the thai bureaucracy and thailand's global competitiveness

การศกษาความพรอมของหนวยงานภาครฐในการสรางขดความสามารถในการแขงขนของไทยในเวทโลก

The Thai Bureaucracy and Thailand’s Global Competitiveness

โดย มลนธ ควง อภยวงศ

ii

บทนำ�

ในยคแหงโลกาภวตนททกประเทศเชอมโยงผานการตดตอสอสารกนอยางรวดเรว แตละประเทศตางมการ

กำาหนดบทบาทของตวเองในเวทภมภาคและเวทโลกทงยงกอใหเกดการรวมตวกนของกลมประเทศในแตละภมภาคเพอ

เกดเปนกำาลงทเขมแขงพรอมรบการแขงขนทเขมขนขนในประชาคมโลกได แมวาเราจำาเปนจะตองผกภาค แตในขณะ

เดยวกนทกประเทศกตางเปนคแขงกนทางเศรษฐกจการคาและการลงทนศกยภาพและขดความสามารถทางการแขงขน

ทเปนเลศจงเปนสงทจำาเปนอยางยงสำาหรบประเทศแตละประเทศ เพอใหตนเองมทยนในเวทโลก โดยเฉพาะอยางยง

ประเทศไทยทเปนประเทศกำาลงพฒนาประเทศหนงทมความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเมอง รวมทงการแขงขนจาก

ประเทศกำาลงพฒนาอนๆซงคลนความเปลยนแปลงตางๆในยคโลกาภวตนนกำาลงถาโถมเขามาสประเทศไทยและนบวน

จะสงผลกระทบเพมมากขน

ประเทศไทยเปนหนงในประเทศสมาชกของอาเซยนซงเปนประชาคมระหวางประเทศทถกจบตามองโดย

ประชาคมโลก จากศกยภาพในการเตบโตสงตลอดจนเปนบรเวณทมทรพยากรมากมายซงเปนทดงดดสำาหรบนกลงทน

ตางชาตเปนอยางมาก คำาถามทไทยเราตองกลบมายอนมองตวเราคอ เราสามารถใชโอกาสในการทเราอยในภมภาค

ทมโอกาสทางเศรษฐกจสงนไดอยางเตมทแลวหรอยง หากมองยอนกลบไปเมอ 60 ปทแลวประเทศไทยถกจบตามอง

วามความสามารถในการแขงขนอยในระดบใกลเคยงกบประเทศญปนและประเทศเกาหลใต แตในปจจบน 2 ประเทศ

นไดพฒนาทงหางเราไปมาก ยงไปกวานนในชวงทศวรรษท 90 ประเทศไทยเคยถกมองวากำาลงจะเปนเสอตว

ท 5 ของเอเชยของกลมประเทศอตสาหกรรมใหม (Newly Industrialised Countries, NICs) ซงประกอบไปดวย

สงคโปร ฮองกง ไตหวน เกาหลใตและไทยเปนประเทศสดทาย แตในทายทสดไทยเรากไมสามารถกาวไปถง

จดนนได โดยในปจจบนระดบความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยบนเวทโลกไดถดถอยลงอยางตอเนอง

ปจจบนประเทศไทยถกจดอยในกลมลกเสอ (Tiger Cub Economies) ในระดบการพฒนาทางดานเศรษฐกจ

“จากเสอเศรษฐกจทเคยคำาราม กลายมาเปนลกเสอทไรเดยงสา” ประเทศไทยกำาลงตดหลม เปนทนากงวลอยางยงท

หนงในปญหาใหญฉดรงขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศไทยคอ “ปญหาการดำาเนนงานภาครฐ” ทยงไมได

ประสทธภาพ สงผลใหประเทศไทยทงภาครฐและเอกชนไมสามารถจะเจรจาผลประโยชนหรอมทยนอยางสงางามบนเวท

โลกได

สถาบนออกแบบอนาคตประเทศไทยไดตระหนกถงความสำาคญและประเดนความทาทายของกลไกการขบ

เคลอนของภาครฐทสงผลโดยตรงกบการพฒนาขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศและศกยภาพของเอกชน

โดยตรงทางสถาบนฯจงไดจดทำาการศกษาภายใต“โครงการศกษาความพรอมของหนวยงานภาครฐในการสรางขดความ

สามารถในการแขงขนของไทยในเวทโลก–TheThaiBureaucracyandThailand’sGlobalCompetitiveness”ขน

iii

เพอรบฟงประสบการณ ปญหา ความคดเหน ตลอดจนแนวทางในการปรบปรง โดยไดรบความรวมมออยางดจากภาค

เอกชนนกวชาการผเชยวชาญและผมสวนเกยวของจากภาคสวนตางๆ

สถาบนฯไดจดทำาเอกสารขอมลฉบบนเพอชในเหนความสำาคญในการพฒนาคณภาพระบบขาราชการไทยและ

ใหสงคมเกดความตระหนกรถงความจำาเปนในการกาวออกจากกรอบธรรมเนยมปฏบต เดมๆทอาจสงผลในการลดขด

ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยลงอกในวนนประเทศไทยไมมเวลาทจะใหเดนถอยหลงไดอกแลวหรอแมแต

การจะยนยำาอยกบทเพราะประเทศอนๆตางพากนพฒนาลำาหนาประเทศไทยไปแลวและประเทศทเคยดอยพฒนากวา

เรากตางเรงปรบตวและพฒนาประเทศของเขาอยางตอเนอง หากประเทศไทยไมสามารถเปลยนแปลงปรบปรงใหเทาทน

นานาชาต เราจะตกขบวนในการพฒนาของภมภาคนได จงจำาเปนอยางยงททกองคาพยพของไทยจะตองปรบเขาหากน

และนำาพาประเทศไทยเดนไปขางหนาอยางพรอมเพรยงมประสทธภาพและมเสถยรภาพ

ปญหาเชงระบบ/โครงสราง

ปญหาเรองขนตอน/บรการ

ปญหาเชงบคลากร/วฒนธรรม

• หนวยงานทำาหนาทซำาซอนกน• ศนยขอมลภาครฐขาดความทนสมย• ขาดระบบขอมลทชดเจนและตรวจสอบได• กฎหมายไมสอดคลองกบธรกจ• การใชงบประมาณของภาครฐไมคมคา• ปญหาระบบอปถมภ

• โครงสรางผกขาด

• ความไมพรอมของระดบปฏบตงาน• ทศนคตการปฏบตไมเอออำานวย • การจดสรรกำาลงคนไมเหมาะสม• การขาดแคลนบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะสาขา

• ขนตอนเยอะ - ทำาใหทำางานลาชา - เออประโยชนพวกพอง - เปนทหาผลประโยชน• ขนตอนการทำางานพงพาคนมากเกนไป • การบรการขาดประสทธภาพ

ระบบราชการไทย ขาดประสทธภาพ

เชาชามเยนชาม

ขาดองคความร

อทธพลทางการเมอง

iv

ส�รบญ

หนา

1.ความสำาคญของปญหาการดำาเนนงานภาครฐ 1

2.สภาพและลกษณะของปญหาการดำาเนนงานภาครฐในไทย 4

3.กรณศกษาการแกไขปญหาการดำาเนนงานภาครฐในตางประเทศ 13

4.สรปบทเรยนจากกรณศกษาสำาหรบนำามาประยกตใช 23

5.ประเมนผลกระทบจากการแกไขปญหา 26

6.ขอเสนอแนะ 29

7.อางอง 31

1

1. คว�มสำ�คญของปญห�ก�รดำ�เนนง�นภ�ครฐ

2

ปญหาการดำาเนนงานภาครฐทซบซอนเกนไป มาจากการออกกฎหมายควบคมมากเกนไปหรอการทำาตามกฎท

ไมมความจำาเปนอยางเถรตรง ทำาใหไมสามารถทำางานหรอตดสนใจไดอยางมประสทธภาพ ระเบยบราชการทซบซอน

เกนไปมกจะเกยวของกบการทำางานเอกสารทไมมความจำาเปน เชน การขอใบอนญาตซงไมจำาเปนจากกฎระเบยบท

ลาสมยการทตองใชหลายคนหรอหลายคณะกรรมการมาตดสนใจในเรองๆหนงและขอกำาหนดเลกๆนอยๆททำาให

การทำางานชาลงหรอยงยากขนหรอทงสองอยาง

จากงานวจยและการสอบถามความคดเหนจากภาคเอกชนตางมความเหนตรงกนวาการดำาเนนงานของภาครฐ

นน สรางแรงจงใจและโอกาสทจะเกดการทจรตคอรรปชน เนองจากบรษทและประชาชนยนยอมทจะตดสนบนเจาหนาท

เพอทจะไมตองประสบกบขอบงคบปลกยอยทหยมหยม และเผชญขนตอนการทำางานทซบซอนโดยไมจำาเปน นอกจากน

เจาหนาทภาครฐบางสวนยงอาจจะสรางขนตอนการทำางานเพมเตม เพอบบบงคบใหมการตดสนบนเพมขนไดอกดวยจาก

การศกษาของWorldEconomicForumในรายงานGlobalCompetitivenessReport2014–2015พบวาปญหาระบบ

ราชการทขาดประสทธภาพนนเปนปญหาสำาคญทสดอนดบ 3 สำาหรบการทำาธรกจในประเทศไทย รองลงมาจากปญหา

ทจรตคอรรปชนและเสถยรภาพของรฐบาล และปญหาน เปน1 ใน4 ปญหาหลกของประเทศไทยตลอดมา ดงขอมล

รายงานของสถาบนเดยวกนนทไดจดเกบมาตงแตป2008

รปท1ปจจยทเปนปญหามากทสดสำาหรบการทำาธรกจในประเทศไทย

0.1!

0.3!

0.3!

0.5!

1.0!

2.4!

2.6!

3.4!

3.7!

6.2!

6.3!

6.3!

11.8!

12.7!

21.0!

21.4!

0.0! 5.0! 10.0! 15.0! 20.0! 25.0!

กฎหมายควบคมเงนตราตางประเทศ!

เงนเฟอ!

สขภาพของคนไทย!

กฎหมายแรงงานเขมงวดเกนไป!

อาชญากรรมและการโจรกรรม!

กฎหมายภาษ!

อตราภาษ!

ขาดการเขาถงเงนทน!

แรงงานไมสงาน!

แรงงานไดรบการศกษาไมพอ!

ขาดความสามารถในการพฒนานวตกรรม!

