tradycyjne metody żywienia - fundusze europejskie w ... · Żywienie •białko jest...
Post on 27-Feb-2019
220 Views
Preview:
TRANSCRIPT
"Tradycyjne metody żywienia karpia a walory smakowe"
Dr inż. Iwona Cieślik
BADANIA W RAMACH PROJEKTU „DOCTUS – MAŁOPOLSKI FUNDUSZ STYPENDIALNY DLA
DOKTORANTÓW”
Plan prezentacji
• 1. Karp jako gatunek
• 2. Żywienie karpia
• 3. Żywienie tradycyjne karpia
• 4. Wyniki badań własnych
• 5. Podsumowanie
Karp
• Cyprinus carpio Linnaeus, 1758
• Powstał drogą naturalnej poliploidyzacji na przełomie trzecio- i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego i wschodniej Anatolii.
• Spotykany w wodach Europy, dzieli się na dwie odmiany – dziką (sazan z Dunaju) i udomowioną (hodowany w stawach i jeziorach.
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Karp
• Karpie hodowlane żyjące na terenie Polski powstały z dzikich karpi rzecznych, na drodze mutacji.
• Odmiany hodowlane powstały wg. takich kryteriów jak: wskaźnik wygrzbiecenia, barwa i ułuszczenie oraz obraz elektroforetyczny krwi.
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Karp
• Karpie hodowlane dzielimy na cztery podstawowe odmiany, wg. ułuszczenia: drobnołuskie, gołe, liniowe i lustrzenie.
• Ułuszczenie wpływa na żywotność, wzrost, budowę płetw i liczbę wyrostków filtracyjnych (skrzela).
• Barwa głowy i grzbietu ciemna, boki jaśniejsze, srebrzyste z połyskiem, o różnym zabarwieniu zależnym od podłoża.
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Karp
• W naturalnych zbiornikach w cieplejszym okresie przebywa w wodach płytkich przybrzeżnych, następnie schodzi głębiej i żywi się nad dnem, penetrując warstwy mułu.
• Karp dojrzewa płciowo w jednakowych warunkach środowiska w różnym wieku.
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Karp
• Karp dorosły żywi się larwami ochotkowatych Chironomidae i innych owadów, np. Ephemeroptera, jak również skąposzczetami, Oligochaeta, ślimakami, Gastropoda, pijawkami, Hirudinea, wodopójkami, Hydracarina.
• Choroby wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Karp
• Zróżnicowany pokarm, wysoka przyswajalność, znaczne tempo wzrostu – hodowany w przeważającej liczbie stawów nizinnych, zwłaszcza na południu Polski i stanowi 2/3 wszystkich ryb słodkowodnych wyławianych w Polsce.
• Mięso cenione, niewiele tłuszczu. Łatwo przyswajalne białko, sole mineralne oraz witaminy niezbędne w żywieniu człowieka.
Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,
2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
Żywienie
• Gospodarka ekstensywna (naturalna) wykorzystuje jedynie naturalne zasoby pokarmowe (głównie zooplantkton i bentos). Obecnie trudna lub wręcz niemożliwa.
• Można ją zwielokrotnić wprowadzając żywienie, nawożenie oraz zabiegi pielęgnacyjne – intensyfikacja produkcji rybackiej.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Chów nisko intensywny – stosunek przyrostu masy ryb na pokarmie naturalnym do dokarmianych paszą wynosi 1:1-4
• Chów średnio intensywny - stosunek przyrostu wynosi 1:5-10
• Chów wysoko intensywny – tucz przemysłowy, gdy pokarm naturalny nie ma już znaczenia.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Znane jest od dawna i aktualnie stosowane jako główna metoda podnoszenia produkcji.
• Podstawową zaletą jest możliwość zagęszczenia obsady ryb na jednostkę powierzchni, bez obniżenia ich przyrostu jednostkowego.
• Jest w większości przypadków znacznie efektywniejsze niż innych zwierząt.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Stosowane są głównie pasze pochodzenia roślinnego, rzadziej pasze zwierzęce lub granulowane.
