tu5729.files.wordpress.com€¦  · web...

เศรษฐศาสตรเบองตน

เศรษฐศาสตรเปนสาขาวชาหนงของสงคมศาสตร เปนการศกษาพฤตกรรมของมนษยทเกยวกบการดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ อนไดแก กจกรรมการผลต การกระจายสนคาและบรการตางๆทผลตไดไปสผบรโภคและผใชบรการ กจกรรม ทางเศรษฐกจดงกลาวนเกยวของกบชวตประจำาวนของเราทกคน เพราะเราตางกคอผผลตและ/หรอ ผบรโภค เศรษฐศาสตรจงมใชวชาทอยไกลตว หากเราไดศกษาและทำาความเขาใจกฎเกณฑและเนอหาของวชาเศรษฐศาสตรไปตามลำาดบขน กยอมจะเกดความเขาใจในวชานไดไมยากนก

ความหมายของวชาเศรษฐศาสตร

โดยทวไปกอนทจะศกษาอะไร สงทผศกษาควรจะตองทราบเปนลำาดบแรกกคอสาขาวชานนๆเปนศาสตรทศกษาเกยวกบเรองใด สำาหรบการศกษาวชาเศรษฐศาสตร (Economics) กเชนเดยวกน มผรไดใหคำานยามของวชาเศรษฐศาสตรไวมากมายหลายทาน อาท

อลเฟรด มารแชลล (Alfred Marshall) นกเศรษฐศาสตรชาวองกฤษ ไดกลาวถงความหมาย ของวชาเศรษฐศาสตรไวใน

หนงสอ Principle of Economics วาเปนวชาทศกษาเกยวกบพฤตกรรม ของมนษยทงระดบบคคลและสงคม ในการดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจเพอการดำารงชพใหไดรบความสขสมบรณ

พอล แซมมวลสน (Pual Samuelson) นกเศรษฐศาสตรชาวอเมรกน ไดใหคำานยามวชาเศรษฐศาสตรวาคอวชาทศกษาเกยวกบวธการทมนษยและสงคมจะโดยใชเงนหรอไมกตาม ตดสนใจเลอกใชทรพยากรการ

ผลตทมอยอยางจำากดไปในการผลตสนคาและบรการ และจำาหนายจายแจกสนคา และบรการเหลานนไปยงกลมบคคลตางๆในสงคมทงในปจจบนและในอนาคต สวนคำานยามทไดรบความนยมไดแกคำานยามของไลโอเนล รอบบนส

(Lionel Robbins) ซงเขยนไวในหนงสอชอ An Essay on the

Nature and Significance of Economic Science วาเศรษฐศาสตรคอวชาทศกษาถงการเลอกหาหนทางทจะใชปจจยการผลตอนมอยอยางจำากด เพอใหบรรลผลสำาเรจตามจดประสงคทมอยอยางนบไมถวน

ประยร เถลงศร ใหคำานยามไวในหนงสอ หลกเศรษฐศาสตร วาวชาเศรษฐศาสตรเปนวชาสงคมศาสตรทเกยวกบการศกษาวามนษยเลอกตดสนใจอยางไรในการใชทรพยากรทมอยอยางจำากด เพอผลตสงของและบรการ และแบงปนสงของและบรการเหลานนเพออปโภคและบรโภคระหวางบคคล ตางๆในสงคม ทงในเวลาปจจบนและในอนาคต

มนญ พาหระ ใหคำานยามไวในหนงสอ ทฤษฎราคา วาเศรษฐศาสตรเปนวชาทศกษาในเรอง ทเกยวกบการนำาทรพยากรทมอยในระบบเศรษฐกจมาทำาการผลตสนคาและบรการเพอสนองหรอบำาบดความตองการของมนษย

นอกจากน ยงมนกวชาการอกหลายทานทไดใหความหมายของคำา

วาเศรษฐศาสตรไว อยางไรกตาม พอสรปไดวา วชาเศรษฐศาสตรเปนการศกษาถงวธการจดสรรทรพยากรอนมอยอยางจำากดเพอผลตสนคาและบรการตางๆสนองความตองการของมนษยซงโดยทวไปมความตองการไมจำากด ใหเกดประสทธภาพสงสด

ความเปนมาของวชาเศรษฐศาสตร

แนวความคดทางเศรษฐศาสตรมมาตงแตสมยโบราณโดยแทรกอยในขอเขยนและหนงสอสอนศาสนาของนกปราชญในสมยนน เชน หลกปรชญาของโซเครตส (Socrates) เพลโต (Plato) ฯลฯ แตแนวความคดดงกลาวยงไมถอเปนหลกหรอทฤษฎทางเศรษฐศาสตร จนกระทงครสตศตวรรษท 15 ซงเปนสมยทการคาทางยโรปเจรญรงเรองมาก ไดเกดลทธพาณชยนยม (mercantilism) หรอพวกทนยมการทำาการคา นกพาณชยนยมมความเชอวาประเทศจะมความมนคงทางเศรษฐกจกตอเมอประเทศนนๆขายสนคาขาออกใหตางประเทศเปนมลคามากกวาการซอสนคาขาเขา หรอกลาวอกนยหนงคอเศรษฐกจของประเทศจะมนคงกตอเมอประเทศนนมดลการคาทเกนดล ทงน เพราะเหนวาการทประเทศมดลการคาเกนดลทำาใหมทองคำาและเงนตราไหลเขาประเทศมากๆจะเปนการสงเสรมการจางงานภายในประเทศ เนองจากเมอประเทศมปรมาณเงนหมนเวยนมากจะทำาใหการคาเจรญ เมอการคาเจรญการผลตยอมเพมขนตาม สงผลใหเกดการวาจางแรงงานเพมขนในทสด ประชาชนจะมความอยดกนดเนองจากมงานทำาและมรายไดเพมขน นอกจากน นกพาณชยนยมยงมความเชอวา การทประเทศจะมงคงคอมดลการคาทเกนดลนน รฐจะตองเขามามบทบาทในการแทรกแซงกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะในดานการคากบตางประเทศ กลาวคอ รฐจะตองสงเสรมใหมการสงออกใหมากพรอมกบใหมการจำากดการนำาเขาสนคาจากตางประเทศ รฐจะเปนผกำาหนดนโยบายการคาและนโยบายดานเศรษฐกจอนๆ โดยเอกชนเปนผดำาเนนการตามนโยบายของรฐ

กลาวโดยสรป แนวความคดของลทธพาณชยนยมไมสนบสนนแนวความคดของระบบเศรษฐกจแบบเสร แตเปนลทธทสนบสนนใหรฐบาลมบทบาทในการควบคมและแทรกแซงกจกรรมทาง เศรษฐกจ โดยพยายาม

ทำาใหประเทศมดลการคาทเกนดลมากๆแลวเศรษฐกจของประเทศจะมงคง ประชาชนจะมความเปนอยทดขน

ตอมาในครสตศตวรรษท 18 อดม สมท (Adam Smith) ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลยกลาสโกว ซงเปนแกนนำาของนก

เศรษฐศาสตรสำานกคลาสสก (classical school) ไดเขยนหนงสอชอ An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations หรอทนยมเรยกสนๆวา The Wealth of Nations ใน ค.ศ. 1776 นบไดวาเปนตำาราเศรษฐศาสตรเลมแรกและยงใหญทสด เลมหนงของโลกมาจนถงปจจบน ซงทำาใหอดม สมทไดรบการยอมรบและยกยองให

เปน บดาแหงวชาเศรษฐศาสตร แนวคดหลกของสำานกคลาสสกสนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม (laissez-faire) โดยจำากดบทบาทของรฐบาลในดานเศรษฐกจเพราะมความเชอวาระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม จะทำาใหประเทศพฒนาไปไดดวยด เศรษฐกจของประเทศจะมความมงคงกตอเมอรฐบาลแทรกแซงหรอมบทบาทในกจกรรมทางเศรษฐกจใหนอยทสด (ไมแทรกแซงเลยดทสด) รฐบาลมหนาทเพยงแตคอยอำานวยความสะดวก รกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง และปองกนประเทศ ปลอยใหเอกชน

เปนผดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจอยางเสร นนคอ สมทเชอใน พลงงาน

กลไกตลาด (ราคา) หรอ ทเขาเรยกวา มอทมองไมเหน (invisible hand) นอกจากสมทแลวนกเศรษฐศาสตรในกลมของ คลาสสกยงมทอมส มลทส (Thomas Multhus) เดวด รคารโด (David Ricardo) จอหน มลล (John Mill)

หลงจากกลมของสำานกคลาสสกกเปนกลมของสำานกนโอคลาสสก (neoclassical school) ซงเปนสำานกเศรษฐศาสตรทกอตวและพฒนาขนในตอนปลายครสตศตวรรษท 19 แนวคดหลกของสำานกนโอคลาสสก

สวนมากสบตอหรอดดแปลงแกไขมาจากแนวคดของสำานกคลาสสก โดยเชอวาการแขงขนอยางเสรจะเปนแรงผลกดนใหเศรษฐกจมความมงคง นนคอ สนบสนนแนวคดของระบบเศรษฐกจแบบเสรเชนเดยวกบของสำานกคลาสสก นอกจากนน ยงเนนใหเหนวาเนองจากทรพยากรมจำานวนจำากด ดงนนผบรโภคจะตองพยายามเลอกบรโภคสนคาและบรการเพอใหไดรบความพอใจสงสด และเชนเดยวกน ผผลตจะตองตดสนใจเลอกวธการผลตททำาใหเสยตนทนตำาทสดหรอใหไดกำาไรสงสด นนคอ แตละฝายจะตองพยายามใชทรพยากรอยางคมคาและประหยดทสด นกเศรษฐศาสตรทเปนผ วางรากฐานแนวคดทสำาคญของสำานกนโอคลาสสกคออลเฟรด มารแชลล นอกจากน ยงมเลอง วาลรา ( Walras) วลเฟรโด พาเรโต (Vilfredo Pareto) ฯลฯ

นอกจากน นกเศรษฐศาสตรของทงสำานกคลาสสกและนโอคลาสส

กตางมความเชอวา อปทานจะเปนตวสรางอปสงค(supply creates its own demand) ซงแนวคดดงกลาวเปนทรจกกนวาคอ กฎของ

เซย (Say's law) ซงมสาระสำาคญวาอปทานจะเปนตวกระตนใหเกด

อปสงค กลาวคอ ไมวา ผผลตจะผลตสนคาหรอบรการอะไรออกมากจะมผรบซออยตลอดเวลา นนคอ จะไมเกดภาวะสนคาลนตลาด ภาวะเศรษฐกจตกตำา หรอเกดการวางงาน ซงตอมาแนวความคดนไมตรงกบความเปนจรง เนองจากเกดภาวะเศรษฐกจตกตำาอยางรนแรง เกดปญหาการวางงานจำานวนมากใน ค.ศ. 1930 ซงกฎของเซยไมสามารถอธบายปรากฏการณทางเศรษฐกจทเกดขนดงกลาวได

ในขณะนน จอหน เคนส (John Keynes) แกนนำาแนวคดทางเศรษฐศาสตรสำานกเคนส (Keynesian Economics) ไดเขยนหนงสอ

ชอ The General Theory of Employment, Interest and

Money ซงถอวาเปนตำาราเศรษฐศาสตรมหภาคเลมแรกของโลก ใน ค.ศ. 1936 เพออธบายถงสาเหตของภาวะสนคาลนตลาด เศรษฐกจตกตำา และการวางงานจำานวนมากตลอดจนวธการแกไข นบเปนครงแรกของวงการเศรษฐศาสตรทไดมการศกษาเศรษฐศาสตรโดยรวมของทงระบบเศรษฐกจหรอของทงประเทศ เคนสมความเชอวาแนวความคดทถกตองคออปสงคจะเปนตวกำาหนดอปทาน ซงตรงขามกบกฎของเซย โดยอปสงคและอปทานดงกลาวเปนตวมวลรวมของทงประเทศ เคนสอธบายวาสาเหตททำาใหเกดภาวะเศรษฐกจตกตำาคอการทระบบเศรษฐกจมอปสงคมวลรวมนอยเกนไป ดงนนวธแกไขคอการเพมอปสงคมวลรวมของระบบเศรษฐกจโดยใชนโยบายการเงนการคลง จะเหนไดวาเคนสเปนนกเศรษฐศาสตรคนแรกของโลกทกลาวถงหรอใหความสนใจกบเศรษฐกจมวลรวม อนเปนมลเหตททำาใหมการแยกศกษาวชาเศรษฐศาสตรออกเปน 2 ภาค คอ ภาคเศรษฐกจสวนยอยซงเรยกวาเศรษฐศาสตรจลภาค กบภาคเศรษฐกจสวนรวมซงเรยกวาเศรษฐศาสตร

มหภาค และยกยอง ใหเคนสเปน บดาของวชาเศรษฐศาสตรมหภาค

ความเปนมาของวชาเศรษฐศาสตรในประเทศไทย

สำาหรบประเทศไทยเปนทเชอกนวาการดำาเนนการเกยวกบเศรษฐกจตงแตสมยสโขทยเปนตน มาอาศยแนวความคดเศรษฐกจแบบเสร ดงจะเหนไดจากหลกศลาจารกในสมยพอขนรามคำาแหงมหาราชมใจความ

ตอนหนงวา ใครจกใครคาชางคา ใครจกใครคามาคา ใครจกใครคาเงนคา

ทองคา ไพรฟาหนาใส อยางไรกตาม ในสมยนนยงไมมการรวบรวมความรทางเศรษฐศาสตรไวเปนหลกเกณฑ ทแนนอน จนกระทงในป พ.ศ. 2454 พระยาสรยานวตรไดแตงตำาราเศรษฐศาสตรเลมแรกขนมชอวา ทรพย

ศาสตร โดยมสาระเกยวกบการสรางทรพยและผลตอบแทนในรปตางๆ ไดแก คาเชา คาจาง กำาไร ฯลฯ แตกมไดนำาออกเผยแพรในขณะนน ตอมาใน

ป พ.ศ. 2475 จงไดพมพเผยแพรโดยใชชอวา เศรษฐศาสตรวทยาภาคตน เลม 1 และในป พ.ศ. 2459 กรมหมนพทยาลงกรณ (น.ม.ส.) ได ทรงแตง

ตำาราเรอง ตลาดเงนตรา ขน แตกไมเปนทแพรหลายนก

การศกษาวชาเศรษฐศาสตรของประเทศไทยเรมขนอยางจรงจงเมอมการกอตงมหาวทยาลย ธรรมศาสตรและการเมองในป พ.ศ. 2477 โดยไดมการเปดสอนวชาเศรษฐศาสตร ซงในขณะนนไดมผรทางเศรษฐศาสตรของไทยแตงตำาราเศรษฐศาสตรเพมเตมจากเดม ไดแก นาย

สหส กาญจนพงคะ แปลตำาราชอ หลกเศรษฐศาสตรของชาลส จด จากตำารา The Principles of Political Economy ของศาสตราจารยชาลส จด (Charles Gide) ในป พ.ศ. 2479 พระสารสาสนพลขนธไดแตงตำารา

ชอ เศรษฐศาสตรวาดวยการคา และ เศรษฐศาสตรวาดวยการเงน ในป พ.ศ. 2480 และ 2481 ตามลำาดบ

อยางไรกตาม การศกษาวชาเศรษฐศาสตรตองหยดชะงกไปชวคราวอนเนองจากเกดสงครามโลกครงท 2 โดยภายหลงจากสงครามสงบลง ในป พ.ศ. 2492 มหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมองไดจดแบงการศกษาออกเปนสาขาวชาตางๆ 4 คณะดวยกน คอ คณะเศรษฐศาสตร คณะพาณชยศาสตรและการบญช คณะรฐศาสตร และคณะนตศาสตร นบตงแตนนมาจงไดมการศกษา วชาเศรษฐศาสตรกนอยางแพรหลายในสถาบนการศกษาตางๆ ทงในระดบปรญญาตร ปรญญาโท และปจจบนในระดบปรญญาเอก รวมทงไดขยายการศกษาออกไปสระดบตำากวาปรญญาตรดวย

ประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร

กอนทจะกลาวถงประโยชนของวชาเศรษฐศาสตร คำาถามหนงทนา

สนใจคอ ทำาไมเราจงตองศกษาวชาเศรษฐศาสตรจากความหมายของวชาเศรษฐศาสตรดงกลาวมาแลว จะเหนไดวาประเทศตางๆในโลกตางตองประสบกบปญหาพนฐานทางเศรษฐกจรวมกน อนเนองมาจากความไมสมดลระหวางปรมาณของทรพยากรทางเศรษฐกจทมอยอยางจำากดกบความตองการของมนษยทมไมจำากด ทำาใหจำาเปนตองมการศกษาวชาเศรษฐศาสตรเพอหาวธการทดทสดทจะนำามาใชจดสรรทรพยากรทมอยอยางจำากดไปในการผลตสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการของมนษยทมไมจำากดใหเกด ประสทธภาพสงสด อยางไรกตาม ไมใชวาเฉพาะแตผเรยนทางดานเศรษฐศาสตรเทานนทจำาเปนตอง ศกษาวชาการน ผเรยนในสาขาอนๆรวมทงประชาชนทวไปกควรมความรพนฐานทางดานเศรษฐศาสตรดวย เพอจะไดมความเขาใจในปญหาเศรษฐกจ ไมวาจะเปนในระดบสวนตว ครอบครว หรอระดบของประเทศ ซงเปนทยอมรบกนทวไปวาปญหาดานเศรษฐกจเปนปญหาททกๆคนไมสามารถหลกเลยงไดเนองจากเปนปญหาในชวตประจำาวนของแตละบคคล ดงนนการมความรพนฐาน ทางดานเศรษฐศาสตรจะเปนประโยชนตอตวของบคคลนนทงทางตรงและทางออม

ผศกษาวชาเศรษฐศาสตรสามารถนำาเอาความรทไดรบมาใชใหเปนประโยชนในดานตางๆ มากมายดงน

ในฐานะประชาชน ทำาใหประชาชนซงอยในฐานะประชาชนของประเทศมความเขาใจปญหาทางเศรษฐกจไดมากขน วามนเกดจากอะไร สาเหตอะไร ตวอยางเชน สาเหตทนำามนปาลมราคาขน เพราะของมนขาด

ตลาดผลตออกมาไมทน หรอหากคดในแงมมหนงคอ มการกกตนสนคาเพอขยบราคา เมอเราเรยนเศรษฐศาสตรกทำาใหเราเขาใจมากยงขนรเทาทนเหตการณนนเองนอกจากนยงสามารถเขาใจถงนโยบายของรฐบาลทออกนโยบายตางๆ เชน การรบจำานำาขาว การขนภาษสรา การจำากดการนำาเขาสนคาบางชนด เปนตน

ในฐานะผบรโภค ทำาใหผบรโภคตดสนใจเลอกบรโภคสนคาและบรการททำาใหตนไดรบความพอใจสงสดภายใตระดบรายไดทมอย เปนการใชทรพยากรอยางประหยด คมคา และเกดประโยชนมากทสด นอกจากน ยงทำาใหผบรโภคมความเขาใจในการเปลยนแปลงของปรากฏการณทางเศรษฐกจทเกดขน และสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณนนๆไดเปนอยางด เชน สามารถคาดคะเนการเปลยนแปลงของราคาสนคาและบรการไดอยางถกตองและมเหตมผล กำาหนดแผนการบรโภค การออม และการดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในชวตประจำาวนไดอยางเหมาะสม เปนตน

ในฐานะผผลต ทำาใหผผลตตดสนใจเลอกใชทรพยากรทมอยอยางจำากดไปในการผลต สนคาและบรการอยางคมคา ประหยด ชวยลดตนทนการผลต ทำาใหธรกจไดรบกำาไรเพมขน และใน ทำานองเดยวกบผบรโภคคอทำาใหผผลตมความเขาใจในปรากฏการณทางเศรษฐกจทเกดขน เชน เขาใจ ในความเปนไปของปรากฏการณของวฏจกรเศรษฐกจวาโดยปกตเศรษฐกจจะมการเปลยนแปลงขนๆ ลงๆอยางนเรอยไป ทำาใหผผลตสามารถตดสนใจเลอกลงทนในการดำาเนนธรกจเหมาะสมกบสถานการณ ในขณะนนๆ เปนตน

ในฐานะรฐบาล การทรฐบาลมความรทางเศรษฐศาสตรจะทำาใหเขาใจลกษณะและโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศ สามารถวเคราะหถงสาเหตของปญหาทางเศรษฐกจและหาแนวทาง แกไข โดยกำาหนดออกมา

เปนแผนและนโยบายทางเศรษฐกจทจะนำาไปใชแกปญหาใหเกดประสทธภาพ และประโยชนสงสดแกประเทศ

เศรษฐศาสตรจลภาคและเศรษฐศาสตรมหภาค

ปจจบนนกเศรษฐศาสตรแยกการศกษาเศรษฐศาสตรออกเปน 2 สาขาใหญๆ คอ

เศรษฐศาสตรจลภาค (microeconomics) เปนการศกษาพฤตกรรมทางเศรษฐกจของหนวยเศรษฐกจใดหนวยเศรษฐกจหนง เชน การศกษาพฤตกรรมการบรโภคของผบรโภครายใดรายหนงวาจะมการตดสนใจในการเลอกบรโภคสนคาและบรการอยางไร จำานวนเทาใด เพอใหบรรลเปาหมายความพอใจสงสดภายใตขดจำากดของรายไดจำานวนหนง พฤตกรรมของผผลตหรอผประกอบการในอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนงวาจะตดสนใจเลอกผลตสนคาอะไร จำานวนเทาใด ดวย วธการอยางไร และจะกำาหนดราคาเทาไร จงจะไดกำาไรสงสด ศกษาพฤตกรรมการลงทน การออมของ บคคลใดบคคลหนง ศกษากลไกตลาดและการใชระบบราคาเพอการจดสรรสนคา บรการ และทรพยากร อนๆ จะเหนไดวาเศรษฐศาสตรจลภาคสวนใหญจะเปนการศกษาเรองทเกยวกบราคาในตลาดแบบตางๆ นก

เศรษฐศาสตรบางทานจงเรยกวชาเศรษฐศาสตรอกชอหนงวา ทฤษฎราคา (Price Theory)

เศรษฐศาสตรมหภาค (macroeconomics) เปนการศกษาภาวะเศรษฐกจโดยสวนรวม ทงระบบเศรษฐกจหรอทงประเทศ อนไดแก การผลตของระบบเศรษฐกจ การบรโภค การออม และการลงทนรวมของประชาชน การจางงาน ภาวะการเงนและการคลงของประเทศ ฯลฯ เศรษฐศาสตรมหภาคโดยทวไปจะครอบคลมหวขอตางๆ เชน รายไดประชาชาต วฏจกร

เศรษฐกจ เงนเฟอและระดบราคา การคลงและหนสาธารณะ เศรษฐศาสตรระหวางประเทศ การเงนและสถาบนการเงน และเศรษฐศาสตรการพฒนา ฯลฯ

ความสมพนธของวชาเศรษฐศาสตรกบศาสตรอนๆ

เศรษฐศาสตรเปนวชาทศกษาพฤตกรรมของมนษยในดานตางๆ เชน การเลอกการผลต การบรโภค การดำารงชพ และการปฏบตตอบคคลตางๆทอยในสงคมเดยวกนหรอตางกน ดงนนเศรษฐศาสตรจงเปนวชาหนงของสงคมศาสตร ซงเปนการศกษาปญหาตางๆทเกดขนในหมมนษยทม ผลมาจากการอยรวมกนในสงคมและมการดำาเนนกจกรรมตางๆรวมกน ซงในการศกษาและการแกไข ปญหาตางๆ ตลอดจนการจดระเบยบวธทเกยวกบมนษยจำาเปนทวชาเศรษฐศาสตรตองไปเกยวของหรอสมพนธกบวชาอนๆในสงคมศาสตร เชน การบรหารธรกจ รฐศาสตร จตวทยา ประวตศาสตร นตศาสตร และอนๆ

เศรษฐศาสตรกบการบรหารธรกจ มความสมพนธกน กลาวคอ ในการศกษาเศรษฐศาสตรนนสวนหนงจะเปนการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของผผลต เชน การศกษาทฤษฎการผลต ตนทนการผลตและตลาด ฯลฯ จะเหนไดวาแตละหวขอจะมความเกยวของกบการตดสนใจในการดำาเนนธรกจ ดงนนกลาวไดวาการบรหารธรกจสวนหนงเปนการนำาความรทางเศรษฐศาสตรมาประยกต เพอใหการดำาเนนธรกจเปนไปอยางมประสทธภาพ นนคอ ใหไดรบกำาไรสงสดและธรกจเจรญเตบโตกาวหนา

เศรษฐศาสตรกบรฐศาสตร มความสมพนธกนในแงทวาแตละประเทศจะไมสามารถพฒนาเศรษฐกจใหเจรญรงเรองไดหากประเทศไมมเสถยรภาพทางการเมอง เนองจากนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศ

ไมมความมนใจจงชะลอการลงทน ทำาใหเศรษฐกจเขาสภาวะถดถอย ในทางกลบกน หากนกลงทนมความมนใจในสถานการณทางการเมอง การลงทนจะเพมขน ทำาใหเศรษฐกจเจรญเตบโต ดงนนอาจกลาวไดวาปญหาการเมองกบปญหาเศรษฐกจเปนปญหาควบคกนไมสามารถแยกจากกนได กลาวคอ จะตองพฒนาไปพรอมๆกนประเทศจงจะมการพฒนาอยางมนคงและมเสถยรภาพ

เศรษฐศาสตรกบนตศาสตร มความสมพนธกนในลกษณะทกฎหมายเปนกฎเกณฑทใชควบคมพฤตกรรมของมนษยในสงคม และสวนหนงจะตองเกยวของกบพฤตกรรมทางเศรษฐกจ ดงนนหากนกกฎหมายมความรทางเศรษฐศาสตรยอมจะเปนผลดตอการตราหรอออกใชกฎหมายทเกยวของกบเศรษฐกจของประเทศ ในทำานองเดยวกน เนองจากกฎหมายเปนเครองมอสำาคญทใชในการแกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศ ดงนนนกเศรษฐศาสตรเองจำาเปนจะตองมความรเกยวกบกฎหมายดวย ทงน เพอการใชกฎหมายในการแกปญหาเศรษฐกจจะไดเปนไปตามทมงหวง

เศรษฐศาสตรกบประวตศาสตร วชาประวตศาสตรเปนการศกษาเกยวกบเหตการณในอดต ซงสวนหนงสามารถใชเปนบทเรยนหรอเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาและแกปญหาเศรษฐกจ อยางนอยทสดประวตศาสตรจะเปนกระจกทสะทอนใหเหนถงลำาดบของเหตการณในอดตท เกดขน ความรเกยวกบประวตศาสตรจงเปนเรองทมความสำาคญตอทกสาขาวชา รวมทงวชาเศรษฐศาสตรดวย ดงจะเหนไดจากปจจบนไดมการจดการเรยนการสอนวชาประวตศาสตรเศรษฐกจ ซงเปนสาขาหนงของการเรยนการสอนทางดานเศรษฐศาสตรในระดบมหาวทยาลย

