urazy czaszkowo-mózgowe

upadku z wysokości znalezieniu poszkodowanego, który jest

nieprzytomny po zadziałaniu tępego urazu przy skokach do wody (szczególnie

płytkiej) przy rażeniu piorunem lub porażeniu

prądem przy uszkodzeniach zabezpieczeń głowy,

takich jak np. kask lub niewystarczających zabezpieczeniach

przy uprawianiu sportów odciążonych wysoką urazowością.

Uszkodzenie w obrębie powłok czaszki może spowodować masywne krwawienie, ponieważ okolica ta jest obficie unaczyniona.

Postępowanie:Założenie opatrunku na miejsce krwawienia i jego uciśnięcie.

Mogą dotyczyć:

mózgoczaszki twarzoczaszki podstawy czaszki

ból głowy wymioty różnego stopnia zaburzenia świadomości zmiana zabarwienia skóry wokół oczu

(często koloru fioletowo – niebieskiego), tzw. krwiak okularowy

zmiana zabarwienia skóry w okolicy wyrostka sutkowatego

możliwość wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego i/lub krwi – z uszu, nosa lub po tylnej ścianie gardła

tętno – zwolnione jeśli dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, przyśpieszone jeśli współistnieje wstrząs hipowolemiczny.

Założenie opatrunku na miejsce uszkodzenia, ale przy złamaniu otwartym – bez stosowania ucisku

Jeśli wycieka płyn mózgowo-rdzeniowy nie należy hamować wpływu, gdyż grozi to wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego – można tylko przyłożyć jałowy opatrunek

Jeśli u poszkodowanego stwierdza się obecność penetrujących w głąb czaszki ciał obcych, nie wolno ich usuwać – tylko zabezpieczyć w miejscu, w którym się znajdują (przy użyciu opatrunku). Ciała obce o takim umiejscowieniu mogą być usunięte tylko w warunkach sali operacyjnej

Jest to taki stan, w którym na skutek nagłego zadziałania siły (przyśpieszenie, hamowanie) dochodzi do przeniesienia się drżeń na mózgowie i jego czasowych odkształceń. W tym przypadku nie ma uszkodzenia mózgu

nagła, chwilowa utrata przytomności niepamięć wsteczna – po odzyskaniu

przytomności poszkodowany nie pamięta co się stało

nudności, wymioty ból głowy.

Jest to różnego stopnia uszkodzenie mózgu (wynaczynienie krwi, rany, rozerwanie) powstające na skutek znacznej różnicy ciśnień w jamie czaszki.(ryc. Stłuczenie mózgu w okolicy czołowej prawej)

zmienny stopień zaburzeń świadomości – w zależności od miejsca uszkodzenia (np. przy stłuczeniu płata czołowego poszkodowany może być przytomny, przy stłuczeniu pnia mózgu poszkodowany jest nieprzytomny i może dojść do natychmiastowego zgonu)

różnego stopnia zaburzenia neurologiczne – w zależności od miejsca stłuczenia (np. zaburzenia mowy, pamięci – przy uszkodzeniu płata skroniowego, zaburzenia widzenia – przy uszkodzeniu płata potylicznego itp.)

porażenia nerwów czaszkowych.

Jest to wyciekanie krwi poza naczynia krwionośne i w konsekwencji gromadzenie się jej (powstawanie krwiaka) w następujących przestrzeniach wewnątrz czaszki:

między czaszką a oponą twardą – nazywane krwiakiem nadtwardówkowym

między oponą twardą a mózgiem – nazywane krwiakiem podtwardówkowym

krew wnika do mózgu – nazywane krwiakiem śródmózgowym.

krwiak ostry krwiak podostry krwiak przewlekły.

Niezależnie od miejsca powstawania krwiaka wewnątrzczaszkowego – wskutek dodatkowej objętości jaką zajmuje – dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy czaszki. Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego powoduje utratę przytomności, zmiany w oddychaniu (zwolnienie), pracy serca (zwolnienie) oraz ciśnieniu tętniczym krwi (wzrost) – co określane jest triadą Cushinga.