โครงสรางพนฐานไมเพยงพอ!

ความไมเสถยรของนโยบาย!

ระบบราชการทขาดประสทธภาพ!

ความไมเสถยรของรฐบาล/รฐประหาร!

คอรรปชน!

จำนวนความคดเหน (%)!

หมายเหต:จากปจจยขางตนผตอบแบบสอบถามจะเลอกปจจยทสงปญหาตอการทำาธรกจในประเทศไทยมากทสด5อนดบโดยจดลำาดบตงแตลำาดบท1(เปนปญหามากทสด)ถง5

กราฟแทงในแผนภาพขางบนแสดงถงผลลพธของการสำารวจโดยมการถวงนำาหนกของการจดลำาดบแลว

ทมา:WorldEconomicForum,TheGlobalCompetitivenessReport2014-2015

3

รปท 2 ปจจยทเปนปญห�ม�กทสดสำ�หรบก�รทำ�ธรกจในประเทศไทย

12.7! 13.4! 14.7!11.7!

13.4! 13.3! 12.1!

0!

5!

10!

15!

20!

25!

30!

2014-2015! 2013-2014! 2012-2013! 2011-2012! 2010-2011! 2009-2010! 2008-2009!

จำนวนความคดเหน (%)!

!คอรรปชน! !ความไมเสถยรของรฐบาล/รฐประหาร!

!ความไมเสถยรของนโยบาย! !ระบบราชการทขาดประสทธภาพ!

4

2. สภ�พและลกษณะของปญห�ก�รดำ�เนนง�นภ�ครฐในไทย

5

ตวแปรดานสถาบนเปนตวแปรสำาคญลำาดบแรกทแสดงใหเหนขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจใน

เวทโลก จากรายงานป 2557-2558 ขององคการทประชมเศรษฐกจโลกวาดวยขดความสามารถในการแขงขนในระดบ

โลก หรอWorldEconomicForum:TheGlobalCompetitivenessReport2014-2015 ทไดศกษาขอมลแยกเปน

12กลมหวขอเรองเรยกวา “12 เสาหลก”(12Pillars)ครอบคลมตวแปรสำาคญสำาหรบการแขงขนทางเศรษฐกจในระดบ

โลกสำาหรบตวแปรดานสถาบน(Institutions)ประเทศไทยอยในอนดบท84จาก144ประเทศหรออนดบท6จาก9

ประเทศในภมภาคอาเซยน(ไมรวมประเทศบรไน) และเปนอนดบทหางจากอนดบท4คอประเทศฟลปปนสถงกวา20

อนดบ ซงนบเปนเรองทภาครฐจะตองหนมาใหความสำาคญกบการแกไขปญหาในการทำางานใหเชอมโยงกนของหนวยงาน

จำานวนมาก การจดทำาแผนการปฏบตงาน ทชดเจนสำาหรบผปฏบตงาน การกำากบดแล การตดตามและประเมนผลใหม

ประสทธภาพยงขน

รปท 3 ก�รจดอนดบขดคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนด�นสถ�บน ในภมภ�คอ�เซยน ป 2557

ตวแปรดานสถาบนทสะทอนใหเหนถงประสทธภาพในการบรหารจดการคอ การสญเสยสนเปลองคาใชจายใน

กระบวนการดำาเนนของภาครฐ(Wastefulnessofgovernmentspending)ซงไทยอยอนดบท115จาก144ประเทศในป

2557จากป2556ทผานมาอยในอนดบ107จาก148ประเทศจะเหนไดวาอนดบของประเทศไดตกตำาลงอยางมนยสำาคญ

แสดงใหเหนวาการสงเสรมหรอสนบสนนจากภาครฐกลบกลายเปนความพยายามทลมเหลวทในทางปฏบตไมสามารถเออ

ตอการดำาเนนงานรวมไปถงการสนบสนนในภาคเอกชนเพอพฒนาขดความสามารถในการแขงขนไดอยางแทจรง โดย

หมายเหต:(n)อนดบขดความสามารถในการแขงขน

ทมา:WorldEconomicForum,TheGlobalCompetitivenessReport2014-2015

2.8!

3.2!

3.5!

3.7!

3.9!

3.9!

4.1!

5.1!

6.0!

0.0! 1.0! 2.0! 3.0! 4.0! 5.0! 6.0! 7.0!

สหภาพเมยนรมา!

กมพชา!

เวยดนาม!

ไทย!

สปป.ลาว!

ฟลปปนส!

อนโดนเซย!

มาเลเซย!

สงคโปร!

คะแนน!

(3)!

(20)!

(53)!

(63)!

(67)!

(84)!

(92)!

(119)!

(136)!

6

เฉพาะยงขาดการบรการขอมลสำาหรบผประกอบการเพอชวยในการตดสนใจ การจดการขอมลใหทนสมยสามารถนำาไป

ปฏบตงานหรอใชประกอบการดำาเนนงานทเหมาะสมไดหรอเปลยนแนวคดในการทำางานโดยภาครฐเปนเพยงผใหการสง

เสรมมากกวาการเปนผลงมอปฏบต เพอหลกทางใหกบผทมความชำานาญเฉพาะดานหรอผทมประสบการณในการทำางาน

ลงมอปฏบตงานแทนซงจะสามารถยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของประเทศสการแขงขนไดทงในเวทอาเซยน

และเวทโลกได

ประเดนสำาคญของตวแปรดานสถาบนทฉดรงประเทศใหตกตำาคอ ประเดนความไววางใจของประชาชนทมตอ

นกการเมอง(Publictrustinpoliticians)ประเทศไทยอยอนดบท129จาก144ประเทศในป2557จากป2556ทผานมา

อยในอนดบ127จาก148ประเทศและประเดนคาใชจายในการปกปองธรกจจากการกอการราย(Businesscostofter-

rorism)ทอยในอนดบท121จาก144ประเทศในป2557โดยในป2556ทผานมาประเทศไทยอยในอนดบ121จาก148

ประเทศ ซงการทอยอนดบทตำามากในหวขอเหลาน จงเปนประเดนสำาคญททำาใหอนดบโดยรวมของตวแปรดานสถาบน

ของประเทศไทยตกอนดบจากอนดบท78มาอยในอนดบท84ในป2557

รปท 4 ปญห�ระบบร�ชก�รทข�ดประสทธภ�พ

ปญหา &

เชงระบบ/

โครงสราง&

ปญหาเชงบคลากร/

วฒนธรรม&

ปญหาขน

ตอน/

บรการ& ระบบราชการ'

ทขาดประสทธภาพ'

•  ขนตอนเยอะทำใหทำงานลาช า

•  ขนตอนการทำงานพงพาคนมากเกนไป

•  ขาราชการเปนทปรกษาของหนวยงานเอกชน

•  การใชงานไดจรงและทำงานจรงของระบบราชการ

•  พฒนาการเผยแพรความรทจำเปนใหทวถง  

ปญหาขนตอน/บรการ  

ทมา:สถาบนออกแบบอนาคตประเทศไทย,2557.

•  ภาพลกษณของหนวยงานภาครฐถกมองวาทำงานไมมประสทธภาพและไมสจรต  

•  หนวยงานทำหนาทซำซอนกน  

•  ศนยขอมลภาครฐขาดความทนสมย

•  ขาดระบบขอมลทชดเจนและตรวจสอบได  

•  กฎหมายไมสอดคลองกบธรกจ  

•  การใชงบประมาณของภาครฐไมคมคา

•  ปญหาระบบอปถมภ •  โครงสรางผกขาด  •  อทธพลทางการเมองมสวนในหนวยงานของภาครฐมากเกนไป หนวยงานของภาครฐมากเกนไป  

ปญหาเชงระบบ/โครงสราง

•  ความไมพรอมของระดบปฏบตงาน •  การจดสรรกำลงคนไมเหมาะสม •  การขาดแคลนบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะสาขา  

•  ปฏรประบบคดสรรขาราชการและพฒนากระบวนการประเมนผลงาน  

•  จายคาตอบแทนตามคณภาพและรปแบบของงาน  

ปญหาเชงบคลากร/วฒนธรรม

7

2.1 ปญห�เชงระบบ/โครงสร�ง

• ภ�พลกษณของหนวยง�นภ�ครฐถกมองว�ทำ�ง�นไมมประสทธภ�พและไมสจรต ปจจบนหนวย

งานราชการถกมองโดยประชาชนวาเปนมระบบการทำางานทเอารดเอาเปรยบประชาชน และเหนแกประโยชนสวนตว

มมมองนมมากอยางแพรหลายโดยเฉพาะกลมหนวยงานเอกชนจากผลสำารวจมมมองของประชาชนตอระบบราชการและ

การปฏรประบบราชการไทยโดยการสอบถามความคดเหนของประชากรจำานวน1,249คนพบวารอยละ59เคยเผชญ

กบปญหากบการทำางานของหนวยงานราชการและรอยละ28-30ไมมความศรทธาตอระบบราชการไทยการทระบบ

ราชการมภาพลกษณในแงลบตอสายตาประชาชนถอเปนอปสรรคสำาคญตอการพฒนาประเทศ และยงมผลตอเนองถง

ความเชอถอของตางชาตทจะตดสนใจลงทนในประเทศไทย ทงนถงแมประเทศไทยจะเปนแหลงลงทนทนาสนใจ แตหาก

มภาพลกษณดานความโปรงใสทไมนาเชอถอแลวนนประเทศอนๆในภมภาคกสามารถเปนตวเลอกทนาสนใจกวาได

• หนวยง�นทำ�หน�ทซำ�ซอนกนเปนปญหาทสรางปญหาใหกบการพฒนาประเทศเรามกเหนการพฒนา

ประเทศทซำาซอน เชน การพฒนาผประกอบการSMEs ไทย ปจจบนมหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานทมพนธกจหรอ

หนาททตองพฒนาขดความสามารถใหกบผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) อาท สำานกงานสง

เสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม(สสว.)หรอOSMEPกรมสงเสรมอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรมกรม

พฒนาธรกจการคากระทรวงพาณชยและสำานกงานบรหารและพฒนาองคความร(องคการมหาชน)หรอสบร.เปนตน

จงทำาใหการจดสรรงบประมาณสำาหรบการพฒนาผประกอบการSMEs ไทย มความซำาซอน สงผลใหทศทางการพฒนา

ไมมความเชอมโยงกน ทายทสดกจะไมเกดผลสมฤทธในเปาหมายทตองการพฒนา ตวอยางเชน การจดฝกอบรมหรอ