เศรษฐศาสตรกบจตวทยา เนองจากวชาเศรษฐศาสตรเปนเรองทศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษย ดงนนความรในดานจตวทยาจงมสวนสำาคญตอการเรยนรทางเศรษฐศาสตร เพราะตางกศกษาเรองเกยวกบพฤตกรรมของมนษย เชน การจะอธบายปรากฏการณบางอยางทเกยวกบเศรษฐศาสตร เชน การเลอกบรโภคสนคาของผซอ ถามความรเกยวกบจตวทยาของมนษยยอมชวยใหเขาใจการกระทำาบางอยางของมนษยได ในเวลาเดยวกน นกจตวทยาอาจนำาความรทางเศรษฐศาสตรมาอธบายพฤตกรรมของมนษยได

เศรษฐศาสตรกบคณตศาสตรและสถต สาขาหนงของวชาเศรษฐศาสตรทศกษากนอยในปจจบนคอการศกษาเศรษฐศาสตรเชงปรมาณ ซงเปนวชาทตองอาศยคณตศาสตรและสถตเปนเครองมอในการศกษาวเคราะหเพอหาความสมพนธของตวแปรทางเศรษฐกจตางๆหรอเพออธบาย ความสมพนธของตวแปรทางเศรษฐกจเหลานน

กลาวโดยสรป เศรษฐศาสตรมใชวชาเอกเทศ ผทจะศกษาเศรษฐศาสตรไดดและสามารถนำา ความรทางเศรษฐศาสตรไปใชใหเกดผลจำาเปนจะตองมความรความเขาใจศาสตรอนๆดวย แตกมได หมายความวาจะตองศกษาศาสตรทกแขนงโดยละเอยด เพราะอาจเปนเรองสดวสยทจะทำาได การศกษา ศาสตรอนๆเฉพาะในแงทมความสมพนธกบเศรษฐศาสตรจะชวยใหผศกษาเขาใจวชาเศรษฐศาสตรไดดขน

ปจจยสำาคญในการตดสนใจปจจยทสำาคญในการตดสนใจ เปนความสมพนธระหวางทรพยากร  ความ

ตองการ  ความขาดแคลน  และคาเสยโอกาส

ทรพยากรมจำากด

      ทรพยากรในทางเศรษฐศาสตร  เรยกอกอยางหนงวา  ทรพยากรการผลต (productive resources) )หรอ  ปจจยการผลต (factors of production)  หมายถง  สงทนำามาใช ในการผลตสนคาและบรการเพอสนองความตองการของมนษย ไดแก

          ทดน (land)  คอ  พนดน  รวมทงทรพยากรธรรมชาตทอยบนผวดน  ปะปนในดน  และในอากาศเหนอพนดนนน          ทน (capital)   ในความหมายทางเศรษฐศาสตร  หมายถง  สงทสามารถใชไดคงทน  และผลตสนคาและบรการไดโดยตรง  เชน  โรงงาน  เครองจกร  อปกรณการผลตซงแตกตางจากความหมายทางธรกจ หมายถง เงนสด  หรอเงนทใชในการดำาเนนงาน          การประกอบการ (entrepreneurship)  คอ  การรวบรวมปจจยการผลตตางๆ  มาผลตสนคาและบรการ  ผททำาหนาทนเรยกวา ผประกอบการ (entrepreneur)

      ความตองการมไมจำากด      มนษยโดยทวไปมความตองการ  หรอความอยากไดอยตลอดเวลาโดยไมมขอบเขต เชน เมอมปจจยสคอ เครองนงหม  อาหาร  ยารกษาโรค  และทอยอาศยเพยงพอแลวกอยากไดสงอำานวยความสะดวกสบาย สงทใหความเพลดเพลนบนเทงใจ  สงทจะเชดหนาชตาและยกระดบฐานะทางสงคมของตนและอนๆ  ตอไปอกไมมทสนสด  กจกรรมทางเศรษฐกจเกยวกบการตดสนใจในการผลต การกระจายและการแลกเปลยนเกดจากความพยายามทจะสนองความตองการอนไมจำากดของมนษย

     ความตองการในทางเศรษฐศาสตร (economic wants)  หมายถง  ความปรารถนาทจะไดมาซงบางสงบางอยางทมอยแลว  แตไมเพยงพอหรอไมมอยเลย  และเราตองมเงนพอทจะซอหามาได  ความตองการของมนษยเปนพนฐานเบองตนของกจกรรมทางเศรษฐกจ คอ การผลต การกระจาย การแลกเปลยน และการบรโภค  สวนความจำาเปนทางเศรษฐศาสตร (economic needs)  หมายถง  ความจำาเปนขนพนฐานทมนษยตองมไว

เพอสนองวามตองการใหสามารถดำารงชพไดตามอตภาพ ไดแก ปจจยส  คอ  อาหาร  ทอยอาศย  เครองนงหม  และยารกษาโรค  สวนความตองการเครองสำาอาง  เสอผาแฟชนราคาแพง  เครองประดบมคาเหลานเปนความตองการทางเศรษฐศาสตรมใชความจำาเปนทางเศรษฐศาสตร      ปจจบนความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย  อาจมสงจำาเปนสำาหรบการครองชพเพมขน  เชน  วทย  โทรทศน  รถยนต  เครองใชไฟฟา  เปนตน  ซงแตเดมจดเปนของฟมเฟอยสำาหรบผมรายไดสงเทานน      ความตองการในทางเศรษฐศาสตร  จำาเปนตองสมผสไดและสามารถวดหรอคำานวณมลคาเปนเงนได  แตมความตองการหลายประเภททไมสามารถสมผสและคำานวณมลคาเปนตวเงนได เชน ความรกจากพอแม  การยอมรบจากเพอนรวมชน  ความเคารพนบถอจากเพอนบาน  ดงนนสงเหลานจงไมจดเปนความตองการทางเศรษฐศาสตร      เราจะเหนไดวาเปนเรองยากจะจำาแนกใหเหนอยางชดเจนระหวางความตองการและความจำาเปนในทางเศรษฐศาสตร ตวอยางเชน การมบานหลงใหญ จำานวนครอบครวทมสมาชกจำานวนมากกจะถอไดวาเปนความจำาเปนตองมบานหลงใหญ แตสำาหรบครอบครวทมสมาชกเพยงไมกคนเทานน  การมบานหลงใหญนบเปนความตองการสนคาฟมเฟอยและไมจำาเปนตอการดำารงชวต เปนตน      ความขาดแคลน      หากเรามทรพยากรเหลานอยมากมายหรอมไมจำากด  เรากสามารถผลตสนคาและบรการสนองตอบความตองการของคนในประเทศไดอยางเพยงพอ  ปญหาความขาดแคลน (scarcity)  ในประเทศตางๆ กยอมไมเกดขน  แตในความเปนจรงนน  ความขาดแคลนและปญหาเศรษฐกจยงคงมอยทวโลก  เนองจากทรพยากรการผลตของประเทศตางๆ มอยอยางจำากด  แตความตองการของคนเรามมากมายไมจำากดนนเอง

     เนองจากทรพยากรทกชนดนำาไปใชประโยชนไดหลายทาง  จงเปนทางเลอก (choice) ประกอบกบการขาดสมดลระหวางทรพยากรกบความตองการของมนษย  จงตองมการตดสนใจเลอกใชทรพยากรใหเกดประโยชน

สงสด  และเปนทพงพอใจของคนสวนใหญ  สวนทางดานการบรโภคกจะตองตดสนใจเลอกซอสนคาและบรการทมประโยชน  หรอใหความพอใจแกตนเพอใหคมคาเงนทจายไป

      คาเสยโอกาส      การเลอกทกกรณจะมตนทนการเลอก  เรยกวา  คาเสยโอกาส (opportunity cost)  ซงหมายถงมลคาของทางเลอกทดทสดในการใชทรพยากร  ทตองเสยสละไปเมอไดตดสนใจเลอกทางเลอกอน  ตวอยางเชน มทดนอยแปลงหนงถาใหเขาเชาจะไดคาเชาปละ 60,000 บาท  ถาปลกผกจะมรายไดปละ 12,000 บาท  และถาปลกพชไรจะมรายไดปละ 10,000 บาท ดงนน

      การเลอกทกกรณจะมตนทนการเลอก  เรยกวา  คาเสยโอกาส (opportunity cost)  ซงหมายถงมลคาของทางเลอกทดทสดในการใชทรพยากร  ทตองเสยสละไปเมอไดตดสนใจเลอกทางเลอกอน  ตวอยางเชน มทดนอยแปลงหนงถาใหเขาเชาจะไดคาเชาปละ 60,000 บาท  ถาปลกผกจะมรายไดปละ 12,000 บาท  และถาปลกพชไรจะมรายไดปละ 10,000 บาท ดงนน

           • ถาใหเขาเชา  มตนทนคาเสยโอกาส เปนรายไดจากการปลกผกปละ 12,000 บาท  (รายไดจากการปลกผกสงกวาการปลกพชไร)          • ถาปลกผก      มตนทนคาเสยโอกาส เปนคาเชาปละ 60,000 บาท  (รายไดจากคาเชาสงกวารายไดจากการปลกผกและปลกพชไร)          • ถาปลกพชไร   มตนทนคาเสยโอกาส เปนคาเชาปละ 60,000 บาท  (รายไดจากคาเชาสงกวารายไดจากการปลกผก)

ในทางเศรษฐศาสตรการเลอกจะเกดขนจากการแลกเปลยนการไดใชทรพยากรหนงๆ โดยยอมเสยโอกาสใชทรพยากรอนลกษณะเชนน เรยกวา trade – offs

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจเนองจากความตองการของมนษยโดยทวไปมอยไมจำากด

(unlimited wants) แตทรพยากร ของโลกมอยอยางจำากด (limited resources) หรอเปนของหายากและใชหมด (scarce) จงเกดปญหาวาจะทำาอยางไรจงจะจดสรรหรอใชทรพยากรทมอยอยางจำากดนนไปในการผลตสนคาและบรการเพอบำาบดความตองการของมนษยใหไดมากทสดและเกดประโยชนสงสด ปญหานกคอปญหาพนฐานทางเศรษฐกจซงทกๆประเทศในโลกไมวาจะมระบบเศรษฐกจแบบใดกตามตางตองประสบกบปญหาดงกลาวทงสน ซงสามารถแบงออกเปน 3 ปญหา คอ

ผลตอะไร (what to produce) เนองจากทรพยากรทางเศรษฐกจของโลกมจำากดและไมสามารถตอบสนองความตองการทงหมดของมนษยได จงจำาเปนตองมการเลอกวาจะผลตสนคาและบรการอะไรบาง ผลตในจำานวนเทาใด ลำาดบของการผลตควรเปนอยางไร อะไรควรผลตกอน อะไรควรผลตหลง เนองจากทรพยากรมจำากด ไมพอเพยงกบความตองการ เราจงควรเลอกผลตสนคา และบรการซงเปนทตองการและมความจำาเปนมากทสดกอนเปนลำาดบแรก และผลตตามความตองการ ลดหลนลงมาเรอยๆ ทงน เพอใหสนคาและบรการทผลตขนมาไดนนสามารถนำาไปใชตอบสนองความ ตองการของมนษยใหไดมากทสด เพราะถาไมผลตตามความตองการแลวสนคาและบรการทผลตขนมา ไดกจะเกดการสญเปลาเนองจากไมไดถกนำาไปใช ถอเปนการสญเสยทรพยากรไปโดยเปลาประโยชน

ผลตอยางไร (how to produce) เมอทราบแลววาจะผลตอะไร จำานวนเทาใด ปญหาตอมากคอจะเลอกใชเทคนคการผลตอยางไรจงจะทำาใหการผลตสนคาและบรการนนเปนไปอยางมประสทธภาพ กลาวคอ มตนทนการผลตตอหนวยตำาทสด โดยใหไดผลผลตตามทตองการคำา

วา ประสทธภาพ (ตนทนการผลตตอหนวยตำาทสด) หมายถง ผลตสนคาและบรการใหไดจำานวนหนวยของผลผลตตามทตองการ โดยใชทรพยากร หรอปจจยการผลตใหนอยทสด หรอผลตสนคาและบรการใหไดจำานวนหนวยของผลผลตมากทสด ภายใตตนทนการผลต จำานวนหนง ซงถาเปนไปในลกษณะใดลกษณะหนงดงกลาวจะถอวาเปนการผลตทมประสทธภาพสงสด

ผลตเพอใคร (for whom to produce) ปญหาสดทายคอ สนคาและบรการทผลตขน มาไดแลวนนจะจำาหนายจายแจกหรอกระจายไปยงบคคลตางๆในสงคมอยางไร (ใหแกใคร จำานวนเทาใด) จงจะเหมาะสมและเกดความยตธรรม เพอแตละบคคลจะไดประโยชนสงสดจากสนคาและบรการนน

หนวยเศรษฐกจ (economic unit)  หนวยเศรษฐกจ (economic unit)  หมายถง ผดำาเนนกจกรรม

ทางเศรษฐกจ ไดแก ผผลต  ผคาหรอ คนกลาง  และผบรโภค  สวนอกคำาคอ ภาคเศรษฐกจ (economic sector)  หมายถง การรวมหนวยเศรษฐกจตางๆ   ทมบทบาท หนาท และเปาหมายเหมอนกนเขาดวยกน ภาคเศรษฐกจทสำาคญประกอบดวย  ภาคครวเรอน  ภาคธรกจ  และภาครฐบาล   กระแสการหมนเวยนของการใชจายและการผลตในระบบเศรษฐกจใดๆ กตามยอมอยในโครงสรางระบบเศรษฐกจทคลายคลงกน  โดยทวไปโครงสรางระบบเศรษฐกจประกอบดวย ภาคครวเรอน ภาคธรกจ  และภาครฐบาล   ภาคครวเรอน (household sector)  ในฐานะทเปนเจาของปจจยการผลตอนไดแก  แรงงาน ทดน ทน  และผประกอบการ  ภาคครวเรอนจะขายปจจยการผลตใหแกภาคธรกจและภาครฐบาล  โดยไดรบคาตอบแทนในรปของคาจาง คาเชา และกำาไร ในขณะเดยวกนภาคครวเรอนในฐานะผบรโภค  จะนำารายไดจากการขายปจจยการผลตไปซอสนคาและบรการจากภาคธรกจ  ภาคธรกจ  (business  sector)  ทำา

หนาทเปนผผลตโดยซอปจจยการผลตจากภาคครวเรอน  เพอผลตสนคาและบรการ  จากนนขายสนคาและบรการใหแกภาคครวเรอนและภาครฐบาล       ภาครฐบาล (public or government sector)  ประกอบดวยหนวยงานตางๆ ซงแบงไดเปน 3 ฝาย คอ นตบญญต  บรหาร และตลาการ  หนวยงานแตละฝายมหนาทแตกตางกน  กลาวคอฝายนตบญญตมหนาทออกกฎหมาย  ฝายตลาการมหนาทตดสนคดความ ฝายบรหารมหนาทจดหาและ/หรอผลตสนคาและบรการสาธารณะสำาหรบบรการประชาชน  เพอใหเกดความสะดวกหรอความสงบเรยบรอยทางดานเศรษฐกจสงคม และการเมอง       การทภาครฐบาลจะสามารถทำาหนาทดานตางๆ ไดดวยดจำาเปนตองมรายไดมาใชจายรายไดหลกของภาครฐบาล  คอภาษและคาธรรมเนยมตางๆ  ทเกบจากภาคครวเรอนและภาคธรกจ นอกจากนเปนรายไดจากการดำาเนนธรกจและรฐวสาหกจและการกยม  ขณะเดยวกนภาครฐบาลมการใชจายเพอซอสนคาและบรการจากภาคธรกจ หรออาจทำาการผลตเองในสนคาและบรการสาธารณะบางอยางโดยซอปจจยการผลตจากภาคครวเรอน  กจกรรมทางเศรษฐกจอกอยางหนงของภาคครวรฐบาล คอการจายเงนโอนใหภาคครวเรอน   

วงจรเศรษฐกจ วงจรเศรษฐกจ (circular flow) เปนแบบจำาลองแสดงกระแส

การหมนเวยนอยางตอเนองของ การดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจระหวางหนวยเศรษฐกจหนงกบอกหนวยเศรษฐกจหนง เพอแสดงวาแตละหนวยเศรษฐกจนนมความสมพนธตอกน กลาวคอ มการไดหรอใหอะไรแกกนในการดำาเนนกจการตางๆ ถาหนวยเศรษฐกจใดเกดการหยดชะงกกจะไมเกดการหมนเวยน อาจสงผลใหระบบ เศรษฐกจทงระบบเกดการหยดชะงกและเกดภาวะเศรษฐกจตกตำาขน ในชนนจะขอยกตวอยางวงจรเศรษฐกจหรอกระแสการหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ 2 ลกษณะใหญๆ คอ

1.กรณไมมรฐบาล สมมตวาระบบเศรษฐกจมเพยง 2 หนวยเศรษฐกจยอย คอ หนวยครวเรอน และหนวยธรกจ และใชเงนเปนสอกลาง

ในการแลกเปลยนโดยผานตลาดสนคาและบรการและตลาดปจจยการผลต ลกษณะของการหมนเวยนอธบายไดดงน 

ครวเรอนในฐานะทเปนเจาของปจจยการผลตจะขายปจจยการผลตใหแกหนวยธรกจ จากนนครวเรอนจะนำารายไดไปซอสนคาและบรการทผลตโดยหนวยธรกจ หนวยธรกจซงซอปจจยการผลตจากครวเรอนจะนำาปจจยดงกลาวไปผลตสนคาหรอบรการแลวขายใหกบครวเรอนตอไป ปจจยการผลตและสนคารวมทงบรการจะหมนเวยนในทศทางหนง รายไดของปจจยการผลตและ คาใชจายในการซอสนคาและบรการกจะหมนเวยนในอกทศทางหนง (ดงภาพ 2.2) ภาพ 2.2 วงจรเศรษฐกจกรณไมมรฐบาล

จากภาพ 2.2 จะเหนไดวารายไดของครวเรอนกคอรายจายของหนวยธรกจ และรายได ของหนวยธรกจกคอรายจายของครวเรอน 

2.กรณทมรฐบาล การหมนเวยนทางเศรษฐกจทมรฐบาล สำาหรบความสมพนธ ระหวางหนวยครวเรอนและหนวยธรกจยงคงเหมอนเดม เพยงแตวามรฐบาลเพมเขามา จากภาพ 2.3 จะเหนไดวารฐบาลกทำาหนาทเปนทงผผลต ผบรโภค และเจาของปจจยการผลต กลาวคอ รฐบาลจะ ทำาหนาทผลตสนคาและบรการทธรกจไมดำาเนนการผลต แตเปนสนคาและบรการทบคคลในระบบเศรษฐกจตองการ โดยรฐบาลจะซอปจจยการผลตมาใชในกระบวนการผลต นอกจากนน รฐบาลยงเปนผบรโภคคอซอสนคาและบรการเพอนำาไปใชในการดำาเนนงานและการผลตของรฐบาล นนคอ รฐบาลจะมทงรายจายในการซอสนคาและบรการและปจจยการผลต และจะมรายได

จากการขายสนคา และบรการทรฐบาลเปนผผลต และรายไดจากการเกบภาษจากหนวยครวเรอนและธรกจ ลกษณะความสมพนธจะหมนเวยนเปนวงจรเศรษฐกจเหมอนอยางกรณทไมมรฐบาลดงกลาวมาแลว

ภาพ 2.3 วงจรเศรษฐกจกรณมรฐบาล

ประเภทขององคการธรกจ 

การจำาแนกธรกจตามลกษณะของเจาของธรกจแบงออกไดเปน 6 ประเภท คอ

1.การประกอบการโดยบคคลคนเดยวเปนเจาของ (single proprietorship) 

เปนการประกอบการขนาดเลกมเจาของคนเดยวซงบรหารงานเองทงหมด จงเปนผรบกำาไรและภาวะขาดทนทเกดขนทงหมดเพยงผเดยว

ขอดของธรกจประเภทเจาของคนเดยว1.การดำาเนนงานกระทำาไดรวดเรว เปนอสระ ทนตอเหตการณ2.สามารถสรางความคนเคยและความเปนกนเองกบลกคาไดด

3.เจาของกจการมความสนใจทจะปรบปรงกจการของตนเองเปนพเศษเพราะผลประโยชนทเพมขนจะตกเปนของตนทงหมด

ขอเสยของธรกจประเภทเจาของคนเดยว 1.เจาของกจการมกมทนจำากด การขยายกจการทำาไดยาก เพราะ

ขาดหลกประกนในการกยม2.ความสำาเรจของการดำาเนนธรกจขนอยกบความสามารถของผ

เปนเจาของกจการเปนหลก หากเจาของกจการขาดความสามารถธรกจกอาจตงอยไดไมนาน นอกจากน หากเจาของกจการเจบปวยลมตายกจการมกลมเลกตามไปดวย เพราะขาดผรบชวงดำาเนนงานตอไป 

2.หางหนสวนสามญ (ordinary partnership)เปนการประกอบการทมบคคลตงแต 2 คนขนไปรวมทนกนจดตง

ขน โดยผถอหนทกคนตองรบผดชอบในหนสนทงหมดโดยไมจำากดจำานวน การกอตงอาจจะจดหรอไมจดทะเบยนเปนนตบคคลกได ถาจดทะเบยนกจะเปนหางหนสวนสามญนตบคคล ธรกจแบบเขารวมเปนหนสวนกบผอนทงกรณหางหนสวนจำากดและหางหนสวนสามญนไดรบ ความนยมแพรหลายมากกวาธรกจในรปบรษท เพราะการจดตงทำาไดงายไมตองมแบบพธมากนก และมกกระทำากนมากในกลมเครอญาตและผใกลชดคนเคยกน ขอดและขอเสยของธรกจแบบน คอ

ขอดของหางหนสวนสามญ 1.สามารถหาเงนทนขยายกจการไดงายและมากขน มเครดต

มากกวาธรกจแบบคนเดยว เปนเจาของ2.การเสยงนอยลง เพราะมผรวมเฉลยภาระการเสยง 3.การบรหารงานมประสทธภาพมากขน เพราะสามารถใชหลกแบง

งานกนทำาตามความสามารถของผถอหนขอเสยของหางหนสวนสามญ1..มทนในวงจำากดนอยกวาบรษท เพราะการกอตงหางหนสวนมก

กระทำากนเฉพาะในเครอญาตและผคนเคยสนทสนมกนเทานน

2.หนสวนเปนเครอญาตกน หากเกดการขดแยงบาดหมางขนอาจสงผลกระทบตอการดำาเนนการ

3.การเฉลยสวนกำาไร หากมหนสวนมากเกนไปผลกำาไรทแตละคนไดรบอาจนอยไมคม กบการเสยงหรอความรบผดชอบ

3.หางหนสวนจำากด (limited partnership) เปนการประกอบการทบคคลตงแต 2 คนขนไปรวมทนกนจดตงขน

และมการจดทะเบยนการกอตงเปนนตบคคล โดยมทงผถอหนจำากดความรบผดชอบและไมจำากดความรบผดชอบ 

ผถอหนจำากดความรบผดชอบ จะกำาหนดจำานวนเงนทตนตองการรบผดชอบในกรณทกจการขาดทนหรอมหนสน ซงโดยทวไปจะกำาหนดความรบผดชอบเทากบมลคาหนทตนถออย ผถอหน ประเภทนไมมอำานาจการบรหารงานโดยตรง 

ผถอหนไมจำากดความรบผดชอบ จะตองรบภาระขาดทนหรอหนสนของกจการโดยไมจำากดจำานวน จงมอำานาจในการบรหารงานโดยตรง 

4.บรษทจำากด (corporation) เปนการประกอบการทมบคคลตงแต 7 คนขนไปรวมทนกน กอตง

ขน โดยผถอหนแตละคนจะรบผดชอบในหนสนจำากดไมเกนมลคาทตนถออยเฉพาะสวนทยง ชำาระคาหนไมครบเทานน บคคลททำางานในบรษทไมจำาเปนตองเปนผถอหน การกอตงตองจดทะเบยน เปนนตบคคล และเมอตงขนแลวจะมอายยนนาน การลมเลกกจการตองเปนไปตามขอตกลงหรอโดยผลแหงตวบทกฎหมายเทานน

บรษทจำากดอาจเปนกจการทขยายมาจากหางหนสวน โดยมการดำาเนนงานทขยายกวางกวาหางหนสวนทงในรปของเงนทน บคลากร ฯลฯ ขอดและขอเสยของการดำาเนนธรกจแบบบรษทจำากด คอ 

ขอดของบรษทจำากด1.สามารถระดมทนไดมากกวาธรกจแบบเจาของคนเดยวและแบบ

หางหนสวน จงสามารถดำาเนนกจการแบบกวางขวางใหญโต เมอตองการขยายกจการกสามารถออกหนกนำาเงนมาใชจายลงทนได

2.จำากดความรบผดชอบทางการเงนของผถอหน กลาวคอ ผถอหนผกพนความ รบผดชอบจำากดเพยงไมเกนจำานวนเงนทยงใชไมครบมลคาของหนทตนถออยเทานน

3.มความมนคงกวาธรกจแบบเจาของคนเดยวและแบบหางหนสวน การบรหารงานดำาเนนโดยคณะกรรมการ เปนธรกจทมฐานะมนคงและเปนทเชอถอของวงการธรกจทวไป

4.เปดโอกาสใหประชาชนทวไปเขารวมกจการโดยการซอหนประเภทตางๆ

ขอเสยของบรษทจำากด1.บรรดาผถอหนสวนมากไมไดมสวนรวมในการดำาเนนกจการของ

บรษทเพราะมการตงคณะกรรมการเพยงไมกคนเปนผบรหารงาน2.ธรกจแบบบรษทจำากดมกถกควบคมและตองรบภาระการเสย

ภาษใหแกรฐบาลมากกวาธรกจแบบอนทำาใหคาใชจายในการดำาเนนงานสงขน5.สหกรณ (co-operative) เปนการประกอบการทตงขนดวยความรวมมอเพอชวยเหลอกน

ระหวางบคคลทเปนสมาชก ทงในเรองเกยวกบการผลต การบรโภค การเงน และอนๆ ผเปนสมาชก จะตองมคณสมบตครบถวนตามทกำาหนดไวในกฎขอบงคบของสหกรณ สมาชกตองเสยคาบำารงเปนประจำาทกงวด และตองปฏบตตามระเบยบขอบงคบทกำาหนดไว การกอตงสหกรณตองจดทะเบยนเปน นตบคคล กรรมการและผดำาเนนงานบรหารตองมาจากการเลอกตงของสมาชก ซงการดำาเนนงานตองคำานงถงผลประโยชนโดยสวนรวมของสมาชกมากกวาผลกำาไร ผลประโยชนทสมาชกจะไดรบมได ขนอยกบจำานวนหนทถอ แตขนกบปรมาณการมสวนรวมในกจการของสหกรณ ใครมสวนรวมมากกไดรบสวนแบงมาก ใครมนอยกไดรบสวนแบงนอย ยกตวอยางเชน หากสมาชกใชบรการกยมเงนจากสหกรณ ผลตอบแทนหรอเงนปนผลทสมาชกไดรบคนจะเปนไปตามสดสวนของขนาดธรกรรม กลาวคอ ถาจำานวนเงนกสง (เสยดอกเบยมาก) กจะไดรบเงนปนผลกลบคนมาก ตรงกนขาม ถากนอย กจะไดรบเงนปนผลนอยตาม เปนตน ความสำาเรจของสหกรณจะ

