tẬp hai mƯƠi - phapmontinhdo.vnphapmontinhdo.vn/uploads/files/1 bÀi pdf - word/02 bÀi word/17...
Post on 14-Sep-2019
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
1
TẬP HAI MƯƠI
Đương nhiên đối với bản thân mình phải yêu cầu không buông lơi,
đối với những người ở bên cạnh mình thì không nên yêu cầu quá
nghiêm khắc. “Nghiêm khắc với bản thân mình, rộng lòng với người”.
Thí dụ như nói, chúng ta đối với những người xung quanh rất nghiêm
khắc, họ nhìn thấy các vị sẽ: “Ồ, chạy nhanh thôi! Lại nói anh không
được ăn món này, không được ăn món kia, nhanh chóng không nên ngồi
cùng bàn với anh ấy”. Mọi người nhìn thấy các vị đều sợ hãi thì làm
sao các vị mang những lời giáo huấn tốt đẹp này cho họ được. Phải
hằng thuận chúng sanh, điều chỉnh tình người. Nghiêm khắc với chính
mình thì đức hạnh của mình mới nhanh chóng được nâng cao, thì những
dục vọng này buông bỏ được càng nhanh, từ trong tâm mọi người đều
khâm phục bạn. Các vị không nên yêu cầu họ, khống chế họ, dần dần
họ sẽ bị các vị cảm hóa, đó không phải là tự nhiên họ đã khâm phục các
vị sao.
Bước tiếp theo là thay đổi. Nếu các vị cưỡng ép, sự khống chế dục
vọng này gây ra sự đau khổ cho người khác thì kết quả ngược lại. Cho
nên bản thân không nên buông thả theo dục vọng, phải biết tiết chế dục
vọng. Nhưng đối với mọi người có thể bao dung, không nên yêu cầu
quá đáng, nên dùng đức hạnh thực sự của các vị thì sẽ tự động cảm
động, cảm hóa được những người xung quanh, như vậy mới đúng.
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
2
“Chánh kỷ nhi bất cầu ư nhân, tắc vô oán”. Không làm cho mình
trở nên chân chánh mà yêu cầu người chân chánh thì chắc chắn sẽ có
nhiều oán hận.
“Lịch quán hữu gia hữu quốc”, những từ hữu gia, hữu quốc này họ
có thể hưng thạnh, chính là “kỳ đắc chi dã”, gia đình, quốc gia thịnh
vượng.
“Mạc bất giai ư cần kiệm”, cho nên cần kiệm là cái gốc của việc
chăm lo gia đình. Chỉ cần có cần kiệm thì gia đình này chắc chắn thịnh
vượng, chỉ cần quốc gia cần kiệm thì chắc chắn sẽ giàu mạnh.
“Kỳ thất chi dã”. Quốc gia gia đình đều suy yếu hoàn toàn do sự
xa xỉ gây ra. Vì vậy, tiết kiệm thì có thể tiết dục, xa xỉ thì sẽ phóng túng
dục tình. “Phóng tình giả” thì rất nguy hiểm, cả thân tâm cũng rất nguy
hiểm, sức khỏe sẽ bị phá hủy.
Các vị xem, những người trẻ hiện nay sức khỏe càng ngày càng tệ,
đều là do không biết trọng điểm của sự tiết dục. “Tiết dục giả an”. Các
vị xem, một gia đình biết cần kiệm thì cuộc sống của họ rất dư dả, rất
yên ổn. Hơn nữa, không chỉ hiện tại yên ổn, thế hệ sau của họ cũng yên
ổn, bởi vì thế hệ sau cũng đã nuôi dưỡng được thái độ sống cần kiệm.
Việc cần kiệm này, Đường Thái Tông cũng làm một tấm gương tốt
cho chúng ta. Thái Tông là một hoàng đế thành công như vậy, chắc
chắn không phải là sự ngẫu nhiên. Vào năm Trinh Quán thứ hai, có vị
quan can gián, y theo trong “Lễ Ký” nói: “Vào tháng cuối mùa hạ,
tháng cuối cùng của mùa hè có thể cư trú ở trên nhà sàn”. Vì sao vậy?
