tez ve makale yazımı

Tez ve Makale Yazımı

Dr. Ahmet Uğur DemirTÜRK TORAKS DERNEĞİ 12. GÖĞÜS HASTALIKLARI KIŞ

OKULU PROGRAMI9-13 OCAK 2013

MARDAN PALACE-ANTALYA

Sunu planı

• Başlarken/klasikler• Temel bölümler• Sorunlar ve Öneriler• Örnekler

Sunu planı

• Başlarken/klasikler• Temel bölümler• Sorunlar ve Öneriler• Örnekler

Tez yazmak

• Tez • Makale • Araştırma protokolü

• İkna etme, kabul ettirme, geçer not alma, bilimsel yeterlilik vb amaçları taşır

• Arşivlenir, ulaşılabilir, okuyanlar tarafından değerlendirilebilir, kullanılabilir

Ortak bir yazım planına sahiptir

Tez (Dil Derneği Türkçe Sözlük)

• 1. Sav: 4. man. Tanıtlanması* gereken önerme.*: 1. Bir savın gerçekliğini yadsınamayacak bir kesinlikle

göstermek, ispatlamak. 2. fel. Usavurma yoluyla ya da tanık göstererek bir şeyin doğruluğunu ortaya koymak.

• 2. Yun., Üniversitelerde ve yüksekokullarda öğrencilerin ya da öğretim üyelerinin hazırlayıp kimi zaman bir sınav kurulu önünde savundukları bilimsel yapıt: “Tezini mitolojiden hazırlayan gözlüklü bir delikanlı.” -H. Taner.

Makale (Dil Derneği Türkçe Sözlük)

• Arapça, Bilim, fen konularıyla, ekonomik, toplumsal ve siyasal konuları açıklayıcı ya da tanıtlayıcı niteliği olan gazete ya da dergi yazısı.

Bileşenler

• Bilimsel topluluk/bilim/akademya• Danışman/mentor/hoca• Yazar/tez sahibi • Değerlendiren/eleştirmen/tez jürisi• [gönderen > ileti > gönderilen]

Başlarken

• Sürecin başarısında en önemli nokta araştırmaya değer/yanıtlamaya değer bir soru sormaktır

• Herkesten önce yazıyı/tezi hazırlayanın soruyu, tezi, çalışmayı benimsemesi, bitirmeyi istemesi gerekir. Sonrası…

A.Uygun araştırma yöntemiB.Yorumlama C.Yazma/gösterme (dili bilme ve kullanma)

Amaç

• Seçilmiş bir alanda uzmanlık kazanma-araştırma planlama, yürütme, sonuçlarını yorumlama

• Bu deneyim/öğrenme sayesinde bu alanda yapılmış araştırma sonuçlarını anlama, yorumlama.

• Özgünlük: konu veya bulguların yorumu özgün olabilir.

Klasik senaryolar

• “Şu marker’ı çalışalım” • “Dosyalardan tarayıp bakalım, akciğer kanseri

tedavisinde neler değişmiş”• “Bitirmesi gerekli –şöyle hızlı bitecek bir konu

verelim”

Günlük çalışma içinde saptanan sorunlar ve araştırma planlanması

• Klinikte görülen, değerlendirilen hasta/lar hastalıkların sebepleri ve prognozu hakkında hipotez geliştirmeye yardımcı olabilir.

• Örnek: sigara içmemiş, kırsal bölgeden başvuran kadın hastalarda kronik bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı.

• Örnek: plevrayı ilgilendiren benign ve malign hastalıkların (malign plevral mezotelioma) belli bölgelerden başvuran hastalarda sık görülmesi.

Sunu planı

• Başlarken/klasikler• Temel bölümler• Sorunlar ve Öneriler• Örnekler

Araştırma Sorusu F easible Yapılabilir: Yeterli sayıda birey/katılımcı/denek

Yeterli teknik bilgi ve donanımPara ve zaman yükü karşılanabilir Yapılabilir/yürütülebilir

Interesting İlginç: Araştırıcı açısından ilginçAraştırma protokolünü okuyanlar, çalışma sonuçlarını izleyenler için de ilginç

Novel Yeni: Eski bulguları onaylıyor veya reddediyor Eski bulguları yeni coğrafik alanlara veya toplumlara uyguluyorYeni bulgularla, yeni bilgi sağlıyor