ตองอาศยความสามคคพรอมเพรยงของสมาชกเปนปจจยสำาคญ ขอดและขอเสยของธรกจแบบสหกรณมดงน

ขอดของสหกรณ สหกรณสามารถรวบรวมเงนทนไดจำานวนมาก เพราะมการจดแบง

ออกเปนหนๆ และเนองจากเปนธรกจทมไดมงหวงกำาไร จงมกไดรบความชวยเหลอจากรฐบาลและไดรบสทธพเศษตางๆ ทางดานภาษอากรและอนๆ 

ขอเสยของสหกรณ เปนธรกจทมไดหวงผลกำาไร ผลตอบแทนแกสมาชกผถอหนจงตำา

มาก แตจะมผลตอบแทน สวนหนงตามสดสวนแหงกจการงาน หรอตามคาทสมาชกมตอสหกรณเรยกวา patronage dividend ดงนนสมาชกจะไมซอหนไวมากเพราะไดรบผลตอบแทนตำา

6.รฐวสาหกจ (state enterprise)เปนการประกอบการทรฐบาลเปนผดำาเนนการหรอเปนผถอหนราย

ใหญ (รฐบาลถอหนในกจการเกนกวารอยละ 50) สวนใหญจะเปนการผลตสนคาและบรการเพอสนองความตองการขนพนฐานของประชาชน หรอเปนกจการประเภทสาธารณปโภคซงมตนทนการผลตสง หากปลอยใหเอกชนผลตโดยเสรจะมงหวงกำาไรสงสด ทำาใหประชาชนตองบรโภคสนคาหรอบรการนนในระดบราคาทแพง หรอบรโภคอปโภคไดในปรมาณนอย และการทกจการประเภทนสวนใหญจะกอใหเกดผลกำาไรในระยะสนมากกวา รฐบาลจงจำาเปนตองเขาไปมสวนในการผลต โดยยอมเสนอขายในราคาตำาและอาจจะขาดทนบาง เพอใหประชาชนมสภาพความเปนอยทดขน ตวอยางของกจการประเภทรฐวสาหกจ ไดแก การไฟฟา การประปา การไปรษณยโทรเลข องคการโทรศพท การรถไฟ

การผลตความหมายของการผลต 

การผลต หมายถงการนำาเอาปจจยการผลตอนไดแก ทดน ทน แรงงาน และความสามารถในการประกอบการมาผานกระบวนการอยางใด

อยางหนงภายใตเทคโนโลยระดบหนง ผสมผสานกนเพอใหเกดสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการของมนษย หรอกลาวอกนยหนงกคอ การผลต เปนกระบวนการเพมคณคาหรอประโยชนทางเศรษฐกจ (economic utility) ใหกบปจจยการผลตตางๆ เพอตอบสนองความตองการของมนษยใหเกดประโยชนมากทสด ตวอยางของการผลต ไดแก การนำาขาวเปลอกผานกระบวนการสเปนขาวสาร การเอาดายมาทอเปนผาผน การใหบรการทางการแพทย การศกษา การขนสง ฯลฯ 

จากทกลาวมาแลว การผลตจะตองประกอบไปดวยการทำาใหเกดสนคาหรอบรการอยางใด อยางหนงซงเปนสงทมประโยชนในทางเศรษฐกจทเรยกวา อรรถประโยชน โดยอาศยแรงงานของมนษย ทงกำาลงกายและกำาลงความคด แรงงานของสตว หรอเครองมอเครองจกรตางๆ

การผลตกบการสรางอรรถประโยชน จากความหมายของการผลตดงกลาว พอจะสรปไดวาการผลต

เปนการสรางอรรถประโยชนหรอประโยชนทางเศรษฐกจใหกบปจจยการผลตตางๆ กอใหเกดสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการของมนษย คำาวา อรรถประโยชน (utility) หมายถงความพอใจทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนง ณ เวลาใดเวลาหนง หรอเปนวสยความสามารถของสนคาและบรการทจะตอบสนองความตองการของมนษย โดยทวไปการผลตหรอการสรางอรรถประโยชนแบงออกเปน 5 ประเภทดงน

1.การสรางอรรถประโยชนจากการแปรรป (form utility) เปนการสรางประโยชนทางเศรษฐกจหรอความพอใจอนเนองจากการแปรรปของปจจยการผลตหรอวตถดบเพอใหเกดเปนสนคา และบรการในรปแบบตางๆ เพอตอบสนองความตองการของผบรโภคใหไดมากทสด ไดแก การแปรรป จากยางพาราเปนยางรถยนต จากแปงสาลเปนขนมประเภทตางๆ จากเมดพลาสตกเปนอปกรณพลาสตก จากเหลกและไมเปนเฟอรนเจอร ฯลฯ 

2.การสรางอรรถประโยชนทางดานสถานท (place utility)  เปนการสรางประโยชนทางเศรษฐกจหรอความพอใจอนเนองจากการเคลอนยายสนคาหรอปจจยการผลตตางๆจากทหนงไปยงอก ทหนง เพอบำาบดความตองการใหผบรโภคมากขนอยางทวถง ไดแก การขนสงสนคาจากผผลตมายงรานคาสง จากรานคาสงมายงรานคาปลก และจากรานคาปลกมายงผบรโภค หรอการขนสงผโดยสารจากสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง ฯลฯ 

3.การสรางอรรถประโยชนทางดานเวลา (time utility)  เปนการสรางประโยชนทางเศรษฐกจหรอความพอใจอนเนองจากการแปรรปปจจยการผลตหรอสนคาและบรการใหมอายการใชงาน นานขน หรอใหทนกบความตองการใชของผบรโภค เชน การถนอมอาหารเพอใหสามารถเกบอาหารนนไวบรโภคไดนานๆ การเสนอขาวททนตอเหตการณของสอมวลชนแขนงตางๆ การผลตสนคาและบรการทสอดคลองกบฤดกาล เชน ในฤดรอนควรมการผลตนำาแขงมากขน หรอในฤดฝนควรมการผลต รมเพมขน เพอใหพอเพยงกบความตองการทสงขนในขณะนนๆ 

4.การสรางอรรถประโยชนทางดานกรรมสทธ (possession utility)  เปนการสราง ประโยชนทางเศรษฐกจหรอความพอใจอนเนองจากการโอนกรรมสทธความเปนเจาของในปจจยการผลต หรอสนคาและบรการตางๆจากบคคลหนงไปยงอกบคคลหนง โดยทงสองฝายตางยนยอมซงกนและกน เชน การเปนนายหนาซอขายหลกทรพยหรอตราสารทางการเงนประเภทตางๆ ทดน บาน ทอยอาศย รถยนต ฯลฯ

5.การสรางอรรถประโยชนทางดานบรการ (service utility) เปนการสรางประโยชนทางเศรษฐกจหรอความพอใจอนเนองจากการใหบรการโดยตรงแกผบรโภค ซงไดแก การใหบรการทางการแพทย การศกษา การขนสง การธนาคาร การประกนภย ฯลฯ

ปจจยการผลต ปจจยการผลต (factors of production) หมายถงสงตางๆท

ผผลตนำามาผานกระบวนการผลต ขน

เปนสนคาหรอบรการเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค ในทางเศรษฐศาสตรเราแบงปจจยการผลตออกเปน 4 ชนด คอ 

1.ทดน (land) ซงรวมถงทรพยากรธรรมชาตทกประเภท ไดแก ทดน ปาไม นำา แรธาต ฯลฯ ทงทอยบนดนและอยใตดน ทดนมลกษณะทตางไปจากปจจยการผลตอนๆ คอ เปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เคลอนยายไมได มปรมาณจำากด

2.แรงงาน (labor) หรอทรพยากรมนษย หมายถงผททำางานใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจในการผลตสนคาหรอบรการ โดยอาศยทงกำาลงแรงกายและกำาลงความคด แตไมรวมในดาน ของความสามารถในการประกอบการของแตละบคคล ในทางเศรษฐศาสตร การใชแรงงานจะตองเปน การใชแรงงานทไดรบคาตอบแทนเปนตวเงนหรอสงของอยางใดอยางหนงเทานน สวนแรงงานทไมไดรบผลตอบแทนจะไมถอวาเปนแรงงานตามความหมายน แรงงานหรอทนยมเรยกกนวา กำาลงแรงงาน (labor force) ในอกความหมายหนงกคอกลมคนทอยในวยทำางานทมอายตงแต 11 ปขนไป ซงพรอม และเตมใจทจะทำางานไมวาจะมงานใหทำาหรอไมกตาม แบงออกเปนแรงงานทมทกษะ (skilled labor) ซงเปนแรงงานทไดรบการฝกฝนอบรมมาเปนอยางด เชน แพทย วศวกร สถาปนก ฯลฯ กบ แรงงานทไมมทกษะ (unskilled labor) ซงเปนแรงงานทไมไดรบการฝกฝนอบรมมากอน สวนใหญเปนแรงงาน ทใชกำาลงกายเปนหลก เชน กรรมกรแบกหาม คนงานรบจางทวไป ฯลฯ

3.ทน (capital) คอสงทมนษยสรางขนมาเพอใชอำานวยความสะดวกในกระบวนการผลตสนคาและบรการ หรอทนคอการสะสมสนคาในรปของเครองจกร เครองมอ อปกรณการผลตตางๆ ทนในทางเศรษฐศาสตร

จะหมายถงสนคาประเภททน ซงจดเปนทนทแทจรง (real capital) โดยไมนบรวมเงนทนซงเปนทนทเปนตวเงน (money capital) เขาไวในความหมายดงกลาว โดยทวไปทนแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1.ทนถาวร (fixed capital) คออปกรณการผลต เครองจกร เครองมอทมความคงทน ถาวร มอายการใชงานยาวนาน เชน โรงงาน ถนน สะพาน ทางรถไฟ เปนตน

2.ทนดำาเนนงาน (working capital) คอทนประเภทวตถดบตางๆซงมอายการใชงาน คอนขางสน เปนสงทใชแลวหมดไป ตองหามาทดแทนใหมอยตลอดเวลา เชน นำามน ไม ยาง เหลก เปนตน บางครงเรยกทนประเภทนวาทนหมนเวยน (circulating capital)

3.ทนสงคม (social capital) เปนทนทไมไดถกนำามาใชในการผลตโดยตรง เปนตว ชวยเสรมใหการใชทนทงสองประเภทขางตนเปนไปอยางมประสทธภาพ เชน สวนสาธารณะ โรงเรยน โรงพยาบาล สนามกฬา สระวายนำา เหลานลวนเปนทนของประเทศโดยสวนรวม มสวนชวยเพมประสทธภาพการผลตโดยออม คอ ชวยใหความร การรกษาสขภาพอนามย การพฒนาในเรองของคณภาพชวตของบคคลทอยในสงคม

4. ความสามารถในการประกอบการ (entrepreneurship) หมายถงความสามารถในการดำาเนนการวางแผน จดการทางดานธรกจการผลตภายใตความเสยงในระดบตางๆ ผประกอบการ (entrepreneur) จะเปนผรวบรวมปจจยการผลตตางๆเพอทำาการผลตขนเปนสนคาหรอบรการ และเปนผตดสนใจเกยวกบปญหาพนฐานทางเศรษฐกจวาจะผลตอะไร อยางไร และเพอใคร  

ผลตอบแทนของปจจยการผลต ผลตอบแทนทเจาของปจจยการผลตจะไดรบจากการถอครอง

ปจจยการผลต ซงจะไดมากหรอ นอยเพยงใดกขนอยกบความตองการใชและปรมาณของปจจยการผลตนนๆทมอยในตลาดดงน

ผทถอครองทดนและใหผอนเชา จะไดผลตอบแทนอยในรปของ คาเชา (rent)

แรงงาน ผเปนเจาของแรงงานจะไดรบผลตอบแทนอยในรปของ คาจางหรอเงนเดอน (wage or salary)

ทน ผเปนเจาของทนจะไดรบผลตอบแทนอยในรปของ ดอกเบย (interest)

ผประกอบการ ผประกอบการจะไดรบผลตอบแทนอยในรปของ กำาไร (profit)

ปจจยการผลต ผลตอบแทนปจจยการผลต

ทดน (ทดน+ทรพยากร) คาเชา

แรงงาน - แรงงานมฝมอ -แพทยคร

- แรงงานกงมฝมอ -ชางตางๆ

- แรงงานไรฝมอ -กรรมกร ยาม คาจาง

ทน

- สนคาทน

- เงนทน

ดอกเบย

การประกอบการ กำาไร

นอกจากน เรายงสามารถแบงปจจยการผลตในทางเศรษฐศาสตร 4 ชนดดงกลาว ออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1.ปจจยคงท (fixed factor) หมายถงปจจยการผลตประเภททไมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต นนคอ ไมวาจะผลตผลผลตมากหรอนอยเพยงใดกจะใชปจจยการผลตทมอยคงทเทานน โดยทวไปปจจยคงทไดแกพวกทนถาวร เชน ทดน อาคาร โรงงาน เครองจกร เครองมอ

2.ปจจยผนแปร (variable factor) หมายถงปจจยการผลตประเภททแปรเปลยนตามปรมาณการผลต กลาวคอ ถาผลตปรมาณมากจะตองใชปจจยการผลตมาก ในทางกลบกน ถาผลตปรมาณนอยกจะใชปจจยการผลตนอย หรอถาไมผลตเลยกจะไมตองใชเลย โดยทวไปปจจยผนแปรไดแกพวกทนหมนเวยน เชน วตถดบประเภทตางๆ นำาประปา ไฟฟา แรงงาน ฯลฯ

ตนทนการผลต 

ตนทนการผลต (cost of production) หมายถงคาใชจายหรอรายจายในปจจยการผลตทใชในกระบวนการผลต เนองจากปจจยการผลตแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ปจจยคงท กบปจจยผนแปร ดงนนตนทนการผลตซงเปนคาใชจายหรอรายจายในปจจยการผลตจงแบงตามประเภทของปจจยการผลต ออกเปน 2 ประเภทเชนเดยวกน คอ

1. ตนทนคงท (fixed cost) หมายถงคาใชจายหรอรายจายในการผลตทเกดจากการใชปจจยคงท หรอกลาวอกอยางหนงไดวาตนทนคงทเปนคาใชจายหรอรายจายทไมขนอยกบปรมาณของ ผลผลต กลาวคอ ไมวาจะผลตปรมาณมาก ปรมาณนอย หรอไมผลตเลย กจะเสยคาใชจายในจำานวนท คงท ตวอยางของตนทนคงท ไดแก คาใชจายในการลงทนซอทดน คาใชจายในการกอสรางอาคารสำานกงานโรงงาน ฯลฯ ซงเปนคาใชจายทตายตวไมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต

2. ตนทนผนแปร (variable cost) หมายถงคาใชจายหรอรายจายในการผลตทเกดจากการใชปจจยผนแปร หรอกลาวอกอยางหนงไดวาตนทนผนแปรเปนคาใชจายหรอรายจายทขนอยกบ ปรมาณของผลผลต กลาวคอ ถาผลตปรมาณมากกจะเสยตนทนมาก ถาผลตปรมาณนอยกจะเสยตนทน นอย และจะไมตองจายเลยถาไมมการผลต ตวอยางของตนทนผนแปร ไดแก คาใชจายทเปนคาแรงงาน คาวตถดบ คาขนสง คานำาประปา คาไฟฟา ฯลฯ

นอกจากน เรายงสามารถแบงตนทนการผลตออกเปนตนทนทางบญชกบตนทนทางเศรษฐศาสตร ซงทง 2 ประเภทมความแตกตางกนดงน

1. ตนทนทางบญช (business cost) หมายถงคาใชจายตางๆทเกดขนเนองจากการผลตซงคดเฉพาะรายจายทเหนชดเจน มการจายเกดขนจรงๆ (explicit cost)

2. ตนทนทางเศรษฐศาสตร (economic cost) หมายถงคาใชจายทงหมดทเกดขนเนองจากการผลต ทงรายจายทเหนชดเจนวามการจายจรงและรายจายทมองไมเหนชดเจนหรอไมตอง จายจรง (implicit cost)

รายจายทเหนชดเจนวามการจายจรง ไดแก คาใชจายตางๆทจายออกไปเปนตวเงน เชน เงนเดอน คาจาง คาเชา ดอกเบย คาวตถดบ คาขนสง และอนๆ 

รายจายทมองไมเหนชดเจนวามการจายจรง เปนคาใชจายทไมไดจายออกไปเปนตวเงน แตผผลตหรอผประกอบการจะตองประเมนขนมาและถอเปนตนทนการผลตสวนหนง ไดแก ราคา หรอผลตอบแทนของปจจยการผลตในสวนทผผลตเปนเจาของเองและไดนำาปจจยนนมาใชรวมในการผลต ดวย เชน นายมนญเปดรานขายของชำาทบานของตนเองหรอใชบานเปนสถานททำางาน ซงในกรณน นายมนญไมไดคดคาเชาบานของตนเองทนำามาใชในการประกอบกจการดงกลาว ซงถานายมนญนำาบานไปใหผอนเชาเพอดำาเนนกจการเขาจะตองไดรบคาเชา ดงนนคาเชาบานสวนทควรจะไดแตกลบไมไดดงกลาว ถอวาเปนตนทนคาเสยโอกาสของนายมนญ (opportunity cost) ซงตนทนดงกลาวจะนำามารวมอยในตนทนทางเศรษฐศาสตร นอกจากน คาจางของนายมนญทควรจะไดรบหากนายมนญไปรบจางทำางานใหผอน แตกลบไมไดรบเพราะตองมาดำาเนนกจการเอง เงนคาจางสวนนกตองนำามารวมในตนทนทางเศรษฐศาสตรดวยเชนกน 

ตนทนทมองไมเหนเหลานจะถกนบรวมเขาไปดวยทำาใหตนทนทางเศรษฐศาสตรสงกวาตนทน ทางบญช ดงนนกำาไรในทางเศรษฐศาสตรจงนอยกวากำาไรในทางบญชเสมอ

ลำาดบขนในการผลต 

ปจจบนเราสามารถแบงลำาดบขนในการผลตออกเปน 3 ประเภท คอ

1. การผลตขนแรกหรอขนปฐมภม (primary production) เปนการผลตทใชประโยชนจากธรรมชาตโดยตรง วธการผลตงายไมยงยากซบซอน ใชเครองมอหรออปกรณในการผลตเพยงเลกนอย ผลผลตทไดสวนใหญไมสามารถสนองความตองการไดทนท ตองนำาไปแปรสภาพกอนจงจะ สนองความตองการได ตวอยางของกจกรรมทจดเปนการผลตขนปฐมภมหรอขนแรกคอการเกษตรกรรม ไดแก การเพาะปลก ทำานา ทำาไร เลยงสตว ประมง ปาไม ฯลฯ หรออตสาหกรรมการขดแร การ ทำาเหมองโดยใชเครองมองายๆ

2. การผลตขนทสองหรอขนทตยภม (secondary production) เปนการผลตทตอง อาศยผลผลตอนมาเปนวตถดบในการผลต กรรมวธการผลตมความยงยากซบซอนมากขน ตองใชเครองมอ และอปกรณเพอประกอบการผลตมากขน สวนใหญเปนการผลตในดานอตสาหกรรม เชน การผลต อาหารกระปองตางๆ การผลตเหลกเสน เหลกแผน การตอเรอ การสรางอาคารทอยอาศย ฯลฯ กจการบางอยางจะใหผลผลตทสามารถสนองความตองการของผใชไดทนท เชน โตะ เกาอ เตยง อาหารกระปอง และกจการบางอยางจะใหผลผลตซงตองนำาไปผานการผลตขนอนกอนจงจะใชประโยชนได เชน เหลกเสน และเหลกแผน เปนตน

3. การผลตขนทสามหรอขนตตยภม (tertiary production) เปนการผลตในลกษณะการใหบรการดานการขนสง การคาสง การคาปลก การประกนภย การธนาคาร โดยมวตถประสงคเพอชวยใหผลผลตเคลอน

ยายจากการผลตขนทหนงไปขนทสอง และไปสผบรโภคไดสะดวก รวดเรว มคณภาพ และมประสทธภาพดขน

ปจจบนสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดจดแบงการผลตของประเทศไทยออกเปนสาขาการผลตตางๆดงน

o  การเกษตร แบงเปน 4 สาขายอย คอ กสกรรม ปศสตว ประมง และปาไม

o การอตสาหกรรมo การเหมองแรและยอยหนo การกอสรางo การไฟฟาและการประปาo การคมนาคมและการขนสงo การคาสงและการคาปลกo การธนาคาร การประกนภย และธรกจอสงหารมทรพยo ทอยอาศยo การบรหารราชการและการปองกนประเทศo การบรการ

พฤตกรรมผบรโภค

การบรโภคเปนกจกรรมสดทายของกจกรรมทางเศรษฐกจทมความสำาคญ กลาวคอ เปนกจกรรมทกอใหเกดการตอบสนองหรอบำาบดความตองการใหกบหนวย เศรษฐกจตางๆของระบบเศรษฐกจ ทงครวเรอน ธรกจ และรฐบาล เนองจากทกๆ หนวยจำาเปนตองไดรบสนคาและบรการมาอปโภคบรโภคเพอตอบสนองความตองการดวยกนทงสน

ความหมายของการบรโภคการบรโภคในทางเศรษฐศาสตร หมายถงการใชประโยชนจากสนคา

และบรการเพอสนองความตองการของมนษย รวมถงการนำาสนคาและบรการมาใชประโยชนเพอการผลตเปนสนคาและบรการอนๆ การบรโภคไมได

หมายความถงการรบประทานอาหารอยางทคนทวไปเขาใจแตเพยงอยางเดยว การใชสนคาอนๆ และการใชบรการอยางใดอยางหนงกคอการบรโภคดวยเชนกน เชน การไปพบแพทยเมอยามเจบปวย การพกโรงแรม การทองเทยว การขนสง การประกนภย ฯลฯ จงสรปไดวาการกระทำาทงหลายอนทำาใหสนคาหรอบรการอยางใดอยางหนงสนเปลองไปเพอเปนประโยชนแกมนษย ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ถอเปนการบรโภคทงสน

คณธรรมของผผลต

     ผผลตสนคาและบรการเพอสนองความตองการของผบรโภค  โดยปกตมเปาหมายทจะแสวงหากำาไรสงสด  และใชตนทนการผลตตำาทสด  แตในปจจบนจำาเปนตองใหความสำาคญตอผลกระทบดานสงคม  และวฒนธรรมรวมดวย  นนคอคณธรรมของผผลต  ผผลตทขาดคณธรรมและหวงแตผลประโยชนของตน  จะกอความเสยหายตอผบรโภค  ผผลตรายอน  สงคมสวนรวมและประเทศชาต พฤตกรรมการณทปรากฏเปนขาวบอยๆ  เชน ละเมดสทธโดยการผลตเทปและซดปลอม  การผลตเสอผา กระเปาเลยนแบบสนคาตางประเทศยหอทมชอเสยง  ผลตผลตภณฑในครวเรอนปลอม  ใชสยอมผาผสมอาหาร  ใสฟอรมาลนแชอาหารสด  ฉดยาปองกนกำาจดศตรพชกอนเกบพชผลทำาใหมสารพษตกคางในผกผลไม  ปลอยนำาเสยจากโรงงานหรอฟารมลงในแมนำาลำาคลอง  เปนการสรางมลภาวะอนเปนปญหาของสงคม เปนตน  การกระทำาเหลานนอกจากผ ดศลธรรมแลว ยงขดตอระเบยบขอบงคบตามกฎหมายบานเมองดวย คณธรรมทสำาคญสำาหรบผผลตไดแก ความซอสตย และความรบผดชอบ

หลกการและวธเลอกสนคาและบรการ 

ในการเลอกบรโภคสนคาและบรการ  ควรคำานงถงหลกการและวธการ ดงน

     ความประหยด ในการบรโภคสนคาและบรการ  ควรคำานงหลกความประหยด ซงเปนการบรโภคตามความเหมาะสม ไมเกนความจำาเปน ซงจะเปนประโยชนแกผบรโภคไมเปนการสนเปลองทรพยากร 

ประโยชนในทางเศรษฐศาสตร เรยกวา อรรถประโยชน (utility)

      อรรถประโยชน (utility) หมายถง ความพอใจทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงในเวลาหนงๆ  ในการบรโภคสนคาหรอบรการ ผบรโภคจะตองพจารณาใหถถวนกอนวา สนคาหรอบรการทจะเลอกบรโภคนมประโยชนตอตนเองและครอบครวอยางแทจรงเพยงใด ผบรโภคจะตองพจารณาวาสนคาหรอบรการนนมความจำาเปนทจะตองบรโภคหรอไม หากเปนสงจำาเปนจงควรบรโภคสนคาและบรการบางอยางเปนสงฟมเฟอย มความจำาเปนหรอมประโยชนตอการดำาเนนชวตของเรานอย เรากไมจำาเปนตองบรโภคสนคาหรอบรการนน วธพจารณาอยางงายๆ กคอ หากเราไมซอสนคาและบรการนน จะมผลเสยตอการดำาเนนชวตของเรามากนอยเพยงใด  หากไมมผลกระทบหรอมผลกระทบนอย เรากไมควรบรโภคสนคาหรอบรการนน

      คณภาพและราคา สนคาและบรการโดยทวไปทมคณภาพสงมกจะมราคาสงตามไปดวย  แมแตสนคาประเภทเดยวกนกมคณภาพแตกตางกน เชน นำาตาลทราย  ขาวสาร  เปนตน  การประหยดของผบรโภคในการเลอกซอสนาและบรการควรคำานงเรองคณภาพควบคไปดวย

      ในการบรโภคสนคาผบรโภคจะตองวเคราะหสนคาหรอบรการนน เปนสนคาหรอบรการทมคณภาพมากนอยเพยงใด เชน จะซอเสอสกหนงตว กอนอนจะตองพจารณากอนวา เสอทจะซอ จะสวมใสไปงานใด โอกาสใดบาง จงคอยพจารณาตอไปวา จะซอเสอทมเนอผาอยางไร แบบและสใด ควรจะเลอกเนอผาทมความทนทาน ดแลรกษางาย ตอไปจงคอยพจารณาราคาของเสอ ยหอตางๆ ควรพจารณาราคาตามคณภาพของเสอวาสมเหตสมผลหรอไม เสอบางยหอตงราคาสงเกนความเปนจรง กไมควรซอ ไมควรซอสนคาตามความนยมโดยไมไดพจารณาราคาและคณภาพ

