verlichting - prebes...maat voor de verblinding verlichting prebes 04/12/2018 - begrippen...

• Enkele begrippen• Wetgeving en normen• Metingen• Noodverlichting• Blue Light Hazard

VerlichtingPREBES 04/12/2018

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - situering

Fotometrische grootheden

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

Verlichtingssterkte (E):

De op een oppervlakte invallende lichtstroom per oppervlakte-eenheid

Uitgedrukt in lux= lumen per m²

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

Luminantie (L):

Luminantie is de hoeveelheid licht, die door een oppervlak wordt uitgestraald of weerkaatst:

Uitgedrukt in Candela per m²

Maat voor de verblinding

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

Kleurtemperatuur in K:

Hoe hoger, hoe kouder de “ervaring”

Bij daglicht: variatie

Geen grenswaarden: afh van psychologische en esthetische factoren

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

Kleurbeleving Kleurtemperatuur (K)Warm < 3000 KNeutraal 3000 – 5300 KKoud > 5300 K

Kleurtemperatuur = maat voor lichtkleur uitgedrukt in Kelvin (K)

2700 K:wit licht, zeer warm (rood)3000 K:wit licht, warm (oranje)4000 K:wit licht, koel (wit)> 5000K: wit licht, benadert het daglicht, zogenaamd koud (blauwachtig)

Kleurtemperatuur en verlichtingssterkte bepalen samen psychologische effect van verlichting

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

Koud licht (5.000 K)

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Neutraal licht (3500 K)

Warm licht (2500 K)

Kleurweergave-index (Ra) van 0 tot 100Ra = 91 – 100 zeer goedRa = 81 – 90 goedRa = 51 – 81 matigRa = < 51 slecht

Geeft aan in welke maat een lichtbron de kleuren even natuurgetrouw als het daglicht weergeeft

Ra-waarde van 80 is voldoende voor de meeste werkposten

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

ONDERHOUDSFACTOR MfAfh van onderhoud – levensduur van lamp en armatuur

FACTOR UGRL (Unified Glare Rating): verblindingsgraad

Verblinding kan voorkomen worden door:- Matte wandbekleding- Juiste plaatsing van armaturen met lage luminantie

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - begrippen

CONTRAST: verhouding van de luminanties van 2 opp

Verlichting kiest en plaatst men in functie van:de taak die uitgevoerd wordt (bv. visuele eisen)de kenmerken van de werkplek (bv. binnen, buiten)het tijdstip (bv. dag, nacht)de persoonlijke kenmerken van de gebruikers (bv. leeftijd)

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Indien wn’s met grotere lichtbehoefte verlichtingssterkte aanpassen

Hoeveelheid licht nodig om goed te kunnen zien stijgt met leeftijd1/3 bij 10 jaar 175 lux1/2 bij 20 jaar2/3 bij 30 jaar1 bij 40 jaar 500 lux2 bij 50 jaar5 bij 60 jaar 2500 lux

Hinderlijke verblinding door directe of indirecte waarneming vermijden

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Te weinig licht belet het waarnemen van de details en schaadt de kwaliteit en een vlotte uitvoering van het werk. Kan ook AO’s veroorzaken!

Te veel licht vermeerdert de weerkaatsingen, en kan vermoeidheid van de ogen veroorzaken

VerlichtingPREBES 04/12/2018

KB Arbeidsplaatsen

Voldoende daglicht en indien niet mogelijk adequate kunstverlichtingKunstverlichting omvat algemene verlichtingsinstallatie eventueel aangevuld met een plaatselijke verlichtingsinstallatie

Kunstmatige verlichting van die aard dat risico voor ongevallen wordt voorkomenIndien er risico’s zijn bij uitvallen van kunstverlichting een noodverlichting voorzien

Eisen waaraan de verlichting moet voldoen bepaald door de risicoanalyse“teneinde ongevallen door de aanwezigheid van voorwerpen of hindernissen en vermoeidheid van de ogen te voorkomen”Bij toepassing van de norm NBN-EN 124 64-1 en NBN-EN 124 64-2 wordt de wg vermoed te hebben gehandeld in overeenstemming met vorige bepaling

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - wetgeving

Min verlichting: gemeten op hoogte van 0,85 m van de grond:

- 200 lux: refter, wasplaats, ruw assembleerwerk…

- 300 lux: bakkerij, machinewerk, wasserij, lassen, garage, receptie…

- 500 lux: EHBO-lokaal, labo’s, fijn assembleerwerk, bureauwerk

- 750 lux: glasbewerking, precisie-assemblage

- 1000 lux: juweelproductie

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - wetgeving

Min verlichting voor verplaatsing (gemeten op de vloer):

