tÜrk folkloru ve yenİ yaklaŞimlar

TÜRK FOLKLORU VE YENİ TÜRK FOLKLORU VE YENİ YAKLAŞIMLARYAKLAŞIMLAR

““Ulusal oyunlarımızı öğrenmek Ulusal oyunlarımızı öğrenmek bir şeref, öğretmek ise bir şeref, öğretmek ise

kutsallık kazanmaktır.” kutsallık kazanmaktır.”

M. Kemal ATATÜRK M. Kemal ATATÜRK

HALKOYUNLARI…

Tüm dünyada olduğu gibi Türk Halk

Oyunları’nın çıkış kaynağı olarak da insanlık tarihinin varoluşuna bakmakgerekir.

İlk çağlardan beri insanlar gerekkendilerini korumak, gerekse doğaüstü güçlere isteklerini anlatabilmek için

oyunu kullanmışlardır.

Türkiye'de bugünkü halk oyunlarınınoluşumunda da başlıca şu etkenlerigörürüz.

Orta Asya, İslamiyet, Anadolu veAvrupa Kültürü.

Halk oyunlarının oynanması için belli birsebebin olması gerekir.

Oyun isteğe bağlıdır. Türk halk oyunları da düğünlerde, nişanlarda,

askere uğurlamada, yaylaya çıkış ve inişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda, kazanılan zaferin sonunda, hıdırellez ve nevruz gibi mevsimlik bayramlarda, hasat sonunda,

ferfene, barana, sıra gezmesi, yaren sohbeti gibi toplantılarda oynanmaktadır.

Halk Oyunları, pek çok uygarlık görmüşgeçirmiş Anadolu coğrafyasının,

Anadolu mozaiğinin, Anadolu insanının doğa ve egemenler

ile çatışmasının, Bolluk ve bereketi eğlence ile

kutlamanın, Savaşın-açlığın-kıtlığın yasının tutulmasının, Kısaca binlerce yıllık Anadolu kültür

birikiminin beden dili ve danslarla dile gelmesidir.

OYUNUN TANIMIOyun Öztürkçe bir kelimedir. Duygu ve

düşüncenin hareketle ifadesidir. Bu ifade şeklinin yaşanılan toplumla sıkı

bir ilişkisi vardır. Oyun hakkında değişik tanımlamalar

aşağıda verilmiştir. - Kumar, Düzen, Hile, Üçkağıt - Belli kuralları olan eğlenceler - Piyes, Temsil, Tiyatro - Spor çeşitleri

Ayrıca, - Oyuna gelmek, oyun etmek, çıkarmak,

oyun bozmak

Halk Oyunlarını seyrederken yurdumuzun

değişik yörelerinde yaşayan insanlarınÖrf, adet, ve geleneklerini, karakterlerini,

duygu ve düşüncelerini, inanışlarını ifadeettikleri, tabiat ve diğer canlılarla

yaptıkları mücadeleleri

Anlatan özellikler taşıdıklarını görürüz.

Ait oldukları toplumların coğrafi ve iklimyapısını, tarihini, müziğini, aksesuar-takı

vb.olarak kullanılan araçlarını, giysisini vekültürel yaşam biçimini bünyesindetaşıyarak,

O toplumun insanının karakteristik yapısını, hareket ve figürlerle yansıtan halkkültürü ürünleri olarak tanımlanırlarken

Kendine özgü yapıları içerisinde oynayankişinin bedensel ve ruhsal açıdan tatmin olabilmesini de ön plana çıkartmaktadırlar.

HALK OYUNLARININ OYNANIŞ NEDENİ, YERİ, OYUNCU SEÇİMİ, OYUNCU HAZIRLIĞI

Halk oyunları düğünlerde, nişanlarda,askere uğurlamada, yaylaya çıkış veinişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda,kazanılan zaferin sonucunda, sıra gezmesi,yaren sohbeti gibi toplantılardaoynanmaktadır.

Oyunlar genellikle oyun oynamayaelverişli açık alanlarda oynandığı gibi kapalıyerlerde oynanır.

Özellikle düğünlerde, yörede iyi oynadığı bilinen kişiler davet edilir.

Çünkü topluluğun başında yöreninmüziklerini ve oyunlarını iyi bilen ve saygınkişiler bulunur.

