi l thuyt Z, Willam Ouchi
ngi Nht Bn kch lit ph phn.
5- Chris Argyris (1923)
ng quan im vi Mc. Gregor, Chris Argyris a ra nhng kin bc b cc
kin v s ng vin v s tha mn ca cng nhn ca cc l thuyt C in. ng cho rng,
s nhn mnh thi qu vic kim sot i vi nhn vin ca cc nh qun tr s a nhn vin
n thi th ng, l thuc, n trnh trch nhim. Trong trng thi tm l b c ch, h s
cm thy bt bnh vi ni lm vic, s c nhng tc phong tiu cc i vi vic hon thnh
mc tiu chung.Chris Argyris cho rng, bn cht con ngi lun lun mun l ngi trng thnh,
mun c lp, s phong ph trong hnh ng, s a dng trong cc mi quan h, v kh nng
t lm ch.
T nhng phn tch trn, ng ngh cc nh qun tr phi to iu kin cho nhn vin
t th hin, xng ng nh nhng ngi trng thnh, v iu s c li cho t chc.
6- Abraham Maslow (1908 1970)
Trong trng phi hnh vi, Maslow l mt trong nhng ngi c lp lun sc so. ng
cho rng, hot ng ca con ngi nhm tha mn nhu cu c nhn (tho mn v vt chtv tinh thn), s tha mn nhu cu c nhn cc mc khc nhau quyt nh n tc phong
ca h.
Maslow xy dng l thuyt v nhu cu con ngi gm 5 mc c xp t thp n
cao: Nhu cu v vt cht, nhu cu c an ton, nhu cu x hi, nhu cu c trng vng, nhu
cu t hon thin
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
19/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 19
Hnh 2: Cc mc nhu cu c nhn.
Qun tr c hu hiu l s p ng cc mc nhu cu ang cn c tha mn ca
con ngi. Bit vy, nhng vn dng chng trong hc t th khng phi d, bi mt s tht
hin nhin l, nhu cu thng vt qu kh nng cho php p ng, hn na khng phi bt c
lc no, li ch no ca c nhn cng ph hp vi li ch ca tp th, lc ngi qun tr ch
c th bt mt t bn ny cho nng bn kia ch khng th p ng hon ton c.
7- Tm tt cc l thuyt Qun tr thuc trng phi hnh vi a- Tm tt.
Cc l thuyt thuc trng phi hnh vi khc phc c con ngi thun l - kinh
t ca cc l thuyt thuc trng phi C in. H xem con ngi vi t cch l nhng c
nhn c nhng mi quan h mt thit trong mt t chc. S tng tc gia cc c nhn v tp
th trong mi quan h thn thin, hp tc s lm tng nng sut lao ng. Hay ni cch khc,
nng sut lao ng ty thuc nhiu vo cc yu t tm l - x hi. Quan im ny c th
hin cc ni dung sau:
- Cc n v kinh doanh l mt h thng x hi, bn cnh tnh kinh t v k thut
c nhn thy.
- Con ngi khng ch c th ng vin bng cc yu t vt cht, m cn cc yu t
tm l - x hi.
- Cc nhm v t chc phi chnh thc trong x nghip c tc ng nhiu n tinh thn,
thi v kt qu lao ng ca cng nhn.
- S lnh o ca cc nh qun tr khng ch n thun da vo chc danh chnh thc
trong b my t chc, m cn phi da nhiu vo cc yu t tm l - x hi.
Nhu cu vt cht
Nhu cu an ton
Nhu cu x hi
Nhu cu c qu trng
Nhu cut hon thin
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
20/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 20
- S tha mn tinh thn c mi lin quan cht ch vi nng sut v kt qu lao ng.
- S tham gia lm tng nng sut lao ng.
- Cng nhn c nhiu nhu cu v tm l - x hi cn c tha mn.
- Ti nng qun tr i hi nh qun tr phi c cc k nng qun tr, c bit l k nng
quan h vi con ngi tt.
b- Cc ng gp
Vi nhng lun im trn, cc l thuyt thuc trng phi hnh vi ng gp to ln
vo s nghin cu v thc hnh qun tr: nhn r s nh hng ca tc phong lnh o ca nh
qun tr; vai tr ca cc t chc khng chnh thc i vi thi lao ng v nng sut lao
ng; s nh hng ca tp th i vi thi c nhn; mi quan h gia cc ng nghip,
mi quan h nhn s trong cng vic; gip cho cc nh qun tr hiu r hn v s ng vin
con ngi, quan tm hn i vi nhn vin, i vi vic s dng quyn hnh v thng c
trong t chc,
Nh vy, r rng cc l thuyt v hnh vi con ngi, khng nhng c ngha nhiu mt
v: nhn thc, l lun m n cn c vn dng kh ph bin khng ch trong hin ti m ctrong tng lai xa. Tuy nhin, cng nh cc l thuyt khc, cc l thuyt thuc trng phi
hnh vi cng khng th trnh khi nhng hn ch nht nh.
c- Nhng hn ch
Hin cng c nhiu kin ch trch cc l thuyt thuc trng phi hnh vi:
- Qu ch n yu t x hi ca con ngi khin tr thnh thin lch. Khi nim con
ngi x hi ch c th b sung cho khi nim Con ngi thun l kinh t ch khng th
thay th. Khng phi bt c lc no, i vi bt c con ngi no khi c tha mn u cho
nng sut lao ng cao. Bng chng, trong thp nin 50 M v nhiu nc chu u, nhiun lc nhm ci thin iu kin lm vic v gia tng s tha mn tinh thn ca cng nhn
khng em li s gia tng nng sut nh mong i. V, n ch l mt trong nhiu yu t nh
hng n nng sut. Cc yu t khc nh: lng bng, quyn li vt cht, ccu t chc, s
r rng trong cng vic, s kim tra gim st, cng c vai tr to ln i vi nng sut lao
ng v cht lng sn phm.
- mt kha cnh khc, mt ln na trng phi hnh vi cng dm p ln con ng
mn ca trng phi C in, xem con ngi trong t chc vi t cch l phn t ca h thng
(x nghip, cng ty) khp kn. B qua mi s tc ng cc yu t bn ngoi nh: chnh tr, kinh
t, x hi, Vi h thng m, quan h con ngi trong t chc khng cn hon ton phthuc vo tng quan ni b gia cc thnh phn trong t chc, m cn chu s chi phi ca
cc yu t bn ngoi, cc yu t ny thng nm ngoi kh nng kim sot ca nh qun tr.
Trong xu hng ton cu ha kinh t, cc yu t bn ngoi t chc l thch thc to ln i vi
mi doanh nghip, nht l nhng nc ang pht trin nh nc ta hin nay.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
21/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 21
1.3.3- L thuyt nh lng trong qun tr
Qu trnh hnh thnh v nhng t tng c bn ca l thuyt.