Bởi vì mặt đất tương đối ẩm ướt, mùa hè trời mưa nhiều. Mùa thu, mưa
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
3
thu cũng vừa mới bắt đầu, trong cung tương đối ẩm ướt. Sự ẩm ướt thì
không tốt cho sức khỏe, cho nên có thể cất nhà sàn để ở. Đúng ngay lúc
mười mấy tuổi thì Hoàng đế Thái Tông đã rong ruổi nơi sa trường, dầm
sương dãi nắng, ông cũng bị bịnh phong thấp. Cuối cùng, họ thỉnh cầu
Hoàng đế Thái Tông xây dựng một căn gác để ở, Hoàng đế trả
lời: “Trẫm tuy là bị bịnh phong thấp, không thích hợp trú ở những nơi
ẩm ướt. Các khanh tuy đều đến cầu xin ta xây dựng một căn gác, nhưng
chi phí quá nhiều, tiêu tốn số tiền quá lớn”. Thái Tông nhắc đến thời
Hán Văn Đế (họ luôn lấy cổ Thánh Tiên Hiền làm tấm gương), Văn Đế
cai trị thời Văn Cảnh cũng rất hưng thịnh, nhà vua muốn xây một sân
phơi, nhưng bởi vì phải tiêu tốn số tiền của mười dòng họ, Hán Văn Đế
nghe xong trong lòng không đành, cho nên liền không xây sân phơi.
Hoàng đế nói: “Đức hạnh của trẫm không bằng Hán Văn Đế mà lại
tiêu số tiền vượt hơn hẳn Hán Văn Đế, lẽ nào một quân vương phụ mẫu
của thiên hạ phải làm những việc này sao?”. Các vị quan đã năm lần
bảy lượt thỉnh cầu, nhà vua vẫn giữ nguyên ý định, không đồng ý dựng
lầu gác này. Thái Tông thật đáng quý!
Trên làm thì dưới noi theo. Vào lúc đó, có một vị đại quan là Cụ
Sầm Văn Bổn làm đến chức Trung Thư Lệnh (đây là quan lớn cấp bộ
trưởng), nhà của cụ cũng tương đối trũng thấp, cũng khá ẩm ướt, trang
trí của cả căn nhà vô cùng giản dị. Có người khuyên với cụ nên tích lũy
một chút tài sản cho mình, kêu cụ đi mua đất đai hoặc là xây dựng nhà
cho to lên, làm cho thoải mái một chút. Văn Bổn than vãn: “Tôi vốn là
một người nông dân áo vải ở Nam Dương tỉnh Hà Nam”, nghĩa là một
người dân bình thường, “cũng không có lập công lao hãn mã nào”,
nghĩa là không có rong ruổi nơi sa trường để lập công lao hiển hách.
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
4
Ông là một vị quan văn dùng bút mực để viết những lời bẩm tấu, can
gián cho quốc gia, sau này được làm đến chức quan Trung Thư Lệnh.
Bản thân ông cảm thấy như vậy là đã quá lắm rồi, đã đạt được đỉnh
điểm rồi, đã chịu ơn quá lớn với hoàng đế, với quốc gia rồi. Bổng lộc
cao như vậy, ông tiếp nhận đã cảm thấy trong lòng rất bất an, cảm thấy
ân đức của quốc gia rất lớn, làm sao mà còn nói bản thân lại đi kinh
doanh sản nghiệp kiếm thêm chút đỉnh tiền nữa, ông nhất định không
thể làm như vậy được. Những người đến khuyên nghe ông nói như vậy,
than vãn như vậy là đã thoái rồi. Những vị quan này cũng rất là cần
kiệm, cũng là học theo Hoàng đế Thái Tông. Căn nhà của Thừa tướng
Ngụy Trưng cũng vô cùng giản dị, thậm chí là rất sơ sài. Vốn là muốn
xây dựng cung điện của triều đình, nhưng Hoàng đế Thái Tông biết
được nên mang phần gỗ đó di chuyển toàn bộ đến nhà Thừa tướng
Ngụy Trưng để xây cất. Nhà vua rất quý trọng đại thần cấp dưới của
mình.
Chúng ta tiếp tục xem câu kế tiếp: “Bão phác tử, bổ dụ”. Chúng ta
cùng nhau đọc đoạn văn một lần:
“Lệnh cấm không rõ ràng nhưng lại dùng hình phạt hà khắc để dẹp
yên họa hoạn. Triều đình đối với chiến sự mưu hoạch không thích đáng,
không phản tỉnh, lại dốc hết binh lính đi xâm lược các nước láng giềng.
Việc đó giống như cắt bỏ hoa màu để tiêu diệt châu chấu, chặt hết cây
cối để tiêu diệt sâu mọt, tự nuốt thuốc độc để tiêu diệt chấy rận, tháo bỏ
phòng ốc để xua đuổi chim chóc chuột nhà”.
