urbanization...

ณฐวฒ อศวโกวทวงศ

ผอ ำนวยกำรศนยวจยบรณำกำรภำพพนทและสงคม

มหำวทยำลยศรปทม

14 พฤศจกำยน 2557

Urbanisation ของนครนนทบรและปรมณฑล

ในปจจบนและอนาคต

Process of urbanisation (and urban sprawl)

Thai Modernisation

1st National Economics and Social

Development Policy (NESDP), 1961

Promoting the industrial /services

sector and employment (Keynesian

economics)

Infrastructure, services and land

development

Uneven development

Urban-rural disparity

Fiscal distribution

Bkk = 46,000 M. THB

Chiang Mai = 1,169 M. THB

Public health (physician-patient)

BKK = 1: 700

Others = 1: 5,000

Education

Push and Pull factors of migration

and become rapid urbanised

Bangkok

The causes of urban sprawl Land speculation

Absence of land policy and sufficient regulatory framework

(i.e. Land and property tax, Land use, Enactment of the

comprehensive plan)

Promoting the body of construction industry for GDP growth by

the state (contractors, financial institutes, consumption)

Urban-rural economic disparity

Unbalance in urban-industrial VS rural-agricultural

development policy

Limit of decentralisation

Poor function and authoritative power of local authorities to

control local/rehgional development (Bottle-neck in decision-

making chain)

Too centralised in resource distribution (too bureaucratic

expenditure system)

The expansion of Bangkok 1850-2002

Source: City Planning Department, BMA

Urbanisation and changes in Bangkok housing patterns

Why ‘Pseudo-urbanisation’ in Bangkok?: Housing

provision

Bangkok demands cheap labors to survive

competitive economy; those are still higher than

in rural

The rights to land (as a mode of production)

Malfunctioned in urban institutions : land and tax

policies/regulations

Land monopoly and speculation

Invasion into vacant public land

Poor enactment of legislative functions

Housing and Urbanisation

Evaluation of housing policies

Divided into six movements

The absence of national housing policy : From

scattered instruments to NESDB (1940-1970)

Fully-subsidized housing program (1975-1978): NHA

Affordable housing program (1977-1981): NHA

Market-oriented housing provision (1978-2003):

NESDB, NHA, GHB

Slums upgrading program (1977-2002): NHA, UCDO

Bilateral national housing policy and programs (2003-

present): NHA, CODI

The evolution in housing policy on the backdrop of Thai political

economy, leapfrog situation, and crisis

Slum clearance

UCDO

CODI

Four pertinent housing bureaus

NHA

1930 1950 1960 1970 1990 20001980 2010

1959: NESDB

1961: NESDP

1973: Establishing NHA

Policy instrument area

Policy igenerating area

1982: NESDP’s Hosuing Sub-

committee

2000: Thaksin regime

1992: Black May’s coup d‘etat

1997: Great economic recession

2006: Coup d’état

Absolute Monarchy

1978: Internal aid in housing

Military regime and political

unrest

Bureacratic polity PopulismDemocratic

reform

2009: Nation Housing

PolicyCommittee

1985-88: social development

movement

1985-88: Human rights movement

Fully subsidized

housing

Housing provision projects and Baan Eua

Arthorn program

Affordable housing Slum Upgrading and Baan

Mankong Program

Source: Usavagovitwong, N. 2012. Successful Approaches to National Slum Upgrading and Prevention, Thailand, Report submited to the World Bank Institute