      ปลอดภย ในยคทเทคโนโลยการผลตทนสมยทำาใหมการนำามาใชในกรรมวธการผลตเพอเพมปรมาณการผลต หรอทำาใหสนคาคงทนมสสนสะดด

ตา  โดยใชวสดทเปนอนตรายตอสขภาพ  ฉะนนผบรโภคจะตองดฉลากกอนการบรโภค โดยคำานงถงสวนผสม และวนหมดอาย

ประเภทของการบรโภค

การแบงประเภทของการบรโภคตามลกษณะของสนคาสามารถแบงเปน 2 ประเภท คอ

1.การบรโภคสนคาไมคงทน (nondurable goods consumption) คอการบรโภคสงของชนดใดชนดหนงแลวสงของชนดนนจะสนเปลองหรอใชหมดไป การบรโภคลกษณะนเรยกวา destruction เชน การบรโภคนำา อาหาร ยารกษาโรค นำามนเชอเพลง ฯลฯ

2.การบรโภคสนคาคงทน (durable goods consumption) คอการบรโภคสงของอยางใด อยางหนงโดยสงของนนยงคงใชไดอก การบรโภคลกษณะนเรยกวา diminution เชน การอาศยบานเรอน การใชรถยนต พดลม โทรทศน ฯลฯ อยางไรกตาม ถงแมวาสนคาคงทนเหลานจะใชแลวไมหมดไปในทเดยว แตกจะคอยๆสกหรอไป จนในทสดจะไมสามารถนำามาใชไดอก

ปจจยทใชกำาหนดการบรโภค

ถงแมวาความตองการบรโภคสนคาหรอบรการของผบรโภคแตละรายจะมความแตกตางกน แตกพอจะสรปไดวาตวกำาหนดการบรโภคหรอปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจเลอกซอสนคาและบรการโดยรวมมดงน

1. รายไดของผบรโภค ระดบรายไดเปนปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกบรโภคสนคาหรอบรการของผบรโภค โดยมความสมพนธในทศทางเดยวกน คอ ผบรโภคทมรายไดมากจะบรโภคมาก ถามรายไดนอยกจะบรโภคนอย เชน สมมตวาเดมนายขจรมรายไดเดอนละ 5,000 บาท และนายขจรจะใชรายไดไปในการบรโภครอยละ 70 เกบออมรอยละ 30 เพราะฉะนนนายขจรจะใชจายเพอการบรโภคเปนเงนเทากบ 3,500 บาท ตอมาถานายขจรมรายไดเพมขนเปนเดอนละ 8,000 บาท และนายขจรยงคงรกษาระดบการ

บรโภคในอตราเดม คอบรโภคในอตรารอยละ 70 ของรายไดทไดรบ นายขจรจะใชจายในการบรโภคเพมขนเปน 5,600 บาท ในทางกลบกน ถานายขจรมรายไดลดลงเหลอเพยงเดอนละ 3,000 บาท นายขจรจะใชจายในการบรโภคเปนเงน 2,100 บาท (รอยละ 70 ของรายได) จะเหนไดวาระดบรายไดเปนปจจยทมผลโดยตรงตอระดบของการบรโภค

2. ราคาของสนคาและบรการ เนองจากระดบราคาของสนคาและบรการเปนตวกำาหนดอำานาจซอของเงนทมอยในมอของผบรโภค นนคอ ถาราคาของสนคาหรอบรการสงขนจะทำาใหอำานาจซอของเงนลดลง สงผลใหผบรโภคบรโภคสนคาหรอบรการไดนอยลง เนองจากเงนจำานวนเทาเดมซอหาสนคาหรอบรการไดนอยลง ในทางกลบกน ถาราคาของสนคาหรอบรการลดลงอำานาจซอของเงนจะเพมขน สงผลใหผบรโภคสามารถบรโภคสนคาหรอบรการไดมากขนดวยเหตผลทำานองเดยวกนกบขางตน

3. ปรมาณเงนหมนเวยนทอยในมอ กลาวคอ ถาผบรโภคมเงนหมนเวยนอยในมอมากจะจงใจใหผบรโภคบรโภคมากขน และถามเงนหมนเวยนอยในมอนอยกจะบรโภคไดนอยลง

4. ปรมาณของสนคาในตลาด ถาสนคาหรอบรการในทองตลาดมปรมาณมาก ผบรโภคจะมโอกาสในการจบจายใชสอยหรอบรโภคไดมาก ในทางกลบกน ถามนอยกจะบรโภคไดนอยตาม

5. การคาดคะเนราคาของสนคาหรอบรการในอนาคต จะมผลตอการตดสนใจของผบรโภค กลาวคอ ถาผบรโภคคาดวาในอนาคตราคาของสนคาหรอบรการจะสงขน ผบรโภคจะเพมการบรโภคในปจจบน (ลดการบรโภคในอนาคต) ตรงกนขาม ถาคาดวาราคาของสนคาหรอบรการจะลดลงผบรโภคจะลดการบรโภคในปจจบนลง (เพมการบรโภคในอนาคต) จะเหนไดวาการคาดคะเนราคาของสนคาหรอบรการในอนาคตจะมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบการตดสนใจเลอกบรโภคหรอระดบการบรโภคในปจจบน และจะมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบการตดสนใจเลอกบรโภคหรอระดบการบรโภคในอนาคต

6. ระบบการคาและการชำาระเงน เปนปจจยสำาคญปจจยหนงทกำาหนดการตดสนใจในการเลอกบรโภคของผบรโภค กลาวคอ ถาเปนระบบการซอขายดวยเงนผอน ดาวนตำา ผอนระยะยาว จะเปนการเพมโอกาสในการบรโภคใหกบผบรโภคมากขน นนคอ ผบรโภคสามารถบรโภคโดยไมตองชำาระเงนในงวดเดยว มเงนเพยงสวนหนงในการดาวนกสามารถซอหาสนคาและบรการมาบรโภคได โดยเฉพาะสนคาหรอบรการทมราคาสง เชน บาน รถยนต ฯลฯ ตรงกนขาม ถาไมมระบบการซอขายแบบเงนผอน คอผบรโภคจะตองชำาระเงนคาสนคาตามราคาในงวดเดยว ผบรโภคอาจไมสามารถซอหาหรอบรโภคสนคาหรอบรการนนๆได

นอกจากทกลาวขางตน ยงมปจจยอนๆอกมากทมผลตอการตดสนใจเลอกบรโภคของผบรโภค ไมวาจะเปนเพศ อาย ระดบการศกษา ฤดกาล เทศกาล รสนยมหรอความชอบสวนตวของผบรโภค ตวอยางเชน ในเทศกาลกนเจถาผบรโภครบประทานอาหารเจ ผบรโภคจะไมบรโภคเนอสตว โดยจะหนมาบรโภคพชผกผลไมแทน หรอในวยเดก สวนใหญเดกๆมกจะชอบบรโภคลกอม ลกกวาด ขนม มากกวาเมอโตเปนผใหญ (อาย) เปนตน

ตลาดความหมายของตลาด ตลาดในความหมายของบคคลทวไป หมายถงสถานทแหงใดแหงหนง

ทมผนำาของไปขายแลว มคนมาซอ เปนสถานทเพอแลกเปลยนซอขายสนคาและบรการกน เชน ตลาดนดสวนจตจกร ตลาดขายอาหารสดทวไป ตลาดพาหรด ตลาดบางลำาภ และตลาดบางเขน เปนตน 

แตในทางเศรษฐศาสตร คำาวา ตลาด มความหมายกวางกวานน กลาวคอ ตลาดเปนขอบเขต การขายสนคาชนดใดชนดหนงทผซอและผขายสามารถตดตอและทำาความตกลงในการซอขายแลกเปลยน กนได ดงนนตลาดในความหมายทางเศรษฐศาสตรจงไมไดเนนถงสถานทททำาการซอขายกน แมผซอ และผขายจะอยคนละมมโลกและไมมสถานทซอขายกน กอาจ

สรางตลาดใหเกดขนไดโดยตดตอซอขาย กนทางจดหมาย อเมล โทรเลข โทรศพท วทย หรอทางโทรสารกได การซอขายโดยไมตองมตลาดเปนตวเปนตน ไมมสถานทตงแนนอนน จงทำาใหสามารถขยายอาณาเขตการซอขายไดสะดวก ดงนนตลาดสนคาและบรการบางอยางจงมขอบเขตไดกวางขวางทวโลกจงเรยกวา ตลาดโลก ตลาดโลกจงมได ตงอยในทหนงทใด แตเปนเพยงการชใหเหนถงสภาวะการคาสนคาตางๆทวโลกวาในขณะนนแตละ ประเทศทวโลกมผลผลตและมความตองการซอขายสนคาชนดใดกนมากนอยเพยงใด 

นอกจากนแลว ตลาดในทางเศรษฐศาสตรยงหมายความรวมถงภาวะการตลาดดวย เชน การเกดภาวะราคาขาวตกตำา ภาวะราคาหนตกตำา ราคาสนคาถบตวสงขน ภาวะทสนคาขาดตลาด หรอภาวะทมสนคาลนตลาด 

ความหมายของตลาดในทางเศรษฐศาสตรจงกวางมากและพอสรปไดดงน ตลาด หมายถงสภาวการณทผซอและผขายตดตอกนไดโดยสะดวก จนสามารถทำาการแลกเปลยนซอขายสนคากนได 

คำาวา การตลาด มกจะมผใชปนเปเปนคำาเดยวกบคำาวา ตลาด อยเสมอ ซงความเปนจรงแลวการตลาดมความหมายกวางกวามาก เพราะการตลาดจะรวมกจกรรมทกชนดในการนำาเอาสนคาจากแหลงผลตไปถงมอผบรโภค เชน คนเลยงไกนำาเอาไขไกไปขายในตลาด แมบานไปจายตลาดซออาหารมาบรโภค พอคามารบซอขาวจากชาวนาถงบานและขนสงไปยงโรงสเพอนำาไปสเปนขาวสาร แลวสงไปขายอกทอดหนง กจกรรมตางๆเหลานลวนแตเปนเรองของการตลาดทงสน 

การตลาด จงหมายถงการประกอบกจกรรมตางๆทจะนำาเอาสนคาและบรการจากแหลงผลตไปถงมอผบรโภค ในเวลา สถานท รปลกษณะ และในจำานวนทตองการ กจกรรมทางการตลาดในปจจบนยดเอาผบรโภคเปนหลกสำาคญ โดยถอวาผบรโภคเปนตนกำาเนดของความตองการสนคา เปนผกำาหนดรปราง ขนาด จำานวน และเปนผนำาเอาเงนรายไดไปซอสนคาเพอสนองความตองการ ซงความตองการมากขนเทาใดขนาดของตลาดจะกวางขวางและเพมมากขนเทานน และเนองจากผบรโภคมจำานวนมากและมความ

ตองการแตกตางกน ดงนนการตลาดจงตองพยายามหาทาง ทจะสนองความตองการของผบรโภคในดานตางๆดงน คอ

o เพอใหผบรโภคมสนคาไวอปโภคบรโภคตลอดเวลา สนคาบางชนดผลตไดเฉพาะฤดกาล แตผบรโภคตองการใชตลอดทงป เชน ขาว ผลไมบางชนด เปนตน ผผลตจงตองเกบรกษาไวเพอสนองความตองการของผบรโภคตลอดป

o เพอนำาสนคาไปขายถงถนทอยอาศยของผบรโภค แหลงสนคาชนดตางๆจะกระจด- กระจายกนออกไปทงภายในและภายนอกประเทศ เชน เงาะมแหลงผลตใหญอยในจงหวดระยอง จนทบร และสราษฎรธาน ลำาไยมแหลงผลตมากในจงหวดทางภาคเหนอ การเคลอนยายสนคาจากแหลงผลตไปถงมอผบรโภคโดยผบรโภคไมจำาเปนตองเดนทางไปซอเองถงแหลงผลตจะทำาใหผบรโภคมความพอใจ มากขน ตลาดจงตองทำาหนาทในการรวบรวมสนคาและทำาการขนสงสนคาเหลานนไปขายในทองถนทม ผบรโภคตองการ การขนสงจงจดเปนหนาทสำาคญประการหนงของการตลาด

o เพอใหผบรโภคซอสนคาไดตามลกษณะทตองการ ผบรโภคแตละคนมความตองการสนคาในรปลกษณะ ขนาด สสนทแตกตางกน ผผลตจงตองพยายามแปรรปการผลตชนดตางๆเพอใหเกดสนคาลกษณะรปรางทตองการ ทงน กเพอทจะเพมความพอใจใหกบผใชและผบรโภคมากทสด เชน ผผลตเสอผาสำาเรจรปกจะผลตเสอผาออกมาขายหลายรปแบบ หลายขนาด โดยมสสนแตกตางกนเพอใหผบรโภคไดเลอกซอตามความพอใจ

ปจจยทใชกำาหนดขนาดของตลาด 

ขนาดของตลาดจะใหญหรอเลกเพยงใดขนอยกบปจจยหลายๆอยางเปนตวกำาหนด ปจจยตางๆประกอบดวย 

1.ลกษณะของสนคา ลกษณะของสนคาเปนตวกำาหนดขอบเขตของตลาดไดมากทเดยว เนองจากสนคาแตละชนดมลกษณะไมเหมอนกน การทลกษณะไมเหมอนกนนเองจงทำาใหขนาดของตลาดแตกตางกน ลกษณะตางๆของสนคาทเปนตวกำาหนดตลาดของสนคา ไดแก

1.สนคาทเปนของเนาเสยงาย เชน ผกสด ผลไมสด อาหารทะเล ดอกไมสด เปนตน สนคาเหลานจะเสยคาใชจายในการขนสงแพงและเนาเสยงาย จงไมสามารถขนสงไดไกลและเกบไวไมไดนาน ตลาดของสนคานจงแคบ ไมกวางขวางเทาทควร

2.สนคาทมนำาหนกหรอปรมาตรมากแตมลคาตำา เชน นน หน ทราย ตลาดของสนคาพวกนจะแคบเชนกน เพราะขนสงไปไกลๆจะไมคมคาและลำาบากตอการขนสง

3.สนคาทเคลอนยายไมสะดวก สนคาบางอยางบอบบาง แตกชำารดงาย และขนสงยายจากทหนงไปยงอกทหนงตองเสยคาใชจายสง ยากลำาบาก จงทำาใหไมคอยมผดำาเนนการขนสงสนคาจำาพวกนออกไปจำาหนายในทองทไกลๆ เปนผลใหสนคาพวกนมตลาดแคบ

4.สนคาประเภทแรงงาน แรงงานถอเปนสนคาอยางหนงทมการซอขายกน คนซอแรงงานกคอนายจาง สวนคนขายแรงงานกคอคนทหางานทำานนเอง ตลาดแรงงานเปนตลาดทแคบ เพราะในทางปฏบตการอพยพยายถนเปนเรองคอนขางยงยากอนเนองจากหลายๆสาเหต ไดแก ปญหาทางดานครอบครว ความร ความชำานาญของแรงงาน ขนบธรรมเนยมและประเพณระหวางทองถนทมความแตกตางกน ฯลฯ

5.มาตรฐานของสนคา มาตรฐานหรอคณภาพของสนคาจะเปนตวกำาหนดขนาดของตลาดไดเปนอยางด สนคาใดทผซอเหนวามคณภาพหรอมมาตรฐานสงกจะทำาใหผซอเกดความนยมซอกนอยางแพรหลาย ทำาใหตลาดในการจำาหนายสนคานนขยายกวางมากขน แตในทางตรงกนขาม ถาสนคามคณภาพและมาตรฐานไมดกจะทำาใหผซอไมนยมซอ ตลาดกจะแคบลง

2.การสอสารและการคมนาคม เปนปจจยทมผลทำาใหขอบเขตของตลาดกวางหรอแคบได กลาวคอ สนคาใดทสามารถขนสงจากผผลตไปยงผบรโภคไดดวยระบบการขนสงทสะดวกรวดเรวและประหยด เชน มถนนหนทางด มภาชนะทใชขนถายด กจะทำาใหตลาดของสนคานนขยายกวางขวาง แตในทางกลบกน ถาการขนสงเคลอนยายไมด เสยคาใชจายสง ชาและไมสะดวก กจะทำาใหผทประกอบธรกจการคาสนคาจำาพวกนไมตองการทำาการ

ขนยายไปขายยงทอนๆ จงทำาใหตลาดสนคานแคบลง สวนดานการสอสาร เชน โทรศพท โทรเลข ไปรษณย ถาการสอสารดงกลาวดพอกทำาใหการตดตอกนสะดวกและรวดเรว ทำาใหตลาดขยายกวางขวางยงขน แตถาการสอสารไมดทำาใหตดตอกนไมสะดวก ตลาดกจะถกจำากดอยแตเพยงภายในพนทนนเทานน 

3.นโยบายของรฐบาล นโยบายตางๆของรฐทเกยวของกบตลาดของสนคาและบรการจะมผลทำาใหขอบเขตของตลาดขยายหรอแคบลงได และถอวาเปนผลโดยตรง นโยบายตางๆ เชน นโยบายทางดานภาษ นโยบายดานการคาระหวางประเทศ นโยบายดานการอดหนนและการสงเสรม ฯลฯ จะทำาใหมผลตอการขยายตวและการแคบลงของตลาด อาท การลดภาษ เพมโควตาการสงออก การผอนคลายการควบคม การสงเงนตราออกนอกประเทศ 

4.ความตองการของผบรโภค ตลาดจะสามารถขยายตวออกไปไดกวางขวางเพยงใดนนขนอยกบความตองการของผบรโภคทมตอสนคานนๆ สนคาซงผบรโภคทวไปมความตองการมาก ไดแก อาหาร เสอผา ของใชจำาเปนตางๆ เชน สบ ยาสฟน ผงซกฟอก เปนตน สนคาเหลานจะทำาใหตลาดขยายตวไปไดมาก 

5.การกระจายรายไดของประชาชนในประเทศนนๆ ถาประชาชนของประเทศสวนใหญยากจน มรายไดตำา การขยายตวของตลาดสนคาบางชนดจะทำาไดยาก 

6.ศาสนา วฒนธรรม และความเชอ การบรโภคสนคานนในบางครงกมผลสบเนองมาจาก ความเชอทางศาสนาหรอวฒนธรรมดวย เชน ผนบถอศาสนาอสลามไมบรโภคเนอหม คนจนบางกลม ไมบรโภคเนอวว ทำาใหการขยายตลาดมความแตกตางกนไปดวย

หนาทของตลาด ตลาดเปนองคประกอบททำาใหเกดความตองการซอและความตองการ

ขายขน ตลาดจงมหนาทหลายอยาง จำาแนกไดดงน 

1. การจดหาสนคา คอการจดหาสนคาและบรการมาเพอจำาหนายแกลกคา ในตลาดหนงๆจะมสนคาทกชนดไวสนองความตองการของผซอหรอลกคา ตามหนาทนผมบทบาทในการจดหาหรอซอสนคากคอ นกธรกจ ผประกอบการ ผคาสง ผคาปลก พอคาคนกลาง รวมทงผบรโภคดวย โดยประมาณการดานอปสงคและอปทานใหเหมาะสมกบสภาพการณของตลาด การจะจดหาสนคา ชนดและลกษณะใด จำานวนมากนอยเทาใด ขนอยกบรสนยมของผบรโภคในทองถน และขนอยกบประสบการณทมมากอน

2. การเกบรกษาสนคา การเกบรกษาสนคาเพอไวจำาหนายแกผบรโภคนนมเหตผล 2 ประการ คอ ประการแรก เกบรกษาไวเพอรอเวลาในการจำาหนายใหไดราคาด เพราะถาจำาหนายใน ชวงนนราคายงตำาเนองจากในชวงนนมสนคาเหลานนอยมาก เชน เมอถงฤดตดออย ออยจะมราคาถก เนองจากมผขายนำาออยออกมาขายมาก ทำาใหราคาไมด ดงนนจงเปนหนาทของตลาดออยทจะทำาการเกบสนคาไวและทยอยออกมาขายเมอพนฤดเกบเกยวไปแลว ทำาใหไดราคาด สวนประการทสอง เกบรกษาไวเพอใหมคณภาพเหมาะสมแกการบรโภค เชน สรา ถาไดมการเกบไวนานๆจะทำาใหรสชาต นารบประทานมากขน

3. การขายสนคาและบรการ เปนหนาททสำาคญอยางหนงของตลาด แตความหมายของการขายสนคานนอาจมองกวางไปถงการสงเสรมการขายและการโฆษณาชกชวนใหมการซอ หรอ กระทำาอยางใดกตามทเปนการชกจงใหผซอซอสนคามากขน เพอเพมยอดขายสนคาและบรการใหสงขน และมกำาไรมากขนดวย

4. การกำาหนดมาตรฐานสนคา เปนหนาทของตลาดอกอยางหนงทจะตองทำาการคดแยกคณภาพ คณสมบต รปแบบ และสนคาชนดเดยวกนไวดวยกน เพอเตรยมจดจำาหนายแกผซออยางสะดวกสบายขน การกำาหนดมาตรฐานของสนคานอาจใชเกณฑการแบงแยกหลายๆวธ เชน ถอมาตรฐานนำาหนก สวนประกอบทางเคม ส รปราง ขนาด เปนตน

5. การขนสง การทสนคาจากผผลตจะถงมอผบรโภคไดกตองอาศยการขนสงทำาการ ขนสงสนคาจากโรงงานหรอแหลงททำาการผลตออก

สตลาดและสผบรโภค การทำาหนาทขนสงนจดวาเปนหนาทของตลาดอยางหนง

6. การปองกนการเสยงภย หนาทของตลาดทตามมาเนองจากการมสนคาไวเพอจำาหนายอกอยางหนงคอการเสยงตอภยทจะเกดขน เชน อคคภย อทกภย สนคาสญหาย สนคาราคาตำาลง โจรกรรม เปนตน ภยตางๆเหลานนกธรกจจะเปนผดำาเนนการหาทางปองกน เชน ทำาการประกนภยกบบรษทประกนภย สรางโกดงหรอเกบสนคาใหปลอดภยจากการโจรกรรม

7. การเงน หนาททางการเงนของตลาดจะเขามามบทบาทในทกขนตอนของตลาด นบตงแตการขนสง การจดมาตรฐานสนคา การเกบรกษาสนคา จนกระทงสนคาถงมอผบรโภค เพราะทกขนตอนตองอาศยเงนมาจบจายใชสอยเปนทนหมนเวยน เพอใหหนาทตางๆของตลาดดำาเนนไปอยางบรรลผลดวยด

ประเภทของตลาด 

ในการแบงตลาดนนสามารถแบงไดหลายรปแบบ กลาวคอ ประเภทของตลาดแบงตามชนดของผลผลต ตลาดแบงตามชนดของ

ผลผลตแบงไดดงน

1. ตลาดปจจยการผลต (factor market) คอตลาดททำาการซอขายปจจยทจะนำาไปใชทำาการผลตสนคาหรอบรการตางๆ เชน ทดน แรงงาน สนคาประเภททน ตลอดจนวตถดบตางๆทใชทำาการผลต โดยผผลตจะนำาเอาปจจยการผลตตางๆดงกลาวนไปทำาการผลตสนคาและบรการเสยกอนจงจะนำาออกสตลาดเพอจำาหนายตอไป

2. ตลาดสนคา (product market) คอตลาดททำาการขายสนคาหรอบรการซงผซอจะนำาไปใชในการอปโภคบรโภคโดยตรง

3. ตลาดการเงน (financial market) เปนแหลงใหผผลตซงมความตองการเงนลงทนไดกยมเงนไปลงทน ตลาดการเงนยงแบงออกเปน

o ตลาดเงน (money market) เปนศนยกลางการกยมเงนทนระยะสน โดยมระยะเวลาการชำาระคนไมเกน 1 ป เชน การซอลดตว การเบกเงนเกนบญช การกยมระยะสนในระหวางธนาคารและสถาบนการเงนอนๆ เปนตน

o ตลาดทน (capital market) เปนศนยกลางการกยมเงนทนระยะยาว โดยมระยะเวลาการชำาระคนเกน 1 ป เชน การซอขายพนธบตร หนก หนสามญ เปนตน

นอกจากน เรายงสามารถแบงตลาดทนออกเปนตลาดแรก (primary market) กบตลาดรอง (secondary market) ตลาดแรกเปนตลาดทมการซอขายหนใหม (ออกจำาหนายเปนครงแรก) เปนการระดมเงนทนของบรษท ธรกจ หางราน สวนตลาดรองเปนตลาดทมการซอขายหนทผานการจำาหนายมาแลวครงหนง ตวอยางของตลาดรอง ไดแก ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (The Stock Exchange of Thailand, SET) การซอขายหนในตลาดรองไมถอวาเปนการระดมเงนทนใหม เปนแตเพยงการซอขายโอนเปลยนมอของผถอหนเทานน 

ความแตกตางระหวางตลาดเงนและตลาดทน

1. ตลาดเงนเปนการระดมเงนทนและใหกยมในระยะสนไมเกน 1 ป สวนตลาดทนจะเปนการระดมเงนทนและใหกยมในระยะยาวเกน 1 ป

2. การใหกยมในตลาดเงนจะมความเสยงตำากวาการใหกยมในตลาดทน ทงน เพราะระยะเวลาในการใหกยมแตกตางกน (ระยะสนจะมความเสยงนอยกวาระยะยาว)

3. ตราสารทใชในการกยม

1. ตลาดเงนใชหลกทรพยระยะสน เชน ตวสญญาใชเงน ตวแลกเงน ตวเงนคลง เปนตน

2. ตลาดทนใชหลกทรพยระยะยาว เชน หนก หนทน พนธบตร เปนตน

4. การกยมเงนทนในตลาดเงนสวนใหญจะใชไปเพอเปนทนหมนเวยนของการดำาเนนการของธรกจ แตถาเปนการระดมเงนทนในตลาดทนจะใชไปเพอการลงทน เชน การขยายขนาดการผลต การลงทนในสนทรพยถาวร เปนตน

