the art of war

ผแตง : ซนว c. 544 – 496 BC.แปลและเรยบเรยง : เสถยร วรกล พ.ศ. ๒๔๙๕

พมพครงแรก พ.ศ. ๒๔๙๕พมพครงทสองแกไขเพมเตม พ.ศ.๒๕๒๙

หากวาชบเลยงอยางถงขนาดแลวแตไมสามารถชวงใชไดรกอยางสดใจ

แตไมอยในบงคบบญชากระทำผดระเบยบวนยกไมอาจลงโทษทณฑกน

เหลาพลเชนนเปรยบเหมอนบตรทกำเรบเสบสาน

ใชทำศกไมไดเลย

บนทกหนาแรก

               ซนว เปนนกการทหารและนกปกครองทเชยวชาญเปนยอดเยยมในสมยชนชว เกดเมอประมาณสองพนสรอยถงหารอยปกอนระหวางพทธกาล ไดรบสมญาวาเปนมงกรหนงในสมยนน

อนสมยชนชวนน เปนสมยทองคจกรพรรดเสอมถอยดอยอำนาจลง ดวยเจาครองนครตาง ๆ พากนสรางสมทหารเพอชงความเปนใหญ มการรบราฆาฟนกนตลอดยค เพราะฉะนน จงเปนยคทบานเมองอลวนไปดวยขอพพาทและทำศกกน เปดโอกาสใหปราชญตาง ๆ ไดใชสตปญญาอยางเตมท ในการแสดงความคดเหนตามอดมการณของตน จงไดกำเนดเปนลทธตาง ๆ อยางกวางขวางทสดในประวตศาสตรของจน

ชวประวต ซนว ตามทคนพบวา บรรพบรษมรกรากอยในประเทศฉ และตระกลเดมมใชแซ ซน หากแซ เถยน (บางแหงวา เฉน) ปทวดของซนวมนามเดมวาเถยนอวน สบสายถง เถยนอหย ซงเปนผสบสายโลหตชนท ๔ มบตร ๒ คน คอ เถยนฉาง และเถยนซ, เถยนซเปนเสนาอำมาตยผใหญของประเทศฉ เนองจากมความชอบในการตแควน จ ไดชยชนะ พระเจาจงกงจงพระราชทานใหแซซน และถอศกดนากนเมอง เลออาน เถยนซ หรอ ซซ มบตรชอ ซนเฝง เฝงกำเนด ซนว หรอบรษผยงใหญทเรากลาวถงน

ภายหลงเนองดวย เถยนเปา สตระกลกอการจลาจล ซนวจงลภยการเมองไปพำนกยงประเทศหว และไดเขาทำราชการในประเทศหวนน ดวยการ ยกยองและชกนำของ อหยวน (โหงวจอซอ) ซนวไดนอมเกลาถวายตำราพชยสงครามซงตนแตงแกพระเจาเหอหล พระเจาเหอหลพอพระทย จงทรงแตงตงใหเปนแมทพ และไดนำทพทำการรบกบประเทศ ฉ, ฉ, จน, ซง และ หลไดชยชนะอยางงดงาม มกตตศพทเกรกกองกำจรกำจาย เปนทหวนเกรงของแควนตาง ๆ ทวไป

ดงนน เราจะเหนไดวา ซนวมใช "นกละเลงขนมเบองดวยปาก" วาดตวอกษรใหเหนทฤษฎงาม ๆ นาชมนาเลอมใสเทานน ทงทางปฏบตกไดปฏบตการใหประจกษเปนสกขพยานอกดวย

เมอซนวไดรบผลสำเรจในทางทหารอยางงดงามแลว เขามไดมวเมาลมหลงในยศถาบรรดาศกดและลาภสกการนน ๆ จนลมตน เขาเหนวาพระเจาเหอหลเปนกษตรย มความหวาดระแวงเปนเจาเรอน นนเองมอำนาจทางทหารเชนน จะรบราชการดวยดโดยตลอดรอดฝงมได ฉะนน จงถวายบงคมลาออกจากราชการไปบำเพญชวตตามปาเขาลำเนาไพรอยางสนโดษ

ตำราพชยสงครามซนว ซงตกทอดมาถงเดยวนม ๑๓ บรรพดวยกน ไดประมวลหลกปรชญาการตอสและทฤษฎการปกครองไวอยางครบครน หนงสอเลมนเบองโบราณสมยหลง ๆ ตอมา แม ขงเบง, พระเจาถงไทจงฮองเต ตลอดจนนกการทหารและนกการปกครองอนมชอของจนอน ๆ กไดถอเปนตำราเลาเรยนตลอดมา ชาวโลกกนยมวาเปนแมบทของตำราวชาการทหารซงมอายเกาแกทสดเลม หนง ถอยคำสำนวนเดมสน, รดกม, แนนแฟน และเปนคำยากดวยเปนคำโบราณ เทาททราบกนวาไดแปลเปนพากยตาง ๆ แลว มภาษาองกฤษ, ฝรงเศส, ญปน, รสเซย, เชคโก, เยอรมน ฯลฯ หลายภาษาดวยกน สำหรบพากยไทยทขาพเจาแปลน ขาพเจาไดแปลจากตนฉบบโดยตรง พรอมทงยงเรยบเรยงอรรถาธบายเปนภาษาจนปจจบนควบคตามอนดบวรรค ตอนโดยตลอดดวย ขาพเจาไดพยายามทำตามความสามารถทจะทำได หากมขอขาดตกบกพรองหรอผดพลาดประการใด ขอทานผรโปรดไดกรณาชแจงแนะนำเพอแกไขดวย จะเปนพระคณอยางสง

