training manual strategic environment assessment (in kiswahili)

Post on 07-Feb-2017

363 Views

Category:

Documents

3 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIAOFISI YA MAKAMU WA RAIS

MWONGOZO WA KUFUNDISHIATATHMINI YA MAZINGIRA

KIMKAKATI

IDARA YA MAZINGIRA2011

United Nations

TANZANIADelivering as One

MWONGOZO WA KUFUNDISHIATATHMINI YA MAZINGIRA

KIMKAKATI

��

���

YALIYOMO

VIFUPISHO................................................................................................���FASIRI.YA.MISAMIATI.(FAHARASA)........................................................vDIBAJI..........................................................................................................vSHUKRANI................................................................................................ v��UTANGULIZI.............................................................................................x

1.0 MODULI YA KWANZA: DHANA YA TATHMINI YA MAZINGIRA KIMKAKATI ................................................................ 1

1.1. Lengo.Kuu......................................................................................... 11.2. M�lengo.M�husus�.............................................................................. 11.3.. Ut�ngul�z�.......................................................................................... 11.4.. M��n�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�........................................ 31.5.. Hoj�.y�.kuf�ny�.TMK.k�t�k�.ser�,.m�p�ngo,.progr�mu.n�.msw�d�...... 31.6.. M�lengo.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�..................................... 51.7.. Umuh�mu.w�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.................................. 51.8.. M�tum�z�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.................................... 61.9.. F��d�.z�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.......................................... 61.10.. W�d�u.k�t�k�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�................................... 61.11.. K�nun�.z�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�....................................... 71.12.. Sher��.y�.us�m�m�z�.w�.m�z�ng�r�.�n�vyoongoz�.................................. 71.13.. M�elekezo.y�.Juml�.y�.Sher��.kuhusu.T�thm�n�.y�.. M�z�ng�r�.K�mk�k�t�........................................................................... 81.14.. Tof�ut�.k�t�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.n�.T�thm�n�.y�.Ath�r�.

kw�.M�z�ng�r�.................................................................................. 11

2.0 MODULI YA PILI: HATUA ZA KUFANYA TATHMINI YA MAZINGIRA KIMKAKATI .............................................................. 13

2.1.. Lengo.Kuu....................................................................................... 132.2.. M�lengo.M�husus�............................................................................ 132.3.. Ut�ngul�z�........................................................................................ 132.4.. H�tu�.z�.Kuf�ny�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.......................... 142.4.1..Uchuj�j�............................................................................................ 142.4.2..Kut�fut�.M�w�nd�............................................................................ 152.4.3..U�nd��j�.w�.H�d�du.z�.Reje�............................................................ 152.4.4..Kuonyesh�.Nj��.M��d�l�.n�.Kuf�ny�.T�thm�n�.z�.M�dh�r�.Y�n�yowez�.

Kutoke�............................................................................................ 16

�v

2.4.5..M��nd�l�z�.y�.R�s�mu.y�.R�pot�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.162.4.6..Kukus�ny�.M�on�.M��l�m��l�.n�.Ush�r�k�shw�j�.w�.W�d�u............... 172.4.7..Kup�t��.R�s�mu.y�.R�pot�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.......... 192.4.8..Kup�t�sh�.R�pot�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�:....................... 192.4.9..Ufu�t�l��j�.w�.M�dh�r�.y�.K�m�z�ng�r�.Y�tok�n�yo.n�.Utekelez�j�.w�.

Sher��,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo.�u.Progr�mu........................ 192.5... M��nu.z�.uch�m�uz�.k�t�k�.mch�k�to.w�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.

K�mk�k�t�......................................................................................... 202.6... M��nu.z�.uch�m�uz�.k�t�k�.mch�k�to.w�.TMK................................ 202.7.. M�m�o.y�.kuz�ng�t��.w�k�t�.w�.kuch�gu�.m��nu.............................. 21

3.0 MODULI YA TATU: USHIRIKISHWAJI WA WADAU .................. 223.1.. Lengo.Kuu....................................................................................... 223.2.. M�lengo.M�husus�............................................................................ 223.3.. Ut�ngul�z�........................................................................................ 223.4.. Umuh�mu.w�.Ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u............................................. 233.5.. H�tu�.muh�mu.z�.Ush�r�k�shw�j�.w�.W�d�u.k�t�k�.T�thm�n�.y�.

M�z�ng�r�.K�m�z�ng�r�...................................................................... 233.6.. M�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�..ush�r�k�sh�j�..w�.w�d�u......................... 243.7.. M��nu.z�.ush�r�k�sh�j�.w�.w�d�u....................................................... 243.8. M�t�kw�.y�.k�sher��.k�t�k�.kuw�sh�r�k�sh�.w�d�u............................... 25

4.0 MODULI YA NNE: UFUATILIAJI NA TATHMINI ........................ 274.1.. Lengo.Kuu....................................................................................... 274.2.. Lengo.M�husus�............................................................................... 274.3.. Ut�ngul�z�........................................................................................ 274.4.. M�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.Ufu�t�l��j�.w�.Utekelez�j�....................... 274.5.. M�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuf�ny�.T�thm�n�.................................. 284.6.. M�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuf�ny�.uk�guz�.................................... 28

VIAMBATISHO .......................................................................................... 30K��m��t�sho.N�.1:.T��r�f�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�................... 30K��m��t�sho.N�..2:.T�thm�n�.y�.M�p�ngo.Endelevu.y�.W�l�y�..................... 31K��m��t�sho.N�..3:.Mp�ngo-K�z�.w�.Kutekelez�.T�thm�n�.y�.Mp�ngo.

Endelevu.w�.W�l�y�.......................................................................... 34K��m��t�sho.N�..4:.J�r���o.l�.Uendelevu..................................................... 35K��m��t�sho.N�..5:.Jedw�l�.L�ng�n�fu......................................................... 41K��m��t�sho.N�..6:.M�f�no.y�.zoez�.Endelevu............................................. 44K��m��t�sho.N�..7:.M�f�no.y�.zoez�.Endelevu............................................. 46

v

VIFUPISHO

TAM. -. T�thm�n�.y�.Ath�r�.kw�.M�z�ng�r�TMK. -. T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�MKUKUTA. -. Mk�k�t�.w�.Kukuz�.Uchum�.n�.Kuondo�.Um�s�k�n�... . T�nz�n��AZISE. -.. As�s�.z�s�zo.z�.ser�k�l�OMR. -. Ofis�.y�.M�k�mu.w�.R��s

FASILI YA MISAMIATI (FAHARASA)M�endeleo.Endelevu

M�endeleo.y�.k�uchum�.n�.k�j�m��.y�s�yos�����sh�.uh�r���fu.kwenye.m�z�ng�r�.n�.h�vyo.kuepuk�.kukw�m�sh�.m�endeleo.n�.u�or�.w�.m��sh�.y�.v�z�z�.v�j�vyo..

M�l��s�l� R�s�l�m�l�.z�.�s�l�.z�l�zo.k�t�k�.m�z�ng�r�.�m��zo.��n�d�mu.huz�tum��.�l�.kuj�lete�.m�endeleo.

M�z�ng�r� Neno.m�z�ng�r�.l�n�.m��n�.p�n�.s�n�..L�n�jumu�sh�.hew�,.�rdh�.n�.m�j�;.uh��.w�.m�me�.n�.w�ny�m�.uk�wemo.uh��.w�.��n�d�mu.;.h�l�.z�.j�m��,.k�uchum�,.n�.h�l�.�n�yosh�w�sh�.m��sh�.y�.w�n�d�mu.n�.jumu��.z�o.;.m�lengo,.m�undo,.m�sh�ne.n�.m�m�o.meng�ne.y�l�youndw�.�u.kutengenezw�.n�.mw�n�d�mu.;.m��d�.ngumu,.v�m�m�n�k�,.ges�,.h�rufu,.joto,.s�ut�,.mtetemo,.�u.mnurur�sho,.un�otok�n�.moj�.kw�.moj�.�u.m�tokeo.y�.shughul�.z�.mw�n�d�mu.;.p�mpj�.n�,.�m�.sehemu.moj�,.�u.mch�ng�ny�ko.w�.m�hus��no.y�.vyote.v�l�vyot�jw�.h�po.juu..(Ser�.y�.T��f�.y�.M�z�ng�r�.1997)

Mp�ngo M�lengo.y�l�yor�t���w�.kw�.�j�l�.y�.utekelez�j�.w�.ser�,.mk�k�t�.�u.progr�mu.k�t�k�.mud�.ul�op�ngw�..M�r�.ny�ng�.m�p�ngo.hutengenez�.mukt�dh�.w�.progr�mu.n�.���d�e.m�r�d�

v�

Progr�mu Mkus�ny�ko.w�.m�r�d�.�l�yop�ngw�.kutekelezw�.k�t�k�.k�p�nd�.k�t�k�.mud�.m��lumu

Ser� Ut�r�t��u.w�.kuendesh�.j�m�o.�l�.kuk�dh�.h�j�.z�.utekelez�j�.w�.j�m�o.ful�n�

T�thm�n�.y�.Ath�r�.kw�.M�z�ng�r�.(TAM)

Uch�m�uz�.un�of�ny�k�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.mr�d�.un�okusud�w�.kutekelezw�.un�z�ng�t��.h�f�dh�.y�.m�z�ng�r�

T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.(TMK)

Uch�m�uz�.un�of�ny�k�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.msw�d�,.k�nun�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.�n�yokusud�w�.kutekelezw�.�n�z�ng�t��.h�f�dh�.y�.m�z�ng�r�

W�d�u M�kund�.m��l�m��l�.y�l�yo.n�.m�sl�h�.k�t�k�.j�m�o.ful�n�.

v��

DIBAJI

Kuhu�sh�.shughul�.z�.h�f�dh�.y�.m�z�ng�r�.k�t�k�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.n�.j�m�o.l�.kuz�ng�t��.�l�.kuw�.n�.m�endeleo.endelevu.k�t�k�.T��f�.

H�po. �w�l�,. m�j�d�l�. . n�. juhud�. z�. m�endeleo. z�l�leng�. z��d�. k�t�k�.kukuz�.uchum�.��l�.kuz�ng�t��.�th�r�.z�.shughul�.z�.m�endeleo.k�t�k�.m�z�ng�r�..Mwenendo.huu.ul�s�����sh�.m�endeleo.y�s�yo.endelevu..

T�thm�n�. y�. Ath�r�. kw�. M�z�ng�r�. �mekuw�. �k�f�ny�k�. �l�. kuh�k�k�sh�.kuw�.m�r�d�.�n�yo�nz�shw�.�n�z�ng�t��.uh�f�dh�.w�.m�z�ng�r�.n�.h�vyo.kuf�ny�.m�r�d�.h�yo.kuwek�.��y�n�.m�p�ngo.y�.kutunz�.m�z�ng�r�.n�.kush�r�k��n�.n�.j�m��.k�t�k�.kulet�.m�endeleo..Juhud�.z�.kukuz�.uchum�.n�. kuondo�. um�s�k�n�. h�z�n�. �ud�. kuwek�. ��y�n�. j�ns�. m�tum�z�.endelevu.y�.r�s�l�m�l�.y�t�k�vyo�n�shw�.k�t�k�.ser�,.progr�mu,.m�k�k�t�,..sher��.n�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.

Il�. kuto�. mwongozo. w�. k�ser�. k�t�k�. kuh�f�dh�. m�z�ng�r�,. Ser�k�l�.�mep�t�sh�.Ser�.y�.M�z�ng�r�.mw�k�.1997..H�t�.h�vyo,.su�l�.l�.kuw�.n�.msukumo.n�.nguvu.y�.k�sher��.k�t�k�.utekelez�j�.w�.ser�.h��.n�.muh�mu..N�. kw�. mukt�dh�. huo,. Sher��. y�. Us�m�m�z�. w�. M�z�ng�r�. Sur�. 191.�l�p�t�shw�.n�.Bunge.mw�k�.2004..Sher��.h��. �n�elekez�.kuw�. .m�r�d�.n�. shughul�. zote. z�. m�endeleo. l�z�m�. z�f�ny�we. T�thm�n�. y�. Ath�r�.kw�. M�z�ng�r�. �l�. kuh�k�k�sh�. kuw�. z�n�z�ng�t��. dh�n�. y�. m�endeleo.endelevu..A�dh�,.Sher��.h��.�n�t�l��.mk�zo.su�l�.l�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.�m��yo.�n�f�ny�k�.w�k�t�.w�.ku�nd��.�u.kudurusu.m�sw�d�,.k�nun�,. ser�,. m�k�k�t�,. progr�mu. n�. m�p�ngo. �l�. kuh�k�k�sh�. kuw�.utekelez�j�.w�..vyote.h�vyo.h�us�����sh�.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�.

T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.n�.z�n�.�n�yotum�k�.kut�thm�n�.�w�po.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�.y�mez�ng�t�w�.k�t�k�.mch�k�to.w�.m��nd�l�z�.�u.kudurusu..ser�,.sher��,.m�k�k�t�,.progr�mu.n�.m�p�ngo.m��l�m��l�.y�.m�endeleo.. Nch�n�. T�nz�n��,. z�n�. h��. �me�nz�. kutum�k�. r�sm�. m�r�.���d�.y�..Sher��.y�.Us�m�m�z�.w�.M�z�ng�r�.Sur�.191.ku�nz�.kutum�k�.n�. K�nun�. z�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. ku�nd�l�w�. mw�k�.

v���

2007..K�nun�.z�.T�thm�n�. y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�. z�n�elekez�. . sekt�.n�.t��s�s�.z�.umm�.kuh�k�k�sh�.kuw�.ser�,.sher��,.m�k�k�t�,.progr�mu.n�.m�p�ngo.y�o.y�.m�endeleo.�n�f�ny�w�.TMK.ch�n�.y�.us�m�m�z�.w�z�r�.yenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r�..

Ofis�.y�.M�k�mu.w�.R��s.. �k�sh�r�k��n�.n�.t��s�s�.m��l�m��l�. �me�nd��.mwongozo.huu.kutok�n�.n�.umuh�mu.w�.kufund�sh�.w�tend�j�..h�s�.k�t�k�.m�ml�k�.z�.Ser�k�l�.z�.M�t��.j�ns�.y�.kut�thm�n�.�th�r�.z�.m�p�ngo.n�.progr�mu.m��l�m��l�.z�.m�endeleo.k�t�k�.m�eneo.y�o..N�n��m�n�.kuw�. mwongozo. huu. ut�tum�k�. �p�s�vyo. �l�. kuh�k�k�sh�. kuw�. ser�,.sher��,.m�k�k�t�,.progr�mu.n�.m�p�ngo..yote.�n�tekelezw�.kw�.kuz�ng�t��.dh�n�.y�.m�endeleo.endelevu..

Dkt. Therezya Luoga Huvisa, (MB)Waziri wa Nchi, Ofisi ya Makamu wa Rais-Mazingira

Machi 2011

�x

SHUKRANI

Kuk�m�l�k�. kw�. m��nd�l�z�. y�. Mwongozo. w�. kufund�sh��. T�thm�n�.y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. n�. m�tokeo. y�. juhud�. z�. t��s�s�. n�. w�t��l�m.m��l�m��l�.w�l�oteng�.mud�.n�.kutum��.ut��l�m.w�o.k�t�k�.k�z�.h��..P�moj�. n�. kuw�. n�. v�gumu. kumt�j�. k�l�. mmoj�. n�. mch�ngo. w�ke,.n�pend�.kuchuku�.furs�.h��.y�.pekee.kut�m�u�.mch�ngo.w�.t��s�s�.n�.���dh�.y�.w�t��l�m..

Aw�l�.y�.yote.n�to�.shukr�n�.kw�.Ofis�.y�.W�z�r�.Mkuu,.T�w�l�.z�.M�ko�.n�. Ser�k�l�. z�. M�t��,. W�z�r�. z�. M�l��s�l�. n�. Ut�l��;. n�. M�endeleo. y�.M�fugo.n�.Uvuv�..V�lev�le,.n�t�m�u�.ush�r�k�.w�.t��s�s�.z�fu�t�zo:.B�r�z�.l�.T��f�.l�.H�f�dh�.n�.Us�m�m�z�.w�.M�z�ng�r�,.Chuo.ch�.M�p�ngo.y�.M�endeleo.V�j�j�n�-.Dodom�,.Chuo.K�kuu.ch�.D�r.es.S�l��m.–T��s�s�.y�. T�thm�n�. y�. R�s�l�m�l�. n�. WWF. kw�. m�ch�ngo. y�o. y�. k�ufund�.�l�yowezesh�.ku�nd��.mwongozo.huu..

A�dh�,.n�l�shukuru.Sh�r�k�.l�.M�endeleo.l�.Umoj�.w�.M�t��f�.(UNDP).T�nz�n��.kw�.kugh�r�m��.zoez�.h�l�.kup�t��.Mr�d�.w�.Kuhu�sh�.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�.k�t�k�.utekelez�j�.w�.MKUKUTA.un�or�t���w�.n�.Ofis�.y�.M�k�mu.w�.R��s.(OMR).

Sazi SalulaKatibu Mkuu, Ofisi ya Makamu wa Rais

Machi, 2011

x

MWONGOZO WA KUFUNDISHIATATHMINI YA MAZINGIRA KIMKAKATI

UTANGULIZIN�.k�r��u.m�ongo.m�w�l�.t�ngu.Mkut�no.w�.Umoj�.w�.M�t��f�.kuhusu.M�z�ng�r�.n�.M�endeleo.uf�ny�ke.R�o.de.J�ne�ro,.Br�z�l.mw�k�.1992..K�t�k�. k�p�nd�. h�cho,. ul�mwengu. umeshuhud��. m���d�l�ko. m�ku�w�.k�t�k�. ser�. n�. �jend�. y�. m�z�ng�r�. kufu�t��. utekelez�j�. w�. m��z�m�o.y�. mkut�no. huo.. Moj�. k�t�. y�. h�yo. n�. ku���n�sh�. uhus��no. ul�opo.k�t�.y�.m�z�ng�r�.n�.m�endeleo.y�.k�uchum�.n�.k�j�m��..K�m�.sehemu.y�. utekelez�j�. w�. m�ku��l��no. y�. R�o. de. J�ne�ro,. T�nz�n��. �me�nd��.n�. kutekelez�. Ser�. y�. T��f�. y�. M�z�ng�r�. y�. mw�k�. 1997,. Sher��. y�.Us�m�m�z�. w�. M�z�ng�r�. Sur�. 191. (EMA),. m�k�k�t�. n�. progr�mu.m��l�m��l�.y�.h�f�dh�.y�.m�z�ng�r�.

Sher��. y�. Us�m�m�z�. w�. M�z�ng�r�. �me���n�sh�. z�n�. m��l�m��l�. z�.kutum��. k�t�k�. us�m�m�z�. w�. m�z�ng�r�. nch�n�.. Moj�w�po. y�. z�n�.muh�mu.n�.T�thm�n�.y�.Ath�r�.kw�.M�z�ng�r�.(TAM).�m��yo.hutum�k�.k�t�k�.uch�m�uz�.w�.m�r�d�.y�.m�endeleo,.n�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�. (TMK). �n�yotum�k�. kuch�m�u�. ser�,. m�sw�d�,. m�k�k�t�,.progr�mu.n�.m�p�ngo.y�.m�endeleo,.kuh�k�k�sh�.h��let�.�th�r�.ku�w�.k�t�k�. m�z�ng�r�.. Ser�,. m�sw�d�,. m�p�ngo,. m�k�k�t�. n�. progr�mu. z�.m�endeleo.z�mekuw�.h�z�t�thm�n�w�.�l�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.utekelez�j�.w�ke.h�un�.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�..Kw�.kuw�.z�n�.h��.�me�nz�.kutum�k�.s�ku. z�. k�r��un�. h�p�. nch�n�,. Ofis�. y�. M�k�mu. w�. R��s. �me�nd��.mwongozo.w�.kufund�sh��.z�n�.h��.

Mwongozo.huu.n�.moj�.y�.juhud�.z�.Ser�k�l�.k�t�k�.kujeng�.uwezo.w�.w�t�l�mu.n�.w�d�u.w�.m�z�ng�r�,.kuelew�.z�n�.m��l�.m��l�.z�.kutum��.w�k�t�. w�. ku�nd��. m�p�ngo. y�. m�endeleo. �l�. kudh���t�. uh�r���fu. w�.m�z�ng�r�. un�otok�n�. n�. shughul�. z�. m�endeleo. y�. k�uchum�. n�.k�j�m��..

x�

Mwongozo. ut�tum�k�. kuto�. m�funzo. kw�. w�t��l�m. m��l�m��l�.w�. W�z�r�,. M�ko�,. M�ml�k�. z�. Ser�k�l�. z�. M�t��. T��s�s�. n�. AZISE..Mwongozo.umet�y�r�shw�.kw�.lugh�.y�.K�sw�h�l�.chepes�.�l�.kuh�k�k�sh�.w�lengw�.w�n��elew�.n�.ku�tum��.z�n�.h��.k�t�k�.shughul�.z�o.z�.k�l�.s�ku.n�.kufik�sh�.ujum�e.k�t�k�.ng�z�.zote.z�.utend�j�.