กรณศกษานนทบร

การกระจายตวของการใชประโยชนทดน

บรเวณท 1 : ฝงตะวนออกของ

แมน าเจาพระยา บรเวณบางสวน

ของอ าเภอเมองนนทบรและอ าเภอ

ปากเกรด

บรเวณท 2 : ฝงตะวนตกของแมน า

เจ าพระยา บรเวณบางสวนของ

อ า เภอปาก เก รด อ า เภอ เ มอ ง

นนทบร และอ าเภอบางใหญ และ

บรเวณอ าเภอบางบวทอง

บรเวณท 3 : ฝงตะวนตกของแมน า

เจาพระยา บรเวณอ าเภอไทรนอย

อ าเภอบางกรวย และบางสวนของ

อ าเภอบางใหญ

การวเคราะหแนวโนมในอนาคต

แนวโนมการเปลยนแปลงดานสงคม-เศรษฐกจ

กจกรรมทางเศรษฐกจ ผลตภาพของจงหวดมแนวโนมทจะเตบโตไปสความเปนเมอง โดยใน

มฐานทางเศรษฐกจทส าคญในภาคบรการซงมดชนมวลรวมในสดสวนทสงขน ในขณะทดชน

มวลรวมในภาคการเกษตรมแนวโนมลดลง สามารถวเคราะหไดวา จงหวดนนทบรมแนวโนม

เขาสความเปนเมองทตองการระบบสาธรณปโภค สาธารณปการ และการคมนาคมทมความ

เพยงพอ

ลกษณะโครงสรางประชากร ในดานประชากรพบวาจงหวดนนทบรมลกษณะพงพงและ

สมพนธในเชงพนทกบกรงเทพมหานครในฐานะแหลงงานทส าคญอยางสง ภาวะการเพมขน

ของประชากรแฝงทแสดงใหเหนโครงสรางของการอยอาศยในสงคมเมองทเปนชมชนลอม

รว/บานเชา/หอพก ในเชงประชากรแลวพบวา จ านวนประชากรของจงหวดมสงขนอยาง

ตอเนอง ในขณะทอตราการเกดและอตราการตายมความเปลยนแปลงนอย อกทงอายเฉลย

ของประชากรในจงหวดนนทบรกลบมแนวโนมลดลง เหลานแสดงใหเหนการเปลยนแปลง

ของประชากรในจงหวดทมาจากปจจยการยายถนเปนส าคญ หมายถงการเพมขนมากของ

คนในวยท างาน

การวเคราะหแนวโนมในอนาคต

แนวโนมการเปลยนแปลงความหนาแนนทอยอาศยและรปรางเมอง

ราคาทดนในจงหวดนนทบรมแนวโนมสงขนอยางมากในรอบทศวรรษทผานมา เนองจากการ

ขยายตวของเมองเพอการอยอาศยทเกดขนในการรองรบแหลงงานรอบกรงเทพมหานคร

โดยเฉพาะอยางยงพนทดนตามแนวระบบถนนสายหลกและการขนสงมวลชนสาธาณะระบบ

ราง ราคาทเพมสงขนสงผลตอรปรางและความหนาแนนเพอใหกลมคนผมรายไดนอย-ปาน

กลางสามารถเขาถงการมทอยอาศยไดตามกลไกตลาด

การพฒนาระบบขนสงมวลชนสาธารณะระบบรางทเชอมตอจากกรงเทพมหานครสจงหวด

นนทบร ทงโครงการรถไฟฟาสายสมวง และสายสชมพ เปนหนงในปจจยทกระตนใหเกดการ

ขยายตวของเมอง และเรงใหเกดการเปลยนแปลงความหนาแนนโดยรอบสถานอยางมนยยะ

ส าคญ อนเนงมาจาก ประการ คอการเพมขนอยางรวดเรวของราคาทดน

การวเคราะหแนวโนมในอนาคต

แนวโนมการเปลยนแปลงความหนาแนนทอยอาศยและรปรางเมอง

โครงการจดท าแผนพฒนาท อ ย อ า ศ ย แ ล ะ แ ผ นปองกน/แกไขปญหาชมชนแออด ปงบประมาณ 2556

จงหวดนนทบร

ศนยวจยบรณาการภาพพนทและสงคม

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรปทม

สญลกษณ

แผนท 5-4 แสดง

ขอบเขตการกระจายตวของเมอง (Building)

..................