Xut pht t cuc chin tranh th gii ln th 2 t ra nhiu vn mi cho qun tr,
bi mt s sai st ca ngi ch huy d nh n u th cng dn ti thit hi to ln v ngi
v vt cht, v lc by gi cc bn tham chin c nhiu v kh hin i. Khi nc Anh c h
khng chu ni cc cuc tn cng ca c, ngi Anh thnh lp nhm nghin cu, trong
bao gm cc nh khoa hc hng u thuc nhiu lnh vc khc nhau nhm tp hp tr tu
tm ra phng n ti u chng li k th ca mnh. Nhm nghin cu ny a ra nhng m
hnh ton nhm n gin ha tnh tit tn cng v phn cng, qua gip cc nh ch huy qun
s gim bt cc sai lm trong cc quyt nh ca mnh. Nhng m hnh da trn cc
phng trnh ton hc v gip cho Anh chng li c cc cuc tn cng ca c. Sau
chin tranh kt thc, k thut nghin cu tc v c gii cng nghip M quan tm. Mt
vi cu chin binh M trong th chin th 2 quen thuc vi k thut ny tham gia vo qun tr
cng ty xe hi Ford, v p dng cc k thut tnh ton vo lm cc quyt nh qun tr. V, sau
t thp nin 50 th k XX, k thut nh lng c p dng nhiu vo vic nghin cu vto iu kin nng cao tnh chnh xc ca cc quyt nh qun tr.
L thuyt nh lng v qun tr c xy dng trn nn tng nhn thc c bn: Qun
tr l quyt nh, v mun qun tr c hiu qu th cc quyt nh phi ng, c quyt nh
ng phi xem xt s vt hin tng trong mi quan h quan h hu c ca h thng, s
dng cc k thut nh lng, c h tr c lc bi s pht trin nhanh chng ngnh cng
nghip in ton, gip gii quyt nhiu m hnh ton phc tp vi tc cao cha tng thy.
L thuyt ny c gi bng nhiu ci tn khc nhau: L thuyt khoa hc qun tr
(Management Science), l thuyt h thng (System Theory), nghin cu tc v hay vn tr hc(Operations Research), v ph bin nht vn l l thuyt nh lng v qun tr (Quantitative
Management Theory), c th tm tt bng nhng ni dung ch yu nh sau:
Ni dung ca l thuyt.
- Nhn mnh n phng php khoa hc trong vic gii quyt cc vn qun tr.
- p dng phng php tip cn h thng gii quyt vn .
- S dng cc m hnh ton hc.
- nh lng ha cc yu t c lin quan, v p dng cc phng php ton hc v thng
k.
- Quan tm n cc yu t kinh t k thut hn l cc yu t tm l x hi.- i tm cc quyt nh ti u trong h thng khp kn.
- S dng cng c my tnh vo qun tr m ngy nay n thnh cao tro.
Tm tt l thuyt nh lng v qun tr.
L thuyt nh lng v qun tr cng ly hiu qu qun tr lm mc tiu, v cho rng
hiu qu ca cc quyt nh qun tr quyt nh hiu qu qun tr, chnh v s nhn thc nh
vy m h ch trng s dng cc thnh tu khoa hc v cc cng c nh lng nhm lng
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
22/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 22
ha cc s vt v hin tng trong mi quan h mt thit ca h thng, gip cho cc nh qun
tr c nhng quyt nh ng.
L thuyt nh lng v qun tr c th c xem l s trin khai cc quan im ca l
thuyt qun tr khoa hc trc y. Cng ging nh Taylor, cc nh l thuyt nh lng v
qun tr nhn mnh n tinh thn khoa hc khi phn tch cc vn qun tr v ch trng s
dng cc phng php tnh ton gii quyt vn . L thuyt ny c p dng mnh vo
thp nin 50 th k XX n nay, cc k thut nh lng gii quyt nhiu vn qun tr
trong cc c quan chnh quyn v trong cc c s kinh doanh nh lm ngn sch ti chnh,
qun tr hin kim, chng trnh ha sn xut, xy dng chin lc, b tr v s dng ti
nguyn, qun tr bn hng, hng tn kho,
Tuy nhin, l thuyt nh lng v qun tr cng khng trnh khi mt s hn ch:
- Cha gii quyt c nhiu kha cnh v con ngi trong qun tr.
- L thuyt ny i hi trnh k thut cao. Do , nhiu nh qun tr cho rng n kh
thc hin, v trong thc t ch c cc chuyn gia c o to k trong cc lnh vc chuyn
mn k thut c th (k thut ton, my tnh, thng k, ) mi c th s dng cc k thut lm tham mu cho cc nh lnh o; khi c nhiu kin khc nhau phi la chn th nh
qun tr khng kin thc chuyn mn kim tra, nh gi tnh ng n ca vn i
n quyt nh c.
Mt khc, l thuyt ny kh c th vn dng vo vic thc hin cc chc nng t chc,
qun tr nhn s, lnh o. Do , tnh ph bin ca l thuyt cha cao.
1.3.4- L thuyt qun tr hin i
Cc nh qun tr hin i ngy nay m tiu biu l Harold Koontz, Fiedler, William
Ouchi cho rng, mi l thuyt qun tr trc y ch phn nh nhng kha cnh ca qun tr.H v cc nh l thuyt qun tr trc y nh ngi m on voi, s thy c ci g th ni
ci y, mt cchphin din. V sao nh vy? Bi do, mi tc gi ca l thuyt qun tr c mt
hng tip cn khc nhau
Ni nh vy khng c ngha, cc nh qun tr hin i ngy nay bc b nhng mt tch
cc ca cc l thuyt qun tr trc , h cho rng mi l thuyt u c ng gp nht nh
cho s pht trin l thuyt v thc hnh qun tr. Trch nhim ca h l tp hp v b sung
thm Khu rng l thuyt qun l c h thng v ngy cng c hon thin hn. Tuy
nhin, hi nhp theo hng no c xem l ti u nht th vn cha c hon ton thng
nht. Sau y l mt s kho hng hi nhp ng ch .
Hi nhp theo kho hng qu trnh qun tr.
Ngi ng u ng h cho hng hi nhp ny l gio s Harold Koontz, ng tng l
y vin qun tr kinh doanh v nh nc, Ch tch v gim c cng ty ri c vn qun l,
Ging vin cho cc nhm qun l cao cp nhiu ni trn th gii, tc gi nhiu cun sch
qun l, nm 1950 l gio s trng i hc California, Los Angeles, v t nm 1978 l Ch
tch danh d th gii ca Vin hn lm qun l quc t.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
23/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 23
Nhng ngi ng h hng hi nhp cc l thuyt qun tri theo qu trnh qun tr da
trn cs nhng nhn thc rng, qun tr d c phong ph n u, d trong lnh vc no
cng u c chung mt qu trnh qun tr, l: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.
Hin vn cn c kin tranh ci, nhng kho hng theo qu trnh qun tr vn l kho
hng c gi tr c v mt l lun v thc tin.
Hi nhp theo kho hng h thng.
L thuyt h thng cho rng, mi t chc l mt h thng, l tp hp nhng phn t c
lin quan v ph thuc ln nhau hp thnh mt chnh th thng nht. Nhim v qun tr l lm
cho cc yu t ph hp vi nhau t ti mc tiu.