พฒนาศกยภาพของหนวยงานภาครฐทมแตหลกสตรคลายคลงกน หรอเปนเพยงการปรบเปลยนหวขอหลกสตรแตม

เนอหาคลายกน ทงยงทำาใหเกดกลมเปาหมายทซำาซอนทเปนผลใหสนเปลองงบประมาณ ขาดความเชอมโยงระหวาง

หนวยงานภาครฐสะทอนใหเหนถงการบรหารจดการของภาครฐทไรประสทธภาพ

นอกจากนผเชยวชาญยงมความเหนวาหนวยงานในระบบราชการไทยมหลากหลายหนวยงานและบางหนวยงาน

กมหนาทททบซอนกน บางหนวยงานถกจดตงขนมาเพอทำางานงานหนงซงเมอเสรจสนแลวหนวยงานนนกยงคงตงอยตอ

ไป กอใหเกดการใชจายงบประมาณของทไมจำาเปน อาทเชน หนวยงานดแลนกเรยนทนไปตางประเทศ ในอดตการไป

ศกษาตอตางประเทศเปนเรองทนาลำาบากเพราะไมมสงอำานวยความสะดวกเรองการเดนทางหรอขอมลเหมอนในปจจบน

ทำาใหตองมหนวยงานดแลนกเรยนทน แตทวาในปจจบนนกเรยนสามารถแสวงหาขอมลเหลานไดและการเดนทางกไมได

ลำาบากเหมอนแตกอนบางครงนกเรยนทนกไมไดรบการดแลทพเศษแตอยางใดฉะนนหนวยงานเหลานกอาจจะไมจำาเปน

ทจะตองจดตงขนซงเปนแนวทางหนงในการลดคาใชจายของรฐ

8

• ศนยขอมลภ�ครฐข�ดคว�มทนสมย ศนยขอมลตาง ๆ ของหนวยงานภาครฐทมในปจจบน ไมตอบ

โจทยความตองการของผประกอบการ สวนใหญขอมลทมบรการใหแกผประกอบการมกเปนขอมลพนฐาน เชน การ

สนบสนนใหนกลงทนไทยเขาไปลงทนในประเทศสมาชกอาเซยน แตขอมลสนบสนนกลบมเพยงแคขอมลพนฐานของ

ประเทศนน ๆ ไมมขอมลทผานการคดวเคราะหเพอการลงทนทแทจรง ทงน ผประกอบการในธรกจขนาดกลางและ

ขนาดยอมหรอSMEsของไทยสวนใหญตองการใหหนวยงานขอมลของภาครฐเปนขอมลทเนนวธการนำาไปใชหรอการนำา

ไปปฏบต (How to) มากกวาการใหขอมลพนฐานทสามารถรบรไดทวไป เชน รปแบบของการใหบรการขอมลแบบ

JETROของประเทศญปนซงเปนศนยทใหขอมลเชงลกกบนกลงทนไดอยางแทจรง เปนตนอยางไรกตามขอมลทภาครฐ

ควรมและปรบปรงอยางสมำาเสมอ เชน กฎระเบยบ กฎหมาย อตราภาษ ผลประโยชน เขตเศรษฐกจตางๆ แบบราย

จงหวดหรอมณฑลในแตละประเทศ

• ข�ดระบบขอมลทชดเจนและตรวจสอบได หนวยงานภาครฐขาดซงระบบขอมลทชดเจนทตรวจสอบ

ได ทำาใหการทำางานของภาครฐไมโปรงใสและกอใหเกดความไมนาเชอถอ เชน การเบกจายงบประมาณ นอกจากน

กระบวนการตรวจสอบและประเมนการทำางานของหนวยงานภาครฐมชองโหว ทำาใหมโอกาสในการทจรตไดงาย รวมทง

การเบกจายงบประมาณยงคงมระบบใตโตะและการแบงจายเพอประโยชนสวนตนดงนนการทำางานของรฐควรมการจด

ระบบขอมลทสามารถตรวจสอบไดเพอเสรมสรางความโปรงใสของการทำางาน

• กฎหม�ยไมสอดคลองกบธรกจ กฎหมายบางอยางไมสอดคลองกบการทำาธรกจและไมเอออำานวยให

กบนกลงทนตางชาตในการมาดำาเนนธรกจในประเทศไทย สงผลใหลดศกยภาพในการดำาเนนธรกจ เชน หลกเกณฑของ

สำานกงานตรวจคนเขาเมอง วาดวยการการแจงอยในราชอาณาจกร เกน90 วน ซงคนตางดาวทไดรบอนญาตใหอยใน

ราชอาณาจกรเปนการชวคราวแลวเพอทำางานลงทนหรอศกษาหากอยในราชอาณาจกรเกน90วนคนตางดาวผนน

มหนาทตองรายงานตวแจงทพกอาศยตอพนกงานสำานกงานตรวจคนเขาเมองทก90วนเปนไปตามมาตรา37(5)แหง

พ.ร.บ.คนเขาเมองพ.ศ.2522 การรายงานตวนอาจเปนเหตผลเพอความมนคง แตเปนหลกเกณฑทไมสอดคลองกบการ

เอออำานวยใหกบคนตางชาตในประเทศไทยทจะตองเดนทางไปยงสำานกงานตรวจคนเขาเมองทก90วนซงการเดนทาง

ไปในแตละครงแมขนตอนจะไมวนวายนก แตจะตองใชเวลาในการรอรบการบรการนาน เนองจากมชาวตางชาตจำานวน

มากในแตละวนทจะตองเดนทางไปรายงานตว ซงนอกจากจะเปนการสนเปลองทรพยากรและเวลาของชาวตางชาตท

อาศยอยในราชอาณาจกรไทยแลวยงเปนการไมสรางความประทบใจใหกบชาวตางชาตอกดวย

• ก�รใชงบประม�ณของภ�ครฐไมคมค� การใชนโยบายไปกบเรองทไมเกดประโยชนตอคนหมมาก เชน

การไปศกษาดงานในตางประเทศ หนวยงานภาครฐไทยตองมการเดนทางไปศกษาดงานในตางประเทศเปนประจำา ทก

หนวยงานทกกระทรวงทบวงกรมซงเมอไปดงานแลวกลบไมมการนำาขอมลหรอผลการศกษาดงานมาเผยแพรหรอตอย

อดใหเปนประโยชนอยางเปนรปธรรม

9

• ปญห�ระบบอปถมภ ยงคงเปนปญหาและอปสรรคในการทำางานของหนวยงานทเกยวของและตว

ผประกอบการ การทำางานทยงตองการแสวงหาผลประโยชนบนอำานาจทม เปนปญหาทฉดรงการพฒนาของประเทศ

ทำาใหผประกอบการททำาธรกจถกตองตรงไปตรงมามกจะตองพบกบกฎระเบยบทเครงครดในขณะทผประกอบการบาง

รายไมทำาตามกฎ(ทำาใหรฐเสยผลประโยชน)กลบไดรบความสะดวกสบายมากกวา

• โครงสร�งผกข�ด ปญหานภาคเอกชนจะตองเผชญในหนวยงานของรฐจนอาจจะเกดเปนความเคยชน

และเกดความรสกจำาเปนตองรบสภาพ หากไมมเสนสายกยากทจะไดรบการอำานวยความสะดวกในการไดใบอนญาตหรอ

ผานพธทางราชการหนวยงานเอกชนมกจะมสวนเกยวของและพบเจอกบปญหานซำาๆอาทหนวยงานทเกยวของกบการ

ขอใบอนญาตการจดสทธบตรและโลจสตกสเปนตนโดยเฉพาะอยางยงในธรกจขนสงสนคาทางเรอปญหานมผลกระทบ

อยางมากและถวงการพฒนาของธรกจขนาดเลกและขนาดกลาง(SMEs)ทตองการขายสนคาไปยงตางประเทศเนองจาก

ไมสามารถทจะตดสนบนหรอมเสนสาย ตลอดจนการเปนธรกจขนาดเลก จงยงไมสามารถมอำานาจตอรองทางการคากบ

บรษทใหญทไดรบสมปทานสงผลใหSMEsไมสามารถจะพฒนาธรกจได

• อทธพลท�งก�รเมองมสวนในหนวยง�นของภ�ครฐม�กเกนไป ปจจบนอำานาจทางการเมองไดม

บทบาทในระบบราชการมากขน ซงในบางครงอทธพลทางการเมองทมตอระบบราชการกเปนสงทไมควรม อาทเชน

การโยกยายหรอคดสรรบคลากรเพอเขาทำางานหรอดำารงในตำาแหนงตาง ๆ การเมองกไดเขามาทอทธพลตอการตดสน

ปญหานทำาใหบคลากรของภาครฐบางคนไมไดใชความสามารถของตนเองอยางเตมท กอเปนปญหาทจะสงผลเสยใหกบ

ระบบราชการทงหมด

2.2 ปญห�เรองขนตอน/บรก�ร

• ขนตอนเยอะทำ�ใหทำ�ง�นล�ช� ยกตวอยางเชน ปญหาของระบบสทธบตรไทย ทผประกอบการมกจะ

ทอถอยกบขนตอนการดำาเนนการทงๆทเปนประโยชนตอธรกจกลาวคอใชระยะเวลาในการขอรบสทธบตรนานเกนไป

ราว 4-5 ป ซงความคมครองจะเกดผลกตอเมอสทธบตรไดรบการอนมต และสามารถยอนหลงกลบไปถงวนยนได แต

หากสนคาทอยระหวางการขอสทธบตรถกลอกเลยนแบบ สทธบตรทผประกอบการหวงขอคมครองกไมสามารถทำาอะไร

ได ความลาชานจงกลายเปนปญหาทางเทคนค ตงแตขนตอนการยนคำาขอจนกระทงการอนมตสทธบตร ในระหวางนน

ผประกอบการกตองคอยแกไขคำาขอใหถกตองตามคำาสงผตรวจสอบ และไมสามารถคาดการณไดวาการขอสทธบตรนน

ๆ จะผานการอนมตหรอไม ซงทายทสดหากไมไดรบการอนมตสทธบตร สนคากจะไมไดรบการคมครองทำาใหเสยเวลา

ในการตดตอประสานงานนานหลายป หากเกดกรณมการลอกเลยนแบบสนคา ผประกอบการเจาของคำาขอสทธบตรกไม

