lrdsystem.comlrdsystem.com/file/get/phpjcydwg1531709816.docx · web viewครอบคร วม...

บทท 1 บทนำ�

คว�มเปนม�และคว�มสำ�คญของโครงก�ร องคการสหประชาชาตไดประเมนสถานการณวาป พ.ศ. 2544-2643 (2001-2100) จะเปนศตวรรษแหงผสงอาย หมายถงการมประชากรอาย 60 ปขนไปมากกวารอยละ 10 ของประชากรรวมทวโลกและมแนวโนมวาประชากรผสงอายเหลานจะมฐานะยากจน เปนประเดนทาทายทงทางสงคมและเศรษฐกจทแตละประเทศจะตองมแผนรองรบ สำาหรบประเทศไทย สำานกงานสถตแหงชาต สรปวาไทยกำาลงกาวเขาสสงคมผสงอายตงแตป 2548 (2005) โดยมประชากรผสงอาย รอยละ 10.4 ของประชากรทงประเทศ และคาดวาจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในชวงป 2567-2568 (2024-2025) ผลกระทบและการเตรยมความพรอมรบมอกบสงคมผสงอายจงมความสำาคญ แนวโนมสงคมผสงอายทเพมขนเรอยๆทวโลกนน เมอมผสงอายมากขนยอมสงผลทำาใหปจจยการผลตทางดานแรงงานลดลง การออมลดลง รฐบาลจำาเปนตองเพมงบประมาณคาใชจายทางดานสวสดการและการรกษาพยาบาลเพมขนเพอดแลและปฐมพยาบาลผสงอายมากขน หากไมมการเตรยมความพรอมการจดสรรทรพยากรแรงงานทจะลดลงจะมผลกระทบตอความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคมทำาใหรายไดประชาชาตลดลงได ดงนนการเขาสสงคมผสงอาย การเตรยมความพรอมเปนเรองสำาคญ ในผสงอาย เมอรางกายเสอมสมรรถภาพ จะมการเสยบทบาทของตวเอง ทำาใหความเชอมนในตวเองลดลง และจะสงผลไปถงกจกรรมประจำาวน ไมเปนทพอใจ ทำาใหเกดความวตกกงวลกลว และยงไดพบเหนสภาพของผทอยในวยเดยวกน ยงทำาใหเกดความกลว อารมณเศรา ซมลงและสนหวง

และปญหาสขภาพจตทพบบอยในผสงอาย 5 อนดบแรกคอ ความวตกกงวล ซมเศรา นอนไมหลบ ภาวะสมองเสอม ปญหาเรองเพศ นอกจากนจากการสำารวจสขภาพจต ผสงอายโดยสำานกงานสถตแหงชาตดวยแบบคดกรองความสขฉบบ 15 ขอในป 2554 พบวาคะแนนเฉลยของ ผสงอายตำากวาคนทวไป โดยประมาณ 1 ใน 3 ของผสงอายเปนผทมความเปราะบางทางจตใจ และมสาเหตมา จากปญหาการเจบปวยเรอรง ความรสกมคณคาในตวเองลดลงและคานยมตอสงอายในสงคมไทยเปลยนแปลง

นอกจากน นายแพทยเสร หงษหยก กลาววา ปจจบนผสงอายมแนวโนมทจะถกทอดทง เนองจาก การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม วถชวต และครอบครว ทเคยอยอยางอบอน มความเอออาทร เอาใจใสกน กลบกลายมาเปนวถชวตแบบสงคมเมองมากขน ตางคนตางอย บทบาทความสำาคญของผสงอายจงลดนอยลงไป ซงการอยในสภาวะของการไรบทบาทนเปนปจจยสำาคญประการหนงทกระทบตอจตใจผสงอาย ทำาใหเกดความเครยด เสยความเชอมน และขาดความภาคภมใจในตนเอง ปญหาทสำาคญของผสงอายทางดานจตใจนบเปนปญหาใหญทพบวาคนในครอบครวมกใชคำาพด การกระทำาทมผลตอทางอารมณใหสะเทอนจตใจตอผสงอายอยเปนประจำา ดานเศรษฐกจในเรองคาใชจายทไมเพยงพอตอการดำารงชวต หรอดานสงคมทพบวาผสงอายทถกทอดทงมกจะมความวาเหว และขาดเพอน ปญหาเหลานถอเปนปญหาทางสงคมทจะตองรวมกนชวยแกไข ซงปจจยหลกทสำาคญของการสรางคณภาพชวตทดใหแกผสงอายตองเกดจากความรวมมอของครอบครว สงคม และผสงอายเอง โดยกรมสขภาพจตไดวางแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (2545-2565) ไว เพอทจะชวยสงเสรมผสงอายใหพฒนางาน หรอบคลากรผสงอายทมคณภาพดวยการพฒนาองคความรผสงอายตามแผนผสงอายแหงชาต

พนทองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ประกอบดวยสมาชกผสงอายอยจำานวนมาก ซงจากการสมภาษณผใหขอมลซงเปนผประสานงานขององคการบรหารสวนตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ซงไดใหขอมลบรบทของพนทในประเดนเกยวกบผสงอาย พบวาวยผสงอายในพนทนเปนวยทไดรบผลกระทบจากความเสอมของรางกายระบบตางๆ ตามวยและผลจากโรคเรอรงตางๆ โดยเฉพาะโรค เบาหวานและความดน รวมทงสมาชกสวนใหญในครอบครวตองหารายไดเพอการเลยงชพ ไมมเวลาใหการดแลผสงอาย ผสงอายกลมนยงขาดโอกาสทจะไดรบความรดานการสงเสรมสขภาพจต เนองจากในพนทยงไมมทมสขภาพจตทเชยวชาญทางดานผสงอายมาชวยบรหารจดการ ดวยเหตดงกลาวอาจจะสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผสงอาย เนองจากพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเปนตวชวดทสำาคญของคณภาพชวตผสงอาย (Tae WL, Sun K, Kyung JL, 2006) รวมทงมผลการวจยทพบวาโปรแกรมสงเสรมสขภาพมผลเพมคณภาพชวตผสงอายได (ลวรรณ อนนาภรกษ และคณะ, 2555)

จากปญหาดงกลาวขางตนจำานวนประชากรผสงอายในอนาคตจะมเพมมากขน และมการเปลยนแปลงกระบวนการตางๆ ทงทางดานรางกาย จตใจและสงคม ฯ ผวจยจงมความสนใจทนำารปแบบการจดกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตมาชวยพฒนาสขภาพจตผสงอาย ใหเปนผสงอายทมความสข มสมรรถภาพรางกายและจตใจทแขงแรง มคณภาพชวตทด ซงประกอบดวย คณภาพชวตดานกาย ใจ สงคม และเศรษฐกจตามอตภาพและเปลยนผสงอายจาก ภาระ ไปเปน พลง ของชมชนตอไป“ ” “ ”

กรอบแนวคด

วตถประสงคของแผนง�น / โครงก�ร1 เพอศกษาผลของการใชรปแบบกจกรรมความสข 5 มตทม

ผลตอสขภาพจตผสงอายในเขตพนทตำาบลโพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม โดยการวดดวยแบบทดสอบดชนชวดสขภาพจตคนไทยฉบบสน 15 ขอ I (Thai Mental Health Indicator Version 2007 = TMHI-15)

2 เพอศกษาความพงพอใจของผสงอายทมตอรปแบบกจกรรมความสขทง 5 มต

กลมเป�หม�ยและพนทดำ�เนนง�นผสงอายตดสงคมทมอายระหวาง 60-69 ป (พ.ร.บ.ผสงอาย

แหงชาต, 2540) หมายถง กลมผสงอายทยงสามารถชวยเหลอตนเองไดด ดำาเนนชวตในสงคมไดอยางอสระ สามารถทำากจวตรประจำาวนพนทฐาน และกจกรรมประจำาวนตอเนองได เปนผมสขภาพทวไปด ไมมโรคเรอรงหรอเปนผทมภาวะเสยงตอการเกดโรค ไมเปนผปวยรายแรงทอยในระยะควบคมไมได มความสามารถในการรบร

โปรแกรมสงเสรมสขภาพจตดวยรปแบบความสขเชงจตวทยา 5

มต ไดแก1. สขสบาย2. สขสนก3. สขสวาง

คณภาพชวตของผสงอายสงขน

สอสาร ซงยนดเขารวมโครงการและสมครใจเขารวมโครงการ จำานวน 50 คน นย�มศพทเฉพ�ะ

1.1 สถานการณผสงอาย หมายถง ขอมลพนฐานผสงอายในภาคอสาน อนประกอบดวย จำานวนและสถตผสงอาย ภาวะสขภาพ คณคาและบทบาท สถานการณทางสงคม และความรภมปญญา เปนตน 1.2 บรบท หมายถง ขอมลดานภมนเวศนชมชน ทองถน กลมชาตพนธ ความเชอ วถวฒนธรรมของคนอสานตอนบนและตอนลาง 2. คณภาพชวต หมายถง คณภาพชวตทเกดจากการยอมรบ ความพงพอใจตอการดำาเนนชวตของผสงอายดวยบรบทวถวฒนธรรมอสานนำาไปสสขภาพทางกาย ทางจตใจ ทางสงคม และทางเศรษฐกจ ครอบคลมในประเดนดงน 2.1 คณภาพชวตทางกาย หมายถง แนวทางการสงเสรมสขภาพกายโดยพนฐานทางวฒนธรรมทองถน ไดแก ฟอนบชาหลงปขาว การออกกำาลงกายดวยผาขาวมา และระบบสารสนเทศสขภาพ 2.2 คณภาพดานจตใจ หมายถงแนวทางการสงเสรมดานสขภาพใจโดยพนฐานทางวฒนธรรมทองถน ไดแก พธกรรมทางศาสนา การรองสรภญญะ โปรแกรมสงเสรมสขภาพจตและแผนทสขภาพใจ 2.3 คณภาพชวตดานสงคม หมายถง แนวทางการสงเสรมดานสงคมโดยพนฐานทางวฒนาธรรมทองถน ไดแก การจดตงกลมกลองตม กลมพณแคน กลมแทงหยวกกลวย กลมงานใบตอง การละเลนขบรองดนตรพนบาน

2.4 คณภาพชวตดานเศรษฐกจ หมายถง แนวทางการสงเสรมดานเศรษฐกจ โยพนฐานทางวฒนธรรมทองถน ไดแก การสรางกลมอาชพนาเกลอ ตนแบบอาชพกลมผสงอาย การศกษาภาวะผำาอาชพกลมผสงอาย และระบบสารสนเทศการจำาหนายสนคาผสงอาย

3. กระแสสงคมผสงอาย หมายถง การตนตวของสงคมทมตอปญหาผสงอายจนกลายเปนพลงทมผลตอการดำาเนนงานดานการพฒนา คณภาพชวตผสงอาย เชน โรงเรยนผสงอาย นโยบายรฐบาล นวตกรรม สอและเทคโนโลยทเกยงของ เปนตน

ผลทค�ดว�จะไดรบ1. ไดขอมลสถานการณดานสขภาพจตของผสงอายในเขต

พนทองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม

2. ไดโปรแกรมสงเสรมสขภาพจตดวยรปแบบความสขเชงจตวทยา 5 มต เพอพฒนาคณภาพชวตผสงอาย สามารถนำาโปรแกรมนไปทดลองใชกบพนทอนได

3. เปนตนแบบในชมชนดานการสงเสรมสขภาพจต ซงจะเปนแบบอยางทดใหกบชมชนอนไดตระหนกและเหนคณคาความสำาคญการดแลสขภาพจต อนจะสงผลใหมคณภาพชวตทดและครอบครวอยดมสข

บทท 2ทบทวนวรรณกรรม

การวจยเรอง รปแบบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตทมผลตอสขภาพจตผสงอายในเขตพนทตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารตาง ๆ และผลงานวจยท เกยวของเพอใหครอบคลมเนอหาซงมรายละเอยดประกอบดวย

1.ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย2. ความตองการและการตอบสนองความตองการของผสง

อาย 3. ยทธศาสตรทเกยวของกบแผนผสงอาย 4. แนวคดเกยวกบคณภาพชวต 5. กจกรรมทเกยวของกบการพฒนาผสงอาย6. งานทวจยทเกยวของ

ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบผสงอาย ความหมายของผสงอาย คำาวา ผสงอาย ตรงกบภาษาองกฤษ

วา Elderly person เปนสภาวะของบคคลทมอาย ตงแต 60 ปขนไป มความออนแอทางรางกายและจตใจ มเจบปวยหรอความพการเกดรวมดวย เปนวยท เกดการเปลยนแปลงสความเสอมทางรางกายและจตใจ ซงจะมความแตกตางกนในแตละบคคล วยสงอายเปนระยะสดทายของชวตอาจยาวนาน 10-20 ป หรอมากกวานน ถามการเตรยมตวเตรยมใจ กอนเขาสวยนมาตงแตวยกลางคน จะสามารถปรบตวรบบทบาทวยสงอายไดสมควรแกฐานะ ซงเกณฑ การตดสนความชรา (cut – off point) อยท 60 ป ทใชกำาหนดผทมอาย 60 ปขนไปเปนคนชรา หรอ ผสงอาย ซงสวนใหญจะเปนเกณฑทองกลมประเทศโลกทสาม

สำาหรบประเทศไทยไดกำาหนดวาผสงอาย คอผทมอาย 60 ปขนไปตามเกณฑปลด เกษยณ ซงตรงกบทประชมโลกวาดวยเรองผสง

อาย ณ กรงเวยนนา ประเทศออสเตรย ในป พ.ศ. 2525 ไดตกลงกนใหใชอาย 60 ป เปนเกณฑมาตรฐานโลกในการทจะกำาหนดผทจะถกเรยนวาเปนผสงอาย (สวด เบญจวงศ, 2541: 54; ชตมา, 2531; ศรธรรม, 2535; สพตรา, 2531; จารวรรณ และพมพวรรณ, 2536. อางถงใน สพตราธารานกล, 2544)

ทฤษฎทเกยวของกบผสงอ�ย นกทฤษฎการสงอายไดพจารณากระบวนการแกของบคคลวา

เปนกระบวนการท เชอมโยงสมพนธกนทงแนวตงและแนวนอน ในแนวตงใหพจารณาวารางกายของบคคลมหลายระดบ นบตงแตโมเลกล เซลล บคคล กลมคน และสงคม สวนแนวนอนใหพจารณาวาบคคลม คณลกษณะ 3 ประการ คอ เปนอย (Being) พฤตกรรม (Behaving) และการกลายมาเปน (Becoming) ดงแสดงในภาพ 1 (สวด เบญจวงศ, 2541: 54-60)

ภาพ 1 แสดงการเชอมโยงสมพนธกนของรางกายของมนษยทงแนวตงและแนวนอน

ปรากฏการณของความสงอายหรอกระบวนการแกเกดจากปจจยหลายประการ ไม สามารถอธบายไดดวยทฤษฎใดทฤษฎหนง ทฤษฎทอธบายถงการสงอายนนอาจแบงไดเปน 3 ทฤษฎ ดงตอไปน

1. ทฤษฎทางชววทยา ไดอธบายถงกระบวนการทางสรรวทยาและการเปลยนแปลง ของโครงสรางของอวยวะตาง ๆ ของทงการสญเสยความสามารถในการตานทานโรค พบวา ในทก ระดบของชววทยาตงแตเซลล เนอเยอ อวยวะ ระบบอวยวะจะตองมการเสอมและมการตายเกดขน

2. ทฤษฎทางจตวทยา เปนทฤษฎทเชอวาการเปลยนแปลงบคลกภาพและพฤตกรรม ของผสงอายนน เปนการพฒนาและปรบตวเกยวกบสตปญญา ความนกคด ความจำาและการบร แรงจงใจ รวมทงสงคมทอยอาศย และประสบการณในอดตของแตละบคคลจะผลกดนใหมบคลก แตกตางกนไป และมนษยจะมชวงการเปลยนแปลง คอ ชวงตอของชวต ซงลวนแตเปนภาวะวกฤต การ ทบคคลสามารถผานชวงวกฤตในชวตแตละระยะไดดเพยงใด กจะสงผลถงการพฒนาบคลกภาพใน อนาคต คอ การเปนผสงอายดวย

3. ทฤษฎทางสงคมวทยา เปนทฤษฎทพยายามอธบายสาเหตททำาใหผสงอายมสถานะ ทางสงคมทเปลยนไป เพราะมนษยจะตองมการพฒนาในแตละบคคล และสงแวดลอมจะมผลตอการ ปรบตว ทฤษฎนเชอวาถาสงคมเปลยนแปลงอยางรวดเรวจะทำาใหสถานะของผสงอายเปลยนแปลงอยาง รวดเรว ทฤษฎทางสงคมแบงออกไดดงตอไปน

3.1 ทฤษฎไรภาระผกพน อธบายวาการละบทบาททางสงคม ซงจะเปนผลดตอทง สองฝาย คอ ไดใหคนในวยหนมสาวทมความรความสามารถเขามาทำาหนาท สำาหรบผสงอายเองกจะได เตรยมตวรบกบความเปลยนแปลงทเกดขน เปนกระบวนการตอเนองและหลกเลยงไมได และความ แตกตางในบคลกภาพไมใชสงทสำาคญ 3.2 ทฤษฎกจกรรม กลาวถง การมความสมพนธทางบวก

ระหวางบคคล การม ปฏสมพนธ การมสวนรวมกจกรรมในสงคม

และความพงพอใจในชวต เมอบคคลมอายมากขน สถานะทางสงคมจะลดลง บทบาทเกาจะถกถอดถอนตวออกไป ดงนนผสงอายควรมกจกรรมตอเนอง จากวยทผานมา ควรพอใจในการรวมกจกรรม สนใจและรวมเปนสมาชกในกจกรรมตาง ๆ กจกรรม เปนสงสำาคญสำาหรบผสงอายทำาใหมสขภาพดทงใจและกาย กจกรรมจงมความสำาคญตอความพงพอใจ ในชวตของผสงอาย

3.3 ทฤษฎความตอเนอง ไดมาจากการนำาทฤษฎไรภาระผกพนและทฤษฎกจกรรม มาวเคราะหรวมกนเพอหาขอสรปใหมเปนทฤษฎความตอเนองทสามารถอธบายชวตทแทจรงของ ผสงอายได คอการทผสงอายจะมความสขในบนปลายชวตไดนนขนอยกบบคลกภาพ และรปแบบการ ดำาเนนชวตเดมของผสงอาย เชนผสงอายทเคยมบทบาทในสงคมจะมความสขเมอไดรวมกจกรรม เหมอนในวยหนมสาว และผสงอายทไมชอบการเขารวมสงคมมากอนกจะมความสขในการแยกตวเอง ในวยสงอาย

ก�รเปลยนแปลงในวยสงอ�ย จากทฤษฎการสงอายทกลาวขางตน ไดอธบายถงสาเหตททำาให

ผสงอายมการ เปลยนแปลงดงตอไปน 1. การเปลยนแปลงทางรางกาย เปนการเปลยนแปลงใน

โครงสรางและหนาทของ ทกระบบในรางกายตามธรรมชาต จากวยมใชจากการเปนโรค การเปลยนแปลงทางรางกายของ ผสงอายนนขนอยกบอทธพลทางดานพนธกรรม โภชนาการ การพกผอน การออกก าลงกาย และ สงแวดลอมเปนการการเปลยนแปลงในชวงสดทายของชวตทมลกษณะการพฒนาการไปในทางตรงกน ขามกบวยเดก ผสงอายจะมการเปลยนแปลงทางรางกายไปในทางเสอมมากกวาในดานการเสรมสราง การเปลยนแปลงเหลานนไดแก การเปลยนแปลง

ระบบผวหนง ระบบประสาท ระบบกระดกและ กลามเนอ ระบบการไหลเวยนของโลหต ระบบการหายใจและระบบทางเดนอาหาร

2. การเปลยนแปลงทางจตใจ มกจะมผลมาจากการเปลยนแปลงทางรางกายและ สงคมดวย เพราะการเปลยนแปลงดงกลาวจะกอใหเกดปญหาสขภาพ ปญหาการออกจากงาน ตอง สญเสยอำานาจ บทบาทหนาท ซงอาจจะกอใหเกดความเครยด ถาไมสามารถปรบตวใหอยในสงคมได