Kho hng ny r rng l khng th thu tm c cc l thuyt qun tr, song n
cng c mt s ngha nht nh v mt qun tr:
- Trc ht, cc nh sinh hc gii thch phng thc m ng vt gi c trng thi
cn bng bng cch thu nhng yu t u vo, xut nhng yu t u ra.
- Th hai, l thuyt ny cho ta nhn thc rng, mt t chc khng th t tn ti m
phi bit thch ng vi mi trng. Trong qu trnh hot ng, ngoi cc yu t bn trong (yu
t vn ha ca doanh nghip), doanh nghip cn chu s tc ng ca nhiu yu t mi trng
v m v vi m, chng c th to thun li hoc gy bt trc i vi doanh nghip.T nhng nhn thc , cc doanh nghip c nhng bin php qun tr mi trng, lm
hn ch n mc thp nht c th c nhng bt trc xy ra cho doanh nghip trong tng lai
vi mt s bin php ch yu sau:
- Dng m: L bin php d tr c u vo v u ra, hun luyn nhn vin mi.
- San bng: L bin php chia u nh hng ca mi trng i vi doanh nghip.
- Tin on: L d on trc nhng bt trc c th xy ra v t c cc bin php chun
b i ph.
- Cp hn ch: L bin php u tin ngi ny, khng u tin cho ngi khc,
- Hp ng: L bin php cn bn nht; n l vn bn php l qui nh trch nhim v
quyn li ca cc bn trong quan h giao dch dn s; lm gim i nhng bin ng ngu
nhin; tng cng kh nng kim sot cc hot ng ca doanh nghip; m bo tng i
chc chn nhng nhim v, mc tiu ca doanh nghip s c thc hin trong nhng thi
gian nht nh.
Nhng yu tu vo
Qu trnh bini
Nhng yu tu ra
H thng
Mi trng
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
24/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 24
- Kt np (st nhp): nhm gimbt nhng i th v tng thm sc mnh cnh tranh ca
doanh nghip.
- Lin kt: L bin php lin kt cc hnh ng nh, lin kt phn chia th trng, lin kt
gi c, lin kt o to cn b - cng nhn, nhm lm gim mc cnh tranh gay gt,
gim mc ri ro cho doanh nghip.
- Lin doanh: L cc bin php cng vi i th gp vn sn xut kinh doanh mt sn phm
mi hoc tham gia c phn ca nhau.
- Vn ng hnh lang: L bin php vn ng cc nh chnh tr, cc quan chc chnh ph
v a phng, cc t chc x hi, ng h cc quyt nh ca doanh nghip hoc khng
nh ra cc chnh sch v lut php gy bt li cho doanh nghip.
- Qung co: L bin php thng s dng kh ph bin, v qua n m gy n tng tt v
sn phm v cng ty ca bn. Tuy nhin, qung co cng i hi tnh ngh thut rt cao.
Chn ni dung v hnh thc qung co ph hp vi tm l i tng cn nhm ti; ngc li
khng nhng khng mang li hiu qu m cn gy cho cng chng nhng n tng khng tt
v sn phm v cng ty ca mnh.Hi nhp theo kh hng tnh hung ngu nhin.
Nhng ngi ng h hi nhp theo tnh hung ngu nhin cho rng, d qun tr c phc
tp n u, d lnh vc no. Tt c cc hot ng no ca ngi qun tr cng ch l ngi
x l cc tnh hung ngu nhin. V h lp lun rng:
- Nu c X th tt c Y (theo qui lut t nhin). Chng hn, chng ta c cc yu t u
vo tt th s to ra sn phm tt, t suy ra sn xut kinh doanh c hiu qu.
Hn
- Tuy nhin, khng phi bt c lc no cng c X th tt c Y, m chng cn ty thuc
vo cc yu t t nhin (gi l Z), lm cho c X m khng c Y
V vy, nhim v ca qun tr l gii quyt tnh hung ngu nhin (Z) mt cch hp l
nht. iu c ngha, ty theo tng tnh hung m ngi qun tr vn dng cc nguyn tc,
phng php ph hp vi iu kin, hon cnh c th th mi c hiu qu.
Nh c l thuyt ny, gip cho chng ta nhn thc c nhng bin s ngu nhin (Z)
bn trong v bn ngoi ca t chc, trn cs m vn dng cc nguyn tc, phng php
qun tr thch hp. iu cn lu , khng c xem cc nguyn tc qun tr nh mt ci g
NU C X Y
TH T T C
NU C X YTH TT C
ZCN TU
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
25/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 25
bt di bt dch, bt bin v cng khng th c mt phng php thch hp cho tt c mi tnh
hung khc nhau.
Kho hng ngu nhin cng khng th thu tm cc l thuyt qun tr, v chng cng
ch phn nh mt kha cnh ca qun tr. Nhng ng gp ca l thuyt ny rt cn nhng
cha hi nhp cc l thuyt qun tr trc , n c ngha cho thc hnh hn l l
thuyt qun tr.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
26/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 26
Chng 2: CHC NNG HOCH NH2.1- Khi nim v vai tr ca hoch nh
2.1.1- Khi nim
Hoch nh l qu trnh xc nh nhng mc tiu ca t chc v phng thc tt nht
t c nhng mc tiu . Ni cch khc, hoch nh l quyt nh xem phi lm ci g,
lm nh th no, khi no lm v ai lm ci
Hoch nh c lin quan ti mc tiu cn phi t c, cng nh phng tin tc mc tiu nh th no. N bao gm vic xc nh r cc mc tiu, xy dng mt chin
lc tng th, nht qun vi nhng mc tiu , v trin khai mt h thng cc k hoch
thng nht v phi hp cc hot ng.
Mun cho cng tc hoch nh t c kt qu mong mun th n phi p ng c
cc yu cu: Khoa hc, khch quan, h thng, nht qun, kh thi, c th, linh hot, ph hp vi
hon cnh thc tin.
2.1.2- Phn loi
Trn thc t c nhiu loi hoch nh khc nhau c phn chia da theo nhng tiu
thc khc nhau, c th l:
Phn loi hoch nh theo thi gian: Theo cch phn loi ny, ngi ta chia ra:
- Hoch nh di hn: L hoch nh cho thi gian thc hin ko di t 5 nm tr ln.
- Hoch nh trung hn: L hoch nh cho khong thi gian t trn 1 nm n di 5
nm.
- Hoch nh ngn hn: L hoch nh cho khong thi gian di mt nm.
Theo lnh vc kinh doanh: Da vo tiu thc ny, ngi ta chia thnh nhiu loi
hoch nh khc nhau nh: Hoch nh ti chnh, hoch nh nhn s, hoch nh vt t, hoch
nh sn xut, hoch nh tiu thTheo cp hoch nh: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh v m
v hoch nh vi m
Theo mc hot ng: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh chin
lc v hoch nh chin thut (hoch nh tc nghip)
Lu : Vic phn chia cc loi hoch nh theo cc tiu thc trn y ch mang tnh
cht tng i. Cc loi hoch nh c quan h qua li vi nhau. Chng hn, hoch nh chin
lc c th bao gm c hoch nh di hn v ngn hn. Tuy vy, hoch nh chin lc nhn
mnh bc tranh tng th v di hn hn, trong khi hoch nh tc nghip phn ln l nhnghoch nh ngn hn.