เสถยร วรกล ๑๔ มกราคม ๒๔๙๕

คำนยมจาก ล.เสถยรสต

บรรดาหนงสอแนวปรชญาของจน จำไดวามอยไมกเลมทไดรบการยกยองหรอถอวาเปน "คมภร" เชน คมภรเหลาจอ-ขงจอ และ ตำราพชยสงครามของซนว กเปนหนงสออกเลมหนงทถกยกเปน "คมภร" เชนกน

สงทอยากจะกลาวถงคณความดของ "ตำราพชยสงครามซนว" กคอภาษาหนงสอของ "ซนว" ถกยกยองวาเปนภาษาหนงสอทดทสด มทงความเฉยบคม ดเดอด เขมแขง เดดขาด และลลาทสงางามทางภาษา ซง โจโฉ กกลาวยกยองไวมาก ประการตอมา-เนอหาซงถอเปนตำราพชยสงครามนน มคณคาสงสงโดยปราศจากขอสงสย แม "ขงเบง" กยกยองและยอมรบนบถอ บรรดาแมทพนายกองและขาราชการชนผใหญของจนจำนวน 13 คน ไดทำ "หมายเหต" บรรยายหรอขยายความเพอใหคนรนตอมาไดเขาถงอยางลกซง หนงสอ "ตำราพชยสงครามชนว" เลมนยงไดถกอางองอยางกวางขวาง แมแตคำกราบบงคมทลของขงเบงกอางถงวา โจโฉมความสามารถเทยบเทาซนว ไกเซอร วลเลยมทสองซงพายแพสงครามโลกครงทหนง ขณะถกเนรเทศไปอยทฮอลแลนดไดอานหนงสอเลมน และไดกลาววา "ถาไดอานตำราพชยสงครามซนวมากอนหนาน คงรบไมแพแน"

นกการทหารญปนคนหนง ไดเขยนบรรยายถงหนงสอเลมนโดยละเอยด สรปไววา เปนหนงสอทยอดเยยมทสด เปนปรชญาซงทกคนสามารถนำมาใชไดตลอดชวต และใชจะใชไดแตเฉพาะการยทธในสงครามเทานน แมแตการดำเนนกจการงานทวไป และการดำรงชวตในครอบครวใหปกตสข "ตำราพชยสงครามซนว" กสามารถนำมาใชอยางไดผลดเชนกน

ชาวจนยกยองซนววา "ซนจอ" เชนเดยวกบทเรยกเหลาจอ, ขงจอ หมายถง "ทานปราชญซนว" ซงบรรดาปราชญทไดรบยกยองนมไมกคนนก คณเสถยร วรกล เปนผหนงซงมความสามารถทางดานอกษรศาสตรจนและไทยเปนอยางด ซงทานคงจะเหนดวย เมอไดอาน ตำราพชยสงครามซนว เลมนแลว

ล. เสถยรสต๒๘ กมภาพนธ ๒๕๒๙

เสถยร วรกล ผแปล "ตำราพชยสงครามซนว" เยอนสสานบเชกเทยน

               ซนว หรอ ซนจอ เปนชาวแควนฉ เมอตำราพสยสงครามของเขาไดถกนำทลเสนอพระเจาเหอหล แหงนครหว (นครวจางในปจจบน) และเมอทรงอานจบไดรบสงแกซนววา

"ตำราพชยสงครามทง ๑๓ บรรพ นน ขาไดอานจนจบสนขบวนความแลว เพอใหแนใจวาใชไดผลโดยปราศจากขอสงสย ขอทานสำแดงยทธวธควบคมขบวนศก เปนการทดสอบจะไดหรอไม" ซนวทลวา "มอาจขดพระทยพระเจาขา" พระเจาเหอหลตรสถามวา "จะทดสอบดวยอสตรไดหรอไม" ซนวตอบวา "แลวแตพระประสงคพระเจาขา" พระเจาเหอหลสงนางสนมเอกและสนมทโปรดปราน ๑๐๘ คน ซนวไดแบงเปนสองกองรอย และใหสนมเอก ๒ คน ทำหนาทเปนนายกองใหทกคนถองาวเปนอาวธ เขาแถวแบบทหาร ซนวถามดวยเสยงเฉยบขาดหนกแนนวา "ทกทานยอมร แขนซาย แขนขวา และหลงอยทใด" "ทราบด" บรรดานางสนมตอบ

ซนวจงกลาวตอไปวา "เมอขาพเจาสงวาหนาหน กขอใหทกคนมองตรงไปเบองหนา ถาสงวาซายหนกหนไปทางเบองซาย ถาสงวาขวาหนกหนไปทางเบองขวา และถาสงวา กลบหลงหนกหนกลบหลงไปทางขวามอ ทานพอจะเขาใจหรอไม" "เราเขาใจ" นางสนมตอบ