Mwongozo.un�.Modul�.nne..K�l�.Modul�.�n�.sehemu.k�dh��.n�.ujum�e.m��lum.w�.m�funzo.k�m�.�fu�t�vyo:-

a) Moduli ya Kwanza:-.In�. sehemu. n�ne,. �m��zo. n�. Ut�ngul�z�,. M�lengo. y�. TMK,.Umuh�mu. w�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�,. M�tum�z�. n�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�..A�dh�,.Modul�.h��.�n�to�.uf�f�nuz�.kuhusu.w�d�u.k�t�k�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�,.K�nun�.z�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�,.Sher��.y�.M�z�ng�r�,.K�nun�.n�.j�ns�.m�elekezo.m��l�m��l�.z�n�vyoongoz�.TMK.

b) Moduli ya Pili:-In�. sehemu. t�tu,. �m��zo.n�.Ut�ngul�z�,.H�tu�. z�. kuf�ny�.TMK,.Uch�m�uz�,.M�w�nd�,.Ku�nd��.H�d�du.z�.Reje�,.kuf�ny�.t�thm�n�.y�.�th�r�.z�n�zowez�.kutoke�.n�.ku���n�sh�.nj��.m��d�l�,.Ku�nd��.r�s�mu. y�. R�pot�. y�. TMK,. Ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u,. Kudurusu.R�pot�.y�.TMK,.Ku�dh�n�sh�.R�pot�.y�.TMK.,.kufu�t�l��.utekelez�j�.hus�k�,.M��nu.z�.uch�m�uz�.k�t�k�.mch�k�to.w�.TMK.n�.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.w�k�t�.w�.kuch�gu�.m��nu..

c) Moduli ya Tatu:-In�.sehemu.t�no,.�m��zo.n�.ut�ngul�z�,.umuh�mu.w�.ush�r�k�shw�j�.w�. w�d�u. k�t�k�. TMK,. H�tu�. z�. TMK. �m��zo. n�. muh�mu.kuw�sh�r�k�sh�. w�d�u,. m��nu. z�. ush�r�k�shw�j�. n�. . m�t�kw�. y�.k�sher��.k�t�k�.kuw�sh�r�k�sh�.w�d�u..

d) Moduli ya Nne:.In�.sehemu.nne.�m��zo.n�.ut�ngul�z�,.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.ufu�t�l��j�,.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuf�ny�.t�thm�n�.n�.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuf�ny�.uk�guz�.

x��

Kiambatisho Na. 1:.R�pot�.y�.TMKSehemu.h��.�n�eleze�.m�m�o.muh�mu.y�n�yop�sw�.kuw�.k�t�k�.r�pot�.y�.TMK..

Kiambatisho Na. 2:.T�thm�n�.y�.M�p�ngo.Endelevu.y�.W�l�y�.Sehemu. h��. �n�eleze�. m�su�l�. y�. kuz�ng�t��. k�t�k�. ku�nd��. m�p�ngo.endelevu.y�.w�l�y�,.M�tokeo.y�.t�thm�n�.z�.w�l�y�.n�T��r�f�.y�.m�p�ngo.endelevu.y�.w�l�y�.

Kiambatisho Na. 3:.Mp�ngo.k�z�.w�.kutekelez�.t�thm�n�.y�.mp�ngo.endelevu.w�.w�l�y�.Sehemu.h��.�n�eleze�.j�ns�.w�l�y�.z�n�vyop�sw�.ku�nd��.mp�ngo.k�z�.w�.utekelez�j�.w�.t�thm�n�.y�.mp�ngo.endelevu.w�.w�l�y�..Mp�ngo.k�z�.n�.l�z�m�..uoneshe.��n�.y�.k�z�,.mud�.ul�op�ngw�,.m�tokeo.n�.mhus�k�.

Kiambatisho Na. 4:.J�r���o.l�.UendelevuSehemu. h��. �n�eleze�. nyenzo. �n�yotum�k�. k�t�k�. kup�m�. u�or�. w�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.y�.k�p�nd�.ch�.k�t�.k�t�k�.w�l�y�.n�.uendelevu.w�.mp�ngo.un�ot�r�j�w�.kutekelezw�..N��.n�.kup�m�.mp�ngo.�u.progr�mu.z�.k�m�endeleo.k�t�k�.w�l�y�.k�m�.z�n�k�dh�.m�h�t�j�.y�.ser�.hus�k�.

Kiambatisho Na. 5:.Jedw�l�.L�ng�n�fu.Sehemu.h��.�n�eleze�.nyenzo.z�tum�k�zo.kuf�ny�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.(TMK).n�.t�thm�n�.endelevu.y�.mp�ngo.w�.m�endeleo.w�.mud�.w�.k�t�.w�.w�l�y�.

Kiambatisho Na. 6:.M�f�no.y�.Zoez�.Endelevu.Sehemu.h��.�n�to�.m�f�no.y�.zoez�.endelevu.

1

1.0

MODULI YA KWANZA:

DHANA YA TATHMINI YA MAZINGIRA KIMKAKATI

1.1 Lengo KuuKuw�wezesh�. w�sh�r�k�. kuelew�. dh�n�. y�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�.K�mk�k�t�

1.2 Malengo MahususiMw�shon�.mw�.modul�.h��,.w�sh�r�k�.w�weze:�). Kuelez�.dh�n�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t��). Kutof�ut�sh�.k�t�.y�.T�thm�n�.y�.Ath�r�.kw�.M�z�ng�r�..(TAM).

n�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.(TMK)c). Kuelez�.k�nun�.z�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�d). Kuelez�.m�ongozo.y�.Sher��.y�.Us�m�m�z�.w�.M�z�ng�r�.

kuhus��n�.n�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�

1.3 UtanguliziK�t�k�. m��k�. y�. h�v�. k�r��un�. ul�mwengu. umeshuhud��. m���d�l�ko.m�ku�w�. k�t�k�. ser�. n�. �jend�. y�. m�z�ng�r�.. Kw�. k��s�. k�ku�w�,.m���d�l�ko.h�y�.n�.m�tokeo.y�.Mkut�no.w�.Umoj�.w�.M�t��f�.kuhusu.M�z�ng�r�.n�.M�endeleo.ul�of�ny�k�.R�o.de.J�ne�ro.mw�k�.1992..H�v�.s�s�.tun�on�.m�f�n�k�o.y�.m�ku��l��no.y�l�yofik�w�.k�t�k�.mkut�no.huo.ul�o��n�sh�.uhus��no.ul�opo.���n�.y�.m�z�ng�r�,.uchum�.n�.m�endeleo.y�. j�m��..Aw�l�,.m�j�d�l�.n�. juhud�.z�.m�endeleo.z�l�leng�.z��d�.k�t�k�.kukuz�.uchum�.��l�.kuz�ng�t��.�th�r�.z�n�zo.s�����shw�.n�.shughul�.z�.uchum�.k�t�k�.m�z�ng�r�..Mwenendo.huu.ul�s�����sh�.m�endeleo.y�s�yo.endelevu.n�.h�vyo.kudh�h�r�sh�.umuh�mu.w�. .kujumu�sh�.m�su�l�. y�.m�z�ng�r�,.j�m��.n�.uchum�...

Nch�n�. T�nz�n��,. utekelez�j�. w�. m�p�ngo. y�. m�endeleo. umekuw�.

2

uk�z�ng�t��. D�r�. y�. T��f�. kueleke�. mw�k�. 2025,. ser�. n�. m�k�k�t�.m��l�m��l�.. A�dh�,. juhud�. z�mekuw�. z�k�leng�. k�t�k�. kukuz�. uchum�.n�. kuondo�. um�sk�n�. ��l�. kuz�ng�t��,. kw�. k�w�ngo. k�n�chot�k�w�,.m�su�l�. y�. m�z�ng�r�.. Kw�. k��s�. k�dogo,. ut�r�t��u. w�. T�thm�n�. y�.Ath�r�. kw�.M�z�ng�r�. (TAM).umekuw�.uk�f�ny�k�,. kw�.nguvu. y�. k�-Ser�,..�l�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.m�r�d�.�n�yo�nz�shw�.�n�z�ng�t��.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�..Ut�r�t��u.huu.ul�let�.m�f�n�k�o.k�dogo..Kw�.kuz�ng�t��.umuh�mu.w�.m�z�ng�r�.k�t�k�.ust�w�.w�.j�m��.n�.m�endeleo.y�.uchum�,.n�. kw�.kut�m�u�. �th�r�. z�.uh�r���fu.w�.m�z�ng�r�,. . Ser�k�l�. �l�p�t�sh�.EMA.mw�k�.2004. �l�yo�nz�.kutum�k�.Jul��.2005,.�m��yo. �n�elekez�.kuw�.k�l�.mr�d�.l�z�m�.uf�ny�we.TAM..

T�thm�n�. y�. Ath�r�. k�t�k�. M�z�ng�r�. (TAM). n�. mch�k�to. un�os�d��.ku�oresh�. m��muz�. n�. kuh�k�k�sh�. kw�m��. m�r�d�. �n�yot�r�j�w�.kutekelezw�.n�.endelevu.n�.h��n�.�th�r�.ku�w�.k�t�k�.m�z�ng�r�.n�.j�m��..TAM. �n�husu. kut�m�u�,. ku��sh�r�. n�. kut�th�m�n�. �th�r�. z�n�zowez�.kuj�tokez�. kutok�n�. n�. utekelez�j�. w�. m�r�d�. y�. m�endeleo,. kut�fut�.m��d�l�. n�. m��nu. z�. kuwez�. kuzu��. �th�r�. ku�w�. k�t�k�. m�z�ng�r�..A�dh�,. TAM. hu���n�sh�. m�k�k�t�. y�. kupunguz�. �th�r�. hus�k�. k�t�k�.utekelez�j�.w�.m�r�d�..Lengo.n�. kuondo�. k���s�. �u. kupunguz�. �th�r�.ku�w�,. n�. ku�oresh�. m�tokeo. ch�ny�. yenye. m�nuf��. kw�. j�m��. n�.k�t�k�.m�z�ng�r�...Kw�.ujuml�.TAM.n�.nyenzo.muh�mu.y�.ku�oresh�.m�r�d�,.�l�.�weze.kuw�.endelevu;.�n�to�.furs�.y�.kuepuk�.m�kos�.�m��yo.y�n�wez�.kuw�.n�.gh�r�m�.n�.�th�r�.ku�w�.k�t�k�.m�z�ng�r�,.kw�.j�m��.n�.kw�.uchum�..

M�lengo.m�kuu.y�.TAM.n�.kut�m�u�.n�.kujumu�sh�.m�k�k�t�.y�.kuzu��.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�;.ku��sh�r�.n�.kuwek�.mp�ngo.w�.kudh���t�.�th�r�.�m��zo.h�z�wez�.kuzu�l�k�;.n�.ku���n�sh�.gh�r�m�.(h�s�r�).n�.f��d�.z�.mr�d�.k�t�k�.m�z�ng�r�.n�.j�m��.hus�k�..TAM.�k�f�ny�k�.v�zur�,.�n�s��d��.kuf�ny�.u�muz�. s�h�h�.kuhusu.m�pendekezo.y�.mr�d�..TAM.�n�s��d��.k�t�k�:-�). Kuf�ny�.m��muz�.s�h�h�.y�n�yoz�ng�t��.m�pendekezo.y�.w�m�l�k�.

w�. mr�d�. t�r�j�w�,. m�on�. y�. w�d�u. n�. mt�z�mo. w�. m�ml�k�.hus�k�..

�). Ku�nd��.mr�d�.wenye.m�tokeo.m�zur�.y�.uhus��no..w�.m�su�l�.y�.

3

m�z�ng�r�.n�.u�un�fu,.ku���n�sh�.m�eneo.y�n�yoh�t�j�.m�reke��sho.�l�.kupunguz�.�u.kuondo�.k���s�.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�.

c). Kuto�. furs�. y�. kup�t�. t��r�f�. m��l�m��l�,. n�. kuondo�. m�dh�r�.y�n�yowez�.kuj�tokez�.kw�.kukosek�n�.t��r�f�.muh�mu.

d). Kuf�h�mu.m�m�o.m��l�m��l�. �m��yo.m�ml�k�. �n�yop�t�sh�. �u.kuth���t�sh�.m�r�d�.�t�y�z�ng�l��.k�t�k�.kufik��.m��muz�.

e). Kufik��.lengo.l�.kuw�.n�.m�endeleo.endelevu.�m��yo.nd�n�.y�ke.m�r�d�.yote.�t�s�m�m�w�.kw�.u�ng�l�fu..

1.4 Maana ya Tathmini ya Mazingira Kimkakati (TMK)Kun�. f�s�l�.m��l�m��l�. z�n�zoeleze�.m��n�. y�.TMK.. .Kw�.m�n�j�l�. y�.mwongozo.huu,.TMK.n�.ut�r�t��u.w�.uchunguz�.w�.h�tu�.kw�.h�tu�,.un�of�nyw�. �l�. ku���n�. �w�po. utekelez�j�. w�. m�sw�d�,. k�nun�,. ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.ut�kuw�.n�.�th�r�.kwenye.m�z�ng�r�..TMK.�n�h�k�k�sh�.kuw�.m��muz�.y�n�yotolew�.k�t�k�.h�tu�.z�.mw�nzo.z�.m��nd�l�z�.h�y��th�r�.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�,.k�uchum�.n�.k�j�m��...

1.5 Hoja ya kufanya TMK katika sera, mipango, programu na mswadaHoj�.y�.kuf�ny�.TMK.k�t�k�.ser�,.m�p�ngo,.progr�mu.n�.msw�d�.n�:-

�). Msukumo.w�.k�m�t��f�.kw�.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�. K�t�k�. ny�nj�. y�. k�m�t��f�. kumekuwepo. n�. m��z�m�o. meng�.

y�n�youhusu. utunz�j�. n�. us�m�m�z�. w�. m�z�ng�r�.. Msukumo.huu.ul��nz�.kuchuku�.k�s�.ku�w�.���d�.y�.Mkut�no.w�.Umoj�.w�.M�t��f�. kuhusu.M�z�ng�r�. n�.M�endeleo.ul�of�ny�k�.R�o.de.J�ne�ro.mw�k�.1992..A�dh�,..M�k�t���.m�ng�.y�.k�m�t��f�.k�m�.v�le.Mk�t���.w�.w�.B�o�nu��.n�.m�ng�ne.�m��yo.�mer�dh�w�.n�.T�nz�n��,.�n�to�.msukumo.w�.kutum��.dh�n�.n�.m��nu.m��l�m��l�.�k�wemo.TMK.k�t�k�.kuh�k�k�sh�.m�endeleo.endelevu.

�). M�lengo.y�.MKUKUTA.n�.M�lengo.y�.M�len��. M�ongon�.mw�.m�lengo.y�.MKUKUTA.n�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.

m�su�l�. mt�m�uk�. k�m�. v�le. su�l�. l�. m�z�ng�r�. y�n�pew�.k�p�um�ele..H��.n�.kw�.s����u.m�z�ng�r�.k�m�.y�k�tum�w�.v�zur�.y�n�.mch�ngo.mku�w�.k�t�k�.kupunguz�.um�s�k�n�..Kw�.ujuml�,.

4

u�m�r�.w�.sekt�.kuu.z�.uchum�.k�m�.v�le.k�l�mo,.m�d�n�,.ut�l��.n�.uvuv�.n�.up�t�k�n�j�.w�.n�sh�t�.un�tegeme�.u�or�.w�.m�z�ng�r�..Kw�.s����u.h��,..MKUKUTA.un�t�l��.mk�zo.uwepo.w�.m�k�k�t�.m�dhu�ut�. y�. kupunguz�. uh�r���fu. w�. m�z�ng�r�. kw�. kutum��.nyenzo.m��l�m��l�.�k�wemo.nyenzo.z�.ut�y�r�sh�j�.w�.T�thm�n�.y�.Ath�r�.kw�..M�z�ng�r�.(TAM).n�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.(TMK).

. Kw�. up�nde. mw�ng�ne,. M�lengo. y�. M�len��. y�mekuw�. ch�chu.ku�w�.k�t�k�.kuh�k�k�sh�.kuw�.m�t��f�.y�n�kuw�.n�.dh�n�.�or�.k�t�k�. kus�m�m��. utunz�j�. w�. m�z�ng�r�. n�. kuj�lete�. m�endeleo.endelevu.. Kw�. mf�no,. lengo. l�. s���. l�. M�lengo. y�. M�len��.l�n�husu.m�z�ng�r�.endelevu..N�.k�t�k�.utekelez�j�.w�.lengo.h�lo.nd�po. TMK. k�m�. dh�n�. y�. kuf�ny�. t�thm�n�. y�. m�sw�d�,. ser�,.progr�mu.,.m�k�k�t�.n�.m�p�ngo.�n�to�.mch�ngo.mku�w�.k�t�k�.kuh�k�k�sh�.kuw�.t��f�.n�.dun��.kw�.ujuml�.�n�kuw�.n�.uendelevu.k�t�k�.m�z�ng�r�.

c). Ser�.y�.T��f�.y�.M�z�ng�r�.1997. Ser�.y�.T��f�.y�.M�z�ng�r�.y�.mw�k�.y�.1997.�me���n�sh�.ch�ng�moto.

kuu.s�t�.z�.m�z�ng�r�.z�n�zo�k���l�.nch�.yetu.�m��zo.n�:-.uh�r���fu.w�.�rdh�.;.kutop�t�k�n�.kw�.m�j�.s�fi.n�.s�l�m�.kw�.w�k�z�.w�.m�j�n�.n�.v�j�n�;.uch�fuz�.w�.m�z�ng�r�;.upotevu.w�.m�k�z�.y�.v�um�eh��.n�.��o�nu��;.uh�r���fu.w�.m�k�z�.y�.v�um�e.w�.m�j�n�;.n�.uk�t�j�.m�t�.ovyo.n�.uh�r���fu.w�.m�s�tu..Kw�.kut�m�u�.uz�to.w�.ch�ng�moto.h�z�,.Ser�.�me��n�sh�.z�n�.m��l�m��l�.z�n�zowez�.kutum�k�.k�t�k�.uh�f�dh�.w�. m�z�ng�r�. nch�n�..B��dh�. y�. z�n�.h�zo.n�. p�moj�. n�.mch�fuz�.kul�p��.gh�r�m�.z�.uch�fuz�,.ush�r�k��no.w�.k�m�t��f�.n�.t�thm�n�.m��l�m��l�.z�.m�z�ng�r�.

d). Sher��.y�.Us�m�m�z�.w�.M�z�ng�r�.Sur�.191. EMA. �me�f�ny�. TMK. kuw�. m�ongon�. mw�. z�n�. z�. k�sher��. z�.

us�m�m�z�.w�.m�z�ng�r�..K�t�k�. sehemu.y�.VII.k�fungu104.(1),.ch�.Sher��.h��,.su�l�.l�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.l�met�l�w�.mk�zo..K�fungu.h�k�.k�n�t�j�.��y�n�.kw�m��,.n�. l�z�m�.kuf�ny�.T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. w�k�t�. w�. ku�nd��. m�sw�d�,.

5

k�nun�,. ser�,. m�k�k�t�,. progr�mu. n�. m�p�ngo. �m��yo. �n�wez�.kuw�. n�. �th�r�. k�t�k�. us�m�m�z�. n�. utunz�j�. w�. m�z�ng�r�. �u.us�m�m�z�. w�. m�tum�z�. endelevu. y�. m�l��s�l�.. A�dh�,. Sher��. h��.k�t�k�.k�fungu.k�l�chot�jw�.h�po.juu,.�n�s�s�t�z�.kw�m��.���d�.y�.kuf�ny�k�.kw�.TMK,.R�pot�.yenye.t��r�f�.y�.k�n�.�k�onyesh�.�th�r�.z�n�zowez�.kutoke�.w�k�t�.w�.utekelez�j�.w�.Sher��.�t�w�s�l�shw�.kw�.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r�.