• Asortyment jest dość duży, jakkolwiek ich wartość pokarmowa jest różna.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Białko jest najważniejszym, niezbędnym do odbudowy zużytych i budowy nowych tkanek, składnikiem pokarmowym, którego nie można zastąpić niczym innym. Podstawowym źródłem dla ryb jest pokarm naturalny (plankton, bentos)
• Tłuszcz w paszy powoduje nie tylko zwiększenie przyrostów, ale także wzrost zawartości tłuszczu surowego w ciele ryb.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Węglowodany znajdują się w paszach pochodzenia roślinnego, np. w zbożach skrobia stanowi 80% suchej masy.
• Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
• Składniki mineralne w organizmie ryb występują w minimalnych ilościach. Znaczną część tych składników ryby pobierają z wody.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Żywienie
• Pasze roślinne: łubiny, kukurydza, inne ziarna zbóż, otręby zbożowe, makuchy, soja, groch, fasola, inne strączkowe, sorgo, ziemniaki, płatki ziemniaczane, zmiotki młyńskie, nasiona chwastów, inne
• Pasze pochodzenia zwierzęcego (mączka rybna i twarogi)
• Pasze przemysłowe – granulowane i ekstrudowane
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Tradycyjne żywienie karpia
• Stosując dokarmianie ryb paszami z zewnątrz należy także pamiętać o ochronie środowiska naturalnego.
• Fauna denna okresowo może osiągnąć biomasę 30-80 g/m2 dna (nawet do 150 g/m2), co w przeliczeniu na 1 ha stawu wynosi 300-800 (1500) kg pokarmu naturalnego.
Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna
Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0
Tradycyjne żywienie karpia
• Kompleksy stawowe w okolicy Zatora należą do największych i jednych z najstarszych ośrodków hodowli karpia.
• Materiał badawczy stanowiły 4 gatunki hodowlanych ryb słodkowodnych pochodzących z hodowli prowadzonej na terenie Dolina Karpia, Zator, Małopolska - obszaru wchodzącego w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”:
Tradycyjne żywienie karpia
• Karp Zatorski (Cyprinus carpio, L.), wpisany na listę produktów tradycyjnych w roku 2007 oraz zarejestrowany w UE w roku 2011, jako produkt z chronioną nazwa pochodzenia,
• Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykkis, Walbaum),
• Szczupak (Esox lucius, L.),
• Jesiotr (Acipenser sturio, L.).
Tradycyjne żywienie karpia
• Hodowla ryb opierała się na chowie semi-ekstensywnym, na terenie gminy Zator, położonej w zachodniej części województwa małopolskiego.
• Dzięki wysokiej produktywności stawów na tym obszarze, żywienie ryb opierało się na pokarmie pochodzenia naturalnego wytworzonego w stawach.
Tradycyjne żywienie karpia
• Na wszystkich etapach produkcji wykorzystywane były do dokarmiania tylko naturalne pasze zbożowe (pszenica, jęczmień, pszenżyto, kukurydza) pochodzące co najmniej w 70% z obszaru gminy Zator.
• Do produkcji badanych ryb nie wykorzystywano żadnych sztucznych pasz i suplementów.
Tradycyjne żywienie karpia
• Dwa z wyżej wymienionych produktów znajdują się na ministerialnej liście produktów tradycyjnych: karp Zatorski wędzony oraz karp Zatorski w zalewie octowej, (wpisane w 2011)
• Ponadto w 2012 roku karp Zatorski w zalewie octowej otrzymał wyróżnienie „Certyfikat Doliny Karpia” w kategorii Kulinarny Produkt Lokalny.
Wyniki badań własnych
• Materiał badawczy stanowiły przetwory z wyżej wymienionych gatunków ryb odłowionych w okresie wczesnowiosennym 2012 roku.