ประเภทของตลาดแบงตามลกษณะการแขงขน 

การแบงตลาดตามลกษณะของการแขงขนหรอเรยกวาแบงตามจำานวนผขายและลกษณะของ สนคา การแบงตลาดตามวธนมความใกลเคยงความเปนจรงมาก เพราะในความเปนจรงนนจะมผซอสนคา เปนจำานวนมาก การแบงตามจำานวนผขายยอมจะแบงไดสะดวกกวา สำาหรบการวเคราะหตลาดสนคา ของนกเศรษฐศาสตรกมงใหความสนใจในการแบงตลาดตามวธนดวย ซงแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ตลาดทมการแขงขน (competitive market) หรออาจเรยกวาตลาดทมการแขงขนอยางสมบรณ (perfect or pure competition) ตลาดประเภทนมอยนอยมากในโลกแหงความเปนจรง อาจกลาวไดวาเปนตลาดในอดมคต (ideal market) ของนกเศรษฐศาสตร ตลาดชนดนเปนตลาดทราคาสนคาเกดขนจากแรงผลกดนของอปสงคและอปทานโดยแทจรง ไมมปจจยอนๆมาผลกดนในเรองราคา ลกษณะสำาคญของตลาดประเภทน คอ

o มผซอและผขายจำานวนมาก (many buyers and sellers) แตละรายมการซอขายเปนสวนนอยเมอเปรยบเทยบกบจำานวนผซอและผขายทงหมดในตลาด การซอขายสนคาของผซอหรอผขายแตละรายไมมอทธพลตอการกำาหนดราคาในตลาด กลาวคอ ถงแมผซอหรอผขายจะหยดซอหรอขายสนคาของตนกจะไมกระทบกระเทอนตอปรมาณสนคาทงหมดในตลาด เพราะผซอหรอผขายแตละคนจะซอสนคาหรอขายสนคาเปนจำานวนเลกนอย เมอเปรยบเทยบกบปรมาณสนคาทงหมดทมอยในตลาด

o สนคาทซอหรอขายจะตองมลกษณะเหมอนกน (homogeneity) สามารถทจะใชแทนกนไดอยางสมบรณในทรรศนะหรอสายตาของผซอ ไมวาจะซอสนคาประเภทเดยวกนนจากผขายคนใดกตามผซอจะไดรบความพอใจเหมอนกน เชน ผงซกฟอก ถาตลาดมการแขงขนกนอยางแทจรงแลว ผซอจะไมมความรสกวาผงซกฟอกแตละกลองในตลาดมความแตกตางกน คอใชแทนกนไดสมบรณ แตถาเมอใดกตามทผซอมความรสกวาสนคามความแตกตาง เมอนนภาวะของความเปนตลาดแขงขนอยางสมบรณกจะหมดไป

o ผซอและผขายจะตองมความรอบรในภาวะของตลาดอยางสมบรณ คอ มความรภาวะของอปสงค อปทาน และราคาสนคาในตลาด สนคาชนดใดมอปสงคเปนอยางไร มอปทานเปนอยางไร ราคาสงหรอตำากสามารถจะทราบได

o การตดตอซอขายจะตองกระทำาไดโดยสะดวก หมายความวาทงผซอและผขายสามารถทำาการตดตอคาขายกนไดอยางสะดวกและรวดเรว รวมถงการเคลอนยายปจจยการผลตจะตองเปนไปอยางสะดวกและรวดเรวดวย

o หนวยธรกจสามารถเขาหรอออกจากธรกจการคาโดยเสร ตลาดประเภทนจะตองไมมขอจำากดหรอขอกดขวางในการเขามาประกอบธรกจของนกธรกจรายใหม หมายความวาหนวยการผลตใหมๆ จะเขามาประกอบกจการแขงขนกบหนวยธรกจทมอยกอนเมอใดกได หรอในทางตรงกนขามจะเลกกจการเมอใดกได

2. ตลาดแขงขนไมสมบรณ (non-perfect competition market) เนองจากตลาดทมการแขงขนอยางสมบรณเปนตลาดทหาไดยากเพราะเปนตลาดในอดมคตของนกเศรษฐศาสตร ตลาดตามสภาพทแทจรงในโลกนสวนใหญเปนตลาดทมการแขงขนไมสมบรณ ทงน เนองจากสนคาทซอขายในทองตลาดสวนมากมลกษณะไมเหมอนกน ทำาใหผซอเกดความพอใจสนคาของผขายคนหนงมากกวาอกคนหนง นอกจากน ผซอหรอผขายในธรกจมนอยเกนไป จนกระทงมอทธพลเหนอราคาทจำาหนาย กลาวคอ แทนทจะเปนผยอมรบปฏบตตามราคาตลาดกกลบเปนผกำาหนดราคา

เสยเอง สนคาทซอขายในตลาดทวๆไปกมกจะเคลอนยายไปยงทตางๆไมสะดวก เพราะถนนไมด การตดตอสอสารไมด และอาจจะมกฎหมายการหามสงสนคาเขาออกนอกเขตอกดวย ประกอบกบผบรโภคไมคอยจะรอบรในสภาวะของตลาดอยางดจงทำาใหตลาดเปนตลาดทมการแขงขนอยางไมสมบรณ

การพจารณาแบงลกษณะของตลาดทมการแขงขนอยางไมสมบรณอาจจะแบงไดเปน 2 ดาน คอ ดานผขาย กบดานผซอ ดงน 

ตลาดทมการแขงขนอยางไมสมบรณ พจารณาในดานผขาย แบงออกเปน

1.ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (monopolistic competition) ตลาดประเภทนมลกษณะทสำาคญ คอ มผซอและผขายเปนจำานวนมาก และทงผซอและผขายตางมอสระเตมทในการทจะวางนโยบายการขายและการซอของตนโดยไมกระทบกระเทอนคนอน แตสนคาทผลตมลกษณะหรอมาตรฐานแตกตางกนถอเปนสนคาอยางเดยวกน แตกมหลายตรา หลายยหอ การบรรจหบหอ การโฆษณาตางกน เปนเหตใหผซอชอบหรอพงใจในสนคายหอใดยหอหนงโดยเฉพาะ ทำาใหผขายสามารถกำาหนดราคาสนคาของตนไดทงๆทผขายในตลาดชนดนตองแขงขนกบผขายรายอน เชน สนคาผงซกฟอก สบ ยาสฟน ฯลฯ

2.ตลาดทมผขายนอยราย (oligopoly) ตลาดประเภทนจะมผขายเพยงไมกราย และผขายแตละรายจะขายสนคาเปนจำานวนมาก เมอเทยบกบปรมาณสนคาทงหมดในตลาด ถาหากวา ผขายรายใดเปลยนราคาหรอนโยบายการผลตและการขายแลวกจะกระทบกระเทอนตอผผลตรายอนๆ เชน บรษทผขายนำามนในประเทศไทยซงมเพยงไมกราย ผขายแตละบรษทจะตองวางนโยบายของตน ใหสอดคลองกบนโยบายของบรษทอนๆเพอทจะดำาเนนการคารวมกนอยางราบรน และผขายทกคน กมอทธพลตอการกำาหนดราคาและปรมาณสนคาในตลาด ถาบรษทใดเปลยนนโยบายการขายยอมม ผลกระทบกระเทอนตอสนคาชนดนนๆทงหมด เชน ถาบรษทใดบรษท

หนงลดราคา สนคาของคแขงขน กจะลดราคาลงดวยเพอรกษาระดบการขายไว

3.ตลาดผกขาด (monopoly) คอตลาดทมผขายอยเพยงคนเดยว ทำาใหผขายมอทธพลเหนอราคาและปรมาณสนคาอยางสมบรณในการทจะเพมหรอลดราคาและควบคมจำานวนขายทงหมด (total supply) ไดตามตองการ สวนมากจะเปนธรกจขนาดใหญใชเงนลงทนมาก มเทคโนโลยททนสมย ทำาใหธรกจขนาดเลกรายอนๆไมสามารถเขามาแขงขนได ตลาดประเภทน ไดแก บรษทผลตเครองบน เครองจกรกล หรอกจการสาธารณปโภค เชน การเดนรถประจำาทาง โรงงาน ยาสบ ไฟฟา นำาประปา โทรศพท เปนตน

สาเหตของการผกขาด

o ผผลตหรอธรกจผกขาดเปนผควบคมปรมาณวตถดบแตเพยงผเดยว

o เกดจากขอกำาหนดของกฎหมายดวยการมลขสทธหรอการขออนญาตแบบมสมปทานเฉพาะรายธรกจ ทำาใหธรกจอนไมสามารถเขามาแขงขนได

o เปนธรกจอตสาหกรรมขนาดใหญ ใชเงนลงทนสง มประสทธภาพในการผลตดวยเทคโนโลยททนสมย รวมทงมความไดเปรยบทางดานทรพยากรตางๆ ทำาใหเกดลกษณะของการผกขาดธรรมชาต (natural monopoly) ธรกจอนไมสามารถเขามาแขงขนได

ตลาดทมการแขงขนอยางไมสมบรณ พจารณาในดานผซอ แบงออกเปน

1. ตลาดทผซอมลกษณะกงผกขาดและกงแขงขน (monopsonistic competition) ตลาดประเภทนคอตลาดทมผซอเปนจำานวนมาก แตผขายมความพอใจจะขายใหแกผซอบางคนเทานน เมอเปนเชนนผซอจงสามารถทจะกำาหนดราคาในการซอขายไดบาง หรอเปนกรณการซอประเภทท

มผซอบางรายผกขาดการซอแตเพยงผเดยว เชน การซอพนธบตรรฐบาล การซอหนของบรษทเงนทนและหลกทรพย ฯลฯ

2. ตลาดทมผซอนอยราย (oligopsony) คอตลาดทมผซอเพยงไมกราย ถาผซอคนใด เปลยนแปลงปรมาณซอกจะมผลกระทบกระเทอนราคาตลาดและผซอคนอนๆดวย

3. ตลาดทมผซอเพยงคนเดยว (monopsony) เปนตลาดทมผซอเพยงคนเดยว ผซอจงอยในฐานะทจะกำาหนดราคาสนคาเองได เรยกวาเปนผผกขาดในการซอ เชน โรงงานประกอบ รถยนตรบซอแบตเตอรจากโรงงานแบตเตอรแตเพยงผเดยว

อปสงค  อปทาน และการกำาหนดราคา

ภายใตระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยมกลไกราคาจะเปนเครองมอสำาคญ ในการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ กลาวคอ ราคาของสนคาและบรการ จะเปนเครองชใหหนวยธรกจตดสนใจวาจะผลตสนคาและบรการอะไรบาง อยางไร และจำานวนมากนอยเพยงใด ซงในทางเศรษฐศาสตรแลวราคาจะถกกำาหนดมาจากอปสงคและอปทานของตลาด ดงนนในบทนเราจะมาศกษาและทำาความเขาใจเกยวกบเรองดงกลาว 

ความหมายของอปสงค 

อปสงค (demand) หมายถงปรมาณความตองการซอสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคมความเตมใจทจะซอ และสามารถซอหามาไดในขณะใดขณะหนง ณ ระดบราคาตางๆทตลาดกำาหนดมาให จากความหมายดงกลาว จะเหนไดวาอปสงคทมประสทธผล (effective demand) ประกอบดวย 3 สวนทสำาคญ คอ

1. ความตองการซอ (wants) ลำาดบแรกผบรโภคจะตองมความอยากไดในสนคาหรอบรการเหลานนกอน อยางไรกตาม การมแตความ

ตองการไมถอวาเปนอปสงค เพราะอปสงคจะตองเปนความตองการทสามารถซอไดและเกดการซอขายขนจรงๆ

2. ความเตมใจทจะจาย (willingness to pay) คอการทผบรโภคมความยนดทจะยอมเสยสละเงนหรอทรพยสนทตนมอยเพอแลกเปลยนกบสนคาหรอบรการตางๆเหลานนมาเพอใชในการบำาบดความตองการของตน

3. ความสามารถทจะซอ (purchasing power or ability to pay) ถอวาเปนองคประกอบทมความสำาคญ คอไมวาบคคลนนจะมความอยากไดหรอความตองการในสนคาหรอบรการมากนอยเพยงใดกตาม ถาปราศจากความสามารถทจะซอหรอจดหามาแลวการซอขายจรงๆจะไมเกดขน นนคอ จะเปนแตเพยงความตองการทมแนวโนมจะซอ (potential demand) เทานน ซงความสามารถทจะซอโดยปกตจะถกกำาหนดจากขนาดของทรพยสนหรอรายไดทบคคลนนมหรอหามาได โดยมความสมพนธในทศทางเดยวกน กลาวคอ ถามรายไดหรอทรพยสนมากความสามารถ ทจะซอจะมสง ถามนอยกจะมความสามารถซอตำา 

ประเภทของอปสงค1. อปสงคตอราคา (price demand) เปนความตองการซอสนคาหรอ

บรการทสามารถซอได ณ ระดบราคาตางๆของตลาด ตามความหมายทกลาวไวแลว

2. อปสงคตอรายได (income demand) เปนความตองการซอทสามารถซอได ณ ระดบรายไดตางๆของผบรโภคนนๆ

3. อปสงคไขว (cross demand) หรออปสงคตอราคาสนคาชนดอน เปนความตองการซอทสามารถซอไดของสนคาชนดหนงตอราคาสนคาอกชนดหนง ตวอยางเชน อปสงคของปากกาตอราคาของยางลบ หรออปสงคของกาแฟตอราคาของนำาตาล ฯลฯอยางไรกตาม แมวาอปสงคจะมถง 3 ประเภท แตในระดบขนตนนเรา

จะศกษาเฉพาะ อปสงคตอราคา ซงนกเศรษฐศาสตรหรอผสนใจทวไปมกจะนำามาใชในการศกษาและวเคราะหกนมากทสด และในทนเมอกลาวถงอปสงคจะหมายถงอปสงคตอราคานนเอง

กฎของอปสงค 

กฎของอปสงค (Law of Demand) กลาววา ภายใตขอสมมตวาปจจยตวอนๆทมผลตออปสงคมคาคงท (other-things being equal) ปรมาณอปสงคของสนคาชนดใดชนดหนงจะม ความสมพนธในทศทางตรงกนขาม (ผกผน) กบระดบราคาของสนคาชนดนน (inverse relation) กลาวคอ เมอราคาลดลงปรมาณอปสงคจะเพมขน และเมอราคาสงขนปรมาณอปสงคจะลดลง ลกษณะทวไปของเสนอปสงคจงเปนเสนทอดลงจากซายไปขวา (สนคาปกต) ทงน สบเนองมาจากผลรวมของ

1. ผลทางดานรายได (income effect) การทระดบราคาของสนคาหรอบรการมการเปลยนแปลงจะสงผลตอระดบรายไดทแทจรง (real income) ของแตละบคคล กลาวคอ เมอราคาสงขนคนเราจะรสกวาตนเองมรายไดแทจรงลดลง ทงๆทรายไดทเปนตวเงน (money income) มไดเปลยนแปลงไปแตอยางใด เนองจากรายไดทเปนตวเงนจำานวนเทาเดมซอหาสนคาหรอบรการไดในจำานวนทนอยลง และในทางกลบกน ถาราคาสนคาลดลง รายไดทเปนตวเงนจำานวนเทาเดมกซอหาสนคาหรอบรการไดในจำานวนมากขน ซงเทากบวามรายไดทแทจรงเพมขน

2. ผลทางดานการทดแทน (substitution effect) โดยทวไปคนเรามแนวโนมทจะซอสนคาหรอบรการทมราคาลดลง ทดแทนสนคาหรอบรการทราคาสงขนหรอไมเปลยนแปลง นนคอ เมอราคาของสนคาหรอบรการอยางใดอยางหนงลดลง ปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาหรอบรการนนจะเพมขน ตรงกนขาม ถาราคาสงขนอปสงคจะลดลง

ตารางอปสงค ตารางอปสงค (demand schedule) หมายถงตารางตวเลขท

แสดงความสมพนธระหวางปรมาณอปสงคของสนคาหรอบรการอยางใดอยางหนง ณ ระดบราคาตางๆซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1.ตารางอปสงคสวนบคคล (individual demand schedule) เปนตารางตวเลขแสดงปรมาณอปสงค �ในสนคาหรอบรการของบคคลใดบคคลหนง ณ ระดบราคาตางๆ และจากตารางนเราสามารถนำาตวเลขแตละคลำาดบของราคาและปรมาณอปสงคมาพลอตเปนจด และเมอเชอมโยงแตละจดเขาดวยกนกจะไดเสนอปสงคสวนบคคล (individual demand curve) ตามภาพ 6.2 ซงเปนเสนทมลกษณะทอดลงจากซายไปขวา และจากบนลงลาง (สนคาปกต)

2. ตารางอปสงครวม (total demand schedule) เปนตารางตวเลขแสดงปรมาณอปสงคของสนคาหรอบรการของตลาด ซงไดจากการรวมอปสงคของแตละบคคลทงหมดทอยในตลาดเขาดวยกนในแตละระดบราคา และเชนเดยวกน เราสามารถนำาตวเลขแตละคลำาดบมาพลอตและสรางเปนเสนอปสงครวมของตลาด (total demand curve) ไดดงภาพ 6.3 และเราเรยกอปสงครวมไดอกอยางหนงวา อปสงคตลาด (market demand)

ตวกำาหนดอปสงค 

เสนอปสงคทกลาวมาแลวเปนความสมพนธระหวางปรมาณความตองการซอกบราคาของสนคาและบรการนน โดยกำาหนดใหปจจยอนๆคงท หากเรานำาปจจยตวอนเขามาพจารณาจะเหนวาปรมาณความตองการซอสนคาหรอปรมาณอปสงคมไดขนอยกบราคาของสนคาและบรการนนแตเพยงอยางเดยว ยงขนอยกบปจจยตวอนๆซงไดแก

1. ราคาสนคาชนดอน ซงขนอยกบวาเปนสนคาทใชประกอบกนหรอใชทดแทนกน เชน กาแฟกบนำาตาลซงเปนสนคาทใชประกอบกน (complementary goods) ถาราคาของกาแฟสงขน อปสงคในกาแฟจะลดลง ทำาใหปรมาณความตองการซอหรออปสงคในนำาตาลลดลงดวย ในทางกลบกน ถาราคาของกาแฟลดลง อปสงคในกาแฟจะเพมขน สงผลใหอปสงคในนำาตาลเพมขนตาม ดงนนสำาหรบกรณสนคาทใชประกอบกน ราคาของสนคาชนดหนงเพมขน-ลดลง จะทำาใหปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาอกชนดหนงลดลง-เพมขน ตามลำาดบ แตถาเปนสนคาทใชทดแทนกน (substitution goods) เชน เนอไกกบเนอหม เมอราคาของเนอไกสงขน ผบรโภคจะหนไปบรโภคเนอหมแทนเนอไก เนองจากราคาเนอหมถกกวาเนอไกโดยเปรยบเทยบ นนคอ ปรมาณความตองการซอหรออปสงคในเนอไกจะลดลง สวนของเนอหมจะเพมขน ตรงกนขาม ถาราคาเนอไกลดลง จะสงผลใหอปสงคในเนอไกและเนอหมเพมขนและลดลงตามลำาดบ

นนคอ ถาเปนสนคาทใชทดแทนกนราคาของสนคาชนดหนงเพมขน-ลดลง จะทำาใหปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาอกชนดหนงเพมขน-ลดลง ตามลำาดบ

อปสงคดงกลาวคออปสงคไขว ซงเปนอปสงคของสนคาชนดหนงตอราคาของสนคาอกชนดหนง กลาวคอ ราคาของสนคาชนดหนงจะมผลตอปรมาณความตองการซอหรออปสงคของสนคาอกชนดหนงได

2. ระดบรายไดของผบรโภค โดยปกตผบรโภคทมรายไดมากจะมแนวโนมในการบรโภคเพมขน ในทางตรงกนขาม ถามรายไดนอยกจะมแนวโนมการบรโภคลดลง นนคอ ระดบของรายไดจะมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคานนๆ (สนคาปกต)

3. จำานวนของประชากร แนนอนวาจำานวนประชากรกบปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาใดๆจะเปลยนแปลงไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ เมอประชากรเพมขน-ลดลง ความตองการในสนคาและบรการตางๆกจะเพมขน-ลดลงตาม

4. รสนยมของผบรโภค ปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาใดๆขนอยกบ กาลเวลา แฟชน วย เพศ ระดบการศกษา ความชอบ ฯลฯ ซงเปนรสนยมของแตละบคคล ตวอยางเชน อปสงคในกางเกงยนในกลมวยรนจะมากกวาในกลมของผใหญ (วย) อปสงคในเครองสำาอางของกลมผชายจะนอยกวาของกลมผหญง (เพศ) ฯลฯ

5. ฤดกาล เชน ในฤดรอน อปสงคในผาหมจะมนอยลง สวนอปสงคในเครองปรบอากาศและ พดลมจะมเพมขน หรออยางในฤดหนาว อปสงคในครมบำารงผวจะมมากกวาในฤดรอน และในฤดฝนอปสงคในรมจะเพมขนเมอเทยบกบฤดอนๆ เปนตน

6. วฒนธรรม ประเพณ เชน ผบรโภคทนบถอศาสนาอสลามจะไมมอปสงคในเนอหมเลย หรอผบรโภคทเปนชาวจนสวนใหญจะไมนยมการบรโภคเนอวว ทำาใหปรมาณความตองการซอหรออปสงคในเนอววมนอย ฯลฯ

นอกจากปจจยทกลาวมาแลว กอาจจะมปจจยอนๆทเปนตวกำาหนดอปสงคอก เชน การคาดคะเนราคาในอนาคตของผบรโภค กลาวคอ ถาผบรโภคคาดวาในอนาคตราคาสนคาจะสงขน ผบรโภคกจะมอปสงคในสนคาเหลานนในปจจบนเพมขน ตรงกนขาม ถาคาดวาราคาสนคาจะลดลง ผบรโภคกจะชะลอการใชจายในปจจบนลง นนคอ อปสงคของสนคาเหลานนในปจจบนจะนอยลง โดยสรปจะเหนไดวามปจจยตางๆมากมายทเปนตวกำาหนดหรอมอทธพลตอปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาและบรการตางๆ

การเปลยนของอปสงค 

จากหวขอทแลวเราทราบวาอปสงคนนขนอยกบปจจยตางๆมากมาย ดงนนเมอปจจยเหลาน เปลยนแปลงยอมจะมอทธพลตอปรมาณอปสงค ซงการเปลยนแปลงของอปสงคมอยดวยกน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. การเปลยนแปลงปรมาณอปสงค การเปลยนแปลงปรมาณอปสงคเปนการเปลยนแปลง ของอปสงคอนเนองมาจากราคาของสนคาหรอบรการนนเปลยนไป ซงผลของการเปลยนแปลงดงกลาว จะเปนไปตามกฎของอปสงคทวาปรมาณอปสงคจะมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบการเปลยนแปลง ของราคา กลาวคอ เมอราคาของสนคาหรอบรการสงขนปรมาณอปสงคจะลดลง และในทางกลบกน เมอราคาลดลงปรมาณอปสงคจะเพมขน ซงถาพจารณาจากกราฟ การเปลยนแปลงของอปสงค ดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนอปสงคเสนเดมจาก จดหนงไปยงอกจดหนง (ตามภาพ 6.4)

2. การเปลยนแปลงอปสงค การเปลยนแปลงอปสงคเปนการเปลยนแปลงของอปสงคอนเนองมาจากปจจยตวอนๆทไมใชราคาของสนคาหรอบรการนนๆเปลยนแปลง (ราคาคงท) ซงปจจยตางๆเหลาน ไดแก รายไดของผบรโภค ราคาสนคาชนดอน ฯลฯ สำาหรบกรณนถาพจารณาจากกราฟ การเปลยนแปลงอปสงคดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนยายเสนอปสงคไปทงเสนจากเสนเดมไปสเสนใหม โดยถาเสนอปสงคเคลอนยายไปทางขวาของเสนเดมแสดงวาอปสงคเพมขน ถาเคลอนยายไปทางซายแสดงวาอปสงคลดลง (ตามภาพ 6.5)

จากภาพ 6.5 อธบายไดวาเสน D0 เปนเสนอปสงคเดม ซงยงไมมการเปลยนแปลงใดๆ เกดขน เปนปรมาณอปสงค ณ ระดบรายได 10,000 บาทตอเดอน ถาสมมตวารายไดตอเดอนเพมขน เปนเดอนละ 15,000 บาท เสนอปสงคเดมจะเคลอนยายไปทางขวามอของเสน D0 เปนเสน D1 และในทางกลบกน ถารายไดตอเดอนลดลงเหลอเปนเดอนละ 7,500 บาท เสน D0 จะเคลอนยายมาทางซายมอของเสน D0 เปนเสน D2 ซงจะเหนไดวาในกรณ

ขางตนราคาของสนคาและบรการนนไมไดเปลยนแปลง แตการเปลยนแปลงอปสงคดงกลาวเกดขนจากการเปลยนแปลงอนเนองมาจากปจจยอน ในทนคอรายไดเปลยนไป ซงเสนอปสงคจะไมเปลยนไปในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนเดม แตจะมการเคลอนยายไปทางซายมอ/ขวามอของเสนอปสงคเดม แลวแตกรณ

ความหมายของอปทาน 

อปทาน (supply) หมายถงปรมาณความตองการเสนอขายสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนง ทผผลตหรอผประกอบการมความเตมใจทจะเสนอขาย และสามารถจดหามาขายหรอใหบรการไดในขณะใดขณะหนง ณ ระดบราคาตางๆทตลาดกำาหนดมาให 

จากความหมายของอปทาน จะเหนไดวาอปทานประกอบดวย 2 สวนสำาคญ คอ

1. ความเตมใจทจะเสนอขายหรอใหบรการ (willingness) กลาวคอ ณ ระดบราคาตางๆ ทตลาดกำาหนด

มาให ผผลตหรอผประกอบการมความยนดหรอเตมใจทจะเสนอขายสนคาหรอใหบรการตามความตองการซอของผบรโภค

2. ความสามารถในการจดหามาเสนอขายหรอใหบรการ (ability to sell) กลาวคอ ผผลต หรอผประกอบการจะตองจดหาใหมสนคาหรอบรการอยางเพยงพอทจะตอบสนองความตองการซอของผบรโภค ณ ระดบราคาของตลาดในขณะนนๆ (สามารถเสนอขายหรอใหบรการได) เมอกลาวถงคำาวา อปทาน จะเปนการมองทางดานของผผลตซงตรงขามกบอปสงคทเปนการมองทางดานของผบรโภค ในทางเศรษฐศาสตรแลว ความสมพนธของราคาสนคาทมตออปทานของสนคานนจะเปนไปตามกฎของอปทาน(Law of Supply)

กฎของอปทาน กฎของอปทานกลาววา ภายใตขอสมมตวาปจจยตวอนๆทมผลตอ

อปทานมคาคงท ปรมาณอปทานของสนคาชนดใดชนดหนงจะเปลยนแปลงไปในทศทางเดยวกนกบราคาของสนคาชนดนน กลาวคอ เมอราคาสนคาสงขนปรมาณอปทานจะเพมขน เนองจากผผลตมความตองการทจะเสนอขายมากขน เพราะคาดการณวาจะไดกำาไรสงขน ในทางกลบกน เมอราคาสนคาลดลงปรมาณอปทานจะนอยลง เนองจากคาดการณวากำาไรทไดจะลดลง ลกษณะทวไปของเสนอปทานจงเปนเสนทมลกษณะทลากเฉยงขนจากซายไปขวา 

ตารางอปทาน 

ในทำานองเดยวกนกบตารางอปสงค ตารางอปทาน (supply schedule) เปนตารางตวเลขทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณอปทานของสนคาหรอบรการอยางใดอยางหนง ณ ระดบราคาตางๆ ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1.ตารางอปทานสวนบคคล (individual supply schedule) เปนตารางตวเลขแสดงปรมาณอปทานในสนคาหรอบรการของบคคลใดบคคลหนง ณ ระดบราคาตางๆและเชนเดยวกนกบกรณของอปสงค จากตารางนเราสามารถนำาตวเลขแตละคลำาดบของราคาและปรมาณอปทานมา พลอตเปนจด และเมอเชอมโยงจดเหลานเขาดวยกนจะไดเสนอปทานสวน