ซนวปฏบตใหดและกลาวยำ พรอมกบแจงถงวนยทหาร แลวนำขวานอาญาสทธมาตงบนแทน ประกาศถงอาญาสทธตามวนยทหาร จากนนกสงใหทหารหญงทกคน "ขวาหน" แตบรรดาทหารหญงกลบสงเสยงหวเราะอยางสนกสนาน ซนวจงกลาววา "หากยงไมเขาใจกฎเกณฑแนชด ระเบยบวนยทหารยงไมซมซาบ ยอมถอเปนความผดของแมทพ"

จากนนซนวกกลาวยำคำสงอกสามครง อธบายอกหาครง แลวกลนกลองใหทหาร "ซายหน" นางสนมยงคงหวเราะดจสำเรงสำราญอยในวงกมปาน ซนวจงกลาววา "หากคำบญชาไมแจงชด คำสงไมเปนทเขาใจ แมทพสมควรถกตำหน หากคำสงชดแจง การซกซอมและคำอธบายแจงชด แตไมอาจรกษาระเบยบวนย ความผดยอมตกอยทนายกอง" นายกองกคอสนมเอกสองคน "นำทงสองไปตดศรษะ" ซนวสงทหาร พระเจาเหอหลตกพระทยรบลงจากแทนประทบ รบสงขอชวตนางสนมเอกทงสอง "ขาเหนแลววา ทานสามารถคมทพจดขบวนศกไดด แตขาไมอาจขาดนางสนมทงสองได ถาปราศจากนางขายอมเหมอนกนอาหารไรรสชาต ขอจงระงบยงโทษสกครงเถด"

  ซนวจงทลตอบวา "ในเมอทรงแตงตงใหขาพเจาเปนแมทพ อาญาสทธในการควบคมแมทพนายกองยอมอยทขาพเจา พระราชโองการยอมไมอาจมาแปรเปลยนได" จงเปนอนวาสนมเอกทงสองถกประหารชวตในบดนน ตอหนาบรรดาทหารหญง จากนนซนวกใหนางสนมคนถดมาเปนนายกองแทน เสยงกลองสญญาณใหทหารหญงปฏบตตามคำสงดงรวขนอก คราวนไมวาจะเปนคำสง ซายหน ขวาหน ตางปฏบตตามกนเครงครด

ซนวถวายรายงานตอพระเจาเหอหลวา "บดน ทหารหญงไดรบการฝกซอมและอยในระเบยบวนยขบวนยทธแลว ขอพระองคทรงตรวจพล หากพระองคจะรบสงใหไปรบทพจบศก บกนำลยไฟทไหน เขายอมพรอมปฏบตแมชวตจะหาไม"

พระเจาเหอหลตรสวา "ทานแมทพกลบไปพกไดแลว ขายงไมประสงคจะตรวจพล" ซนว ทลวา "พระองคทรงโปรดแตสำนวนในตำราพชยสงคราม แตปราศจากความจรงใจในหลกยทธศาสตรของตำราเลมน"

หลงจากนนพระเจาเหอหลกทรงตระหนกดวาซนวเปนผชำนาญดานกลยทธ จงทรงแตงตงใหเปนแมทพออกเผชญศก นำทพบกยดอาณาจกรฉ(จว-เมองฌอ) บกอาณาจกรฉและอาณาจกรจน, ซง, หล ซงตางยอมศโรราบ และเปนทครนครามของบรรดาแควนนอยใหญในขณะนน

เพอกนความเขาใจสบสน ในวงการแปลเกยวกบตำราการทหารของจน ขาพเจาถอโอกาสน ชแจงถงปญหาตำราพชยสงครามบางประการ ทงนเพอความเขาใจทถกตองตามสมควร

ตำราพชยสงครามของจน มปรากฏหลกฐานแนชดและมหนงสอครบถวน อยถง ๗ ฉบบดวยกน ซงทางจนเขาเรยกวา 'หวจงชซ' ( ) หรอตำราพชยสงคราม ๗ ฉบบ ดงมชอดงตอไปน

ก. ตำราพชยสงครามซนว ( ) อกชอหนง "ซนจอปงฝา" ( ) "ว" ทขาพเจาแปลนนเปนชอของปรมาจารยทหารผนนโดยตรง ซงเปนการออกเสยงตามภาษากลาง ถาออกเสยงเปนเสยงแตจวจะอานวา "บ" (บนหรอบตามทคนไทยเราเขาใจกน) วาทจรงคำวา บน (พลเรอน) บ (ทหารหรอพลกำลง) เปนการออกเสยงตามสำเนยงชาวฮกเกยนภาคเอหมง ขาพเจาใชวาซนวเพอใหตางจาก 'ตำราพสยสงครามของซนปง' ( ) (ซงเปนนพนธของหลานปของซนวในสมยจานกวอ) ( ) มเวลาหางจากกนประมาณรอยกวาป ภายหลงหนงสอฉบบนไดสญหายไป จนกระทงคนโบราณตอ ๆ มาเขาใจวา ซนว หรอ ซนปง คอคนเดยวกน แตหนงสอเลมนเพงจะมาคนพบในสสานสมยฮน ( ) เมอป พ.ศ. ๒๕๑๕ (ค.ศ. ๑๙๗๒) เดอนเมษายน ในตำบลอนเฉซน ( ) อำเภอหลนฉ มณฑลซานตง ข. ตำราพชยสงครามของซนปง ทางการของประเทศสาธารณรฐประชากรจน ไดใหฝายโบราณคด และผเชยวชาญทางอกษรโบราณชำระแลว แตเนองจากเขยนดวยหมกไวบนแผนซกไมไผ และเวลาเนนนานมาทำใหเกดชำรดเสยหายและกระจยกระจายในสถานทนน เมอชำระแลวมขอความขาดตกบกพรองกระทอนกระแทน ตวอกษรขาดหายไปเปนคำ ๆ และแมกระทงเปนวรรค ๆ ทวไป ซงเขาไดจดพมพเปนสำเนาขนตนไวแลว ในการชำระเบองตนนเขาแบงเปน ๒ ภาค คอ ภาคตน มขอความ ๑๕ บรรพ นบตงแต 'จบผงเจวยน' ( ) ถง 'การสรางแสนยานภาพ' ( ) ภาคปลายกจดไวเปน ๑๕ บรรพ ตงแต ปจฉา ๑๐ประการ ( ) ถง 'รบซงหนา และรบพลกแพลง' ( ) ขาพเจาไดหนงสอนมาเลมหนง แตไมสามารถแปลได เพราะขอความกระทอนกระแทนจนไมสามารถจบใจความใหเขาใจไดโดยสนเชง