2.1.3- Vai tr- Hoch nh cho bit hng i ca doanh nghip.
- Hoch nh gim c s chng cho v nhng hot ng lng ph
- Hoch nh gip t chc c th thch nghi c vi s thay i ca mi trng b n
ngoi. Do vy hoch nh c tc dng lm gim tnh bt n nh ca doanh nghip
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
27/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 27
- Nh c hoch nh m mt t chc c th pht trin tinh thn lm vic tp th. Khi
mi ngi trong tp th cng nhau hnh ng v u bit rng m nh mun t ci g, th kt
qu t c s cao hn
- Hoch nh thit lp nn nhng tiu chun to iu kin cho cng tc kim tra.
2.2- Mc tiu, c skhoa hc v tin trnh ca hoch nh
2.2.1- Mc tiu hoch nh
Khi nim
Mc tiu l ci ch hay kt qu cui cng m cng tc hoch nh cn t c.
Khng c mc tiu hoc mc tiu khng r rng th k hoch s mt phng hng. Thng
thng cc doanh nghip khng ch hng ti mt mc tiu m thng l mt h thng cc
mc tiu ph thuc v rng buc ln nhau.
Trong thc t cc doanh nghip thng gp phi vn t c mc tiu ny th li
lm hng hay t nht cng lm phng hi n mc tiu khc. Nh vy, vn la chn mc
tiu khng n gin cht no. Vn l ai c quyn xc nh mc tiu v xc nh mc tiu
nh th no cho ng l mt chuyn cn phi lm mt cch nghim tc
Mun xc nh mc tiu hoch nh mt cch ng n, chng ta cn cn c vo:
- Chin lc v sch lc kinh doanh la chn
- Kh nng ca mi t chc
- Hon cnh khch quan bn ngoi t chc
- i hi ca cc quy lut (kinh t, chnh tr, x hi,) khch quan
Phng php xc nh mc tiu: C nhiu phng php xc nh mc tiu. y cn phi
gii quyt t nht hai vn : ai xc nh v xc nh nh th no- i vi hoch nh chin lc th mc tiu thng c ngi lnh o cao nht hay
ban lnh o cao nht quyt nh, cn hoch nh tc nghip th mc tiu do chnh lnh o
ca mi b phn chu trch nhim
- Tr li cu hi xc nh mc tiu nh th no, chng ta thy c my phng php ch
yu sau:
+ Phng php cn c vo nhim v c giao
+ Phng php tp th thng qua quyt nh mc tiu
+ Phng php logic
+ Phng php kinh nghim
Quy trnh xc nh mc tiu hoch nh: C nhiu cch xc nh mc tiu nhng nhn
chung quy trnh xc nh mc tiu trong cng tc hoch nh thng tun theo cc bc c bn
sau:
+ Xc nh nhim v chung
+ Nghin cu v thu thp thng tin
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
28/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 28
+ Xc nh cc mc tiu
+ nh gi v sng lc nhng mc tiu c la chn
+ Quyt nh la chn mc tiu
2.2.2. C skhoa hc ca hoch nhXc nh ng n nhng c skhch quan cn thit v tt yu l mt i hi khch
quan trong cng tc hoch nh. C s khoa hc ca hoch nh l nhng tin phi c t
trc m thiu chng cng tc hoch nh s khng khoa hc v s l tr ngi cho vic t chc
v thc hin ca cng tc ny
Nhng c s khoa hc ch yu:
+ Mc tiu v quyt tm thc hin mc tiu ra
+ Phn cp v quyn hn v trch nhim trong t chc
+ i hi ca cc quy lut khch quan chi phi hot ng qun tr trong lnh vc hoch
nh
2.2.3- Tin trnh ca hoch nh
Thc hin mt tin trnh hoch nh cht ch l mt yu t quan trng lm cho hochnh hu hiu. C nhiu cch sp xp v trnh by cc bc ca tin trnh hoch nh, nhng
nhn chung c 8 bc cbn nh sau:
Tin trnh ca hoch nh
- Nhn thc nhng vn chung:
tin hnh vic hoch nh, iu u tin m chng ta cn quan tm l phi nhn thc
c nhng vn chung. C rt nhiu vn lin quan n hot ng sn xut kinh doanh
cn phi c nhn thc ng.
Chng ta cn nh gi mt cch chnh xc nhng im mnh, im yu ca doanh
nghip cng nh cc c hi v nguy c ang v s din ra, nhng thun li hoc bt li no
i vi doanh nghip. Chng hn nh t chc phi xc nh v th cnh tranh ca mnh trn th
trng; cc ngun lc pht trin ca t chc (nng lc qun tr nh th no? Vn ca ta mnh
hay yu? Trnh k thut v cng ngh tin tin hay ang lc hu? i ng cng nhn c
lnh ngh khng?, )
Nhn thcnhng vn chung
Xy dngcc mc tiu
Xem xt cctin cahoch nh
Kim tra,nh gikt qu
Lp cc
chng trnhhnh ng
X/dng cc
KHtc nghip
X/dng ccchin lcpht trin
iu chnh,
lp li tintrnh H/nh
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
29/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 29
nh gi cc chi v nguy ct nhiu pha cho php cc nh qun tr nhn bit c
cc yu t thun li cng nh ri ro c th xy ra. Cc yu t to ra mi trng kinh doanh ca
doanh nghip l rt nhiu, nhng c th chia chng thnh hai nhm: l mi trng v m v
mi trng vi m
S nhn thc ng n nhng vn chung ang xy ra chnh l iu kin quan trng
thc hin tt cc bc tip theo ca tin trnh hoch nh.
- Xy dng cc mc tiu.
Sau khi t chc nhn thc c nhng vn chung th bc tip theo ca tin trnh
hoch nh chnh l xy dng cc mc tiu cho t chc. y chnh l kt qu mong mun
cui cng ca t chc ti mt thi im nht nh.
Xc nh cc tin ca hoch nh.Trong h thng qun tr c chia thnh nhiu cp. Trong mt cng ty thng chia
thnh 3 cp: cp cao, cp trung v cp thp. Mun xy dng k hoch ca mi cp phi da
trn cc cn c quan trng: k hoch ca cp trn; k hoch ca doanh nghip cc nm trc
v nhu cu th trng.+ K hoch cp trn. K hoch ca cp trn c hiu l cp trn gn nht. V d: mun
xy dng k hoch ca cp thp phi cn c vo k hoch cp trung; xy dng k hoch ca
cp trung phi cn c vo k hoch ca cp cao; xy dng k hoch cp Cng ty phi cn c
k hoch Tng cng ty,
Trong nn kinh t th trng, k hoch cp trn mang tnh cht hng dn nhiu hn l
tnh bt buc nh trong cch tp trung quan liu bao cp trc y. Mi s thin lch v mt
pha hoc qu nhn mnh tnh bt buc hoc khng bt buc (tham kho) u dn n s thit
hi cho nn kinh t ni chung v cho doanh nghip ni ring.