1.6 Malengo ya Tathmini ya Mazingira KimkakatiT�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.�n�.m�lengo.y�fu�t�yo:-(�). Ku���n�. �th�r�. n�. kuh�k�k�sh�. kuw�. m�su�l�. y�. m�z�ng�r�.

y�mez�ng�t�w�.k�t�k�.r�s�mu.z�.m�sw�d�,.k�nun�,. ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu,.�l�.ku��oresh�;

(�). Kuwezesh�.umm�.kuto�.m�on�.y�o.kuhusu.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�..�l�. y�weze. kuz�ng�t�w�. k�t�k�. m��nd�l�z�. y�. m�sw�d�,. k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu,.�l�.kush�r�k�sh�.j�m��.k�t�k�.m��muz�.y�n�yohusu.m�endeleo.y�o;

(c). Kujeng�.mfumo.w�.uw�z�.n�..wenye.ut�r�t��u.mzur�.k�t�k�.u�nd��j�.w�.m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu;.n�

(d). Kuel�m�sh�.w�hus�k�.w�kuu..kutum��.TMK.k�t�k�.kufik��.m��muz�.�l�.kulet�.m�endeleo.endelevu.

1.7 Umuhimu wa Tathmini ya Mazingira Kimkakati�). Ku��n�sh�. m�t�t�zo. y�n�yotok�n�. n�. kutokuf�ny�. T�thm�n�. y�.

M�z�ng�r�;�). Kuo�n�sh�. m�su�l�. y�. m�z�ng�r�. n�. m�endeleo. endelevu. k�t�k�.

m�ch�k�to.y�.ku�nd��.m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.n�.h�vyo.kuk���l��n�.n�.m�t�t�zo.y�.m�z�ng�r�.k�t�k�.ng�z�.y�.juu.z��d�.��d�l�.y�.kusu��r�.TAM.k�t�k�.ng�z�.y�.m�r�d�;

c). Kuwek�.k�p�um�ele.k�t�k�.u�ng�l�z�.m�k�n�.w�.h�f�dh�.y�.m�z�ng�r�,.h�s�.k�t�k�.kuto�.t�h�dh�r�.�u.onyo.l�.m�pem�.l�.�th�r�.ku�w�.n�.z�.mrund�k�no.k�t�k�.m�z�ng�r�.z�n�zowez�.kus�����shw�.n�.�d�d�.ful�n�.y�.m�r�d�.m�dogo.m�dogo.�m��yo.�n�potekelezw�.mmoj�.mmoj�.n�.v�gumu.kut�m�u�.�th�r�.z�ke.z�.p�moj�;.n�

d). Kuwezesh�.kuw�.n�.ut�m�dun�.w�.uw�z�.w�.kup�ng�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.kw�.kuz�ng�t��.m�tokeo.

6

1.8 Matumizi ya TMK�). Ku��n�sh�,.ku��sh�r�.n�.kut�thm�n�.�th�r�.z�tok�n�zo.n�..utekelez�j�.

w�.m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.zenye.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�;.n�

�). Kupendekez�. h�tu�. m��d�l�. n�. suluh�sho. kuhusu. m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.hus�k�.zenye.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�..

Dokezo

....Ikum�ukwe.kuw�.lengo.l�.TMK.n�.kuto�.t��r�f�.z�n�zos��d��.kuf�ny�.u�muz�.n�.s�yo.kuto�.r�pot�.

1.9 Faida za TMK T�thm�n�. y�. m�z�ng�r�. k�mk�k�t�. �n�. f��d�. kuu. nne. k�t�k�. kulet�.m�endeleo.endelevu.�m��zo.n�:-�). Kuf�ny�.uch�m�uz�.w�.m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.

n�. progr�mu. �l�. kut�m�u�. �th�r�. kw�. m�z�ng�r�. n�. m�t�t�zo. y�.ms�ng�;

�). Kuto�.suluh�sho.kw�.�th�r�.z�s�zoreke��sh�k�;c). Kufid��.�u.kupunguz�.�th�r�.z�n�zoreke��sh�k�;d). Kus��d��.ufu�t�l��j�.w�.utekelez�j�.

1.10 Wadau katika Tathmini ya Mazingira KimkakatiW�d�u. w�fu�t�o. w�n�t�k�w�. kush�r�k�. k�t�k�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�.K�mk�k�t�:-�). W�z�r�.n�.Id�r�.zenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r��). W�z�r�.hus�k�c). T��s�s�.n�.Id�r�.z�.ser�k�l�;.d). M�ml�k�.z�.Ser�k�l�.z�.M�t��;.n�e). T��s�s�.z�s�zo.z�.K�ser�k�l�.

A�dh�,.m�on�. y�n�wez�. kukus�nyw�. kutok�. kw�.mtu,. t��s�s�. �u. j�m��.hus�k�.

7

1.11 Misingi ya Tathmini ya Mazingira Kimkakati Ifu�t�yo.n�.m�s�ng�.y�.TMK.:-�). Kut�thm�n�.m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.

�l�.ku���n�.k�m�.z�n�.�th�r�.kwenye.m�z�ng�r�;�). Ku���n�sh�.nj��.m��d�l�.z�.m�endeleo.endelevu;c). Kut�fut�.m�w�nd�.�l�.ku��n�sh�.n�.�th�r�.z�p�.z�n�p�sw�.kuf�ny�w�.

uchunguz�.n�.v�lev�le.kuonyesh�.v��sh�r��.v�p�.v�tum�ke;d). Kuto�.furs�.y�.kuwezesh�.umm�.kup�t�.t��r�f�;e). Kuto�.furs�.y�.kush�r�k�sh�.umm�.kuto�.m�on�.y�o;.n�f). Kufu�t�l��.m�tokeo/�th�r�.

Sanduku Na. 1. mambo ya kuzingatia katika mchakato wa TMK

Mch�k�to.w�.TMK.n�.l�z�m�.•. Uz�ng�t�e.eneo.n�.t�r�t��u.z�.utengenez�j�.ser�.n�.m�p�ngo•. uz�ng�t�e.m�lengo.n�.v�p�um�ele.vy�.m�z�ng�r�.•. ut�m�ue. n�mn�. �m��yo. nj��. m��d�l�. z�. m�endeleo. .

z�n�ch�ng��.kulet�..m�endeleo.endelevu.•. uguse.k�l�.eneo.n�.k�l�.��n�.y�.u�muz�.�m��o.un�wez�.kuw�.

n�.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�.•. utoe.t��r�f�.k�m�l�.�l�.z�weze.kutum�k�.k�t�k�.kuf�ny�.m��muz�.

s�h�h�.•. utoe.n�f�s�.y�.ush�r�k�shw�j�.w�.j�m��.k�t�k�.k�w�ngo.�m��cho.

n�.s�h�h�.kwenye.su�l�.l�n�lotolew�.u�muz�.

1.12 Sheria ya Usimamizi wa Mazingira inavyoongoza TMKSehemu.y�.VII.y�.EMA.�n�to�.mwongozo.kuhusu.TMK:-�). K�fungu.ch�.230.(2).(r).ch�.Sher��.h��.k�n�mp�.m�ml�k�.W�z�r�.

w�. M�z�ng�r�. ku�nd��. k�nun�. kw�. �j�l�. y�. kus��d��. kutekelez�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�;

�). K�fungu.ch�.104.k�n�to�.m�elekezo.y�.j�ns�.y�.kutekelez�.T�thm�n�.y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. k�t�k�. m�sw�d�,. k�nun�,. ser�,. m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu;

c). K�fungu.ch�.105.k�n�elekez�.kuf�ny�k�.kw�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.

8

K�mk�k�t�..kw�.m�r�d�.�n�yohusu.uch�m��j�.w�.m�fut�,.uz�l�sh�j�.w�.umeme.kw�.kutum��.m�j�.p�moj�.n�.m�r�d�.m�ku�w�.y�.m�j�;

d). Sher��.h��.k�t�k�.k�fungu.ch�.104.(1).n�. (2). �n�elekez�.kw�m��.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.�t�f�ny�k�..p�le.m�sw�d�,.sher��,.k�nun�,. ser�,. m�k�k�t�,. progr�mu. n�. m�p�ngo. �t�k�poonek�n�.kuw�.n�.�th�r�.k�t�k�.m�eneo.y�fu�t�yo:-.

�). Us�m�m�z�,.uh�f�dh�.n�.u�oresh�j�.w�.m�z�ng�r�;.�u��). Us�m�m�z�.endelevu.w�.m�l��s�l�..e). Kw�.muj��u.w�.Sher��.h��,.w�fu�t�o.w�n�hus�k�.moj�.kw�.moj�.n�.

ut�y�r�sh�j�.w�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�:-�). W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r�;��). Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�;���). W�z�r�.z�.K�sekt�;�v). Mr�t��u.w�.M�z�ng�r�.k�t�k�.Sekt�.hus�k�.

A�dh�,. K�nun�. z�. TMK. z�. mw�k�. 2007. z�n�f�f�nu�. z��d�. h�tu�.m��l�m��l�.z�.mch�k�to.w�.TMK.

1.13 Maelekezo ya Jumla ya Sheria kuhusu TMK�). K�t�k�.ku�nd��.musw�d�.w�.sher��.yoyote. �n�yogus�.us�m�m�z�,.

h�f�dh�. n�. u�oresh�j�. w�. m�z�ng�r�,. �n�l�z�mu. ku�nd��. n�.kuw�s�l�sh�.kw�.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r�,.m�elezo.y�.k�n�.kuhusu.TMK.n�.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�.w�k�t�.w�.utekelez�j�.w�.sher��.�u.mp�ngo.huo.

�). Ku�nd��.R�pot�.y�.t�thm�n�.y�.m�z�ng�r�.k�mk�k�t�.juu.y�.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�.�m��zo.z�n�wez�.kus�����shw�.n�.K�nun�,.Ser�,.Progr�mu.�u.m�p�ngo.y�.m�endeleo.

c). K�l�. R�pot�. y�. TMK. �n�yotolew�. �t�jumu�sh�. m�elezo. k�m�l�. y�.Ser�,.Musw�d�,.Sher��,.Mk�k�t�,.Progr�mu,.Mp�ngo.n�.m�lengo.y�n�yokusud�w�.kufik�w�.

d). Uch�m�uz�,.m�elezo.n�.t�thm�n�.y�.m�tokeo.m�zur�.�u.m���y�.�m��yo. utekelez�j�. w�. Ser�,. M�sw�d�,. M�k�k�t�,. Progr�mu,.M�p�ngo.�u.Sher��.h�zo.un�wez�.kus�����sh�.kwenye.m�z�ng�r�.n�.kwenye.us�m�m�z�.w�.m�l��s�l�.

e). Ut�m�uz�,. m�elezo. n�. t�thm�n�. y�. �th�r�. z�. . m�tokeo. t�r�j�w�.

9

y�. nj��. m��d�l�. z�. kuy�fik��. m�lengo. y�. ser�,. musw�d�,. sher��,.mk�k�t�,.progr�mu.n�.mp�ngo;.

f). Ut�m�uz�,. m�elezo. n�. t�thm�n�. y�. uz�to. w�. h�tu�. m�dhu�ut�.�m��zo.z�t�wez�.kuchukul�w�.kuepuk�,.kupunguz�.�u.kureke��sh�.�th�r�.yoyote.m��y�.�n�yowez�.kutoke�.kutok�n�.n�.utekelez�j�.w�.ser�,.musw�d�,.sher��,.mk�k�t�,.progr�mu.�u.mp�ngo;.n�.t��r�f�.ny�ng�ne.�m��yo.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.M�z�ng�r�.�n�wez�.ku���n�sh�.kw�.k�nun�;

g). P�le. �m��po. mtu. mwenye. dh�m�n�. y�. Musw�d�,. K�nun�,. Ser�.y�. Umm�,. Mk�k�t�,. Progr�mu. �u. Mp�ngo. h�ut�h�t�j�. TMK,.�t�w�s�l�sh�.r�s�mu.y�.w�r�k�.hus�k�.kw�.W�z�r�.�t�k�ye�mu�.kw�.h�r�k�. k�d�r�. �t�k�vyowezek�n�. k�m�. t�thm�n�. �n�h�t�j�k�. �u. l�,.�k�to�.s����u.y�.u�muz�.huo;

h). B��d�. y�. kupoke�. R�pot�. y�. TMK,. W�z�r�. mwenye. dh�m�n�. y�.M�z�ng�r�.�t�mu�g�z�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.ku��ng�l��.upy�.ser�,.msw�d�,.sher��,.mk�k�t�.progr�mu.�u.mp�ngo.n�.kuw�s�l�sh�.m�on�.y�ke.kw�.W�z�r�.�m��ye.n�ye.�t�to�.m�on�.y�ke.kw�.mtu.�n�yehus�k�;.

�). Mtu.�l�yepew�.m�on�.n�.W�z�r�.�t�t�k�w�.kuz�ng�t��.m�pendekezo.y�l�yotolew�,.n�.p��.kuw�s�l�sh�.kw�ke.t��r�f�.mpy�.yenye.kuonyesh�.m���d�l�ko.�u.m�reke��sho.y�l�yof�ny�k�;

j). Iw�po.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.k�t�k�.M�z�ng�r�.�n�on�.kw�m��.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�.y�l�yotolew�.w�k�t�.w�.mch�k�to.w�.TMK.h�y�j�shughul�k�w�. �p�s�vyo. k�t�k�. musw�d�,. k�nun�,. ser�,.mk�k�t�,.progr�mu.�u.mp�ngo.ul�oreke��shw�.n�.kw�m��.h�tu�.z��d�.kw�.kuz�ng�t��.gh�r�m�.z�n�h�t�j�.kuchukul�w�. �l�.kuepuk�.�u.kupunguz�.m�k�l�.y�.�th�r�.h�zo,.�t�wek�.p�ng�m�z�.nd�n�.y�.s�ku.thel�th�n�.���d�.y�.kupoke�.ny�r�k�.z�l�zot�jw�..

k). P�le.�m��po.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.m�z�ng�r�.�me�g�z�.n�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.n�.mtu.�n�yehus�k�.w�k�sh�ndw�.kufik��.mu�f�k�. juu. y�.m���d�l�ko. y�n�yot�k�w�. y�f�ny�ke. kwenye. ser�,.musw�d�,. sher��,.mk�k�t�,.progr�mu.�u.mp�ngo.ul�oreke��shw�.kuhusu. h�tu�. �m��zo. z�n�p�sw�. kuchukul�w�,. Mkurugenz�. �u.mtu.hus�k�.w�t�to�.not�s�.y�.kuwek�.p�ng�m�z�.kw�.W�z�r�.

l). W�z�r�. mwenye. dh�m�n�. k�t�k�. M�z�ng�r�,. ���d�. y�. kupoke�.not�s�.y�.p�ng�m�z�,.�n�wez�.ku�muru.w�r�k�.huo.up�t�we.upy�.�u.

10

uj�d�l�we.kwenye.mkut�no.w�.h�dh�r�.k��l�.h�j�utole�.u�muz�.w�.mw�sho.

Kw�.up�nde.w�.r�sl�m�l�.y�.m�d�n�.�u.m�fut�,.k��l�.mp�ngo.wowote.�u.k��l�.y�.kujeng�.k�tuo.ch�.n�sh�t�.y�.umeme.w�.m�j�.�u.k��l�.mp�ngo.w�.mr�d�.k���m�e.w�.m�j�.h�uj�f�ny�k�,.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.m�su�l�.y�.m�d�n�,.n�sh�t�.�u.m�j�.�t�f�ny�.TMK.kw�.kuz�ng�t��.m�m�o.y�fu�t�yo:�). T�thm�n�. y�. eneo. l�l�lotengw�. . kw�. �j�l�. y�. shughul�. hus�k�.

�k�hus�sh�:-(�). H�l�..h�l�s�.y�.m�z�ng�r�.n�.y�..m�l��s�l�;(�). Ut�m�uz�.w�.m�eneo.tete.k��koloj��.n�.y�l�yoh�f�dh�w�;(c). M�elezo.kuhusu.j�m��.z�n�zol�zunguk�.eneo.hus�k�.n�.h�l�.h�l�s�.

y�.k�uchum�.y�.j�m��.h�yo;(d). Shughul�.z�.k�uchum�.n�.m�undom��nu.�l�yopo;(e). Shughul�. z�. m�endeleo. z�n�zopendekezw�. �k�w�. n�. p�moj�. n�.

m�lengo.y�.mud�.mrefu.n�.m�endeleo.y�.ujuml�.y�.��n�.tof�ut�.z�.m�ch�m�o.y�.m�d�n�.�u.m�eneo.y�.m�fut�.n�.ges�.�u.v�tuo.vy�.umeme.w�.n�sh�t�.y�.m�j�;

(f). M�undom��nu. n�. r�s�l�m�l�. �n�yoh�t�j�k�. kuhudum��. m�endeleo.h�yo.

(g). Uwezek�no. w�. �th�r�. kw�. m�z�ng�r�. n�. j�m��. kutok�n�. n�.m�endeleo.y�.uch�m��j�.m�d�n�.�u.m�fut�.�u.n�sh�t�.y�.umeme.w�.m�j�.�u.mr�d�.wowote.mku�w�.w�.m�j�.

�). Iw�po.r�s�l�m�l�.y�.m�d�n�.�u.m�fut�.�t�gundul�k�.k��l�.y�.mp�ngo.wowote.�u.k��l�.y�.kuw�.n�.mp�ngo.w�.kujeng�.k�tuo.ch�.n�sh�t�.y�.umeme.w�.m�j�.�u.k��l�.mp�ngo.w�.mr�d�.k�m�m�e.w�.m�j�.h�uj�f�ny�k�,. W�z�r�. mwenye. dh�m�n�. y�. m�su�l�. y�. m�d�n�,.n�sh�t�.�u.m�j�.�t�f�ny�.TMK.ku�ng�l��:.

�). Uwezek�no. w�. �th�r�. kw�. m�z�ng�r�. n�. j�m��. kutok�n�. n�.m�endeleo.y�.uch�m��j�.m�d�n�.�u.m�fut�.�u.n�sh�t�.y�.umeme.w�.m�j�..�u..mr�d�.wowote.mku�w�.w�.m�j�,.n�;

��). M�pendekezo. juu. y�. uongoz�. w�. �rdh�. n�. v�kw�zo. dh�d�. y�.m�endeleo.kwenye.m�eneo.tof�ut�.

11

P�moj�.n�.kuz�ng�t��.m�su�l�.y�l�yot�jw�.h�po.juu:-

�). W�z�r�. mwenye. dh�m�n�. y�. M�z�ng�r�. �t�mu�g�z�. Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.kup�t��.t�thm�n�.y�.m�z�ng�r�.k�mk�k�t�.n�.ku�nd��.t��r�f�. kuhusu. utoshelevu. �u. upungufu. w�. t��r�f�. n�. m�eneo.y�n�yoh�t�j�.ku�oreshw�.n�.k�sh�.�t�to�.m�pendekezo.kw�.W�z�r�.kw�.k�d�r�.�n�vyost�h�l�.

�). Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�. �t�w�s�l�sh�. kw�. W�z�r�. t��r�f�. y�.m�p�t�o.kw�.m�dhumun�.y�.kup�t�.�dh�n�.

c). B��d�. y�. kupoke�. m�pendekezo,. W�z�r�. �t��dh�n�sh�. R�pot�. n�.kuto�. m�pendekezo. kw�. W�z�r�. yenye. dh�m�n�. y�. m�su�l�. y�.m�d�n�,.n�sh�t�.�u.m�j�.kuhusu.m��nu.�or�.y�.kuh�f�dh�.m�z�ng�r�.nd�n�.y�.mukt�dh�.w�.mr�d�.un�ot�r�j��.kushughul�k�w�.

d). W�z�r�. yenye. dh�m�n�. y�. m�su�l�. y�. m�d�n�,. n�sh�t�. �u. m�j�.�t�p�sw�.kuz�ng�t��.m�elekezo.y�l�yotolew�.n�.W�z�r�.

Ser�k�l�.�medh�m�r��.kuto�.m�funzo.y�t�k�yow��nd��.w�t��l�mu.k�t�k�.kuf�ny�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. (TMK). k�t�k�. m��nd�l�z�.y�.m�sw�d�,. ser�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.z�.m�endeleo..W�lengw�.w�.m�funzo.h�y�.n�.w�t��l�m.m��l�m��l�..k�t�k�.W�z�r�,.Id�r�.n�.t��s�s�.z�.ser�k�l�.n�.z�s�zo.z�.k�ser�k�l�.

1.14 Tofauti kati ya TMK na TAMTMK.n�.TAM.n�.nyenzo.z�.kuf�ny��.t�thm�n�.z�.�th�r�.z�.shughul�.z�.��n�d�mu. kwenye. m�z�ng�r�.. W�t��l�mu. weng�. w�mef�ny�. uch�m�uz�.kw�.kul�ng�n�sh�.m�nuf��.n�.�th�r�.z�.TMK.n�.TAM..Tof�ut�.z�.m�tum�z�.y�.nyenzo.h�z�.z�.m�z�ng�r�.z�n�elezew�.k�t�k�.Jedw�l�.N�..1.