เมอมวยสงขน พฤตกรรมของผสงอายจะเปลยนแปลงไป เปนผลมาจากการ เปลยนแปลงของระบบประสาทสวนกลาง ทำาใหหลงลม สบสนไดงาย ในวยนจะตองพบกบการ สญเสยทยงใหญในชวงชวต คอ การขาดคชวต ซงเปนผลทำาใหภาวะจตใจของผสงอายไดรบการ กระทบกระเทอน การอยโดยขาดคคดจะทำาใหจตใจหดห และเพอนฝงวยเดยวกนกมกจะลมหายตาย จากไป ทเหลอกขาดการตดตอ เนองจากสขภาพไมอำานวย จงตองอยแบบเหงา ๆ ซงภาระแบบน ผสงอายจะทอแท มกมอารมณฉนเฉยว โกรธงาย สนหวง และอาจะเปนเหตใหการท างานของระบบ ตาง ๆ ออนลาลงอกได

3. การเปลยนแปลงทางสงคม จากการเปลยนแปลงทงหลายทเกดขนน ทำาใหผสงอายมการเปลยนแปลงอปนสยและ อารมณออกมาคลายคลงกน ไดแก

1. สนใจตนเองมากเปนพเศษ 2. แสนงอน ใจนอย ทฐ มความรสกไวตอคำาพด และเหตการณตาง ๆ แต แสดงออกโดยการไมพด เงยบเฉย 3. สนใจกบบคคลในทางทจะตองเอาใจตน 4. รำาลกถงเหตการณในอดตและชอบเปรยบเทยบเสมอ 5. มความวตกกงวล ทกขรอน หวงใยบตรหลานและครอบครวมาก 6. กลวถกทอดทง วาเหว

จากทฤษฎผสงอายขางตน ทงทฤษฎทางชววทยา จตวทยา และสงคมวทยาไดอธบาย ถงสาเหตททำาใหเปนผสงอาย ซงสามารถสรปไดวา ผสงอายจะมการเปลยนแปลง 3 ดานดวยกนคอ การเปลยนแปลงทางดานรางกาย การเปลยนแปลงทางจตใจ และการเปลยนแปลงทางสงคม โดยการ เปลยนแปลงทางดานรางกายจะมลกษณะไปในทางเสอมมากกวาการเสรมสราง ในขณะทการ เปลยนแปลงทางดานจตใจจะเกยวของกบอารมณและการปรบตว และมกจะมผลมาจากการ เปลยนแปลงทางดานรางกายและสงคมดวย สวนการเปลยนแปลงทางดานสงคมจะเปนลกษณะท ผสงอายไมสามารถแสดงบทบาทตาง ๆ ได มผลทำาใหรสกขาดคณคา ขาดความภาคภมใจในตวเอง

คว�มตองก�รและก�รตอบคว�มตองก�รของผสงอ�ย บงอร ธรรมศร (2549: 47-48) กลาววาความตองการของ

ผสงอายแตละคนอาจแตกตาง กนไปบาง ดงนนควรทจะทำาความเขาใจพนฐานชวตของผสงอายทอยในความดแล ซงครอบครวจะม บทบาทสำาคญยงในเรองดงกลาวน โดยทวไปความตองการของผสงอาย พอสรปไดดงน

1. ความตองการทางดานรางกาย เปนความตองการขนพนฐาน ไดแก ความตองการ อาหาร การขบถาย การพกผอนนอนหลบ การมทอยอาศยทปลอดภย การมเสอผาเครองนงหมท เหมาะสมตามฤดกาล และตองการการรกษาพยาบาลเมอเจบปวย

2. ความตองการทางดานจตใจ ผสงอายตองการความรก การดแลเอาใจใส การ ยอมรบนบถอ การเขาใจ การเหนอกเหนใจและการใหอภย

3. ความตองการทางดานสงคม ผสงอายยงตองการมกจกรรมทางสงคม เชน การ พบปะเพอน การรวมกจกรรมทางศาสนา เปนตน

4. ความตองการทางดานเศรษฐกจ ผสงอายจำาเปนตองใชเงนเพอเปนคาใชจาย สำาหรบตนเอง ชวยเหลอกจกรรมทางสงคมและทำาบญ รวมทงเปนคารกษาพยาบาลเมอยามเจบปวย

ในทำานองเดยวกน การตอบสนองความตองการของผสงอาย ครอบครวควรใหการ ตอบสนองความตองการของผสงอาย ดงน

1. ตอบสนองความตองการทางดานรางกาย โดยดแลเอาใจใสเรองการรบประทาน อาหาร การพกผอนนอนหลบ จดทอยอาศยใหเหมาะสมปลอดภย จดหาเสอผาเครองนงหมให เหมาะสมตามฤดกาล แบงเบาภาระเรองงานในบาน พาผสงอายไปรบการตรวจสขภาพอยางสมำาเสมอ จดหาอปกรณและสงอำานวยความสะดวกใหผสงอาย เชน แวนตา ไมเทา เครองชวยฟง เปนตน

2. ตอบสนองความตองการทางดานจตใจ โดยเอาใจใสพดคยอยางสมำาเสมอ ให ความรก ความเคารพ ยกยอง ยอมรบนบถอ ฟงผสงอายเลาประสบการณชวต ใหความสำาคญกบ ผสงอาย เชน การจดงานวนเกด การพาผสงอายไปทองเทยวตามโอกาสและสถานททเหมาะสม การ แสดงใหเหนความสำาคญของวนสงกรานต ซงเปนวนผสงอายแหงชาต

3. ตอบสนองความตองการทางดานสงคม โดยแสดงความยนดทจะพาผสงอายไป รวมกจกรรมทางสงคมทเหมาะสมตามทผสงอายตองการและพยายามสนบสนนสงเสรมใหผสงอายม สวนรวมในกจกรรมของครอบครวและสงคมทเหมาะสมตามกำาลงความสามารถทจะทำาได เชน เปน สมาชกชมรมผสงอาย

4. ตอบสนองความตองการทางดานเศรษฐกจ โดยรบภาระคาใชจาย การดแลเอาใจ ใสชวยเหลอในดานการเงนอยางเพยงพอและ

สมำาเสมอ ไมควรใหผสงอายประสบปญหาในการหาเงน เพอเลยงชพตนเอง รวมทงบตรหลานหรอครอบครวไมควรเบยดเบยนดานการเงนกบผสงอาย เมอ ผสงอายมความจำากดดานการเงน

ยทธศ�สตรทเกยวของกบแผนผสงอ�ย แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 -2564) จด

แบงเปน 5 ยทธศาสตรดงน (ศนยศตวรรษกชน สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

1. ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ ประกอบดวย 3 มาตรการหลก

1.1 มาตรการหลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย 1.2 มาตรการการใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต 1.3 มาตรการการปลกจตสำานกใหคนในสงคมตระหนกถง

คณคาและศกดศรของผสงอาย 2. ยทธศาสตรดานการสงเสรมและพฒนาผสงอายประกอบ

ดวย 6 มาตรการหลก 2.1 มาตรการสงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ

ปองกน ดแลตนเองเบองตน 2.2 มาตรการสงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขง

ขององคกรผสงอาย 2.3 มาตรการสงเสรมดานการท างานและการหารายไดของ

ผสงอาย 2.4 มาตรการสนบสนนผสงอายทมศกยภาพ 2.5 มาตรการ สงเสรม สนบสนนสอทกประเภทใหมรายการ

เพอผสงอายและ สนบสนนใหผสงอายไดรบความร และสามารถเขาถงขาวสารและสอ

2.6 มาตรการสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย

3. ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมสำาหรบผสงอายประกอบดวย 4 มาตรการหลก

3.1 มาตรการคมครองดานรายได 3.2 มาตรการหลกประกนดานคณภาพ 3.3 มาตรการดานครอบครว ผดแล และการคมครอง 3.4 มาตรการระบบบรการและเครอขายการเกอหนน 4. ยทธศาสตรดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผ

สงอายระดบชาตและ การพฒนาบคลากรดานผสงอายประกอบดวย 2 มาตรการหลก

4.1 มาตรการการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต

4.2 มาตรการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

5. ยทธศาสตรดานการประมวล พฒนาและเผยแพรองคความรดานผสงอายและการ ตดตามประเมนผลการดำาเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตประกอบดวย 4 มาตรการหลก

5.1 มาตรการสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยดำาเนนการประมวล และ พฒนาองคความรดานผสงอายทจำาเปนสำาหรบการกำาหนดนโยบาย และการพฒนาการบรการหรอการ ดำาเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย

5.2 มาตรการสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอายโดยเฉพาะทเปน ประโยชนตอการกำาหนดนโยบาย การพฒนาการบรการและการสงเสรมใหผสงอายสามารถดำารงชวต อยใน สงคมอยางเหมาะสม

5.3 มาตรการดำาเนนการใหมการตดตามประเมนผลการดำาเนนการตามแผน ผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

5.4 มาตรการพฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมย องคการสหประชาชาตไดกำาหนดรายละเอยดเกยวกบแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอาย ในแตละดานดงตอไปน (Dupuis, Kousaie, Wittich and Spadafora, 2007: 273-292)

ดานความมอสรภาพของผสงอาย ประกอบดวย 1. ผสงอายควรไดรบการสนบสนนจากการไดรายได

ครอบครว การชวยเหลอ สนบสนนทางสงคม และการชวยเหลอตนเองเพอสามารถเขาถงปจจย 4 (นำา อาหาร ทพกอาศย เครองนงหม) รวมถงการดแลรกษาสขภาพ

2. ผสงอายควรไดรบโอกาสในการท างานหาเลยงชพ หรอเบยเลยงตางๆ

3. ผสงอายควรสามารถตดสนใจในการเลอกทจะเกษยณอายงานไดดวยตนเอง

4. ผสงอายควรไดรบโอกาสในการเขารวมการใหการศกษาเพมเตม และการฝกอบรม เพอพฒนาตนเอง

5. ผสงอายครวอยในสถานททปลอดภย และเหมาะสมตอสภาวะทางรางกายของ ตนเอง

6. ผสงอายควรไดรบสทธเสรภาพในการเลอกพำานกอาศยในทอยอาศยไดตามความ ตองการของตนเอง ดานการมสวนรวม ประกอบดวย

1. ผสงอายทมสวนรวมในสงคม รวมถงมสวนรวมในการพฒนา และดำาเนนการทาง นโยบายซงมผลโดยตรงตอความเปนอยทดของผสงอาย รวมถงนโยบายเกยวกบการแบงปน และ ถายทอดทกษะ และประสบการณกบเยาวชนรนใหม

2. ผสงอายควรไดรบโอกาสในการเขารวมการใหบรการแกสงคมสวนรวม หรอการ เขารวมเปนอาสาสมคร ทเหมาะสมกบความสามารถ และความสนใจของตนเอง

3. ผสงอายควรมโอกาสในการสรางเครอขาย หรอสมาคมสำาหรบผสงอายดวยกน

4. ผสงอายควรไดรบการชวยเหลอจากครอบครว และชมชนของตนเองตามคณคา ทางวฒนธรรมในสงคม

5. ผสงอายควรไดรบการชวยเหลอสงเสรมทางดานการดและรกษาสขภาพทงทาง รางกาย และจตใจ รวมถงความเปนอยทดทางอารมณ ตลอดจน การชวยเหลอเพอหลกเลยงการเจบปวย ตางๆ ทเหมาะสม และครบถวน

6. ผสงอายควรไดรบการชวยเหลอทางดานการบรการทางสงคม และกฎหมายท เกยวของเพอยกระดบความมอสรภาพ การคมครอง และการดแลเอาใจใส

7. ผสงอายควรไดรบโอกาสในการไดรบประโยชนจากสถาบนทใหการดแลและ คมครองทางทรพยสน และทางสงคม รวมถงสภาพจตใจของผสงอาย

8. ผสงอายควรไดรบการชวยเหลอทางดานสทธมนษยชน และสทธเบองตนในการ พำานกอาศย การเขารวมการดแลรกษาตางๆ รวมถงผสงอายควรไดรบการเคารพทสมเกยรต และไดรบ การยอมรบในเรองความเชอ ความตองการ และความเปนสวนตว และผสงอายควรมสทธเสรภาพใน การตดสนใจเกยวกบการดแลเอาใจใส และคณภาพชวตของตนเอง ดานการบรรลในสงทตองการ ประกอบดวย

1. สงอายควรไดรบโอกาสในการพฒนาศกยภาพของตนเอง 2. ผสงอายควรไดรบโอกาสในการเขาถงแหลงทางการศกษา

วฒนธรรม ศาสนา และ การพกผอนหยอนใจ

3. ผสงอายควรทจะสามารถดำารงชวตไดอยางสมเกยรต และปลอดภยจากการ คกคามตางๆทงทางดานรางกายและจตใจ

4. ผสงอายควรไดรบความยตธรรมไมวาจะเปนความยตธรรมทางดาน เพศ เชอชาต ชนชาต สภาพทางรางกาย เชน หารพการ และสถานะภาพตางๆ

แนวคดเกยวกบคณภ�พชวต ความหมายเกยวกบคณภาพชวต การประเมนคณภาพชวต

แหงองคการอนามยโลก ไดใหความหมายคณภาพชวตใน ลกษณะทเปนการรบรเกยวกบการใชชวตของแตละบคคลตามบรบทของวฒนธรรมและระบบคานยม ซงสมพนธกบเปาหมาย ความคาดหวง และมาตรฐานทตนตงใจไว (The World Health Organization Quality of Life Assessment: WHOQOL: 1995 cited in Butler and Ciarrochi, 2007: 607)

คณภาพชวตมโครงสรางหลากหลายมตโดยจะมความเกยวของกบดานกายภาพ ดาน จตใจ ดานสงคม สงทรบรทางดานจตใจซงมผลสขภาพกายและใจทด(Bretscher et al., 1999; Mytko and Knight, 1999; Rummans et al., 2000 cited in Lapid et al., 2011: 485-486)

การรบรเกยวกบคณภาพชวตทจะนำามาเปนตวชวดถงคณภาพชวตของแตละบคคล สามารถอธบายไดดทสดจากความพงพอใจทแตละบคคลไดรบ เชน สภาพทอยอาศย สภาพแวดลอม ในททำางาน สงอำานวยความสะดวกใหกบชวต การจดระบบและบรการทางสงคม ความสมพนธกบ บคคลอน ๆ ในสงคม (RuŠkus, 1997 cited inSkučas and Mockevičienė, 2009: 43) คณภาพชวตม ความเกยวของและเชอมโยงกบขอบเขตทหลากหลายของชวตไมวาจะเปนทางกายภาพ ทางจตใจ สภาพแวดลอม ความสมพนธทางสงคม และสขภาพสวนบคคล (Derendiajeva, 2003 cited

inSkučas and Mockevičienė, 2009: 43) ในขณะท รสคส (RuŠkus, 1997 cited in Skučas and Mockevičienė, 2009: 43) กลาวาตวแปรทจะสะทอนถงความเขาใจในความพงพอใจในชวต ไดแก ระดบการศกษา ชวตในครอบครว สถานทอยอาศยและงานททำา

มหลกฐานจากงานวจยแสดงใหเหนวาตวแปรดานสขภาพ ดานการดำาเนนชวต และ ดานการมงานทำามผลตอคณภาพชวตทดของผสงอาย โดยการมงานทำาไมวาจะเปนแบบเตมเวลาหรอ บางเวลามผลตอคณภาพชวตทดของผสงอายกวาผสงอายทไมมงานท า (Ruchlin and Morris,1991: 499) นอกจากนตวแปรเกยวกบความซมเศราไดถกคนพบวามผลตอคณภาพชวต โดยจะเปนตว เพมการม สขภาพไมดและเพมอตราการเสยชวต ทสำาคญความซมเศราจะเปนปจจยเสยงในการฆาตวตายของ ผสงอาย (Lebowitz et al., 1997; Unützer et al., 2000; Shmuely et al., 2001; Doraiswamy et al., 2002. cited in Lapid et al., 2011: 485) ซงปจจยทมความเกยวของกบคณภาพชวตและความซมเศราของ ผสงอายไดแก สขภาพกาย การรบรและการจดจำา การสนบสนนทางสงคมและสภาวะทางดานจตใจ www.ssru.ac.th 18 (Warner, 1998; Unützer et al., 2000; McKenna et al.,2001; Shmuely et al., 2001; Ceroni et al., 2002; Doraiswamy et al., 2002; Herrman et al., 2002 cited in Lapid et al., 2011: 486)

โดยสรป คณภาพชวตจะเกยวของกบ ลกษณะทเปนการรบร เกยวกบการใชชวตของ แตละบคคล โดยมโครงสรางหลากหลายมตทมความเกยวของกบดานกายภาพ ดานจตใจ ดานสงคม ดานสภาพแวดลอม และดานสขภาพ รวมถงปจจยอน ๆ ทเกยวของ เชน การดำาเนนชวต เปนตน ตวชวดคณภาพชวต บเดล-บราวนและคณะ

( Beadle-Brown et al., 2008: 380)ไดนำาเสนอการแบง คณภาพ ชวตควบคไปกบการกำาหนดตวชวด เปน 8 ดาน ดงน

1. คณภาพชวตดานการรวมกลมทางสงคม (Social Inclusion) การรวมกลมทางสงคมจะเกยวของกบความเปนอนหนงอนเดยวกนของกลมทาง สงคม การมสวนรวมในกลมทางสงคม สภาพแวดลอมของทอยอาศยทมอทธพลตอการรวมกลมทาง สงคม บทบาทในการดำาเนนชวต (เชน วถทางการดำาเนนชวต พฤตกรรมการปรบเปลยนวถการดำาเนน ชวตเพอความเหมาะสม รวมถงพฤตกรรมทกอใหเกดปญหาตอวถการดำาเนนชวต)การชวยเหลอ สนบสนนตางๆ (เชน ความพงพอใจในการบรการทางสงคม การยอบรบทางสงคม และสถานภาพทาง สงคม) 2. คณภาพชวตดานความเปนอยทางกายภาพ (Physical Well-being) ดานความเปนอยทางกายภาพ หมายถง ลกษณะทางสขภาพซงจะเกยวของกบ ความ ปลอดภย การมสขภาพด การมเวลาพกผอนหยอนใจ กจกรรมในชวตประจำาวน กจกรรมสนทนาการ ตาง ๆ อาหารและโภชนาการ ความสามารถในการเคลอนไหวของรางกาย และการดแลสขภาพ ซง สอดคลองกบงานวจยของ Batista Vitorino and Martins da Silva ทคนพบวากจกรรมทางกายภาพและ การเคลอนไหวอาจเปนองคประกอบสำาคญททำาใหมคณภาพชวตทดของผสงอาย และทำาใหผสงอายม ความพงพอใจอกดวย (Batista Vitorino and Martins da Silva, 2010: abstract) 3. คณภาพชวตดานความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relations) ดานความสมพนธระหวางบคคลจะเกยวของกบปฏสมพนธทางสงคมและการม มตรภาพ

เชนความสมพนธระหวางบคคลภายใตบรบทสถานททำางานหรอบรบทครอบครว นอกจากน ดานความสมพนธระหวางบคคลยงเกยวของกบภาวะความโดดเดยวเดยวดาย การสนบสนนชวยเหลอ จากเครอขายทางสงคม ความใกลชดสนทสนมและความรก 4. คณภาพชวตดานปจจยทมอทธพลตอความเปนอยทด (Material Well-being) ดานปจจยทมอทธพลตอความเปนอยทดจะเกยวของกบปจจยตาง ๆ ดงน อาชพการ งาน สภาพทางการเงน การเปนเจาของ (สงหารมทรพยและอสงหารมทรพย) ความปลอดภย สถานภาพ ทางเศรษฐกจ ลกษณะทอยอาศยและการคมนาคมขนสง 5. คณภาพชวตดานลกษณะทางอารมณ (Emotional Well-Being) ดานลกษณะทางอารมณจะเกยวของกบความพงพอใจในการงานอาชพ ทอยอาศย การชวยเหลอสนบสนน ความพงพอใจในกลมทางสงคมของตนเอง นอกจากนดานลกษณะทาง อารมณยงเกยวของกบสขภาพจต มโนภาพแหงตน การไรความเครยดและความสขในการดำาเนนชวต 6. คณภาพชวตดานความสามารถในการตดสนใจดวยตนเอง (Self-determination) ดานความสามารถในการตดสนใจไดดวยตนเองจะเกยวของกบความมอสรภาพใน การตดสนใจ การควบคมตนเอง การกำาหนดทศทางการดำาเนนชวตดวยตนเอง อทธพลของทอยอาศย ทมผลตอความสามารถในการตดสนใจ การสนบสนนชวยเหลอดวยคำาพดและการแกตางเพอตนเอง 7. คณภาพชวตดานการพฒนาตนเอง (Personal Development) ดานการพฒนาตนเองจะเกยวของกบเรองของการศกษาและทกษะในการปฏบตตน ความสามารถสวนตว