ค. หนงสอพชยสงครามอก ๖ ฉบบ คอ

  ค. ๑ ตำราพชยสงครามหวฉ ( ) หรอ หวจอ ( ) ขอชแจงคำ 'จอ' นเปนคำยกยองวา 'ปราชญ' หรอ 'ผคงแกเรยน' เชน ขงจอ ฯลฯ และหวฉ อานตามสำเนยงแตจววา โงวค, โงว คอแซของชาวจนดาษดนทวไปแมในประเทศไทย ค. ๒ ตำราพชยสงคราม อยเหลยวจอ ( ) ค. ๓ ตำราพชยสงครามเคลดลบ ๖ ประการ ( ) วากนวาเปนนพนธของ จวไทกง ( ) หลอหวาง ( ) ค. ๔ ตำราพชยสงคราม 'กโลบาย ๓ ประการ' ( )(ซานเลห) ค. ๕ ตำราพชยสงคราม 'ซอหมาฝา' ( ) ค. ๖ คำปจฉา-วสชนาของ 'หลอยกง' ( )

ตำราพชยสงคราม เขยนบนซกไมไผ

ตำราพชยสงคราม นอกจากซนปง ซงไมสมบรณแลว นอกนนเปนหนงสอทมขอความครบถวนทงนน แตเมอกลาวถงหลกของการทำสงครามตลอดจนการปกครองแลว ความรวบรดเปนหลกการมนำหนกและรอบคอบรวมทงใซภาษาทรดกมประทบใจ ไมมฉบบใดจะเกน 'ตำราพชยสงครามซนว' ซงทวโลกยกยองวาเปนแมบทของการทหาร การทำสงคราม รวมทงหลกการปกครองดวย จงมฉบบแปลเปนภาษาตาง ๆ ทวโลกหลายประเทศ ในเมองไทยกมหลายสำนวนดวยกน เมอการณเปนเชนน เพอความเขาใจอนดและถกตอง จงขอถอโอกาสเรยนชแจงโดยยอ ตามขอความขางตนน

นายเสถยร วรกล ๘ กนยายน ๒๕๒๑

(หลงจากการพมพครงแรกมาแลว ๒๖ ป)

ปราชญซนวกลาววาการรณรงคสงคราม

เปนงานใหญของประเทศชาต เปนจดความเปนความตาย

เปนวถทางอนนำไปสความยนยงคงอย หรอดบสญหายนะ

พงพนจพเคราะหจงหนกทเดยว

เพราะฉะนน จงวนจฉยดวยกรณยกจ ๕ ประการ เปรยบเทยบถงภาวะตาง ๆ เพอทราบความจรง กลาวคอ๑.ธรรม ๒.ดนฟาอากาศ

๓.ภมประเทศ ๔.ขนพล ๕. ระเบยบวนย

ธรรมคอ สงทบนดาลใหทวยราษฎรรวมจตสมานฉนทกบฝายนำรวมความเปนความตาย

โดยมไดยอทอตอภยนตรายใด ๆ เลย

ดนฟาอากาศ คอ กลางวนกลางคน ความรอนความหนาวและความผนแปรเปลยนแปลงแหงอากาศ

ภมประเทศ กคอความใกลไกล ความทรกนดารหรอราบเรยบแหงพนท

ความกวางแคบของแนวรบ ตลอดจนยทธภมนน

อยในลกษณะเปนตายอยางไร

ขนพล คอบคคลผประกอบดวยสตปญญา ความเทยงธรรม ความเมตตา

ความกลาหาญ และความเขมงวดเดดขาด

ระเบยบวนย คอระบอบการจดสรรพลรบ

วนยแหงทหาร และการใชจายของกองทพ

ปราชญซนวกลาววา การเคลอนพลนน

รถใชในการโจมตอนเทยมดวยมาส และรถพทกษหมเกราะหนงแตละพนคน

พลรบนบแสนซงพรอมสรรพดวยเกราะ โล ดง เขนการลำเลยงเสบยงอาหารในระยะทางไกลตงพนโยชน

คาใชจายทงภายในและภายนอกประเทศ รายจายในการรบรองทตานทต

คาเครองอปกรณอาวธ เชน กาวหรอยางไม คาซอมแซมเครองรบนานาชนดตองใชจายวนละพนตำลงทอง

จงสามารถยกพลจำนวนเรอนแสนได

ดงนน การนำพลเขาโรมรนกน หลกสำคญคอ รบควาเอาชยชนะเสยในเรววน

ถาปลอยใหการรบยดเยอแลว อาวธยทโธปกรณจะลดความคมกลา ขวญทหารนบวนจะเสอมทราม เมอคดจะโหมเขาหกเมอง กำลงรพลกออนเปลยแลว