จากการส ารวจการถอครองทดนในจงหวดนนทบรรอยละ 95 เปนการถอครองโดยเอกชน สวนราชการมพนท เพยง รอยละ 5 ของพนททงหมด

การกระจายตวของอาคารและการถอครองทดน

ราคาประเมนและการถอครองทดน

มผลตอสถานการณดานทอยอาศย

ดงน

1) สภาวะราคาทดนตามกลไกตลาด

สงผลใหรปแบบการอยอาศยมงส

การอยอาศยในระบบนตบคคล

อาคารชด คอนโดมเนยม และ

หอพก

2) ทดนเอกชนถงรอยละ 95 การ

เปลยนแปลงราคา ท ดนอยาง

ร ว ด เ ร ว ส ง ผ ล ใ ห เ ก ด ก า ร

เปลยนแปลงการใชประโยชน

ทดนเพอการอยอาศยมากขน

3) ผ มรายไดนอยเขาไมสามารถ

เขาถงแหลงทอยอาศยราคาถก

การประเมนราคาทดนในจงหวดนนทบร

การวเคราะหแนวโนมในอนาคต

แนวโนมการเปลยนแปลงความหนาแนน

ทอยอาศยและรปรางเมอง

การใชประโยชนทดน วเคราะหจากพฒนาการ

ของผงเมองรวมทเปลยนแปลงจากพนทเพอ

การอยอาศยหนาแนนต ามาสพนทเพอการอย

อ า ศ ย ห น า แ น น ป า น ก ล า ง แ ล ะ ก า ร

เปลยนแปลงพนทเพอเกษตรกรรม มาสพนท

เพอการอยอาศยหนาแนนต า ดงเหนไดจาก

ปรมาณหมบานจดสรร คอนโดมเนยม และ

อพารทเมนทให เชาทเพมขนอยางรวดเรว

กอปรกบวสยทศนจงหวดทสงเสรมใหพนท

จงหวดนนทบรเปนทยอาศยชนด ท าใหการใช

ประโยชนทเพออตสาหกรรมมแนวโนมลดลง

อยางตอเนอง โดยเฉพาะอตสาหกรรมการ

ผลตทกอใหเกดผลกระทบสงแวดลอม

การวเคราะหแนวโนมในอนาคต

อปสงคและอปทานดานทอยอาศย

รายงานสถานการณตลาดทอยอาศยไทยปพ.ศ.2556 และแนวโนมปพ.ศ.2557

โดยธนาคารอาคารสงเคราะห

ผลส ารวจดวยวธการเกบแบบสอบถาม โดยเกบในรายอ าเภอรวมทงสนประมาณ 400 ชด โดย

แบงพนทเกบขอมลใน 6 อ าเภอภายในจงหวดนนทบร ดงน

1) อ าเภอเมอง จ านวน 124 ชด

2) อ าเภอปากเกรด จ านวน 80 ชด

3) อ าเภอบางบวทอง จ านวน 88 ชด

4) อ าเภอบางใหญ จ านวน 44 ชด

5) อ าเภอบางกรวย จ านวน 40 ชด

6) อ าเภอไทรนอย จ านวน 24 ชด

สาระส าคญของการเกบแบบสอบถามแบงเปน

5 ดานทส าคญ ประกอบดวย

1) ลกษณะของประชากรและครวเรอน

2) ลกษณะการอยอาศย

3) ระบบสาธารณปโภคและระบบ

สาธารณปการ

ของชมชน

4) กจกรรมทางสงคมและการมสวนรวม

5) ความตองการดานทอยอาศยในอนาคต

กรอบแนวทางการจดท าแผนทอยอาศยระดบเมอง

แผนพฒนาทอยอาศยระดบเมอง

ทบทวนแผนพฒนาสามป (พ.ศ. 2557-2559) ขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

กรอบแนวทางการจดท าแผนทอยอาศยระดบเมอง

แผนพฒนาทอยอาศยระดบเมอง

1) การวางแผนโครงการดานทอยอาศย

กรอบแนวทางการจดท าแผนทอยอาศยระดบเมอง

แผนพฒนาทอยอาศยระดบเมอง

6) การวางผงจงหวดเพอพฒนาทอยอาศย

ZONE 1ทอยอาศยหนาแนนมาก

ZONE 3ทอยอาศยหนาแนนปานกลางถงหนาแนนมาก

ZONE 2ทอยอาศยหนาแนน

ปานกลาง

ZONE 4ทอยอาศยหนาแนนนอย

Zone1: เมองนนทบร ปากเกรด : ทอย

อาศยรวม หอพก/อพารทเมนท อาคาร

พาณชยเพอการอยอาศย

Zone2: บางบวทอง: ทอยอาศยรวม

อาคารพาณชยเพอการอยอาศย บาน

แฝด บานเดยว

Zone3: บางกรวย บางใหญ: ทอย

อาศยรวม หอพก/อพารทเมนท อาคาร

พาณชยเพอากรอยอาศย บานแฝด

Zone4: ไทรนอย: หอพก/อพาร

ทเมนท บานแฝด บานเดยว

แผนพฒนาทอยอาศยระดบพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง• การปกครอง