10

สามารถยนฟองรองเรยกคาเสยหายไดหรอเมอเวลาผานไปเทคโนโลยเปลยนอาจสงผลใหผประกอบการรายอนสามารถ

คดคนผลตสนคาตวใหมออกมา หรอ คแขงทมนวตกรรมในการผลตสนคาทเหนอชนกวาในชวงเวลา1 ปทรอผลอนมต

สทธบตร การขอสทธบตรครงนแทบจะเปนโมฆะเลยกวาไดกบเวลาทเหลออยอกประมาณ 8-9 ป เปนการสญเสยแบบ

เปลาประโยชนทงเรองของเวลาและรายได ทงน หากหนวยงานภาครฐทรบผดชอบสามารถทำาใหสทธบตรมผลบงคบ

ใชไดในระยะเวลาทเหมาะสมไมลาชานาน8-9ปกจะกอใหเกดประโยชนกบทงตวผประกอบการและการพฒนาขดความ

สามารถในการแขงขนของกบประเทศได

• ขนตอนก�รทำ�ง�นพงพ�คนม�กเกนไป หลายหนวยงานของรฐไดจดใหมจดประสานงานกบประชาชน

เพยงจดเดยว หรอOneStopService โดยหลกการประชาชนสามารถตดตอและขอรบบรการจากภาครฐในจดบรการ

เดยวลดความยงยากซบซอนซงหนวยการทดำาเนนการนไดอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพคอกรมการกงสลใน

การทำาหนงสอเดนทางใหกบประชาชนอยางไรกตามหนวยงานอนๆของรฐยงไมไดเปนไปในลกษณะนการมจำานวนคน

ขนตอน และหนวยงานทเกยวของมากเกนไป ไมเพยงแตจะเกดความซำาซอน แตยงเปนชองโหวใหเกดการทจรตเรยกรบ

สนบนอกดวยและยงไปกวานนปญหาทภาคเอกชนประสบอกปญหาหนงคอเจาหนาทของรฐขาดความรและไมสามารถ

ใหคำาตอบและบรการประชาชนได เพราะเนองจากจำานวนเจาหนาทมเปนจำานวนมากจงตองมการถามกนไปมาภายใน

หนวยงานและในบางครงผขอรบบรการไมไดขอมลทเปนประโยชนสนเปลองเวลาและสมเสยงกบการทำาผดกฎระเบยบ

โดยไมเจตนาอกดวย

• ข�ร�ชก�รเปนทปรกษ�ของหนวยง�นเอกชน หากคำานงวา หนาทของขาราชการคอ ทำางานเพอ

ประชาชนการทขาราชการเปนทปรกษาของบรษทตางๆหรอเปนคณะกรรมการในบรษทเอกชนอนๆหลายๆแหง

แลวนน ถอเปนปญหาทไมนาไววางใจใหขาราชการเหลานตดสนใจในโครงการหรอนโยบายสำาคญ เพราะวาขาราชการ

เหลานอาจจะจดตงนโยบายตางๆเพอผลประโยชนตอองคกรทตนเองมความเกยวของดวย

• ก�รใชง�นไดจรงและทำ�ง�นจรงของระบบร�ชก�ร หากกลาวถงการพฒนาระบบการทำางานของภาค

รฐนน หนวยงานของทางภาครฐมความพยายามทจะพฒนาคณภาพและระบบเพออำานวยความสะดวกใหกบประชาชน

โดยการนำายทธศาสตรและระบบการทำางานทตางชาตใชแลวประสบความสำาเรจมาประยกตใชในประเทศไทย อยางเชน

One-StopService ในระบบการขนสงหรอการขอใบอนญาตตางๆแตวาปญหาหลกของการจดตงหนวยงานเหลาน

คอระบบไดถกจดตงขนเพยงในนามเทานนแตการปฏบตการทแทจรงไมไดเปนไปตามแบบแผนงานหรอจดประสงคหลก

ทตงไวระบบไมสามารถใชงานไดจรงหรอไมเปนไปตามวตถประสงคของการพฒนาระบบตงแตแรก

• พฒน�ก�รเผยแพรคว�มรทจำ�เปนใหทวถง ปจจบนผประกอบการทางธรกจ โดยเฉพาะวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอม ยงขาดองคความรทจำาเปนตอการดำาเนนธรกจทงในดานการจดการการเงนและทางกฎหมาย

11

ทจำาเปน ทงทเปนหนงในปจจยทจำากดขดความสามารถของธรกจไทยในทองตลาดกบประเทศตางชาต การอภปรายจง

เสนอใหมปฏรประบบขอมล ใหมความอพเดทระหวางองคกร เพอใหไดใชประโยชนไดทงในหนวยงานภาครฐกนเองและ

สำาหรบภาคเอกชน

2.3 ปญห�เชงบคล�กร/วฒนธรรม

• คว�มไมพรอมระดบปฏบตง�น เชนการเปลยนแปลงรปแบบการทำางานอยางรวดเรวในขณะทผปฏบต

งานเองยงไมมความพรอมในการใหบรการ ไมสามารถใหขอมลทชวยเหลอผประกอบการได (ความพรอมดานนโยบาย

กบผปฏบตงานในองคกรยงไมเปนไปในทศทางเดยวกน) ทศนคตการปฏบตไมเอออำานวย (Attitude) บคลากรในสวน

ราชการบางสวนมทศนคตตอการปฏบตงานในหนาทของตนเอง ทไมสงผลตอการพฒนาศกยภาพและการใหบรการแก

ประชาชนอาท

1) Lack of service mind/เชาชามเยนชาม พนกงานไมสนใจทจะใหบรการประชาชนอยาง

แทจรงอาทโทรศพทดงไมรบสายหรอยกหโทรศพทออกทำาใหประชาชนไมสามารถตดตอไปยงหนวย

งานได หรอการคดเลอกพนกงานผใหบรการเปนพนกงานทไมมความรความสามารถในใหขอมลอยาง

แทจรงสงผลใหพนกงานผใหบรการไมสามารถใหขอมลใดๆแกประชาชนผตดตอสอบถามได

2) ไมตองการรบผดชอบ เชนการตดตอสอบถามหรอขอขอมลตางๆจากหนวยงานภาครฐ

ผปฏบตหนาทมกไมใหขอมลของผปฏบตงานเพออางองการตดตอประสานงาน สวนหนงอาจมาจาก

ความไมตองการรบผดชอบในปฏบตหนาทของตนเอง ซงสงผลใหผขอรบบรการไมสามารถอางองชอ

ผใหขอมลได หรอหากตองการขอขอมล/สอบถามเพมเตม ผขอรบบรการอาจจะตองอธบายราย

ละเอยดตางๆทงหมดใหมอกครงหนง

3) มความรสกวาขาราชการเปนเจานายคน ไมไดมหนาทรบใชประชาชน ยดถออำานาจตาม

ตำาแหนงของตนเองมองประชาชนเปนบคคลทเขามาขอความชวยเหลอมากกวามองวาตนเองตองเปน

ผใหบรการประชาชนในทกระดบอยางเทาเทยมกน

• ก�รจดสรรกำ�ลงคนไมเหม�ะสม (resource allocation) หรอผปฏบตงานในหนาททรบผดชอบไมม

องคความรและความเชยวชาญในดานนน ๆ อยางแทจรง เชน การแตงตงผบรหารระดบสง ในลกษณะระบบอปถมภ

ในขณะทบคคลคนนนมไดมความรความสามารถในตำาแหนงทไดรบการแตงตง และปฏบตหนาทเปนเพยงผบรหารทไม

เขาใจบรบทในการใหบรการประชาชนตามพนธกจขององคกร

• ก�รข�ดแคลนบคล�กรทมคว�มเชยวช�ญเฉพ�ะส�ข� โดยเฉพาะในตำาแหนงทตองอาศยความรความ

12

สามารถทเฉพาะเจาะจงหรอคณสมบตเฉพาะ เชน ในภาคอตสาหกรรมฮาลาล เปนธรกจทมความเฉพาะเจาะจงและ

มความเกยวของกบศาสนา หากผแทนเจรจาธรกจในระดบประเทศยงขาดความร ความเขาใจและขาดขอมลเชงลกใน

ธรกจฮาลาลอาจสงผลใหนกธรกจทตองการเขามาทำาการคาในระดบประเทศรสกไมไวใจในธรกจอาหารฮาลาลของไทย

นอกจากนจากการระดมความเหนของผเชยวชาญตาง ๆ พบวาปญหาของการขาดแคลนบคลากรทมความสามารถ

เหมาะสมและชำานาญการในงานทไดรบมอบหมายเปนสงสำาคญยงตอการเพมประสทธภาพของงานและสงเสรมขดความ

สามารถในการแขงขนของไทยในเวทโลก แตทวาปจจบนระบบราชการไทยประสบปญหาทขาราชการไมมความสามารถ

หรอองคความรทเพยงพอทจะไปตอรอง หรอเขาใจบรบทของงาน ทจะสามารถไปเจรจากบนานาชาตได ปญหาสำาคญ

ตรงนกอใหเกดการเสยผลประโยชนของประเทศทงทางตอภาครฐ ภาคเอกชน และ ประชาชน รวมไปถงมผลตอการ

พฒนาประเทศในภาพรวมอกดวย

• ปฏรประบบคดสรรข�ร�ชก�รและพฒน�กระบวนก�รประเมนผลง�น ประเดนหลกทตองเรงแกไขนน

กคอท“คน”ซงถอวาเปนองคประกอบสำาคญของระบบราชการสงทเลงเหนวาควรมการแกไขอยางยงคอคณภาพของ

คนแทนทเราจะรบราชการเขามาทำางานเปนปรมาณมากทางภาครฐควรลดจำานวนการรบขาราชการใหม เพอมงเนนใน

การจดระบบหนวยงานใหม ลดบคลากรในหนวยงานภาครฐ เนนการพฒนาคนตามคณภาพไมใชตามปรมาณ เพมการ

ดแลสวสดการและผลตอบแทนตอราชการปจจบนใหมากขนนอกจากนควรมการมงเนนไปทการคดสรรคนอยาโปรงใส

คดสรรตามความสามารถ และมการประเมนผลงานทมประสทธภาพ เพอทจะทำาใหบคลากรทมความสามารถมความ

ตองการทจะทำางานในหนวยงานของรฐ ทงนจะเปนการยกระดบคณภาพของบคลากรและประสทธภาพขององคกรขน