Jedw�l�.N�.1:.Tof�ut�.y�.TMK.n�.TAM

Vipengele vya utekelezaji

TMK TAM

Utekelezaji Mk�k�t�,.d�r�.n�.dh�n� H�tu�.y�.utekelez�j�Mtazamo Mch�k�to.w�.m��muz�. M�tokeo.y�.mch�k�to.

w�.m��muz�.(m�tokeo.y�.mw�sho)

12

Vipengele vya utekelezaji

TMK TAM

Hatua ya maamuzi

Ser�,.M�p�ngo,.M�sw�d�,.M�k�k�t�.n�.Progr�mu

M�r�d�.y�.m�endeleo

Utaalamu katika kuwezesha maamuzi

Mwezesh�j� Mt�l�mu.msh�ur�.

Njia mbadala Ul�ng�n�sh�.w�.m�h�l�,.tek�noloj��,.m�k�k�t�.y�.k�uchum�,.k�j�m��.�u.k�muundo

Eneo,.tek�noloj��,.us�n�fu.�u.nj��..m��d�l�.z�.kutekelez�.mr�d�.

Kipimo cha athari

Hugus�.m�eneo.�u.sekt�.m��l�m��l�.z�.m�endeleo

Huonek�n�.z��d�.sehemu.y�.mr�d�

Kipimo cha muda

Mud�.w�.k�t�.h�d�.mud�.mrefu.

Mud�.mfup�.h�d�.w�.k�t�.

Chanzo cha taarifa

T��r�f�.z�.h�l�.y�.M�z�ng�r�,.t��r�f�.z�.M�lengo.y�.M�len��,.t�kw�mu,.Ser�.n�.m�elekezo.y�.M�p�ngo.n�.M�k�k�t�

R�pot�.z�.ut�fit�,.uch�m�uz�.w�.s�mpul�,.t�kw�mu

T�kw�mu Mch�ng�ny�ko.n�.zenye.m�elezo.l�k�n�..z�l�zoch�ng�ny�k�.n�.z�n�zowez�.kup�m�k�.

H�s�.z�n�zowez�.kup�m�k�

Ugumu wa uchambuzi

Ugumu.w�.uch�m�uz�.n�.kuelewek�

R�h�s�.kuf�ny�k�.n�.un�elewek�

Vipimo vya tathmini

Ku�ng�l��.m�su�l�.endelevu.(v�gezo.n�.m�lengo)

Kuchuku�.h�tu�.z�.k�sher��.n�.kuendelez�.utekelez�j�.s�h�h�

Matokeo U�ng�l�z�.kw�.kujumu�sh� Toshelez�.(k�m�l�fu)Muonekano katika jamii

H�uonek�n�.vyem�.(�s�yo.dh�h�r�)

Un�choche�,.un�h�m�s�sh�

Tathmini ya baadaye

M�k�k�t�.m�ng�ne.�u.up�ng�j�.w�.mr�d�

Ush�h�d�.w�.k�m�dhumun�/m�undo.n�.utekelez�j�

13

2.0

MODULI YA PILI:

HATUA ZA KUFANYA TATHMINI YA MAZINGIRA KIMKAKATI

2.1 Lengo KuuKuw�wezesh�.w�sh�r�k�.kuelew�.h�tu�.m��l�m��l�.z�n�zofu�tw�.w�k�t�.w�.kuf�ny�.TMK.

2.2 Malengo MahususiMw�shon�.mw�.modul�.h��,.w�sh�r�k�.w�weze:-�). Ku���n�sh�. h�tu�. muh�mu. z�. kuf�ny�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�.

K�mk�k�t��). Kuelez�. m��nu. z�. uch�m�uz�. k�t�k�. mch�k�to. w�. T�thm�n�. y�.

M�z�ng�r�.K�mk�k�t�c). Kuf�f�nu�.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuch�gu�.m��nu.z�.kuf�ny�.

T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�m�k�k�t�d). Kuf�ny�. kw�. v�tendo. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. k�t�k�.

sehemu.z�o.z�.k�z�

2.3 UtanguliziMch�k�to. w�. TMK. n�. muh�mu. �l�. kuh�k�k�sh�. kuw�. juhud�. zote. z�.m�endeleo. k�t�k�. j�m��. z�n�z�ng�t��. m�s�ng�. y�. m�endeleo. endelevu...K�t�k�. Modul�. h��,. h�tu�. n�. m��nu. z�tum�k�zo. k�t�k�. kuf�ny�. TMK.z�t�f�f�nul�w�.

K��l�.y�.ku�nz�.mch�k�to.w�.TMK,.n�.vem�.ku�nd��.t�mu.y�.w�t��l�mu.w�t�k�owezesh�.zoez�.z�m�..T�mu.y�.w�t��l�mu.w�l�o.n�.uwezo,.ujuz�.p�moj�.n�.uzoefu.n�.weled�.w�.kutosh�.k�t�k�.eneo.hus�k�.n�.w�.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�.n�.muh�mu.k�t�k�.kuto�.mwongozo.n�.kuf�ny�.m��muz�.kuhusu. shughul�. hus�k�.. T�mu. h��. y�. w�t��l�mu. n�. l�z�m�. �jumu�she:.w�t��l�mu.w�.TMK.�u.w�t��l�mu.w�.m�z�ng�r�.n�.us�m�m�z�.w�.m�l��s�l�.

14

kutok�.k�t�k�.sekt�,.t��s�s�.y�.ser�k�l�,.�d�r�.n�.t��s�s�.y�.el�mu.y�.juu.n�.ut�fit�.�m��yo.n�.y�.ser�k�l�.�u.w�t��l�mu.w�.m�z�ng�r�.w�l�os�j�l�w�.kw�.muj��u.w�.EMA.ch�n�.y�.K�nun�.z�.Us�j�l�.w�.w�t��l�mu.w�.M�z�ng�r�.z�.mw�k�.2005.

A�dh�,.TMK.n�. ��n�. y�. t�thm�n�. �m��yo. �n�f�ny�k�.h�tu�. kw�.h�tu�..H�tu�.h�zo.n�.muh�mu.k�t�k�.ku�wezesh�.TMK.kufik��.lengo.l�ke.l�.kuw�.n�.m�endeleo.endelevu.kw�.uk�m�l�fu..A�dh�,.h�tu�.h�z�.z�n��f�ny�.TMK.kuw�.k�unz�.muh�mu.ch�.kut�thm�n�.�th�r�.z�.k�m�z�ng�r�.z�n�zowez�.kutok�n�.n�.utekelez�j�.w�.ser�,.m�p�ngo,.progr�mu,.sher��.n�.m�k�k�t�.m�ng�ne. y�.m�endeleo. k�m�. v�le.MKUKUTA..H�t�m�. y�. zoez�. z�m�.l�.TMK.n�.kupendekez�. ser�,.m�p�ngo,.progr�mu,. sher��.n�.m�k�k�t�.m��d�l�.�l�.kulet�.m�endeleo.endelevu.

2.4 Hatua za Kufanya Tathmini ya Mazingira KimkakatiT�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. �t�f�nyw�. kw�. kufu�t�. h�tu�.z�fu�t�zo:...

2.4.1 UchambuziH�tu�. h��. �n�m��n�sh�. uch�m�uz�. w�. �w�l�. un�of�ny�k�. kw�. lengo.l�. ku���n�sh�. m�w�nd�. n�. m�lengo. y�. kuf�ny�. TMK. �l�. kuju�. �th�r�.z�n�zowez�.kutok�n�.n�.utekelez�j�.w�.sher��,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.m��l�m��l�..K�t�k�.h�tu�.h��,.u�muz�.ut�f�nyw�.w�.��dh�.kuf�ny�.�u. kutof�ny�. TMK. kutegeme�n�. n�. �th�r�. z�n�zowez�. kutoke�.. TMK.h��f�ny�k�. �w�po. k�t�k�. uch�m�uz�. �t����n�k�. kuw�. �th�r�. z�. r�s�mu. z�,.m�sw�d�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.n�.progr�mu.k�t�k�.m�z�ng�r�.n�.ndogo..

K�t�k�.kuf�ny�.uch�m�uz�:�). Sekt�.hus�k�. �t��nd��.m�elezo.kw�.ufup�. �k����n�sh�.m�on�.y�ke.

�w�po. r�s�mu. y�. sher��,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u. progr�mu.hus�k�. �n�wez�. kuw�. n�. �th�r�. k�t�k�. m�z�ng�r�.. M�elezo. h�y�.y�t�w�s�l�shw�. kw�. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�. p�moj�. n�. sekt�.z�ng�ne.z�l�zo.n�.m�sl�h�.k�t�k�.su�l�.h�lo;

�). W�z�r�.z�l�zopelekew�.R�pot�.h�yo,.z�t�t�k�w�.kuw�s�l�sh�.m�on�.y�o.kw�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.n�.W�z�r�. �l�yo�nd��.R�pot�.h�yo.nd�n�.y�.s�ku.�sh�r�n�.n�.moj�.t�ngu.w�l�po�poke�;

15

c). Iw�po. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�,. W�z�r�. �l�yo�nd��. R�pot�. n�.W�z�r�. ny�ng�nezo. z�t��fik��n�. kw�. p�moj�. kw�m��. Musw�d�,.K�nun�,. Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo. �u.Progr�mu.hus�k�.h��t�kuw�.n�.m�dh�r�.k�t�k�.M�z�ng�r�,.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.�t�f�ny�.m��muz�.kul�ng�n�.n�.m��fik��no.h�yo.

d). End�po.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�,.W�z�r�. �l�yo�nd��.R�pot�.n�.W�z�r�. ny�ng�nezo. z�t��fik��n�. kw�. p�moj�. kw�m��. Musw�d�,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo.�u.Progr�mu.hus�k�.�t�kuw�.n�.m�dh�r�.k�t�k�.M�z�ng�r�,.��s�.Mkurugenz�.w�.m�z�ng�r�.�t�f�ny�.m��muz�.kul�ng�n�.n�.m��fik��no.h�yo.

e). Ik�w�. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�,. W�z�r�. �l�yo�nd��. R�pot�. n�.W�z�r�.ny�ng�nezo.h�z�t��fik��n�.kw�m��.Musw�d�,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo.�u.Progr�mu.hus�k�.�t�wez�.�u.h��t�wez�.kuw�.n�.m�dh�r�.k�t�k�.M�z�ng�r�,.��s�.W�z�r�.�l�yo�nd��.R�pot�.h�yo.�t�pelek�.su�l�.h�l�.kw�.W�z�r�.w�.m�z�ng�r�.kw�.m��muz�.

2.4.2 Kutafuta MawandaK�t�k�.h�tu�.h��,.lengo.n�.kuju�.h�l�.h�l�s�.y�.m�z�ng�r�.�l�yopo.k��l�.y�.utekelez�j�.w�.sher��,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.�n�yo�nd�l�w�..H��.huf�ny�k�.�l�.kuto�.p�ch�.k�m�l�.kuhusu.m�w�nd�.y�.TMK...Ut�fut�j�.w�. m�w�nd�. huto�. mwongozo. n�. h�d�du. z�. reje�. kw�. �j�l�. y�. zoez�.z�m�,.��n�.y�.t��r�f�.z�t�k�zoh�t�j�k�.p�moj�.n�.R�pot�.yenyewe,.w�d�u.n�.m�ml�k�.z�t�k�zosh�r�k�shw�.k�t�k�.TMK..Ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u,.ut�z�ng�t��. ��n�. y�.m�kund�. y�t�k�yosh�r�k�shw�,. nj��. . z�t�k�zotum�k�.k�t�k�.ush�r�k�shw�j�.n�.mud�.ut�k�otengw�.kw�.�j�l�.y�.ush�r�k�shw�j�...W�z�r�.hus�k�.�t�t�fut�.t��r�f�.z�.k�n�.kw�.�j�l�.y�.kuf�ny�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.kw�.kuz�ng�t��.h�y�.y�fu�t�yo:-�). Ku��n�sh�.m�ml�k�.z�t�k�zosh�r�k�shw�.kuto�.ush�ur�.�u.m�on�;�). Kup�t�.m�on�.�u.ush�ur�.kutok�.kw�.w�n�nch�;c). Kuwek�.mud�.ut�k�o.tum�k�.kup�t�.m�on�.�u.ush�ur�;.n�.d). Kumt��r�fu.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.n�.W�z�r�.ny�ng�nezo.

2.4.3 Kuandaa Hadidu za RejeaH�d�du. z�. Reje�. n�. ny�r�k�. muh�mu. �m��yo. �n�tum�k�. kuongoz�.mch�k�to.w�.TMK..H�d�du.z�.Reje�.z�n��nd�l�w�.n�.kuwekw�.k�w�ngo.

16

ch�.t��r�f�.z�.k�n�.�m��zo.z�t�t�k�w�.kuw�mo.k�t�k�.R�pot�.y�.T�thm�n�.y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. �t�k�yo�nd�l�w�.. A�dh�,. �f�h�m�ke. kw�m��.H�d�du.z�.Reje�.z�t�fout��n�.kul�ng�n�.n�.m�h�t�j�.n�.h�z�p�sw�.kuw�.k�m�.ms�h�fu.(k�tu.k�s�cho��d�l�k�).

Sanduku Na. 2. Mambo yafuatayo yanapaswa kujumuishwa katika Hadidu za Rejea

•. Pendekezo.n�.m��d�l�.w�ke.wenye.kuwez�.kuf�ny�k�.

•. M�su�l�.muh�mu.n�.�th�r�.z�t�k�zochunguzw�

•. A�n�.y�.t��r�f�.z�t�k�zokus�nyw�.�u.kuf�ny�w�.ut�fit�.kw�.mf�no.ut�fit�.w�.ms�ng�

•. M�h�t�j�.n�.mud�.w�.kuk�m�l�sh�.n�.kuk���dh�.R�pot�

2.4.4 Kuonesha Njia Mbadala na Kufanya Tathmini za athari zinazoweza kutokea

K�t�k�.h�tu�.h��.w�t��l�mu.�u.w�d�u.w�t���n�sh�.�th�r�.�m��zo.z�t�wez�.kutoke�. end�po. sher��,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u. progr�mu. hus�k�.�tekelezwe.�u.�s�tekelezwe..B��d�.y�.ku���n�sh�.�th�r�.h�zo,.w�t��l�mu.�u.w�d�u.w�t���n�sh�.nj��.m��d�l�.z�.kuwez�.kupunguz�.��n�.yoyote.y�.�th�r�.h�s�,.ku�oresh�.�th�r�.ch�ny�,.kuwezesh�.kuw�.n�.uendelevu.k�t�k�.utunz�j�.w�.m�z�ng�r�.kw�.k�d�r�.�t�k�vyowezek�n�.n�.kuh�k�k�sh�.kw�m��.nj��.m��d�l�.h�z�n�.�th�r�.k�t�k�.m�z�ng�r�.

A�dh�,.v�p�mo,.v�gezo,.m�dhumun�.n�.v��sh�r��.v�t�tum�k�.k�t�k�.ku�nz�sh�.Musw�d�,. K�nun�,. Ser�,. Mk�k�t�,. mp�ngo. �u. Progr�mu. m��d�l�.. H��.�t�s��d��.ku�ng�z�.m�su�l�.y�.m�endeleo.endelevu.k�t�k�.h�tu�.z�.mw�nzo.z�.ku�nd��.Musw�d�,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo.�u.Progr�mu.

2.4.5 Maandalizi ya Rasimu ya Taarifa ya Tathmini ya Mazingira Kimkakati

Nch�.m��l�m��l�.z�mej�weke�.ut�r�t��u.tof�ut�.k�t�k�.mch�k�to.w�.kuf�ny�.TMK..H�p�.T�nz�n��,.mch�k�to.w�.TMK.un�ongozw�.n�.EMA.p�moj�.

17

n�.K�nun�.z�.TMK.z�.mw�k�.2008.z�n�to�.m�ml�k�.kw�.w�z�r�.z�.k�sekt�.n�.t��s�s�.z�.ser�k�l�.kuf�ny�.TMK.ch�n�.y�.us�m�m�z�.w�.Id�r�.y�.M�z�ng�r�..B��d�.y�.kuk�m�l�sh�.t�thm�n�,.w�z�r�.�u.t��s�s�.hus�k�.�n�yo�nd��.musw�d�.w�.sher��,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.�t�kuw�.n�.jukumu.l�.ku�nd��.R�pot�.y�.TMK...R�pot�.h�yo.n�.l�z�m�.����n�she,.�f�f�nue.n�.kuto�.t�thm�n�.z�.�th�r�.z�.k��fy�.n�.k�m�z�ng�r�.z�n�zodh�n�w�.kuw�.z�n�wez�.kuj�tokez�.�w�po. musw�d�,. mp�ngo,. ser�. �u. progr�mu. hus�k�. z�t�k�zotekelezw�..A�dh�,. �pendekeze.nj��.m��d�l�. y�. ser�,.musw�d�,.m�k�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu. hus�k�.. M�elezo. h�yo. y�z�ng�t�e. m�lengo. n�. m�w�nd�. y�.msw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.hus�k�.

R�pot�. h�yo. �t�kuw�. n�. m�elezo. muh�mu. k�m�. �n�vyoonek�n�. k�t�k�.k��m��t�sho.N�.1..H�t�.h�vyo,.m��nd�l�z�.y�.R�pot�.y�t�z�ng�t��,.p�moj�.n�.m�m�o.meng�ne:�). K�w�ngo.ch�.m��r�f�.y�.s�s�.p�moj�.n�.nj��.z�n�zotum�k�.k�t�k�.

kut�thm�n�.m�su�l�.y�.m�z�ng�r�.�). M�m�o. y�l�yomo. p�moj�. n�. m�w�nd�. y�. musw�d�,. mk�k�t�,.

mp�ngo.�u.progr�mu.�l�yof�ny�w�.TMK.c). H�tu�.y�.u�muz�.�m��yo.musw�d�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.

�mefik��d). M�sl�h�.y�.t��f�.p�moj�.n�.j�m��.k�t�k�.su�l�.lenyewe.

K�t�k�.u�nd��j�.w�.r�smu.y�.R�pot�.y�.TMK:�). W�z�r�.�u.t��s�s�.hus�k�.�t��nd��.R�pot�.y�.TMK;�). R�pot�.y�.TMK.�t�z�ng�t��.y�fu�t�yo:-

�.. Ut��l�m. w�. s�s�. n�. nj��. z�. kut�thm�n�. m�su�l�. y�.m�z�ng�r�;

��.. T��r�f�. z�. k�n�. kuhusu. musw�d�,. k�nun�,. ser�,. mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu;

���.. H�tu�. y�. musw�d�,. k�nun�,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u.progr�mu.k�t�k�.mch�k�to.w�.kuf�ny�.m��muz�;..n�.

�v.. M�t�kw�.y�.w�n�nch�.

2.4.6 Kukusanya Maoni na Ushirikishwaji wa WadauSu�l�. l�.ush�r�k�sh�j�.w�.w�d�u.k�t�k�.mch�k�to.w�.TMK.n�.muh�mu.s�n�. kw�. s����u. utekelez�j�. w�. msw�d�,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u.

18

progr�mu. yoyote. h�uwez�. kuw�. w�. m�f�n�k�o. �w�po. m�sl�h�. y�. k�l�.md�u. h�y�t�z�ng�t�w�.. W�d�u. m��l�m��l�. �k�w�. n�. p�moj�. n�. w�z�r�.z�.k�sekt�.n�.t��s�s�.m��l�m��l�;.m�sh�r�k�.n�.m�k�mpun�,.w�tu.��n�fs�.n�. jumu�y�. zenye. m�sl�h�. k�t�k�. msw�d�,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u.progr�mu.�n�yolengw�.ku�nd�l�w�.w�n�t�k�w�.kush�r�k�shw�..

Ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u. un�wez�. kuf�ny�k�. k�t�k�. h�tu�. m��l�m��l�,.k.m.:-a) Wakatiwamchakatowatathmini. Ush�r�k�shw�j�. huu. hu�wezesh�. t�mu. ku���n�. �th�r�. z�n�zowez�.

kuj�tokez�. �w�po.musw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.�t�tekelezw�. ��l�. kuwepo. n�. m���d�l�ko. yoyote. y�n�yoz�ng�t��.m�z�ng�r�.h�l�s�.p�moj�.n�.m�w�zo.n�.m�sl�h�.y�.w�d�u..K�t�k�.h�tu�. h��. w�t��l�mu. w�t�tum��. m�w�zo. n�. m�on�. y�. w�d�u.ku�nd��.musw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.m��d�l�.�m��yo.�t�kuw�.sehemu.y�.R�pot�.y�.TMK.

b) BaadayakuandaliwakwarasimuyaRipotiyaTMK. Iw�po. kun�. r�s�l�m�l�. z�. kutosh�,. n�. k�m�. �t�onek�n�. �n�f��,.

w�t��l�mu.kw�.kush�r�k��n�.n�.sekt�.�u.t��s�s�.hus�k�,.w�n�wez�.ku�nd��.ut�r�t��u.w�.kuw�wezesh�.w�d�u.kup�t�.mud�.z��d�.w�.kuto�.m�on�.y�o.kuhus��n�.n�.r�s�mu.y�.R�pot�.�l�yo�nd�l�w�.k��l�,.n�.h�t�.���d�.y�.kuw�s�l�shw�.kw�.M�ml�k�.hus�k�,.�k�w�.n�.k��l�.h��j�tolew�.�dh�n�.y�.kuendele�.n�.h�tu�.z�.utekelez�j�.