Krew gromadzi się między czaszką, a oponą twardą. Najczęściej jest to krew tętnicza z uszkodzonej tętnicy oponowej środkowej. Często współistnieje linijne uszkodzenie kości czaszki.

poszkodowany jest nieprzytomny, następnie odzyskuje przytomność na pewien okres czasu (tzw. okres przejaśnienia), a potem ponownie ją traci

może współistnieć porażenie mięśni (paraliż) po stronie przeciwnej do miejsca urazu głowy

rozszerzenie i brak reakcji na światło źrenicy po stronie urazu

Krew – najczęściej żylna z naczyń uchodzących do zatok opony – gromadzi się między oponą twardą a mózgiem. Narastanie krwiaka nie jest gwałtowne (ponieważ jest to krwawienie żylne). Często miejsce powstawania krwiaka odpowiada miejscu złamania czaszki.

zmienny stopień zaburzeń świadomości ból głowy wymioty może współistnieć porażenie mięśni

(paraliż) po stronie przeciwnej do miejsca urazu głowy.

Krew gromadzi się w różnych miejscach w obrębie mózgu. Krwiak śródmózgowi może być spowodowany tępymi urazami czaszki lub też penetrującymi ciałami obcymi.

Zależą od rozległości urazu oraz od miejsca, w którym powstaje krwiak:

zmienny stopień zaburzeń świadomości może współistnieć porażenie

połowiczne, porażenia nerwów czaszkowych.

Ocena zagrożenia poszkodowanego i ratownika na miejscu zdarzenia, oraz w przypadku grożącego niebezpieczeństwa, przeniesienie poszkodowanego w inne, bezpieczne miejsce

Wezwanie pomocy Bardzo istotne dla dalszego postępowania jest dokładne zebranie

wywiadu dotyczącego mechanizmu urazu oraz tego, czy doszło do utraty przytomności, jeśli tak – to na jaki okres czasu

Zbadanie poszkodowanego: w przypadku sytuacji wysokiego ryzyka uszkodzenia odcinka szyjnego

kręgosłupa wykonanie stabilizacji szyi i głowy z równoczesnym udrożnieniem dróg

oddechowych (rękoczyn wysunięcia żuchwy, bez odginania głowy ku tyłowi) ocena oddechu i tętna i w razie konieczności rozpoczęcie resuscytacji

krążeniowo – oddechowej ocena ryzyka wymiotów i zabezpieczenie dróg oddechowych – jeśli

poszkodowany ma prowadzoną stabilizację głowy i kręgosłupa, to w przypadku wystąpienia wymiotów należy cały czas kontynuując stabilizację obrócić go na bok

ocena i zatamowanie ewentualnych krwawień, unieruchomienie złamań. Zabezpieczenie poszkodowanego przed utratą ciepła Okresowa kontrola funkcji życiowych Można ocenić źrenice oraz przeprowadzić badanie według skali

Glasgow

ratownik klęka za głową poszkodowanego, pochyla się, chwyta za głowę oburącz w okolicach skroniowych, wykonując jednocześnie lekki naciąg w osi długiej ciała, łokcie opiera o podłoże

może jednocześnie udrożnić drogi oddechowe jeśli sytuacja tego wymaga i np. konieczne jest

prowadzenie masażu serca, a ratownik jest sam, musi wtedy klęknąć z boku poszkodowanego. Dlatego w dalszej kolejności stabilizuje głowę poszkodowanego między swoimi kolanami – ma wtedy wolne ręce i z obu stron głowy przykłada prowizoryczne materiały, które mają uniemożliwić wykonywanie głową ruchów na boki – odzież, ręczniki, buty, albo jeśli umożliwia to podłoże, na którym leży poszkodowany – podsypuje piasek, ziemię itp.

jeśli jest dwóch ratowników, to jeden z nich przez cały czas stabilizuje głowę i szyję i jednocześnie udrażnia drogi oddechowe, a drugi prowadzi czynności ratownicze.