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
5
Đoạn này nói đến nhà vua trong “quân đạo” có phần “trừng phẫn”
của “tu thân”. Làm lãnh đạo không nên quá nóng giận, phải nên biết
điều phục cơn nóng giận, phẫn nộ của mình.
“Cấm lệnh bất minh”, nghĩa là luật lệ của quốc gia không rõ ràng.
“Nhi nghiêm hình dĩ tĩnh loạn”. Luật lệ không rõ ràng, người dân
không biết làm thế nào mới đúng, cuối cùng là có những cuộc bạo loạn.
Trái lại, họ dùng hình phạt rất nghiêm khắc để trấn áp. Điều này chính
là dùng tâm phẫn nộ để xử lý sự việc, để đối xử với người dân. Điều
này không đúng.
Vì vậy, trong “Luận Ngữ”, Khổng Tử có nói một đoạn, nhắc nhở
đúng điểm yếu của những người lãnh đạo. Phu Tử nói: “Không dạy
bảo mà giết gọi là ác nghiệt, không răn đe mà muốn thấy thành tựu thì
gọi tàn bạo”. Chúng ta nên ôn tập trước khi giảng qua.
“Mạn lệnh chí kỳ vị chi tặc, do chi dư nhân dã, xuất nạp chi lận, vị
chi hữu tư”. Chúng ta khâm phục lời giáo huấn của Phu Tử, lúc nào
cũng thuận theo sự vật. Có một điều căn bản để suy nghĩ, để giải quyết,
không giáo dục cho họ mà xử phạt họ, thậm chí là sát hại họ.
“Vị chi ngược”, sự tàn bạo này đối với người dân, bao gồm việc
dạy học ở trong trường của chúng ta, không giáo dục mà lại xử phạt, gọi
là ngược đãi trẻ em. Đây không phải là một vị vua của người, là sự việc
mà thầy của người nên làm. Chúng ta có trách nhiệm dạy họ cho tốt, có
trách nhiệm dạy cấp dưới cho tốt. Nhất là hiện nay, văn hóa truyền
thống của thế hệ này, đạo lý làm người tương đối bị khiếm khuyết, họ
cũng là những người chịu thiệt hại, họ cũng rất đáng thương. Vì vậy,
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
6
chúng ta phải dùng tâm nhẫn nại để chăm sóc dạy bảo họ, họ có duyên
với chúng ta một ngày thì chúng ta liền tận tâm một ngày. Một vị lãnh
đạo lòng dạ phải rộng lớn, lòng khoan dung phải lớn. Lượng lớn thì
phước lớn. Không nên nói: “Ây da, anh nhân viên này lãng phí rất
nhiều thời gian của tôi”. Giả như anh ấy thật sự vẫn có duyên với các vị
thì các vị nên chân thành quan tâm anh ấy mới đúng. Thiệt thòi là
phước. Người Phúc Kiến chúng ta có câu nói: “Ông trời thương yêu
những người khờ khạo chất phác” (nghĩa là không so bì tính toán với
họ, có thể bố thí rất vui vẻ). Các vị tận tâm tận lực quan tâm tốt đến
những người trẻ hiện nay, cũng chính là giúp đỡ cho đất nước giáo dục
họ, sau này họ phải xây dựng gia đình, cũng phải gánh vác quốc gia
trong tương lai. Các vị dạy được một đứa trẻ hiểu biết chuyện thì công
đức vô lượng, hơn nữa nói thật là thầy và trò cùng tiến bộ. Các vị thật
sự dùng tâm để dạy thì đức hạnh, năng lực của các vị sẽ được nâng cao
hơn, thiên hạ thật sự không có chuyện bị thiệt thòi. Chân thành an trú
trong duyên phận, tận tâm tận lực mà làm thì mới đúng. Càng đáng quý
hơn là canh giữ cho tốt cái tâm này, là phúc hậu, nhân ái mà không hà
khắc.
“Bất giới thị thành”. Không đi khuyên giải cho người dân, còn mở
to mắt nhìn họ làm sai mà thấy vui sướng, kéo họ trở lại rồi xử phạt.
Điều này gọi là tàn bạo, chính sách tàn bạo.
“Mạn lệnh chí kỳ”, nghĩa là một số đạo luật công bố rất chậm, sau
đó thì lại kêu người dân lập tức tuân thủ, nếu không tuân thủ thì liền
phạt. Các vị làm sao mà phản ứng chứ? Là vấn đề của quốc gia nào?
