turing 13 yas ndaykenusers.metu.edu.tr/bozsahin/yeditepe.pdf · programlamavesearle conceptual...

Turing 13 Yaşındayken

Cem Bozşahin

ODTÜ Enformatik Enstitüsü

Yeditepe Turing Konferansı

5.5.2012

Cem Bozşahin AMT@13

Turing ne yapmağa çalışıyordu?

Neyi yapmağa kalkışmadı ki?

KimyaKriptolojiBio-genetik (morphogenesis)Soyut berim (algoritma)Somut berim (programlama)Zihin-beden problemi (oyna-dön-oyna satrancı)Turing deneyiYapay hayatMatematiğin kökenleri(Yapay) zekaMaraton

Cem Bozşahin AMT@13

Belki de doğru soru şu:

Turing herşeyi nasıl yapmağa çalışıyordu?

Cem Bozşahin AMT@13

Berim?

1996’da ODTÜ BM çay odasında uydurulmuştur. (O.T.Şehitoğlu)1998’den beri kullanımda.

computation (not calculation)computationalismcomputational linguistcomputational fluid dynamicsberim (hesaplama)hesaplamacılık? (berimselcilik)hesaplamalı dilbilimci ?? (berimsel dilbilimci)hesaplamalı akışkanlar mekaniği ?hesaplamasız olanı yok zaten

Cem Bozşahin AMT@13

Mark I, 1948

Cem Bozşahin AMT@13

Mark I, 2011

Cem Bozşahin AMT@13

TM

teyp. . . . . .

okuyucu

Sonlu makina

Cem Bozşahin AMT@13

k-TTM

1

2

k

FSM

Cem Bozşahin AMT@13

Putnam-Gold TM

1

2

3

FSM

TM

deneme

E E H

Cem Bozşahin AMT@13

Turing için önemli olan neydi?

P-G makinası da bir TMgösterim ve işlem ilişkisikarmaşıklık zaman-uzay açısından değil gösterim üzerinden

Cem Bozşahin AMT@13

Problemler

Formule edilebilir ama çözülemez olanlar

diagonal(X):a: if halt(X,X) goto a otherwise halt.

diagonal(diagonal) ?İfade edilebilir ama formule edilemez olanlar

π’den sonraki ilk sayı nedir?

Aradaki fark TM gösterimi.

Cem Bozşahin AMT@13

Kombinatör kuramı

Turing’in evrensel kombinatörüUfg = g(ffg)

U = (λxλy .y(xxy))(λxλy .y(xxy))

Uf = [ (λxλy .y(xxy))(λxλy .y(xxy)) ] f[λy .y([ λx1λy1.y1(x1x1y1) ] [ λx2λy2.y2(x2x2y2) ] y) ] ff ([ λx1λy1.y1(x1x1y1) ] [ λx2λy2.y2(x2x2y2) ] f )f (Uf )

Uf = f (Uf )

isimsiz ve değişkensiz özyineleme

Cem Bozşahin AMT@13

Turing testi

(Ann Witbrock; Copeland, B.J., Artificial Intelligence BlackwellPublishers, Oxford, 1993.)

Cem Bozşahin AMT@13

Searle ve Turing

Cem Bozşahin AMT@13

Programlama ve Searle

ConceptualIntentional System

ArticulatoryPerceptual System

Person

Performance System

PhonologicalForm

LogicalForm

Grammar

Lexicon(meaning bearing items)

(meaning bearing phrases)

Virtual Machine

Interpretive systemTransductive system

Computer

I/O CPU

Alphabet (finite vocabulary)

Well−formed

programs

(source code)

meaningful

computation

(interp. code)

Grammar

Lexicon(finitely characterizable tokens)

(finitely characterizable sentences)

Cem Bozşahin AMT@13

Turing makinasına benziyor mu?AMT: Gösterim olmadan davranışa bakmamak.Gösterim varsa model ve deney kurgulayabiliriz.En temel unsur gösterim.

Cem Bozşahin AMT@13

AMT @ 13

“I always seem to want to make things from the thing that iscommonest in nature.”

Cem Bozşahin AMT@13

AMT @ 9

Cem Bozşahin AMT@13