ต าบลทาอฐมอาณาบรเวณอยในพนทฝงตะวนตก

ของแมน าเจาพระยาอยในเขตการปกครองของ

อ าเภอปากเกรด จงหวดนนทบร ครอบคลมพนท

จ านวนทงสน 5.76 ตารางกโลเมตร และมอาณา

เขตตดตอ ดงน

ทศเหนอ จด คลองบางบวทอง, แมน า

เจาพระยา ต าบลออมเกรด,

ต าบลเกาะเกรด อ าเภอปาก

เกรด

ทศใต จด ต าบลไทรมา อ าเภอเมอง

ทศตะวนออก จด แมน าเจาพระยา, ต าบลบาง

ตลาด ต าบลทาทราย อ าเภอ

เมอง

ทศตะวนตก จด ต าบลบางรกนอย อ าเภอเมอง

ต าบลบางรกใหญ อ าเภอบางบว

ทอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

หมท / บาน จ านวนประชากร (คน) จ านวนครวเรอน

(ครวเรอน)ชาย หญง รวม

1. บานคลองชมพ 1,091 1,346 2,437 1,339

2. บานคานเรอ 486 604 1,090 503

3. บานคลองขวาง 527 554 1,081 563

4. บานศาลเจาปากคลอง 109 137 246 99

5. บานลาดสงห 1,725 2,044 3,769 2,003

6. บานสเหราสวน 1,158 1,139 2,297 454

7. บานสเหราแดง 335 367 702 220

8. บานหวเตย 612 632 1,244 411

9. บานล าพลาย 466 565 1,031 316

10. บานสเหราใหญ 1,025 1,034 2,059 406

รวม 7,534 8,422 15,956 6,314

ทมา แผนพฒนาสามป พ.ศ. 2557 – 2559 องคการบรหารสวนต าบลทาอฐ อ าเภอปากเกรด จงหวดนนทบร

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

จากขอมลพนฐานและการส ารวจพนทจรง สามารถสรปรปแบบของชมชนพกอาศยในต าบลทาอฐ

ไดเปน 4 รปแบบ ดงตอไปน

1) ชมชนดงเดม แบงออกเปนชมชนรมแมน าเจาพระยา และชมชนทขยายตวจาก

ชมชนรมน าในอดต ชมชนดงเดมนสวนใหญจะมการตงถนฐานในหม 4 หม 5 หม 6 หม 7 หม 8

หม 9 และหม 10

สภาพทวไปของพนทน ารอง

2) ชมชนเกษตรกรรม สวนใหญเปนลกษณะประเภทบานเดยว ทมความหนาแนนนอย

กระจายตวตามทดนทใชเพอการเกษตรกรรม จะมการตงถนฐานในหม 1 หม 2 หม 3 หม 6 และ

หม 9

สภาพทวไปของพนทน ารอง

3) ชมชนหมบานจดสรร เปนชมชนใหมทเกดจากการพฒนาเมองและการขยายตวของ

เมอง ชมชนหมบานจดสรรนสวนใหญจะมการตงถนฐานในหม 1 หม 2 หม 3 หม 5 และหม 6

สภาพทวไปของพนทน ารอง

4) ชมชนพกอาศยกงพาณชยกรรม เปนการผสมระหวางคาขายและพกอาศย จะมการ

ตงถนฐานในหม 1 และหม 6

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

ทอยอาศยทอยอาศย/พาณชยกรรมโรงงานอตสาหกรรมพาณชยกรรมสถานศกษาศาสนสถานแหลงน าพนทนนทนาการอนๆ

ประเภทการใชประโยชนอาคารในพนทต าบลทาอฐในปจจบน

(พ.ศ.2556)