Đây gọi là làm tổn thương người dân. Hay là với tình huống như vậy ở
đơn vị của chúng ta làm sao mà phản ứng mạnh mẽ như vậy chứ? Ta
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
7
phải đi điều tra kỹ càng những tình huống này, tìm hiểu cho thật kỹ sự
việc, nếu không thì ta sẽ tạo ra nghiệp ác.
“Do chi dư nhân dã”, điều này thật sự là vị lãnh đạo nên trọng
nghĩa khinh tài, nên đem tiền của mà tận tình chăm sóc cho người dân.
Nhưng nếu các vị tính toán tiền tài với người dân thì giống như một
nhân viên kế toán thu chi rất keo kiệt, một xu cũng không lọt, vậy thì
quân vương này của bạn có chút giống như quan lại tàn ác, không có
được khí khái độ lượng của một vị hoàng đế, một vị quân vương rồi.
Chúng ta ôn lại một câu chuyện. Văn Vương hỏi Khương Thái
Công: “Làm sao để cai trị thiên hạ?”. Thái Công nói: “Vương quốc
phú dân, bá quốc phú sĩ, cẩn tồn chi quốc phú đại phu”. Nếu quốc gia
diệt vong thì kho tài sản của quân vương sẽ bị mất, có nhớ hay không?
Phục hồi trí nhớ lại chưa? Trong “Cổ văn độc bổn”, điều này nói vô
cùng quan trọng. Chỉ cần để cho người dân sống tốt thì quốc gia này
chắc chắn sẽ mạnh. Chỉ cần bản thân hoàng đế có tài sản, bản thân quân
vương có tài sản thì quốc gia này nhất định sẽ diệt vong. Kết cuộc Văn
Vương nói: “Tốt rồi, nói rất hay!”. Khương Thái Công tiếp tục nói một
câu: “Túc thiện bất tường”, biết việc thiện mà không đi làm ngay thì
không có được sự may mắn. Văn Vương nghe xong lập tức hiểu ra, liền
mở hết cửa kho, toàn bộ những người góa bụa cô đơn đều được giúp đỡ.
Mọi người nên nhớ câu nói này: “Túc thiện bất tường”, biết được
việc làm tốt mà không noi theo, đây là điều không may.
“Văn nghĩa bất năng tỉ, bất thiện bất năng cải, thị ưu”. Khí phách
này của Khổng Tử là nghe được việc đạo nghĩa, việc làm tốt phải lập
tức làm ngay. Thật ra, nếu không lập tức làm ngay thì bị quên.
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
8
“Minh nhật phục minh nhật, minh nhật hà kỳ đa, ngã sanh đãi
minh nhật, vạn sự thành sa đà”. Được rồi, chỗ này nhắc đến “cấm lệnh
bất minh”, không phản tỉnh chính mình thì làm không được thỏa đáng.
Không phản tỉnh chính mình, ngược lại dùng hình phạt nghiêm khắc để
trấn áp, để xử phạt người dân, điều này chẳng được thỏa đáng.
Vào thời của Tùy Dạng Đế (đây là Hoàng đế Thái Tông đang
tưởng nhớ lại), Tùy Dạng Đế lúc đó đã bắt oan khoảng hai ngàn người
trộm cướp. Có một vị quan đã đi điều tra. Về cơ bản thì tất cả đều là bị
oan, hình như chỉ có bảy người hay là chín người vẫn chưa thể xác định
được nơi xảy ra vụ án lúc đó xảy ra ở chỗ nào, hơn một ngàn chín trăm
người khác đều chứng minh được cơ bản là vô tội. Nhưng những vị
quan đại thần đi điều tra xong nói: “Hoàng đế đã ra lệnh rồi, chúng tôi
không dám cãi lại lệnh của Hoàng đế”. Rốt cuộc là chém chết hơn một
ngàn chín trăm người. Như vậy thì đâu có đạo lý không mất nước chứ.
Họ xử người dân về tội gì? Đương nhiên ngoài Tùy Dạng Đế hồ đồ ra
thì những vị quan này cũng thật sự là phải bị đọa địa ngục. Đâu thể nói
hoàng đế đã ra lệnh rồi thì xem hơn một ngàn chín trăm mạng người
như cỏ rác. Các vị nói xem, người dân không tạo phản, đó mới là điều
kỳ lạ đúng không? Các vị nói xem, hơn một ngàn chín trăm gia đình
này có thể đồng ý với quốc gia không? Người được lòng dân thì được
thiên hạ, người làm mất lòng dân thì chắc chắn sẽ mất thiên hạ. Hoàng
đế Thái Tông luôn luôn lấy triều nhà Tùy làm tấm gương, đây cũng là
chỗ hiếm thấy của ông.