การบรรลสงทปรารถนา ความกาวหนาและพฒนาการในดานตาง ๆ 8. คณภาพชวตดานสทธเสรภาพ (Rights) ดานสทธเสรภาพจะเกยวของกบการเคารพในสทธสวนบคคล สทธมนษยชน สทธ ในความเปนพลเมอง (เชนการมสทธเลอกตง) ความรบผดชอบในฐานะความเปนพลเมองและกจกรรม ตาง ๆ ซงเกยวของกบชมชนหรอรฐบาล โดยสรป คณภาพชวตดานตาง ๆ ทง 8 ดานขางตน ไดระบถง

ลกษณะตวชวด ซง สามารถนำาไปใชเปนแนวทางหรอตวแปรในการวจยเกยวกบคณภาพชวต โดยผวจยอาจเนนเชงวตถ วสยหรอเชงอตวสยตามความเหมาะสมของบรบททศกษาหรออาจใชแนวทางทง 2 อยางควบคไป ดวยกนกได

ชาลอคและเวอรดโก (Schalock and Verdugo, 2002 cited in Schalock, 2004: 205-206) ได สรปและสงเคราะหตวชวดคณภาพชวตจากงานวจยและบทความทางการศกษา พบวาปจจยหลกของ คณภาพชวตพจารณาจาก 8 ปจจยหลก คอ สภาพอารมณทด ความสมพนธระหวางบคคล สภาพ ความเปนอยทด การพฒนาตนเอง สภาพทางรางกายทด การตดสนใจดวยตนเอง การรวมกลม ทางสงคม และสทธตามกฎหมาย

กจกรรมทเกยวของกบก�รพฒน�ผสงอ�ย

การทำากจกรรรมเปนสงจำาเปนสำาหรบมนษยทกเพศทกวย กจกรรมสำาหรบผสงอายโดยทวไปสวนใหญเปนกจกรรมทไมมเปาหมายหรอเปนลกษณะกจกรรมทางสงคมมากกวาเปนกจกรรมทกอ

ใหเกดผลผลต (สภาวด พฒหนอย , 2547) การสนบสนนใหผสงอายไดมการเขารวมกจกรรม หรอใหผสงอายไดทำากจกรรมเปนสงหนงซงสามารถทจะชวยใหผสงอายมสขภาพกายและใจทด ถาบคคลประสบความสำาเรจในการทำากจกรรมใดกจกรรมหนง จะทำาใหบคคลนนรบรความสามารถของตนเองและสงผลโดยตรงตอการนบถอของตนเอง การเขารวมกจกรรมทางสงคมกเปนองคประกอบหนงททำาใหผสงอายประสบความสำาเรจในชวตเพอใหผสงอายไดอยในสงคมอยางมคณคาและมความสข

กจกรรมถอวาเปนรปแบบของการกระทำาใดๆ หรองานตางๆ ทแตละบคคลสนใจนอกเหนอจากการทำางานหรอเพอการดำารงชวตประจำาวน แบงกจกรรมออกเปน 3 ประเภท ดงน (Lemon, 1972 อางในปญญาภทร, 2544)

1.กจกรรมทไมมรปแบบ (Informal activity) ไดแก การพบปะ สงสรรคกบเพอนหรอญาตมตร การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ กบสมาชกในครอบครว การชวยเหลองานในครอบครว

2.กจกรรมทมรปแบบ (Formal activity) ไดแก การเขารวมในชมรมตางๆ การเปนอาสาสมครเพอสงคม การเขากลมทางศาสนา การเขากลมทางการเมอง การทศนศกษาและการออกกำาลงกายเปนกลม3.กจกรรมเพอการพกผอนและงานอดเรก ( Solitary or leisure and hobby) ไดแกการทำางานเบาๆ ในยามวาง กจกรรมการพกผอนหยอนใจ กจกรรมนนทนาการ การทำาสวนการปรบปรงตกแตงบาน

สำาหรบการแบงกจกรรมสำาหรบผสงอาย ปญญาภทร กทรกณทากล (2544) ไดจดหมวดหมกจกรรมไวดงน

1. การมสวนรวมทางสงคม หมายถงการทผสงอายเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตางๆ กบองคกรทตนเปนสมาชก ซงแบง

เปนการมสวนรวมทางสงคมภายในครอบครว ไดแก การมกจกรรมตางๆ รวมกบสมาชกในครอบครวของตนและการมสวนรวมทางสงคมภายนอกครอบครว เชน การมกจกรรมรวมกบองคกรอนๆ นอกครอบครว ยกตวอยางเชน

1.1 กจกรรมอาชวบำาบด เปนกจกรรมทสงเสรมสขภาพผสงอาย ชวยฟ นฟสภาพและปองกนความพการทอาจเกดขนจากโรคตางๆ ลกษณะของกจกรรม เชน การทอผา เยบผา แกะสลก จกสาน เปนตน

1.2 กจกรรมดนตร เปนกจกรรมทชวยใหมความรสกผอนคลาย รนรมย เกดความสขทางใจและเพลดเพลนแกผสงอายได

1.3 กจกรรมดานการศกษาเปนการจดการศกษาตอเนองใหผสงอายไดศกษาตอไดมโอกาสพบปะพดคย แลกเปลยนความคดเหนและความรกบคนในวยเดยวกน ผสงอายสามารถเขารวมกจกรรม ทางดานการศกษาตามความสนใจและความถนดของตนเอง กจกรรมประเภทนไดแกการศกษาในเรองพทธศาสนา เชน การศกษาเกยวกบพระพทธรปและพระเครองในสมยตางๆ การศกษาทเกยวของกบงานทตนเองทำาอยในอดต และการศกษาในลกษณะของวชาชพในกรณทมความสามารถในดานนนๆ อยกอนแลว เชน ชางไม การตดเยบ เสอผา งานหตถกรรมตางๆ เปนตน

1.4 กจกรรมบรการหองสมด เปนกจกรรมเพอใหผสงอายทอานหนงสอออกไดมโอกาสผอนคลายความเครยดโดยการอานหนงสอทตนเองสนใจ

1.5 กจกรรมดานสขภาพอนามย เชน การตรวจสขภาพ การทดสอบสมรรถภาพของรางกาย การตรวจสอบความตานทานของโรค การใหความรในเรองของการปฏบตใหพน

จากโรคภยไขเจบตางๆ การออกกำาลงกายเพอสขภาพ การใชยาเบองตน และความรเกยวกบโรคและการดแลตนเองของผสงอาย ตลอดจนการใหความรในการอยรวมกนในครอบครวของผสงอายและบคคลอนในสงคม และการเตรยมตวเตรยมใจใหพรอมกบการเปลยนแปลงของรางกายและจตใจ เมอเขาสวยสงอาย

1.6 กจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมประจำาทองถน ไดแก การจดใหมงานในโอกาสตางๆ เชน วนขนปใหม วนสงกรานต เปนตน เพอใหผสงอายไดมการผอนคลายอารมณ

1.7 กจกรรมดานการเมอง ไดแก การจดกจกรรมเพอใหผสงอายไดมบทบาทและมสวนรวมในการเมอง เชน การเลอกตงตางๆ การรวมประชมเกยวกบการเมองระดบทองถน การฟงอภปรายเกยวกบการเมอง เปนตน

1.8 กจกรรมทางศาสนา ไดแก การจดใหมการทำาบญ การประกอบพธทางศาสนา เชน การจดใหมการนมนตพระมาเทศน การจดบำาเพญกศลในโอกาสวนสำาคญตางๆ ทางศาสนา เชน วนมาฆบชา วนวสาขบชา วนเขาพรรษาและวนออกพรรษา เปนตน

1.9 กจกรรมดานการเผยแพรความร ไดแก การเผยแพรความรในเรองขาวสารอนเปนประโยชนตอผสงอาย การจดบรรยายและสมมนาในเรองตางๆ ทเกยวของกบผสงอาย โดยการเชญวทยากรผทรงคณวฒบรรยาย

1.10 กจกรรมดานการพฒนาสงคม ไดแก การจดกจกรรมเพอใหผสงอายไดมบทบาทในสงคม เชน การพฒนาใหมการทำาความสะอาดวดและศาสนสถานในโอกาสสำาคญตางๆ ของชาต เชน วนเฉลมพระชนมพรรษา วนรฐธรรมนญ วนฉตรมงคล เปนตน

1.11 กจกรรมการทศนศกษา ไดแก การจดการนำาเทยวตามสถานททองเทยวตางๆ นอกสถานท เชน โบราณสถานและสถานทสำาคญตางๆ ทงในจงหวดและตางจงหวด

1.12 กจกรรมอนๆ เชน การสงเสรมใหผสงอายเปนครสอนพเศษเพอถายทอดความรในดานตางๆ ทผสงอายมความชำานาญและมประสบการณใหแกคนรนหลง ไดแก การทำายาสมนไพร การทอผา การดนตร การละเลนพนบานตางๆ

2. การมงานอดเรก หมายถง การทผสงอายมกจกรรมของตนในเวลาวางหรอเปนการพกผอนอาจเปนงานประจำา งานพเศษ หรองานชวคราวกได อาทเชน กจกรรมนนทนาการ เปนกจกรรมทเสรมสรางความสขทางใจใหแกผสงอาย และเปนกจกรรมทจะชวยสงเสรมความพรอมทางรางกายในดานตางๆ ตามวยของผสงอายเชน การละเลนตางๆ ททำาใหผสงอายเกดความเพลดเพลน ไดแก การละเลนดนตร นาฏศลป การเลนละครยอย การรองรำาทำาเพลง การเลนกฬาทงในรมและกลางแจง และการเลนเกมสตางๆ

3. กจกรรมดานอาชพ เปนการฝกอบรมใหผสงอายมงานทำา มอาชพเลกๆ นอยๆ ทเหมาะสมกบวยของตนเอง เปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน หรอการทำางานเพอรายไดเสรม ( work) หมายถง การทผสงอายมกจกรรมทกอใหเกดรายได ซงอาจจะเปนงานประจำา งานพเศษ หรองานชวคราวกได เปนการเพมรายไดใหแกผสงอาย เชนการทอผา การทำาอาหารสำาเรจรป การทำาสมนไพรพนบานเพอใชประโยชนในดานตางๆ เปนตน

กจกรรมสำาหรบผสงอ�ยควรเปนกจกรรมทไมหกโหมหรอแขงขน แตควรเปนกจกรรมทสรางความสนกสนานรนเรงบนเทงใจ และเปนการเปดโอกาสใหผ สงอายม สวนรวมในกจกรรม อนไดแก กจกรรมทางสงคม กจกรรมการออกกำาลงกาย กจกรรมการทองเทยว และกจกรรมงานอดเรก กลาวคอจากการศกษาของ ศจ วสารทศจ (2554) ไดทบทวนและแบงหมวดหมกจกรรมสำาหรบผสงอายไว 7 ประเภทดงน

ประเภทกจกรรม ตวอยางกจกรรม1. กจกรรมสงเสรมสขภาพทางดานรางกาย

- กจกรรมบรหารรางกาย ไดแก โยคะ ลลาศ แอโรบค วงเหยาะ เดนเรว กจกรรมใชอปกรณบรหาร เชน ลกบอลบรหาร ปาเปา โยนหวง โบลงสนาม รำามวยจน รำาไมพลอง ไทเกก เปตอง การออกกำาลงกายกบเครองบรหาร-กจกรรมปรนนบตรางกาย ไดแก การนวด การอบสมนไพร ธรรมชาตบำาบด

2. กจกรรมทางศาสนา การทำาบญ ฟงธรรม ฝกสมาธ3. กจกรรมเสรมทกษะทางปญญา

กจกรรมเสรมทกษะทางปญญา(ตอ)

การเลนเกมสใชสมองตางๆ เชน บงโก จบค ภาพปรศนา อานหนงสอ หมากฮอส หมากรก การทายภาพ เรยนรเพ มเตม การใชอนเตอรเนต

4. กจกรรมเพ อความบนเทง

การรองเพลง การชมภาพยนตร การฟงเพลง รองเพลงคาราโอเกะ

5.ก จ ก ร ร ม ส ง เ ส ร มสงคม

การพบปะสงสรรคตามโอกาสตางๆ พดคย กจกรรมตามเทศกาล วนสำาคญ

6. กจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคและภมปญญา

ก า ร ท ำา ง า น ศ ล ป ะ ก า ร ป น ก า ร เ ล นดนตร งานชาง งานฝมอ ดแลตนไม เลยงสตว

7. กจกรรมพเศษอนๆ - ก จ ก ร ร ม อ า ส า ส ม ค ร ก า ร บ ำา เ พ ญประโยชนตางๆ

- กจกรรมการทองเทยว ไดแก การดนก ชมธรรมชาตเปนตน

ตารางแสดงการแบงประเภทกจกรรม 7 ดานทมา (สรป) : ศจ วสารทศจ (2554)

จะเหนไดวามการแบงประเภทของกจกรรมไวอยางหลากหลาย ลกษณะกจกรรมตางๆ ดงกลาวมา จะเหนไดวาเปนกจกรรมเพอสงเสรมสขภาพกายและจตของผสงอายใหสมบรณแขงแรง ตลอดจนชวยเสรมสรางใหผสงอายมความมนใจ รสกมคณคาในตนเองและรสกวาตนเองยงเปนสวนหนงของสงคมตอไปอก

กจรรมนนทนาการสำาหรบผสงอาย กจกรรมนนทนาการทเหมาะสมสำาหรบผสงอายควร เปนกจกร

รมเบาๆ ทผสงอายเลอกทำาตามความตองการ หรอ ผดแลผสงอายจดใหเหมาะสมกบผสงอาย(พรชลย นลวเศษ, 2550) ไดแก

1. กจกรรมทางสงคม ไดแกการรวมในงานบญ งาน ประเพณงานเทศกาล งานของเพอนบาน ซงเปนกจกรรม ภายในชมชนทผสงอายสวนใหญยงเขารวมอย นอกจากนน ผสงอายบางสวนยงเขารวมเปนสมาชกชมรมหรอกลม เชน ชมรมผสงอายกลมศาสนาซงผสงอายเองเหนดวยวามความ จำาเปนทผสงอายควรเขาสงคมพบปะกบ บคคลตางๆในสงคม บาง โดยเฉพาะการพบปะพดคยกบลกหลาน

ญาตเพอนฝง ตลอดจนการดโทรทศนกบครอบครวศกษาปฏบตธรรมและ ปลกตนไมกบครอบครวหรอเพอนรวมวยเดยวกน

2. กจกรรมการออกกำาลงกายเปนสงทมประโยชนแก ผสงอายซงมการเปลยนของรางกายจากความเสอมจงจำาเปน ตองออกกำาลงกายเพอปองกนการเสอมสภาพและ พการของ อวยวะตาง ๆ เชน กลามเนอและขอตาง ๆ ปอด และหวใจ เปนตนการออกกำาลงกายยงชวยใหรางกายคลองตวไมหกลม งาย และไมอวนเกนไป ซงเปนปจจยเสยงตอการเปนโรคเบา หวาน ไขมนในเลอดสง หรอความดนโลหตสง นอกจากนนยง ชวยใหผสงอายไดลดความเครยดและทำาใหสมรรถภาพทางเพศดขนดวย กจกรรมการออกกำาลงกาย มหลายรปแบบ ไดแก การทำากายบรหารเชน การรำามวยจน การฝกโยคะ •เปนตน การทำากายบรหารจะชวยทำาใหขอตอและกลามเนอ แขงแรง ทรงตวดไมหกลมงาย การออกกำาลงกายแบบแอโรบค เปนการ •เคลอนไหวของรางกายอยางตอเนอง นานประมาณ 3-5 นาท ขนไป เพอชวยปองกนโรคเสนเลอดหวใจตบ ซงควรไดรบการ ตรวจสขภาพ และคำาแนะนำาจากแพทยกอน ทงนควรเปนการ ออกกำาลงกายแบบแอโรบค สำาหรบผสงอายโดยเฉพาะและ เหมาะสมสำาหรบรางกายของแตละคน ไดแก การวงเหยาะ หรอจอกกง การเดนเรว ขจกรยาน วายนำา การเตนแอโรบค หรอการใชอปกรณบางอยาง เชน การเดนบนสายพาน การเลนกฬาหรอเกมเชน เลน หมากรก หมากฮอส กอลฟ• โยนหวง เปตอง ทอยเกอกมา และเกมตาง ๆ เปนตน

ผสงอายสามารถเลอกเลนกฬาทตนเองชอบ เปนการออก กำาลงกายทสนกสนาน และยงไดพบปะผอนเปนการสงเสรม ดานการเขาสงคมดวยหลกทวไปในการ เลอกประเภทกฬาท เหมาะสมกบผสงอายคอ เปนกฬาทไมหนกมาก ไมเรวมาก ไมมการใชกำาลงมาก ไมมการกลนหายใจนาน ๆ ไมมการ กระแทกโดยมชวงพกเปนระยะควร

เปนการเลนเพอการออก กำาลงกาย เพอตองการความสนกสนานมากกวาการแขงขน อยางเอาจรงเอาจง

3. กจกรรมการทองเทยว ไดแก การเดนทางไกลใน โลกกวาง การทองเทยวในเมองไทย ทงในกรงเทพมหานคร และตางจงหวด การเปนมคคเทศกหรอไกดบรรยายในการ ทองเทยวการเขยนหนงสอคมอการทองเทยวเปนตน อาจเปน การเขาชมพพธภณฑอทยานประวตศาสตรอทยานธรรมชาต การทองเทยวเชงเกษตรนเวศนการทองเทยวแบบรวมอาศย ทบานเดยวกนกบคนในทองถนหรอโฮมสเตยการทองเทยว แบบวถสขภาพ ฯลฯ ซงปจจบนสถานททองเทยวหลายแหง ใหผสงอายเขาชมโดยไมเกบคาเขาชม หรอถามการเกบกเพยง ครงเดยวนอกจากนนยงมบรการรถนงเขนรถกระเชาไวบรการ แกผสงอายรวมทงคาโดยสารลดราคาใหกบผสงอายดวย

4. กจกรรมงานอดเรก เชน การทำางานฝมอ งานเยบ ปกถกรอย ทอผา ทำาอาหารวาดภาพ ฟอนรำาหรอเตนรำา รอง เพลง เปนตน เปนการทำางานทรกชอบ และเพอความผอน คลายความบนเทงใหกบชวตตนเองรสกอมเอมและพงพอใจ กบผลงานทไดรบเปนสขใจมากยงขนเมอไดมอบสงทเปน งานฝมอเหลานนแกลกหลาน ญาตพนองและเพอนฝง ทำาให ผสงอายมโอกาสไดบำาเพญสาธารณะประโยชนเชน การเปน อาสาสมครการเปนวทยากรในการอบรมวชาการและวชาชพ แกสงคมเปนการถายทอดภมปญญา ทำาใหมการดำารงสบทอด ศลปวฒนธรรมอนดงามของทองถนและของชาตสบไป

ง�นวจยทเกยวของงานวจยในประเทศ

การะเกด หตถกจวไลนสต (2556.) ไดทำาการวจยเรอง ไดวจยเรองผลของกจกรรมนนทนาการทมผลตอภาวะซมเศราของผสงอายพบวา กอนทผสงอายเขารวมกจกรรมนนทนาการกลมตวอยางมคะแนนภาวะซมเศราเฉลยอยท 10.31 คะแนน และหลงการทดลองมระดบคะแนนภาวะความซมเศราเฉลยอยท 6 คะแนน ซงในการแปลระดบคะแนนภาวะความซมเศราของผสงอาย อยในระดบปกต (คะแนนตงแต 0 – 12) คะแนนยงนอยแสดงใหเหนถงภาวะซมเศรานอย