Angalizo•. M�elezo.y�.k�n�.juu.y�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.y�metolew�.

k�t�k�.Modul�.y�.t�tu..

K�t�k�.h�tu�.h��,.W�z�r�.hus�k�,.kw�.h�r�k�.�t�f�ny�.h�y�.y�fu�t�yo:-�). It�pelek�. n�k�l�. y�. r�s�mu. y�. R�pot�. y�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�.

K�mk�k�t�. y�. Musw�d�,. K�nun�,. Ser�,. Mk�k�t�,. Mp�ngo. �u.Progr�mu.kw�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.n�.W�z�r�.hus�k�.

�). It�mwom��.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�,.W�z�r�.hus�k�.n�.w�d�u.weng�ne. kuto�. m�on�. �u. ush�ur�. juu. y�. r�s�mu. y�. R�pot�. h�yo.k�t�k�.k�p�nd�.�m��cho.w�z�r�.�mej�weke�;.n�

19

c). It�om��.m�on�.kutok�.m�ml�k�.hus�k�.y�.nch�.j�r�n�.kuhus��n�.n�.m�su�l�.y�.k�m�z�ng�r�.y�n�yovuk�.m�p�k�.y�.nch�.

2.4.7 Kupitia Rasimu ya Ripoti ya Tathmini ya Mazingira KimkakatiK�t�k�.h�tu�.h��,.t�thm�n�.�t�f�ny�k�.�l�.kuju�.f��d�.n�.h�s�r�.y�.Musw�d�,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,.Mp�ngo.�u.Progr�mu.k�t�k�.kuw�.n�.m�endeleo.endelevu.. Lengo. l�. h�tu�. h��. n�. kuh�k�k�sh�. kw�m��. T�thm�n�. y�.M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. �mef�ny�k�. k�uf�s�h�.. A�dh�,. h�tu�. h��. �n�s��d��.kuh�k�k�sh�. kuw�. m�m�o. muh�mu. kuhusu. m�endeleo. endelevu.y�mez�ng�t�w�..V�lev�le.h�tu�.h��.�t�h�k�k�sh�.h�y�.y�fu�t�yo:-�). Kuhus�shw�.k�k�m�l�fu.kw�.w�d�u.hus�k��). Up�t�k�n�j�.w�.t��r�f�.k�m�l�.y�.k�n�.kw�.�j�l�.y�.kuto�.m��muz�.c). R�pot�.y�.TMK.�n�end�n�.n�.k�nun�.z�l�zopo,.ut�w�l�.n�.m�h�t�j�.

meng�ne..

2.4.8 Kupitisha Ripoti ya Tathmini ya Mazingira Kimkakati:H�tu�. h��. �n�husu. utolew�j�. w�. m��muz�. juu. y�. R�pot�,. kuonyesh�.kw�m��. t�r�t��u. z�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�. K�mk�k�t�. z�mefu�tw�. n�.R�pot�. �n�r�dh�sh�.. A�dh�,. w�d�u. wote. w�t�jul�shw�. juu. y�. m��muz�.kuhusu.T�thm�n�. y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�. y�.Musw�d�,.K�nun�,. Ser�,.Mk�k�t�,.mp�ngo.�u.Progr�mu.

Dokezo

....To�.t��r�f�.s�h�h�,.kw�.w�k�t�.s�h�h�.�l�.z�weze.kus��d��.kuf�ny�.u�muz�.s�h�h�.

2.4.9 Ufuatiliaji wa Madhara kwa mazingira Yatokanayo na Utekelezaji wa Sheria, Kanuni, Sera, Mkakati, Mpango au Programu

�). W�z�r�.hus�k�.�t�fu�t�l��.utekelez�j�.w�.k�l�.Sher��,.K�nun�,.Ser�,.Mk�k�t�,. Mp�ngo. �u. Progr�mu. �m��yo. �mef�ny�w�. T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.n�.kuon�.k�m�.kun�.�th�r�.zozote.kw�.m�z�ng�r�;

�). W�z�r�.�t�h�k�k�sh�.y�fu�t�yo.y�n�f�ny�k�:-•. ku��n�sh�.m�su�l�.yote.�m��yo.h�y�ku�ng�l�w�.k�t�k�.h�tu�.

20

z�.mw�nzo.z�.t�thm�n�.n�.kuon�.�w�po.y�n�.�th�r�.ku�w�.kw�..K�m�z�ng�r�;..n�

•. kuchuku�.h�tu�.s�h�h�.z�.ku�oresh�.c). W�z�r�,. kup�t��. Mr�t��u. w�. M�z�ng�r�. w�. W�z�r�,. �t�w�s�l�sh�.

kw�. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�. t��r�f�. kw�. v�p�nd�. kuhus��n�.n�. utekelez�j�. w�. Sher��,. K�nun�,. Ser�,. M�k�k�t�,. M�p�ngo. �u.Progr�mu.

Sanduku Na. 3. Muhtasari wa Hatua za TMK

•. Uch�m�uz�.•. Kut�fut�.m�w�nd�•. Ku�nd��.h�d�du.z�.r�je�•. Kuf�ny�.t�thm�n�.y�.�th�r�.z�n�zowez�.kutoke�.n�.ku���n�sh�.

nj��.m��d�l�.•. Ku�nd��.r�s�mu.y�.r�pot�.y�.TMK•. Kus�ny�.m�on�.n�.kush�r�k�sh�.w�d�u•. Kup�t��.r�s�mu.y�.TMK•. Kup�t�sh�.r�pot�.y�.TMK;.n�•. Ufu�t�l��j�. w�. �th�r�. kw�. k�m�z�ng�r�. z�n�zotok�n�. n�.

utekelez�j�. w�. msw��d�,. k�nun�,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u.progr�mu

2.5 Mbinu za uchambuzi katika mchakato wa TMKKun�.m��nu.m��l�m��l�.z�n�zowez�.kutum�k�.k�t�k�.kuf�ny�.uch�m�uz�.w�k�t�.w�.mch�k�to.w�.TMK..M��nu.h�zo.z�metengw�.k�t�k�.m�kund�.m��l�m��l�..M�tum�z�.y�.m��nu.h�zo.hutegeme�.s�n�.h�l�.h�l�s�.p�moj�.n�.mukt�dh�.w�.zoez�.lenyewe.�k�w�.n�.p�moj�.n�.w�d�u.w�t�k�ohus�shw�..B��dh�.y�.m�kund�.y�.m��nu.h�zo.n�.z�le:-

2.6 Mbinu za uchambuzi katika mchakato wa TMKKun�. m��nu. m��l�m��l�. z�n�zotum�k�. k�t�k�. kuf�ny�. uch�m�uz�.w�k�t�.w�.mch�k�to.w�.TMK..M��nu.h�zo.z�metengw�.k�t�k�.m�kund�.

21

m��l�m��l�..M�tum�z�.y�.m��nu.h�zo.hutegeme�.s�n�.h�l�.h�l�s�.p�moj�.n�.mukt�dh�.w�.zoez�.lenyewe.�k�w�.n�.p�moj�.n�.w�d�u.w�t�k�ohus�shw�..B��dh�.y�.m��nu..z�n�zotum�k�.n�.:-�). Ku��sh�r�.�th�r�.z�.k�uchum�,.k�j�m��.n�.k�m�z�ng�r�;�). Kuch�m�u�.n�.kul�ng�n�sh�.nyenzo.m��d�l�;c). Kuf�ny�.t�thm�n�.y�.uwezo.k��koloj��.n�.k�m�z�ng�r�;d). Kuf�ny�.ut�fit�.n�.uch�m�uz�.w�.k�uchum�.n�.k�j�m��;e). Kuf�ny�.uch�m�uz�.w�.n�mn�.y�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u;.n�.f). Kuf�ny�.uch�m�uz�.w�.uwezek�no.w�.ku�th�r�k�.

Kw�.m�f�no.y�.nj��.h�z�,.reje�.v��m��t�sho.n�m��.2..h�d�.6.

2.7 Mambo ya kuzingatia wakati wa kuchagua mbinuM�ongon�.mw�.m�m�o.muh�mu.y�.kuz�ng�t��.w�k�t�.w�.kuch�gu�.m��nu.n�:-�). A�n�. y�. w�d�u. w�l�o. n�. m�sl�h�. k�t�k�. musw�d�,. ser�,. mk�k�t�,.

mp�ngo.�u.progr�mu.�n�yokusud�w�;�). K�w�ngo. ch�. uelew�. n�. m��r�f�. y�. w�t��l�mu. k�t�k�. t�thm�n�.

�n�yokusud�w�c). M�w�nd�.y�.t�thm�n�.�n�yokusud�w�;d). M�t�kw�.y�.sher��.n�.m�ongozo.�n�yotum�k�.k�t�k�.us�m�m�z�.w�.

mch�k�to.w�.TMK;e). Unyet�.w�.m�eneo.�m��ko.utekelez�j�.w�..musw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.

mp�ngo.�u.progr�mu.�n�yokusud�w�.ut�f�ny�k�,.k.v..�rdh�.oevu,.vy�nzo.vy�.m�j�,.n.k;

f). J�m�o.l�n�lot�k�w�.kuf�ny�w�.t�thm�n�,. �w�po.n�.musw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu;.n�

g). R�s�l�m�l�.z�l�zopo.p�moj�.n�.w�k�t�.

22

3.0

MODULI YA TATU: USHIRIKISHWAJI WA WADAU KATIKA TMK

3.1 Lengo KuuKuw�wezesh�.w�sh�r�k�.kuelew�.m�su�l�.m��l�.m��l�.y�n�yohusu.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.k�t�k�.TMK...

3.2 Malengo MahususiMw�shon�.mw�.Modul�.h��,.w�sh�r�k�.w�weze:-�). Kuelez�.umuh�mu.w�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u�). Kut�m�u�.h�tu�.z�.TMK.�m��zo.n�.muh�mu.kuw�sh�r�k�sh�.w�d�uc). Kuelez�.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.kuw�sh�r�k�sh�.w�d�ud). Kuelez�.m��nu.m��l�m��l�.z�.ush�r�k�shw�j�.w�d�ue). kuf�f�nu�.m�t�kw�.y�.k�sher��.k�t�k�.kuw�sh�r�k�sh�.w�d�u

3.3 UtanguliziU�nd��j�. w�. R�pot�. y�. TMK. n�. uto�j�. m��muz�. huz�ng�t��. m�t�kw�.muh�mu. y�. j�m��. n�. m��d�l�. �m��yo. �t���d�. y��nd�kwe. n�. kupew�.k�p�um�ele.. U�muz�. uk�sh�fik�w�,. kun�. umuh�mu. w�. ku��r�fu. j�m��.s����u.y�.m��muz�.n�.j�ns�.m�on�.y�o.y�l�vyoz�ng�t�w�.

W�d�u.w�n�owez�.kush�r�k�shw�.k�t�k�.TMK.n�:-�). W�k�z�. w�. eneo. hus�k�. �m��o. w�n�wez�. ku�th�r�w�. n�. ser�,.

mk�k�t�,.musw�d�,.mp�ngo.n�.progr�mu�). M�kund�.y�.w�tu.w�s�o.w�k�z�.�m��o.w�n�wez�.kutum��.r�s�l�m�l�.

kutok�.sehemu.hus�k�c). M�kund�. m��lum. k�t�k�. j�m��. k�m�. v�le. w�n�w�ke,. w�zee. n�.

m�s�k�n�d). V�ongoz�.w�.d�n�e). W�n�s��s�f). As�s�.z�s�zo.z�.Ser�k�l�

23

g). Vyom�o. vy�. . sekt�. ��n�fs�. k�m�. v�le. vy�m�. vy�. w�t��l�mu. n�.w�f�ny����sh�r�

h). Vyom�o.vy�.h���r��). W�z�r�.n�.Id�r�.z�.ser�k�l�

3.4 Umuhimu wa Ushirikishwaji wa wadau katika TMKUmuh�mu.w�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.k�t�k�.TMK.n�:-�). Kutum��. m��r�f�. n�. ujuz�. w�. j�m��. �u. w�d�u. k�t�k�. ku�oresh�.

uelew�.w�.h�l�.y�.m�z�ng�r�,.ch�ng�moto.k��l�.y�.utelekelez�j�.w�.musw�d�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu;

�). Kukus�ny�.m�on�.kutok�.kw�.w�d�u.m��l�m��l�.�m��yo.y�n�wez�.kus��d��. k�t�k�. utekelez�j�. w�. m�k�k�t�. y�. kupunguz�. �th�r�.ku�w�..k�t�k�.utekelez�j�.w�.m�sw�d�,.ser�,.m�k�k�t�,.m�p�ngo.�u.progr�mu;

c). Kut�m�u�. nj��. m��d�l�. n�. nj��. z�. kuzu��. �th�r�. ku�w�. k�t�k�.m�z�ng�r�.�m��zo.z�n�leng�.m�t�kw�.h�l�s�.y�.w�d�u;

d). Kuh�k�k�sh�.kuw�.m�k�k�t�.�n�tekelezw�.kw�.uf�s�h�;.e). Kuh�m�s�sh�.ush�r�k�.w�.j�m��.w�k�t�.w�.utekelez�j�;.n�f). Kuel�m�sh�.w�d�u.Uzoefu.un�onesh�.kw�m��:-

�). Ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u. k�t�k�. h�tu�. z�. �w�l�. un�s��d��.ku�oresh�. utengenez�j�. �u. ut�y�r�sh�j�. w�. m�sw�d�,. ser�,.k�nun�,.m�p�ngo,.m�k�k�t�.n�.progr�mu;

��). M�sw�d�,.ser�,.m�k�k�t�,..progr�mu.n�.m�p�ngo.�n�yohush�sh�.ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u. m�r�. ny�ng�. �n�f�n�k�w�. kufik��.m�lengo.y�ke;.n�.

���). M�sw�d�,.ser�,.m�k�k�t�,.progr�mu.n�.m�p�ngo.�n�yohus�sh�.ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u. m�r�. ny�ng�. hus��d��. kuepuk�.uchelewesh�j�.w�.t�thm�n�.n�.h�vyo.kuchelew�.kup�t�.k���l�.�u.lesen�.

3.5 Hatua za TMK ambazo ni muhimu katika Ushirikishwaji wa Wadau

H�tu�.m��l�m��l�.z�.TMK.�m��zo.n�.muh�mu.k�t�k�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.n�:-�). W�k�t�.w�.kut�fut�.m�w�nd�.�l�.kuh�k�k�sh�.kuw�.y�le.m�m�o.yote.

�m��yo.n�.muh�mu.kw�.w�d�u.y�n�pew�.k�p�um�ele.n�.v�lev�le.

24

kuwezesh�.kuw�.n�.eneo.p�n�.l�.nj��.m��d�l�.�). W�k�t�.w�.u�nd���j�.w�.H�d�du.z�.Reje�c). W�k�t�.w�.ukus�ny�j�.w�.t��r�f�.z�.�w�l�.z�.h�l�.h�l�s�.y�.m�z�ng�r�.

�l�.kuepuk�.t�t�zo.l�.kutokus�ny�.���dh�.y�.t��r�f�.muh�mu.d). W�k�t�.w�.kut�thm�n�.�th�r�.z�.ser�,.m�sw�d�,.progr�mu,.m�p�ngo.

n�.m�k�k�t�.k�t�k�.m�z�ng�r�e). W�k�t�.w�. kuw�f�h�m�sh�.w�lengw�. j�ns�. n�. s����u.z�. kufik�w�.

kw�.u�muz�.hus�k�.n�.j�ns�.m�t�kw�.y�o.y�l�vyoz�ng�t�w�f). W�k�t�.w�.u�nd��j�.w�.r�s�mu.y�.R�pot�.y�.TMK,.kw�.s����u.n�.

k�t�k�.h�tu�.h��.m�t�kw�.y�.w�d�u.y�n��nd�kw�

3.6 Mambo ya kuzingatia katika Ushirikishwaji wa wadau�). M�lengo.y�.TMK�). Ut�m�uz�.w�.w�d�uc). B�jet�.d). Mud�.,.ch�ng�moto.n�.furs�.z�l�zopo;.e). Ut�m�uz�.w�.m��nu.s�h�h�.z�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�uf). Ut�m�uz�.w�.m��nu.z�n�zowez�.kuh�k�k�sh�.kuw�.w�d�u.w�n�p�t�.

mrejesho;g). Ut�m�uz�. w�. m�k�k�t�. y�. kuh�k�k�sh�. kuw�. m�on�. y�. w�d�u.

y�n�z�ng�t�w�;h). Weled�.w�.w�d�u.kuhusu.su�l�.hus�k�;.n�..�). H�j�. y�. kuw�ongoz�. w�d�u. �l�. w�weze. ku�ng�l��. m�su�l�. yote.

muh�mu

3.7 Mbinu za Ushirikishwaji�). Ku�wezesh�.j�m��.k�t�k�.m��muz��). Kuk�s�mu.m�d�r�k�c). Ush�r�k�shw�j�.k�t�k�.m��muz�d). Kujeng�.ush�r�k��no.���n�.y�.w�d�ue). Uto�j�.w�.t��r�f�f). Uel�m�sh�j�g). M�kut�no.y�.h�dh�r�h). M�jopo.y�.ush�ur��). Us��l�j). M�onesho.y�.w�z�.

25

Angalizo•. .Ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.k�t�k�.uf�ny�j�.w�.TMK.n�.l�z�m�.

uz�ng�t�e.m�fumo.n�.m�undo.�l�yopo.y�.ush�r�k�shw�j�.k�t�k�.uto�j�.w�.m�on�.n�.m�su�l�.yote.y�n�yohusu.m��muz�.k�t�k�.ng�z�.zote.z�.Ser�k�l�.

3.8 Matakwa ya kisheria katika Ushirikishwaji wa wadauSher��.y�.Us�m�m�z�.w�.M�z�ng�r�,.k�fungu.ch�.104.(9).k�n�mp�.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.m�z�ng�r�,.�w�po.�t�on�.n�.l�z�m�,.ku�muru.R�pot�.y�.TMK.kutolew�.m�on�.n�.w�d�u.m��l�m��l�.k��l�.y�.kuf�ny�.u�muz�..A�dh�,. k�t�k�. k�fungu. ch�. 9(1-3),. K�nun�. z�. TMK. y�. mw�k�. 2008.z�n�elekez�.y�fu�t�yo:-..(�). M���r�z�.y�.m�sh�ur��no.y�hus�she:-.

�.. W�z�r�.k�t�k�.sekt�.hus�k���.. Id�r�.n�.w�k�l�.w�.ser�k�l����.. Ser�k�r�.z�.m�t��

(�). W�z�r�. hus�k�. kw�. kush�ur��n�. n�. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�.w�k�t�.w�.mch�k�to.w�.kuf�ny�.TMK.w�p�te.m�on�.kutok�.kw�.mtu.yeyote.�u.j�m��

(c). Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.�n�. jukumu. l�.kur�t��u.m�sh�ur��no.y�n�yohus�n�.n�.TMK

K�m�.�n�vyoelezw�.k�t�k�.k�fungu.11(1f),.m�sh�ur��no.n�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.n�.moj�w�po.y�.h�tu�.muh�mu.k�t�k�.h�tu�.z�.TMK..A�dh�,.m�lengo.y�.TMK,.k�m�.y�l�vyoonyeshw�.k�t�k�.sehemu.y�.II.y�.k�nun�.z�.TMK.k�t�k�. k�fungu. ch�.4(�),.n�.muh�mu.ku�wezesh�. j�m��. kuto�.m�on�.k�t�k�.m�m�o.y�.kuz�ng�t��.kuhusu.m�z�ng�r�.w�k�t�.w�.u�nd��j�.w�.m�sw�d�,.k�nun�,.m�p�ngo,.m�k�k�t�.�u.progr�mu.