Câu tiếp theo: “Miếu toán bất tinh, nhi cùng binh dĩ xâm lăng”.
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
9
“Miếu toán bất tinh” là chỉ chính sách trọng đại của quốc gia,
hoặc là lập kế hoạch việc quân sự to lớn của quốc gia. Nhận định không
thích hợp, không chuẩn xác, không chỉ không phản tỉnh, mà còn dùng
triệt để lực lượng của mình đi xâm lăng các nước láng giềng. Việc này
cũng làm cho dân chúng của nước láng giềng phẫn nộ. Hơn nữa, bản
thân mình đã sai mà còn đi đánh người khác, việc này cũng rất khó
nhận được sự chấp nhận của dân chúng trong nước. Hành vi như vậy
chắc chắn sẽ chiêu cảm đại họa đến. Điều căn bản này không được phản
tỉnh là do tính khí cáu kỉnh làm chủ, cái tâm sân hận đã làm chủ. Làm
như vậy, như chúng tôi vừa mới nói, không chịu phản tỉnh mà còn
trách mắng người dân, không chịu phản tỉnh mà còn đi đánh các nước
láng giềng, thì quốc gia này sẽ nhanh chóng bị diệt vong. Cách họ hành
xử như vậy, thí dụ giống như cái gì? “Do sám hòa dĩ kế hoàng trùng”.
Từ “hòa” này ý nói là hoa màu, nghĩa là hết thảy hoa màu đều bị cắt bỏ
hết để giết chết châu chấu. Nghĩa là nói nhà vua muốn trừ bỏ châu chấu
cho nên mới cắt bỏ hết toàn bộ hoa màu. Chính là nói nhà vua luôn luôn
giải quyết vấn đề trong sự phẫn nộ, rốt cuộc là đất nước cũng bị ông
phá hủy.
Vì vậy, cả một đời người, điều hối hận nhất là những sự việc gây
ra trong cơn nóng giận. Con người nếu như không hối hận, nếu như
không tạo ra những sai lầm chẳng có cách nào xoay chuyển, nhất định
phải nên kiềm hãm lại. Khống chế được cảm xúc, làm chủ được cảm
xúc mới có thể nắm vững được tương lai. Các vị xem, bây giờ hãy
tưởng tượng một chút, có một người tức giận với con châu chấu, vì
muốn giết hết châu chấu nên hết thảy ruộng đất họ đã gieo trồng đều bị
chặt hết. Họ cảm thấy có chút khoái chí. Đến khi họ bình tĩnh trở lại,
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
10
thì “xong rồi, chẳng còn gì để ăn”. Các vị xem, con người lúc nào cũng
là hối hận, hối hận, phần sau là sự ăn năn rất to lớn.
“Phạt mộc dĩ sát hiệt hạt”, đốn sạch toàn bộ cây này, vì sao vậy?
Vì họ muốn giết sâu bọ. Cảm xúc của con người hiện nay thay đổi rất
nghiêm trọng, xử lý công việc đều là làm như vậy. Thí dụ như nói tình
cảm không được như ý, “tôi không cưới được cô thì tôi cũng không tha
cho cô đâu”, rốt cuộc thì cuộc đời của anh đó cũng bị hủy hoại mất.
Cảm xúc này thực tế là quá nghiêm trọng.
“Giảm thực dĩ trung tảo sắt”. “Giảm thực” ở đây là nói uống thuốc
độc để giết chết con bò chét trên thân thể của mình.
Thêm một thí dụ nữa, “đập căn nhà bỏ đi”. Hôm nay ta liều với
ngươi, chính là muốn bắt cho được con chuột, rốt cuộc là đập bỏ căn
nhà của mình đi để đuổi bắt con chim se sẻ và con chuột.
Mọi người bình tĩnh mà xem, có rất nhiều báo chí đăng tin, những
tình huống cũng có chút giống như điều này, nghĩa là họ không kiềm
chế được cảm xúc nên tự hủy hoại mất cuộc sống của mình. Vì vậy,
một vị lãnh đạo phải luôn luôn nghĩ đến cả quốc gia, cả đoàn thể, không
nên vì cảm xúc của mình mà gây ra tai họa lớn.