กองทพตองตดศกอยนานวนฉะน การคลงของประเทศกจะเขาตาจน

อนอาวธขาดความคมกลา ขวญทหารเสอมทราม กำลงรพลกะปลกกะเปลย และทรพยสนเงนทองฝดเคอง

(เมอมอนเปนไปเชนน) ประเทศราชทงหลาย

กจกฉวยโอกาสลกฮอขนทนท

เบองน ถงแมจะมผกอปรดวยสตปญญาเฉยบแหลมปานใดกไมสามารถบรหารงานใหเปนไปโดยราบรนได

ฉะน ดงไดสดบมา การรบนน แมผเขลากยงทราบวาตองการความรวดเรว

ไมเคยปรากฏวาผฉลาดใดนยมการยดเยอชกชาเลย

อนการศกตดพนกนเปนเวลานานแตประเทศชาตกลบไดรบประโยชนจากเหตนน

ยงไมเคยปรากฏเลย

ปราชญซนวกลาววา หลกการยทธ(ซงทำใหประเทศศตรหมอบราบคาบแกว) โดยมพกตองทำลายเมองนบวาประเสรฐยง รองลงมากคอ หกเอาโดยไมตองทำลายกองพลรองลงมาอกกคอเอาชนะโดยไมตองทำลายกองพนเลวกวานนกอยาใหตองถงทำลายกองรอย

หรอทำลายกระทงหมวดหม

เพราะฉะนน การชนะรอยทงรอยมใชวธการอนประเสรฐแทแตชนะโดยไมตองรบเลย จงถอวาเปนวธอนวเศษยง

ดงนน วธการใชทหารชนเลศคอหกศตรดวยกโลบายรองลงมาคอหกเอาดวยวธการทต

รองลงมาอกขนหนงคอหกดวยกำลงทหาร เลวทสดนนคอการลอมตคายค หอรบ ของศตร

เบองวายกพลเขาลอมตเมองขาศก พงใชเมอคราวจำเปนจรง ๆ เทานนเพราะการซอมโลใหญและรถหมเกราะ

การเตรยมเครองใชไมสอยจกตองกนเวลาตงสามเดอนจงลความสำเรจ

ตอจากนจะตองใชเวลาเพอสรางปอมปราการอกราว ๓ เดอน

ในความชกชาเชนน ผบญชาการทหารจะรสกเดอดดาลรำคาญใจ

จนถงแกตองใชทหารเขาโจมตอยางมดตอมเสยกอนกำหนดเมอเสยรพลไปสก ๑ ใน ๓ แตยงมอาจหกเขาไปได

ยอมเปนภยแกฝายรกตอยางอนนต

ดวยเหตน นกการทหารทสามารถพงทำใหขาศกยอมแพไดโดยไมตองรบยดครองเมองขาศกไดโดยไมตองเขาลอมตทำลายประเทศศตรโดยไมตองใชเวลานาน

จำเปนอยางยงทตองรกษากำลงฝายตนมใหพรองเพอพชตขาศกภายใตหลาน เมอรพลไมบอบชำ

ผลประโยชนทไดรบกจกสมบรณ หลกยทโธบายมอยดงนแล

ปราชญซนวกลาววา ผเชยวชาญการศกในสมยโบราณ

กอนอนเขาตองสรางความเกรยงไกรแกตนเองเพอคอยโอกาสทจะเอาชนะขาศก ความพชตนนตองอยทเรา

แตความเอาชนะไดตองอยทขาศก

เพราะฉะนน ผเชยวชาญการศกแมอาจจะสรางความเกรยงไกรแกตนเอง

แตไมสามารถทำใหขาศกจะตองอยในฐานะเอาชนะได

(เพราะเปนเรองของขาศกเอง) จงกลาวไดวา อนชยชนะนน

เราอาจหยงร แตไมสามารถจะสรางขน

ในขณะทยงเอาชนะขาศกไมได พงตงรบไวกอน

ครนทจะเอาชนะได จงเรงรกเถด การตงรบนนเพราะกำลงยงดอย รกเพราะมกำลงเหลอหลาย ผสนทดในการตงรบนน

จะเสมอนหนงซอนเรนยงใตบาดาลชนเกา (เงยบกรบปราศจากวแววใด ๆ) ผเชยวชาญในการรกนน ดจไหวตว ณ ฟากฟาชนเกา