ดวย

• จ�ยค�ตอบแทนต�มคณภ�พและรปแบบของง�น หากสงเกตไดถงหลกของระบบราชการสามารถ

สงเกตไดวา เปนระบบทไมไดมการคดคนออกได ถงแมคาตอบแทนรายเดอนอาจจะนอยกวาการทำางานใหกบหนวยงาน

เอกชน แตสวสดการถอวาดตอการดแลครอบครวและมความมนคง โดยระบบแบบน บวกกบปญหาการทจรตของหนวย

งาน ทำางานระบบราชการไมสามารถดงดดบคลากรทมความชำานาญการหรอเชยวชาญในกลมสาระงานตาง ๆ ไว

ได เพราะระบบการทำางานขาราชการไมไดใหโอกาสแกคนททำางานเปนและเกงเสมอไป จงมขอเสนอแนะวา หากระบบ

ราชการใหความสำาคญในคณภาพและผลลพธของงานของบคลากรมากขน จะถอเปนการสรางความแขงขนในหนวยงาน

ทจะยกระดบคณภาพของงานขนซงจะสงผลดตอผลลทธของงานในภาพรวมอกดวย

13

3. กรณศกษ�ก�รแกไขปญห�ก�รดำ�เนนง�นภ�ครฐ ในต�งประเทศ

14

3.1 กรณศกษ�ประเทศจอรเจย

บทนำ�และสภ�พก�รณ

ในประเทศจอรเจยชวงกอนป 2003 การตดสนบนเจาหนาทภาครฐเพอใหการตดตองานเปนไปไดสะดวกนนม

กนอยางแพรหลาย เชน ตองมการตดสนบนเพอทำาพาสปอรต จดทะเบยนทรพยสน เรมตนทำาธรกจ หรอขอใบอนญาต

(License) ระบบราชการทมขนตอนมากเกนไปผนวกกบเงนเดอนของขาราชการทอยในอนดบตำามาก กอใหเกดแรงจงใจ

มหาศาลทจะทจรต ดงนน การตดสนบนเจาหนาทเพอใหการทำางานเปนไปอยางรวดเรวขนหรอเพอใหไมตองทำาตามขอ

บงคบบางอยางนนจงมกนอยางแพรหลาย

ตอมาในป 2005 รฐบาลของประเทศจอรเจยจงไดมยทธศาสตรประเทศในการแกไขปญหาคอรรปชนขน ซงใน

ยทธศาสตรรวมถงการลดการทจรตซงมาจากระบบราชการซงขาดประสทธภาพแนวทางในการแกไขปญหาคอลดการ

ตดตอระหวางประชาชนและเจาหนาทภาครฐใหมากทสดเทาทจะเปนไปได เนองดวยเชอวาทางภาครฐควรจะเขาไปยง

เกยวหรอแทรกแซงภาคเอกชนใหนอยทสด หลงจากมการตงยทธศาสตรน รฐบาลจงมการตง "จดบรการเดยว" (One-

stopshops) และลดขนตอนการตรวจสอบจากภาครฐ และหลงจากทไดดำาเนนมาตรการตาง ๆ กพบวา กรณศกษาน

เปนการควบคมการทจรตจากระบบราชการทไดผลดทสดกรณศกษาหนง

ก�รแกไขปญห�

• ลดจำานวนใบอนญาตและขนตอนการตรวจสอบทไมจำาเปน

ขนตอนแรกทรฐบาลจอรเจยใชในการแกไขปญหาคอศกษาหนวยงานภาครฐตางๆวาใบอนญาตตางๆทหนวยงาน

เหลานออกใหและการตรวจสอบหนวยงานเอกชนนนสวนไหนทมความจำาเปนจรง เนองดวยทางรฐบาลเชอวาใบอนญาต

และการตรวจสอบสวนใหญนนไมไดกอใหเกดประโยชนอยางแทจรง ไมวาจะเปนเพราะมขนตอนการทำางานทเกยวของ

ยงยากมากเกนไป หรอไมกมการทจรตเกยวของอยางแพรหลายทำาใหไมไดผลลพธอยางทคาดหวง หลงจากทไดมการ

15

หารอกนระหวางหนวยงานทเกยวของ ทางรฐบาลจงไดลดจำานวนใบอนญาตทมทงหมดจาก 909 ใบ เหลอเพยง 137

ใบ แมแตเรองการควบคมการปลอยมลพษทางยานยนต เมอพบวาทางภาครฐไมมกำาลงพอทจะตดตามสภาพการณและ

บงคบใชกฎหมายได ทางรฐบาลกยงยกเลกการควบคมในเรองน โดยจำานวนใบอนญาตทเหลออย 137 ใบนยงคงอยไว

เพอควบคมกจกรรมตางๆซงอาจะทำาใหเกดอนตรายตอสงแวดลอมสขภาพของประชาชนหรอความมนคงของประเทศ

เปนตน

• จดตง"จดบรการเดยว"(One-stopshops)

ทางรฐบาลไดมการจดตง"จดบรการเดยว" สำาหรบภาคธรกจและประชาชนใหสามารถจดการเรองตาง ๆ ไดผานหนวย

งานเพยงหนงหนวยงานแทนทจะตองตดตอหลายหนวยงานและยงไดออกคมอแนวทางการขอใบอนญาตตางๆโดยระบ

ถงเอกสารและคณสมบตทสำาคญตาง ๆ ทจะใชในการขออนมต ขนตอนในระบบราชการสวนไหนทไมจำาเปนโดยเฉพาะ

สวนทมความสมเสยงทจะเกดการทจรตสงเชนในธรกจการกอสรางกยงถกยกเลกนอกจากนทางรฐบาลยงไดออก"เลข

ประจำาตวธรกจกลาง"(SingleIdentificationNumber)ออกมาทำาใหผประกอบการไมตองไปตดตอหนวยงานตางๆเพอ

ออกใบอนญาตหนวยงานละใบนอกจากนนกลไกการชำาระเงนคาธรรมเนยมทกอยางตองชำาระผานธนาคารและไมตอง

ผานเจาหนาท

• กำาหนดกรอบเวลาทำางานและตงกฎการ"อนญาต"โดยอตโนมต

ทางรฐบาลไดออกกรอบเวลาในการออกใบอนญาต โดยทหนวยงานภาครฐจะไมสามารถใชเวลามากกวาทกำาหนดใน

การทำางาน หากหนวยงานนนไมสามารถทจะพจารณาใหใบอนญาตภายในเวลาทกำาหนด ถอวาหนวยงานนนไดออกใบ

อนญาตใหโดยอตโนมตมาตรการนใชเพอความคลองตวและขดความแขงขนของภาคเอกชน

• ใชประโยชนจากหนวยงานในตางประเทศ

มาตรการนหมายถง ผลตภณฑและบรการตาง ๆ ทไดรบการตรวจสอบและรบรองจากประเทศในกลมOECD(Orga-

nizationforEconomicCo-operationandDevelopment) แลว ไมจำาเปนตองถกตรวจสอบในประเทศจอรเจยอก

ตวอยางเชน ผลตภณฑอาหารทไดรบการรบรองในประเทศใดกไดในประเทศOECD สามารถนำาเขาประเทศจอรเจยได

เลยโดยไมตองมการตรวจสอบเพมเตม นอกจากนสถาบนการเงนทไดรบใบอนญาตจากประเทศในกลมOECDแลวกไม

ตองปฏบตตามขอกำาหนดเพมเตมอกสามารถมาตงสาขาในประเทศไดเลย

• ลดจำานวนขาราชการภาครฐและเพมคณภาพบคลากร

รฐบาลจอรเจยไดลดจำานวนกระทรวงและตำาแหนงในภาคราชการทไมจำาเปนลง นอกจากนยงไดเพมการอบรมและเพม

เงนเดอนใหกบขาราชการ

16

ผลลพธ

ยทธศาสตรการแกไขการคอรรปชนและการทจรตจากระบบราชการทขาดประสทธภาพ สงผลใหเหนผลลพธชดเจนจาก

การศกษาระดบโลกจากWorldBankและIFC"DoingBusiness"และWorldEconomicForum"TheGlobalCompet-

itivenessReport"

จากการศกษาของWorld Bank และ IFC (International FinanceCorporation) ในการจดอนดบความเออตอการ

ประกอบธรกจในประเทศ(DoingBusinessIndex)ประเทศจอรเจยถกจดใหอยในอนดบท112ในป2005และหลงจากท

ไดมยทธศาสตรการลดปญหาคอรรปชนและปรบปรงระบบราชการแลวประเทศจอรเจยไดขนมาอยทอนดบ16ในป2012

และขนมาอยอนดบท8ของโลกในป2014(จากประเทศทศกษาทงหมด189ประเทศ)

ประเทศจอรเจยไดมพฒนาการทเหนชดเปนพเศษในดานของการปฏรปทเกยวกบการตอตานคอรรปชน เชน การจด

ทะเบยนทรพยสนการจดการในอนญาตกอสรางและการเรมตนธรกจตวอยางของผลลพธทเหนชดเจนคอจำานวนวนท

ใชในการขอใบอนญาตกอสรางลดลงจาก196วนเหลอเพยง98วนและจำานวนขนตอนทเกยวของลดลงจาก25ขนตอน

เหลอเพยง9ขนตอน

จากรายงานGlobalCompetitivenessReportป2014–2015ประเทศจอรเจยอยทลำาดบ8ของโลกในดานของ"ภาระ

ทเกดจากกฎระเบยบภาครฐ", อนดบท7 ของโลกในดานของ"ภาระของภาษศลกากร", อนดบท3 ของโลกในดานของ

"จำานวนขนตอนทใชในการเรมตนธรกจ"และอนดบท2ของโลกในดาน"จำานวนวนทจะเรมธรกจ"(อนดบยงสงหมายถง

ยงดตอการประกอบธรกจคอใชขนตอนนอยใชเวลานอย)

การศกษาเพมเตมพบวาความรบผดชอบ(Accountability)ของหนวยงานภาครฐกมการพฒนาขนการตดตอกบภาครฐ

กลดลงอยในระดบทนอยทสดเทาทเปนไปได(รอยละ95ของธรกจตางๆไมตองใชใบอนญาต)และการตดตอกบภาค

รฐทจำาเปนกยงถกบนทกในระบบ นอกจากนแรงจงใจในการตดสนบนเจาหนาทกยงลดลงจากการทการขอใบอนญาตนน