Trong “Luận Ngữ”, Khổng Tử có nói: “Nhất triêu chi phẫn”. Cơn
nóng giận trong một buổi sáng hôm nào đó không khống chế được cảm
xúc, bỗng nhiên xung đột với hoàng đế, xung đột với người chủ quản
rất nghiêm trọng. Hoàng đế ra lệnh “tru di cửu tộc”. Một cơn giận buổi
sáng đã quên thân mình, còn liên lụy đến người thân của mình. Họ
không biết được bản thân của họ còn có mạng sống của người thân nữa,
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
11
có thể do họ đã hành động theo cảm tính, phẫn nộ nên gặp phải nguy
nan. Việc này là không có trí tuệ. Hiện nay không có tình huống như
vậy, nhưng chúng ta luôn luôn vì sự nổi giận mà phá hỏng công việc,
phá hỏng sự nghiệp, cuối cùng có thể người ở trong nhà cũng bị mệt
theo chúng ta. Đặc biệt là tức giận sẽ làm hại gan, sức khỏe suy kém,
cha mẹ, người thân đều lo lắng.
Con người không thương yêu cái thân này, điều trước tiên là đã
thiếu cái tâm hiếu. Thứ hai là không có đủ trách nhiệm đối với gia đình,
đoàn thể. Con người nhất định phải luôn luôn nghĩ đến gia đình, đoàn
thể; không nên tăng thêm gánh nặng cho gia đình, để đoàn thể lo lắng
cho đức hạnh của chúng ta, lo lắng cho sức khỏe chúng ta. Việc này là
không tận hết bổn phận của một con người. Chăm sóc bản thân mình tốt
cũng là một trách nhiệm. Điều này là cùng với mọi người vừa nhắc đến
tánh quan trọng của việc kiềm chế.
Chúng ta tiếp tục xem câu tiếp theo, ở quyển ba. Hai câu này là
uốn nắn tánh xấu của bản thân mình. Hay nổi nóng thật sự dễ dàng
chuốc lấy sự diệt vong, nhất là cũng dễ bị tự cao tự đại, không biết giữ
bình tĩnh, không biết phản tỉnh. Lời giáo huấn ở trong “Hán Thư”:
Những Thánh Nhân làm lãnh đạo lúc nào cũng lo nghĩ cho lợi ích
của nhân dân trong thiên hạ, không vì sự phẫn nộ của cá nhân mà làm
tổn hại đến điều chính nghĩa trong thiên hạ.
Những vị cổ Thánh tiên vương này đức hạnh làm được Thánh
nhân, họ lúc nào cũng lấy lợi ích của người dân mà suy tính, để cân
nhắc, nhất định sẽ không vì sự tức giận nhất thời của mình mà tổn hại
đến lợi ích chung của cả quốc gia, đến quyền lợi của cả quốc gia. Họ sẽ
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
12
không làm những việc như vậy. Quốc gia cũng như vậy. Chúng ta ở
trong một đoàn thể luôn luôn lấy đại cuộc làm trọng, luôn nghĩ về đoàn
thể, bất kỳ người nào có ân oán với chúng ta nhất định phải bao dung,
nhất định không vì thù oán cá nhân mà gây trở ngại cho công việc của
tập thể. Đây là việc chung trong thiên hạ. Người mà nghĩ đến nhân dân
thì nhất định sẽ không làm những việc này. Giả như chúng ta có cái tâm
như vậy, ở trong tất cả mọi cảnh duyên liền biết nghĩ đến đoàn thể,
không thể tạo ra sự xung đột, sự đối lập. Nên “dĩ hòa vi quý”, “thiên
thời không bằng địa lợi, địa lợi không bằng nhân hòa”. Câu này cũng
nói đến rất nhiều vị vua vì tức giận nhất thời liền phát động mấy trăm
ngàn quân đi đánh nhau. Thật sự con cái của mấy trăm ngàn người đó
đều ở trong phút giây sanh tử, hơn nữa lương thực ăn mỗi ngày đều là
gánh nặng cho quốc gia. Vì một mối thù cá nhân, rốt cuộc là quốc gia
phải gánh nặng như vậy. Đây không phải là người sáng suốt, cho nên
mới làm những việc như vậy. Địa vị càng cao, càng muốn chi phối cảm
xúc, vì sao vậy? Địa vị càng cao, cấp dưới và những người trong đoàn
thể rất tự nhiên sẽ tôn trọng chúng ta. Cấp dưới tôn trọng chúng ta thì sự
nổi giận của chúng ta lại đặc biệt lớn, buồn vui rất thất thường đối với
những người tôn trọng chúng ta, trong tâm của họ rất khó điều chỉnh
thích hợp. Họ vốn là rất tôn trọng, nhưng cơn tức giận của chúng ta
nhiều như vậy đã làm cho tâm của họ có nhiều trở ngại, rất khó chịu.