Good İyi: İyi tanımlanmışYanıtı (henüz) bilinmiyorYanıtlanabilir

Ethical Etik: İnsanlarda araştırma etiğinden sorumlu Etik Değerlendirme Komitesi tarafından onanmalıOlası zararlarıKişilik haklarıMaddi zarar

Relevant Araştırmaya değer: Bilimsel bilgiye sağlayabileceği katkıKlinik ve sağlık politikası/uygulaması katkı aya değer

Başlık Sayfası

• Başlık/tezin Adı• Özet ve İngilizce Özet (Abstract)

Başlık

• Kısa: En fazla 15 kelime• Jargon kullanma• Araştırılan hastalık/konu• Genellikle virgülle ayrılan iki önemli şeyi içerir• İnsanda merak ve bir aciliyet uyandırsa iyi olur• Çok fazla, nokta, virgül ve parantez olmamalı

Am J Roentgenology 2005; 185: 591-596

Journal Of Clinical Investigation 2007; 117: 3597-3602

Giriş• Amaca gelene kadar olan yolun özeti • Çalışmanın amacı/Araştırma sorusu/hipotezi:

“evet/hayır”la veya sayıyla yanıtlanabilir olmalı

• Araştırma sorusu içermeyen, atlanan yazının okunması değerlendirilmesi güçleşir

• Kapsamı: çalışmanın evreni • Çalışmanın varsayımları: çalışmanın evreninden

çalışma toplumuna geçiş • Yanıtlanması düşünülen sorular

Genel Bilgiler

• Okuyucuya konunun önemini ve bağlamını/kapsamını belirtmeli

• Konuyla ilgili literatür bilgilerinin özeti • Derleme kadar uzun olmamalı • Gereksiz bilgi içermemeli • Güncel bilgileri içermeli• Okuyucuyu yönlendirici nitelikte bilgiler

bulunmalı (içerik özeti gibi)

Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)

• Temel amaç: okuyucunun bulgularınıza inanmasını/çalışma işlemlerini tekrarlayabilmesini sağlamalı [yemek tarifi]

• Çalışma tasarımı• Çalışma toplumu• Örneklemin seçilmesi • Çalışmanın bağlamı (context, setting, yer, zaman)• Yapılan ölçümler

Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)

• Hesaplar, teknikler, işlemler, ölçüm araçları ve araçların kalibrasyon (doğruluk)

• Sınırlılıklar, kabuller, geçerlilik sınırı• Analitik yöntemlerin tanımlanması • İstatistik programını belirtme • Sonuçları burada tanımlamayın • Etik kurul onayı/bilgilendirilmiş onam formu• Çalışmaya mali destek yapıldıysa kaynağı

Bulgular

• Ne bulundu? • Bulguların sunulduğu kısım • Çalışma hipotezi/sorusu ile ilgili

bulguların sunulması yerinde olur• Negatif bile olsa temel bulgu• İkincil sonuçlar• Önemli olumsuz olaylar

Bulgular

• Uygun istatistiksel sonuçlar: p, odds ratio• “anlamlı olma eğiliminde/trend for

significance” vb anlatımlardan kaçınılması önerilir

• Sonuçların değişim sınırı (güven aralığı)• Okuyucu/jüri bulgulardan tek başına

çıkarımlara gidebilmeli

Tartışma

• Bulgular ne ifade ediyor?• Çalışmanın ana bulgusunun kısaca

tanımlanması, yorumlanması• Abartılı, sonuçlarla desteklenmeyen

yorumlardan kaçınılması gerekir • Araştırmanın, bulguların klinik pratiği

sağlık politikasını veya sonraki araştırmaları nasıl etkileyeceğini belirtme

Tartışma

• Yazarken sonuçların tekrarından kaçınılmalı• Çalışma sonuçlarını o alanda yapılmış olan eski

çalışma sonuçları ile karşılaştırmak• Çalışma bulgularını açıklamak • Güçlü ve zayıf yönler: çalışma bulgularının

genellenebilirliği, doğruluğu• Ortaya atılan yanıtlanacak yeni sorular

Ne biliniyordu? Çalışma bilgiye ne ekledi?

• Özet: • O konuda bilinenler• Çalışmanın ne

ekledikleri• Sonraki araştırmalar

için öneriler• Medical Education

2008: 42: 128–133

Ne biliniyordu? Çalışma bilgiye ne ekledi?