+ Cc k hoch trc . Cng l mt cn c khng km phn quan trng, bi v khi
xem xt cc s liu k hoch ca nhiu nm trc cho php ta bit nhng kh nng ca doanh
nghip hin c v xu hng pht trin ca s vic trong tng lai.
+ Cn c vo nhu cu th trng. C nhiu loi: th trng cnh tranh hon ton, th
trng bn c quyn v th trng c quyn, mi loi c nhng c im ring. Tuy nhin,
cc doanh nghip quan tm nht vn l lng cu ca th trng v xu hng ca ngi tiu
dng, l cn c quan trng bc nht m cc nh hoch nh cn nhm ti. Nh vy, doanh
nghip va phi bit v s lng hng ho v dch v cn p ng va phi bit xu hng pht
trin nhu cu ca ngi tiu dng trong tng lai tha mn, bi v cc nh sn xut khngth bn nhng g mnh c m phi bn nhng g m con ngi cn
T cc cn c trn vi phng php d on, d bo doanh nghip i n nhng quyt
nh v cc chin lc pht trin; xy dng cc k hoch trong tng lai, trong phn nh: s
lng, cht lng sn phm; k thut v cng ngh; cc chi ph; lng cho nhn vin; thu
phi np; u t mi,
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
30/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 30
Xy dng cc chin lc pht trin.
m bo cc mc tiu c thc hin, bc tip theo rt quan trng l nh qun tr
phi tm kim c cc chin lc pht trin ph hp vi cc tin (iu kin) cho php.
iu , bt buc doanh nghip phi xy dng nhiu phng n chin lc khc nhau la
chn, v trong mi phng n u cha ng nhng u, nhc im nht nh. Phng n ti
u khng c hiu l phng n hon ho m nn hiu l phng n c nhiu u im nht
so vi cc phng n trong iu kin cho php. S la chn phng n ti u c th tin hnh
bng cc phng php sau: Phng php phn tch, phng php thc nghim v phng php
theo kinh nghim.
Xy dng cc k hoch tc nghip.
Bao gm nhiu k hoch, n quyt nh nhiu vn trn nhiu lnh vc khc nhau nh:
sn xut, cht lng, ti chnh, vt t thit b, thu kha, o to nhn vin, tip th, nghin cu
v pht trin, nhm trin khai cc k hoch chin lc.
Lp cc chng trnh hnh ng c th.
Cc chng trnh hnh ng c th c lp ra tt c cc cp trong t chc. Trong qui nh b phn lng o; cc phng, ban, t cng tc, lm nhng nhim v g vi thi
lng bao nhiu cho mi cng vic c th.
Kim tra nh gi kt qu.
Kim tra, nh gi l mt hot ng c trng ca qun tr. Kim tra, nh gi phi tin
hnh thng xuyn v lin tc, nhm bit c nhng kt qu t c ng thi pht hin
nhng sai st, khim khuyt kp thi khc phc iu chnh.
iu chnh, lp li qu trnh hoch nh.
iu chnh l mt hot ng tt yu, bi v sai st v khim khuyt mt khu no trong qu trnh thit lp v t chc thc hin k hoch thng xy ra kh ph bin. C th iu
chnh khu k hoch hoc khu t chc thc hin, nhng d iu chnh khu no cng nhm
to ra trng thi n nh v pht trin ca t chc chc, khng v mc ch thnh tch hoc c
nhn no khc.
Hoch nh l mt tin trnh khp kn, t bc u tin n bc cui v tip tc c nh
vy cho sut qu trnh hnh thnh v pht trin ca mt t chc. S lp li qu trnh hoch nh
c th do hon thnh xong mt k hoch, lp li vng mi, nhng cng c th do k hoch
trc b ph sn hon ton phi lp li ngay t bc u.
2.3- Hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip.
2.3.1- Hoch nh chin lc
Chin lc l nhm cc hnh ng ch yu c chn la v thc thi t mc tiu
ca t chc. Thch thc ch yu i vi cc nh qun tr l phi xy dng cc chin lc m t
nht l c o vi khch hng v khc bit vi chin lc ca cc i th cnh tranh. Chin
lc s c tc ng to ln khi n quyt nh v tr ca t chc trn mt hoc nhiu kha cnh so
vi i th cnh tranh
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
31/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 31
Hoch nh chin lc l qu trnh ra nhng quyt nh di hn, xc nh ra con ng
pht trin ca cng ty trong nhng khong thi gian nht nh, nhm lin kt cc n lc ca
cng ty hng ti mc tiu. C nhiu loi chin lc: chin lc tm cng ty, chin lc tm
kinh doanh v chin lc cp chc nng.
Cc chin lc tm cng ty. Bao gm c cc loi sau:
Chin lc hp nht v pha trc (Chin lc hp nht vi khch hng ngi mua). L
chin lc xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca khch hng ngi mua.
Chin lc ny thc y s hp tc cht ch gia cng ty v cc khch hng ch yu. Trn
thc t cc cng ty thng s dng cc hnh thc lin doanh, lin kt vi khch hng ca
mnh, nhm ti thiu ho ri ro t pha ngi mua.
Chin lc hp nht v pha sau (chin lc hp nht vi ngi cung cp). L chin lc
xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca ngi cung cp. Chin lc ny thc
y s hp tc gia cng ty vi ngi cung cp ch yu. Hin cc cng ty thng s dng cc
hnh thc lin doanh, lin kt vi ngi cung cp, nhm ti thiu ha ri ro t pha ngi cung
cp.Chin lc hp nht theo chiu ngang (Chin lc hp nht vi i th cnh tranh). L
chin lc pht trin theo chiu hng st nhp cc i th ang cnh tranh vi nhau. Chin
lc ny dn n nguy c c quyn, lm thit hi cho ngi tiu dng.
Chin lc a dng ha ng tm (Chin lc a dng ha bng cc sn phm hay dch v
lin kt). Chin lc ny nhm m rng cc sn phm hoc dch v c lin quan chc ch ti
cc sn phm ca cng ty, hoc c qui trnh cng ngh tng t, hoc c cng nhm khch
hng hoc cng chung th trng tiu th sn phm ca cng ty; bng cch lin kt, st nhp,
mua li hoc thnh lp n v mi.Chin lc a dng ha kt khi (Chin lc m rng kinh doanh sang lnh vc khc).
Nhm a dng ha ngnh ngh kinh doanh, tng t nh chin lc a dng ha kinh doanh
tm kinh doanh. thc hin chin lc ny, cc cng ty thng p dng cc bin php hoc
thn tnh cng ty khc, hoc u t vo d n mi.