(กอเสยงกมปนาทนาสะพงกลว) ดวยเหตน จงสามารถรกษากำลงของตน

และไดชยชนะอยางสมบรณ

การหยงเหนชยชนะซงใคร ๆ กรอยแลว มใชชยชนะอนดเลศ

เมอรบชนะแลวพลรบตางแซซองรองสรรเสรญ กมใชชยชนะอนเยยมเชนเดยวกน

ดวยเหตวา ผสามารถยกขนสตวเพยงเสนเดยวไดนน มใชผทรงพลงผมองเหนเดอนและตะวนได มใชผมนยนตาแจมใส ผไดยนฟาคำรณลน มใชผมโสตประสาทไว

ผใดชอวาเชยวชาญการศกในสมยโบราณกาลเขาชนะเพราะเหตทอาจเอาชนะไดโดยงายฉะนนชยชำนะของผเชยวชาญศก

ปราชญซนวกลาววา การปกครองทหารจำนวนมากไดดงคนจำนวนนอย

กดวยระเบยบการจดกองรบ

การตอสคนจำนวนมากไดเชนเดยวกบเผชญคนจำนวนนอยกดวยอาณตสญญาณธงและฆองกลอง

กองทพหนงซงกอปรดวยพลรบมากหลายแตอาจบญชาใหรบขาศกไดโดยไมเพลยงพลำนนกดวยรจกวธรบซงหนาและวธรบพลกแพลง

กองทพรกพงไปทางใด เสมอนหนงกลงหนเขากระทบไขเพราะรวธใชกำลงอนแขงแกรงทลายจดออนแอของขาศกนนเอง

สงครามใด ๆ กด ทงสองฝายยอมเขาปะทะกนซงหนา (เปนปกตวสย)

แตจกชนะกนไดกดวยยทธวธพลกแพลง

เพราะฉะนน ผจดเจนวธการยทธพลกแพลงวธการของเขาจะไมรอบจน ดงดนฟาอนไมรจกสนสญ

จกไมรหมดสนดงแมนำไหลรนไมขาดสาย พอจบแลวกเรมใหม เชนเดอนตะวนทตกแลวขนอก ตายแลวกผดเกด เชนการหมนเวยนแหงฤดกาลทง ๔

สรรพสำเนยงมเพยง ๕ แตความเปลยนแปรแหงเสยงทง ๕ นน เราจกฟงไมสน สมเพยง ๕ แตการแปรแหงสทง ๕ จะทศนาไมหมด รสมเพยง ๕ แตความแปรเปลยนแหงรสทง ๕

ยอมลมชมไมรจบ (ฉนใด)

(ฉนนน) สภาพการรบซงมเพยงการรบซงหนา และรบพลกแพลงเทานน

แตความเปลยนแปรแหงวธการทงสอง กมรจกสนสดดจกนการรบซงหนาและรบพลกแพลงยอมเกอกนเหมอนหวงโซตดเปนพดหาขอขนตนมได ฉะน ใครจะเสาะหาเงอนงำของมนไดเลา?

ปราชญซนวกลาววาผถงสมรภมคอยทพขาศกกอน กำลงยอมสดชน

สวนผทถงหลงและยงตองเขารบดวย ยอมเหนดเหนอยอดโรยจงผชำนาญการศกพงคมผอน หายอมอยในฐานะใหผอนคมไม

การทจะทำใหขาศกมาเขาบวงเองกดวยลอใหเหนผลได

และจะใหศตรขยาดไมเขาใกลกดวยแยมใหเหนผลเสย ดวยเหตนถาศตรอยในภาวะสดชนกระปรกระเปราเรากอาจรงควาญใหไดรบความลำบาก ถาอมหมพมน เรากอาจทำใหหวโหย

ถาสงบมนคง เรากอาจทำใหหวนไหวสะดงสะเทอน

จงโจมตในเสนทางทขาศกจะตองมาและเขาบกคราศตรมไดคาดฝน

การตกองทพเดนทางไกลตงพน 'หล' (ราว ๓๕๗.๙ ไมล)โดยไมรสกอดโรยนน

กเพราะเดนทางไปในแนวทปลอดคน (ไมมศตรรบกวน)การตเมองเปนตองได

กเพราะตเมองทศตรไมสามารถจะรกษาไวครนถงคราวรกษาเมองกรกษาไดเหนยวแนนมนคง

กเพราะขาศกไมพงประสงคเขาต

ดวยเหตน ผทสนทดการรก จงเขาบกจนศตรไมมทางรบ สวนผชำนาญการตงรบ

จะทำใหขาศกไมทราบวาจะเขาตอยางไร

มนชางแสนพศดารยงหนอ ถงแกไมแสดงรปลกษณใหเหน มนชางมหศจรรยเหลอลน

ถงแกไมปรากฏสมเสยงใหไดยน จงอาจกำชวตไพรนไวไดโดยเดดขาด

ยามเขาราญรก

ปราชญซนวกลาววาอนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย

ระดมพลเรยงคายขดตาทพไว จะไมมอะไรยากยงกวาการดำเนนสประยทธชงชย

ทวายากนน คอ จกตองเปลยนทางออมใหเปนทางลด

ขจดความรายใหเปนผลด

เพราะฉะนน เพอใหเสนทางเดนทพของขาศกออมหกวกเวยนจงตองลอดวยอามสประโยชน สวนเราแมจะเคลอนภายหลง แตกบรรลจดหมายไดกอน เชนนเรยกวารเงอนงำของความออมลดแล