Halk oyunları figür bakımındanzenginliğini bu kişilere borçludur. Onlar maharetini ustalığını göstermek için kendine özgü doğaçlama figürler yapar.

Böylece oynayan ya da oynamayan insanlara

özellikle gençlere oyunlar gösterilmiş, aktarılmış olur.

HALK OYUNLARININ GELENEĞİ, İNANIŞI, EFSANESİ VE ÖYKÜSÜ

Halk oyunları taklidi oyunlar (doğaoyunlarını,günlük yaşamı vb.) olabileceği gibi,toplumsal olayları, aşkı sevgiyi de konualan oyunlar vardır.

Mesela Urfa Kımıl oyunu, ekine zarar verenbir haşere yüzünden halkın yaşadığı sıkıntıyı dile getirir ve bu oyunda olduğu gibi diğer oyunlar için de çeşitli anlatılar vardır.

KONULARINA GÖRE HALK OYUNLARI

İnsan tabiat ilişkisini konu alan halk oyunları;

Yağmur, sis, akarsuyu konu alan oyunlar.

Bitkileri konu alan halk oyunları.Rakamlarla ifade edilen oyunlar.

İnsan hayvan ilişkilerini konu alan halk oyunları.

Toplumsal olayları konu alan halk oyunları;Kavgayı konu alan oyunlar,Savaşı konu alan oyunlar, Aşkı ve sevgiyi konu alan oyunlar, Kızla erkeğin birbirine kur yapmasını konu

alan oyunlar.

Askere uğurlamayı konu alan oyunlar, Tarımı konu alan oyunlar, Ekin biçimini konu alan oyunlar, Ürünün zarar görmesini konu alan oyunlar. Meslekleri konu alan oyunlar, çobanlarlailgili oyunlar, Kadınların yapmış olduğu günlük işleri taklit ederek erkeklerin oynadığı oyunlar,

Ekmek yapımı, inek sağılması gibi teşbih edilen oyunlar.

Bir iş üretimi ile ilgili oyunlar, ip eğirme gibi oyunlar

HALK OYUNLARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILlMI

Türkiye'de halk oyunları ülkenin kültürel

yapısı gereği, oynanış şekli bakımından

birbirinden farklılık gösteren türlere ayrılır. Bunlara örnek olarak;

ERZURUM; BAR

DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU; HALAY

KARADENİZ; HORON

TRAKYA; KARŞILAMA

EGE; ZEYBEK

MUSTAFA KEMAL ATATÜRKMUSTAFA KEMAL ATATÜRK

HALK OYUNLARININ SAHNELENMESİ(KOREOGRAFİ)

Halk oyunları artık doğal ortamından

çıkmış, yarışmalar, festivaller dolayısıylasahnelenen bir sanat dalı haline gelmiştir.

Bu nedenle de sahneye uygun düzenlemeler

yapılmaktadır.

SAHNENİN TANIMI

Temel yapı olarak Yunanca Skhene,Arapça Sahn, Fransızca Scene veOsmanlıca Sahne’den gelen sahne

kelimesi “ Ev avlusu, oyuk, orta meydan, aralık, boş yer, büyük kase “ anlamlarına gelmektedir.

Kullanım itibariyle sahne tanımı; “Seyircinin görüşüne açık olan ayrıca

teknik unsurlarla desteklenerek her türlü

sanatsal faaliyetlerin düzenlendiği açık veya

kapalı mekan “ olarak ifade edilmektedir.

SAHNE MODELLERİ:

1- Tek Yönlü Sahne

2- Üç Yönlü Sahne3- Çok Yönlü Sahne

SAHNELEMEDEKİ AMAÇ:

1- Uluslar arası ilişkilerin artması2- Toplumların birbirlerini tanıması3- Kendi kültürlerini tanıma ve tanıtma isteklerine yönelmeleri.

SAHNELEMEDE ŞEKİL-ZEMİN İLİŞKİSİ:

Sahnede işin esası dışında kalan yan unsurların hepsine zemin denir.

Sahne sanatında esas olan şekildir. Yani seyirciye gösterilmek istenen

düşünce ve davranışların tümüne şekildenir.

HALK OYUNLARINDA MÜZİK:

İnsanoğlunun varoluş dönemlerinden beri

duygu, düşünce, imge ve sosyal yaşantı biçimlerini en geniş şekilde ifade ettiği araçlardan biri de müziktir.