แตถามการประเมนเปนรายบคคลจะพบวา กลมตวอยางกอนการทดลองมระดบคะแนนภาวะซมเศราในระดบตำาอยจำานวน 14 คน และหลงการทดลองมระดบคะแนนภาวะซมเศราในระดบตำาอยจำานวน 2 คน จะเหนไดวาภาวะซมเศราทงทางดานรางกาย ทางดานอารมณ ทางดานปญญา และทาดานสงคม โดยการเขารวมกจกรรมทแตกตางกนออกไป

ภาวะซมเศราสามารถปองกนและรกษาใหหายไดดวยวธปฏบตตนทงทางรางกายและจตใจทเหมาะสม การเตรยมความพรอมทงทางรางกายและจตใจกอนจะเขาสวยสงอาย การเขารวมกจกรรมทางสงคมอยางสมำาเสมอกจะชวยใหผสงอายมสขภาพจตด

ธรประภา ทองวเศษ และคณะ (วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ,2558 : 219 – 220) ไดศกษาเรองการพฒนารปแบบกจกรรมภายใตตวแบบกระบวนการเพอสงเสรมสขภาพจตผสงอาย โดยการวเคราะหองคประกอบปญหาสขภาพจตผสงอาย สามารถจำาแนกปญหาไดเปน 3 ดาน ผลการศกษาพบวา ผสงอายมปญหาโดยรวมอยในระดบมาก ผสงอายทอาย 70-79 ป การศกษาระดบประถมศกษา แยกอยกบบตรหลาน และมสถานภาพโสด มระดบปญหาทางสขภาพจตมากกวาผทมอาย 60-69 ป การศกษา

สงกวาประถมศกษา พกอาศยกบบตรหลาน และมสถานภาพสมรสหรอหยารางหรอมายตามลำาดบ

และผลการประเมนกจกรรมภายใตตวแบบกระบวนการเพอสงเสรมสขภาพจตไดขอสรปวา กจกรรมบรหารการสบายจต และกจกรรมปรบตวปรบใจ สงผลตอภาวะสขภาพจตใจมากทสด กจกรรมพบปะ สงผลตอสขภาวะสขภาพจตดานสมรรถนะของจตใจมากทสด กจกรรมสรางคณคาความสขและกจกรรมสมาธศลปะพาสข สงผลตอสขภาวะสขภาพจตดานคณภาพของจตใจมากทสด

งานวจยตางประเทศ โธโม พอลเลา และคณะ (Thomopoulou et al., 2010:

13-28) ไดศกษาและวจยเกยวกบ ความแตกตางคณภาพชวตของผสงอาย และความโดดเดยวหรอความวาเหวของผสงอาย โดยม วตถประสงค เพอศกษาความแตกตางในเรองคณภาพชวตของผสงอายจำาแนกตามชวงของอาย และเพอ ศกษาความโดดเดยวหรอความวาเหวของผสงอายจำาแนกตามชวงของอาย กลมตวอยางทใชในการวจยไดแก ผสงอายชาวกรกจำานวน 180 คน ทมชวงอายตงแต 60 ป ถง 93 ป

เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบสอบถามเกยวกบขอมลพนฐาน แบบวด คณภาพชวตซงแบงเปน 4 ดานไดแก ดานสขภาพรางกาย ดานสงคมและเศรษฐกจ ดานจตใจ และดาน ครอบครว โดยแบบวดคณภาพชวตดงกลาวมมาตรวดเปน 6 ระดบตงแตสำาคญนอยทสดจนถงสำาคญ มากทสด โดยอยบนฐานแนวคดของลเกรท

โดยแบบวดคณภาพชวตมคาความเชอมนรายดานตามสตร สมประสทธแอลฟาของครอนบคตงแต 0.749-0.881 สวนแบบวดความโดดเดยวหรอความวาเหวม มาตรวดเปน 4 ระดบตงแตตลอดเวลา จนถงไมเคยเกดขนตามแนวคดของลเกรท มคาความเชอมน

ตาม สตรสมประสทธแอลฟาของครอนบคเทากบ 0.849 ผลการศกษาพบวา

1) ผสงอายทเปนกลมตวอยางเปนเพศชาย 120 คน และเปนเพศ หญง 60 คนสามารถจำาแนกเปนชวงอายผสงอายไดเปนอาย 60-74 ป จำานวน 100 คน และชวงอาย ตงแต 75 ป ขนไป จำานวน 80 คน สถานภาพสมรสจำานวน 118 คน หยาราง 9 คน และเปนมาย 53 คน

2) ระดบคณภาพชวตของผสงอายเพศชายสงกวาผสงอายเพศหญง

3) ระดบคณภาพชวตของ ผสงอายทมอาย 60-74 ป สงกวาผสงอายทมอายตงแต 75 ปขนไป

4) ระดบคณภาพชวตของผสงอายทม สมรสสงกวาผสงอายทหยาราง แตผสงอายทหยารางมระดบคณภาพชวตสงกวาผสงอายทเปน สถานภาพเปนมาย

5) ระดบความโดดเดยวหรอความวาเหวของผสงอายเพศหญงสงกวาผสงอายเพศ ชาย

6) ผสงอายทมสถานภาพสมรสซงมการตดตอลกหลานจะมความโดดเดยวหรอความวาเหวนอย กวาผสงอายทมสถานภาพหยารางและผสงอายทมสถานภาพเปนมาย

นอกจากนยงพบอกวาผสงอายเพศ หญงทมสถานภาพเปนมายจะมเจบปวดทางจตใจในเรองความโดดเดยวหรอวาเหวจาการสญเสยคนท รกอยางเหนไดชด

เชนและคณะ ( Chen et al., 2010: 61-72) ไดศกษาเกยวกบปจจยทมความเกยวของกบ ความพงพอใจของผสงอายของคนจนทมอายตงแต 60 ปขนไป จำานวน 356 คน ผลการวจยพบวาปจจย ทเกยวของกบความพงพอใจผสงอายเพศชายไดแกอาย

การไมเจบไขไดปวย การมสถานะทางการเงน ทด การไมขดแยงกบผอน การมลกหลานเปนเพอน และประสทธภาพของตนเอง ในขณะทปจจยท เกยวของกบความพงพอใจในชวตของผสงอายเพศหญง ไดแก การไมเจบไขไดปวย การไมขดแยงกบ ผอน การมบทบาทในสงคม การท ากจกรรมสวนตว และกจกรรมกลม

บทท 3วธก�รดำ�เนนง�นวจย

การวจยครงใชรปแบบกงทดลอง (Quasi – Experimental Research) โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตทมผลตอสขภาพจตของผสงอายในพนท การเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล กลมตวอยาง (Sample) ทใชในการศกษาครงนคอ ผสงอาย ทมอาย60 ปขนไป ทงเพศชายและเพศหญง อาศยอยในตำาบลโพธชย 12 หมบาน โดยใชการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง ผวจยจงนำาเสนอวธการดำาเนนงานวจยตามลำาดบดงน

1.ประชากรและกลมตวอยาง2.เครองมอทใชในการวจย3.การเกบรวบรวมขอมล4.การวเคราะหขอมล

1.ประช�กรและกลมตวอย�งหลกเกณฑเบองตนในก�รคดเลอกผสงอ�ยเข�รวม

โครงก�รจ�กคำ�แนะนำ�ในคมอของกรมสขภ�พจต

1.เปาหมายหลก : ผสงอายกลมตดสงคม จำานวนอยางนอย 30 คน

2.ผสงอายกลมตดสงคมทเขารวมโครงการ ควรมภมลำาเนาใกลกบศนยผสงอาย ทสถานบรการจดตงขนเพอใหสะดวกในการเดนทาง3.ผสงอายกลมตดสงคมยนดเขารวมโครงการและสมครใจเขารวมโครงการ และสามารถเขารวมโครงการ ในชวง 7 สปดาหแรกได สวนในสปดาหท 8 – 16 สามารถเขารวมโครงการไดตามความสมครใจ

ดงนนผวจยจงกำาหนดประชากรและกลมตวอยางดงตอไปนเพอใหสอดคลองกบบรบทของชนพนทตำาบลโพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม คอ ผสงอายทเปนเปนผปวยรายแรงทอยในระยะทควบคมไมได มความสามารถในการรบร สอสาร ดงนนจงเลอกผสงอายกลมตดสงคม เพราะเปนกลมทมจำานวนมาก และเปนกลมผสงวยทยงมพลง (Active aging) สามารถนำาประสบการณชวตมาชวยเหลอผอนและสงคมใหเกดประโยชนได

ประชากร ประชากร เปนผสงอาย ทมอาย 60 ปขนไป อาศยอยใน

12 หมบาน ของตำาบลโพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม จำานวนทงสน 646 คน

กลมตวอย�ง กลมตวอยาง เปนผสงอาย ทมอาย 60 ปขนไป อาศยอย

ใน 12 หมบาน ของตำาบลโพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม

หมบานละ 5 คน โดยไดมาจากการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง รวมจำานวนประชากรทงสน 60 คน

วธก�รกระตนและสร�งแรงจงใจใหผสงอ�ยเข�รวมโปรแกรม1. หาแนวรวมจากแกนนำาดานสขภาพในชมชน/ภาคเครอขาย

ในชมชนทมสวนในการสงเสรมใหมการชวยเหลอหรอมหนาทดแลผสงอายในชมชน เพอใหเปนกำาลงหลกในการตดตาม ชวยเหลอ ใหผสงอายสามารถเขารวมกจกรรม ไดใน 7 สปดาหแรก

2. กระตนเตอนใหผสงอายเหนสาระสำาคญทผสงอายจะไดรบจากการเขารวมกจกรรมทตอเนองตดตอกน ใน 7 สปดาหแรก

3. เนนยำากบผสงอายใหเหนถงความเสอมของรางกายและจะสงผลถงจตใจ โดยเฉพาะความรสกมคณคา ของตนเอง การเขารวมโปรแกรม นอกจากจะชะลอความเสอมของสมรรถภาพรางกายแลวยงไดรบการพฒนาทกษะตางๆ ทจะทำาใหผสงอายทำาตวใหมคณคา มความภมใจและเปนพลงใหกบมชนในเรองการอนรกษวฒนธรรม การเอออาทร หรอการรวมฟ นฟชมชนใหเขมแขงไดเปนอยางด

4. ในการจดกจกรรมทเกยวขอกบการอนรกษวฒนธรรม การฟ นฟชมชนใหเขมแขง ควรใหภาคเครอขายในชมชนมสวนรวมและใหผสงอายทเขารวมโครงการมสวนรวมในการดำาเนนงาน

2.เครองมอทใชในก�รวจย1.โปรแกรมกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจต 2.แบบวดความสข ฉบบ 15 ขอ3.แบบสอบถามความพงพอใจ ประกอบดวย 2 สวนไดแก

ความพงพอใจของผสงอายทมตอรปแบบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ และคำาถามปลายเปด

ก�รสร�งเครองมอมอวจย โปรแกรม 16 สปดาห เพอพฒนาความสข 5 มตในผสงอาย

เปนคมอในการจดกจกรรมเพอพฒนา ความสข 5 มตใหกบผสงอาย โดยความสข 5 มตไดแก สขสบาย สขสนก สขสงา สขสวาง และสขสงบ เปนระยะเวลา 16 สปดาห ทงนในการจดเรยงลำาดบของกจกรรมในแตละสปดาหไดนำาทฤษฎลำาดบขนความตองการของมาสโลว (Maslow’s Hierarchy Theory of needs) มาเปนกรอบแนวคดในการเรยงลำาดบของกจกรรม โดยกจกรรม 16 สปดาหจะเรยงลำาดบตามลำาดบขนของความตองการของมนษยจากขนตนไปสความตองการขนถดไปไดแก

1. ความตองการทางดานรางกาย (Physiologicalneeds) ซงจะดำาเนนการใน 2 สปดาหแรกคอ

สมรรถภาพ รางกายและความสามารถในการปฏบตกจวตรประจำาวนสำาหรบผสงอาย

2. .ความตองการความปลอดภย (Safety and Security needs) ซงจะดำาเนนการในสปดาหท 3 เปนตนไป เพอฝกความแขงแรงใหกบผสงอาย การปองกนภาวะเสยงสมองเสอม การปองกนการเสยงตอการเกด

3. .ความตองการความรกและความเปนเจาของ (Love and Belongingness needs) ซงจะดำาเนนการใน สปดาหท 3 เปนตนไป เพอฝกทกษะในการสอสาร ทกษะการฟง การคด การพดคย และการพฒนาศกยภาพของผสง อายในการสรางสมพนธภาพ

4. ความตองการไดรบความนบถอยกยอง (Self-esteem needs) ซงจะดำาเนนการในสปดาหท 4 เปนตน

ไป เพอฝกจตอาสา ความเชอมน และความภาคภมใจในตนเอง

5. ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง (Self-actualization needs) ซงจะดำาเนนการในสปดาหท 4 เปนตนไป เพอฝกการรจกอารมณตนเอง การควบคมอารมณ ความตองการภายในและฝกสต ในการจดระบบบรการทางการแพทยเชงรกในชมชนอยางเปนรปธรรม

3.ก�รเกบรวบรวมขอมลขนตอนก�รดำ�เนนง�นมดงน1.จดตงคณะทำางานโดยใหผสงอายในชมรมผสงอายมสวน

รวมเปนคณะทำางาน พรอมทงบรณาการกบภาคสวนอน อาท กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย องคการบรหารตำาบล เปนตน 2.นำาขอมลการคดกรองผสงอายซงจำาแนกเปนกลมตดสงคม กลมตดบาน และกลมตดเตยงมาวางแผนการ ดำาเนนเพอใหเกดความสข 5 มต 3.ดำาเนนกจกรรมการใหบรการเพอใหเกดความสข 5 มต ตามโปรแกรมการจดกจกรรมในศนยผสงอายเพอปองกนปญหาสขภาพจตใหกบผสงอาย 7 สปดาห ความเขมแขงของผสงอายตอชมชน 9 ส 4.จดใหมการตดตาม สนบสนน ใหกำาลงใจแกผสงอายทเขารวมโครงการใหกลบไปฝกกจกรรมตอทบาน โดยเฉพาะใน 4 สปดาห เพอใหเหนความเปลยนแปลงทางดานรางกาย จากนนสปดาหท5 จะเขาสกระบวนการ ฟ นฟซงตองใชกำาลงของอาสาสมครหมบานหรอแกนนำาผสงอายในชมชนเปนผตดตามสนบสนนหรอใหกำาลงใจแกผสงอาย

วดและประเมนผลกลมผสงอายทมารบบรการในรายดานพรอมกบการใหคำาแนะนำาทเหมาะสม

ขนตอนการทดลอง1.ขนกอนทำาการทดลอง ผวจยไดใหกลมตวอยางทำาแบบ

ประเมนสขภาพจตและแบบประเมนคณภาพชวตผสงอายในระยะเวลา 1 สปดาหกอนการทดลอง

2.ขนตอนดำาเนนการทดลอง กลมตวอยางไดรบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจต โดยผวจยเปนผดำาเนนกจกรรม จำานวน 16 สปดาห

3.ขนหลงการทดลอง เมอครบกำาหนดระยะเวลาของกจกรรมความสข 5 มต ใหกลมตวอยางทำาแบบสอบถามเพอประเมนสขภาพจตผสงอายชดเดมทใหไดทำากอนการทดลอง โดยใชระยะเวลา 1 สปดาหภายหลงเสรจกจกรรม

4.นำาขอมลทไดจากแบบสอบถามเพอประเมนสขภาพจตและคณภาพชวตผสงอายทงกอนและหลงทดลองของกลมตวอยางมาวเคราะห โดยวธการทางสถตเพอหาความแตกตางในกลมทดลอง

วธก�รประเมนผล การประเมนผลจะแบงเปน 2 ลกษณะดงน

1.การประเมนผลสขภาพจต กอนและหลงเขารวมกจกรรม

ประเมนความพงพอใจของผสงอายทเขารวมโครงการตามมตความสข 5 มต

บทท 4บรบทของพนทศกษ�

สถ�นก�รณผสงอ�ยในพนท

ในพนทตำาบลโพธชย อ.วาปปทมจงหวดมหาสารคาม มผสงอายเพมมากขนทกป ถอเปนการกาวหนาสสงคมผสงอายทรวดเรว ขณะนประชากรในเขตองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย มจำานวนทงสน 4,491 คน โดยเปนผสงอายจำานวน 646 คน คดเปนรอยละ 14.27 ของประชากรทงหมดในตำาบล และมแนวโนมวาผสงอายจะมจำานวนเพมขนทกป

บรบทท�งสงคมและวฒนธรรม

ทตงตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ตงอยทาง

ทศใต ของอำาเภอวาปปทม โดยมระยะหางจากอำาเภอวาปปทม 12 กโลเมตร หางจากจงหวดมหาสารคาม 52 กโลเมตร

อ�ณ�เขตตำาบลโพธชย มอาณาเขตตดตอกบตำาบลอนๆ ดงตอไปนทศเหนอ มอาณาเขตตดตอกบองคการบรหารสวนตำาบลหนอง

แสง และตำาบลประชาพฒนาทศตะวนออก มอาณาเขตตดตอกบองคการบรหารสวนตำาบล

หวเรอทศใต มอาณาเขตตดตอกบเทศบาลตำาบลลนฟา อ.จตรพกตร

พมาน จ.รอยเอด

ทศตะวนตก มอาณาเขตตดตอกบองคการบรหารสวนตำาบลหว

เรอ และตำาบลหนองแสง

เนอทตำาบลโพธชยมเนอททงสน 28.4 ตารางกโลเมตร หรอ

ประมาณ 17,750 ไร

ภมประเทศสภาพภมประเทศของตำาบลโพธชย เปนทราบลกฟก หรอ

ทราบทมความสงตำา และบรเวณตอนใตเปนทราบลม มกมปญหานำาทวมในฤดฝนเขตก�รปกครองตำาบลโพธชยมเขตพนทการปกครอง 12 หมบาน ไดแก

หมท 1 บานเหลากางปลา หมท 2 บานหนองแวง หมท 3 บานหนองสระพง

หมท 4 บานโพธชย หมท 5 บานโพธชย หมท 6 บานแกนเทา

หมท 7 บานตำาแย หมท 8 บานตำานอย หมท 9 บานสระแกว หมท 10 บานโพธทอง หมท 11 บานตำาแยนคร

หมท 12 บานเหลานาด

จำ�นวนประช�กร

จากแผนภมขางตนแสดงใหเหนวา ตำาบลโพธชยมจำานวนประชากรเพศหญงมากวาเพศชาย และประชากรสวนใหญเปนวยทำางานอายอยระหวาง 40-49 ป

สภ�พท�งเศรษฐกจประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม โดยทำานาเปน

อาชพหลกคดเปนรอยละ 51.22 ของประชากรทงตำาบล ขาวทปลกมทงขาวจาวและขาวเหนยว นอกจากนยงมการปลกยางพารา มนสำาปะหลง และออย ซงถอเปนพชเศรษฐกจของตำาบลโพธชย

สภ�พท�งสงคมดานการศกษาพบวา ประชากรสวนใหญของตำาบลโพธชย

จบการศกษาในระดบประถมศกษาคดเปนรอยละ 59.62 ของประชากรทงตำาบล รองลงมาเปนการศกษาระดบมธยมตน มธยมปลายปรญญาตร ปวช. ปวส. ตามลำาดบ

ประเพณดงเดมทสำ�คญของตำ�บลโพธชย คอ การทำาบญตามเทศกาลเดอนตางๆ ซงเรยกวาฮดสบสองครองสบส, การบายสส

ขวญ, การแหนางแมวขอฝน, การมตาแฮกทนา, การแรกนาขวญ, การสขวญขาว ประเพณทสำาคญ ไดแก

1.ประเพณสงกรานต จดในชวงเดอนเมษายนของทกป มกจกรรมรดนำาขอพรจากผสงอาย2.ประเพณออนซอนกลองยาวชาววาป จดในชวงเดอนธนวาคมของทกป มกจกรรมประกวดขบวนกลองยาว และแสดงผลตภณฑของดเมองวาปปทม3.ประเพณบญบงไฟ จดในชวงเดอนพฤษภาคมของทกป เปนการสบทอดภมปญญาและวฒนธรรมของทองถน4.ประเพณแหเทยนพรรษา จดในชวงเดอนกรกฎาคมของทกปเรองของความเชอ อนเปนทยดเหนยวจตใจของชาวตำาบลโพธชย คอ การเซนไหวดอนปตา และศาลพระภมเจาท และมขอหามตางๆ ทสงสอนตอๆ กนมาจนถงปจจบน ดงน