5 lux: opslag van hout, kolen, autoparking

10 lux: verlichting van havens

20 lux: auto- en containeropslagplaatsen in havens

50 lux: olieopslagtanks, plaatsen voor laden en ontladen

100 lux: verplaatsingszones in het bedrijf, gangen, trappen, magazijnen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - wetgeving

NBN-EN 12464-1: Werkplekverlichting binnenMin verlichtingssterkte is gedefinieerd3 zones gedefinieerd: taakgebied – directe omgeving – achtergrondGelijkmatige lichtverdelingReflectiewaardenVerblindingsgraad UGRVerblinding door reflectieLichtkleurDaglicht wordt aangemoedigdOnderhoudsschema opstellen

NBN-EN 12464-2: Werkplekverlichting buiten

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - normen

Werkoppervlak:

Luminantieverdeling: 5:3:1 verhouding (taakgebied:directeomgeving:achtergrond)

Definiëring taakgebied – directe omgeving - achtergrond

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - normen

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Taakgebied

Directe omgevingAchter

grond

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Taakgebied

Directe omgeving

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Taakgebied

Verblinding: schaalverdeling van 10 tot 28

Hoe lager de waarde, hoe minder de verblinding

VerlichtingPREBES – 04/12/2018

Voorwaarden voor een goede verlichtingVerlichtingssterkte aangepast aan werktaakTe grote contrasten vermijden

Geen verblinding- Rechtstreeks- Onrechtstreeks door weerkaatsingGelijkmatig

Geen scherp afgelijnde, hinderlijke schaduwenGeen storende verlichtingswarmte

Aangepaste helderheid van de werkplaatsen : keuze van lichte en zachte kleurenKwaliteit van de kleurweergave verzekeren: keuze van lampen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 – goede praktijk

ALGEMENE AANBEVELINGEN:Een aangename werksfeer scheppen- Combinatie van licht en kleuren- Compromis tussen natuurlijke en kunstmatige verlichting

Regelmatig onderhoud voorzien

Uniformiteit van verlichting verzekeren in totaliteit van lokaal en werkzone

Optimale verspreiding verzekeren door evenwicht van rechtstreekse en onrechtstreekse verlichting

VerlichtingPREBES 04/12/2018 – goede praktijk

ALGEMENE AANBEVELINGEN:

• Minimumverlichting verzekeren

• Rechtstreekse waarneming van lichtbronnen vermijden

• Weerkaatsingen vermijden

• Regelmatig onderhoud voorzien

• Lichtflikkering vermijden (stroboscopisch effect)

VerlichtingPREBES 04/12/2018 – goede praktijk

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

Lux-meter:

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - metingen

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - lichtkaart

Noodverlichting art III.1-33Bij uitvallen van kunstverlichting en aan een verhoogd risico w blootgesteld

Arbeidsplaatsen zijn uitgerust met een verlichting:- Bijdragen aan de veiligheid van de personen in een gevaarlijke activiteit of situatie- Gepaste afsluitprocedure voor gevaarlijke installaties

Verlichting niet minder dan 10% van de normaal vereiste verlichtingssterkte

VerlichtingPREBES 04/12/2018 - noodverlichting

VerlichtingPREBES – 04/12/2018 – NBN EN 1838

Bij veiligheidsverlichting wordt onderscheid gemaakt tss

Evacuatieverlichting: vluchtwegen

Anti-paniekverlichting: risico op paniek vermijden

Verlichting van gevaarlijke werkplaatsen: verhoogd risico incl procedures voor stilleggen van de installaties

VerlichtingPREBES – 04/12/2018 – NBN EN 1838

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Blue light hazard

Risico door beschadiging van het netvlies

Door blauw lichtstraling : 360 tot 500 nm

Effect op bioritme – ogen - slaap

Waak-slaapritme wordt verstoord onderdrukking slaaphormoon

Brillen met blauwe lichtfilter

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Studie van Belgisch Instituut voor Verlichtingskunde

VerlichtingPREBES 04/12/2018

Type lichtbron Emissie tov zichtbarestraling

Risico op BLH

gloeilamp 4 % 3 %

Ledlamp (2700 K) 10 % 7 %

Ledlamp (4000 K) 19 % 15 %

Ledlamp (6000 K) 31 % 24 %

Bronnen:

http://www.ergonomiesite.be/

http://www.ibe-biv.be/media/pdf/Aanbevelingen/IBE-BIV_20160830_Fotobiologisch_risico_en_Blue_Light_Hazard.pdf

Codex

Norm NBN EN12464-1

VerlichtingPREBES 04/12/2018

VerlichtingPREBES 04/12/2018