Cc chin lc tm kinh doanh
Chin lc xm nhp th trng. L chin lc tm kim cc chi pht trin trong cc th
trng m danh nghip ang hot ng vi nhng hng ho v dch v hin c. Hay ni cch
khc doanh nghip tm kim phng cch lm tng th phn nh: gim gi bn, khuyn mi,
thay i qung co, qung b, khuych trng cc ca hng gii thiu v bn sn phm, mthm i l bn hng,
Chin lc m rng th trng. Bao hm vic tm kim th trng mi cho nhng sn
phm hin c nh: tm nhng khu vc th trng mi m lu nay doanh nghip cha bao gi
n ; tm nhng th trng mc tiu mi; tm nhng ngi tiu dng mi,
Chin lc pht trin sn phm. Bao gm pht trin sn xut nhng sn phm mi hon
ton m lu nay doanh nghip cha h sn xut; hay ci tin nhng sn phm hin c bng cc
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
32/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 32
ci tin v cht lng, mu m, tnh nng s dng ca sn phm, thay i bao b, qui cch v
kch c ng gi bao b,
Chin lc a dng ha kinh doanh. Gm kinh doanh nhiu hng ha v dch v trn nhiu
lnh vc khc nhau nhm phn tn nhng ri ro do qu tp trung mt hoc mt s mt hng
hoc dch v khi c s tc ng ca mi trng kinh doanh bt li lm cho doanh nghip b
thua l khng th chuyn i kp.
Chin lc cp chc nng. Bao gm chin lc ca cc b phn thc hin cc chc nng
qun tr nh: chin lc b phn sn xut, marketing, qun tr ngun nhn lc, qun tr ti
chnh, b phn k thut v nghin cu,
Nhng chin lc tng loi.
Do gio s M. Peter ca trng i hc Harward (M) xng mt phng php c
th thay th cho ma trn pht trin va nu trn. Ni dung ch yu 3 chin lc tng loi ca
gio s M. Perterc trnh by nh sau:
Chin lc dn u h gi (hay chin lc cnh tranh v gi). Chin lc ny i hi cc
doanh nghip phi tm mi cch h gi thnh sn phm bn vi gi lun thp hn i thcnh tranh. y l chin lc cnh tranh ph bin m chng ta thng bt gp bt k ni
no trong thc t.
Chin lc vt tri (hay cn gi l chin lc cnh tranh v cht lng, mu m, tnh
nng mi). N i hi cc doanh nghip lun ci tin cht lng, mu m v tnh nng mi
ca hng ha mnh phi khc bit vi i th cnh tranh.
Chin lc tp trung (hay chin lc u tin cho loi khch hng hay sn phm). Chin
lc tp trung u tin cho mt hoc mt s khch hng theo tiu thc phn chia theo quc tch,
a l, knh phn phi hay mt phn ring bit ca mt hng.2.3.2- Hoch nh tc nghip
L qu trnh ra cc quyt nh ngn hn, chi tit v ni dung cc cng vic; cc bin
php, phng php tin hnh, nhm c th ho cc chin lc.
Theo J.Storner, h thng hoch nh ca t chc bao gm:
Nhn chung k hoch tc nghip c th phn loi thnh k hoch thng xuyn v k hoch
khng thng xuyn (n dng).
Cc mc tiu
Cc k ho ch chin l c
Cc k hoch hot ng.
Cc k hoch chuyn bit Cc k hoch tiu chun
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
33/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 33
K hoch thng xuyn
K hoch thng xuyn c hoch nh gii quyt nhng vn xy ra thn g xuyn,
lp i lp li. K hoch thng xuyn hng vo vic to ra tnh n nh v duy tr s cn i
trong t chc. Thm vo , k hoch thng xuyn m bo thch ng vi cc tnh hung
mang tnh chu k, iu ny rt quan trng trong mi t chc.
Khoch thng xuyn: l k hoch gii quyt mc tiu v nhng vn xy ra thngxuyn trong t chc.
K hoch thng xuyn bao gm nhng chnh sch, nhng th tc v quy tc.
Chnh sch l nhng hng dn chung, t ra nhng nh hng gii quyt nhng nh
hng no m t chc thng gp phi. Chnh sch hng dn nh qun tr ra quyt
nh trong cc tnh hung thng xuyn xy ra. Hu ht cc n v ca t chc s hnh thnh
nhng chnh sch quyt nh c iu kin hnh thnh.
Th tc l hnh thc th hai ca k hoch thng xuyn. Th tc chuyn bit hn v mang
tnh nh hng hnh ng hn chnh sch. Th tc cung cp nhng ti liu thc hin mt
khi cng vic trn vn.
Th tc: a ra nhng hng dn chuyn bit v cch thc tin hnh cc hnh ng.
Quy nh: L mt hnh thc k hoch thng xuyn chnh xc nht ca t chc. Quy nh
khng phi cung cp nhng hng dn cho vic ra quyt nh ca t chc, tri li n cung cp
nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.
Quy nh ra nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.
K hoch n dng
K hoch n dng c pht trin cho nhng tnh hung ring bit ca t chc, l k
hoch s dng mt ln cho tnh hung ring bit v khng lp li.
K hoch n dng: K hoch gii quyt nhng tnh hung mi khng lp li ca t chc.
C 3 loi k hoch n dng: Chng trnh, d n v ngn sch:
Chng trnh: l mt loi k hoch n dng m t mt tng th nhng hnh ng li n
quan vi nhau nhm hon thnh mc tiu c th. K hoch phc ho nhng bc i quan trng
v nhng hnh ng chuyn bit cn thit thc hin mc tiu c th c chng trnhm t tng i chi tit.
D n: D n hng kt qu vo cc c nhn v nhm lm vic c th. D n t tng hp
v c phm vi hp hn chng trnh, thng nh trc ngy mc tiu c hon thnh.
Ngn sch: l hnh thc cui cng ca k hoch n dng. Ngn sch thng c xem
nh mt phn cu thnh ca hoch nh hiu qu v ngn sch chuyn bit v ngun ti chnh.
Thm vo , ngn sch phc v nh mt h thng kim sot ti chnh thc hin d n.
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
34/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 34
Mi quan h gia hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip
Mc d khc nhau nhng hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip khng th pht
trin tch ri nhau. Thc ra c hai loi hoch nh u trin khai t mc tiu chung. T chc
s dng hoch nh t trn xung hay t di ln, kt qu s pht trin mt h thng cc k
hoch n l, chng c hnh thnh trong mt th thng nht. Hoch nh tc nghip ca
tng n v c th u phi nhm thc hin tt c nhng g trong hoch nh chin lc ca tchc.
Nhng du hiu gip chng ta phn bit gia Hoch nh chin lc v Hoch nh tcnghip
Cc tiu thc Hoch nh chin lc Hoch nh tc nghip
1- Tnh cht ca quyt nh
2- Mi trng thc hin
3- Cp quyt nh.
4- Kh nng ca ngi raquyt nh
5- Thi gian s dng
6- Ri ro nu xy ra
7- Mc ch ca quyt nh
Chi phi ton din vtrong thi gian di.
Bin i
Thng l qun tr vincp cao
Khi qut vn
Di hn (>1nm).