บคคลตามภาพ 6.7 ซงเปนเสนทมลกษณะเฉยงขนจากซายไปขวาตามกฎของอปทาน

2.ตารางอปทานรวม (total supply schedule) เปนตารางตวเลขแสดงปรมาณอปทานของสนคาหรอบรการของตลาดซงไดจากการรวมอปทานของผผลตหรอผประกอบการทกรายทงหมดทอยในตลาดเขาดวยกนในแตละระดบราคา และเชนเดยวกน เราสามารถนำาตวเลขแตละคลำาดบของราคาและปรมาณอปทานรวมมาพลอตและสรางเปนเสนอปทานรวมของตลาดไดดงภาพ 6.8 และเราสามารถเรยกอปทานรวมไดอกอยางหนงวา อปทานตลาด (market supply)

จากตารางและภาพ 6.8 แสดงวาถาปจจยอนคงทเมอราคาของสนคาหรอบรการสงขน ทงอปทานสวนบคคลและอปทานรวมจะเพมขน และในทางกลบกน เมอราคาลดลงปรมาณอปทาน ทงสองประเภทจะลดลงดวย และถาพจารณาจากกราฟจะเหนไดวาลกษณะของทงเสนอปทานสวนบคคล และอปทานรวมจะเปนเสนทลากเฉยงขนจากซายไปขวา ซงเปนไปตามกฎของอปทานทวาราคาของสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงจะเปนปฏภาคโดยตรงกบปรมาณความตองการเสนอขายหรออปทานในสนคาชนดนน โดยอยภายใตขอสมมตวาปจจยอนๆคงท

ตวกำาหนดอปทาน 

เสนอปทานทกลาวมาแลวเปนความสมพนธระหวางปรมาณความตองการขายกบราคาของสนคาหรอ

บรการนน โดยกำาหนดใหปจจยอนๆคงท หากเรานำาปจจยตวอนเขามาพจารณา จะเหนวาปรมาณความตองการขายสนคาหรอปรมาณอปทานมไดขนอยกบราคาของสนคาหรอบรการนนแตเพยงอยางเดยว แตยงขนอยกบปจจยตวอนๆซงไดแก

1. ตนทนการผลต เปนทยอมรบกนทวไปวาปรมาณความตองการเสนอขายหรออปทานจะเปลยนแปลงไปในทศทางกลบกนกบตนทนการผลตของผลผลตหรอสนคาหรอบรการนนๆ กลาวคอ ภายใตตนทนการผลตระดบหนงถาตนทนการผลตตอหนวยของสนคาหรอบรการสงขน ความสามารถในการเสนอขายหรออปทานจะมปรมาณนอยลง ถาตนทนการผลตตอหนวยลดลงปรมาณอปทานจะมมากขน

2. ราคาสนคาชนดอน การเปลยนแปลงของราคาสนคาชนดหนงอาจมผลกระทบตอปรมาณความตองการเสนอขายหรออปทานของสนคาชนดหนงได เชน ถาราคาสมลดลง ชาวสวนอาจหนไปปลกมะนาวแทน ทำาใหปรมาณความตองการขายสมลดลง สวนของมะนาวเพมขน เนองจากผผลตรายดงกลาวคาดวาตนจะไดรบกำาไรเพมขนจากการปลกมะนาวแทนสม

3. เทคโนโลยการผลต ความกาวหนาทางเทคโนโลยมผลทำาใหตนทนการผลตตอหนวยลดลง เนองจากปจจยการผลตจำานวนเทาเดมผผลตสามารถผลตสนคาไดปรมาณมากขน นนคอ ความสามารถในการเสนอขายหรออปทานของสนคาของผผลตมเพมขน

4. ราคาปจจยการผลต เนองจากราคาปจจยการผลตเปนตวกำาหนดตนทนการผลตของสนคาหรอบรการ ซงการเปลยนแปลงของราคาปจจยการผลตทำาใหตนทนการผลตเปลยนแปลงในทศทางเดยวกน เชน ถาคาจางแรงงานสงขนจะทำาใหตนทนการผลตสนคาโดยทวไปสงขน สงผลใหปรมาณความตองการเสนอขายหรออปทานลดลงได และถากลบกนกจะใหผลในทางตรงกนขาม

5. ภาษ จำานวนภาษทรฐบาลจดเกบจากการขายสนคาและบรการเปนปจจยหนงทเปนตวกำาหนดตนทนการผลตของสนคาและบรการ ถารฐบาลเกบภาษในอตราสงจะทำาใหตนทนการผลตสนคาสงขน ทำาใหอปทาน

ลดลง แตถารฐบาลเกบภาษในอตราลดลง ทำาใหตนทนการผลตสนคาลดลง และอปทานจะเพมขน

6. จำานวนผผลตในตลาด ปรมาณความตองการเสนอขายสนคาและบรการหรออปทานจะเปลยนแปลงในทศทางเดยวกนกบจำานวนผผลตหรอผประกอบการทมอยในตลาด นนคอ ถาตลาดมจำานวนผผลตมากจะมปรมาณอปทานมาก และถามผผลตนอยจะมปรมาณอปทานนอย

7. การคาดการณราคาสนคาในอนาคต ถาผผลตคาดการณวาราคาสนคาในอนาคตจะสง ขน ผผลตจะชะลอปรมาณการเสนอขายในปจจบนลง เพอจะเกบไวรอขายในอนาคต (อปทานลดลง) ในทางกลบกน ถาคาดการณวาราคาสนคาในอนาคตจะลดลง ผผลตจะเพมปรมาณการเสนอขายในปจจบนมากขน (อปทานเพมขน)

8. สภาพดนฟาอากาศ สวนใหญจะมอทธพลตอผลผลตทางการเกษตร ถาฝนฟาตกตองตามฤดกาลผลผลตกจะมมากและอดมสมบรณ แตถาสภาพดนฟาอากาศไมดปรมาณผลผลตกจะมนอย

การเปลยนของอปทาน 

จากหวขอทแลวเราทราบวาอปทานนนขนอยกบปจจยตางๆมากมาย ดงนนเมอปจจยเหลาน เปลยนแปลงยอมจะมอทธพลตอปรมาณอปทาน ซงการเปลยนแปลงของอปทานมอยดวยกน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. การเปลยนแปลงปรมาณอปทาน การเปลยนแปลงปรมาณอปทานเปนการเปลยนแปลง ของอปทานอนเนองมาจากราคาของสนคาหรอบรการนนเปลยนไป ซงผลของการเปลยนแปลงดงกลาว จะเปนไปตามกฎของอปทานทวาปรมาณอปทานจะมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบการเปลยนแปลง ของราคา คอเมอราคาของสนคาหรอบรการสงขนปรมาณอปทานจะเพมขน เมอราคาลดลงปรมาณอปทานจะลดลง ซงถาพจารณาจากกราฟการเปลยนแปลงของอปทานดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลง ในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนอปทานเสนเดม จากจดหนงไปยงอกจดหนง (ดงภาพ 6.9)

2.การเปลยนแปลงอปทาน การเปลยนแปลงอปทานเปนการเปลยนแปลงของอปทานอนเนองมาจากปจจยอนๆทไมใชราคาของสนคาหรอบรการนนๆเปลยนแปลง (ราคาคงท) ซงปจจยตางๆเหลาน ไดแก เทคโนโลยการผลต ราคาปจจยการผลต ฯลฯ สำาหรบกรณนถาพจารณาจากกราฟการเปลยนแปลงของอปทานดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนยายเสนอปทานไปทงเสนจากเสนเดมไปสเสนใหม โดยถาเสนอปทานเคลอนยายไปทางขวาของเสนเดมแสดงวาอปทานเพมขน ถาเคลอนยายไปทางซายแสดงวาอปทานลดลง (ตามภาพ 6.10)

จากภาพ 6.10 อธบายไดวาเสน S0 เปนเสนอปทานเดมซงยงไมมการเปลยนแปลงใดๆ เกดขน เปนปรมาณอปทาน ณ อตราคาจางแรงงานขนตำาเทากบ 130 บาทตอวน ถาสมมตวาอตราคาจางแรงงานขนตำาตอวนเพมขนเปนวนละ 150 บาท เสนอปทานเดมจะเคลอนยายไปทางซายมอของเสน S0 เปนเสน S2 และถาอตราคาจางแรงงานขนตำาตอวนลดลงเหลอวน

ละ 110 บาท เสน S0 จะเคลอนยายมาทางขวามอของเสน S0 เปนเสน S1 ซงจะเหนไดวาในกรณดงกลาวราคาของสนคาหรอ บรการนนไมไดเปลยนแปลง แตการเปลยนแปลงของอปทานดงกลาวเกดขนจากการเปลยนแปลงอนเนองมาจากปจจยอนๆ ในทนคออตราคาจางแรงงานขนตำา (ราคาปจจยการผลต) เปลยนไป ซงเสนอปทานไมเปลยนไปในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนเดมแตจะมการเคลอนยายไปทางซายมอหรอ ขวามอของเสนอปทานเดม แลวแตกรณ

ราคาและราคาดลยภาพ ในระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยมนกเศรษฐศาสตรเชอวา

ราคาของสนคาและบรการจะถกกำาหนดโดยอปสงคและอปทานของตลาด เนองจากอปสงคจะแสดงถงพฤตกรรมของผบรโภคในการซอสนคาชนดหนงเปนปรมาณเทาใดในแตละระดบราคา สวนอปทานจะเปนการแสดงถง พฤตกรรมของผผลตในการขายสนคาชนดนนเปนปรมาณเทาใดในแตละระดบราคา โดยปกตแลว ปรมาณความตองการซอหรออปสงคในสนคาไมจำาเปนจะตองเทากบปรมาณความตองการเสนอขายหรอ อปทานในสนคา ณ ขณะใด พฤตกรรมการเปลยนแปลงของราคาสนคาจะเปนไปตามกฎของอปสงคและอปทานดงน 

ถาอปสงคของสนคาชนดใดชนดหนงมปรมาณมากกวาอปทานของสนคาชนดนน ราคาสนคานนจะมแนวโนมสงขน และเมอราคาสนคาสงขนจะทำาใหอปทานเพมขน อปสงคลดลง ตรงกนขาม ถาอปสงคมปรมาณนอยกวาอปทาน ราคาสนคานนจะมแนวโนมลดลง และเมอราคาสนคาลดลงจะทำาใหอปทานลดลง อปสงคเพมขน การเปลยนแปลงของอปสงคและอปทานของสนคาจะเคลอนไหว สลบไปมาอยางนเรอยไป จนกระทงเขาสดลยภาพของตลาด ณ จดทปรมาณอปสงคเทากบปรมาณอปทาน เราเรยกระดบราคาดงกลาววาราคาดลยภาพ (equilibrium price) 

ราคาดลยภาพหมายถงระดบราคา ณ จดทปรมาณอปสงคเทากบปรมาณอปทาน (ดลยภาพ ของตลาด) หรอกลาวอกนยหนงวาเปนราคาทความตองการเสนอซอเทากนพอดกบความตองการ เสนอขาย ถาพจารณา

จากกราฟ ราคาดลยภาพจะเปนระดบราคา ณ จดทเสนอปสงคตดกบเสนอปทาน 

จากตารางและภาพ 6.11 ราคาดลยภาพเทากบ 14 บาท ปรมาณดลยภาพเทากบ 70 หนวย (ปรมาณอปสงคเทากบปรมาณอปทาน) 

ระดบราคาทอยเหนอราคาดลยภาพจะทำาใหเกดภาวะสนคาลนตลาด (excess supply or surplus) เนองจากระดบราคาดงกลาวสงกวาทควรจะเปน ทำาใหผผลตมความตองการทจะเสนอขายมาก แตผบรโภคมความตองการซอนอย เกดความไมสมดล ณ ระดบราคาดงกลาว ถาผผลตมความตองการทจะขายกจะตองลดราคาลงมา เพอกระตนหรอจงใจผบรโภคใหตดสนใจซอ (มความตองการซอ) มากขน โดยสรป ราคาจะมแนวโนมลดลงจากเดมจนเขาสราคาดลยภาพ ในทางกลบกน ถาราคาอยตำากวาราคาดลยภาพจะทำาใหเกดภาวะสนคาขาดตลาด (excess demand or shortage) ซงราคาดงกลาว ตำากวาทควรจะเปน ทำาใหผผลตมความตองการทจะเสนอขายนอย แตผบรโภคกลบมความตองการซอมาก เกด

ความไมสมดล เมอผบรโภคมความตองการซอมาก (อปสงคเพม) สงผลใหราคาสนคามแนวโนมสงขน เพอจงใจใหผผลตเสนอขายสนคามากขน ในทสดราคาจะมแนวโนมเขาสราคาดลยภาพ 

กลาวโดยสรป ระดบราคาทอยสงกวาหรอตำากวาราคาดลยภาพจะเปนระดบราคาทไมมเสถยรภาพ ราคาทอยสงกวาราคาดลยภาพจะมแนวโนมลดลงมา สวนราคาทอยตำากวาราคาดลยภาพ จะมแนวโนมสงขน จนในทสดเขาสดลยภาพของตลาด ซงเปนระดบราคาทคอนขางจะมเสถยรภาพ เปนระดบราคา ณ จดทอปสงคเทากบอปทาน (เสนอปสงคตดกบเสนอปทาน)

บทบาทของรฐบาลทมผลกระทบตอดลยภาพของตลาด 

จากการทเราไดทำาการศกษาเรองของอปสงค อปทาน และดลยภาพของตลาดมาแลว ตอไปเราจะศกษาบทบาทของรฐบาลทเขาไปแทรกแซงตลาดโดยใชนโยบายการควบคมราคา ซงมผลกระทบตอดลยภาพของตลาด  การควบคมราคา (price control) คอการทรฐบาลยนมอเขามาใหความชวยเหลอเพอทำาใหราคาสนคามเสถยรภาพ ทงน เพราะสนคาบางชนดราคาไมคอยมเสถยรภาพ กลาวคอ เมอปรมาณการผลตเปลยนแปลงไปมกจะทำาใหราคาเปลยนแปลงไปดวย ซงอาจจะสงหรอตำาเกนไปจนทำาใหผบรโภคหรอผผลตไดรบความเดอดรอน ดงนนรฐบาลจงเขามาใหความชวยเหลอทงทางดานผบรโภคและผผลต มาตรการทใชโดยทวๆไปแบงออกเปน 2 กรณ คอ

1. การกำาหนดราคาขนสง (maximum price control)

การควบคมราคาขนสงเปนมาตรการทรฐบาลควบคมราคาเพอใหความชวยเหลอผบรโภคทไดรบความเดอดรอนจากการทสนคาทจำาเปนแกการดำารงชวตมราคาสงขน การควบคมราคาขนสงรฐบาลจะกำาหนดราคาขายสงสดของสนคานนไว และหามผใดขายสนคาเกนกวาราคาทรฐบาลกำาหนด

จากภาพ 6.12 ณ ระดบราคา OP0 ซงเปนราคาดลยภาพ รฐบาลมความเหนวาเปนราคา ทสงเกนไป ซงทำาใหผบรโภคเดอดรอน รฐบาลจำาเปนตองกำาหนดใหผขายขายสนคานนในราคาเพยง OP1 ซงเมอราคาลดลงเหลอ OP1 จะทำาใหผขายมความตองการขายลดนอยลงคอ OQ1 แตทางดานผซอตองการซอสนคานนเพมขนเปน OQ2 ดงนนทำาใหสนคาขาดตลาดหรอไมเพยงพอแกการจำาหนาย อยเทากบ Q1Q2 เมอเกดสนคาขาดตลาด รฐบาลจงตองดำาเนนมาตรการตอมาคอการใชวธการปนสวน สนคา (rationing) การปนสวนสนคานจะชวยใหผบรโภคไดรบสนคาไปบรโภคอยางทวถงกน หรอรฐบาล อาจดำาเนนมาตรการจดหาสนคามาจำาหนายเพมเตมโดยการสงซอสนคาจากตางประเทศหรอทอนใดเพอชดเชยสวนทขาดนน 

2. การกำาหนดราคาขนตำา (minimum price control)

การควบคมราคาขนตำาเปนมาตรการทรฐบาลควบคมราคาเพอใหความชวยเหลอผผลตไมใหไดรบความเดอดรอนจากการทราคาสนคาทผลตไดตำาเกนไปไมคมทนทลงไป การควบคมราคาขนตำาสวนใหญจะควบคมสนคาทเปนสนคาเกษตรซงรฐบาลเหนวาราคาผลผลตตำาเกนไปทำาใหเกษตรกรเดอดรอน การควบคมราคาขนตำานนรฐบาลจะกำาหนดราคาซอขายสนคาไมใหตำากวาทรฐบาลกำาหนด ภาพ 6.13 การเกดอปทานสวนเกนเนองจากการกำาหนดราคาขนตำา

จากภาพ 6.13 ณ ระดบราคา OP0 รฐบาลมความเหนวาเปนราคาทตำาเกนไปทำาใหผผลต เดอดรอน รฐบาลจะประกาศใหผรบซอสนคาตองรบซอสนคาในราคา OP1 ซงเมอราคาอยท OP1 จะทำาใหความตองการซอสนคาลดลงจาก OQ0 เปน OQ1 และความตองการขายสงขนจาก OQ0 เปน OQ2 ดงนนจงทำาใหสนคาลนตลาดหรอจำาหนายไมหมดอยเทากบ Q1Q2 เมอสนคาลนตลาด รฐบาลจงตองดำาเนนมาตรการตอมาคอตองใชวธรบซอสนคา (purchase policy) สวนทขายไมหมด โดยอาจจะระบายไปขายตางประเทศ หรอซอเกบไวแลวคอยนำาออกจำาหนายเมอสนคาขาดตลาดในเวลาตอไป

รายไดประชาชาต

การจดทำาบญชรายไดประชาชาต (national income account) นบวาเปนสงทมความสำาคญยงตอการศกษาวชาเศรษฐศาสตรมหภาค เนองจากตวเลขรายไดประชาชาตเปนเครองมอหลกทนกเศรษฐศาสตรใชในการวดระดบของการดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของแตละประเทศในรอบระยะเวลาหนง ปจจบนทกประเทศในโลกไดมการศกษาตวเลขดงกลาวเพอใชเปนเครองวดถงฐานะทางเศรษฐกจและระดบการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศนนๆ หรอนำามาใชเพอเปรยบเทยบฐานะทางเศรษฐกจระหวางประเทศของตนกบประเทศอน ประเทศไทยไดเรมมการจดทำาบญชรายไดประชาชาตตงแตป พ.ศ. 2493 ปจจบนการจดทำาบญชดงกลาว อยในความ

รบผดชอบของกองบญชประชาชาต สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สำานกนายกรฐมนตร 

ความหมายของรายไดประชาชาต 

รายไดประชาชาต (national income) หมายถงรายไดของประชากรในประเทศใดประเทศหนงรวมกนในชวงเวลาใดเวลาหนง หรอมลคาของสนคาและบรการรวมทงหมดทประชากรของประเทศนนผลตไดในรอบระยะเวลาหนง (ปกต 1 ป)

คำาวา รายไดประชาชาต เปนคำากลางๆทกลาวถงผลผลตหรอรายไดรวมของชาต ซงในทางเศรษฐศาสตรไดมการจำาแนกประเภทของรายไดประชาชาตออกเปน 6 ประเภทดงน 

1. ผลตภณฑภายในประเทศเบองตน (Gross Domestic Product, GDP) คอมลคาของสนคาและบรการขนสดทายทผลตไดภายในประเทศ โดยยดอาณาเขตพนทของประเทศเปนสำาคญ กลาวคอ สนคาและบรการใดกตามทผลตขนภายในประเทศใดจะถอเปนผลผลตภายในประเทศนน โดยไมคำานงวาทรพยากรทนำามาผลตสนคานนเปนของชนชาตใด กลาวคอ ชาวตางประเทศทนำาทรพยากรเขามาตงโรงงานผลตสนคาในประเทศไทย ผลผลตทไดจะรวมอยใน GDP ของไทย ในทางตรงขาม คนไทยทนำาทรพยากรออกไปผลตสนคาในตางประเทศ ผลผลตทไดกจะรวมอยใน GDP ของประเทศนน จะไมนำามารวมไวใน GDP ของประเทศไทย 

2. ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (Gross National Product, GNP) คอมลคาสนคาและบรการขนสดทายทผลตขนดวยทรพยากรของประเทศในระยะเวลาหนง ใหสงเกตวาสนคาทผลตขนดวยทรพยากรของประเทศไมจำาเปนตองมมลคาเทากบสนคาทผลตภายในประเทศเสมอไป อาจแตกตางกนไดถาหากมการนำาทรพยากรออกไปผลตในประเทศอน และ/หรอประเทศอนนำาทรพยากรเขามาผลตในประเทศไทย ดงนน GNP จะเทากบ GDP เฉพาะเมอไมมการเคลอนยายทรพยากรระหวาง

ประเทศ แตถามการเคลอนยายทรพยากรระหวางประเทศ GNP จะตางกบ GDP เทากบรายไดสทธจากตางประเทศ โดยเขยนเปนสมการดงน

GNP = GDP + รายไดสทธจากตางประเทศ

3. ผลตภณฑประชาชาตสทธ (Net National Product, NNP) คอผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP) หกดวยคาเสอมราคา เหตทนำาคาเสอมราคามาหก ออกเพราะตองการเฉพาะมลคาของผลผลตสทธทประเทศผลตไดแทจรง โดยทวไปในการผลตสนคานนทนสวนหนงจะถกใชหมดไปในการผลตในลกษณะททำาใหทนนนเกดการสกหรอหรอเสอมคาลงไปทละนอย ดวยเหตน สวนหนงของสนคาและบรการทผลตไดในงวดนนจงตองใชสำาหรบทดแทนทนเกา ทสกหรอไป ดงนนสนคาและบรการทผลตไดทงหมดจงยงไมใชผลตภณฑสทธทระบบเศรษฐกจผลตไดแทจรง จำาเปนตองหกดวยคาเสอมราคาเสยกอน 

4. รายไดประชาชาต (National Income, NI) รายไดประชาชาตหมายถงผลตภณฑประชาชาตสทธนนเอง แตแตกตางจากผลตภณฑ ประชาชาตสทธ (NNP) ทกลาวมาแลวคอ NI เปนผลตภณฑประชาชาตสทธตามราคาปจจยการผลต (NNP at factor costs) แต NNP เปนผลตภณฑตามราคาตลาด (NNP at market prices) ดวยเหตน เพอปองกนการสบสนจงไดเรยกชอแตกตางกน ขอแตกตางระหวางราคาปจจยการผลต (factor costs) และราคาตลาด (market price) คอ ราคาปจจยผลตหมายถงคาใชจายโดยตรงในการผลต ซง ไดแก คาจาง คาเชา ดอกเบย และกำาไร สวนราคาตลาดนอกจากจะรวมราคาปจจยการผลตแลว ยงรวม ภาษทางออมธรกจ (indirect business tax) ไวดวย ดวยเหตน การหามลคารายไดประชาชาตจาก NNP จงจำาเปนตองหกดวยภาษทางออมธรกจดงน

NI = NNP - ภาษทางออมธรกจในกรณทไมมภาษทางออมธรกจ รายไดประชาชาตและ NNP จะมคาเทา

กนพอด 

5. รายไดสวนบคคล (Personal Income, PI) คอรายไดทงหมดกอนหกภาษ เงนไดทครวเรอนไดรบจรง (income received) แตกตางจากรายไดประชาชาต คอ รายไดประชาชาตเปนรายไดทเกดขนจรงจากการผลต (income earned) ซงไมจำาเปนตองกลายเปนรายไดสวนบคคลทงหมด เพราะแมรายไดจะเกดขนแลวกตาม แตถา หนวยผลตไมจายใหแกครวเรอนแลวกไมถอเปนรายไดสวนบคคล ไดแก ภาษประกนสงคม ภาษเงนได บรษท (corporate income tax) เงนกำาไรทยงไมไดนำามาจดสรร (undistributed profit) เหลานไมถอเปนรายไดสวนบคคล นอกจากน รายไดสวนบคคลยงประกอบดวยรายไดทไมไดเกดจากการผลต โดยตรงอกดวย เชน เงนโอนตางๆ ดอกเบยทเอกชนไดรบจากรฐบาล เปนตน ดงนนการคำานวณรายไดสวนบคคลจากรายไดประชาชาตจงเปนดงน

รายไดสวนบคคล = รายไดประชาชาต - (ภาษประกนสงคม + ภาษรายไดบรษท + กำาไรทยงไมไดจดสรร) + เงนโอน +

ดอกเบยทเอกชนไดรบจากรฐบาล6. รายไดทใชจายไดจรง (Disposable Income, DI) รายได

ทงหมดทครวเรอนไดรบมา (PI) สวนหนงจะตองนำามาเสยภาษเงนไดสวนบคคล (personal income tax) ทเหลอจงจะสามารถนำาไปใชจายได รายไดชนดนแสดงถงอำานาจซอ (purchasing power) ทแทจรงของประชาชน รวมทงความสามารถในการออมดวย

DI = PI - ภาษเงนไดประโยชนของรายไดประชาชาต

1. ในดานการวเคราะหภาวะเศรษฐกจของประเทศ ระดบรายไดประชาชาตจะเปนเครองชภาวะเศรษฐกจของประเทศวารงเรองหรอตกตำา

2. ใชเปรยบเทยบฐานะทางเศรษฐกจ ตวเลขรายไดประชาชาตจะชใหเหนฐานะทางเศรษฐกจของประเทศเมอเทยบเคยงกบประเทศอน และเปนชองทางใหศกษาภาวการณวารฐบาลจะเรงรดพฒนาเศรษฐกจในสาขาใดจงจะเจรญกาวหนาทดเทยมกบประเทศทพฒนาแลว

3. ใชเปรยบเทยบฐานะทางเศรษฐกจของประเทศในระยะเวลาตางๆกน เชน เปรยบเทยบ ฐานะทางเศรษฐกจของประเทศเมอป พ.ศ. 2530 และ 2537 ฯลฯ

4. ใชกำาหนดนโยบายเศรษฐกจของประเทศ ตวเลขรายไดประชาชาตจะเปนเครองมอสำาคญในการพจารณากำาหนดนโยบายหรอวางแผนเศรษฐกจของประเทศ

 การคำานวณรายไดประชาชาต 

จากการทระบบเศรษฐกจมการซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการและปจจยการผลตตางๆ โดยใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน ดงนนการทำาความเขาใจวธการคำานวณรายไดประชาชาตสามารถทำาไดโดยการพจารณาจากกระแสการหมนเวยนของธรกรรมทางเศรษฐกจหรอวงจรเศรษฐกจ โดยถาเราพจารณาระบบเศรษฐกจอยางงายๆซงประกอบดวยหนวยครวเรอนและหนวยธรกจ และสมมตวาระบบเศรษฐกจเปนระบบเศรษฐกจ แบบปด ไมมการตดตอทางเศรษฐกจกบตางประเทศและไมมรฐบาล ครวเรอนจะใชรายไดทงหมดจายไปในการซอสนคาและบรการ (ไมมการออม) และหนวยธรกจนำาเงนทไดจากการขายสนคาและบรการจายเปนคาปจจยการผลตทงหมด 