ใชเวลานอยลงมาก

คว�มท�ท�ย

• การสอสารกบภาคเอกชน

รฐบาลจอรเจยไมสามารถประชาสมพนธถงการเปลยนแปลง/ ปฏรป ไดอยางมประสทธภาพและทนทวงท ทำาใหบาง

บรษทยงตดตอขอใบอนญาตทไดยกเลกไปแลว

• การปรบตวของหนวยงานภาครฐ

รฐบาลจอรเจยพบวาหนวยงานภาครฐตาง ๆ ไมสามารถปรบตวเขากบขอกำาหนดของ "จดบรการเดยว" และ "กฎการ

อนญาตโดยอตโนมต"ไดภายในระยะเวลาอนสน

17

• ความเชอมโยงกบการปฏรปประเทศในดานอนๆ

เนองดวยยทธศาสตรการแกไขปญหาคอรรปชนและปรบปรงประสทธภาพของระบบราชการเปนไปอยางกาวกระโดด จง

ไดขาดการเชอมตอกบยทธศาสตรอนๆทไดกระทำาอย เชนหนวยงานบงคบกฎหมายทกำาลงจดตงอยบางหนวยงานจง

กลายเปนขาดความสำาคญไปซงรฐบาลตองมาแกไขในภายหลงนอกจากนเนองจากยทธศาสตรนไมไดมงเนนไปยงการ

พฒนาคณภาพของตวกฎหมายรฐบาลจงควรในโอกาสนในการปรบปรงนโยบายและเครองมอการบงคบใช

• การหาจดสมดล

รฐบาลควรจะพจารณาเพมเตมวาจะหาความพอดระหวางการปกปองสทธของผบรโภคและสงแวดลอมกบการลดการ

แทรกแซงจากรฐบาลและการตดตอสอสารระหวางเจาหนาทรฐกบภาคธรกจอยางไร

3.2 กรณศกษ�ประเทศโปรตเกส

บทนำ�และสภ�พก�รณ

กรณศกษาของประเทศโปรตเกสนมขอแตกตางกบกรณศกษาของประเทศจอรเจย กลาวคอ ในขณะทประเทศ

จอรเจยมงเนนการปรบปรงระบบราชการเพอลดการทจรต ประเทศโปรตเกสไดมงเนนการปรบปรงระบบราชการโดยตรง

เพอลดความลาชาและเพมประสทธภาพการทำางาน ผลพลอยไดคอความโปรงใสและความรบผดชอบทชดเจนมากขน

ชวยลดการทจรตคอรรปชนโดยออม

ก�รแกไขปญห�

ในป2006รฐบาลโปรตเกสไดจดตง"โครงการปฏรประบบราชการและกฎหมาย"(LegislativeandAdministra-

tiveSimplificationProgram(Simplex))โดยเชอมโยงกบ"โครงการรฐบาลอเลกทรอนกส"(e-governmentprogram)

โดยโครงการนมจดมงหมายเพอปรบปรงประสทธภาพ(Efficiency)และประสทธผล(Effectiveness)ของการบรการของ

ภาครฐ และพฒนาขดความสามารถการแขงขนของประเทศโดยมกรอบการควบคมทางกฎหมายทมประสทธภาพมากขน

โดยในป2006โครงการนมการใชมาตรการตางๆดงน

• ปรบปรงการแบงปนขอมลภายในภาครฐ

ปรบปรงการแบงปนขอมลภายในหนวยงานตาง ๆ ในภาครฐและยงมการใช "ใบรบรองถาวร" ซงทงภาครฐและเอกชน

สามารถเขาไปตรวจสอบออนไลนไดโดยการใชรหสผาน

• ลดขนตอนการทำางานและใบอนญาตทไมจำาเปน

ลดขอปฏบตทมความยงยากหรอซบซอนเกนไปสำาหรบประชาชนและภาคธรกจตลอดจนลดใบอนญาตทไมจำาเปน

18

• เสรมการเขาถงบรการภาครฐ

ปรบปรงการเชอมโยงของการใหบรการขอมลและการแบงปนขอมลตลอดจนปรบเปลยนวธทประชาชนไดรบการบรการ

ณจดใหบรการเชนการรวมจดใหบรการตางๆเขาดวยกนเปนจดเดยว(One-stopshops)

ตวอยางอน เชน "หนาตางเดยว" (Single logistical window) ซงจะรวมขอมลและเอกสารทงหมดเกยวกบผเกยวของ

ตางๆ ไวในศนยกลางไมวาจะทำาหนาทใดกตามลดความจำาเปนในการตดตอกบหลายหนวยงานนอกจากนระบบนยง

ลดการใชกระดาษในการทำางานและตดสนใจ

• ควบรวมกฎหมายทเกยวของไวเปนเรองเดยวกน

เชนรวมการขอใบอนญาตเกยวกบการทำารายการวทยและโทรทศนเขาไวดวยกนหรอการรวมระบบกฎหมายการพฒนา

เมองและการกอสรางเขาไวดวยกนการทำาเชนนจะชวยลดขอกฎหมายทซำาซอนหรอขดแยงกนเองตลอดจนรวมขอบงคบ

ตางๆทกระจดกระจายมารวมเปนกฎหมายทครอบคลมเพยงฉบบเดยว

• เรมตนดวยจดทเหนผลรวดเรวและชดเจน

ในชวงแรกโครงการนเชอวาการปฏรปควรเรมดวยปญหาทเหนผลชดเจน (Quickwins) แทนทจะมงเนนไปยงการปฏรป

ทกสวนพรอมๆกนสงผลใหมการแกปญหาหลกๆไดอยางรวดเรวในปหลงๆนนโครงการนจงเรมมามงเนนคณภาพ

ของระบบกฎหมายตลอดจนการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกรของภาครฐเกยวกบการออกนโยบายควบคม

ผลลพธ

ถงแมประเทศโปรตเกสจะกำาลงประสบปญหาในดานตางๆขณะกำาลงเรมตนโครงการปฏรปน(เชนปญหาการ

ขาดดลงบประมาณอยางมากหรอปญหาเศรษฐกจทออนแอ) แตวาการปฏรปนไดชวยใหประเทศสงเสรมการคาและการ

ลงทน และยงลดตนทนการบรหารและกฎหมายสำาหรบภาคธรกจ ตวอยางเชน การสรางจดใหบรการเดยว (On-the-

spot-firm)เวลาทใชในการจดตงธรกจนนลดลงจาก50วนเหลอเพยงนอยกวาหนงชวโมง

ผลของโครงการนยงสามารถดไดจากการประเมน"DoingBusiness"ของWorldBankและIFCโดยประเทศโปรตเกสได

พฒนาขนอยางมากในเรองของ"การเรมตนธรกจ"โดยไดอนดบดขนจากอนดบท56ในป2011เปนลำาดบท26ในป2012

จากประเทศทงหมด183ประเทศ

คว�มท�ท�ย

นโยบาย "รฐบาลอเลกทรอนกส" ของประเทศโปรตเกสนนมสวนตอปญหาความเหลอมลำาทางดานเทคโนโลย

ของประชาชนในประเทศ เนองดวยประชาชนและภาคธรกจบางสวน(โดยเฉพาะบรษทขนาดเลกและกลาง) ไมไดเขาถง

อนเตอรเนตทกราย ทำาใหไมสามารถปฏบตตามนโยบายทใหไวอยางเตมทได ทจรงแลวความเหลอมลำาทางเทคโนโลยยง

19

เปนปญหาสำาคญของนโยบายรฐบาลอเลกทรอนกสในหลายประเทศอกดวย

3.3 กรณศกษ�อนๆ

ประเทศสงคโปร – International Enterprise (IE) Singapore

ประเทศสงคโปรเปนประเทศทพงพาการคาการลงทนเพอหลอเลยงประเทศใหมการพฒนา จงมการจดตงหนวย

งานของรฐเฉพาะเรยกวาInternationalEnterprise(IE)Singaporeเพอใหคำาปรกษาดานการลงทนใหกบนกลงทกตาง

ชาต พรอมทงออกเดนสายในการดงดดนกลงทกเขามาในประเทศ ในขณะเดยวกนกอำานวยความสะดวกใหนกลงทนชาว

สงคโปรสามารถลงทนในประเทศตางๆทวโลกไมวาจะเปนขอมลแหลงเงนทนหรอการวจยพฒนาโดยหนวยงานน

เปนองคกรอสระตงขนมากกวา30ปแลวโดยมวตถประสงคหลกเพอดแลการคาการลงทนทจะเกดขนในตางประเทศและ

จากตางประเทศทงหมด

แนนอนวาประเทศสงคโปรตองการดงดดใหนกลงทน บรษทยกษใหญ ตงศนยกลางของทวปเอเชยในประเทศ

สงคโปรซงไดรบผลตอบรบและประสบความสำาเรจดวยดเสมอมาโดยมบรษทเหลานมากกวา40แหงทตงฐานสำานกงาน

ของภมภาคทสงคโปร และรวมตวเลขเงนทนของบรษทขามชาตทงหมดทไหลเขาสสงคโปรในป 2556 มากกวา 21,000

ลานเหรยญสหรฐหรอเทยบเทากบ1ใน4ของงบประมาณแผนดนประเทศไทย

นอกจากน IE ยงพยายามจะสงเสรมใหประเทศสงคโปรเปนหนงในศนยกลางการคาทองคำาของโลกดวย โดยในป 2555

ไดมการแกไขกฎหมาย กำาหนดใหไมมภาษการคาหรอหลอทองเพอการลงทน สงผลใหมลคาการคาขายทองในประเทศ

สงคโปรพงขนรอยละ94มมลคากวา875,000ลานบาทในป2556

นอกจากดงการคาการลงทนเขาสประเทศสงคโปรแลว IE ยงใหความสำาคญมากกบการลงทนนอกประเทศของ

บรษทสญชาตสงคโปร ทไมวาจะเปนขนาดใหญหรอขนาดเลก (SMEs) กตาม โดยมการจดทำาคมอการลงทนในแตละ

ประเทศ(IEInsights)ททางIEเลงเหนวามโอกาสในการทำาธรกจเชนจนญปนพมาเวยดนามอนโดนเชยมาเลเซย

บราซลแมคซโกและองกฤษและทำาการศกษาเชงลกในอตสาหกรรมตางๆทสามารถลงทนไดโดยคมอแลวขอมลเหลา

นจะมการปรบปรงเพอในนกลงทนชาวสงคโปรไดรบขอมลทเปนประโยชนและเออตอการประสบความสำาเรจในการลงทน