1. หามทำานากอนมบญเลยงบาน2. หามตกขาวจากยงในวนพระ3. หามตกขาวจากยงในวนมคนตายในหมบาน4. หามฆาโค กระบอ ในบรเวณหมบาน–5. หามยงปนในบาน6. หามสรางบานคอมตอไมและบอนำา7. หามนอนหนศรษะไปดานตะวนตก8. หามทำาบนไดบานหนหนาไปทศตะวนตก9. หามทำาบนไดบานหนหนาไปทศตะวนตก

แหลงก�รเรยนร

ในเขตตำาบลโพธชยมโรงเรยน จำานวน 4 แหง ไดแก

โรงเรยนบานโพธชย ทำาการสอนในระดบอนบาล ถง ชนมธยมศกษาปท 3

โรงเรยนบานตำาแย ทำาการสอนในระดบอนบาล ถง ชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานแกนเทา ทำาการสอนในระดบอนบาล ถง ชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนราชประชานเคราะห 18 ทำาการสอนในระดบอนบาลถง ชนประถมศกษาปท 6

ศนยพฒนาเดกเลกทอยภายใตการดแลขององคการบรหารสวนตำาบลโพธชย มจำานวน 3 แหง ไดแก

1. ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวดโพธชยศร หม 5 มครผดแลเดก 3 คน

2. ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวดบานตำาแย หม 7 มครผดแลเดก 2 คน

3. ศนยพฒนาเดกเลกบานเหลากางปลา หม 2 มครผดแลเดก 3 คน

4. ศนยพฒนาเดกเลกบานแกนเทา หม 6 มครผดแลเดก 1 คน

แหลงประโยชน 1.ปาชมชน 2.ดอนปตา 3.แหลงนำาธรรมชาต 4.ศาลาประชาคม 5.ลานกฬา 6.วด

ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มวดเขตพนทตำาบลโพธชย ๔ แหง และสำานกสงฆ ๒ แหง ประกอบดวย

1. วดโพธชยศร ตงอยหมท 62. วดบรพา ตงอยหมท 123. วดบานตำาแย ตงอยหมท 74. วดบานแกนเทา ตงงอยหมท 65. สำานกสงฆทงสงวนสข ตงอยหมท 36. สำานกสงฆทงอภรมย ตงอยหมท 2

สถ�นก�รณปญห�ของตำ�บลโพธชยจากการลงพนทจดประชมประชาคม เพอคนหาปญหาและความตองการของประชาชนในพนท สำาหรบนำามาจดทำาแผนพฒนาตำาบล สามารถสรปปญหาและความตองการของประชาชน แยกเปนรายหมบาน ไดดงน

หมท

ปญหาสขภาพ ปญหาสงคม ปญหาเศรษฐกจปญหาสงแวดลอม

1 1. ปญหาเจบปวยเรอรง2. ปญหาผสงอายขาดผดแล

1. เยาวชนดมสรา ทะเลาะววาทเวลามงานบญตาง ๆ

1. กลมอาชพไมเขมแขง2. หนสนในครวเรอน

1. ขาดนำาเพออปโภคบรโภค

๒ 1. ปญหาเจบปวยเรอรง2. ปญหาผสงอายขาดผดแล

1. วยรนขบรถมอเตอรไชคเสยงดง2. เยาวชนดมสรา ทะเลาะ

1. หนสนในครวเรอน

1. ขาดนำาในการทำาการเกษตร ทำาไร ทำานา2. ไมมเมรประจำาหมบาน

หมท

ววาทเวลามงานบญตาง ๆ

เวลามงานศพ

1. เยาวชนดมสรา ทะเลาะววาทเวลามงานบญตาง ๆ

1. มหนสนในครวเรอน2. ราคาผลผลตตกตำา

1. ขาดนำาเพออปโภคบรโภค

1. ปญหาดมสรา สบบหร ทะเลาะววาท

1. อพยพแรงงานไปตางจงหวด2. หนสนครวเรอนเพมขน3. ราคาผลผลตตกตำา

1. ขาดแคลนนำาในการเกษตร2. นำาทวมขงในหมบาน3. นำาประปาไมสะอาด

1. ประชาชนไมคอยเขาวดฟงธรรม2. เยาวชนดมสรา ทะเลาะววาทเวลามงานบญตาง ๆ

1. อพยพไปใชแรงงานตางจงหวด2. ราคาผลผลตตกตำา

1. นำาประปาไมสะอาด2. นำาเสยในหมบาน3. ทงขยะในหมบานไมเปนท4. ยงชกชมในหมบาน

6 1. ปญหาเจบปวยเรอรง

1. เดกเยาวชนมวสมในหมบาน

1. ปญหาหนสนในครวเรอน

1. ทงขยะไมเปนท

หมท

2. ปญหาผสงอายขาดผดแล

2. นำาเสยในหมบาน3. ภยแลง ขาดนำาเพอการเกษตร

1. กลมวยรนในชมชนกอกกวนเวลามงานบญ

1. ผลผลตทางการเกษตรตกตำา2. ปญหาหนสนในครวเรอน

1. นำาเสยในชมชน2. ภยแลง ขาดนำาเพอการเกษตร

1. ขบรถเรวในชมชน

1. ปญหาหนสนในครวเรอน

1. มขยะตามแหลงนำาคคลอง และชมชน2. ไมมทอระบายนำาตามแยกหมบาน3. มการเผาตอซงขาวในพนทนากอใหเกดไฟปา 4. นำาเสยในชมชน 5. ขบรถเรวในชมชน

9 1. ปญหาเจบ 1. วยรนคก 1. หนสนในครว 1. ขาดนำาใน

หมท

ปวยเรอรง2. ปญหาผสงอายขาดผดแล

คะนองขบรถเรว เรอนมากตองกเพม

การเกษตร2. นำาประปาไมสะอาด 3. รองระบายนำา ทอระบายนำาอดตน

1. วยรนทะเลาะววาทตามงานเทศกาลตางๆ

1. ราคาผลผลตทางการเกษตรตกตำา2. มการอพยพแรงงานไปตางจงหวด4. มหนสนในครวเรอน5. ปยราคาแพง

1. ขาดแคลนนำาเพอการเกษตร2. นำาประปาในหมบานไมสะอาด3. ขยะในชมชน

1. ปญหาวยรนกอกวนในงานประเพณ

1. มการอพยพแรงงานไปตางจงหวด2. หนสนในครวเรอน

1. ไมมแหลงขจดนำาเสยภายในหมบาน2. แหลงนำาไมเพยงพอตอการเกษตร

12 1. ปญหาเจบปวยเรอรง2. ปญหาผสง

1. กลมวยรนทะเลาะววาท

1. มการอพยพแรงงานตางถน2. ราคาผลผลต

1. แหลงนำาไมเพยงพอตอการเกษตร

หมท

อายขาดผดแล ตกตำา3. ปญหาหนสนในครวเรอน

2. ขยะในชมชน

สรปขอมลจ�กต�ร�งประเดนปญห�ทอ�จเกยวของกบง�นวจย

ปญห�ด�นสขภ�พ ปญหาดานสขภาพในตำาบลโพธชย ไดแก ปญหาการเจบปวยดวยโรคเรอรง และปญหาผสงอายขาดผดแล ซงสามารถอธบายได ดงน

ปญห�ก�รเจบปวยดวยโรคเรอรง ผปวยเรอรงในตำาบลโพธชย มจำานวน 597 คน คดเปนรอยละ 13.65 ของประชากรทงตำาบล ซงสวนใหญเปนอาการ ปวดขอ ขอเสอม คดเปนรอยละ 26.80 รองลงมาเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง หอบหด ภมแพ และโรคอนๆ

ปญห�ผสงอ�ยข�ดผดแล

ปญหาผสงอายขาดผดแล เปนปญหาทชมชนตองการแกไข เนองจากปญหาน สงผลกระทบตอประชากรกลมเปาหมาย ไดแก กลมผสงอาย โดยงานและกจกรรมในการแกปญหาทหมบานไดดำาเนนการคอ อสม. มการออกเยยมบาน ผสงอายทขาดผดแล เพอสรางกำาลงใจ และใหความรเกยวกบการดแลตวเอง เพอลดความเครยดของผสงอายจดใหมการสงเสรมดานอาชพ และทน เพอเพมศกยภาพใหแกคนในชมชนเพอลดการออกไปหางานทานอกพนท และมหนวยงานหลายภาคสวนเขามาทำางานรวมกนเพอแกปญหา ผสงอายทตองการไดรบการชวยเหลอคดเปนรอยละ 57.64 ของผทตองการไดรบการชวยเหลอทงตำาบล

ปญห�เศรษฐกจปญหาดานเศรษฐกจทสำาคญของตำาบลโพธชย คอ

ปญหาหนสนในครวเรอน และปญหาตนทนในการผลตสง ซงสามารถอธบายได ดงน

ปญห�หนสนในครวเรอน ประชาชนสวนใหญมภาระหนสน คดเปนรอยละ 90.73 ของประชากรทงตำาบล สาเหตของหนสนสวนใหญมาจากการทำาเกษตร คดเปนรอยละ 86.18 รองลงมาเปนการศกษาบตร คาใชจายดานอาหาร และอนๆ

ภาระหนสนในครวเรอน สวนใหญมหนสนตอครวเรอนมากกวา 2 แสนบาท คดเปนรอยละ 32.96 ของประชากรทมภาระหนสนทงหมด

คนเดนคนสำ�คญ

ตำาบลโพธชยมคนเดนและคนสำาคญ ทเปนกำาลงสำาคญในการพฒนาตำาบลโพธชย ดงน

ผนำ�ทองถน ประกอบดวยผบรห�รทองถนและสม�ชกสภ�องคก�รบรห�รสวนตำ�บลโพธชย ดงน

ผบรหารทองถน จำานวน 4 คน ประกอบดวย1) นายสำาเรยง จลศร ตำาแหนง นายกองคการบรหาร

สวนตำาบลโพธชย2) นายบญสง สจจะชาร ตำาแหนง รองนายก

องคการบรหารสวนตำาบลโพธชย3) นายดงจนทร โพธจกร ตำาแหนง รองนายกองคการ

บรหารสวนตำาบลโพธชย4) นางกาญจณา ปญญาสทธ ตำาแหนง เลขานการ

นายก

คณะผบรหารองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย ไดกำาหนดวสยทศนในการพฒนาตำาบลคอ ชมชนเขมแขง พฒนาแหลงสนคา“

การเกษตร ประชาชนมคณภาพชวตทด และไดกำาหนดคำาขวญของ”

ตำาบลคอ ตำาบลนาอย หมบานเขมแขง แหลงหตถกรรมพนบาน “

สบสานวฒนธรรม นำาเศรษฐกจชมชน นอกจากนยงไดแถลง”

นโยบายในวนประชมสภาครงแรก ไดแก นโยบายและแผนงานการ

พฒนาความจำาเปนขนพนฐาน นโยบายและแผนงานการพฒนาดานเศรษฐกจชมชน นโยบายและแผนงานการพฒนาดานการเกษตรและปศสตว นโยบายและแผนงานการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย นโยบายและแผนงานการพฒนาการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม นโยบายและแผนงานดานสาธารณสข นโยบายและแผนงานการพฒนาและอนรกษสงแวดลอม และนโยบายและแผนงานการพฒนาดานการเมองและบรหาร

สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย บานละ 2 คน จำานวน 24 คน ดงน

1) นายสงราช นพด ประธานสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย และเปนผนำาประสานการพฒนาหมบาน

2) นายประสงค อตเนย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 1 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองถน และนกพฒนาชมชน

3) นายวนทอง ปญญาสทธ สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 1 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองถน และนกพฒนาชมชน

4) นายบญเกด ดแล สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 2 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

5) นายสมเยน โนนอาษา สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 2 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

6) นายสงา คำาสะไมล สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 3 เปนผนำาการพฒนาหมบาน มความร ความสามารถ มความเสยสละทำางานเพอสวนรวม จนเปนทยอมรบของชาวบานใหเปนประธานกลมปย มความร ความสามารถดานชางไม

7) นายบญถม เนตะชาต สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 3 เปนผนำาการพฒนาหมบาน มความร ความสามารถ มความเสยสละทำางานเพอสวนรวม มความรความสามารถดานชางปน

8) นายสวส จนทชย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 4 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองถน และนกพฒนาชมชน

9) นายไพบลย ไชยโภชน สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 4 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองถน และนกพฒนาชมชน

10) นายทองใบ เหลาชย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 5 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

11) นายศราวธ ธรรมโส สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 5 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

12) นายจระ โพธจกร สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 6 เปนผนำาชมชนทชาวบานเคารพและผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

13) นายสญชาต เชอด สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 5 เปนผนำาชมชนทชาวบานเคารพและผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

14) นายทว แสนสนธ สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 7 เปนผนำาชมชนทชาวบานเคารพ และผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

15) นายหลา คำาสมย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 7 เปนผนำาชมชนทชาวบานเคารพ และผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

16) นายหน คำาสมย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 8 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

17) นางทองใส โยธราช สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 8 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ

18) นายมงกร โพธชยเลศ สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 9 เปนผนำาประสานการพฒนาหมบาน

19) นายบญหลง เพชรนาวาส สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 9 เปนผนำาประสานการพฒนาหมบาน มความรความสามารถดานงานชางกอสราง

20) นายกนหา จนทชย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 10 เปนผนำาประสานการพฒนาหมบาน

21) นายชยณรงค โยตำาแย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 11 เปนผนำาในทองถนทชวยเหลองานดานการพฒนาชมชนระบบสาธารณปโภคตางๆ และมความสารถดานวชาชางทเกยวกบงานไม

22) นายอดลย โพธจกร สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 11 เปนผนำาในทองถนทชวยเหลองานดานการพฒนาชมชนระบบสาธารณปโภคตางๆ

23) นายไสว อตเนย สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 12 มความสามารถในการจกสานและการทำายาแผนโบราณ

24) นายมนญ สมชาต สมาชกสภาองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย หมท 12 เปนเกษตรอาสาประจำาหมบานในการใหความรดานการเกษตรเปนพอคาผก/ของสดในหมบาน

ผนำ�ทองท ประกอบดวยกำ�นน ผใหญบ�น และผชวยผใหญบ�น

1) นายทองม ชยโภชน กำานนตำาบลโพธชย เปนผนำาการพฒนาตำาบลในดานตางๆ ไดแก ประธานกองทนสวสดการชมชน ประธานสภาองคกรชมชน ประธานศนยพฒนาครอบครวในชมชน เปนตน

2) นายสบรรณ สะแกทอง ผใหญบาน หมท 1 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวย

เหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองท และนกพฒนาชมชนเปนประธานกองทนเงนลาน และประธานกลมโรงสขาวชมชน 3) นายไพบลย จลศร ผใหญบาน หมท 2 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ ประธานกลมองคกรตาง ๆ

4) นายสข กระทมขนธ ผใหญบาน หมท 3 เปนผทมความร ความสามารถ มความเสยสละในการทำางานเพอสวนรวม จนไดรบการยอมรบจากชาวบานใหเปนประธานกลม ตาง ๆ ไดแก ประธานกลมรานคาชมชน กลมกองทนหมบาน กลมฌาปนกจสงเคราะหหมบาน

5) นายลอง โพธจกร ผใหญบาน หมท 4 เปนผนำาชมชนและผประสานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจสงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชนและการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ นกการเมองทองท และนกพฒนาชมชน

5) นายอทย เหลาชย ผใหญบาน หมท 5 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ ประธานกลมองคกร และคณะกรรมการ ตาง ๆ

6) นายศกดศลป แกวสงข ผใหญบาน หมท 6 เปนผนำาชมชนทชาวบานเคารพและผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

7) นายออนสา โพธจกร ผใหญบาน หมท 7 เปนผนำาชมชนทชาวบานเครพและผประสานงานในการพฒนาชมชนสรางความสามคคใหเกดในชมชน

8) นายสทตย สชะนะ ผใหญบาน หมท 8 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ ประธานกลมองคกร และคณะกรรมการ ตาง ๆ

9) นายบญเพง กระทมขนธ ผใหญบาน หมท 9 เปนผนำาชมชนและผประสานงานความรวมมอในการพฒนาชมชน ทงดานพฒนาเศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ สวสดการชมชน และการใหความชวยเหลอชมชนในดานตางๆ ประธานกลมองคกร และคณะกรรมการ ตาง ๆ

11) นายฉลอง อวนเลง ผใหญบาน หมท 11 เปนผทมความรความสามารถดานการเปนผนำาทดของคนในชมชนและมตำาแหนงทางสงคมคอเปนผใหญบานททำาหนาทในการปกครองประชาชนในชมชนใหมความอยดมสขสรางความสงบสข รมเยน ความสามคคใหเกดขนในชมชน และมความสารถดานวชาชางทเกยวกบงานไม

12) นายชมพ ปาตสตย ผใหญบาน หมท 12 เปนผทมความรความสามารถดานการเปนผนำาทดของคนในชมชน มความชำานาญดาน การเยบผา/ชางไฟฟา/ชางชอมบำารงตางๆ มหลกการทำางาน สงเสรมการมสวนรวมพฒนาชมชน ตามหลกประชาธปไตยระบบก�รบรห�รจดก�รแบบมสวนรวม

1. ธนาคารความดในโรงเรยน โรงเรยนในพนทตำาบลโพธชยทง 1 แหง มการจดตงธนาคารความดเพอใหเดกนกเรยนไดฝากความด แลวนำาความดมาแลกเปนสงของ ซงเปนกระบวนการบรหารจดการแบบมสวนรวมของทกภาคสวน ทง บาน วด โรงเรยน อบต. และหนวยงานภายนอก โดยหนวยงานตางๆ จะสนบสนนการ

ดำาเนนงานของโรงเรยนเปนสงของเพอเปนของรางวลใหเดกนกเรยนนำาความดมาแลก 2. หนวยกชพตำาบลโพธชย เปนองคกรทจดตงชนภายใตการดแลของ อบต.โพธชย มทมงานทผานการฝกอบรมจำานวน 10 คน มหนาทใหบรการประชาชนกรณเจบปวยฉกเฉนในพนทและพนทใกลเคยง 3. คณะกรรมการพฒนาสตรตำาบลโพธชย เปนกลมทดำาเนนการดานการพฒนาสตรมาอยางตอเนองโดยมคณะกรรมการประกอบดวยสตรหมบานละ 15 คน กจกรรมทดำาเนนการ เชน วนสตรไทย วนสตรสากล การพฒนากลมอาชพ เปนตน 4. หมบานจดการตนเอง ดานการจดการขยะในชมชน หมท 1-12 โดยชาวบานในหมบานมสวนรวมในการจดการความสะอาดในครวเรอน และของหมบาน

5. หมบานจดการตนเอง ดานการปองกนปญหายาเสพตด หมท 1-12 โดยมการแตงตงผประสานพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด (25 ตาสบปะรด) เพอคนหา และสอดสองผเกยวของกบยาเสพตด และมการประชมประชาคมหมบาน เพอรบฟงความคดเหน และขอมลผเกยวของกบยาเสพตด

6. หมบานจดการตนเอง ดานการจดการปญหาการทะเลาะววาทภายในหมบาน โดยคณะกรรมการหมบานรวมเปนกรรมการ ในการไกลเกลยขอพพาทในชมชน

7. หมบานจดการตนเอง ดานการสงเสรมการศกษาของเดกและเยาวชน หมท 1-12 โดยสนบสนนใหเดก เยาวชน ไดรบการศกษาอยางทวถง 8. หมบานจดการตนเอง ดานการจดสวสดการโดยชมชน หมท 1-12 โดยการสงเสรมใหประชาชนออมเงน และไดรบ

สวสดการกองทนสวสดการชมชนและฌาปนกจสงเคราะหหมบานและตำาบล

ทง 8 กลมกจกรรมน สามารถเปนแหลงเรยนรระบบการบรหารจดการได 2 แหลง คอ การบรหาจดการธนาคารความดของโรงเรยนทง 4 แหง และหมบานจดการตนเองดานการจดการขยะในชมชน หมท 12