ดวยเหตน การสประยทธชงชย จงเปนไดทงความสวสดภาพ หรอมหนตราย(สดแตผบญชาการทพจะดำเนนการอยางไร)

เบองวา ยกกำลงทงหมดเขาชงชยกไมทนการ

(เพราะอยอายใหญโต) ครนจะทอดทงกำลงโดยใชแตเพยงบางสวน

กจะทำใหสญเสยซงยทธสมภาระ (เพราะอยลาหลง อาจถกโจมตได)

ฉะนน การใหรพลถอดเกราะออกเสยและเรงรดเดนทพในความเรวเปนทวคณโดยมไดพกผอนทงกลางวนและกลางคนถาเขาชงชยกบขาศกในระยะทางรอย 'หล'

นายทพทงสาม (ทพหนา ทพหลวง และ ทพหลง)จะตองตกเปนเชลยของขาศกทงสน

เพราะผทแขงแรงจะถงกอน ผออนแอจะถงหลง

ปราชญซนวกลาววา อนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย

และระดมพลชมนมทพแลว

อยาไดตงคายในททรลกษณ

ความผกพนไมตรกบแวนแควนทอยทางแพรง (คอประเทศเปนกลางอนตงอยระหวางเรา

และประเทศทสาม อน ๆ เพราะเปนศนยกลางคมนาคม

การมพนธะกนไวยอมเอออำนวยประโยชนอนนต)

อยาออยองแชดองในแดนทรกนดาร

เมออยในทลอมจงเรงขวนขวายหาทางออกหากพลดเขาอยแดนตาย(อบจน) จงรบเรงทมเทกำลงเขาสรบ

(เพอถอนตวใหหลดจากทนน)

บางวาระอาจไมเดนทพตามเสนทางทควรไป

และอาจจะไมตทพขาศกบางกองบางหนวย

เมองดานของขาศกบางแหงเรากไมเขาโจมต

บางถนบางทเราไมเขายทธแยงชงชยดวย

ปราชญซนวกลาววา อนการคมทพและพนจความศกนน

ถาเดนทพขามภเขา จกตองเดนตามหบหวยละหาน

ถาอยในคมนาคมสะดวกตองตงทพในทสง ถาขาศกตงอยในทสงชน กอยาไดพยายามตฝาขนไป นคอคมทพในทดอยแล

ถาเดนทพขามแมนำ ตองรบเรงใหหางสายนำนนทนท ถาฝายขาศกขามแมนำมา กอยาไดเขาปะทะกนกลางนำ

ตองรอใหอยในสะเทนนำสะเทนบก จงโหมกำลงตโดยฉบพลน

(อนง) การยทธนนอยาไดเรยงคายตามฝงแมนำคอยรบทพศก

พงตงทพลงบนทสงซงมการคมนาคมสะดวก และ (ครารกไล) กอยาไดอยในตำแหนงททวนนำ

นคอการคมทพในลำนำแล

ถาเดนทพในทลมซงเปนเนอดนเคมตองเรงรดขามไปโดยพลน ถาเกดปะทะกบขาศกในทเชนนตองหนหลงเขาองปา

และตองทอดคายตามทซงมพชนำจดอย นคอการคมทพในทลมแล

ถาอยในทราบ ตองเลอกชยภมทอำนวยความไดเปรยบ คอปกขวาองเนนสง เบองหนาเปนแดนตาย

(เชนหวงนำหรอหนาผา ฯ,ฯ เพอขาศกยกเขาตยาก) เบองหลงเปนแดนเปน (คมนาคมสะดวก)

นคอการคมทพในทราบแล

อนความไดเปรยบในการคมทพ ๔ ประการคอ(จอมกษตรยสมยดกดำบรรพของจน - ผแปล) ชำนะกษตรยอน ๆ ตลอดทง ๔ ทศแล

ปราชญซนวกลาววา ลกษณะพนภมนน มทสญจรสะดวก

มทแขวน มทยน มทแคบ มทคบขน และมทคนไกล

ถาเปนพนภมทเรายกไปได และขาศกกยกมาได เรยกวาทสญจรสะดวก

ในทสญจรสะดวก ฝายเราตองรบยกเขาตงยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย) กอน และตองรกษาเสนทางลำเลยงอาหารใหด เมอเขาสประยทธชงชยจกไดชยชนะ

ถาเปนพนภมทเราไปไดแตกลบยาก เรยกวาทแขวน (ลาดชน)

ในทแขวน หากขาศกไมไดเตรยมพรอม เราเขาโจมตจกไดชยชนะ ถาขาศกเตรยมพรอมอยแลว

เมอเรายกเขาตแลวยงไมสามารถชนะ จะยากตอการถอยกลบ ไมดแล

ถาเปนพนภมทเราไมไดเตรยมยกออกขาศกกตกอยในฐานะเชนเดยวกน เรยกวาทยน ในทยน หากขาศกเปดชองใหดวยกลลอเราอยาไดยกออกเลย จงถอยคายไปเสย

รอเมอขาศกเคลอนทพออกตดตามไดครงหนงจงเขาโจมต

จกไดชยชนะ

ในพนภมทแคบ เราเขาตงมนกอนตองชมนมกำลงเพอคอยทพศก

หากขาศกเขาตงเสยกอนและมกำลงสมบรณ จงหลกเลยงการยทธเสยรอเมอกำลงขาศกพรองแลว จงยกเขาโจมตเทอญ