Müzik, düzensiz seslerin bilinçli veya bilinçsiz tam bir uyuma kavuşturma, belli bir kompozisyon içinde sunmaktır.

HALK OYUNLARINDA GİYİM-KUŞAM:Vücudun bölümlerine göre giyim;A) Başa Giyilenler; kabalak, kalpak,

papak vs. B) Üste Giyilenler; Cepken, fermene,

sıkma vs.C) İçe Giyilenler; : Gömlek, bürümcük, iç

köynek vs. D) Bele Giyilenler; Şal kuşak, acem

kuşağı, yorgan kuşak vs. E) Alta Giyilenler; Şal, şalvar, potur

vs. F) Ayağa Giyilenler; Edik, çapula

Çarık vs.

G) Aksesuarlar; Köstek, kama vs.

HALK OYUNLARINDA MAKYAJYüze karşıdan ışık vererek incelersek,

yükseklik ve derinliklerini ve ışığın yüzdeki etkisini görebiliriz.

Ancak bu, bize çok fazla detay vermez.Işığı, çene altına oynatırsak, yüzdeki kas

ve kemik yapısını tabii olmayan formdagörürüz. Eğer, ışığı tam tepeden verirsek yüzün öğle saatlerindeki görüntüsünü alabiliriz.

Eğer krem allık kullanılacaksa, bu, pudradan önce tatbik edilir.

Krem allık süngerle sürülüp, dağıtılır. Eğer, toz allık kullanılacaksa, pudradan

sonra fırça ile tatbik edilir. Pudra olarak genellikle transparan toz

pudra kullanılır. Pudra puf' ile yüze küçük patlarla tatbik

edilip fırça ile dağıtılıp fazlası alınır.

Ruj , en son sürülen malzemedir. Fırça ile dudak şekli göz önüne alınarak

sürülür. Dudaklar kalem ile çerçevelenecekse,

kalemin rengi rujun rengine uygun olmalıdır.

Türk Halk Oyunları Nasıl Tanıtılmaktadır

Türkiye, halk oyunları yönüyle çok zengindir.

Bu oyunların turizm sektöründe değerlendirilmesi

kaçınılmazdır.

Bir çok güzel uygulamaların yanı sıra gelişi güzel,

özünden sapmış, halk oyunlarıyla hiç alakası olmayan

gösterilere ne yazık ki sık sık rastlıyoruz.

Turizmle halk oyunlarının iki temel ilişkisi

bulunmaktadır.

Bunlar yurt dışı festival vs. gösterilerle yurt içi

Turistlere yönelik gösterilerdir. 

Türk Folklorunun Turizm Açısından,Değerlendirilmesi

Ulaşım ve iletişim araçlarının artması ve ucuzlaması sonucunda dünyada dış turizmde sayısal büyük artışlar gözlenmektedir.

Turistler gittikleri yerin artık sadece deniz ve güneşiyle değil kültürüyle de yakındanilgilenmektedir.

Ülkemize gelen bir turisti memnun edebilmenin

yanı sıra ona kendi ülkesinde ülkemizi değişikyönleriyle tanıtabilmek, onu ülkemize

çekebilmek

açısından çok önemlidir.

Türk Tanıtma Vakfı ve Anadolu Ateşinin

Türkiye’yi Tanıtma Çalışmaları

KAYNAKÇA

1- Ay, G. (1990), Folklora Giriş, İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Mezunları Ve Pan Yayıncılık, İstanbul2- Değerli, F., Kurtişoğlu, B., Bekar, C. Halk Eğitim Merkezi Halk Oyunları Usta Öğretici Yetiştirme Kursu Sahne Bilgisi Ders Notları3- Ekmekçioğlu, İ. Halk Eğitim Merkezi Halk Oyunları Usta Öğretici Yetiştirme Kursu Giyim Kuşam Ve Süslenme Ders Notları4- http://www.ankara.edu.tr/yazi.php?yad=12695- http://www.discoverturkey.com/kultursanat/halk-kiyafet.html 6- http://www.folkloredebiyat.com/folklor.htm 7- http://www.tiyatronline.com/gelenek108.htm8- http://www.tufak.org.tr/bolgeleregorehalkoyunlari.htm9http://www.voyagerbook.com/tr/kultur/h_oyunlari/ nedeni.asp