ระบบก�รดแลสขภ�พ1. อบต.โพธชย สนบสนนให กลม อสม.ไดทำากจกรรม

เพอสงเสรมสขภาพของคนในชมชน โดยทำางานรวมกบกองทนหลกประกนสขภาพ และ รพ.สต.โพธชย เชน สงเสรมการออกกำาลงกายในชมชน การตรวจสขภาพประชาชน เปนตน

2. อบต.โพธชย มการสงเสรมใหเยาวชนทกหมบานเลนกฬา เชน การจดแขงขนกฬา การมอบอปกรณกฬาใหกลมเยาวชน เปนตน

3. กองทนหลกประกนสขภาพตำาบลโพธชย มการดำาเนนงานสงเสรมสขภาพในชมชนทกกลมเปาหมาย ทงเดก วยทำางาน ผสงอาย ผพการ ผปวยเรอรง เปนตน

4. ชมรมผสงอาย มทงชมรมผสงอาย ระดบตำาบล และระดบหมบาน ในระดบตำาบลมคณะกรรมการ 27 คน และระดบหมบาน ๆ ละ 15 คน จดตงขนเพอประสานงานผสงอายในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอายในดานสขภาพ อาชพ และภมปญญาทองถน ทง 4 กลมกจกรรมน สามารถเปนแหลงเรยนรระบบการบรหารจดการได 2 แหลง คอ การบรหาร กองทน สป.สช. การดแลสขภาพของ รพ.สต.โพธชย

ประเดนสมภ�ษณทเกยวของกบง�นวจย

ประเดนสมภ�ษณ คำาตอบ

กจกรรมอะไรทเขาชอบ ทไมชอบ - ทอผา ทอเสอ มดหม จกรสาน( ตะกรา ,หวด ) , ไปวด , พฒนาหมบาน , เดนดทงนา ,ปลกพชผก รดนำาตนไม

จะไดใชในการจดกจกรรม

- เกยวหญา เลยงวว ปลกหมอน-เลยงไหม ชอบหมอรำา ฟอน รำากลอน ไมอะไมเลยง นำาหมกชวภาพ - ต 3 – 6 /เขานอน 2 ทม , ต 2 / เขานอน 3 ทม , ต 4-5/เขานอน 2 ทม ,ตนต 5/เขานอน 3 ทม-ออกกำาลงกายบาง ทาทางเหมอนกบทโรงเรยนไดสอนไป เตนรำา รำาวงเปดเพลงเตนเองทบาน- อยากเขารวมแตไมมเวลาทจะเขารวมเพราะตองทำางาน เชน ทำานา เกยวหญา

ทำาอาหารกนเองหรอเปลา - นำาพรก ผกลวก แกงสม ,ปนปลา นำาพรกปลาราสบ ,ตมผก,ปนเหด,แกงเหด- ต 5 – 6 ซอผลไม- 06.00-07.00 /ไปตลาดซอหม กบขาวถง,นม,จะมรถขายอาหารสดมาขายตามหมบาน

ดทวไหม ทำาไมถงชอบด - ชอบด ดชวงเยน , ดขาว สวนมากจะดชอง 7 เวลา 19:00-22:30 น. - ไมคปลดหน ขาว ละคร ปรศนาฟาแลบ , ไมคทองคำาเดก

เขารวมกจกรรมประเพณอะไรบาง

- ไมม,งานผาปาสามคค,วนสงกรานต ,วนเขาพรรษา,วนผสงอาย,ฮต 12 คอง 14 มบญบงไฟ -งานบวช ,มหรสพ (หมอลำา รำากลอน) - ทะเลาะชกตอยกน สงสรรค- เปนแมครวทำาอาหารใหกบงานวดทกกจกรรม- ผชายจะไมเขาวด เพราะ พระไมดชอบดดาตอหนาคนอน เหมอนกบการหยามเกยจตวเอง เลย

อะไรทำาใหมความสข - มความสขด- ทำาบญ ทำาทาน- ฟงวทย- ไมตดหนสน - เลนกบหลาน, มาโรงเรยนผสงอาย - พดคยกบเพอนบาน- มความสขทกวน

อะไรทำาใหเครยดหรอคดมาก - ไมม -- ม- หลานนสยไมด , ไปเทยวไปดหมดลำาตอนกลางคนแลวเกดเรองชกตอยกน - หลานดอ หวงลก หนสน ขเกยจเลยงวว - ทำาอะไรไมคอยทนใจ หลงๆลมๆ เนองจากสขภาพของตวเอง- เงน- สขภาพ- ไมมใครชวยแบงเบาภาระ ทำาไร ทำานา- เสยงรถตกหลม เสยงดงทำาใหตกใจและรำาคาญมากๆก�รแกปญห� - เดนหน , เดนออกไปทงนา- รองไหอยางเดยว

- เดนเลน ไปคยกบเพอนบานเดยวกหาย- ขายขาวใหไดเงนมา-ลกสาวเสยชวต ตงแต เดก เวลาไปไหนมาไหนเลยคดถงลกสาว เวลาทคดถงมากๆๆจะรองไหออกมา-อยากใหลกหลานทำานาเหมอนกบตนเอง แตลกหลานไมทำา เวลาเครยดกจะหาทางออกโดยพดคยกบเพอน เพอใหลมเรองทเครยด-ลกหลานไมเชอฟง แตจะมลกบางคนทรจกมางอ พดดดวย เลยทำาใหหายเครยด

ทไหนทชอบไป เพราะอะไร - ไมคอยอยากไปทไหน อยากอยบาน กลวการเดนทางไกล กลวหลงทาง - อยากไปญปน ,อยากไปทไหนกไดทลกหลานพาไป

คาดหวงในอนาคตบนปลายชวตอยางไร

- แขงขาไมด เดนไมไหว,ไมร - ดอ เกเร เกาะพอแม,ไมร - นอนอย นอนกน สบายไมรจะเปนอยางไรตอไป /ทำานาทำาไร- แกแลวทำาอะไรไมไดหรอก แคนยงลำาบาก,ทำาบญใหมากๆ

อะไร (Factor) ททำาใหตายายจะมาหรอไมมารวมกจกรรมผสงอาย

กบเรา

ก�รอย�กเข�รวมกจกรรม - อยากมา ,อยากมา แตตองฟงลกหลานดวย,กจกรรมผสงอายจะมาตลอด- สนกสนานก�รชวน - เคยชวนมาแลว แตเขาไมมาเพราะแกแลว - ชวนโดยการเขาไปคยดวย และบอกขอดของการไปโรงเรยน กจกรรมทสนใจพเศษ เนนกจกรรมสนกสนาน– (ฟอนลำา ดหมอรำา รำากลอน ) ไดเคลอนไหวรางกาย (ออกกำาลงกาย )- กจกรรมททางวดจด (ฟงเทศน ฟงธรรมะ ธรรมะตลกๆ )

- กจกรรมทเกยวกบผสงอาย (ตรวจสขภาพ เลนเกม เปาลกโปง)- ศกษาดงานเกยวกบการปลกพช อยากไดความรเพมเตม พนธพช- ใหความรเกยวกบสขภาพ การรกษาโรคภยไขเจบ (เบาหวาน) อาหารการกนเพอสขภาพ- สอนงานฝมอ หตถกรรม เพอเอามาใชในการประกอบอาชพ - มาทกกจกรรม จดอะไรมาหมดเลย , กจกรรมใหความร , สนกสนาน

ควรใชชองทางไหนตดตอ/หรอชกชวนใหมารวมกจกรรม

ก�รตดตอ ประกาศกาศออกเสยงตามสาย– , ,มหนงสอเชญ มคนมาชวนทบานก�รใชโทรศพท -.ใช/ไมใช

มรายไดตอเดอนเทาไหร ใครให ใชทำาอะไรบาง

- 100 (บางวนกไมถง)- 10,20,100,/200 บาท - เบยผสงอาย ไมพอ แตกไมลำาบาก-ทำานา ,ทอผา ,รบจางถอนมน,เลยงหมอน

บทท 5 ปฏบตก�รวจยในพนท

ตวอย�งโปรแกรมคว�มสข 5 มตจำ�นวน 16 สปด�ห

สปดาหท 1

กจกรรม สาระของการทำากจกรรม ระยะเวลา

การบานใหกลบไปฝกทบาน

1.กจกรรมสขสบายเพอวดความพรอมในการปฏบตกจวตรประจำาวนแบบตอเนอง

-ทำาแบบทดสอบสมรรถภาพความพรอมในการปฏบตกจวตรประจำาวนแบบตอเนอง

-ทำาแบบวดคณภาพชวตแบบประเมนความมคณคาในตนเอง

-การทดสอบสมรรถภาพจะชวยใหรวาผสงอายมความคลองแคลว/เสยงตอการเกดอบตเหต มากนอยเพยงใด

-การทำาแบบวดคณภาพชวต/ความมคณคาในตนเอง จะชวยในการประเมนโครงการวากอนไดรบกจกรรมมระดบคณภาพชวต / ความมคณคาในตวเองมากนอยเพยงใด

2 ชวโมง

-แนะนำาใหผสงอายทราบหลงการทดสอบวาสมรรถเปนเชนไร

2. แนะนำาเรองการออกกำาลงกายประจำาวน

-เปนกศโลบายใหสงอายจำาทาการออกกำาลงกายไดงายๆ

- ทำาใหผสงอายมสขภาพด ไมเกดอบตเหตงาย สามารถชวยเหลอตวเอง และไมเปนภาระใหกบผอน

1 ชวโมง

-.ใหกลบไปฝกทาออกกำาลงกายประจำาวนเกดขอตนเอง ทกวนๆละอยางนอย 30 นาท

- ในสปดาหถดไปผสงอายจะตองมาฝกทา

ประจำาวนเกดเพอแลกเปลยนกบเพอนๆ

กจกรรม สาระของการทำากจกรรม

ระยะเวลา

เรมกจกรรมสขสนก

1.จดกจกรรมกลมสมพนธ

- เปนการละลายพฤตกรรม ชวยใหเกดความสนก เพลดเพลน การรวมกลม และการมปฏสมพนธทดในกลม

- วทยากรตองพยายามกระตนใหผสงอายมสวนรวมในการทำากจกรรมและเนนการสรางความรสกตนเตนในกจกรรมน

30 นาท

-ใหทกคนกลบไปกจกรรมทตนเองทำาแลวมความสข จากนนใหบนทกไว และสปดาหท 3 นำามาเลาใหเพอนฟง

2.ทดสอบแบบคดกรองภาวะสมองเสอม และแบบประเมนความสข

- เปนแบบคดกรองสมองเสอมเบองตน

- เปนการประเมนความสขกอนเขารวมโครงการ

1 ชวโมง

เรมกจกรรมสขสบ�ย - สงทผสงอายไดรบ 30 - ใหผสงอายกลบไป

3. ใหผสงอายมานำาเสนอเรองทาออกกำาลงกายประจำาวนของตนเอง และวทยากรควร

- ซกถามความถของการฝก วาไดทำาทกวนหรอไม

- สงเกตขณะทผสงอายออกกำาลงกายวาทำาไดถกทาหรอไม

- ใหผอายลองทดสอบความยดหยนของกลามเนอ

นอกจากความคลองตวแลว การออกมานำาเสนอทาออกกำาลงกายจะชวยเพมความรสกภมใจใหกบผสงอายได

- วทยาการตองระลกไวเสมอวาการชมผสงอายทกลบไปฝกตอทบานจะชวยเพม self – esteem ใหกบผสงอาย

นาท ฝกทาออกกำาลงกายประวนเกดของเพอนวนถกจากวนเกดของตนเองอก 1 ทา ทกวนๆละอยางนอย 30 นาท

- ในสปดาหถดไปผสงอายจะตองฝกทาออกกำาลงกาย 2 ทา

เรมกจกรรมสขสว�ง

4 .แบงกลมผสงอาย เปน 3 กลม จดใหมการฝกสมองดวยกจกรรมสลบตวอกษร( แจกบตรพยญชนะ และใหผสงอายเรยงคำาตามพยญชนะใหถกตอง)

-วทยากรตองระลกไวเสมอวาจะไมเขมงวดเรองกฎเกณฑ ไมมการทำาโทษ / กลาวโทษ กน แตถากลมใดทำาไมได ใหคดวาผเขารวมอาจมปญหาดานความจำาดานใดดานหนงทตองสำารวจเพมเตม หรอแนะนำาญาตใหรวมสงเกต

30 นาท

เรมกจกรรมสขสงบ

5. ใหผสงอายหลบตาฟงเพลงผอนคลาย Smile Mediltation

ในซดเพลงใจใสโลกสวยและทำาทาทางตามทเนอเพลงบอกเมอจบแลวใหวทยากรถามผสงอายวา

-ผอนคลายหรอไม

-คราวหนาฝกอกหรอไม

- กจกรรมนควรฝกหลงจากทผสงอายออกกำาลงกาย และออกกำาลงกายสมองแลว เพอใหผสงอายผอนคลาย การทำากจกรรมกใหผสงอายนงสบายๆบนเกาอ

10 นาท

-ใหผสงอายคดวธฝกสมาธ ฝกสต

ทตนเองถนดใหนำามาเสนอในกลม

สปดาหถดไป

6. ใหผสงอายรองเพลงขอใหเธอสขใจ ตามซดใจใสโลกสวย 2 รอบโดยรอบท 1 ฟงเพลงกอนและคอยรองตอไปใหจบรอบท 2 และกอนจะจบกจกรรมของสปดาหท 2 ใหวทยากรสมถามความคดเหนของผสงอายตอกจกรรมทจดและความตองการบทเพลงเฉพาะทเขารบการอบรมตองการ

- เพลงนเปนเพลงทมเนอหาในการใหอภย แบงปนความสขวทยากรควรรวมรองเพลงกบเพลงกบผสงอายเพอสรางความสมพนธภาพทดระหวางกน

20 นาท

สปด�หท 2 : วทยากรประเมนความยดหยนของกลามเนอ ถาสามารถทำาไดดขน/ผสงอายออกกำาลงกายทาประจำาวนเกดไดถกตอง ใหสตกเกอร 1 ดวง

กจกรรม สาระของการทำากจกรรม ระยะเวลา การบานใหกลบไปฝกทบาน

1.วทยากรใหผสงอายนำาการสวดมนต

2.ตอดวยการสอนวธการหายใจท

เปนการฝกสมาธแบบ TM ซงจะชวยใหเกดสตถาฝกอยางนอย 15 นาทซงการฝกสตนอกจากจะไดความสงบสขทางใจแลว ยงชวยในเรอง

15 นาท -ใหกลบไปหาวธฝกสต

ใหกบเพอน

-ใหหาวธแกปญหาอามณ

ถกวธ 2 นาท

3. ใหผสงอายหลบตาตงสตอยทลมหายใจ และนำาวธการฝกหายใจทถกวธ 3 นาท

ความจำา ความเขาใจตนเองในสขสวาง และสขสงา อยางไรกตามวทยากรสามารถประยกตการฝกสตทตนเองถนด / ผสงอายถนดดวย

โกรธทเกดขนกบตนเอง

เรมกจกรรมสขสง�

1.การบรหารสมองดวยกาเคลอนไหวสลบขาง 6 ทา

2. การบรหารสมองดวยการยดสวนตางๆ ของรางกาย 4 ทา

สงทไดจากกจกรรมนนอกจากฝกสมองแลวยงไดความยดหยนของกลามเนอและความคลองแคลว

30 นาท แนะนำาใหกลบไปฝกตอทบาน

เรมกจกรรมสขสบ�ย

1.ใหผสงอายออกมาฝกการออกกำาลงกายในทาประจำาวนของตนเอง 1 รอบ จากนนใหเพอนรวมออกกำาลงกาย ในทาประจำาวนเกดตงแตวนจนทรถงวนอาทตย

2. ใหถามผสงอาย วาแตละคนกลบไปฝกออกกำาลงกายหรอไม และออกดวยวธไหนพรอมสาธต

วทยากรบอกกบผสงอายถงประโยชนวานอกจากจะไดในเรองความแขงแรงแลว การจำาทาตางๆได จะเปนการฝกสมอง กระตนความจำาทดดวย นอกจากนการออกมาฝกหนาชนกยงชวยใหกลาแสดงออกและทำาใหรสกภาคภมใจประเภทหนงในเชงจตวทยา

30 นาท ใหกลบไปฝกทากายบรหารประจำาวนถดไปอก 2 ทา และใหมสมาธใหเพอนๆด

กจกรรม สาระของการทำากจกรรม ระยะเวลา การบานใหกลบไป

ฝกทบาน

1.ใหผสงอายผลดกนเลาถงกจกรมทตนเองทำาแลวเกดความสข สนกสนานทบานยามวาง

เปนการฝกทกษะการสอสารใหกบผสงอาย ซงวทยากรตองสอดแทรกเทคนคการฟงใหกบผสงอายทานอนๆทราบดวย พรอมทงกระตนใหเกดการสอทดวาตองกระชบ เอาเนอหารสาระและวธการเลนไมใหคนเบอ คอ อยาเลาหมดใหคนอนสงสยแลวตงคำาถามจะชวยใหการฟงนาสนใจมากขน และอยาเลาเรองอยานาน วทยากรตองกำาหนดใหคนเลนเรองสวนใหญไมเกน 5 นาท ตอคน จบกจกรรมนนอกจกจะไดทกษะเพอพฒนาตนเองแลวยงไดความภาคภมใจในตนเองดวย

30 นาท -ใหทกคนกลบไปคดกจกรรมทตนเองทำาแลวมความสข จากนนบนทกไวและสปดาหท 5 นำามาเลาใหเพอนๆฟง

เรมกจกรรมสขสงา

1.ทำากจกรรมกลมสะทอนแลวตอดวย

2.การตงประเดนใหผสงอายผถงผสงอายทตดบาน ตดเตยง / วางแผนการชวย

เปนการแลกเปลยนประสบการณในดานด และฝกจตนการตลอดจนสรางทกษะในการวางแผน สรางโอกาสในการชวยเหลอชมชน สดทายจะสงเสรม ความภาคภมใจ และสะทอนภาพความมคณคาใน

45 นาท

เหลอ และไปเยยมเยยนในสปดาหถดไป

ตนเอง

สปด�หท 3 : ผสงอายทเขารวมกจกรรมมความยดหยนของกลามเนอดขน ไดรบดาวอก 1 ดวง และถาผสงอายออกกำาลงกายทาประจำาวนของตนเองไดอยางถกตอง รวมกบทาออกกำาลงกายวนถดไปไดถกตองไดอก 1 ดวง

1.ใหผสงอายออกมาฝกการออกกำาลงกายในทาประจำาวนของตนเอง 1 รอบ จากนนใหออกกำาลงการประจำาวนถดไปอก 1ทา จากนนใหทกคนออกกำาลำาลงกายในทาตอทบาน

วทยากรบอกกบผสงอายถงประโยชนของการออกกำาลงกายวานอกจากจะไดในเรองความแขงแรงแลว การจำาทาตางๆไดเพมมากขนชวยไมใหเกดภาวะความจำาเสอม ซงเปนกระตนสมองทดดวย นอกจากนการออกมาฝกหนาชนกยงชวยใหกลาแสดงออกและทำาใหรสกภาคภมใจ จดเปนแรงจงใจประเภทหนง

30 นาท

ใหกลบไปฝกทากายบรหารประจำาวนและครงถดไปมาสาธตใหเพอนๆในกลม

เรมกจกรรมสข สงทไดจากการฝกกจกรรมนนอกจากฝก

1 แนะนำาใหกลบไปฝก

สว�ง

1.ใหฟ นความจำาเรองการฝกการบรหารสมองดวยการเคลอนไหวสลบขาง

2.สอนวธการบรหารสมองดวยการยดสวนตางๆของรางกาย 4 ทา และการเคลอนไหวเพอกระตน 7 ทา

ความจำาแลวยงไดความยดหยนของกลามเนอ ความคลองแคลว และการผอนคลายกลามเนอจากการนวดอกดวย

ชวโมง ตอทบาน

1.ใหวทยากรนำาเรองการฝกสมาธดวยกาฝกการเกรงเหยยดกลามเนอสวนตางๆ 10 กลม (ดในคมอความสข 5 มต )