ในพนภมทคบขน ถาเราเขาตงอยกอน จงตงทพยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย)

เพอคอยรบขาศก หากขาศกเขาตงเสยกอน

จงถอนคายมาเสย อยาไดเขาชงชยเลย

  ปราชญซนวกลาววา พนภมในการทำศกนน ม

อทธจจภม๑ ลหภม๑ อกฤษฏภม๑ สญจรภม๑ มรรคภม๑ ครภม๑ ทรภม๑ บญชรภม๑ มรณภม๑

ขาศกรกเขาโจมตในแดนเรา เรยกวา เรยกวาอทธจจภม

กองทพฝายเราลวงลำเขาไปในแดนขาศกเพยงผวเผนนนเรยกวา ลหภม

พนทซงฝายใดยดไดยอมอวยผลทางยทธการ เรยกวา อกฤษฏภม

พนทซงฝายใดกไปมาไดโดยสะดวก เรยกวา สญจรภม

ประเทศราชใดมเขตแดนตอเนองหลายประเทศ ผใดถงกอนยอมไดรบความสนบสนนจากชนทวไป

เรยกวา มรรคภม

พนทซงฝายเรารกลกเขาไป เบองหลงเราไดผานดานตงขวางมากหลาย

เรยกวา ครภม

ในแดนโขดเขาลำเนาไม หรอทวบากหรอหวยหนองคลองบงบาง

และวถทางอนยากแกการสญจรทวไปเรยกวา ทรภม

ปราชญซนวกลาววาอนการพฆาตดวยเพลงนนม ๕

กลาวคอ ๑. คลอกพลเมองของขาศก ๒. เผาผลาญบรรดาเสบยงอาหารของขาศก

๓. ทำลายกองลำเลยง ๔. กวาดลางคลงยทโธปกรณ

๕. พฆาตรพลศตร

แตการใชเพลงตองมกรณแวดลอมเหมาะสมและเครองอปกรณเชอเพลงจะตองเตรยมไวพรอม

ยอมมกำหนดเวลาในการวางเพลง และวนจะใชเพลงกควรตองตามฤดกาลดวยเวลาวางเพลงตองคอยวนเวลาทอากาศแหงแลง

สวนฤดทจะใชเพลงตองรอเมอพระจนทรโคจรระหวางกลมดาว จปเจนอ

(คลกทน ดคำอธบาย - ผแปล)(เพราะเหตวา) เมอพระจนทรเสวยฤกษดาวทงสน

เปนวนทลมพดจดแล

อนการพฆาตดวยเพลงนน ยงตองใชกำลงทหารสนองสำทบตามประเภทการใชเพลงทง ๕ อกดวย

กลาวคอ เมอเกดเพลงภายในคายขาศก พงตซำจากภายนอก

หากเกดเพลงขนแลว แตขาศกยงเงยบเชยบอย จงคอยท อยาเพงววามเขาต

เมอเพลงไหมลกลามจนสดขด เหนวาควรซำเตมได กจงลงมอทนท ถาเหนวายงมใชโอกาสกพงระงบเสย

ในกรณทกอเพลงภายนอกไดสะดวก กไมจำเปนตองรอใหเกดจากภายใน

ปราชญซนวกลาววา การยกพลหนงแสน

เพอทำการรณรงคสงครามในแดนไกลนบพนหล เงนทองซงประชากรตองสงเสยเปนสวยสาอากร

และทงคาใชจายในราชการงานทหาร วนหนงนบตงพนตำลงทอง ซำจะทำใหเกดความอลวนทวทงสวนกลางและภมภาค

ผคนซงจำตองตองละงานประจำมาสมบกสมบนอยตามถนนหนทางกบงานลำเลยงขนสงและอน ๆ นน นบเจดแสนครวเรอนทเดยว

ครนตองมารบตดพนอยหลายป เพอชงชยชนะในวนหนง

ถามวแตหวงแหนเนยวแนนการใชจายเงนหลวงโดยไมชวงใชจารชน

ซงเปนเหตใหไมสามารถลวงรความในของขาศกเสยเลยนน นบวาขาดการณยธรรม

ตอไพรฟาประชากรอยางยงอนมใชวสยขนพล

มใชผแบงเบาภารกจของทานประมข มใชราชาผพชตโลก

ราชาผทรงธรรมและขนพลผหลกแหลม เมอถงคราวทำศกกจกชำนะ

ทงไดรบผลสำเรจเปนเยยมกวาบคคลอนนน กเนองจากสบรความในของขาศกกอนนนเอง

การทจะลวงรถงความในของขาศกนนจงอยาถอเอาจากภตพรายหรอเทพดาอารกษ

อยาคาดคะเนจากปรากฏการณหรอลางเหตเพยงผวเผน

อยาพสจนจากมมฉากโคจรแหงวถดาวเดอน จำเปนตองรจากบคคล

จงจะนบวารความในของขาศกอยางแทจรง

ดงนน การใชจารชนจงม ๕ ประเภท กลาวคอ จารชนชาวพนเมอง จารชนไสศก

จารชนซอน จารชนฝาความตาย และจารชนผกลบเปน