• The Influence of Bacille Calmette-Gue´rin Vaccine Strain on the Immune Response against Tuberculosis A Randomized Trial

• Bilinmeyen de vurgulanmış

• Am J Respir Crit Care Med Vol 185, Iss. 2, pp 213–222, Jan 15, 2012

Revizyon/Düzelti

• Yazım hataları• Kısaltmalar• Tutarsızlıklar• Anlaşılması güç ifadeler• Yöntemin yeterince açık şekilde

tanımlanmaması• Uzun ve gereksiz bilgilerle dolu tartışma• Kaynak yazımındaki biçimsel hata ve yanlışlar

Sunu planı

• Başlarken/klasikler• Temel bölümler• Sorunlar ve Öneriler• Örnekler

Yayın Etiği

• İntihal • Sahtecilik • Sonuçları uydurma• Etik dışı araştırma • Yazarlığı hak edenler/hak etmeyenler

Teşekkür

• Bildirme: yazar olma niteliğini taşımayan/yazar olarak bildirilmeyen çalışma ile ilgili yardımlar

• Kurumlar• Kişiler• Tez: tez hocası, araştırma bulgularını toplamak

için yardımcı olan kişiler,

Yazarlar

• Yazar sıralaması: tezdeki sıralama ile yayındaki sıralama aynı olmalı

Yazar(lar)

• Koşullar (Uniform Requirements): aşağıdakilere önemli katkıda bulunma

1. Verinin tanımlanması ve tasarımı veya analizi ve yorumlanması,

2. Yazının taslağının oluşturulması veya önemli içeriğinin eleştirel gözden geçirilmesi, ve

3. Yayınlanacak son şeklin onaylanması Yazarlar bu üç koşulu da taşımalıdır

http://www.icmje.org/ethical_1author.html

Yazar(lar)

• Yazarlar gerekli koşulları taşıdıklarını belgeleyen bir ifadeyi imzalamalı

• Grubu temsilen için en az bir kişinin ismi olmalı (örneğin Astım Araştırma Grubu adına Dr. C. G).

• Yazarlar yazı için düzelti dışında başka yardım alınıp alınmadığını bildirmelidir

Yazar(lar)

• Büyük, çok merkezli bir grup çalışma yaptıysa, bu grup yazı ile ilgili sorumluluğu alacak kişileri tanımlamalıdır.

• Bu kişiler yazarlık için gerekli tüm koşulları taşımalıdır.

• Editörler bu dergiye özgü yazarlık ve çıkar çatışması formlarını doldurmalarını isteyecektir

Mentor/Danışman/Hoca

• Münih Tıp Fakültesi, (n: 534), danışma yardımı alan öğrenciler (n: 203) diğer öğrencilerden not olarak daha başarılı bulumuş

• Danışma programlarında sıkça dile tartışılan konular öğrencinin kişisel hedefleri (%65.5), kariyer (gelecek iş) planı (%56.9), yurtdışı deneyimi (%57.6).

Mentor/Danışman/Hoca

• Danışmanlar/hocalar çoğunlukla danışılan, sorun çözen (%88.9), fikir oluşturmayı sağlayan (%85) ve rol modeli (örnek kişi) (%73.3) olarak değerlendirmiş.

• Öğrenciler danışmanla ilişkilerinin kariyer planı (%77.2) ve araştırma (%75) açısından olumlu bulmuş

http://dx.doi.org/10.3402/meo.v17i0.17242

Mentor/Danışman/Hoca

• Almanya’da doktor ünvanı almak için çalışma yapılması tez sunulması gerekli

• Kişisel tercihlerin yanında tez konusunu seçimi ve yazımını kolaylaştırıcı etkenlerin başında danışman varlığı vurgulanmış

http://www.egms.de/en/journals/zma/2010-27/zma000682.shtml

Eksiklikler

• Avrupa’da uzmanlık alanında (radyoloji) eğitimle ilgili eksiklikler/yetersizlikler sorgulanmış.

• En sık bildirilenler– Klinik bilimle ve temel bilimle ilgilenenlerin desteklenmesi– Araştırmacıların ilk basamaklardan itibaren yetişmeleri – Laboratuar eğitimi– Esnek ve uyarlanabilir çalışma düzeni– Araştırma grubu liderlerinin kariyer planlamasına katılımı– Iletişim ağının kurulması (mali destek sağlayıcıları)– Çıktıların ölçümü ile ilgili özel araştırmalar Insights Imaging (2012) 3:535–542

Öneriler

• Danışmanlık dışında sistemli bir eğitim süreci (2 yıl), tez görüşmeleri, takvim çizilmesi, tez sorusu seçiminde ve planlanmasında eleştiri, yönlendirme yararlı (araştırma yapma isteği, uzmanlık alanında yeterliliğe sahip olduğunu düşünme) bulunmuş

J Grad Med Educ. 2010 March; 2(1): 133–135.