• Były to: tuszki i filety wędzone oraz dzwonka z ryb marynowanych na gorąco wyprodukowane przez Firmę Przemysłowo-Handlowo-Usługową „Spiżarnia Doliny Karpia” S.C. w Brzezince
Wyniki
Zawartość makroelementów w przetworach rybnych w zależności od procesu technologicznego [mg/kg]
Na
Mg
K
Ca
P
karp wędzony
karp marynowany
pstrąg wędzony
pstrąg marynowany
szczupak wędzony
Gatunek
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
Wyniki
b
c
b
a
a
0
0,5
1
1,5
2
2,5
karp wędzony karp marynowany pstrąg wędzony pstrąg marynowany szczupak wędzony
Za
wa
rto
ść p
op
iołu
[g
/10
0g
]
Gatunek
Zawartość popiołu w przetworach rybnych w zależności od procesu technologicznego
[g/100 g]
Wyniki
Rysunek 1
Cechy sensoryczne wędzonego (A) i marynowanego (B) karpia, pstrąga tęczowego i szczupaka
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0odor
colour
appearance
texture
taste
general acceptabilityCyprinus carpio
OncorhynchusmykissEsox lucius
A B
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0odor
appearance
texturetaste
general acceptabilityCyprinus carpio
Oncorhynchusmykiss
Podsumowanie
• Najwyższą sumą aminokwasów odznaczała się tkanka mięśniowa karpia (18,34 g/100 g, w tym egzogennych – 7,49 g/100 g), a najniższą tkanka mięśniowa szczupaka zawierająca łącznie 13,38 g aminokwasów, w tym 5,35 g/100 g stanowiły aminokwasy egzogenne.
• Zawartość popiołu w rybach świeżych wahała się w zakresie 1,12 g/100 g (jesiotr) -1,26 g/100 g (karp)
Podsumowanie
• Spośród badanych surowców Karp Zatorski może być zalecany jako wartościowe źródło aminokwasów oraz Mg, Fe i Zn.
• Jednakże pewne procesy konserwujące są konieczne dla zapewnienia dobrej jakości produktu.
• Ze względu na wartość odżywczą, suma aminokwasów była wyższa w części ryb wędzonych (zwłaszcza w karpiu) w porównaniu z materiałem surowym.
Podsumowanie
• Pełną (kompleksową) intensyfikację produkcji rybackiej można wprowadzić jedynie w stawach o wysokiej kulturze, dość głębokich, nie zabagnionych, o dobrych warunkach hydrotechnicznych (np. pełnej osuszalności), sanitarnych oraz stałym wystarczającym dopływie wody.
Podsumowanie
• W większości produkcyjnych gospodarstw stawowych, zarówno małych jak i większych obiektach, najbardziej opłacalne są: chów nisko intensywny i intensywny, gdzie sterowanie wytworzonymi zasobami pokarmu naturalnego istotnie obniża koszty intensyfikacji produkcji.
Podsumowanie
• Za wprowadzeniem w stawach karpiowych innych gatunków ryb (polikultura) przemawiają następujące korzyści: wyższa produkcja w stawie, wyrównanie strat, sprawdzian czystości wody, materiał zarybieniowy na potrzeby wód otwartych.
• Stosując dokarmianie ryb paszami z zewnątrz należy pamiętać o ochronie środowiska
naturalnego.
Podsumowanie
• Tradycyjna akwakultura, mam charakter ekstensywny, czy wręcz ekologiczny, dlatego w kontekście koncepcji rozwoju zrównoważonego rola stawów karpiowych nie ogranicza się do generowania korzyści ekonomicznych i społecznych. Generują także (a może przede wszystkim) korzyści natury ekologicznej.
Podsumowanie
• Do najważniejszych pozaprodukcyjnych korzyści można zaliczyć: pozytywny wpływ na gospodarkę wodną zlewni, poprawę jakości wody, tworzenie mikroklimatu, pozytywną rolę „siedliskotwórczą”, ogromne znaczenie dla bioróżnorodności.
Podsumowanie
• Akwakulturę klasyczną w tradycyjnym wydaniu środkowo-europejskim, można uznać za modelowy przykład ekosystemowego podejścia do akwakultury.
top related