Kw�.muj��u.w�.k�nun�.z�.TMK.k�fungu.ch�.12,.w�k�t�.w�.ush�r�k�shw�j�.w�.w�d�u.k�t�k�.kup�t��.r�s�mu.y�.R�pot�.y�.TMK,.W�z�r�.y�.sekt�.hus�k�,.kw�.h�r�k�.n�.k�dr�.�n�vyowezek�n�.�t�fu�t�.ut�r�t��u.ufu�t�o:-..(�). It�tum�. n�k�l�. y�. r�s�mu. y�. R�pot�. y�. TMK. n�. msw�d�,. ser�,.

mp�ngo.�u.progr�mu.hus�k�..kw�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.n�.W�z�r�.z�ng�ne.hus�k�

26

(�). It�mu�l�k�. Mkurugenz�. w�. M�z�ng�r�,. W�z�r�. hus�k�. n�. w�d�u.weng�ne.muh�mu.�l�.kuto�.m�on�.y�o.k�t�k�.mud�.�m��o.W�z�r�.y�.sekt�.hus�k�.�t�kuw�.�meu�n�sh�

(c). It��t�sh�,.k�m�.�t�onek�n�.�n�f��,.m�on�.kutok�.kw�.m�ml�k�.z�.nch�. j�r�n�. kuhusu. m�su�l�. y�. m�z�ng�r�. y�n�yovuk�. m�p�k�. y�.nch�

V�lev�le,. k�nun�. z�. TMK,. k�fungu. ch�. 15(1�-d),. �n�elekez�. kw�m��,.w�k�t�.w�.kut�fut�.m�w�nd�,.w�z�r�.y�.sekt�.hus�k�.�t�f�ny�.y�fu�t�yo:-(�). It����n�sh�. m�ml�k�. muh�mu. z�t�k�zosh�r�k�shw�. kwenye.

m�sh�ur��no(�). It�to�.n�f�s�.kw�.ush�r�k�shw�j�.w�.j�m��.(c). It��mu�.mud�.ut�k�otum�k�.k�t�k�.m�sh�ur��no.�u.ush�r�k�shw�j�

A�dh�,.EMA,. sehemu.y�.II,.k�fungu.ch�.5(3d).n�.k�fungu.ch�.7(3e),.�n�s�s�t�z�. ush�r�k�shw�j�. w�. w�d�u. k�t�k�. ku�nd��. ser�,. m�p�ngo. n�.m�ch�k�to.m�ng�ne.kw�.lengo.l�.kudh���t�.uh�r���fu.w�.m�z�ng�r�..

27

4.0

MODULI YA NNE: UFUATILIAJI NA TATHMINI

4.1 Lengo Kuu Kuwawezesha washiriki kuelewa mambo ya kuzingatia wakati

wa ufuatiliaji na kufanya tathmini

4.2 Lengo Mahususi Mwishoni mwa Moduli hii, washiriki waweze:-

�). kuelez�. m�m�o. muh�mu. y�. kuz�ng�t��. k�t�k�. kuf�ny�.ufu�t�l��j�.w�.TMK

�). kuf�f�nu�. m�m�o. muh�mu. y�. kuz�ng�t��. k�t�k�. kuf�ny�.uk�guz�..���d�.y�.utekelez�j�.w�.TMK

4.3 UtanguliziIl�.kuf�n�k�sh�.m�tw�k�.y�.TMK.n�.muh�mu.kuw�.m�k�n�.k�t�k�.k�l�.h�tu�,.h�s�.k�t�k�.ufu�t�l��j�,.kuf�ny�.t�thm�n�.n�.uk�guz�..K�t�k�.utekelez�j�.w�.m�su�l�.y�l�yot�jw�.h�po.juu.n�.muh�mu.kuz�ng�t��.m�m�o.m��l�m��l�.k�m�.y�l�vyo���n�shw�.k�t�k�.v�pengele..4.4.–.4.6.h�p�.ch�n�.

4.4 Mambo ya kuzingatia katika Ufuatiliaji wa UtekelezajiUfu�t�l��j�.w�.utekelez�j�.w�.sher��,.k�nun�,.ser�,.m�p�ngo.n�.prog�mu.hus��d��. k�t�k�. kuh�k�k�sh�. kuw�. m�dh�r�. y�n�punguzw�. �p�s�vyo..M�ml�k�.hus�k�.�n�t�k�w�.ku���n�.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�.k�t�k�.utekelez�j�.w�. sher��,. k�nun�,. ser�,. m�p�ngo. �u. progr�mu.. H�tu�. h��. �n�t�k�w�.kuf�ny�k�.�l�.ku���n�.�th�r�.kw�.m�z�ng�r�.�m��zo.h�z�ku���n�k�.k�t�k�.h�tu�.z�.�w�l�.n�.kuwezesh�.m�ml�k�.hus�k�.kuchuku�.h�tu�.z�.kuk���l�.�th�r�.h�zo..H�tu�.z�.ufu�t�l��j�.z�n�t�k�w�.z�we.n�.uhus��no.n�.m�lengo,.m�dhumun�.�u.v��sh�r��.vy�.R�pot�.y�.m�z�ng�r�..

K�t�k�. kus�m�m��. ufu�t�l��j�,. w�z�r�. hus�k�. �t�kuw�. n�. m�jukumu.

28

y�fu�t�yo;.�). Kufu�t�l��.m�tokeo.muh�mu.y�.utekelez�j�.w�.sher��,.k�nun�,.ser�,.

m�p�ngo.n�.progr�mu.z�l�zof�ny�w�.TMK.�). Kuchuku�.h�tu�.mu�f�k�.kudh���t�.�th�r�.h�zoc). W�z�r�. �u. sekt�. hus�k�. z�t��nd��. t��r�f�. z�. utekelez�j�. . n�.

kuz�w�s�l�sh�.kw�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.

4.5 Mambo ya kuzingatia katika kufanya TathminiNj��.z�n�zotum�k�.kut�thm�n�.�th�r�.z�.utekelez�j�.w�.sher��,.k�nun�,.ser�,.m�p�ngo.n�.progr�mu..z�n�p�sw�.kuz�ng�t��.k�l�.k�pengele.ch�.m�sh�rt�.y�l���n�shw�.k�t�k�.TMK..M�ml�k�.�n�yohus�k�.�n�wez�.kuch�gu�.nj��.�n�yof��. kul�ng�n�. n�. uku�w�. �u. h�l�. h�l�s�. y�. sher��,. k�nun�,. ser�,.m�p�ngo.�u.progr�mu.hus�k�..M�jedw�l�.y�n�wez�.kutum�k�.kuw�s�l�sh�.m�tokeo.y�.t�thm�n�..

M�ongozo.y�.ufu�t�l��j�.n�.kut�thm�n�.TMK.�me�n�shw�.k�t�k�.K�nun�.z�.TMK.z�.mw�k�.2008

Sanduku Na. 4. Orodha ya maeneo ambayo ni lazima kufanyiwa TMK•. M�sw�d�•. K�nun�•. Ser�•. M�k�k�t�•. M�p�ngo•. M�p�ngo.y�.. m�um��le.y�.eneo

4.6 Mambo ya kuzingatia katika kufanya ukaguzi:-�). W�z�r�.hus�k�.�t�f�ny�.uk�guz�.w�.TMK.w�k�t�.w�.m��nd�l�z�.y�.

musw�d�.n�.k��l�.y�.kuch�pw�.k�t�k�.g�zet�.l�.Ser�k�l��). W�z�r�.hus�k�.�t�f�ny�.uk�guz�.w�.TMK.w�k�t�.w�.m��nd�l�z�.y�.

•. M�p�ngo.y�.juml�.y�.us�m�m�z�.w�.sehemu.z�l�zoh�f�dh�w�

•. Mp�ngo.�u.mr�d�.w�.r�s�l�m�l�.y�.m�d�n�.�u.m�fut�

•. Mr�d�.w�.k�tuo.ch�.umeme.w�.m�j�•. Mp�ngo.mku�w�.w�.mr�d�.w�.m�j�;.n�•. Eneo.lolote.k�m�.�t�k�vyo�mul�w�.n�.

W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.us�m�m�z�.w�.m�z�ng�r�

29

y�fu�t�yo;.�). Kufu�t�l��.m�tokeo.muh�mu.y�.utekelez�j�.w�.sher��,.k�nun�,.ser�,.

m�p�ngo.n�.progr�mu.z�l�zof�ny�w�.TMK.�). Kuchuku�.h�tu�.mu�f�k�.kudh���t�.�th�r�.h�zoc). W�z�r�. �u. sekt�. hus�k�. z�t��nd��. t��r�f�. z�. utekelez�j�. . n�.

kuz�w�s�l�sh�.kw�.Mkurugenz�.w�.M�z�ng�r�.

4.5 Mambo ya kuzingatia katika kufanya TathminiNj��.z�n�zotum�k�.kut�thm�n�.�th�r�.z�.utekelez�j�.w�.sher��,.k�nun�,.ser�,.m�p�ngo.n�.progr�mu..z�n�p�sw�.kuz�ng�t��.k�l�.k�pengele.ch�.m�sh�rt�.y�l���n�shw�.k�t�k�.TMK..M�ml�k�.�n�yohus�k�.�n�wez�.kuch�gu�.nj��.�n�yof��. kul�ng�n�. n�. uku�w�. �u. h�l�. h�l�s�. y�. sher��,. k�nun�,. ser�,.m�p�ngo.�u.progr�mu.hus�k�..M�jedw�l�.y�n�wez�.kutum�k�.kuw�s�l�sh�.m�tokeo.y�.t�thm�n�..

M�ongozo.y�.ufu�t�l��j�.n�.kut�thm�n�.TMK.�me�n�shw�.k�t�k�.K�nun�.z�.TMK.z�.mw�k�.2008

Sanduku Na. 4. Orodha ya maeneo ambayo ni lazima kufanyiwa TMK•. M�sw�d�•. K�nun�•. Ser�•. M�k�k�t�•. M�p�ngo•. M�p�ngo.y�.. m�um��le.y�.eneo

4.6 Mambo ya kuzingatia katika kufanya ukaguzi:-�). W�z�r�.hus�k�.�t�f�ny�.uk�guz�.w�.TMK.w�k�t�.w�.m��nd�l�z�.y�.

musw�d�.n�.k��l�.y�.kuch�pw�.k�t�k�.g�zet�.l�.Ser�k�l��). W�z�r�.hus�k�.�t�f�ny�.uk�guz�.w�.TMK.w�k�t�.w�.m��nd�l�z�.y�.

k�nun�.n�.k��l�.y�.kuch�pw�.k�t�k�.g�zet�.l�.Ser�k�l�.c). Uk�guz�.w�.TMK.ut�f�nyw�.kw�.kuz�ng�t��.EMA.n�.K�nun�.z�.

TMK.z�.mw�k�.2008..n�.m�elekezo.y�.W�z�r�.mwenye.dh�m�n�.y�.m�z�ng�r�.kw�.w�r�k�.m��lum.�u.�mr�.�t�k�yoch�p�shw�.k�t�k�.g�zet�.l�.Ser�k�l�.

30

VIAMBATISHO

Kiambatisho Na 1: Ripoti ya Tathmini ya Mazingira KimkakatiM�m�o.muh�mu.y�n�yot�k�w�.kuwemo.k�t�k�.R�pot�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.n�.h�y�.y�fu�t�yo:-�). Muht�s�r�.w�.y�l�yomo.n�.m�lengo.m�kuu.y�.mp�ngo.�u.progr�mu.

n�.m�hus��no.y�ke.k�t�k�.musw�d�,.k�nun�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.n�.progr�mu.hus�k�.

�). H�l�.h�l�s�.y�.s�s�.y�.m�z�ng�r�.n�.n�.j�ns�.�n�vyowez�.ku��d�l�k�.p�s�po.uetekelez�j�.w�.w�.musw�d�,.k�nun�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu

c). T����.y�.m�z�ng�r�.y�.m�eneo.�m��yo.y�n�wez�.ku�th�r�w�..kw�.k�w�ngo.k�ku�w�

d). Kuwepo. kw�. m�t�t�zo. y�. m�z�ng�r�. �m��yo. n�. s�w��. kwenye.musw�d�,.k�nun�,.ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.

e). M�dhumun�.y�.utunz�j�.w�.m�z�ng�r�.y�l�yo�nz�shw�.k�t�k�.ng�z�.y�. t��f�. n�. n�mn�. �m��vyo. m�lengo. n�. m�su�l�. y�. m�z�ng�r�.y�mez�ng�t�w�. w�k�t�. w�. u��nd��j�. w�. musw�d�,. k�nun�,. ser�,.mk�k�t�,.mp�ngo.�u.progr�mu.hus�k�.

f). Ath�r�. muh�mu. z�n�zowez�. kutoke�. k�t�k�. m�z�ng�r�. �k�wemo.�th�r�.z�.mud�.mfup�,.mud�.w�.k�t�.n�.mud�.mrefu,.uku�w�.w�.�th�r�,. uwezek�no. w�. kutoke�,. up�ndu�j�,. �th�r�. z�. kudumu. n�..z�s�zo.z�.kudumu,.�th�r�.ch�ny�.�u.h�s�,.n�.�th�r�.z�.up�l�,.�th�r�.z�l�zol�m��k�zw�.n�.�th�r�.z�.p�moj�.k�t�k�.m�su�l�.k�m�.v�le,�.. B�o�nu����.. Id�d�.y�.v�um�e.h�����.. J�m���v.. Afy�.y�.��n�d�muv.. W�ny�m�v�.. M�me�.v��.. Udongov���.. M�j��x.. Hew�x.. H�l�.y�.t����.y�.nch�

31

x�.. R�s�l�m�l�x��.. Ur�th�.w�.ut�m�dun�. �k�wemo.m�choro.n�.m���k�. y�. v�tu.

vy�.k�lex���.. Muonek�no.w�.nch�x�v.. M�hus��no.k�t�.y�.m�su�l�.y�l�yot�jw�.k�t�k�.�y�.ndogo.�.-.x��

g). H�tu�. z�n�zofik�r�w�. kuchukul�w�. �l�. kuzu��,. kupunguz�. k���s�.k�m�.�t�wezek�n�.�th�r�.yoyote.m��y�.kwenye.m�z�ng�r�.w�k�t�.w�. utekelez�j�. w�. msw��d�,. k�nun�,. ser�,. mk�k�t�,. mp�ngo. �u.progr�mu

h). Muht�s�r�.w�.s����u.m��d�l�.ul�zoz�chuku�.w�k�t�.w�.uch�guz�.w�.nj��.m��d�l�.n�.m�elezo.y�.j�ns�.y�.t�thm�n�.�l�vyof�ny�k�.�k�wemo.v�kw�zo.(k�m�.v�le.ukosefu.w�.ut��l�mu.n�.ujuz�).v�l�vyoj�tokez�.w�k�t�.w�.kukus�ny�.t��r�f�.mu�f�k�

�). M�elezo.y�.v�gezo.n�.v�p�mo.v�n�vyofik�r�w�.kutum�k�.w�k�t�.w�.ufu�t�l��j�

j). Ufup�sho.us�o.w�.k�t��l�mu.w�.t��r�f�.z�l�zot�jw�.k�t�k�.�y�.a–ik). Toleo.p�n�.l�l�lo�nd�kw�.kw�.lugh�.y�.K�sw�h�l�.kuhusu.ufup�sho.

us�o.w�.k�t��l�mu.

Kiambatisho Na. 2: Tathmini ya Mipango Endelevu ya WilayaUtanguliziY�fu�t�yo.n�.m�su�l�.muh�mu.kw�.k�l�.w�l�y�.kuz�ng�t��.k�t�k�.ku�nd��.m�p�ngo.endelevu.y�.w�l�y�:-�). K�l�. M�ml�k�. y�. ser�k�l�. z�. m�t��. �t�kuw�. n�. Mp�ngo. w�ke. w�.

M�endeleo.w�.mud�.w�.K�t�.un�oz�ng�t��.mwongozo.ul�o�nd�l�w�.n�.Tume.y�.m�p�ngo

�). M�p�ngo.�l�yo�nd�l�w�.�z�ng�t�e.Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu,.n�.k�z�.z�ng�ne.z�n�zoleng�.kutekelez�.MKUKUTA

c). K�m�t�.y�.M�z�ng�r�.�t�to�.m�funzo.y�.�w�l�.kw�.M��fis�.w�.W�l�y�.kuhusu.nj��.r�h�s�.z�.kufu�t�l��.n�.kul�ng�n�sh�.Ser�,.M�p�ngo.n�.Progr�mu..Su�l�.h�l�.n�.muh�mu.k�t�k�.kuh�k�k�sh�.M�p�ngo.y�.W�l�y�.�n�kuw�.endelevu.

d). N�.muh�mu.kw�.k�l�.M�ml�k�.y�.W�l�y�.kuwek�.v�p�um�ele.k�t�k�.m�eneo.�m��yo.n�.muh�mu..n�.kuwek�.msukumo.w�.kuy�f�ny��.t�thm�n�.m�eneo.h�yo..H�t�m�.y�ke.kw�.mud�.mrefu.n�.kutum�k�.kw�.t�thm�n�.y�.��n�.h��.kw�.Mp�ngo.mz�m�.

32

e). B��d�.y�.ku��n�sh�.Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu,.M�sw��d�,.k�z�.n�.��jet�,. k�l�. M�ml�k�. y�. W�l�y�. �t�t�k�w�. kup�m�. uwezo. w�. k�l�.Ser�,.Mp�ngo,.Progr�mu,.Musw�d�.k�t�k�.su�l�.z�m�.l�.kuwek�.m�z�ng�r�.endelevu.kw�.kuf�ny�.m�j�r���o.r�fik�.kw�.m�z�ng�r�..

Matokeo ya Tathmini za Wilaya�). T��r�f�.y�.m�tokeo.y�.m�zoez�.y�n�yof�nyw�.n�.W�l�y�.�n�t�k�w�.

kuw�.fup�.�k�eleze�.n�.kuonesh�.m�hus��no.k�t�.y�.Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu. n�. M�sw�d�. m��l�m��l�.. A�dh�,. t��r�f�. n�. muh�mu.�k�onesh�. h�tu�. z�l�zochukul�w�. k�t�k�. kuf�ny�. M�p�ngo,.Progr�mu.n�.M�sw��d�.h�yo.kuw�.endelevu

�). M�tokeo.y�.k�l�.t�thm�n�.y�.W�l�y�.y�t�w�s�l�shw�.kwenye.m�kut�no.y�.Mko�.n�.kujumu�shw�.kwenye.t��r�f�.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�..H�tu�.h��.�n�t�r�j�w�.kuwezesh�.uhu�sh�j�.w�.M�p�ngo.y�.M�endeleo.k�t�k�.ng�z�.y�.Mko�.

c). W�d�u.w�ku�w�.k�t�k�.ng�z�.y�.W�l�y�.n�.W�jum�e.w�.K�kund�.k�z�.ch�.ku�nd��.Mp�ngo...K�kund�.k�z�.h�k�,.p�moj�.n�.shughul�.ny�ng�ne.k�t�hus�k�.n�.h�y�.y�fu�t�yo:-•. Kut�thm�n�. furs�. z�. m�z�ng�r�. n�. �th�r�. z�n�zotok�n�. n�.

utekelez�j�.w�.Mk�k�t�.w�.Mud�.w�.K�t�.w�.M�endeleo.w�.W�l�y�.�k�w�.n�.p�moj�.n�.kujumu�sh�.m�p�ngo.y�.us�m�m�z�.w�.m�z�ng�r�.k�t�k�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.y�.w�l�y�.

•. Kuto�.m�ongozo.y�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.kw�.W�l�y�.n�.As�s�.z�s�zo.z�.k�ser�k�l�

•. Kuh�k�k�sh�.kuw�.zoez�.h�l�.muh�mu.l�n�f�n�k�w�.

Taarifa ya Mipango Endelevu ya WilayaK�l�.M�ml�k�. y�.W�l�y�. �n�t�k�w�. ku�nd��.muht�s�r�.w�.m�tokeo. y�.t�thm�n�. �l�yof�ny��.Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu.n�.M�sw�d�.m��l�m��l�.kuhusu.su�l�.z�m�.l�.m�z�ng�r�.endelevu..M�m�o.muh�mu.y�kuz�ng�t�w�.k�t�k�.ku�nd��.muht�s�r�.huo.n�:-a) Jinsi tathmini ilivyofanyika (Nusu.ukur�s�);.sehemu.h��.�oneshe.

m�m�o.y�fu�t�yo;.M�j�n�.n�.m�jukumu.y�.m��fis�,.�d�d�.n�.r�t���.y�.m�kut�no,.j�n�.l�.k�l�.msh�r�k�.kwenye.t�thm�n�.n�.h�l�.h�l�s�.y�.Mp�ngo.w�.M�endeleo.w�.w�l�y�

b) Hali halisi ya mazingira (ukur�s�. mmoj�),. sehemu. h��. �elezee.