นอกจากนยงมการจดทำาการสำารวจIEInternationalizationSurveyเพอเปนขอมลสำาหรบนกลงทนขนาดเลกหรอSMEs

ในการหาชองทางการลงทนในภมภาคตางๆวาในแตละประเทศมการสงเสรมใหเกดSMEsมากนอยแคไหนในพนทใด

ทSMEsจะสามารถทำาตลาดไดงายหรอภมภาคใดสามารถเขาถงแหลงเงนทนในประเทศไดสะดวก

ซงความสำาเรจของIEคอความสำาเรจของประเทศสงคโปรสงผลตอการพฒนาและเมดเงนทไหลเขาสประเทศ

เลกๆอยางสงคโปรเปนอยางมากโดยในป2556รายงานInternationalTradeStatisticsของสหประชาชาตแสดงให

เหนวาประเทศสงคโปรมการคาสนคาใหญสงเปนอนดบท9 ของโลก รองจากสหภาพยโรปจนสหรฐฯญปน ฮองกง

20

เกาหลใตแคนาดาและรสเซยตามลำาดบมมลคากวา24ลานลานบาทนอกจากนประเทศสงคโปรยงเปนผสงออกสนคา

รายใหญอนดบ9ของโลกเชนกนและเปนท1ในอาเซยนดวยโดยมลคาสนคาสงออกของประเทศสงคโปรนนมากถง1

ใน3ของการสงออกสนคาอาเซยนทงหมด

ประเทศเบลเยยม – จดใหบรก�รเดยว (One-stop shops)

ประชาชนทตองการจะเรมธรกจของตนเองสามารถไปตดตอยงจดใหบรการเดยวได โดยประชาชนผมาตดตอจะ

ไดรบรหสประจำาตวกลางไวสำาหรบใชตดตอสอสารกบภาครฐทเกยวของทงหมดและรบความชวยเหลอในขนตอนตาง ๆ

ทเกยวของซงกอนหนานหากประชาชนตองการเรมทำาธรกจจะตองไปตดตออยางนอย4หนวยงานเพอทจะจดตงธรกจ

ประเทศแคน�ด� – จดใหบรก�รเดยวออนไลน

ประเทศแคนาดามการใหบรการผานเวบไซตทเรยกวา BizPal (เพอนทางธรกจ) โดยผประกอบการจะสามารถ

ใชบรการนในการระบในอนญาตทงหมดทตองมจากหนวยงานทงหมดทเกยวของ ไมวาจะเปนรฐบาลกลาง หนวยงานใน

จงหวดหรอหนวยงานยอยในทองถนนอกจากนBizPalยงทำาใหขนตอนของการอนมตนนเขาใจงายขนและลดคาใชจาย

ในการปฏบตตามขอบงคบ

ประเทศองกฤษ – วนประก�ศใชกฎหม�ย

ในหลายๆประเทศบรษทตางๆมกจะพดถงปญหาการขาดขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงของตวกฎหมาย

ดงนน เพอทจะหลกเลยงการเขาใจผดและลดการทจรตซงอาจจะตามมา ประเทศองกฤษจงไดออกกฎวากฎหมายทง

สงคโปร37%

ไทย20%

ม�เลเซย21%

อนโดนเซย17%ฟลปปนส

5%

สดสวนมลค�ก�รสงออกสนค�ของประเทศในอ�เซยน

ทมา:UnitedNations

21

หลายทเกยวของกบภาคธรกจ จะสามารถประกาศใชไดเพยงสองวนในหนงปเทานน คอวนท 6 เมษายน และวนท 1

ตลาคมของทกป โดยมาตรการนจะชวยใหบรษทสามารถวางแผนลวงหนา และลดการออกกฎหมายและคาใชจายทไม

จำาเปนในการตดตามและปรบปรงกระบวนการทางธรกจตามขอกฎหมายทเปลยนแปลง

ประเทศฟนแลนด – ระบบขอมลกล�งออนไลน

ในประเทศฟนแลนดมหนวยงานไปรษณยคอยใหบรการกบภาคธรกจและสมาคมผานระบบออนไลนโดยบรษท

สามารถเลอกไดวาขอมลทกรอกใหกบทางไปรษณยนน จะสงไปใหกบองคกรอนใดอก ทำาใหบรษทตองสงขอมลเพยงครง

เดยวแทนทจะตองไปสงขอมลกบหลายหนวยงานในรปแบบทตางๆกนไป

ประเทศเนเธอรแลนด – โยกย�ยภ�ระจ�กเอกชนม�ยงรฐบ�ล

ในประเทศเนเธอรแลนดบรษทเพยงสงขอมลไปยงกรมสรรพากรและกรมสรรพากรมหนาทในการแบงปนขอมล

ทมไปยงหนวยงานอนเชนบรษทประกนของพนกงาน

ประเทศอ�รเมเนย – หนวยง�นประเมนผลกระทบของก�รออกกฎหม�ย

หลายประเทศไดจดตงหนวยงานประเมนผลกระทบของการออกกฎหมาย(RegulatoryImpactAssessments-

RIA)เพอหลกเลยงการออกกฎหมายทไมจำาเปนตลอดจนประเมนผลกระทบของกฎหมายทออกมาแลวนนตอบรษทขนาด

เลกและขนาดกลาง ประเทศอารเมเนยไดมการจดตงหนวยงานในลกษณะเดยวกน โดยจะมการประเมนผลกระทบทงใน

ดานผลดและผลเสย โดยรวมมอกบผเกยวของจากบรษทขนาดกลางและเลกและในอตสาหกรรมทเกยวของ มาตรการน

ถอเปนมาตรการทชวยเสรมมาตรการอนๆซงจะเนนในการปองกนปญหาแตมาตรการนจะเนนชวยแกไขปญหาทเกดขน

แลว

ประเทศรวนด� – ก�รดงผเกยวของเข�ม�มสวนรวม

ประเทศรวนดามการปรกษาและประสานงานกบ SMEs เปนอยางดกอนทจะออกนโยบายทเกยวกบ SMEs และ

จากการแลกเปลยนขอมลกบSMEs อยางละเอยด ทำาใหพบวาหนงในปญหาสำาคญนนรวมถงกฎหมายทเขาใจยาก และ

การออกกฎหมายโดยหนวยงานทเกยวของลาชา

ประเทศเมกซโก – ใชประโยชนจ�กภ�คประช�ชน (แคมเปญ "ขนตอนในระบบร�ชก�รท

ไรประโยชนทสด")

22

ทางรฐบาลเมกซโกไดออกแคมเปญ "ขนตอนทไรประโยชนทสด" เพอใหรางวลกบประชาชนทเสนอขนตอนใน

ระบบราชการทไรสาระทสดตลอดจนนำาเสนอทางแกทจะเพมประสทธภาพใหกบทางระบบราชการ

ประเทศเดนม�รก – บรห�รทรพย�กรโดยประเมนจ�กคว�มเสยงและผลกระทบ (Risk-

based approach)

รฐบาลเดนมารกไดมงเนนทรพยากรของรฐบาลในการตรวจสอบจดทอาจจะสงผลเสยรายแรงมากกวาตอสงคม

ตวอยางเชน การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมทแบงบรษทออกเปน 3 ประเภท คอ ประเภทท 1 บรษททเปนมตรกบ

สงแวดลอมอยแลวสวนประเภทท2หรอ3เปนบรษททไมไดทำาตามขอบงคบโดยสมบรณดงนนรฐบาลเดนมารกจะมง

เนนทรพยากรไปตรวจสอบบรษทในกลมหลงน

23

4. สรปบทเรยนจ�กกรณศกษ�สำ�หรบนำ�ม�ประยกตใช

ปฏรปขนตอนการทำางานเบลเยยม

แคนาดา

องกฤษโปรตเกสฟนแลนด โปรตเกส

เนเธอรแลนดจอรเจย

จอรเจย

อารเมเนยโปรตเกส

เมกซโก

เดนมารก

จดตง “จดบรการเดยว”

และ “จดตดตอเดยวแบบ online”

One Stop Service

ประสานงานกบภาคเอกชน

อยางมประสทธภาพ

การทำางานใหไดผลลพธสงสด

การลดจำานวนขาราชการภาครฐ

และเพมคณภาพบคลากร

การใชหนวยงานประเมนผล

กระทบของการออกกฎหมาย

รวนดา

24

ปฏรปขนตอนก�รทำ�ง�น

• กำาหนดกรอบเวลาทำางานและตงกฎการ"อนญาต"โดยอตโนมต(จอรเจย)

• ลดจำานวนใบอนญาตและขนตอนการตรวจสอบทไมจำาเปน(โปรตเกส,จอรเจย)

• ปรบปรงการแบงปนขอมลภายในภาครฐ/ระบบขอมลกลางออนไลน(จอรเจย,ฟนแลนด)

• ใชประโยชนจากหนวยงานในตางประเทศ(จอรเจย)

จดตง "จดบรก�รเดยว" และ "จดตดตอเดยวแบบ online"(เบลเยยม,แคนาดา)

ประส�นง�นกบภ�คเอกชนอย�งมประสทธภ�พ

• กำาหนดวนประกาศใชกฎหมายทแนชดในหนงป(องกฤษ)

• ดงผเกยวของเขามามสวนรวมในการออกนโยบาย(รวนดา)

• ควบรวมกฎหมายทเกยวของไวเปนเรองเดยวกน(โปรตเกส)

• โยกยายภาระบางสวนจากเอกชนมายงรฐบาล(เนเธอรแลนด)

ก�รทำ�ง�นใหไดผลลพธสงสด

• เรมตนดวยจดทเหนผลรวดเรวและชดเจน(โปรตเกส)

• บรหารทรพยากรโดยประเมนจากความเสยงและผลกระทบ(เดนมารก)

• ใชประโยชนจากภาคประชาชนดวยแคมเปญ"ขนตอนในระบบราชการทไรประโยชนทสด"(เมกซโก)

ก�รลดจำ�นวนข�ร�ชก�รภ�ครฐ และเพมคณภ�พบคล�กร (จอรเจย)

ก�รใชหนวยง�นประเมนผลกระทบของก�รออกกฎหม�ย (อ�รเมเนย)

25

5. ประเมนผลกระทบจ�กก�รแกไขปญห�

26

หากจะมองวาตลอดระยะเวลากวาครงศตวรรษทผานมา ประเทศไทยไดสญเสยอะไรไปบาง จำานวนเมดเงนเทา