Adım adım

1. Veriler eskimeden yayınlayın2. Yazarlığı belirleyin3. Dergi seçin4. Derginin yazarlar için izlenmesi gerekenler

kısmına göre düzenleme yapın5. Değerlendirme için yollayın

Adım adım

6. Editör kararı a) Redb) Önemlice değişiklik ve tekrar yolla c) Kabul (olasılıkla revizyonla birlikte)*: yayınların %50’si kabulden önce red veya

revizyon isteği ile geri gönderilmiş

Adım adım

7. vazgeçmeyin, uygun revizyonu/düzeltmeyi yapıp tekrar yollayın veya başka dergiye yollayın

8. Yayınlanana dek devam edin9. Yazı yayınlandı!

J Genet Couns. 2010 June; 19(3): 217–227.

İlk kez yazı yazacak olanlara

1. Yayınlama sürecini iyice öğrenip, yönergeyi uygulayın2. Danışma ve destek temel önemdedir; yapıcı eleştiriye açık

olun ve bunları öğrenmek için kullanın3. Yazıyı bir öncelik olarak düşünün, işplanı belirleyin ve buna

uyun4. Diğer yazarlarla iletişim kurun, tartışabilin5. Olumlu düşünün, motivasyonunuzu yitirmeyin, revizyon

sürecin “normal” parçasıdır

J Genet Couns. 2010 June; 19(3): 217–227.

Sunu planı

• Başlarken/klasikler• Temel bölümler• Sorunlar ve Öneriler• Örnekler

Uyumsuzluk Örnekleri - I

Yazı Özet

• Başlık: “Kronik obstrüktif akciğer hastalığı akut alevlenmesi ile kronik bronşit semptomlarının ilişkisi”

• Özet : “Kronik obstrüktif akciğer hastalığı akut alevlenmesi sağlık harcamalarında önemli yer tutmaktadır…”

Yorum: araştırma konusu akut alevlenme başvurularının sıklığı ile ilgili. Özette vurgulanan maliyet etkinlikle ilgili. Özette kısa şekilde ana amaçla ilgili olan bilgi verilmesi daha uygun.

Uyumsuzluk Örnekleri - II

Yazı Özet

• Yöntem: “Acil başvurusu yapan hastalardan kan örneği alınarak CRP düzeyi ölçüldü.”

• Özet : “Acil başvurusu ile solunum yetmezliği tanısı alan hastalardan kan örneği alınarak CRP düzeyi ölçüldü.”

Yorum: çalışmaya alınan bireyler/hastalar hangileri? Acil servise başvuranların hepsi mi? Solunum yetmezliği tanısı alan hastalar mı?

Uyumsuzluk Örnekleri - III

Yazı Özet

• Sonuçlar: “Astım riski pasif sigara içimi tanımlanan çocuklarda, tanımlanmayan çocuklara göre artmıştı (OR: 2.02, %95GA: 1.45-3.22)”

• Özet : “Astım prevalansı pasif sigara içimi tanımlanan çocuklarda, tanımlanmayan çocuklara göre artmıştı (sırasıyla, %12 ve %5,)”

Yorum: Yazıda “risk” tartışılmış. Prevalans karşılaştırması modelle incelenmiş. Pasif sigara içimine bağlı risk tahmin edilmiş. Özet temel sonucu yansıtmıyor, eksik.

Uyumsuzluk Örnekleri - IV

Yazı Özet

• Tartışma: “İnterstisyel fibrozis ile biomass teması arasındaki ilişkiyi göstermek için geniş ölçekli, izlem çalışmaları düzenlenmesi gerekir.”

• Yorum: “İnterstisyel fibrozis ile biomass teması arasındaki güçlü bir ilişki vardır. Bu konuda koruyucu hekimlik uygulamaları önerilir”

Yorum: Araştırma güçlü, nedensel ilişkiyi göstermek için yeterli mi? Özet sonuçları abartılı şekilde yorumlamış.

Özet

• Tez/makale yazımında konu seçimi, iyi bir danışman, planlama olmazsa olmazlardır

• Yöntemin anlaşılır, bilimsel standartlara uygun geçerli tanımlanması gereklidir

• İyi bir tez çalışması iyi, anlaşılır şekilde yazılmayı hakeder

• Eleştiriye çalışmanın başından itibaren açık olmak gerekir