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

สภาพทวไปของพนทน ารอง

การจดท าแผนทอยอาศยระดบพนทน ารอง

ขอเสนอเชงนโยบาย

ขอเสนอเชงนโยบาย

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

ขอเสนอเชงปฏบตการ

การจดโครงการในพนทรปธรรม 1

การจดโครงการในพนทรปธรรม 1

การจดโครงการในพนทรปธรรม 1

การจดโครงการในพนทรปธรรม 2

การจดโครงการในพนทรปธรรม 2

การจดโครงการในพนทรปธรรม 2

การจดโครงการในพนทรปธรรม 2

ขอเสนอแนะ

ระดบเมอง

ในการด าเนนการดานยทธศาสตรของจงหวดนนทบร กลไกส าคญทชวยกลนกรอง

และควบคมยทธศาสตรในดานตางๆ คอ คณะกรรมการบรหารยทธศาสตรจงหวด

(กบจ) ซงในทางปฏบต ยทธศาสตรดานการพฒนาทอยอาศยยอมเปนหนงใน

ยทธศาสตรส าคญของจงหวดนนทบ ร การจดตงอนกรรมการภายใตคณะ

กรรมการบรหารยทธศาสตรจงหวด เพอมบทบาทส าคญในการควบคม ดแล และน า

แผนงานดานทอยอาศยไปสการปฏบต ไดอยางสอดคลองกบวสยทศนของจงหวด

และกอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการทอยอาศย และบรรเทาปญหาชมชน

แออด และการขาดแคลนทอยอาศยของผมรายไดนอยได

ขอเสนอแนะ

ระดบพนท

องคการบรหารสวนต าบลทาอฐเปนพนททก าลงประสบปญหาการจดสรรทดนเพอ

การอยอาศยเกดขนอยางรวดเรวและขยายตวไรทศทางตามกลไกตลาด กลไกหรอ

เครองมอในทางกฎหมายททองถนสามารถด าเนนการเพอควบคมการเตบโตทางดาน

ทอยอาศยเชนน จ าเปนจะตองเรยนรและท าความเขาใจในดานการวางผงชมชนหรอ

ผง อบต. เพอใชควบคมและชน าการพฒนาอยางเหมาะสม สอดคลองกบวสยทศน

ของต าบล ในเบองตนทางคณะศกษาไดแนะน าองคความรดานการวางและจดท าผง

เมองรวมชมชน เพอกระตนใหทองถนรบทราบถงชองทางในการใชงานเครองมอทาง

กฎหมายเพอใชควบคมและชน าการพฒนาดานทอยอาศยภายในพนทตนเอง โดย

การวางแผนการใชประโยชนทดนทสอดคลองกบปจจบน และสามารถรองรบใน

อนาคตได

ขอเสนอแนะเชงกลไก

ควรมกลไกเชงกฎหมำยในกำรสงเสรมกำรพฒนำเมองอยำงเหมำะสมในรปแบบของ

พรบ. การพฒนาเมอง โดยมสำระส ำคญทำงดำนแนวคด ประกอบดวย

เตมเตมชองวำงของกำรพฒนำเมองระหวำงกำรควบคมในระดบมหภำค (อำท ผง

เมองรวม และกฏหมำยทเกยวของกบกำยภำพตำงๆ) และควำมตองกำรกำร

สงเสรมกำรพฒนำจำกคนในทองถน

กำรสรำงทศทำงและควำมเหมำะสมของกำรพฒนำทดนและควำมตอเนองของทดน

ขนำดใหญ

หลกกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรฟนฟและพฒนำเมอง

กลไกการพฒนาเมอง

จงหวด

คณะกรรมการการพฒนาเมอง

อปท. เสนอ

คณะกรรมการฯ เสนอ

ชมชนเสนอ

การพฒนาโครงการทอยอาศย

การพฒนาโครงสรางพนฐาน

การพฒนาทดนสาธารณะในก ากบของรฐ

โครงการดานสงแวดลอม

โครงการดานสงแวดลอม การพจาณาโครงการและก าหนด

ขนตอน

โครงการเฉพาะดานขนาดเลก

ชดโครงการเพอการพฒนาพนท

โครงการการพฒนายาน/ผงชมชน