33

vy�nzo.vy�.t�kw�mu.�u.t��r�f�.z�l�zotum�w�.k�t�k�.kuf�ny�.t�thm�n�.n�.h�l�.h�l�s�.y�.t��r�f�.h�zo.kuhusu;.mt�w�ny�ko.w�.�d�d�.y�.w�tu,.�d�d�.y�.w�tu.w�l�o.k�t�k�.d�r�j�.l�.um�sk�n�,.mt�nd�o.w�.m�j�.s�fi,.mt�nd�o.w�.m�j�.m�ch�fu,.h�l�.y�.�fy�.k�t�k�.w�l�y�.n�.m�h�t�j�.y�.el�mu..A�dh�.n�.muh�mu.t��r�f�.h��.�k�onesh�.us�h�h�.w�.t�kw�mu,.w�k�t�.t�kw�mu.z�l�pokus�nyw�.n�.m�j�n�.y�.w�l�oz�kus�ny�.

c) Muhtasari wa Sera, Mipango, Programu na Miswada mbalimbali zinazoendana; Ser�,. Progr�mu,. k�z�. n�. ��jet�.z�l�zof�ny�w�. t�thm�n�. n�. l�z�m�. z�orodheshwe. kwenye. Jedw�l�.kuz�ng�t��.nguzo.t�tu.z�.MKUKUTA.

d) Maeneo mhimu yanayohusiana na kupunguza umaskini (Ukur�s�.mmoj�);.m�eneo.yenye.k�p�um�ele.y�tolewe.m�elezo.n�.k�z�.z�t�k�zof�nyw�.kupunguz�.um�sk�n�..A�dh�,.h�tu�.ny�ng�ne.�m��zo. n�. muh�mu. l�k�n�. h�z�kupew�. k�p�um�ele. n�. muh�mu.z�k�orodheshw�.

e) Ufanisi wa kila Sera, Mpango, Programu na Muswada (Kur�s�.3.–.5);.Sehemu.h��.nd�yo.sehemu.kuu.y�.t��r�f�..M�elezo.m�fup�.n�. muh�mu. y�k�tolew�. kw�. k�l�. Ser�,. Mp�ngo. n�. Progr�mu.�l�yof�ny�w�. t�thm�n�.. Muht�s�r�. uoneshe. uf�n�s�. w�. Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu.n�.M�sw�d�.�l�yopo.�k�l�ng�n�shw�.n�.v�gezo.v�n�vyotum�k�.kup�m�.m�z�ng�r�.endelevu.

f) Hatua zilizochukuliwa kuboresha Ufanisi (Kur�s�. 1. –. 2);.Sehemu.h��. �toe.m�elezo. kuonesh�.m�pendekezo. y�.m���d�l�ko.y�l�yopendekezw�. kwenye. k�l�. Ser�,. Mp�ngo,. Progr�mu.n�. Musw�d�. kul�ng�n�. n�. t�thm�n�. y�. m�z�ng�r�. endelevu.�n�vyot�k�w�.

g) Hatua za baadaye. (Kur�s�. 1. –. 2);. Sehemu. h��. �toe. mwelekeo.w�.n�mn�.y�.ku�oresh�.m�z�ng�r�.kwenye.mp�ngo.w�.m�endeleo.w�. W�l�y�.. A�dh�,. t��r�f�. z�fu�t�zo. n�. muh�mu. z�k�jumu�shw�.kwenye.t��r�f�.h�yo;.vy�nzo.vy�.t�kw�mu.�u.t��r�f�,.m�pendekezo.y�.kuwek�.v�gezo.vy�.kupunguz�.um�sk�n�.k�t�k�.ng�z�.y�.w�l�y�,.m��oresho.y�.���d�ye.kwenye.Ser�,.M�p�ngo,.Progr�mu,.M�sw�d�.n�.B�jet�,. kut�m�u�. furs�.mpy�. z�. k�uchum�. �l�. kukuz�.uchum�.n�. kupunguz�. um�sk�n�,. kush�r�k�sh�. j�m��. kuf�ny�. t�thm�n�. y�.m�z�ng�r�.n�.m�on�.y�l�yotolew�.k�t�.y�.mp�ngo.w�.w�l�y�.n�.ser�.z�.k�t��f�.�l�.kufik��.m�endeleo.endelevu.

34

Kiambatisho Na. 3: Mpango Kazi wa Kutekeleza Tathmini ya Mpango Endelevu wa Wilaya�). K�l�. w�l�y�. �n�t�k�w�. kuk�m�l�sh�. t�thm�n�. y�. m�z�ng�r�. k�t�k�.

Mp�ngo. w�. K�t�. w�. M�endeleo.. M�elezo. y�. t�thm�n�. y�tolew�.kwenye.k�k�o.ch�.Mko�.ch�.kupoke�.t��r�f�.n�.Mko�.uw�s�l�she.m�on�.y�ke.nd�n�.y�.w�k�.s�t�

�). W�k�t�.w�.kuw�s�l�sh�,.jedw�l�.l�.mp�ngo.w�.k�z�.l�l�oneshw�.h�po.ch�n�.l�t�tum�k�.kuongoz�.m�j�d�l��no.k�t�.y�.M��fis�.w�.W�l�y�,.Mr�t��u. w�. Mko�. n�. K�kund�. K�z�. ch�. T�thm�n�. y�. M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.�l�.ku�nd��.r�t���.y�.k�l�.W�l�y�

c). In�t�r�j�w�.kuw�,.Mr�t��u.w�.Mko�,.K�kund�.K�z�.ch�.T�thm�n�.y�.M�z�ng�r�.K�mk�k�t�.n�.Mt��l�mu.Msh�ur�.w�.nd�n�.w�t�f�ny�.z��r�.kwenye.W�l�y�.kus��d��.mch�k�to.w�.kuf�ny�.t�thm�n�

Jedwali Na. 1: Mpango Kazi

Kazi Muda uliopangwa Matokeo Mhusika

Tarehe ya kuanza

Tarehe ya kumaliza

1 Kuto�.m�elezo.kw�.K�kund�.K�z�.ch�.W�l�y�.n�.kuteu�.T�mu.y�.kuf�ny�.M�p�t�o

K�kund�.k�z�.n�.Mp�ngo.K�z�

2 T�thm�n�.l�ng�n�fu

Orodh�.y�.k�z�.z�l�zol�ng�n�fu

3 J�r���o.endelevu Muht�s�r�.w�.k�z�.l�ng�n�fu.z�l�zof�ny�k�

4 U�nd��j�.T��r�f� T��r�f�.l�ng�n�fu

5 M��nd�l�z�.y�.M�kut�no.y�..Mko�

K�kund�.k�z�.n�.V�t��u

35

Kiambatisho Na. 4: Jaribio la UendelevuJ�r���o.endelevu.n�:-�). Nyenzo. �n�yotum�k�. k�t�k�. kup�m�. u�or�. w�. M�p�ngo. y�.

M�endeleo. y�. k�p�nd�. ch�. k�t�. k�t�k�. W�l�y�. n�. uendelevu. w�.mp�ngo. un�ot�r�j�w�. kutekelezw�.. N��. n�. kup�m�. m�p�ngo. �u.progr�mu.z�.k�m�endeleo.k�t�k�.w�l�y�.k�m�.z�n�k�dh�.m�h�t�j�.y�.ser�.hus�k�..

�). Nyenzo. h��. �n�to�. m��nu. r�h�s�. �n�yowez�. kutum�k�. n�. w�d�u.��l�. kuh�t�j�. ut��l�mu. �u. ujuz�. m��lum. (�ng�w�. ujuz�. hus��d��).�l�. kut�thm�n�. m�p�ngo. �n�yot�r�j�w�. kutekelezw�.. Nyenzo. h��.�me�nd�l�w�. kuto�. v�gezo. m�hsus�. �m��po. m�p�ngo. �u. m�r�d�.�n�wez�.kuto�.n�f�s�.y�.uku�j�.n�.m�endeleo.endelevu.

c). Nyenzo. h��. �n�tof�ut��n�. n�. t�thm�n�. y�. m�tokeo. k�t�k�. kuto�.uw��no. w�. m�sw�l�. y�. m�endeleo. y�. k�j�m���. n�. k�ut�m�dun�,.uchum�.n�.m�l��s�l�...Kun�.h�tu�.t�tu.muh�mu.z�.kufu�tw�.k�t�k�.utekelez�j�.w�.t�thm�n�.h��:�). L�z�m�.y�tolewe.m�elezo.y�.mg�w�nyo.kw�.kuto�.uf�f�nuz�.

w�. kutosh�. �l�. kuwezesh�. kutolew�. kw�. m��muz�. kuhusu.m�tokeo. y�. m�p�ngo. k�t�k�. k�l�. k�pengele. k�n�chop�mw�.k.m.. eneo.hus�k�,.n�f�s�. z�.k�z�. z�n�zot�r�j�w�.kup�t�k�n�.n�.th�m�n�.y�.uz�l�sh�j�.k�t�k�.eneo.�u.mr�d�.hus�k�;

��). T�thm�n�. y�. utend�j�. w�. m�p�ngo. �u. m�r�d�. k�t�k�. k�l�.k�pengele. k�n�chop�mw�. k�t�k�. v�w�ngo. vy�. (0)1-5. k�m�.�l�vyooneshw�.k�t�k�.k�elelezo.ch�.h�po.ch�n�.

���). M��nd�l�z�.y�.t��r�f�.fup�.�t�k�yopelekw�.kw�.w��muz�..

(d). Mwenendo. ul�ooneshw�. k�t�k�. mst�r�. w�. kw�nz�. w�. k�elelezo.un�eleze�.h�tu�.�m��zo.z�n���d�.z�chukul�we.kupunguz�.uh�r���fu.w�. m�z�ng�r�,. um�sk�n�. n�. ku�oresh�. h�l�. y�. m��sh�. k�j�m��. n�.k�ut�m�dun�.�l�.kuund�.h�l�.�or�.z��d�.y�.k�uchum�.

(e). K�t�k�. k�l�. k�pengele. n�. v��sh�r��. t�thm�n�. �me�nd�l�w�. k�t�k�.k�w�ngo.ch�.0-5.k�t�k�.r�ng�.m��l�m��l�.�l�.kuonesh�.k��s�.�m��cho.shughul�. ful�n�. �n�vyohus��n�. �u. kutohus��n�. k�t�k�. kutekelez�.

36

lengo.l�.uendelevu.w�.shughul�.h�yo...R�ng�.z�tum�k�zo.n�.k�m�.z�fu�t�vyo:-

K�p�mo 0 1 2 3 4 5

M�-tokeo

H��-hus�k�

In�.m�d-h�r�.m�ku�w�.ktk..Ku-sud�o.l�l�-lopo

In�.m�d-h�r�.k�t�k�.kusud�o

In�w��-n�/�n�.m�tokeo..y�.k�t�

In�w��n�.n�.kusu-d�o

In�end�.s�m��m��.n�.kusud�o.

R�ng� Nyeus� Nyekundu Nyekundu Nj�no K�j�n� K�j�n�

•. J�r���o.h�l�.l�n�let�.m�tokeo.y�.h�r�k�.kuhusu.utekelez�j�.w�.mp�ngo.�u.mr�d�,.l�k�n�.kun�.umuh�mu.w�.ku���n�.v�gezo.(s�.v�gezo.vyote.v�t�k�vyow��n�. k�t�k�. utend�j�).. . V�gezo. h�v�. n�. muh�mu. k�t�k�.kuf�ny�.t�thm�n�.kw�.s����u.kut�kuw�.n�.umuh�mu.w�.kuj�r��u.nj��.m��d�l�. k�t�k�. kut�thm�n�. utend�j�.w�.m�r�d�. n�. ku�ng�l��.uw��no.w�.utend�j�.

•. Uh�l�l�. w�. m�tokeo. un�th���t�shw�. p�le. �m��po. k�elelezo.k�metolew�. t�thm�n�. huru. n�. v�kund�. m��l�m��l�. (v�kund�. vy�.m�endeleo,.w�w�k�l�sh�.w�.j�m��.�n�yo�sh�.k�t�k�.eneo.h�lo,.w�som�.n�.m��fis�.m�p�ngo.w�.w�l�y�)

•. It�s��d��.s�n�.end�po.v�kund�.v�t��nd��.orodh�.y�o.y�.jedw�l�.l�.uendelevu. . k��l�. y�. kutum��. k�gezo. h�k�.. . H�l�. h��. �n�r�h�s�sh�.ujumu�sh�j�.w�.m�sw�l�.y�.k�j�m��...H�t�.h�vyo.kw�.m�dhumun�.y�.uw��no.k�t�k�.m�tokeo.y�.mch�k�to.w�.M��fis�.M�p�ngo.w�.W�l�y�,. �t���d�. kutum��. v�w�ngo. v�n�vyow��n�. kw�. w�l�y�. zote.k�t�k�.nch�.

•. N�.muh�mu.ku�nd��.t��r�f�.�n�yoelez�.h�tu�.n�.s����u.z�.m�tokeo.y�n�yoj�tokez�.k�t�k�.k�gezo.k�l�chotum�k�.

37

Jedwali Na. 2: Kipimo cha UendelevuShughul�:.(taja)Kigezo:.M�lengo.n�.m�dhumun�

V��sh�r�� K�w�ngo.ch�.utend�j�

ATHARI KWA MALI ASILI

Maeneo ya Hifadhi:.y�n�t�k�w�.y�h�f�dh�we,.n�.p�le.�n�powezek�n�.y��m�r�shwe.z��d�

M�eneo.nyet�.y�n�yooneshw�.kwenye.r�m�n�

(0).1..2...3...4...5

Ardhi iliyoathirika: .m�eneo.y�l�yopo.k�t�k�.h�t�r�.y�.ku�th�r�k�.y�zu�l�we.n�.y�le.y�l�yokw�sh�.h�r���k�.y�h�f�dh�we.z��d�

M�eneo.nyet�.y�l�yopo.kwenye.r�m�n�

(0).1..2...3...4...5

Nishati: Ser�, M�p�ngo,.m�r�d�.�h�m�s�she.m�tum�z�.�or�.y�.n�sh�t�.n�.kuongez�.h�m�s�.k�t�k�.m�tum�z�.y�.n�sh�t�.j�d�d�fu

K�w�ngo.n�.��n�.y�.n�sh�t�

(0).1..2...3...4...5

Uchafuzi wa mazingira:.kupunguz�.�u.kuzu��.h�l�.y�.uvuj�j�.un�otok�n�.n�.uch�fuz�.w�..m�z�ng�r�.n�.t�k�.z�n�zo�ng��.hew�n�,.�rdh�n�.n�.kwenye.m�j�

Kut�m�u�.��n�.n�.k�w�ngo.ch�.uch�fuz�.

(0).1..2...3...4...5

Matumizi ya malighafi:.kuh�k�k�sh�.m�tum�z�.s�n�fu.y�.m�l�.gh�fi.n�.kuhu�shw�.k�l�.�n�powezek�n�.

T�thm�n�.y�.k�w�ngo.ch�.m�l�gh�fi.

(0).1..2...3...4...5

Mito na maeneo ya maji:.kuendele�.�u.ku��k��.n�.h�l�.y�ke.y�.�s�l�

K�w�ngo.ch�.ch�n�.ch�.m�j�.�u.mt�r�r�ko.w�.m�j�

(0).1..2...3...4...5

38

ATHARI KWA JAMII NA TAMADUNITabia ya eneo husika :.msh�k�m�no.w�.j�m��.uh�f�dh�we.n�.ku�m�r�shw�.�n�powezek�n�

M�on�.y�.j�m��.�n�yof�ny�w�.t�thm�n�

(0).1..2...3...4...5

Afya na ubora wa maisha :.Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�.l�z�m�.�w�f��d�she.w�tend�j�.n�.j�m��.�n�yo�sh�..k�t�k�.eneo.l�.�fy�.n�.m��sh�,.l�she,.m�k�z�,.el�mu.n�.t�m�dun�.

W�tu.w�n�o�th�r�k�.n�.m�r�dh�.y�tok�n�yo.n�.m�gonjw�.y�.m�j�.�u.ukosefu.w�.ch�kul�.n�.uh�f�dh�

(0).1..2...3...4...5

Jinsia : Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�..l�z�m�.�w�f��d�she.w�tu.wote.kufu�t�n�.n�.j�ns��.y�o

Id�d�.y�.w�n�w�ke.�u.w�n�ume..w�n�ot�k�w�.kujengew�.uwezo

(0).1..2...3...4...5

Kazi za jamii :.kuwek�.k�p�um�ele.k�t�k�.ku�wezesh�.j�m��.kup�t�.k�z�,.h�s�.w�n�w�ke.n�.v�j�n�

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�o�j�r�w�

(0).1..2...3...4...5

Ushirikishwaji : Kuh�m�s�sh�.ush�r�k�shw�j�.n�.uhus�shw�j�.w�.j�m��..(h�s�.w�le.w�l�oko.k�t�k�.h�t�r�.y�.ku�th�r�k�.n�.w�l�otengw�)

K�w�ngo.ch�.ush�r�k�

(0).1..2...3...4...5

Nafasi : kuongez�.uwezo.w�.w�tu.m�sk�n�.k�t�k�.m�tum�z�.y�.�rdh�

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�owezeshw�

(0).1..2...3...4...5

Nafasi : Kuongez�.uwezo.w�.w�tu.m�sk�n�.k�t�k�.m�tum�z�.y�.m�j�

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�owezeshw�

(0).1..2...3...4...5

Nafasi : kuw�wezesh�.m�sk�n�.kus�fir�sh�.��dh��.z�o

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�owezeshw�

(0).1..2...3...4...5

39

Usafi wa mazingira :.u�oreshwe

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�owezeshw�

(0).1..2...3...4...5

Usawa : M�tokeo.n�.f��d�.kutok�n�.n�.m�endeleo.�g�w�nywe.kw�.us�w�.��l�.u��guz�.kw�.k�kund�.chochote.(h�s�.w�l�o.k�t�k�.h�l�.h�t�r�sh�.�u.w�l�otengw�)

Id�d�.y�.w�tu.w�t�k�opew�.hudum�.kw�.h�k�

(0).1..2...3...4...5

Vihatarishi na hatari : uk�me,.moto,.m�fur�ko,.m�f�r�k�no.n�.m�l�puko.n�.j�m��.�l�yotengw�

M�tuk�o.kut�m�ul�w�.n�.kufu�t�l�w�

(0).1..2...3...4...5

ATHARI KATIKA UCHUMIUkuaji : Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�.l�z�m�.�lete.m�endeleo.y�n�yo�sh�r��.h�l�.y�.utul�vu.k�t�k�.uchum�

M�tokeo.y�.uchum�.l�z�m�.y�f�ny�we.t�thm�n�

(0).1..2...3...4...5

Malighafi na huduma.:.K�m�.�n�wezek�n�,.Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�.l�z�m�.�tum�e.m�l�gh�fi.n�.hudum�.z�n�zotok�n�.n�.v�w�nd�.vy�.nyum��n�

M�elezo.y�.vy�nzo (0).1..2...3...4...5

Uwekezaji wa ndani :.M�endeleo.n�.l�z�m�.y�h�m�s�she.u��k�sh�j�.w�.vy�nzo.n�.v�w�nd�.v�dogo,.kw�.kutum��.m�l�gh�fi,.m�z�o. n�. w�tend�j�. w�. kutok�.nch�n�.