Ln
nh hng pht trin.
Chi phi cc b v trongthi gian ngn.
Xc nh
Thng l qun tr vincp thp
Phn tch c th, t m
Ngn hn (
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
35/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 35
Chng 3 : CHC NNG T CHC3.1- Khi nim, mc tiu v nguyn tc ca cng tc t chc
3.1.1- Khi nim v tm quan trng ca cng tc t chc
Khi nim:
Theo Barnard th t chc l mt h thng nhng hot ng hay n lc ca hai hay nhiu
ngi c kt hp vi nhau mt cch c thc.
Cng tc t chc l vic xc nh nhng chc nng nhim v v quyn hn ca mingi, mi b phn v mi quan h gia h trong qu trnh lao ng vi nhau sao cho cc c
nhn v b phn c th phi hp vi nhau mt cch tt nht thc hin mc tiu chin lc
ca t chc.
Tm quan trng ca cng tc t chc:
Mi quyt nh, mi k hoch, mi qu trnh lnh o v kim tra s khng tr thnh
hin thc hoc khng c hiu qu nu khng bit cch t chc khoa hc vic thc hin n. T
chc khoa hc trong vic xy dng b my s bo m n np, k cng, tnh t chc, tnh k
lut, tnh khoa hc, tc phong cng tc, s on kt nht tr, pht huy c ht nng lc strng ca mi c nhn v mi b phn trong n v.
Ngc li khi b my t chc khng khoa hc, khng mang tnh h thng, khng
nng lc chuyn mn c th lm cho cc hot ng qun tr km hiu qu, n y trch
nhim, tranh cng li, thiu bn lnh, khng quyt on, khng tn dng c c hi v
thi c khi n xut hin v lng tng b ng khi phi i ph vi cc nguy c. Khng bit
cch t chc cc cng vic mt cch khoa hc c th lm hng cng vic, lng ph cc ngun
ti nguyn, nh mt c hi, lm cho t chc b suy yu.
Vi chc nng to khun kh c cu v nhn lc cho qu trnh trin khai cc k hoch,cng tc t chc c ngha c bit quan trng, quyt nh phn ln s thnh bi ca t chc.
Mt t chc lm tt chc nng ny s hot ng c hiu qu trong mi tnh hung phc tp.
Cng tc t chc gm nhng ni dung ch yu l:
- Xy dng v hon thin b my cng c cu qun tr bao gm vic phn chia doanh
nghip thnh cc b phn khc nhau v xc nh nhim v cho tng b phn.
- Lin kt hot ng ca cc c nhn, b phn v lnh vc hot ng thnh mt th
thng nht hnh ng t mc tiu qun tr c ra.
- Thit k qu trnh thc hin cng vic, lm cho c cu qun l c xy dng c thvn hnh c trong thc t thng qua vic xy dng ni quy, quy ch trong hp tc ni b.
- Xy dng mt i ng cn b qun tr gii v chuyn mn, nhit tnh v trch nhim
trong cng tc, on kt gn b v gip nhau cng hon thnh nhim v c giao.
3.1.2- Mc tiu ca cng tc t chc
Khi chng ta thnh lp mt doanh nghip, th mt trong nhng cng vic phi lm l
xc nh c cu t chc, phn chia trch nhim v quyn hn cho cc c nhn v b phn trong
t chc . Khi chng ta mun thit k mt sn phm mi, chng ta cng phi bit cch t
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
36/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 36
chc gii quyt cng vic ny. Nh vy, mc tiu ca cng tc t chc trong cc trng
hp trn l gii quyt nhng nhim v c th
Mc tiu ca chc nng t chc l to nn mt mi trng ni b thun li cho mi c
nhn, mi b phn pht huy c nng lc v nhit tnh ca mnh, ng gp tt nht vo vic
hon thnh mc tiu chung ca t chc. Nhng mc tiu c th v mt t chc thng l:
- Xy dng mt b my qun tr gn nh v c hiu lc
- Xy dng n np vn ho ca t chc lnh mnh
- T chc cng vic khoa hc
- Pht hin, un nn v iu chnh kp thi mi hot ng yu km trong t chc
- Pht huy ht sc mnh ca cc ngun ti nguyn vn trong t chc
- Lm cho t chc thch ng vi mi hon cnh thun li cng nh kh khn bn
trong v bn ngoi
3.1.3- Cc nguyn tc t chc qun tr:
- Nguyn tc thng nht mnh lnh: Nguyn tc thng nht mnh lnh cho rng cp
di ch c mt cp trn duy nht. Cp di c bn phn phi bit ai ch huy mnh v mnhphi bo co vi ai, ni mt cch khc l cp di ch c mt cp trn trc tip v duy nht.
Theo nguyn tc ny, s gim thiu s ln xn trong t chc bi n xc nh ai a ra quyt
nh v ai thc hin, nu khng s dn n nhng vn nghim trng v tinh thn v nng
sut lao ng.
- Nguyn tc gn vi mc tiu: B my ca doanh nghip phi ph hp vi mc tiu.
Mc tiu chnh l c s xy dng b my t chc ca doanh nghip.
- Nguyn tc cn i: Cn i gia quyn hnh v trch nhim, cn i v cng vic
gia cc n v vi nhau. S cn i s to s n nh trong doanh nghip v phi c s cni trong m hnh t chc doanh nghip ni chung.
- Nguyn tc hiu qu: B my t chc phi xy dng trn nguyn tc gim chi ph.
- Nguyn tc linh hot: B my qun tr phi linh hot c th i ph kp thi vi s
thay i ca mi trng bn ngoi v nh qun tr phi linh hot trong hot ng c nhng
quyt nh p ng vi s thay i ca t chc.
3.2- Mt s c s trong cng tc t chc
3.2.1- Tm hn qun tr
Tm hn qun tr hay cn gi l tm hn kim sot, n ni ln kh nng qun tr (kim
sot) tt ca mt qun tr vin i vi thuc cp.V d: mt qun tr vin kim sot tt c 10 nhn vin gi l tm hn qun tr 10; kim
sot tt c 15 ngi gi l tm hn qun tr 15, v tm hn qun tr 15 rng hn tm hn
qun tr 10.
Nhng li ch ca tm hn qun tr rng
- Tm hn qun tr rng s lm gim c chi ph cho qun tr.
- Tm hn qun tr rng b my qun tr gn nh, lm cho cng tc lnh o, kim tra
kim sot c d dng hn. Bi v tm hn qun tr rng s gim s lng cn b qun tr, t
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
37/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 37
cc mi quan h t, qu trnh lnh o, kim tra kim sot c thun tin d dng,
phc tp hn
Tm hn qun tr rng hay hp khng hon ton ph thuc vo nng lc qun tr ca ngi
qun tr m cn ph thuc tnh ng nht cng vic ca i tng qun tr. Nu tnh ng nht
cng vic ca i tng qun tr cng cao th tm hn qun tr cng rng, ngc li th tm hn
qun tr s hp. Hoa k ngi ta c kt kinh nghim mi qun tr vin c th qun tr (kim
sot) tt c:
+ T 4 n 7 ngi: khi nhim v khc nhau.