สงทไดจากจกรรมนคอวธการคลายเครยดดวยตนเอง

ไดฝกสต ไดฝกวธการหายใจใหถกวธ ผอนคลายกลามเนอมดตางๆ

30 นาท

แนะนำาใหกลบไปฝกตอทบาน

เรมกจกรรมสขสวาง

1.ใหผสงอาย

เพอสรางความภาคภมใจ ความเหนอกเหนใจ และการมคณคาในตนเองซงนอกจากจะไดในเรองสขสงา

- ใหบนทกสงทเหนขณะไปเยยมบานพรอมความรสกเพอนำามาเลาให

เยยมบาน ผปวยตดบาน ตดเตยงโดยไปกบ อสม. เพอเยยมบานตามแผนทไดวางไว

แลวยงไดความปต ความอมเอบ (สขสงา) การรจกวางแผน และฝกทกษะในการสอสาร (สขสวาง)

เพอนๆฟงในครงตอไป

สปด�หท 4 : ผสงอายออกกำาลงกายประจำาวนเกดไดถกตอง และทาออกกำาลงกายประจำาวนถดไปไดอก 3 ทาไดดาว 1 ดวง และผทออกมาเลากจกรรมททำาใหตนเองมความสข/ออกมาสาธตวธฝกสต ฝกสมาธใหกบเพอนๆ/ผสงอายทไปเยยมผสงอายทอยตดบานตดเตยง ไดดาวอกอยางละ 1 ดวง

กจกรรม กจกรรมสาระของการทำา ระยะเวลา

เรมกจกรรมสขสว�ง 45 แนะนำาใหกลบไปฝกบรหาร

1.ฝกการบรหารสมองดวยการเคลอนไหวสลบขาง 6 ทา

2. ฝกการเคลอนไหวดวยการยดสวนตางๆ ของรางกาย 4 ทา

3.ฝกการเคลอนไหวดวยการเคลอนไหวเพอกระตน 7 ทา

4.ฝกการบรหารงายๆ

5.ฝกการบรหารสมองดวย 2 มอ

นาท สมองตอทบานโดยเฉพาะการฝกการบรหารสมองดวย 2 มอ

1.ใหผสงอายออกกำาลงกายประจำาวนจนครบ 7 วน

2. ฝกโยคะทางายๆ 7 ทา

กจกรรมนจะทำาใหเกดความคลองแคลววองไวไมเกดอบตเหตงายโดยเฉพาะการฝกโยคะจะชวยใหผสงอายสามารถชวยกจวตรประจำาวนของตนเองได เชนการใสเสอชนใน การใสกางเกงใน การใสรองเทา การใสเขมขดเปนตน

45 นาท

แนะนำาใหกลบไปฝกบรหารสมองตอทบาน

เรมกจกรรมสขสว�ง

1.พดคยถงความรสกของตนเองเมอไปเยยมผสงอายกลมตดเตยง

2.เรมกจกรรมใจเขาใจเรา

3.ใหวางแผนไปเยยมผสงอายรายอนๆ

กจกรรมนนอกจากจะชวยใหผสงอายเกดความภาคภมใจในตนเองแลวยงชวยใหเหนทกสงตามความจรงซงชวยฝกสต และยงปรบความคดใหกบผสงอายดวย

1 ชวโมง

ระยะเวลา การบานใหกลบไปฝกทบาน

1.ใหรองเพลงรวมกน กอน 1 รอบ

2.ใหเรมรองเพลงเดมแตตอกนคนละประโยคจนจบประโยค

3. ใหทกคนในกลมมาเลาถงกจกรรมททำาเวลาวางและทำาใหตนองเกดความสข

กจกรรมนชวยใหผสงอายฝกความจำาผอนคลายความเครยด และสนกสนาน

30 นาท

สปด�หท 5 : ผสงอายออกกำาลงกายประจำาวนเกดไดถกตอง และทาออกกำาลงกายประจำาวนถดไปไดอก 4 ทาไดดาว 1 ดวง และผทออกมาเลากจกรรมททำาใหตนเองมความสข/ออกมาสาธตวธฝกสต ฝกสมาธใหกบเพอนๆ/นำาฝกการบรหารสมองดวยการเคลอนไหวสลบขาง/นำาการฝกการเคลอนไหวดวยการยดสวนตางๆของรางกาย 4 ทา/นำาการบรหารรางกายงาย/นำาการบรหารสมองดวยสองมอ ไดดาว 1 ดวง

กจกรรม สาระของการกจกรรม ระยะเวลา

การบานใหกลบฝกทบาน

1.วทยากรใหผสงอายนำาสวดมนต

2.ตอดวยใหผสงอายหลบตาตงสตอยลมหายใจ แนะนำาการฝกหายใจทถกวธ

3.ตอดวยการเรมทำาสมาธดวยการนำาจตจดจอยทลมหายใจอยางนอย 5 นาท

4. ตอดวยการแผเมตตา

การฝกสตนอกจากจะทำาใหเขาใจตนเองแลวยงชวยในเรองการเหนอกเหนใจผอน และไดความสงบสขทางใจอยางไรกตามวทยากรสามารถมาประยกตวธการฝกสตไดตามทตนเองถนด

30 นาท

1.ใหผสงอายออกกำาลงกายเพอยดเหยยดกลามเนอดวยโยคะ

2.ตอดวยทาออกกำาลงกายทาประจำาวน 7 ทา

การฝกครงนจะเหนความยดหยนของกลามเนอในผสงอายทฝกออกกำาลงกายทกวนตงแตสปดาหแรก ทดสอบงายๆ โดยการเอามอไขวหลงและแตะกนถาทำาไดกจะใสเสอในได ใสเสอตดกระดมได

1ชวโมง

ควรกลบไปฝกตอทบาน

สามรถกมเตะตาตมไดกจะใสกางเกง รองเทา ถงเทาเองได

เรมกจกรรมก�รฝกบรห�รสมอง

1.ฝกวาดภาพดวยสองมอ

2.ฝกการบรหารสมองดวยสองมอ

3.ปนกระดาษดวยเทา

ถาผสงอายทผานการฝกบรหารสมองมาแลว การวาดภาพดวยสองมอจะชวยพฒนาสมองสองซกใหเกดความสมดลนอกเหนอจากการฝกทกษะการจำาทไดฝกมาตงแตสปดาหแรก

1 ชวโมง

กลบไป ฝกป นกระดาษดวยเทา

-ฝกสมองดวย 2 มอและฝกวาดภาพดวยสองมอ

กจกรรม สาระของการทำากจกรรม ระยะเวลา การบานใหกลบไปฝกทบาน

เรมกจกรรมสขสง�

1.ทำากจกรรมขอดฉนมอย

2. กจกรรมสงวยอาสา ดวยการใหในกลมปรกษาหารอเรองการรวมทำาบญในวนสำาคญทาง

หลงจากการไปเยยมผสงอายตดบานและตดเตยงแลว การหนกลบมามอบสงทตนเองมจะชวยใหผสงอายตดสงคมไดขอคด ไดกลอมเกลาจตใจและปรบเปลยนมมมองหรอความคดของตนเองให

30 นาท

ศาสนา โดยรวมกนวางแผนการทำาบญ

เกดการมองโลกในแงบอกมากขน

สปด�หท 6 : ผสงอายออกกำาลงกายประจำาวนเกดไดถกตอง และทาออกกำาลงกายประจำาวนถดไปไดอก 6 ทาไดดาว 1 ดวง และผทออกมาเลากจกรรมททำาใหตนเองมความสข/ออกมาสาธตวธฝกสต ฝกสมาธใหกบเพอนๆ ไดดาว 1 ดวง

สงทผสงอายควรร

1.กจกรรมสขสบายเพอวดความพรอมในการปฏบต

- การทดสอบสมรรถภาพจะชวยใหรวาผสงอายมความคลองแคลว / เสยง

1ชวโมง

-แนะนำาใหผสงอายทราบหลงการทดสอบวา

กจวตรประจำาแบบตอเนอง

- ทำาแบบทดสอบสมรรถภาพความพรอมในการปฏบตกจวตรประจำาวนแบนเนอง

- ทำาแบวดคณภาพชวต / แบบประเมนความมคณคาในดานตนเอง

- ทำาแบบวดความสข

ตอการเกดอบตเหตมากนอยเพยงใด

- การทำาแบบวดคณภาพชวต / ความมคณคาในตนเอง จะชวยในการประเมนโครงการวาหลงไดรบกจกรรมมระดบคณภาพชวต / ความมคณคาในตนเองอยางไร

สมรรถภาพรางกายเปนอยางไร

ในสปด�หท 7 : จะเปนการประเมนสมรรถภาพรางกาย และประเมนคณภาพชวต ความสข ความมคณคาในตนเองของผสงอาย โดยผสงอายทมสมรรถภาพรางกายดขน จะไดรบดาวอก 1 ดวง

สปด�หท 8 – 16 สปด�ห สามารถจดกจกรรมไดตามความถนดของวทยากรชมชน โดยใหอาสาสมครชมชนหรอผสงอายทมความสามารถเปนแกนนำา โดยจดประสงคของการจดกจกรรมคอเพอใหเกดความภาคภมใจ ความรสกมคณคา ความสนกสนาน ความรสกสงบ ซงเปนกจกรรมในเรองสขสนก สขสงา สขสวาง สขสงบ

สำาหรบวนทควรจดกจกรรม โดยใหแกนนำาผสงอาย/ผสงอายทเขารวมโครงการ รวมกบ บคลากรสาธารณสข องคการบรหารสวนตำาบล วดใกลโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลทรวมโครงการ และ

หนวยงานอนๆ ชวยกนจดกจกรรมเพอสงเสรมสขสนก สขสงา สขสวางและสขสงบ เชน

- จดตงเปนกจกรรมโรงเรยนผสงอายชวคราว (ทดลองนำารอง) หรอ จดกจกรรมในวนสำาคญตางๆ

- เปนวนมาฆบชา วนวสาขบชา วนเขาพรรษา หรอวนสำาคญทางศาสนาเปนตน

- วนอนรกษมรดกไทย และวนพระราชสมภพสมเดจพระเทพรตนราชสดา

- วนผสงอายแหงชาต วนครอบครว วนแมแหงชาต เปนตนบทท 6

สรปผลและขอเสนอแนะการวจยในครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชรปแบบ

กจกรรมความสข 5 มตทมผลตอสขภาพจตผสงอายในเขตพนทตำาบลโพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม โดยการวดดวยแบบทดสอบดชนชวดสขภาพจตคนไทยฉบบสน 15 ขอ และศกษาความพงพอใจของผสงอายทมตอรปแบบกจกรรมความสขทง 5 มต

ร�ยง�นผลก�รประเมนโครงก�รผลก�รวเคร�ะหขอมล

ผลการวเคราะหขอมล นำาเสนอตามลำาดบ ดงนตอนท 1 แสดงขอมลทวไปของผเขารวมกจกรรม ตอนท 2 แสดงผลการประเมนความพงพอใจเปนรายขอและ

ภาพรวมตอนท 3 แสดงผลการศกษาเปรยบเทยบระดบสขภาพจตของ

ผเขารวมกอนเขารวมและหลงเขารวมกจกรรม

ตอนท 4 แบบบรรยายเหตการณตอกจกรรมความสข 5 มตของผเขารวมกจกรรม

ตอนท 1 แสดงขอมลทวไปของผเข�รบก�รอบรม ต�ร�งท 1 จำานวนและรอยละของผเขารบการอบรมแยกตามเพศ

เพศ จำานวน (คน) รอยละชาย 12 19.67หญง 48 78.68รวม 60 100.00

จากตารางท 1 พบวามผสงอายชายเขารวมโครงการ จำานวน 12 คน (รอยละ 19.67) เปนผสงอายหญง จำานวน 48 คน (รอยละ 78.68) จากจำานวนผเขารวมอบรม 60 คน

ต�ร�งท 2 จำานวนและรอยละของผเขารบการอบรมแยกตามอาย

อ�ย จำ�นวน (คน) รอยละ60 – 64 ป 32 53.3365 – 69 ป 24 4070 – 74 ป 2 3.3375 – 79 ป 1 1.6680 ปขนไป 1 1.66

รวม 60 100

จากตารางท 2 พบวา จำานวนผเขารวมอบรมแยกตามอาย ดงน 60 – 64 ป จำานวน 32 คน (รอยละ 53.33) 65 – 69 ป จำานวน 24 คน (รอยละ 40) 70 - 74 ป จำานวน 2 คน (รอยละ 3.33) 75 – 79 ป จำานวน 1 คน (รอยละ 1.66) 80 ปขนไป จำานวน 1 คน (รอยละ 1.66)

ตอนท 2 แสดงผลก�รประเมนคว�มพงพอใจในก�รเข�รวมกจกรรมเปนร�ยขอและภ�พรวมตารางท 3 ความพงพอใจตอการจดกจกรรม (N = 60)

ร�ยก�ร ระดบคว�มพงพอใจม�กทสด ม�ก ป�นกล�ง นอย นอยทสดf % f % f % f % f %

1.การประชาสมพนธโครงการมความทวถง 48 80.

16.39 2 3.

270 0 0 0

2.ระยะเวลาทใชในการดำาเนนการมความเหมาะสม 54 90.

16 6 9.83 0 0 0 0 0 0

3.สถานทจดมความเหมาะสม 49 81.97 5 8.1

9 3 4.91

2 3.27 1 1.

634.ความเหมาะสมของกจกรรม 55 91.

8 4 6.55 1 1.

630 0 0 0

5.ความร ความสามารถของผนำากจกรรม 58 96.

72 2 3.27 0 0 0 0 0 0

รวม 88.2

จ�กต�ร�งท 3 พบว� คว�มพงพอใจตอก�รจดกจกรรมรปแบบคว�มสข 5 มตโดยภ�พรวม โดยรวมอยในระดบม�กทสด คดเปน

รอยละ 88.2 เมอพจ�รณ�เปนร�ยขอโดยเรยงลำ�ดบจ�กม�กไปห�นอย ดงน คว�มรคว�มส�ม�รถของผนำ�กจกรรม (รอยละ 96.72) คว�มเหม�ะสมของกจกรรม (รอยละ 91.8) ระยะเวล�ทใชในก�รดำ�เนนก�รมคว�มเหม�ะสม (รอยละ 90.16) สถ�นทจดกจกรรมมคว�มเหม�ะสม (รอยละ 81.97) ก�รประช�สมพนธโครงก�รมคว�มทวถง (รอยละ 80.33)

ตารางท 4 ด�นคว�มพงพอใจตอกจกรรมคว�มสข 5 มต (N = 60)

1.กจกรรมสขสบาย 44 73.77

24.59 1 1.6

30 0 0 0

2.กจกรรมสขสนก 59 98.36 1 1.6

3 - 0 0 0 0

3.กจกรรมสขสวาง 14 24.59

22.95 2 3.2

7 0 04.กจกรรมดานสขสงา 29 49.

50.82 0 0 0 0 0

5.กจกรรมดานสขสงบ 52 86.89 8 13.

11 0 0 0 0 0

รวม 66.56

จากตารางท 4 พบวา ความพงพอใจตอกจกรรมความสข 5 มต โดย

รวมอยในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 66.56 เมอพจารณาเปน

รายขอโดยเรยงลำาดบจากมากไปหานอย คอ กจกรรมสขสนก (รอ

ยละ 98.36) กจกรรมสขสงบ (รอยละ 86.89) กจกรรมสขสบาย (

รอยละ 73.77) กจกรรมสขสงา (รอยละ 49.18) กจกรรมสข

สวาง (รอยละ 24.59)

ตารางท 5 ด�นความรความเขาใจทไดจากการเขารวมกจกรรม (N = 60)

1.ความรทไดรบจากการเขารวมกจกรรมตรงกบความตองการ

52 86.89 8 13.

11 0 00 0 0 0

2.ไดรบความรใหมดานกจกรรมทสามารถพฒนาสขภาพจตของตน

55 91.8 5 8.1

9 0 00 0 0 0

3.สามารถนำาความรทไดไปประยกตใชในการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะสม

57 95.08 3 4.9

1 0 0 0 0 0 0

รวม 91.26

8.74 0 0 0 0 0

จากตารางท 5 พบวา ดานความรความเขาใจทไดจากการเขารวม

กจกรรมโดยรวมอยในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 91.26 เมอ

พจารณาเปนรายขอโดยเรยงลำาดบจากมากไปหานอย ดงน คอ

สามารถนำาความรทไดไปประยกตใชในการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะ

สม (รอยละ 95.08) ไดรบความรใหมดานกจกรรมทสามารถพฒนา

สขภาพจตของตน (รอยละ 91.8) ความรทไดรบจากการเขารวม

กจกรรมตรงกบความตองการ (รอยละ 86.8)

ตอนท 3 ผลก�รศกษ�เปรยบเทยบระดบสขภ�พจตของผเข�รวมกอนเข�รวมและหลงเข�รวมกจกรรมต�ร�งท 6 จำานวนคะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสขภาพจตของผสงอายกอนและหลงการเขารวมกจกรรมความสข 5 มต

ก�รเข�รวมกจกรรมคว�มสข 5 มตของกรมสขภ�พจต

กอนเข�รวม หลงเข�รวม

x S.D. x S.D.

คะแนนสขภ�พจตของผสงอ�ย

40.51 2.21

51.81 2.48

จากตารางแสดงถงระดบคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของผเขารวมกจกรรมความสข 5 มต โดยกอนเขารวมกจกรรมมคาคะแนนเฉลย 40.51 คะแนน และหลงเขารวมกจกรรมแลวผเขารวมมคาคะแนนเฉลยทเพมสงขน เปน 51.81 คะแนน

ตอนท 4 แบบบรรย�ยเหตก�รณตอกจกรรมคว�มสข 5 มตของผเข�รวมกจกรรม

ในก�รศกษ�รปแบบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตทมผลตอสขภาพจตผสงอายผวจยวจยไดเกบขอมลเชงลกเกยวกบความรสกของกจกรรมความสข 5 มตทผสงอายมความประทบใจและตองการจะเขารวมกจกรรมนนๆ อก ดวยการใชแบบบรรยายเหตการณสำาคญในการเกบขอมลจากกลมตวอยาง 10 คน ทไดจากการสมแบบลกโซ โดยใชนามสมมตดงตอไปน

ผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตจนทร

ผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตองคารผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตพธผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตพฤหสผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมต สขผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตเสาผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตอาทตยผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตวรรณผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมตเดอนผตอบแบบบรรยายเหตการณสำาคญคนท 1 นามสมมต ปล

จากการรวบรวมขอมลพบวาผเขารวมสวนใหญมความสนใจในการเขารวมกจกรรมดานสขสนกมาก เพราะผสงอายมความตองการในการเคลอนไหวและความสขสนานผอนคลายความเครยด โดยนางจนทร ไดกลาวถงเหตการณทประทบใจวา “การไดรองเพลงรำาวงมนทำาใหคลายความเครยด และสนกสนาน ลมความทกขไดไมตองคดกงวลอะไรมาก ซงใกลเคยงกบนายองคารทกลาวถงเหตการณ”ประทบใจวา ไดร ำาวง ไดรองเพลงมนสนกด ไดออกกำาลงกายไปใน“ตวดวย ทำาใหสดชน นอกจากนนายเสาร ยงแสดงความประทบใจ”ของตนเองอกวา ผมชอบทำาอะไรทมความสข ผมมความสขเมอได“

รองเพลง ไดรำา ไดเลนดนตร ไดเปาแคน เวลาไดทำากจกรรมทำาใหผมไมตองคดถงลกหลานมาก ขอความดงกลาวทงหมดผวจยสามารถ”คาดการณไดวา กจกรรมสขสนกนนมอทธพลตอสขภาพจตและความสขของผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม อยางมาก

นอกจากนผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม จะมความสนใจในกจกรรมสขสนกเปนหลกแลวยงมกจกรรมอนๆ อกทผสงอายอยากเขารวมกจกรรมนนๆ อนเนองจากเกดประสบการณทนาประทบใจแกตนเองเชนกจกรรมทสรางความสงบใหแกจตใจคอ กจกรรมสขสงบ โดยนางวรรณไดเลาถงเหตการณทตนเองประทบใจในการเขารวมกจกรรมวา ปกตเปนคน“ชอบใสบาตรทำาบญคะ เวลาทำาแลวรสกจตใจสบาย วนนนจำาไดวาเปนวนทอาจารยมาจดกจกรรมให ไดนงสมาธคะ รสกมนสงบ ขางในลมความกงวลตางๆ ไปชวขณะหนงแลวรสกสบายใจขนเลย จากนนกนำาเอาสงทอาจารยสอนกลบไปทำาทบานดคะ ทำางาย ไมยาก ไมนาเบอ ”ในขณะเดยวกนนอกจากกจกรรมสขสงบจะทำาใหผสงอายคลายความกงวลและเกดความสงบสขภายในจตใจแลว ยงเปนสวนชวยใหเกดทกษะทางสงคมและการปฏสมพนธกบบคคลอนในชมชนได ดงทนางเดอนไดเลาใหผวจยฟงวา แตกอนไปทำาสมาธทวดเปนประจำาเพราะ“วามนทำาใหจตใจสงบ แตพอปวยกไมไดไป อยแตในบานจนมวนหนงไดไปรวมกจกรรมกบทาง อบต. ไดเจอเพอนๆ ทไปรวมกจกรรมดวยกนไดคยกนอยนาน รสกดและสนกดมาก หายเหงา ”

กจกรรมสขสบายกเปนอกกจกรรมทสรางความประทบใจใหแกผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม อกเชนกน โดยนายอาทตยเลาวา เคยเดนออกกำาลงกายกบคนทบาน วนหยดก“เดนไปเรอยๆ กเหนอยนะ แตไดมาทำากจกรรมสขสบายกบอาจารยแลวกรสกกระปรกระเปรามากยงขน รสกสนกไปกบกจกรรมอกดวย

เพราะไมเคยทำามากอน เชน ทำาทาโยคะ รสกโปรงด ซงจากการ”บรรยายเหตการณประทบใจดงกลาวมลกษณะใกลเคยงกบนางปลทกลาวถงเหตการณทประทบใจวา จำาไดวาวนนนอยบานกบลกสาว “แลวลกสาวเคาเปดวดโอโยคะใหด กไดทำาตามทเขาสอนเทาททำาได แลวพอทำากรสกสนก รสกด แลวกยกแขนยกขาไดมากขนกวาเดม ”นอกจากนนายพธไดแสดงถงความประทบใจของตนเองอกวา ผม“ชอบทำาอะไรกไดทขยบแขนขา เพราะเวลายกแขนขามนรสกเหมอนตวเองเปนวยรนอย กลบมาเปนหนมอกครง จากขอความดงกลาวผ”วจยสามารถคาดการณไดวา กจกรรมสขสบายมอทธพลตอการดำาเนนชวตของผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคามพรอมทงมสวนสรางแรงจงใจตอการพฒนาศกยภาพตนเองดวย

จากปญหาความเครยดของผสงอายทเปนอปสรรคในการดำาเนนชวตประจำาวนอนเปนปจจยในการบนทอนสขภาพจตและคณภาพชวตของผสงอายใหตำากวาทควรจะเปนและยงพบวาผสงอายมความตองการใหบคคลอนตระหนกเหนคณคาของพวกเขาเชนเดยวกนกบคนวยอนๆ พรอมทงการปฏสมพนธกบบคคลอนๆ เชนเดยวกนกบคนวยอนๆ ในสงคม ดงเหนไดจากการเลาประสบการณความประทบใจจากการไดใชเวลาวางของนางสข ทไดอธบายความประทบใจทไดปฏบตกจกรรมสขสงาวา การไปชวยคนอนจะสงเสรม“ใหมมนษยสมพนธทดกบคนอนไดอยางดแลวยงสงผลชวยใหเกดการเหนคณคาในตนเองและจากการยอมรบของบคคลอนอกดวย เรากเอาสงทอาจารยสอนนำาไปใชในชวตประจำาวน เชนการทำาของชำารวยงานศพ สอดคลองกบนายพฤหส ทมความสขจากการไดชวยเหลอผอนโดยเลาวา การทอาจารยใหพวกเราไดไปเยยมบาน ผปวยตดบาน ตดเตยงโดยไปกบ อสม. ทำาใหเรารสกอมเอมใจ เหมอนได

ทำาบญ รสกชอบและมความสขทกครงทไดออกจากบานไปเยยมคนอนๆ

นอกจากการบรรยายเหตการณทประทบใจในการเขารวมกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตแลวผวจยยงไดสำารวจถงกจกรรมทผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม ไมตองการเขารวมหรอชอบนอยทสดโดยใชแบบบรรยายเหตการณสำาคญจากกลมตวอยาง 10 คน พบกวา ผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม สวนใหญไมชอบกจกรรมทตองใชความคด คอ กจกรรมสขสวาง เพราะรสกวาทำาไดยาก ตองจำาเยอะ ทำาใหเกดความเครยด เลยไมอยากทำาอะไรแบบนอก และกจกรรมสขสงาทเปนประเภทงานประดษฐ ทผสงอายเพศชายไมคอยชอบสกเทาไหร โดยนายองคารกลาววา งานประดษฐประดอยเปนงานของผหญง ผชายมกไมคอยชอบงานละเอยด รสกวามนยาก อยากดมากกวา ถาใหรองรำาทำาเพลงจะชอบ เลยรสกไมอยากทำา

จากแบบบนทกเหตการณสำาคญทผวยเกบจากกลมตวอยางแสดงวาอปสรรคในการเขารวมกจกรรมของผสงอายในพนท ต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม เกดจากการมความชอบทแตกตางกนทำาเหนคณคาในตนเองนอยในบางกจกรรม ซงแทจรงแลวทกๆ กจกรรมสามารถทำาใหผสงอายสรางประโยชนตอตนเองและสงคมได อยางไรกตามเพอทำาใหผสงอายไมเครยดและกงวลเกนไปจากการเขารวมกจกรรม ทางผจดกจกรรมจงตองประยกตหลอมหลอมกจกรรมบางอยางเขาดวยกนอยางไมแบงแยก เพอใหผกจกรรมไมรตววากำาลงทำากจกรรมทตวเองไมชอบอย ไมดถกตนเองและเหนคณคาในตนเองมากขน ซงการเหนคณคาในตนเองมากขนกจะสงผลตอสขภาพจตของผสงอาย

โดยแบบบนทกเหตการณสำาคญพบวา ผสงอายสวนใหญมความตองการในการเขารวมกจกรรมสขสนกไปพรอมๆ กบกจกรรม

อนๆ หรอกจกรรมททำาใหเกดความรตางๆ ทเปลยนไปตามยคสมย ซงสงผลใหเกดคณคาในตนเอง จากความตองการเชนน ทางบคลากรในพนทสามารถกอตงเปนโรงเรยนผสงอายเพอมกจกรรมใหตอเนองได ทำาใหผสงอายสามารถพฒนาตนเอง ใชเวลาวางใหเกดประโยชน ลดความเครยดและปญหาสขภาพจต กอใหเกดทศนะคตทดตอชวตได

ขอเสนอแนะ1.ผลการวจยทำาใหทราบวาการเขารวมกจกรรมความสข 5 มต

ของกรมสขภาพจตทมผลตอสขภาพจตผสงอายในเขตพนทตำาบลโพธชย อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ทำาใหมคาสขภาพจตเพมขน ดงนนหนวยงานทเกยวของควรนำารปแบบกจกรรมทไดจากการวจยครงนไปใช และสนบสนนกจกรรมตามความตองการของผสงอายตามความถนด ไปจดกจกรรมใหผสงอายในเขตพนทอยางสมำาเสมอและตอเนอง เพอสงเสรมคณภาพชวตของผสงอายทงกายและใจใหดยงๆ ขนไป

2.องคการบรหารสวนตำาบลโพธชยและหนวยงานทเกยวของควรใหการสงเสรมและสนบสนนเจาหนาทปฏบตงานหรอผรบผดชอบในการจดกจกรรมเขารบการอบรมกจกรรมดานตางๆ เพมเตม เชนหลกสตรการเปนผนำากจกรรมนนทนาการสำาหรบผสงอาย หลกสตรเกยวกบจตวทยาสำาหรบผสงอาย เพออำานวยประโยชนในการจดและดำาเนนกจกรรมผสงอายใหมประสทธภาพมากขน

3.องคการบรหารสวนตำาบลโพธชยสามารถนำารปแบบกจกรรมความสข 5 มตของกรมสขภาพจตไปเปนตวอยางในการดำาเนนการจดกจกรรมของโรงเรยนผสงอายประจำาตำาบลได

ภ�คผนวกชอผรบผดชอบโครงก�รและคณะ1.นายตอศกด กาญจนทรพยสน อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏบรรมย2.นายพทธา นามขน ผอ.กองสวสดการสงคม อบต.โพธชย อ.วาปปทม จ.มหาสารคาม3.น.ส.ฐาปณ บชา นกศกษาผชวยวจย มหาวทยาลยราชภฏบรรมย4.น.ส.กมลทพย ทรพยอดมนกศกษาผชวยวจย มหาวทยาลยราชภฏบรรมย5.น.ส.นชนนท เทพบาล นกศกษาผชวยวจย

มหาวทยาลยราชภฏบรรมย6.น.ส.ดวงจนทร แสนออน นกศกษาผชวยวจย มหาวทยาลยราชภฏบรรมย7.น.ส.พนดา วาลมลตร นกศกษาผชวยวจย

มหาวทยาลยราชภฏบรรมย

8.น.ส.วปรศน วนทไชย นกศกษาผชวยวจยมหาวทยาลยราชภฏบรรมย

9.น.ส.ดลฤด กลาหาญ นกศกษาผชวยวจยมหาวทยาลยราชภฏบรรมย

รายชอกรรมการในพนทวจย

ท ชอ-สกล ตำ�แหนง ทอย1 นายสมร เบาสงห ประธานชมรมผสงอาย หมท ๑ หมท ๑ บานเหลากาง

ปลา2 นายพบลย สมชาต ประธานชมรมผสงอาย หมท ๒ หมท ๒ บานหนองแวง3 นายลน เนตะชาต ประธานชมรมผสงอาย หมท ๓ หมท ๓ บานหนองสระ

พง

4 นายลอง โพธจกร ประธานชมรมผสงอาย หมท ๔ หมท ๔ บานโพธชย5 นายเหลอง อนทวงศ ประธานชมรมผสงอาย หมท ๕ หมท ๕ บานโพธชย6 นายคาน พมพวชย ประธานชมรมผสงอาย หมท ๖ หมท ๖ บานแกนเทา7 นายแสง โยตำาแย ประธานชมรมผสงอาย หมท ๗ หมท ๗ บานตำาแย8 นายบญเคน ทอง

จนทรประธานชมรมผสงอาย หมท ๘ หมท ๘ บานตำาแยนอย

9 นายบญเลศ ลาออน ประธานชมรมผสงอาย หมท ๙ หมท ๙ บานสระแกว10 นายไพบล อนทร ประธานชมรมผสงอาย หมท ๑๐ หมท ๑๐ บานโพธทอง11 นายสมร บรรเทา ประธานชมรมผสงอาย หมท ๑๑ หมท ๑๑ บานตำาแย

นคร12 นายมา ทมขนธ ประธานชมรมผสงอาย หมท

๑๒หมท ๑๒ บานเหลานาด

13 นางกาญจนา ปญญาสทธ

เลขานการนายก องคการบรหารสวนตำาบลโพธชย

14 นางสาวจรวด สบสนทร

รองปลดองคการบรหารสวนตำาบลโพธชย

องคการบรหารสวนตำาบลโพธชย

15 นางอไร เปรมนาค หวหนาสำานกงานปลด องคการบรหารสวนตำาบลโพธชย

16 นายพทธา นามขน ผอำานวยการกองสวสดการสงคม

องคการบรหารสวนตำาบลโพธชย

17 นางอาภรณรตน เนาวะด

หวหนาสถานอนามย สถานอนามยตำาบลโพธชย

ภ�พกจกรรม

ภ�พท 1 กจกรรม สขสบ�ย

ใหผสงอายออกมาฝกการออกกำาลงกายในทาประจำาวนของตนเอง 1 รอบ จากนนใหเพอนรวมออกกำาลงกาย ในทาประจำาวนเกดตงแตวนจนทรถงวนอาทตย วทยากรบอกกบผสงอายถงประโยชนวานอกจากจะไดในเรองความแขงแรงแลว การจำาทาตางๆได จะเปนการฝกสมอง กระตนความจำาทดดวย นอกจากนการออกมาฝกหนาชนกยงชวยใหกลาแสดงออกและทำาใหรสกภาคภมใจประเภทหนงในเชงจตวทยา

ภาพท 2 กจกรรมสขสนก

ใหผสงอายผลดกนเลาถงกจกรมทตนเองทำาแลวเกดความสข สนกสนานทบานยามวาง เปนการฝกทกษะการสอสารใหกบผสงอาย ซงวทยากรตองสอดแทรกเทคนคการฟงใหกบผสงอายทานอนๆทราบดวย พรอมทงกระตนใหเกดการสอทดวาตองกระชบ เอาเนอหารสาระและวธการเลนไมใหคนเบอ คอ อยาเลาหมดใหคนอนสงสยแลวตงคำาถามจะชวยใหการฟงนาสนใจมากขน และอยาเลาเรองอยานาน วทยากรตองกำาหนดใหคนเลนเรองสวนใหญไมเกน 5 นาท ตอคน จบกจกรรมนนอกจกจะไดทกษะเพอพฒนาตนเองแลวยงไดความภาคภมใจในตนเองดวย

ภ�พท 3 กจกรรม สขสว�ง

ใหฟ นความจำาเรองการฝกการบรหารสมองดวยการเคลอนไหวสลบขางสงทไดจากการฝกกจกรรมนนอกจากฝกความจำาแลวยงไดความยดหยนของกลามเนอ ความคลองแคลว และการผอนคลายกลามเนอจากการนวดอกดวย

ภาพท 4 กจกรรม สขสงา

ทำากจกรรมกลมสะทอนแลวตอดวยการตงประเดนใหผสงอายผถงผสงอายทตดบาน ตดเตยง / วางแผนการชวยเหลอ และไปเยยมเยยนในสปดาหถดไป กนกรรมสขสงาเปนการแลกเปลยนประสบการณในดานด และฝกจตนการตลอดจนสรางทกษะในการวางแผน สรางโอกาสในการชวยเหลอชมชน สดทายจะสงเสรม ความภาคภมใจ และสะทอนภาพความมคณคาในตนเอง

ภาพท 5 กจกรรม สขสงบ

การฝกสตนอกจากจะทำาใหเขาใจตนเองแลวยงชวยในเรองการเหนอกเหนใจผอน และไดความสงบสขทางใจอยางไรกตามวทยากรสามารถมาประยกตวธการฝกสตไดตามทตนเองถนด

บรรณ�นกรม

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2552). ร�ยง�นก�รวจยก�รพฒน�และทดสอบดชนชวด สขภ�พจตคนไทยฉบบใหม. ขอนแกน: โรงพมพพระธรรมขนต. (2555).

คมอคว�มสข 5 มตสำ�หรบผสงอ�ย. กรงเทพฯ: บรษท บยอนด พบลสชง จำากด

ธราธร ดวงแกว และ หรญญา เดชอดม. 2550. พฤตกรรม สขภาพของผสงอาย ตำาบลโพรงมะเดอ อำาเภอเมอง จงหวดนครปฐม. โปรแกรมวชาสาธารณสขชมชน คณะวทยาศาสตรและคณะ เทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฎนครปฐม.

ธรประภา ทองวเศษและคณะ. (2558). ก�รพฒน�รปแบบกจกรรมภ�ยใตตวแบบกระบวนก�ร สงเสรม สขภ�พผสงอ�ย. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท : 9

ฉบบพเศษ เลขหนา : 219 -233.

พทธา นามขน. (2560). เอกสารรายงานทนและพฒนาศกยภาพ ประจำาตำาบลโพธชย (TCANP & RECAP). เทศบาลประจำาตำาบลโพธชย. มหาสารคาม.

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส). สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2557. [ออนไลน]2558 [อางเมอ 18 มกราคม 2559]. จาก: http://www.thaigri.org/

ลวรรณ อนนาภรกษ และคณะ. (2555). ประสทธผลของโปรแกรมสงเสรมสขภ�พตอคณภ�พชวต ผสงอ�ย ในชมรมผสงอ�ย. J Nurs Sci Vol 30 No 2 April - June 2012 ;30(2) : 35-45.ศรวรรณ ปญต. (2551). คมอการปฏบตการ การตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอาย. [ออนไลน] 2551 [อางเมอ 10 มกราคม 2559].จาก http://www.npmhomeperson.dsdw.go.th/

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2555). ภ�วะสงคมไทยไตรม�สส และภ�พรวมป 2554 ปท 9 ฉบบท 1 เดอนกมภ�พนธ 2555. สบคนเมอ 22 ตลาคม 2559 จาก http://www.nesdb.go.th/

สวฒน มหตนรนดร, วระวรรณ ตนตพวฒนสกล, กลวนดา พมไพศาลชย, กรองจตต วงศสวรรณ, ราณ พรมานะรงกล. เปรยบเทยบแบบวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกทก 100

ตวชวดและ 26 ตวชวด. เชยงใหม: โรงพยาบาลสวนปรงจงหวดเชยงใหม; 2540.

อภชย มงคล, วชนหตถพนม, ภสรา เชษฐโชตศกด, วรรณประภา ชลอกล, ละเอยด ปญโญใหญ, สจรต สวรรณชพ. การศกษาดชนชวดสขภาพจตคนไทย(ระดบบคคล). ว.สมาคมจตแพทย

แหงประเทศไทย 2544; 46 (3): 209-25.

อมพร เบญจพลพทกษ, กาญจนา วณชรมณย, พรรณ ภาณวฒนสข. คมอความสข 5 มตสำาหรบ ผสงอาย. กรงเทพฯ: บ ยอนด พบลสชง; 2555.

Choompoonoot Kabkumba and Somporn Rungreangkulkij. (2014). Socail support factor and depression in elderly: The difference between women and men. Journal of Nursing

Science and Health. 37(2), 71-81.Corrente JE, Machado AB. (2010). Quality of life assessment of an elderly population of a resort in the state of São Paulo: application of the Flanagan`s scale. Rev. APS, Juiz de Fora. 13(2):156-63.Diener, E., & Oishi, S. (2004). Are Scandinavians happier than Asians?: Issues in comparing nations on subjective well-being. In F. Columbus (Ed.), Asian economic and political issues. (Vol. 10, pp. 1–25). Hauppauge, NY: Nova

Science.Dhramchareon W. The effects of internal and external factors on happiness in elderly [Master Thesis in Applied Statistics] Bangkok: National Institute of Development Administration; 2012. Josefsson T, Larsman P, Broberg A, Lundh LG. Self-reported mindfulness mediates the relation between meditation experience and psychological wellbeing. Mindfulness 2011; 2: 49–58. Keng S, Smoski JJ, Robins CJ. Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical Psychology Review 2011; 31: 1041–56. World Health Organization. Ageing [online]2016[cited 2017Feb 8].

Availablefrom:http://www.who.int/topics/ageing/en/

lrdsystem.comlrdsystem.com/file/get/phpjcydwg1531709816.docx · web viewครอบคร วม...

Documents

· web viewส อสารน นๆ คำว า...

คำนำ · web viewบ ญช คำพ นฐาน...

kamnungpcc.files.wordpress.com · web viewม 2/1 อธ...

€¦ · web view(6) ความม...

บทคัดย่อ · web viewโครงงาน:...

1 f2 ecs 1. ecs (emergency care system)¹พทย...

550 สำนวน สุภาษิต...

son (สัน) - ราษีไศลดอทคอม...

ตอน วัยเด็กเล็ก 0-3 ป - amarin...

wordpress.com - คำนำ · web viewบ ญช...

· web viewเล มท ๑ ช นประถมศ...

ค าน า - กรมป่าไม้...เม...

thaiprasitsart.ac.ththaiprasitsart.ac.th/.../contents/file_20150416233550.docx ·...

สารบัญ2 ป น เป นป ท 6 แล ว...

สาระการเรียนรู้แกนกลาง...

1€¦ · web viewกราบเท าค ณคร ท...

รายงานการวิจัย ·...

ตอนที่ 1ตอนท 1 ตระก ล “ ว...

fuangfah.econ.cmu.ac.thfuangfah.econ.cmu.ac.th/teacher/nisit/files/co2.docx ·...

บทท 9...