M�elezo.y�.m��nu.z�.uwekez�j�

(0).1..2...3...4...5

40

Jedwali Na. 3 : Jaribio la Uendelevu – Karatasi ya taarifa na sababuKigezo – malengo na madhumuni Kiwango cha

uharibifuSababu

Maeneo ya Hifadhi:.Y�h�f�dh�we,.n�.p�le.�n�powezek�n�.y��m�r�shwe.z��d�Ardhi iliyoathirika: .m�eneo.y�l�yopo.k�t�k�.h�t�r�.y�.ku�th�r�k�.y�zu�l�we.n�.y�le.y�l�yokw�sh�.h�r���k�.y�h�f�dh�we.z��d�Nishati: Ser�, M�p�ngo,.m�r�d�.�h�m�s�she.m�tum�z�.�or�.y�.n�sh�t�.n�.kuongez�.h�m�s�.k�t�k�.m�tum�z�.y�.n�sh�t�.j�d�d�fuUchafuzi wa mazingira:.kupunguz�.�u.kuzu��.h�l�.y�.uvuj�j�.un�otok�n�.n�.uch�fuz�.w�..m�z�ng�r�.n�.t�k�.z�n�zo�ng��.hew�n�,.�rdh�n�.n�.kwenye.m�j�Matumizi ya mali ghafi:.kuh�k�k�sh�.m�tum�z�.s�n�fu.y�.m�l�.gh�fi.n�.kuhu�shw�.p�le.�n�powezek�n�.Mito na maeneo ya maji:.kuendelez�.�u.ku��k��.n�.h�l�.y�ke.y�.�s�l�ATHARI KATIKA JAMII NA TAMADUNITabia ya eneo husika :.msh�k�m�no.w�.j�m��.udum�shwe.n�.ku�m�r�shw�.�n�powezek�n�Afya na ubora wa maisha :.Ser�,.m�p�ngo.n�. m�r�d�. l�z�m�. �w�nuf��she. w�tend�j�. n�.j�m��.�n�yo�sh�..k�t�k�.eneo.l�.�fy�,.m��sh�,.l�she,.m�k�z�,.el�mu.n�.t�m�dun�.Jinsia : Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�..l�z�m�.�w�jengee.uwezo.w�k�n�.m�m�Kazi za jamii :.kuwek�.k�p�um�ele.k�t�k�.ku�wezesh�.j�m��.kup�t�.k�z�,.h�s�.w�n�w�ke.n�.v�j�n�

41

Ushirikishwaji : Kuh�m�s�sh�.ush�r�k�shw�j�.n�.uhus�shw�j�.w�.j�m��..(h�s�.w�l�oko.k�t�k�.h�t�r�.y�.ku�th�r�k�.n�.w�l�otengw�)Nafasi : kuto�.n�f�s�.kw�.m�sk�n�.k�t�k�.m�tum�z�.y�.�rdh�Nafasi : kuw�wezesh�.m�sk�n�.kus�fir�sh�.��dh��.z�oUsafi wa mazingira :.u�oreshweUsawa : M�tokeo. n�. f��d�. kutok�n�. n�.m�endeleo. �g�w�nywe. kw�. us�w�. ��l�.u��guz�.kw�.k�kund�.chochote. (h�s�.w�l�o.k�t�k�.h�l�.h�t�r�sh�.�u.w�l�otengw�)Vihatarishi na hatari : uk�me,.moto,.m�fur�ko,.m�f�r�k�no,.m�l�puko.n�.j�m��.�l�yotengw�ATHARI KATIKA UCHUMIUkuaji : Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�.l�z�m�.�lete.m�endeleo.y�n�yo�sh�r��.h�l�.y�.utul�vu.k�t�k�.uchum�Malighafi na huduma.:.K�m�.�n�wezek�n�,.Ser�,.m�p�ngo.n�.m�r�d�.l�z�m�.�tum�e.m�l�gh�fi.n�.hudum�.z�n�zotok�n�.n�.v�w�nd�.vy�.nyum��n�Uwekezaji wa ndani :.N�.l�z�m�.uh�m�s�she.u��k�sh�j�.w�.vy�nzo.n�.v�w�nd�.v�dogo,.kw�.kutum��.m�l�gh�fi,.m�z�o.n�.w�tend�j�.kutok�.nch�n�.

Kiambatisho Na. 5: Jedwali LinganifuUtangulizi:Sehemu.h��.�n�eleze�.nyenzo.z�.ms�ng�.z�tum�k�zo.k�t�k�.kuf�ny�.t�thm�n�.endelevu.y�.m�p�ngo.y�.m�endeleo.y�.mud�.w�.k�t�.y�.W�l�y�..�). N�.muh�mu.kukum�uk�.kw�m��.nyenzo.z�l�zo.k�t�k�.mt�ndo.w�.

Jedw�l�,.J�r���o.endelevu.n�.k�r�t�s�.z�.kum�ukum�u.z�n�tolew�.

42

k�r�h�s�. �l�. kuto�. muongozo. w�. m�j�d�l��no. n�. kuh�k�k�sh�.kw�m��.m�t�t�zo.yote. y�.ms�ng�. y�mez�ng�t�w�..A�dh�,.nyenzo.h�z�.h�z�t�r�j�w�.kuw�.z�mej�toshelez�.zenyewe..

�). M�elezo.k�m�l�.y�n�t�k�w�.kuhusu.k�z�.z�.m�jedw�l�.w�w�k�l�sh�.w�. j�m��. n�. m��fis�. kw�. w�tend�j�.. Kw�. ku�nz��,. m�jedw�l�.y�n�wez�. kuonek�n�. k�m�. n�. m�gumu. k�dogo. kutum�k�,. l�k�n�.m�r�.mtum��j�.�k�zoe�.y�n�wez�.y�k�j�zw�.kw�.h�r�k�.z��d�..

c). Jedw�l�. n�. k�elelezo. r�h�s�. k�n�choruhusu. v�gezo. v�w�l�.kul�ng�n�shw�..K�gezo.k�moj�.k�n�orodheshw�.k�t�k�.s�fu.y�.w�m�.n�.k�gezo.k�ng�ne.k�n�orodheshw�.kup�t��.s�fu.ml�lo..Uch�m�uz�.un�f�ny�k�.kw�.kuz�ng�t��.mw�ng�l��no.k�t�.y�.s�fu.w�m�.n�.s�fu.ml�lo.. M�tokeo. y�n�h�f�dh�w�. kw�. kutum��. t�r�k�mu. �u. �l�m�.k�t�k�.k�r�t�s�.ny�ng�ne.y�.kum�ukum�u.

d). Kw�.t�thm�n�.endelevu.y�. .mp�ngo.w�.m�endeleo.w�.mud�.w�.k�t�.w�.W�l�y�,.jedw�l�.l�ng�n�fu.tu.nd�lo.l�n�lowez�.kutum�k�...

Jedwali linganifu:e). Jedw�l�. l�ng�n�fu. hutum�k�. kul�ng�n�sh�. n�mn�. �m��vyo. ser�.

m��l�m��l�.z�n�vyo�th�r��n�..Kun�.w�k�t�.ser�.hus��d��n�.n�.w�k�t�.mw�ng�ne.hup�ng�n�..Kw�.mf�no,. ser�.y�.kuendelez�.m��w�w�.m�dogo.sh�m��n�.kw�.�j�l�.y�.umw�g�l��j�.m�z�o. �n�wez�. �k�w�.endelevu,. l�k�n�. �n�wez�. �k�p�ng�n�. n�. ser�. y�. �fy�. kuhusu.m��w�w�.�l�yo�nd�l�w�.kw�.�j�l�.y�.kuondosh�.m�u.w�s�m��z�o.w�.ugonjw�.w�.m�l�r��.

f). N��. y�. Jedw�l�. l�ng�n�fu. n�. kuon�. n�. kw�. k�w�ngo. g�n�. ser�.z�n�s��d��n�. �u. z�n�p�ng�n�. zenyewe. (kw�. m�neno. meng�ne. n�.kw�.k�w�ngo.g�n�.z�n�l�ng�n�).

g). Jedw�l�.l�n�tengenezw�.n�:-�). Orodh�.y�.m�p�ngo.y�.ser�.z�.W�l�y�.ch�n�.y�.ms�t�r�.k�t�k�.

s�fu.y�.kw�nz�.��). Orodh�. h�zo. h�zo. z�. ser�,. progr�mu. n�. m�p�ngo. kup�t��.

s�fu.k�t�k�.s�fu.y�.juu.......

43

Ufu�t�o.h�po.ch�n�.n�.mf�no.w�.kw�nz�.w�.Jedw�l�.L�ng�n�fuJedwali Na. 4 : Mfano wa Kwanza wa Jedwali Linganifu

Shughul�

Ujenz�.w�.ny-um��.mpy�

Ujenz�.w�.��r�-��r�.ndogo

Up�-nuz�.w�.eneo.l�.umw�-g�l��j�

U�nz�s-hw�j�.w�.m��w�w�.m�py�.m�sh�m-��n�

Uon-dosh�j�.w�.m�d�m�w�.y�.m�j�

Ujenz�.w�.shule.mpy�

Uen-dele-z�j�.w�.m�soko.m�py�

U�n-z�sh�j�.w�.���sh�r�.mpy�.ndogon-dogo

No 1 2 3 4 5 6 7 81 Ujenz�.w�.

nyum��.mpy�

2 Ujenz�.w�.��r���r�.ndogo

3 Up�nuz�.w�.eneo.l�.umw�g-�l��j�

4 U�nz�sh-w�j�.w�.m��w�w�.m�py�.m�-sh�m��n�

5 Uon-dosh�j�.w�.m�d�m�w�.y�.m�j�

6 Ujenz�.w�.shule.mpy�

7 Uendele-z�j�.w�.m�soko.m�py�

8 U�nz�sh�j�.w�.���sh�-r�.mpy�.ndogon-dogo

h). B��d�. y�. kutengenez�. Jedw�l�,. �n���d�. ku�nz�sh�. k�kund�. ch�.kuf�ny�.m�p�t�o..Jedw�l�.l�n�wez�.kup�t�w�.n�.mtu.mmoj�,.l�k�n�.

44

n�.v�zur�.kuw�.n�.k�kund�.ch�.w�tu.5.mp�k�.6.�l�.kup�t�.mw�f�k�.w�.m�w�zo.

�). K�kund�. k�n�p�sw�. kup�t��. Jedw�l�. n�. kuchunguz�. mw�ng�l��no.w�.ser�.y�.1.�l�yo��n�shw�.k�t�k�.s�fu.y�.kw�nz�.kw�.kul�ng�n�sh�.n�.k�l�.ser�.�l�yo��k�.ku�nz��.n�m��.2.kwend�.juu,.�n�yoj�tokez�.kwenye.s�fu.y�.juu.y�.jedw�l�.•. End�po. �t�onek�n�. kuw�. ser�. m��l�. z�n�s��d��n�,. ��s�.

�n�p�sw�.kuwekew�.�l�m�.y�.√.kwenye.k�s�nduku.hus�k�.•. End�po. �t�onek�n�. kuw�. ser�. m��l�. z�n�gong�n�,. ��s�.

�n�p�sw�.kuwekew�.�l�m�.y�.×.kwenye.k�s�nduku.hus�k�.•. End�po.�t�onek�n�.kuw�.h�kun�.mw�ng�l��no.wowote,.��s�.

�n�p�sw�.kuwekew�.�l�m�.y�.0.

Ufu�t�o.h�po.ch�n�.n�.mf�no.w�.p�l�.w�.Jedw�l�.l�ng�n�fu:-

Jedwali Na. 5 : Mfano wa Pili wa Jedwali Linganifu

Shughul�

Ujen-z�.w�.ny-um��.mpy�

Ujen-z�.w�.��r�-��r�.ndo-go

Up�-nuz�.w�.eneo.l�.umw�-g�l��j�

U�nz�s-hw�j�.w�.m�-�w�w�.m�py�.m�s-h�m��n�

Uon-dosh�j�.w�.m�d�-m�w�.y�.m�j�

Ujenz�.w�.shule.mpy�

Uen-dele-z�j�.w�.m�soko.m�py�

U�n-z�sh�j�.w�.���sh�r�.mpy�.ndogon-dogo

No 1 2 3 4 5 6 7 81 Ujenz�.w�.ny-

um��.mpy�√ ..x .....x √ √ √ √

2 Ujenz�.w�.��r���r�.ndogo

√ 0 0 0 √ √ √

3 Up�nuz�.w�.eneo.l�.um-w�g�l��j�

4 U�nz�shw�j�.w�.m��w�w�.m�py�.m�-sh�m��n�

45

5 Uondosh�j�.w�.m�d�m�w�.y�.m�j�

6 Ujenz�.w�.shule.mpy�

7 Uendelez�j�.w�.m�soko.m�py�

8 U�nz�sh�j�.w�.���sh�r�.mpy�.ndogondogo

Matumizi ya karatasi ya kumbukumbuK�r�t�s�.y�.kum�ukum�u.�n�p�sw�.�tum�ke.kuwek�.t��r�f�.muh�mu.�m��zo.z�me��n�shw�.k�t�k�.mch�k�to.w�.kuk�m�l�sh�.Jedw�l�.l�ng�n�fu..K�r�t�s�.y�.kum�ukum�u.�n�s��d��.k�t�k�.kuw�s�l��n�.n�.w�tu.�m��o.h�w�kuhus�shw�.k�t�k�.m�j�d�l��no,.n�.kuto�. s����u.y�.kw�n�n�. ser�. �l�yo��n�shw�. �we.n�.�th�r�.nzur�,.m��y�.�u.�s�yofung�m�n�.n�.up�nde.wowote.

Jedwali Na. 6 : Jedwali Linganifu – Karatasi ya KumbukumbuJEDWALI.LINGANIFU.–.KARATASI.YA.KUMBUKUMBU. .N0:....................................................J�n�.l�.Mp�ngo.w�.W�l�y�

N�m��.y�.Shughul�(S�fu.y�.w�m�)

N�m��.y�.Shughul�(S�fu.y�.ml�lo)

SABABU ZA KUTOLINGANA

46

Kiambatisho Na. 6: Mifano ya zoezi EndelevuMaelezo ya Shughuli: Wananchi Kuteka Maji Kutoka Kwenye Mito na VijitoATHARI KATIKA MALIASILI

Maeneo ya hifadhi na wanyama pori:.y�h�f�dh�we. n�. r�s�l�m�l�. h�z�. z�n�t�k�w�.z��oreshwe.p�le.�n�powezek�n�

M�eneo. nyet�.kuoneshw�.kwenye.r�m�n�

(0).1.2.3.4.5

Maeneo yaliyoharibiwa:. M�eneo. y�l�yo.kwenye.h�t�r�.y�.kuh�r���w�.y�epukwe.n�.m�eneo.y�l�yokw�sh�h�r���w�.y��oreshwe

M�eneo. yenye.h�t�r�.y�.kuh�r���w�.kuoneshw�.kwenye.r�m�n�

(0).1.2.3.4.5

Nishati:. shughul�. z�n�zof�ny�k�. z�weke.umuh�mu. k�t�k�. uf�n�s�. w�. m�tum�z�.y�. n�sh�t�. n�. kutum��. n�sh�t�. endelevu.��d�l�. y�. m�fut�. y�tok�n�yo. n�. v�um�e.v�l�vyoz�kw�. n�. kuoz�. kw�. k�rne. ny�ng�.�rdh�n�.

K��s�. n�. ��n�. y�.m�fut�. �u. n�sh�t�.ku���n�shw�

(0).1.2.3.4.5

Uchafuzi wa mazingira:. kuongezek�.kw�. v�ch�fuz�. n�. t�k�t�k�.hew�n�,.m�j�n�.n�.�rdh�n�.kuepukw�.�u.kupunguzw�

K��s�. n�. ��n�.y�. v�ch�fuz�.ku���n�shw�

(0).1.2.3.4.5

Matumizi ya malighafi:. m�l�gh�fi.zote. z�tum�ke. kw�. uf�n�s�. mku�w�. n�.kutengenezw�.upy�.p�le.�n�powezek�n�

K��s�.n�.��n�.y�.m�l�gh�fi

(0).1.2.3.4.5

Mito na vyanzo vya maji Mt�r�r�ko.w�.k�d�r�/.k�n�.ch�.m�j�.k�wekwe

(0).1.2.3.4.5

ATHARI ZA KIJAMII NA KIUTAMADUNI

Tabia/ mwenendo asilia.na mshikamano wa wanajamii:.u�oreshwe.p�le.�n�powezek�n�.

M�on�.y�.w�n�j�m��..y�f�ny�we.t�thm�n�

(0).1.2.3.4.5

47

ATHARI KATIKA MALIASILI

Afya na ubora wa maisha:.Shughul�.z�n�p�sw�.kunuf��sh�.nguvuk�z�.n�.w�n�j�m��.k�t�k�.m�su�l�.y�.�fy�,.m��sh�,.l�she,.m�sk�n�,.el�mu.n�.ut�m�dun�

Id�d�. y�. w�tu.w�l�o. k�t�k�. h�t�r�.y�. m��m�uk�z�.y�. m�gonjw�.y�tok�n�yo. n�.m�j�. �u. kukos�.ch�kul�. ch�.kutosh�.n�.m�k�z�.kut�thm�n�w�

(0).1.2.3.4.5

Jinsia:.shughul�.z�n�zof�ny�k�.z�w�jengee.uwezo.w�n�w�ke.n�.w�n�ume.

Id�d�.y�.w�n�w�ke.w�l�ojengew�.uwezo

(0).1.2.3.4.5

Upatikanaji wa fursa za ajira au kazi:.shughul�. z�n�zof�ny�k�. z�toe. furs�. kw�.w�n�j�m��.

Id�d�.y�.w�tu.w�l�o�j�r�w�

(0).1.2.3.4.5

Ushirikishaji jamii: ush�r�k�. n�.ush�r�k�shw�j�. w�. j�m��. uendelezwe.husus�n. k�t�k�. m�eneo. yenye. h�t�r�. y�.kuh�r���w�.

K�w�ngo. ch�.u s h � r � k � s h � j �.kupendekezw�

(0).1.2.3.4.5

Upatikanaji wa ardhi:. shughul�.z�n�zof�ny�k�. z��oreshe. up�t�k�n�j�. w�.�rdh�

Id�d�. y�. w�tu.m � s � k � n �.w�t�k�onuf��k�

(0).1.2.3.4.5

Upatikanaji wa maji:.shughul�.z�n�zof�ny�k�.z��oreshe.up�t�k�n�j�.w�.m�j�

Id�d�. y�. w�tu.m � s � k � n �.w�t�k�onuf��k�

(0).1.2.3.4.5

Upatikanaji wa usafiri: shughul�.z�n�zof�ny�k�.z��oreshe.up�t�k�n�j�.w�.us�fir�

Id�d�. y�. w�tu.m � s � k � n �.w�t�k�onuf��k�

(0).1.2.3.4.5

Udhibiti wa afya na usafi:.shughul�.z��oreshe.h�l�.y�.�fy�.n�.us�fi

Id�d�. y�. w�tu.m � s � k � n �.w�t�k�onuf��k�

(0).1.2.3.4.5

Usawa:.�th�r�.m��y�.n�.nzur�.kutok�n�.n�.m�endeleo. z�n�p�sw�. kug�w�nyw�. s�w��.n�. kus�we. n�. u��guz�. w�. kund�. lolote.husus�n. w�tu. w�l�opo. k�t�k�. m�kund�.h�t�r�sh�.n�.w�l�otengw�.

Id�d�. y�. w�tu.w�t�k�onuf��k�. n�.mg�w�nyo.s�w��.

(0).1.2.3.4.5

48

ATHARI KATIKA MALIASILI

Hali hatarishi:.m�j�ng�.y�.uk�me,.m�oto.y�. mw�tun�,. m�fur�ko,. m�gong�no. n�.m�gogoro. n�. m�gonjw�. y�. m�l�puko.y�punguzwe

Ku��uk�. kw�ke.ku�ng�l�we. n�.kufu�t�l�w�

(0).1.2.3.4.5

ATHARI ZA KIUCHUMI

Ukuaji: m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�p�ngo.�u.progr�mu.z�s�����she.m�endeleo.n�.kuwezesh�.m�z�ng�r�.y�.uku�j�.w�.uchum�.�m�r�

M�tokeo.y�.k�uchum�.kut�thm�n�w�

(0).1.2.3.4.5

Matumizi ya malighafi na huduma zipatikanazo katika maeneo husika: m�sw�d�,.k�nun�,.ser�,.m�p�ngo.�u.progr�mu.y�s�����she.m�tum�z�.y�.m�l�gh�fi.n�.hudum�.k�t�k�.m�eneo.hus�k�

Uf�f�nuz�.w�.vy�nzo.vy�.m�l�gh�fi.

(0).1.2.3.4.5

Uwekezaji wa mtaji katika maeneo husika: M�endeleo.y�n�p�sw�.kuh�m�s�sh�.uwekez�j�. w�. m�t�j�. n�. m�endeleo. y�.v�w�nd�.kw�.kutum��.m�l�gh�fi,.m�z�o.n�.nguvuk�z�

Uf�f�nuz�.w�.mk�k�t�.w�.uwekez�j�

(0).1.2.3.4.5

49

50

ISBN: 978-9987-9431-1-1

Sheria ya Usimamizi wa Mazingira inaelekeza matumizi ya Tathmini ya Mazingira

Kimkakati kama sehemu ya zana za utekelezaji wa Sera ya Taifa ya Mazingira ya

Mwaka 1997.

Mwongozo huu ni sehemu ya juhudi za serikali kwa kushirikiana na wadau

wengine, kuelimisha na kujenga uwezo wa wataalamu hasa katika ngazi ya sekta

na serikali za mitaa kuhusu Tathmini ya Mazingira Kimkakati.

Inatumainiwa kuwa mwongozo huu utasaidia kwa kiasi kikubwa katika

kutekelezwa kwa matakwa ya Sheria ya Usimamizi wa Mazingira Sura ya 191

kuhusu matumizi ya Tathmini ya Mazingira Kimkakati.

United Nations

TANZANIADelivering as One

top related