ไหร จากบวงปญหาทฉดความสามารถทางการแขงขนของไทย สามารถเหนไดชดเจนจากการประเมนรายไดมวลรวม

ของประเทศตอประชากร(GDPpercapita)ดงทไดกลาวไปในตอนตนของรายงานฉบบนประมาณ50ปทแลวเราจะ

เหนไดวาระดบรายไดตอหวตอประชากรไทยอยในระดบใกลเคยงกบประเทศสงคโปร เกาหลใตมาเลเซยไตหวนแตใน

ปจจบนประเทศเหลานกลบทงหางเราไปไกลมากเชนประเทศสงคโปรประมาณ10เทาไตหวนและเกาหลใตประมาณ

8เทาหรอแมแตประเทศมาเลเซยซงอยสงกวาเราประมาณ2เทาแตในวนนประเทศไทยกลายเปนประเทศรงทายมการ

พฒนาอยางชาและอยในระดบทตำามากเมอเทยบกบประเทศตางๆในโลก

รปท 5 ร�ยไดมวลรวมของประเทศไทยและประเทศอน ๆ ระหว�งป 1960-2013

GDPperCapita

ทมา:WorldBank

27

รปท 6 คว�มสมพนธระหว�งประสทธภ�พของระบบร�ชก�รและ GDP/capita (PPP)

หมายเหต:BureaucracyIndexRankingหมายถงคาเฉลยของอนดบของประเทศใน4ดานจากGlobalCompetitivenessReport2014-20151)"ภาระ

ทเกดจากกฎระเบยบภาครฐ"2)"ภาระของภาษศลกากร"3)"จำานวนขนตอนทใชในการเรมตนธรกจ"4)"จำานวนวนทจะเรมธรกจ"(อนดบยงสงหมายถงยงด

ตอการประกอบธรกจคอใชขนตอนนอยใชเวลานอย)

ทมา:GlobalCompetitivenessReport,WorldEconomicForum;WorldEconomicOutlookDatabaseApril2014,IMF;FITanalysis.

จากการวเคราะหดความสมพนธระหวางความมประสทธภาพของระบบราชการจากBureaucracyIndex และ

GDP/capita(PPP)พบวาทงสองตวมความสมพนธกนในระดบกลาง(Correlation=0.47)โดยทถาหากระบบราชการม

ประสทธภาพมากขนประชาชนกมแนวโนมจะมกำาลงซอและความเปนอยทดขน

ปจจบนนประเทศไทยอยลำาดบท73จากทงหมด143ประเทศหากประเทศไทยมการปฏรประบบราชการอยาง

จรงจงและสามารถขนไปอยเปนหนงในสบอนดบแรกไดเหมอนกบจอรเจย พบวา ประชาชนจะมความเปนอยดขนเกอบ

เทาตว(GDP/capitaPPPเพมขนเกอบ100%)

28

6. ขอเสนอแนะ

“ระบบราชการ คอ ผพทกษผลประโยชนของประชาชนไมใชทแสวงหาผลประโยชนของตวเองและพวกพอง”

เพอใหการทำางานของหนวยงานภาครฐมประสทธภาพและสงเสรมใหประเทศไทยมขดความสามารถทางการ

แขงขนทเพมขนสถาบนออกแบบอนาคตประเทศไทยมขอเสนอแนะเพอพฒนา‘การบรหารงานบคคล’ดงน

1. ขจดการการแทรกแซงของภาคการเมองและระบบอปถมภโดยใหมการจดตงคณะกรรมการสรรหา(Review

Board)สำาหรบการแตงตงตำาแหนงขาราชการระดบสง โดยเฉพาะอยางยงในระดบปลดกระทรวงรองปลดกระทรวงและ

อธบดหนวยงานในระบบขาราชการตองมกลไกเกราะกำาบงทมนคงและมประสทธภาพเพอปองกนการกาวกายจากภาค

การเมอง

2. จดใหมการพฒนาบคลากรฝกอบรมเพมความรและทกษะอยางเขมขนภายในแตละองคกรของรฐและ

รฐวสาหกจ เพอสรางความเปนเลศในสาขาวชาชพเฉพาะ (Professional and Area Expertise) ทงนเพอปองกนการ

โยกยายขามหนวยงานหรอแมแตการแตงตงบคคลจากภายนอกโดยไมคำานงถงความรและประสบการณทจำาเปนสำาหรบ

หนวยงานนน (Parachute) ซงจะเปดโอกาสใหมการแทรกแซงจากอำานาจทางการเมองทไมรบผดชอบและมงหวงหาผล

ประโยชนจากระบบราชการ

3. เพมขดความสามารถของขาราชการและระบบราชการ(Leangovernment)ใหมการแขงขนบนฐานของขด

ความสามารถของขาราชการและหลกการความสามารถและคณสมบตของบคคล

4. การสรางระบบบรหารงานบคคลบนพนฐานของความรความสามารถอยางแทจรง (Merit System) และคา

ตอบแทน โดยการเปดระบบราชการสำาหรบการเลอกสรรตำาแหนงผบรหาร และปรบโครงสรางฐานเงนเดอนใหมอยาง

เหมาะสม

5. สงเสรมใหเกดระบบคณธรรมและจรยธรรมในทกระดบชน-ประชาชนในภมภาคตองมสทธรบรประวตและ

พฤตกรรมในอดตตลอดจนเหตผลทนำามาสการโยกยายของขาราชการในทกตำาแหนงมาสจงหวดของเขา

6. มกระบวนการประเมนผลการปฏบตงานทเขมขน (Performance Assessment) โดยทำาการประเมนดาน

ประสทธภาพการทำางาน ไปพรอมกบการประเมนดานคณธรรมและจรยธรรม และใหแตละหนวยงานเปนผจดทำาตวชวด

การทำางานทเหมาะสมสอดคลองกบเปาหมายของการดำาเนนงาน

7. ปองกนการทจรตและผลประโยชนทบซอนระหวางขาราชการและองคกรอสระ ขาราชการและขาราชการ

29

ระดบสงไมควรทจะดำารงตำาแหนงคณะผบรหารขององคกรอสระองคกรกำากบดแลองคกรมหาชนหรอรฐวสาหกจใดๆ

ในขณะทยงรบราชการอย เพอปองกนการคอรรปชน แตหากมความจำาเปนทบคคลเหลานตองดำารงตำาแหนงในองคกร

ตางๆควบคกบการเปนขาราชการจะไมสามารถรบผลประโยชนตอบแทนจากองคกรนนๆได

“เขาใจสถานการณ รงาน รหนาท...”

และเพอใหเกดความยงยนหนวยงานทเกยวของกบการใหการบรการประชาชนควรจะไดรบการปรบปรงคณภาพ

เชนกนโดยทางสถาบนฯมขอเสนอดงน

1. ขาราชการของประชาชน ปฏรประบบราชการใหขาราชการทำางานเพอใหเปนขาราชการททำาหนาทให

ประชาชนอยางแทจรง ตองมการปฏรประบบราชการใหบคลากรของรฐมความสำานก ตระหนกร วาหนวยงานราชการ

ไมใชสถานททจะหาผลประโยชนสวนตน

2. บรการอยางมมาตรฐาน มการกำาหนดมาตรฐานในการใหบรการประชาชน พรอมกำาหนดตวชวดและ

เปาหมายของการบรการอยางชดเจน

3. การทำางานทสอดคลองกบสถานการณปรบเปลยนการบรหารจดการใหมความยดหยนและคลองตวมากขน

ตามสภาพการณทเปลยนแปลงอยเสมอ

4. ปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ใชแนวคดLeanGovernment เพอปรบปรงและพฒนาระบบราชการใหม

ประสทธภาพเพมขนโดยการลดความสญเสยและลดกจกรรมทสญเปลาทงในสวนของภาครฐและประชาชน

ประเทศไทยกาวชากวาคนอนมามากแลวและมลคาการสญเสยทางเศรษฐกจนนมอาจจะประเมนได หากเรา

ยงไมกาวออกจากหลมความสญเสยน เราอาจจะเปนประเทศทตกขบวนรถไฟแหงการพฒนาได แตการเพมขดความ

สามารถทางการแขงขนของประเทศอยางมประสทธภาพนน ไมสามารถจะไปพงใครคนใดคนหนง หรอ หนวยงานใด

เพยงหนวยใดได แมภาคเอกชนของไทยอาจมกำาลงและและคณภาพทสามารถสกบชาตอนได แตไมสามารถทจะดำาเนน

การแตเพยงฝายเดยวในนามของประเทศไทยบนเวทโลกได ทกองคาพยพของประเทศไทยจะตองจบมอรวมกน และเดน

หนาขบเคลอนประเทศไทยไปขางหนา

“ความสำาเรจ และ ความประเสรฐของขาราชการ คอ การใหบรการประชาชน Public Service Minded”

30

7. อ�งอง

Anti-Corruption Business Portal, 2012. Corruption Vocabulary. http://www.business-anti-corruption.com/

about-corruption/vocabulary/

InternationalMonetaryFund,Apr2014.WorldEconomicOutlookDatabase.

MairaMartini,2012.Bestpracticesinreducingbureaucracyandcorruption.TransparencyInternational.

MairaMartini,2013.Reducingbureaucracyandcorruptionaffectingsmallandmediumenterprises.U4Re-

sourceCenterHelpdesk.

WorldBank&InternationalFinanceCorporation(IFC),2014.DoingBusiness.http://www.doingbusiness.org/

WorldEconomicForum,2014.TheGlobalCompetitivenessReport.

31

จดทำ�โดย

สถาบนออกแบบอนาคตประเทศไทย

FutureInnovativeThailandInstitute

คณะทำ�ง�น

ดร.สทธกรกงแกว

นายณฐพลเลศไพรวลย

นางสาววยดามากทาไม

นาวสาวจรรยวรรธนสงขเมอง

นางสาวพลอยทพยวณชยมณบษย

นางสาวมนรดาแยมกสกร

นางสาวญาณนสวสดชย

นางสาวธญชนกนานา

ทปรกษ�

ดร.การดเลยวไพโรจน

ดร.ธราดลเปยมพงศสานต

ดร.วระชยถาวรทนต

Tel: 02-354-3578

Fax: 02-354-3577

Website: fit.or.th

Facebook: Future Innovative Thailand Institute

Address: 465/1-467 ชน 6 ถนน ศรอยธยา

แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400