Việc này cũng nên để cho chúng ta phải bình tĩnh, nên kết thiện duyên
với những người có duyên, nên mến mộ mỗi cái nhân duyên.
Chúng ta từ nơi gia đình mà xem lại, giả như cha mẹ buồn vui thất
thường thì tâm lý của con cái họ đặc biệt sẽ có chướng ngại, thậm chí
đối với mọi người đều có sự đề phòng. Bởi vì khi chúng còn nhỏ rất
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
13
cung kính cha mẹ, rất muốn sà vào lòng của cha mẹ, nhưng mà cha mẹ
đột nhiên nổi lên cơn nóng giận, làm cho chúng không lần ra manh mối,
cơ bản là làm cho chúng không biết đã xảy ra chuyện gì. Vỗ hai bàn tay
chạy đến, rốt cuộc là làm cho chúng đối với cha mẹ hoàn toàn là một
thiên tính tự nhiên liền trở thành chướng ngại. Nghiêm trọng hơn, chính
là không còn tin tưởng vào cha mẹ nữa. Con cái tin tưởng vào cha mẹ
đó là thiên tính, vì sao cuối cùng lại trở thành như vậy? Người làm cha
mẹ chúng ta phải nên suy xét lại, vì sao con cái có tâm sự mà không nói
với chúng ta, sự chướng ngại, sự ngăn cách này bắt đầu từ lúc nào đây?
Có những lúc không nên một mực trách móc con cái, rất nhiều ngọn
nguồn của vấn đề đều do ở nơi người lớn là cha mẹ.
Tôi con nhớ quá trình trưởng thành của mình đến lúc học trung
học, làm việc gì thì nhất định đều phải thưa với mẹ, việc sai lầm cũng
thưa với mẹ. Bởi vì trong gia đình thì không có bí mật, nếu không nói
thì hình như ngủ không được, trong lòng cảm thấy như là đã dối gạt mẹ,
không nói thật với mẹ thì rất khó chịu. Đây là việc tự nhiên.
Chúng ta tiếp tục xem câu tiếp theo, trang 218, quyể thứ hai. Câu
nói vừa rồi làm chúng tôi nhớ đến mấy tiết học trước. Cống Vũ khuyên
ngăn Hán Nguyên Đế, trong đó có nói đến câu này. “Vương giả thụ
mệnh ư thiên, vi dân phụ mẫu”. Quân vương là nhận được mệnh trời
nên phải đảm nhiệm, có thể gánh trách nhiệm giám hộ người dân, thay
trời yêu thương nhân dân, như vậy mới đúng. Cho nên cũng giống như
chúng ta hôm nay, có thể làm giáo viên, có thể làm bậc trưởng bối, có
thể làm lãnh đạo của một đoàn thể, điều này cũng là nhận mệnh ở nơi
ông trời. Phước báu của chúng ta đã hiện tiền, hãy trân quý cái phước
báu này, tạo phúc ở nơi con người. “Đệ Tử Quy” nói: “Đối người ở,
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
14
thân đoan chánh. Tuy đoan chánh, lòng độ lượng”, cái tâm phải như
vậy.
Tiếp theo là chúng ta nói đến phương diện tu thân, một điểm quan
trọng khác chính là “chuyển biến thiện”. Hiểu được điều thiện rồi thì
phải nhanh chóng đi làm. Những lời giáo huấn trong “Luận Ngữ”,
chúng ta cùng nhau đọc một lần. Khổng tử nói: “Trong ba người đi
đường tất có kẻ làm thầy mình. Bắt chước điều lành của người thiện,
sửa đổi điều sai lầm của kẻ bất thiện”. Chúng ta nhìn thấy đoạn nguyên
văn Ngụy thừa tướng đã biên soạn và phiên dịch những đoạn chú giải
nhỏ: “Ngôn ngã tam nhân hành, bổn vô hiền ngu, trạch thiện tùng chi,
bất thiện cải chi, cố vô thường sư”. Ba người đi chung với nhau hoàn
toàn không thể nói một người là hiền, một người là ngu, ý nghĩa không
phải như vậy, mà là ba người cùng sống với nhau, hoặc là sống chung
với những người khác, nên nhìn thấy ưu điểm, hành vi thiện của người
khác, chúng ta cố gắng mà học tập mà noi theo. “Tức tư tề”, thấy người
khác có những điều bất thiện không nên chỉ trích, mà nên hồi đầu phản
tỉnh mình. Mỗi một người đều là tấm gương của ta, cho dù họ là thiện
hay là ác, đều là để giáo dục cho ta. Hãy xem mọi người đều là thầy của
ta, chỉ có bản thân ta là học trò. Nếu họ bất thiện thì bản thân ta phải
sửa trước. Ta sửa xong rồi, sự thị phạm tốt này sẽ ảnh hưởng đến họ, họ
cũng có thể sửa đổi. Ta không sửa đổi mà chỉ yêu cầu họ, trong tâm họ
không phục.