+ T 8 n 20 ngi: khi nhim v tng i ng nht.
+ T 21 n 41 ngi: khi nhim v ng nht, v d nh mt lp hc chng hn.
T chng ta c th rt ra bi hc kinh nghim. nng cao tm hn qun tr ngi ta
c th tin hnh bng nhiu cch, nhng trc ht v cn thit l phi nhm gp nhng thnh
vin c nhng nhim v gn hoc ng nht vi nhau chung mt nhm, to thun li cho
ngi lnh o ca nhm kim sot tt cng vic, nng cao tm hn qun tr v hiu qu qun
tr.3.2.2- Quyn hn trong qun tr
Khi nim v bn cht ca quyn hn
Quyn hn l quyn t ch trong qu trnh quyt nh v quyn i hi s tun th
quyt nh. Quyn hn gn lin vi mt v tr (hay chc v) qun tr nht nh trong c cu t
chc. Quyn hn ca mt v tr qun tr s c giao ph cho ngi no nm gi v tr v
nh vy n khng lin quan n nhng phm cht c nhn ca ngi cn b qun tr.
Bn cht ca quyn hn trong cc quyt nh v qun tr l ai, c (hay c) quyn g
i vi ai, u, cng nh vo lc no v n cng c ngha l ai phi phc tng qun l viu hnh ca ai. Quyn hn th hin kh nng trong vic ra quyt nh v iu khin hot
ng ca ngi khc.
Quyn hn l cht kt dch trong c cu t chc, l si dy lin kt cc b phn vi
nhau, l phng tin m nh cc nhm hot ng c t di s ch huy ca mt nh
qun tr v s phi hp gia cc n v c th c nng cp dn. N chnh l cng c nh
qun tr c th thc hin quyn t ch v to ra mt mi trng thun li cho vic thc hin
nhim v ca tng ngi.
Trong t chc quyn hn c chia lm hai loi: quyn hn trc tuyn v quyn hn
tham mu..
- Quyn hn trc tuyn l quyn hn cho php ngi qun tr ra quyt nh v gim
st trc tip i vi cp di. Mi nh qun tr vi quyn hn trc tuyn c quyn ra quyt
nh cho cp di trc tip v nhn bo co t h.
- Quyn hn tham mu: bn cht ca mi quan h tham mu l c vn. Chc nng ca
cc tham mu l iu tra, kho st, nghin cu, phn tch v a ra nhng kin t vn cho
ngi qun tr trc tuyn m h c trch nhim phi quan h. Do tnh cht phc tp ca cc
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
38/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 38
hot ng v ca mi trng nn cc nh qun tr khi ra quyt nh lun cn nhng kin thc
ca cc chuyn gia trong cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi, cng ngh.....Mt khc cc nh
qun tr trc tuyn do qu bn rn vi cng vic qun tr h khng th c thi gian tin
hnh thu thp d liu, phn tch v a ra cc phng n quyt nh, c bit l cc nh qun
tr cp cao nht. V vy quan h tham mu lun cn thit i vi cc t chc v c th gip t
chc thnh cng hn rt nhiu. Tuy nhin trong thc hnh quyn hn tham mu c th dn n
mt s vn nh nguy c lm xi mn quyn hn trc tuyn v s thiu trch nhim ca cc
tham mu. mi quan h trc tuyn- tham mu c hiu qu cn c nhn thc ng n v
mi quan h quyn hn ny, cn lm cho trc tuyn lng nghe tham mu ng thi m bo
cho tham mu c thng tin a ra c li khuyn chnh xc, tham mu ton din trn
c s cn nhc xem xt y cc vn gip nh qun tr ra quyt nh khng mt nhiu
cng nghin cu, khng phi hi hp nhiu.
3.2.3- Phn cp qun tr
Nh chng ta bit nguyn nhn c cc cp qun tr trong t chc l bi gii hn ca
tm hn qun tr (tm kim sot) - l s ngi hay b phn m nh qun tr c th kim sothiu qu. Quyn hn trong t chc chng qua l mc c lp dnh cho mi ngi thng qua
vic trao cho h quyn ra cc quyt nh. C s phn cp qun tr th phi tin hnh u quyn
cho cc cp qun tr thp hn trong t chc. Vy nn u quyn mc no? Ni cch khc
quyn hn nn c tp trung hay phn tn trong mt t chc mc no? Trc ht ta cn
lm r cc khi nim tp trung quyn lc, phn quyn v u quyn.
- Tp trung quyn lc l tnh trng m quyn lc c tp trung vo ngi ng u t
chc hay b phn. Vi m hnh tp trung quyn lc th khng c nhiu cp qun tr, do c t
ngi qun tr. Tp trung quyn lc cao th ngi qun tr c th gim st v kim sot chtch cp di, cc quyt nh c a ra v t chc thc hin nhanh chng. Tuy nhin, cp
trn d can thip qu su vo cng vic ca cp di lm gim s quan tm, tnh tch cc v
kh nng sng to ca h. Mt khc do qun tr cao cp qu xa ly trong cc quyt nh tc
nghip nn cht lng ca cc quyt nh mang tnh chin lc s gim st.
- Phn quyn l xu hng phn tn quyn quyt nh cho nhng cp qun tr thp hn
trong h thng th bc. Phn tn quyn lc i hi cc nh qun tr phi quyt nh khi no v
quyn g s c u quyn cho cp di, la chn v hun luyn ngi c u quyn, thit
lp quy ch kim tra thch hp.
- U quyn l qu trnh ngi qun tr cp trn trao quyn ra quyt nh v iu hnh
hot ng cho cp di trong mt phm vi no .
Phn quyn l hin tng tt yu khi t chc t ti quy m v trnh pht trin nht
nh lm cho mt ngi hay mt cp qun tr khng th m ng c mi cng vic qun
tr. Nhng nguy c tim n ca phn quyn l s thiu nht qun trong chnh sch, tnh trng
mt kh nng kim sot ca cp trn i vi cp di, tnh trng ct c ca cc nh qun tr b
phn. Phn quyn mc cao, nhng nh qun tr tr thnh nhng ngi iu hnh c lp
-
7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc
39/87
Bi ging mn Qun tr hc
Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 39
trong cc b phn, dn n tnh trng trng lp chc nng, gy thit hi v ti chnh cho t
chc.
Qu trnh u quyn cn phi tun th cc nguyn tc c bn sau:
- Ngi c y quyn phi l ngi trc tip lm vic . Trnh nhng trng hp
ngi c u quyn khng bit hoc bit qu t v cng vic m h c giao ph.
- S y quyn khng lm mt i hoc thu nh trch nhim ca ngi y quyn. Tht vy,
khi y nhim cho ngi khc lm vic g cng cn phi theo di kim tra kim sot cht ch,
nu cn thit thu hi quyn hn giao li cho ngi khc c tn nhim hn, nhm gim
thiu nhng tn tht ng tic c th xy ra.
- Gn cht gia quyn hn
top related