“Cố vô thường sư”, không nói thầy giáo cố định, họ đều đang học
tập mọi lúc mọi nơi. Không chỉ học tập với con người, thậm chí là học
tập với tất cả trời đất vạn vật. Cổ nhân có cách tu dưỡng như vậy. Kể cả
việc nhìn thấy cái bàn này. Các vị nhìn xem, cái bàn này mỗi ngày đều
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
15
phục vụ cho chúng ta, chúng ta đặt vật gì lên nó cũng không than mệt,
không oán không trách mà phục vụ chúng ta, có nên học tập cái bàn này
không? Kể cả việc bạn nhìn thấy một cái cây, cây cối mỗi ngày cho ta
không khí, không có khí oxy thì ta không thể sống, lá của nó quang hợp
tạo ra khí oxy cho chúng ta, trái của nó cho chúng ta ăn, thân của cây
còn cho chúng ta xây cất nhà cửa, làm những vật dụng trong gia đình,
toàn thân của nó là vô tư cống hiến cho con người, đều không có sự đòi
hỏi, rất có đạo nghĩa. Các vị xem, con người chúng ta mới bỏ sức một
chút là bắt đầu đòi hỏi. Ngày nay nghiêm trọng đến nỗi cả vợ chồng
cũng đòi hỏi điều kiện, trước khi kết hôn vẫn phải đem tài sản phân chia
rõ ràng. Vì vậy, nhìn thấy trời đất vạn vật phục vụ cho loài người chúng
ta, chúng ta cũng nên học hỏi điều này, lấy trời đất vạn vật làm thầy. Có
thể có được sự giác ngộ ở khắp mọi nơi, có thể hướng thượng ở mọi
nơi, có thể kiểm tra sự thiếu sót của bản thân mình ở mọi nơi, cái tâm
như vậy hiếm có, là hiếu học, trí huệ càng lúc càng gần hơn. Cho nên
cái tâm này cần phải thay đổi, ngay sau đó chính là thái độ này, câu nói
này giống như một luồng ánh sáng chiếu vào tâm của mình. Chiếu vào
chưa? Nhất định sẽ chiếu vào.
Tôi xem đến câu nói này, đột nhiên nhớ đến tuần trước hình như
chúng tôi đã phân công làm bài tập. Sao mà chỉ có mấy người có phản
ứng vậy? Chẳng lẽ là tôi không nói rõ sao? Không có phân công làm bài
tập sao? Hãy nêu ra năm người mà các vị khâm phục nhất, như vậy thì
các vị mới biết được các vị có thể học được điều gì từ những người đó.
Hơn nữa học được, hiểu được, làm như thế nào để chân thật thực hiện.
Noi theo cũng phải xác định rõ ràng, nếu không thì rất nhiều người
xung quanh đáng để cho chúng ta học tập, rốt cuộc là đã quen biết năm
QUẦN THƯ TRỊ YẾU 360
16
năm - mười năm, một chút ưu điểm của họ cũng không học được. Cách
học những Kinh giáo như vậy, hết thảy đều là ở bề ngoài, học một cách
hời hợt, rất đáng tiếc! Được rồi, bài tập này phải nên nộp, tuần sau sẽ
nộp.
Con người không nên cái gì cũng chú ý đến điều kiện bên ngoài,
tuần sau không đi học thì không thể nộp. Trọng thực chất, không trọng
hình thức, là phải dựa vào lương tâm chứ không phải là dựa vào ai
khác, đúng không? Các vị nêu ra xong rồi thì nộp bài tập, Tổ Tiên của
chúng ta đang theo dõi.
Được rồi, hôm nay xin giao lưu với mọi người đến chỗ này! Xin
cám ơn mọi người!
A Di Đà Phật!
top related