จากภาพ 7.1 ครวเรอนผเปนเจาของปจจยการผลต ซงไดแก ทดน แรงงาน ทน และการประกอบการ จะนำาปจจยการผลตเหลานไปขายใหกบหนวยธรกจ โดยครวเรอนจะไดรบผลตอบแทนในรปของคาเชา คาจาง ดอกเบย และกำาไร ตามลำาดบ หนวยธรกจเมอไดปจจยมาแลวกนำาไปผลตเปนสนคาและบรการแลวขายตอใหกบครวเรอน ครวเรอนจะตองจายเงนคาซอสนคาและบรการใหแกหนวยธรกจ หมนเวยนเชนนเรอยไป 

กลาวไดวารายไดของครวเรอนกคอรายจายของหนวยธรกจ และรายจายของครวเรอนกคอรายไดของหนวยธรกจ ซงทงรายไดและรายจายจะมคาเทากบมลคาของสนคาและบรการทงหมดทระบบเศรษฐกจนนผลตขนมาได ดงนนการคำานวณรายไดประชาชาตไมวาจะคำานวณทางดานรายไดหรอรายจาย หรอมลคาของสนคาและบรการ จะไดผลลพธออกมาเทากน เพราะฉะนนเราสามารถคำานวณรายไดประชาชาตได 3 วธดวยกน คอ

1. การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานผลผลต (product approach)

2. การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายได (income approach)

3. การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายจาย (expenditure approach)

การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานผลผลต  ซงแบงออกเปน 2 วธ คอ

1. คำานวณจากการรวมมลคาของสนคาและบรการขนสดทาย (final products) ทระบบเศรษฐกจนนผลตไดในรอบระยะเวลาหนง สนคาและบรการขนสดทายหมายถงสนคาและบรการทผานกระบวนการผลตตางๆซงพรอมทจะนำาไปอปโภคบรโภคโดยตรง เชน ขาวเปลอกทอยในโรงสจะถอวาเปนสนคาหรอบรการขนกลาง (intermediate products) สวนขาวสารทผบรโภคซอไปรบประทานเปนสนคาหรอบรการขนสดทาย

อยางไรกตาม การคำานวณรายไดประชาชาตตามวธนคอนขางยงยากในทางปฏบตเนองจากเกดปญหาในเรองของการนบซำา ทงน เพราะเปนการยากทจะแยกไดอยางชดเจนวาสนคาใดเปนสนคาหรอบรการขนกลางหรอขนสดทาย ดงนนตวเลขทคำานวณไดจงสงกวาตวเลขทแทจรง ตวอยางเชน ผผลตรายทหนงปลกไผมลคารวม 10 ลานบาท รายทสองนำาไผมาแปรรปเปนกระดาษแลวขายตอใหโรงงานทำาสมดในมลคา 15 ลานบาท และโรงงานนำากระดาษมาทำาเปนสมดแลวจงขายใหผบรโภคคดเปนมลคารวม 20 ลานบาท ถาเรารวมมลคาของสนคาและบรการทผผลตทงสามรายผลตขนมาจะ

ไดเทากบ 45 ลานบาท จะเหนไดวามลคาดงกลาวสงกวาทควรจะเปนเนองจากมการนบมลคาไผซำาถง 3 ครง เพราะฉะนนการคำานวณทถกตองถาตองการวดมลคาของสนคาหรอบรการทผลตขนมาไดจรงเราจะตองวดจากมลคาของสนคาและบรการขนสดทายเทานน ซงจากตวอยางจะไดเทากบ 20 ลานบาท

2. คำานวณจากมลคาเพมในการผลตสนคาและบรการแตละขน เพอหลกเลยงปญหาการนบซำาดงกลาว เราสามารถคำานวณมลคาของสนคาและบรการจากมลคาเพม (value added) ของสนคาและบรการในแตละขนแทนได

มลคาเพม หมายถงมลคาของสนคาและบรการทเพมขนเมอผานการผลตแตละขน นนคอ มลคาเพมจะเปนมลคาของสนคาและบรการทจำาหนายออกจากหนวยธรกจหกลบดวยตนทนการผลตทงหมดในขนตอนกอนหนา จากตวอยาง เราสามารถคำานวณมลคาของสนคาและบรการทผลตขนมาไดดงน

ในทนถอวาไผและกระดาษเปนสนคาขนกลาง สวนสมดเปนสนคาขนสดทาย เพราะฉะนนไมวาเราจะวดมลคาของสนคาและบรการจากสนคาขนสดทายทเดยวหรอจากผลรวมของมลคาเพมในแตละขน ตงแตการผลตไผจนถงสมดกจะไดมลคาเทากนคอ 20 ลานบาท ดงนนสรปไดวาการวดมลคาของสนคาและบรการทระบบเศรษฐกจผลตขนมาได เราสามารถคำานวณจากมลคาของสนคาและบรการขนสดทายเพยงขนเดยว หรอมลคาเพมของ

สนคาและบรการทผลตขนในแตละขนรวมกนกได การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานผลผลตเปนการรวมมลคาตามราคาตลาดของสนคาและบรการทงหมดทระบบเศรษฐกจผลตขนมาไดรวมกนทกประเภทของสนคาและบรการ ดงรายละเอยดตามตารางตอไปน 

การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายได 

การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายไดคำานวณจากการรวมรายไดของเจาของปจจยการผลตทกประเภททมสวนรวมในการผลตของระบบเศรษฐกจ ไดแก ทดน แรงงาน ทน และ ผประกอบการ ซงไดรบผลตอบแทนอยในรปของคาเชา คาจางหรอเงนเดอน ดอกเบย และกำาไร ตามลำาดบ ทงน รวมทงรายไดของเกษตรกรและผประกอบวชาชพอสระและธรกจทไมใช

บรษท เชน ทนายความ นายแพทย วศวกร สถาปนก ผรบเหมา ชาง ฯลฯ รายไดของเจาของปจจยการผลต ทกประเภททมสวนรวมในการผลตของระบบเศรษฐกจในทน ไดแก

1. คาชดเชยในการใชแรงงาน ไดแก คาจาง เงนเดอน และโบนส2. คาเชา หมายถงคาเชาทเอกชนหรอบคคลธรรมดาไดรบจากการ

ใหเชาทรพยสนไปในการผลต และยงตองมการประเมนคาเชาในกรณทบคคลผเปนเจาของไดอาศยเองหกดวยคาใชจายบางอยาง เชน คาซอมแซม คาประกนภย สวนคาเชาทองคการธรกจไดรบจะไมรวมอยในยอดนเพราะจะนำาไปคดรวมอยในยอดของกำาไรขององคการธรกจ

3. กำาไรของบรษทกอนหกภาษเงนไดนตบคคลและกอนจดสรรจายเปนเงนปนผลใหแกผถอหน

4. ดอกเบยสทธ ไดแกดอกเบยทเอกชนไดรบจากองคการธรกจ แตไมรวมดอกเบยทไดจากรฐบาล เพราะปกตการกยมของรฐบาลเปนการกยมเพออปโภคบรโภคไมเกยวกบการผลต เชน กมาใชจายเมองบประมาณขาดดล หรอใชจายในราชการสงคราม ซงไมมผลดานการผลต สวนดอกเบย ทรฐบาลจายใหแกองคการธรกจจะไมรวมอยในยอดนเพราะจะนำาไปคดรวมอยในยอดของกำาไรขององคการธรกจ

5. รายไดอนๆขององคการธรกจทมไดเปนนตบคคล หมายถงรายไดทบคคลไดรบจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม อาชพอสระตางๆ กจการทบคคลคนเดยวเปนเจาของ หรอทอยในรปหางหนสวน ปกตรายไดขององคการธรกจเหลานมไดรวมเฉพาะกำาไรทเปนผลตอบแทนของการจดการเทานน แตยงรวมผลตอบแทนประเภทอนๆ เชน คาเชาทดน คาดอกเบยจากเงนทนของตนเอง หรอคาตอบแทนแรงงานของตนเองเขาไวดวย

6. รายไดของรฐ หมายถงรายไดของรฐทไดจากทรพยสนของรฐและรายไดจากการจดการ รวมทงรายไดหรอกำาไรทเกดจากการประกอบการของรฐวสาหกจ

การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายจาย 

การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายจายเปนการคำานวณโดยรวมมลคาการใชจายคาสนคาและบรการขนสดทายของหนวยเศรษฐกจ อนไดแก ครวเรอน หนวยธรกจ และหนวยรฐบาล ซงประกอบไปดวยรายจายประเภทใหญๆ 4 ประเภท คอ

1. รายจายในการบรโภคของเอกชน (private consumption = C) หมายถงรายจาย ในการซอสนคาและบรการขนสดทายเพอการอปโภคบรโภคของบคคลธรรมดา ครวเรอน และสถาบนทตงขนโดยไมหวงกำาไร ฯ

2. รายจายในการลงทนภายในประเทศ (investment = I) หมายถงรายจายของเอกชน หนวยธรกจ และสถาบนทตงขนโดยไมหวงกำาไรทจายไปในการลงทน ซงไดแก

1.รายจายในการกอสรางอาคาร โรงงาน สำานกงาน2.รายจายในการซอสนทรพยทน เชน เครองจกร เครองมอ

อปกรณในการผลต รถบรรทก 3.การเปลยนแปลงของสนคาคงเหลอซงคำานวณจากสวนตางของ

สนคาคงเหลอปลายปกบสนคาคงเหลอตนป3. รายจายในการบรโภคของรฐ (government

expenditure = G) หมายถงรายจายของ รฐบาล หนวยงานราชการ ทงของสวนกลางและสวนทองถนในการซอสนคาและบรการ ประกอบดวย รายจายทเปนรายการประจำาและรายจายเพอการลงทนและพฒนา ไดแก เงนเดอน คาจาง คาเบยเลยง และคาลวงเวลา คาวสดอปกรณ ครภณฑ ฯลฯ รายจายในการลงทนและปองกนประเทศ แตไมรวมรายจายประเภทเงนโอนของรฐ

4. การสงออกสทธ (net export = X - M) หมายถงรายไดสทธจากการสงสนคาและ บรการไปจำาหนายตางประเทศ คำานวณไดจากการนำามลคาสงออก (X) หกดวยมลคานำาเขา (M) ดงนน การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายจายจงมคาเทากบผลรวมของรายจายทง 4 ประเภทเขาดวยกน ซงสามารถเขยนเปนสมการไดดงน

GDP = C + I + G + (X - M)

โดยสรป การคำานวณรายไดประชาชาตไมวาจะคำานวณทางดานรายได รายจาย หรอผลผลต จะไดผลลพธออกมาเทากน เพยงแตการคำานวณทางดานรายไดจะไดผลลพธตวแรกออกมาเปนรายได ประชาชาต (NI) ซงตาง

กบทางดานรายจายกบผลผลตจะไดออกมาเปนผลตภณฑภายในประเทศเบองตน (GDP) แยกตามประเภทของรายจายและสาขาการผลตตามลำาดบ หลงจากนน เมอเรานำารายการตางๆ มาปรบปรงกจะไดบญชรายไดประชาชาตอนๆตามลกษณะของความสมพนธดงกลาวมาแลว 

อยางไรกตาม แมวารายไดประชาชาตจะเปนเครองวดทมประโยชนอยางยงและสามารถใชวดระดบกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศไดถกตองพอควรกตาม แตไมใชเครองวดความกนดอยดของประชาชนทสมบรณนก เหตผลคอ

1. รายไดประชาชาตไมไดรวมสนคาและบรการขนสดทายทผลตไดทงหมดอยางแทจรง เฉพาะสนคาและบรการทผานตลาดเทานนทปรากฏในรายไดประชาชาต สนคาและบรการทไมไดผานตลาดจะไมปรากฏในรายได เชน การทำางานบานของแมบาน การเพาะปลกเพอบรโภคเอง การปลกสรางทพกอาศยอยเอง เปนตน ในกรณเชนนรายไดประชาชาตยอมชใหเหนสวสดการทางเศรษฐกจทตำากวาความเปนจรง โดยเฉพาะกรณทสนคาและบรการทไมไดผานตลาดมเปนจำานวนมาก

2. รายไดประชาชาตไมไดคำานงถงการพกผอนหยอนใจ (leisure) ของบคคลซงชวยเพมสวสดการทางเศรษฐกจ การลดเวลาทำางานทำาใหมเวลาพกผอนมากขน แตผลผลตลดลง

3. รายไดประชาชาตวดปรมาณของสนคาและบรการแตไมไดวดคณภาพของสนคา การเพมคณภาพของสนคามผลตอการเพมสวสดการทางเศรษฐกจไดไมนอยกวาการเพมปรมาณสนคา

4. รายไดประชาชาตไมสามารถแสดงใหเหนสวนประกอบของผลผลต การกนดอยดของประชาชนอาจเพมขน เนองจากสวนประกอบของผลผลตเปลยนแปลงทงทผลผลตคงเดมได

5. รายไดประชาชาตไมแสดงใหเหนการกระจายรายไดระหวางบคคล การโอนเงนจาก คนรวยไปใหคนจนโดยสมครใจ โดยนโยบายของรฐบาล อาจจะทำาใหสวสดการทางเศรษฐกจเพมขนทงทผลผลตยงคงเดม

6. รายไดประชาชาตไมคำานงถงคาเสยหายทการผลตกอใหเกดขนแกสงคม ในขณะทไดมการพดกนมากถงผลพลอยไดจากการผลตอนกอใหเกดสภาพแวดลอมเปนพษแกบคคลทวไป เชน อากาศเปนพษ นำาเสย การจราจรตดขด กองขยะ ฯลฯ สงเหลานลวนทำาใหการกนดอยดของประชาชนลดลง คาใชจายเพอแกไขและขจดมลพษรวมอยในรายไดประชาชาต แตความเสยหายทสงคมไดรบจากมลพษไมไดถกนำามาหกจากรายไดประชาชาต ดงนนในแงนรายไดประชาชาตจงชใหเหนสวสดการทางเศรษฐกจทเกนความเปนจรง

7. การสงออกสทธ (net export = X - M) หมายถงรายไดสทธจากการสงสนคาและ บรการไปจำาหนายตางประเทศ คำานวณไดจากการนำามลคาสงออก (X) หกดวยมลคานำาเขา (M) ดงนน การคำานวณรายไดประชาชาตทางดานรายจายจงมคาเทากบผลรวมของรายจายทง 4 ประเภทเขาดวยกน ซงสามารถเขยนเปนสมการไดดงน

GDP = C + I + G + (X - M)

โดยสรป การคำานวณรายไดประชาชาตไมวาจะคำานวณทางดานรายได รายจาย หรอผลผลต จะไดผลลพธออกมาเทากน เพยงแตการคำานวณทางดานรายไดจะไดผลลพธตวแรกออกมาเปนรายได ประชาชาต (NI) ซงตางกบทางดานรายจายกบผลผลตจะไดออกมาเปนผลตภณฑภายในประเทศเบองตน (GDP) แยกตามประเภทของรายจายและสาขาการผลตตามลำาดบ หลงจากนน เมอเรานำารายการตางๆ มาปรบปรงกจะไดบญชรายไดประชาชาตอนๆตามลกษณะของความสมพนธดงกลาวมาแลว 

อยางไรกตาม แมวารายไดประชาชาตจะเปนเครองวดทมประโยชนอยางยงและสามารถใชวดระดบกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศไดถกตองพอควรกตาม แตไมใชเครองวดความกนดอยดของประชาชนทสมบรณนก เหตผลคอ

1. รายไดประชาชาตไมไดรวมสนคาและบรการขนสดทายทผลตไดทงหมดอยางแทจรง เฉพาะสนคาและบรการทผานตลาดเทานนทปรากฏในรายไดประชาชาต สนคาและบรการทไมไดผานตลาดจะไมปรากฏในรายได เชน การทำางานบานของแมบาน การเพาะปลกเพอบรโภคเอง การปลกสรางทพกอาศยอยเอง เปนตน ในกรณเชนนรายไดประชาชาตยอมชใหเหนสวสดการทางเศรษฐกจทตำากวาความเปนจรง โดยเฉพาะกรณทสนคาและบรการทไมไดผานตลาดมเปนจำานวนมาก

2. รายไดประชาชาตไมไดคำานงถงการพกผอนหยอนใจ (leisure) ของบคคลซงชวยเพมสวสดการทางเศรษฐกจ การลดเวลาทำางานทำาใหมเวลาพกผอนมากขน แตผลผลตลดลง

3. รายไดประชาชาตวดปรมาณของสนคาและบรการแตไมไดวดคณภาพของสนคา การเพมคณภาพของสนคามผลตอการเพมสวสดการทางเศรษฐกจไดไมนอยกวาการเพมปรมาณสนคา

4. รายไดประชาชาตไมสามารถแสดงใหเหนสวนประกอบของผลผลต การกนดอยดของประชาชนอาจเพมขน เนองจากสวนประกอบของผลผลตเปลยนแปลงทงทผลผลตคงเดมได

5. รายไดประชาชาตไมแสดงใหเหนการกระจายรายไดระหวางบคคล การโอนเงนจาก คนรวยไปใหคนจนโดยสมครใจ โดยนโยบายของรฐบาล อาจจะทำาใหสวสดการทางเศรษฐกจเพมขนทงทผลผลตยงคงเดม

6. รายไดประชาชาตไมคำานงถงคาเสยหายทการผลตกอใหเกดขนแกสงคม ในขณะทไดมการพดกนมากถงผลพลอยไดจากการผลตอนกอใหเกดสภาพแวดลอมเปนพษแกบคคลทวไป เชน อากาศเปนพษ นำาเสย การจราจรตดขด กองขยะ ฯลฯ สงเหลานลวนทำาใหการกนดอยดของประชาชนลดลง คาใชจายเพอแกไขและขจดมลพษรวมอยในรายไดประชาชาต แตความเสยหายทสงคมไดรบจากมลพษไมไดถกนำามาหกจากรายไดประชาชาต ดงนนในแงนรายไดประชาชาตจงชใหเหนสวสดการทางเศรษฐกจทเกนความเปนจรง

ระบบเศรษฐกจ 

ระบบเศรษฐกจของประเทศตางๆในโลกจะมความแตกตางกน ทงน ขนอยกบรปแบบการปกครอง ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนแนวคดในการบรหารเศรษฐกจของผบรหารในแตละประเทศ ระบบเศรษฐกจของประเทศตางๆทวโลกสามารถแบงออกเปน 4 ระบบใหญๆดงน

ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม (Laissez-Faire or Capitalism)

ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยมเปนระบบเศรษฐกจทใหเสรภาพแกภาคเอกชนใน การเลอกดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ เอกชนมกรรมสทธในทรพยสน สามารถเปนเจาของปจจยการผลต เศรษฐทรพยตางๆทตนหามาได มเสรภาพในการประกอบธรกจ รวมทงการเลอกอปโภคบรโภคสนคา และบรการตางๆ แตทวาเสรภาพดงกลาวจะตองอยภายใตขอบเขตของกฎหมาย กลาวคอ การดำาเนนการใดๆจะตองไมละเมดสทธเสรภาพพนฐานของบคคลอน ใชระบบของการแขงขนโดยมราคาและระบบตลาดเปนกลไกสำาคญในการจดสรรทรพยากร โดยรฐบาลจะไมเขาไปเกยวของในกจกรรมทางเศรษฐกจ จะมหนาทเพยงการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมองและการปองกนประเทศ 

ขอดของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม1. เอกชนมเสรภาพในการเลอกดสนใจดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ

ตามทตนถนด2. กำาไรและการมระบบกรรมสทธในทรพยสนเปนแรงจงใจทำาใหการ

ทำางานเปนไปอยางมประสทธภาพ กลาวคอ เอกชนจะทำางานอยางเตมท เนองจากผลตไดมากนอยเทาไรกจะไดรบผล ตอบแทนหรอรายไดไปเทานน ภายใตระบบเศรษฐกจระบบนจะมการคดคนสงประดษฐหรอเทคนคใหมๆ อยเสมอ ทำาใหเกดการพฒนาอยตลอดเวลา 

ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม1.กอใหเกดปญหาความเหลอมลำา อนเนองจากความสามารถทแตกตาง

กนในแตละบคคลโดยพนฐาน ทำาใหความสามารถในการหารายไดไมเทากน ผทมความสามารถสงกวาจะเปนผไดเปรยบผทออนแอกวาในทางเศรษฐกจ

2.ในหลายๆกรณ ราคาหรอกลไกตลาดยงไมใชเครองมอทมประสทธภาพเพยงพอ สำาหรบการจดสรรทรพยากรของระบบเศรษฐกจ ตวอยางเชน สนคาและบรการทมลกษณะของการผกขาดโดยธรรมชาตหรอสนคาและบรการสาธารณะ ซงไดแก บรการดานสาธารณปโภค (นำาประปา ไฟฟา โทรศพท ฯลฯ) โครงสรางพนฐาน (ถนน เขอน สะพาน ฯลฯ) จะเหนไดวาสนคาและบรการดงกลาวสวนใหญจะตองใชเงนลงทนมาก เทคโนโลยททนสมย เสยงกบภาวะการขาดทน เนองจากมระยะการคนทนนาน ไมคมคาในเชงเศรษฐกจ ทำาใหเอกชนไมคอยกลาลงทนทจะผลต สงผลใหรฐบาลตองเขามาดำาเนนการแทน อนเนองจากสนคาและบรการเหลานเปนสงจำาเปนขนพนฐานทประชาชนตองการ จะเหนไดวากรณดงกลาวราคาไมสามารถเขามาทำาหนาทในการจดสรรทรพยากรได

3.การใชระบบการแขงขนหรอกลไกราคาอาจทำาใหเกดการใชทรพยากรทางเศรษฐกจอยางสนเปลอง เชน ในบางชวงทมการแขงขนกนสรางศนยการคาเพราะคดวาเปนกจการทใหผลตอบแทนหรอกำาไรด ศนยการคาเหลานเมอสรางขนมามากเกนไปกอาจไมมผซอมากพอ ทำาใหประสบกบการขาดทน กจการตองลมเลก เสยทนทใชไปในกจการนน เปนการสญเสยทรพยากรทางเศรษฐกจไปอยางเปลาประโยชนและไมคมคา เปนตน

ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต (Communism)ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสตเปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะตรงกน

ขามกบระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม ภายใตระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสตรฐบาลเปนเจาของทรพยากรตางๆ รวมทงปจจยการผลตทกชนด เอกชนไมมกรรมสทธ ตลอดจนเสรภาพทจะเลอกใช ปจจยการผลตได รฐบาลเปนผประกอบการและทำาหนาทจดสรรทรพยากรตางๆ หนวยธรกจและครวเรอน จะผลตและบรโภคตามคำาสงของรฐ กลไกราคาไมมบทบาทในการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ การแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจกระทำาโดยรฐบาล กลาวคอ รฐบาลจะเปนผทำาหนาทตดสนใจวา ทรพยากรตางๆทมอยควรจะนำามาผลตสนคาและบรการอะไร ผลตอยางไร และผลตเพอใคร การตดสนใจ มกจะทำาอยในรปของการวางแผนแบบบงคบจากสวน

กลาง (central planning) โดยคำานงถงสวสดการ ของสงคมสวนรวมเปนสำาคญ โดยสรประบบเศรษฐกจแบบนจะมลกษณะเดนอยทการรวมอำานาจทกอยาง ไวทสวนกลาง รฐบาลจะเปนผวางแผนแตเพยงผเดยว เอกชนมหนาทเพยงแตทำาตามคำาสงของทางการ เทานน 

ขอดของระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต จดเดนของระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสตกคอ เปนระบบเศรษฐกจท

ชวยลดปญหาความเหลอมลำาทางฐานะและรายไดของบคคลในสงคม ภายใตระบบเศรษฐกจนเอกชนจะทำาการผลตและ บรโภคตามคำาสงของรฐ ผลผลตทผลตขนมาจะถกนำาสงเขาสวนกลาง และรฐจะเปนผจดสรรหรอแบงปน สนคาและบรการดงกลาวใหประชาชนแตละคนอยางเทาเทยมกนโดยไมมการไดเปรยบเสยเปรยบ 

ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต1.ประชาชนไมมเสรภาพทจะผลตหรอบรโภคอะไรไดตามใจ ถกบงคบหรอ

สงการจากรฐ2.สนคามคณภาพไมดเทาทควร เนองจากผผลตขาดแรงจงใจ เพราะไม

วาจะผลตสนคาได มากนอยเพยงใด คณภาพเปนอยางไร ผบรโภคกไมมทางเลอกจะตองบรโภคตามการปนสวนทรฐจดให

3.การใชทรพยากรทางเศรษฐกจอาจเปนไปอยางไมมประสทธภาพ เนองจากรฐบาลไมสามารถทจะมขาวสารสมบรณในทกๆเรอง เชน รฐไมร ความตองการทแทจรงของประชาชนทำาใหผลต สนคาทไมตรงกบความตองการ สงผลใหมสนคาเหลอ (ไมเปนทตองการ) จะเหนไดวาลกษณะดงกลาว กอใหเกดการสญเสยทรพยากรของประเทศไปโดยเปลาประโยชน เปนตน  ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม (Socialism) 

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะใกลเคยงกบระบบเศรษฐกจ แบบคอมมวนสต ภายใตระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมรฐจะเปนผครอบครองทรพยากรการผลตพนฐาน ไวเกอบทงหมด และเปนผวางแผนเศรษฐกจ กำาหนดแนวทางการแกไขปญหาพนฐาน กจการหลกทม

ความสำาคญตอเศรษฐกจสวนรวมของประเทศ เชน ธรกจธนาคาร อตสาหกรรมเหมองแร ปาไม นำามน กจการสาธารณปโภค และสาธารณปการตางๆ ฯลฯ รฐจะเปนผเขามาดำาเนนการเอง อยางไรกตาม รฐยงใหเสรภาพแกประชาชนบางพอสมควร เอกชนมเสรภาพและกรรมสทธในการถอครองทรพยสน เชน สามารถทำาธรกจคาขายขนาดยอมระหวางทองถนใกลเคยง สามารถถอครองกรรมสทธทดนทำากน เพอการยงชพ โดยสรป ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบเศรษฐกจทอาศยกลไกรฐเปนกลไกสำาคญในการจดสรรทรพยากรของระบบเศรษฐกจ แตทวากลไกราคาพอจะมบทบาทอยบางในระบบเศรษฐกจน 

ขอดของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบเศรษฐกจทมสวนชวยลดปญหา

ความเหลอมลำาทาง ฐานะและรายไดของบคคลเชนเดยวกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต นอกจากนน ภายใตระบบเศรษฐกจนเอกชนมเสรภาพและมกรรมสทธในการถอครองทรพยสนบางพอสมควร

ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม ภายใตระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม เนองจากปจจยการผลตพนฐาน

อยในการควบคมของ รฐบาลทำาใหขาดความคลองตว การผลตถกจำากดเพราะตองผลตตามทรฐกำาหนด โอกาสทจะขยายการผลตหรอพฒนาคณภาพการผลตเปนไปคอนขางลำาบาก ทำาใหการใชทรพยากรทางเศรษฐกจอาจเปนไปอยางไมมประสทธภาพ ในลกษณะเดยวกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต  ระบบเศรษฐกจแบบผสม (Mixed Economy) 

ระบบเศรษฐกจแบบผสมเปนระบบเศรษฐกจทมลกษณะผสมผสานระหวางระบบเศรษฐกจแบบทนนยม กบระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม กลาวคอ ภายใตระบบเศรษฐกจแบบผสมทงรฐบาลและเอกชนตางมสวนรวมในการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ ปจจยการผลตมทงสวนทเปนของรฐบาลและเอกชน ในสวนทเปนแบบทนนยม คอ เอกชนมกรรมสทธใน

ทรพยสนบางอยาง มเสรภาพในการเลอกผลตหรอบรโภค ใชระบบของการแขงขน กลไกราคาเขามาทำาหนาทจดสรรทรพยากร สวนทเปนแบบสงคมนยม คอ รฐบาลเขามาควบคมหรอเขามาดำาเนนกจการทมความสำาคญตอความเปนอยของประชาชนสวนใหญของประเทศ เชน กจการสาธารณปโภค อตสาหกรรมหลก และอตสาหกรรมขนาดใหญทตองมการลงทนมากเพราะหาเอกชนลงทนไดยาก เนองจากเปนกจการทตอง เสยงกบการขาดทนหรอไมคมกบการลงทน แตกจการเหลานจำาเปนตองมเพราะเปนปจจยพนฐานตอการดำารงชพ เชน ไฟฟา นำาประปา การขนสง และคมนาคม เหตทรฐบาลเขามาดำาเนนการในกจการดงกลาวกเพอขจดปญหาในเรองการผกขาดหรอเอารดเอาเปรยบ ซงมกจะเกดขนถาปลอยใหเอกชนทำาการแขงขน โดยสรปแลวระบบเศรษฐกจแบบผสมจงเปนระบบเศรษฐกจทมการใชทงระบบกลไกราคา หรอระบบตลาดควบคไปกบระบบกลไกรฐในการจดสรรทรพยากร 

ขอดของระบบเศรษฐกจแบบผสม เปนระบบเศรษฐกจทคอนขางมความคลองตว กลาวคอ มการใชกลไกรฐ

รวมกบกลไกราคาในการจดสรรทรพยากรของระบบ กจการใดทกลไกราคาสามารถทำาหนาทไดอยางมประสทธภาพ รฐกจะปลอยใหเอกชนเปนผดำาเนนการ (ใชระบบของการแขงขน) แตถากจการใดทกลไกราคาไมสามารถทำาหนาทไดอยางมประสทธภาพรฐกจะเขามาดำาเนนการแทน จะเหนไดวาระบบเศรษฐกจแบบผสมเปนระบบเศรษฐกจทผสมผสาน กลาวคอ รวมขอดของทงระบบเศรษฐกจแบบทนนยมและสงคมนยมเขาไวดวยกน อยางไรกตาม ระบบเศรษฐกจดงกลาวกมขอเสยดวยเชนกน 

ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบผสม 1.การมกำาไรและระบบกรรมสทธในทรพยสนอาจกอใหเกดปญหาความ

เหลอมลำาทางฐานะ และรายไดเชนเดยวกบระบบเศรษฐกจแบบทนนยม 2.การทรฐสามารถเขามาแทรกแซงตลาดโดยใชกลไกรฐอาจกอใหเกด 3.ปญหาการฉอราษฎรบงหลวง ทำาใหเกดการบดเบอน การใชทรพยากร

ของระบบ เศรษฐกจเปนไปอยางไมมประสทธภาพเทาทควร 

4.ปญหาเอกชนไมกลาลงทนอยางเตมทเนองจากไมแนใจในสถานการณทางการเมอง และนโยบายของรฐบาลซงมความผนผวนและแปรเปลยนไดงาย อาจทำาใหเศรษฐกจเกดการหยดชะงก การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนไปอยางไมตอเนอง

ทนนยม สงคมนยม ผสม

เจาของทรพยสน เอกชน รฐ เอกชน/รฐ

ความมเสรภาพ/แรงจงใจในการทำางาน

มากทสด นอย มาก

เกณฑในการตดสนปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

กลไกราคา การวางแผนจากรฐ

กลไกราคา+รฐแทรกแซงเมอจำาเปน

ตวอยางประเทศ อเมรกา ญปน เวยดนาม จน ไทย

ขอด มเสรภาพ มแรงจงใจ

เทาเทยม จดทรพยากรได มสวสดการด

มความเปนธรรมในสงคม

ขอดอย เหลอมลำามาก ใชทรพยากรสนเปลอง

ไมมเสรภาพ ไมมแรงจงใจ

ยงมความเหลอมลำาอยบาง

แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

ไมวาจะเปนระบบเศรษฐกจแบบใดตางกประสบกบปญหาพนฐานทางเศรษฐกจดงกลาวทงสน อยางไรกตาม ระบบเศรษฐกจแตละระบบตางกมวธการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจทแตกตางกนไปดงน

ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมหรอเสรนยม (capitalism) จะใชกลไกตลาด (ราคา) หรอทมกเรยกวามอทมองไมเหน เปนเครองมอหรอกลไกในการแกไขปญหาดงกลาว กลาวคอ ราคา จะเปนตวชวยตอบปญหาตางๆตงแตเรมผลตอะไร อยางไร และเพอใคร ปกตสนคาและบรการใดทเปนทตองการผบรโภคกจะเสนอราคาซอสง นนคอ ราคาจะเปนตวสะทอนททำาใหผผลตทราบความตองการของผบรโภค ทำาใหผผลตสามารถผลตสนคาและบรการตรงกบความตองการของผบรโภค ปญหาทวา ผลตอยางไร ซงเปนปญหาในเรองของเทคนคการผลตวาจะผลตโดยเนนใชปจจยแรงงานหรอปจจยทน กขนอยกบราคาโดยเปรยบเทยบของปจจยแตละประเภท โดยมหลกวาผผลตจะเลอกผลต หรอใชปจจยการผลตในประเภทททำาใหตนทนการผลตตอหนวยตำาสด ซงราคากเปนเครองชอกเชนเดยวกน สำาหรบปญหา ผลตเพอใคร กลาวคอ ใครควรจะไดรบการจดสรรสนคาและบรการไปอปโภคบรโภคมากหรอนอยเพยงใด กขนอยกบใครมอำานาจซอและเสนอราคาใหมากกวา ผผลตหรอผขายกจะเสนอขายสนคาและบรการนนไปให บคคลนนกจะไดรบสนคาและบรการไปอปโภคบรโภคตอบสนองความตองการของตน โดยสรป ภายใตระบบเศรษฐกจนราคาจะเปนเครองมอหรอกลไกทสำาคญในการชวยแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต แนวทางการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจจะถกกำาหนดมาจากสวนกลางหรอรฐบาล กลาวคอ รฐบาลจะเปนผวางแผนดำาเนนการสงการแตเพยง ผเดยว เอกชนมหนาทปฏบตตามคำาสงของรฐ รฐจะเปนผกำาหนดวาจะผลตอะไร จำานวนเทาใด อยางไร และจำาหนายจายแจกหรอกระจายสนคาและบรการไปใหกบใคร

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม เนองจากระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมเปนระบบ เศรษฐกจทมลกษณะใกลเคยงกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต ดงนน แนวทางการแกไขปญหาพนฐานของระบบเศรษฐกจนจงใชกลไกรฐเปนกลไกสำาคญในการจดสรรทรพยากรทางเศรษฐกจ เชนเดยวกบระบบเศรษฐกจแบบคอมมวนสต อยางไรกตาม มการใชกลไกราคาอยบาง แตยงมบทบาทคอนขางจำากด

ระบบเศรษฐกจแบบผสม แนวทางการแกไขปญหาจะใชทงกลไกราคาและกลไกรฐรวมกนไป กลาวคอ กจการทเปนกจการทมความสำาคญตอประชาชนโดยสวนรวม เชน กจการสาธารณปโภค สาธารณปการ รฐจะเปนผดำาเนนการเพอใหบรการกบประชาชนเอง (กลไกรฐ) แตกจการโดยทวไปจะปลอยใหเปนไปตามระบบของกลไกตลาด (ราคา)

การพฒนาเศรษฐกจ

การพฒนาเศรษฐกจเปนกระบวนการทมความจำาเปนและมความสำาคญมากกบทกๆ ประเทศในโลก ไมวาประเทศนนจะมระดบของการพฒนาอยในระดบใดกตาม (สง ปานกลาง หรอตำา) สำาหรบประเทศไทยซงจดอยในกลมประเทศทพฒนาในระดบ ปานกลาง (ประเทศกำาลงพฒนา) กเชนเดยวกนยงจำาเปนตองปรบสภาพของเศรษฐกจและสงคมเพอยกระดบมาตรฐานการครองชพใหประชาชนมความเปนอยทดขน สำาหรบในบทนเราจะมาศกษา และทำาความเขาใจเกยวกบความหมายและความสำาคญของการพฒนาเศรษฐกจ ตลอดจนวตถประสงค เปาหมาย และผลการพฒนาของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบแรกจนถงฉบบปจจบน 

ความหมายและความสำาคญ

การพฒนาเศรษฐกจ (economic development) หมายถงการทำาใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจในลกษณะทกอใหเกดการเปลยนแปลง

ในโครงสรางการผลต โครงสรางทางสงคม คานยม ทศนคต การศกษา ระบบการปกครอง และการใชทรพยากรทสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของประเทศ 

การพฒนาเศรษฐกจมใชเพยงแตเปนกระบวนการซงทำาใหเกดการเพมขนของรายไดเทานน แตการกระจายรายไดจะตองเปนไปอยางเสมอภาค นนคอ ประชากรสวนใหญจะตองไดรบประโยชนจากรายไดทเพมขนอยางเทาเทยมกนดวย 

กลาวโดยสรป ขอบเขตของการพฒนาเศรษฐกจจะประกอบไปดวย

o การทำาใหรายไดเฉลยตอบคคลสงขนอยางรวดเรวo การทำาใหมการจางงานเพมมากขนo การทำาใหระบบเศรษฐกจของประเทศขยายตวอยางม

เสถยรภาพo การพฒนาใหแตละภาคมความเจรญเทาเทยมกนo การกระจายความมงคงของระบบเศรษฐกจใหเทาเทยมกนo การลดความไมเทาเทยมในการกระจายรายไดo การทำาใหระดบราคาสนคาและบรการมเสถยรภาพo การทำาใหดลการชำาระเงนมเสถยรภาพ

โดยทวไปเกณฑทใชวดระดบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใดประเทศหนงวาเปนประเทศกำาลงพฒนาหรอพฒนาแลวนนมอยดวยกน 4 ประการ คอ

1. รายไดตอบคคล (Per Capita Income) ประเทศทมผลผลตสงยอมมรายไดประชาชาต มาก และเปนผลใหมรายไดเฉลยตอบคคลตอปสงตามไปดวย

2. การพฒนาดานเศรษฐกจและอตสาหกรรมในเกณฑสง1.โครงสรางทางเศรษฐกจเนนดานอตสาหกรรมและมความเจรญ

กาวหนาในอตราสง

2.การมทนขนพนฐานในการพฒนาประเทศอยางเพยงพอ ไดแก การคมนาคม การสอสาร การชลประทาน การศกษา การไฟฟา การพลงงาน ฯลฯ

3.ปจจยการผลตมประสทธภาพสง ไดแก มแรงงาน ทน และการประกอบการผลตทด

3. มาตรฐานชวตความเปนอยของประชากรอยในเกณฑด1. มการพฒนาอาชพและรายไดมาก2. มสงอำานวยความสะดวกในชวตประจำาวนแกประชาชนอยางทว

ถง3. การจดรฐสวสดการแกประชาชนกระจายอยางกวางขวาง4. ความเหลอมลำาระหวางเมองกบชนบทไมเหนชดเจน

4. คณภาพของประชากรดานการศกษาและสาธารณสข1. มระดบการศกษาสง2. มสขภาพอนามยด3. มระเบยบวนย ขยน ประหยด

อยางไรกตาม หากเราอาศยรายไดทแทจรงเฉลยตอบคคลเปนเกณฑในการแบงกลมระดบการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศตางๆในโลกจะแบงเปนกลมตางๆไดดงน

1. ประเทศทพฒนาในระดบสง (high-income countries) เปนกลมประเทศทมรายไดทแทจรงตอบคคลสง (real income per capita) ไดแก ประเทศแคนาดา สหรฐอเมรกา องกฤษ เปนตน ซงจะมรายไดเฉลยตอบคคลมากกวา 8,356 ดอลลารสหรฐอเมรกาตอป

2. ประเทศทพฒนาในระดบปานกลาง (intermediately developed countries) ซงแบงออกเปน

1. upper-middle income countries เปนกลมประเทศทมรายไดทแทจรงตอบคคลอย ในระดบปานกลาง

(บน) โดยมรายไดเฉลยตอบคคลอยระหวาง 2,696-8,355 ดอลลารสหรฐอเมรกาตอป

2. lower-middle income countries เปนกลมประเทศทมรายไดทแทจรงตอบคคลอย ในระดบปานกลาง (ลาง) โดยมรายไดเฉลยตอบคคลอยระหวาง 676-2,695 ดอลลารสหรฐอเมรกาตอป

3. ประเทศทพฒนาในระดบตำา (low-income countries) เปนกลมประเทศทมรายไดทแทจรงตอบคคลอยในระดบตำาโดยมรายไดเฉลยตอบคคลนอยกวา 675 ดอลลารสหรฐอเมรกาตอป ประเทศในกลมน ไดแก ประเทศทอยในทวปแอฟรกา ประเทศทอยในแถบอนโดจน เปนตน

ความสำาคญในการพฒนาเศรษฐกจ 

ประเทศดอยพฒนาเปนประเทศทมความจำาเปนเรงดวนทจะตองมการปรบปรงสภาพเศรษฐกจและสงคมใหมความเจรญทดเทยมกบประเทศทมการพฒนาระดบสงหรอประเทศทพฒนาแลวซงจะทำาใหเกดประโยชนตางๆพอสรปไดดงน

1. ชวยยกระดบมาตรฐานการครองชพใหสงขน โดยปกตประเทศดอยพฒนาจะมรายได ทแทจรงตอบคคลตำา มอตราเพมของผลผลตและรายไดประชาชาตในอตราตำา ขณะทประเทศทพฒนาแลวจะมอตราการเพมสง ดงนนหากไมมการพฒนาเศรษฐกจของประเทศดอยพฒนาจะทำาใหเกดความเหลอมลำาทางเศรษฐกจระหวางประเทศดอยพฒนากบประเทศทพฒนาแลวมากขน ขณะเดยวกน ในประเทศดอยพฒนาเองกมปญหาความเหลอมลำาทางเศรษฐกจระหวางคนรวยกบคนจน หากไมมการแกปญหาเหลานจะทำาใหประชาชนในประเทศขาดความสามคค ดงนนประเทศดอยพฒนาจงพยายามพฒนาเศรษฐกจใหประชาชนของประเทศมฐานะทางเศรษฐกจดขน ทงน เพราะมความเชอวาเมอฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ (ประชาชน) ด

ขนแลว มาตรฐานการดำารงชพของประชาชนกจะสงขนดวย นอกจากน ยงชวยลดความขดแยงระหวางกลมคนตางๆในสงคมอกดวย

2. ทำาใหประเทศสามารถชวยเหลอตนเองไดทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง การพฒนาเศรษฐกจนอกจากจะมผลทำาใหฐานะของประชาชนในประเทศดขนแลว ยงสงผลใหความมนคงของฐานะทางเศรษฐกจของประเทศดขนดวย ทำาใหประเทศชาตมเงนทนในการทำานบำารงประเทศ ทงในดานการศกษา สาธารณปโภค และการปองกนประเทศ ซงทำาใหประเทศมเสถยรภาพทางการเมอง และเศรษฐกจ

3. ชวยเหลอเศรษฐกจของโลก ตามปกตประเทศพฒนาจะมบทบาทในการชวยเหลอทางการคากบประเทศดอยพฒนาในการพฒนาประเทศ ทงในดานเงนทน เทคโนโลย และผเชยวชาญดานตางๆ เพอใหประเทศดอยพฒนามความกาวหนาทางเศรษฐกจและสงคม และสามารถชวยเหลอตวเองไดในอนาคต หากประสบความสำาเรจจะทำาใหประเทศมรายไดทแทจรงตอหวของประชาชนสงขน เมอรายไดของประชาชนสงขนยอมมความตองการสนคาอปโภคบรโภคมากขนทงใน ประเทศและตางประเทศ ทำาใหการคาของโลกขยายตว โดยเฉพาะประเทศทพฒนาแลวจะสามารถขายสนคาไดเพมขน ซงเกดผลดตอเศรษฐกจโลก

ลกษณะของประเทศกำาลงพฒนา ลกษณะสำาคญบางประการของประเทศกำาลงพฒนามดงน

1. ลกษณะทางดานเศรษฐกจ (ก) ลกษณะทวไป

1. ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ผลผลตเนนดานธญพชและวตถดบมากกวาเลยงสตว

2. อาชพหลกของประเทศคอการผลตขนตน ไดแก การเกษตรกรรม ปาไม เหมองแร

3. สนคาออกของประเทศเปนอาหารและวตถดบ

4. มลคาและปรมาณการคาระหวางประเทศมนอย ประสบปญหาดานการตลาด

5. ประชาชนมรายไดเฉลยตอบคคลในเกณฑตำา ยากจน มการออมและสะสมทนนอย

6. มการวางงานแฝงหรอทำางานไมเตมความสามารถเปนจำานวนมาก

(ข) ลกษณะดานการเกษตร

1. การถอครองทดนขนาดเลก2. เทคนคการผลตตำา3. เกษตรกรมหนสนมาก4. การคมนาคมขนสงผลผลตไมสะดวก5. การจดการตลาดไมเหมาะสม มผลผลตมากทำาให

ราคาตก6. ขาดการพฒนาคณภาพของดน เกดปญหาดนเสอม

และพงทลาย2. ลกษณะดานประชากร

1. อตราการเพมของประชากรอยในเกณฑสง2. อายขยเฉลยของประชากรคอนขางตำา3. การบรการดานการอนามยและสาธารณสขไมทวถง4. เกดปญหาทพโภชนาการ5. อตราความเปนเมองอยในเกณฑตำา ประชากรสวนใหญ

อาศยอยในชนบทมากเกนไป3. ลกษณะดานวฒนธรรม

1. ประชาชนสวนใหญยดถอวฒนธรรมประเพณดงเดม2. ชนชนกลางมจำานวนนอย3. ระดบการศกษาของประชาชนอยในเกณฑตำา4. ฐานะทางสงคมของสตรคอนขางตำา

5. การใชแรงงานเดกมอตราสง และถกเอาเปรยบคาจางแรงงาน

4. ลกษณะดานเทคโนโลย1. ความเจรญดานเทคโนโลยอยในระดบตำา มการพฒนาคอน

ขางชาและลาหลง2. การคมนาคมขนสงและการสอสารไมทนสมยและไมเพยง

พอผลผลตโดยทวไปอยในเกณฑตำา เพราะขาดการนำาวทยาการสมยใหมมาใช 

แผนพฒนาเศรษฐกจ

แผนพฒนาเศรษฐกจคอบนทกทเปนลายลกษณอกษรของรฐบาลในการทจะพฒนาประเทศ โดยกำาหนดวตถประสงค แบบแผน วธดำาเนนการ และการกำาหนดหนวยปฏบตการอยางเปนระบบแบบแผน การวางแผนพฒนาเศรษฐกจเปนทยอมรบทงในประเทศดอยพฒนา กำาลงพฒนา และพฒนาแลววามความสำาคญในการดำาเนนนโยบายเศรษฐกจของประเทศอยางมากในปจจบน ทำาใหทกๆ ประเทศในโลกมความตนตวในการจดทำาแผนพฒนาเศรษฐกจ 

ประเภทของแผนพฒนาเศรษฐกจ แผนพฒนาเศรษฐกจแบงเปน 3 ประเภท คอ1. แผนระยะยาว (perspection plan) เปนแผนระยะยาวทวาง

กรอบและทศทางการดำาเนนนโยบายอยางกวางๆ รวมทงมการประมาณการรายการสำาคญๆอยางกวางๆ อาท เปาหมาย ผลผลตมวลรวม การใชจายในภาครฐและเอกชน การบรโภคและการลงทน รวมถงการนำาเขาและสงออก สนคาและบรการตางๆ เปนตน ซงแผนระยะยาวจะเปนกรอบใหแกแผนระยะกลาง

2. แผนระยะกลางหรอแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคม (mediumterm or development plan) เปนแผนระยะ 4-6 ป ซงเปนแผนทวางตามกรอบของแผนระยะยาว

3. แผนปรบปรงประจำาป (annual plan) เปนแผนทจะตองจดทำาขนทกป หรอเรยกอกอยางหนงวาแผนประจำาป เนองจากสถานการณตางๆทงในและตางประเทศมการเปลยนแปลงอยเสมอ ซงสามารถทำาใหการดำาเนนการและผลทไดรบไมเปนไปตามเปาหมาย ดงนนแผนนจงเปนแผนทใชในการปรบใหสอดคลองกบสภาวการณในขณะนนๆใหมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด และแผนนยงใชประกอบในการจดทำางบประมาณประจำาปอกดวยวตถประสงคของการวางแผนพฒนาเศรษฐกจ

1. เพมรายไดประชาชาตและรายไดทแทจรงของบคคล2. ยกระดบมาตรฐานการดำาเนนชวตของประชาชนใหสงขน3. กระจายความเจรญไปสทองถนอยางทวถง4. กระจายรายไดสประชาชนอยางยตธรรม5. การจางงานเพมอตราสง ปญหาการวางงานลดนอยลง6. การมเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ มดลการคาและ

ดลการชำาระเงนทอยในสภาวะเกนดลหรอขาดดลนอยลงการพฒนาเศรษฐกจในประเทศไทย 

ประเทศไทยไดเรมมแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบแรกเมอป พ.ศ. 2504 การดำาเนนการวางแผน ไดรบคำาแนะนำาจากผเชยวชาญจากธนาคารโลก โดยมสภาพฒนาเศรษฐกจรบผดชอบในการกำาหนดแผน และนโยบายอนเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจ โดยมการประสานงานและรวมมออยางใกลชดกบสำานกงบประมาณ 

สำาหรบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยมการพฒนาเศรษฐกจอยางตอเนอง แตเรมมการวางแผนและเปดเผยตอสาธารณชนเปนครงแรกในป พ.ศ. 2504 ซงถอวาเปนปเรมตนในการใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 จดทำาโดยสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และปจจบนไดดำาเนนนโยบายตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 

อนง แผนพฒนาฯ แตละฉบบตางมรปแบบการดำาเนนนโยบายและวตถประสงคตางกนไปตามปญหาทเกดขนขณะนน ซงสามารถสรปเปาหมายและผลของการพฒนาแตละแผนพฒนาฯ

วฎจกรเศรษฐกจ

ความหมายของวฏจกรเศรษฐกจ 

จากการศกษาและการสงเกตการเคลอนไหวของรายไดประชาชาตในระยะยาวทำาให นกเศรษฐศาสตรพบวาการหมนเวยนของภาวะเศรษฐกจในระยะตางๆนน จะมการเคลอนไหวขนลงสลบไปสลบมาเหมอนลกคลน (phases) จากระยะทเศรษฐกจมการเจรญเตบโตจนถงขดสดแลวคอยๆ ชะลอตวลงมาจนถงจดตำาสด และจะคอยๆฟ นตวขนไปใหม หมนเวยนเปนวงจรทางเศรษฐกจอยางนเรอยไป นกเศรษฐศาสตรจงเรยกปรากฏการณนวาวฏจกรเศรษฐกจ (economic cycles)

การแบงระยะวฏจกรเศรษฐกจ การแบงระยะวฏจกรเศรษฐกจจำาแนกออกเปน 4 ระยะ คอ 

1. ระยะเศรษฐกจฟ นตว (economic recovery) เปนภาวะเศรษฐกจทเกดขนหลงจากเศรษฐกจตกตำาถงขดสด ในระยะนเศรษฐกจโดย

ทวไปเรมจะดขน สนคาทเหลอคางสตอกเรมคอยๆ ทยอยขายออก ราคาสนคาเรมมแนวโนมสงขน การคาดคะเนกำาไรของผผลตหรอผประกอบการเปนไปในแนวทางทดขน ผผลตจะหนมาลงทนในกจการมากขน ผลตผลผลตเพมขน การจางงานกจะสงขน กอปรกบประชาชนเรมมรายไดดขน ภาวะเศรษฐกจจะเรมฟ นตวขนอยางรวดเรว ธนาคารรวมทงสถาบนการเงนอนๆจะเรมปลอยสนเชอในอตราดอกเบยตำาลงเพอกระตนใหผผลตและผประกอบการลงทนเพมขน

2. ระยะเศรษฐกจรงเรอง (economic prosperity) เปนระยะทเศรษฐกจเฟ องฟ มบรรยากาศแหงการลงทนทด ผผลตหรอผประกอบการคาดคะเนกำาไรไปในทางทดมากคอมความมนใจ ในอตราผลตอบแทนทจะไดรบ การลงทนตางๆจะขยายตวอยางรวดเรว การจางงานจะเพมขนมาก ประชาชนมรายไดสงขนมาก และสามารถจบจายใชสอยสนคาและบรการไดมากขน เปนระยะทมการซองายขายคลอง เศรษฐกจจะมการเจรญเตบโตในอตราสง ราคาของสนคาและบรการมแนวโนมปรบตวสงขนจนอาจจะกอใหเกดแรงกดดนเงนเฟอขนมาได

3. ระยะเศรษฐกจถดถอย (economic recession) เปนระยะทตอเนองกบระยะเศรษฐกจรงเรอง เมอภาวะเศรษฐกจเจรญรงเรองอยางเตมทแลวผลทจะตามมาอยางหลกเลยงไมไดกคอแรงกดดนทจะกอใหเกดภาวะเงนเฟอขน เนองจากการทมการผลต การลงทน และการบรโภครวมเกนกวากำาลงการผลตของประเทศ รวมทงการทตนทนการผลตโดยรวมสงขนเพราะจะตองแขงขนกนในการแยงทรพยากรการผลตมาใชผลตสนคาและบรการในกจการของตน สภาพการแขงขนกนผลตทำาใหราคาและผลตอบแทนลดตำาลง ผผลตเกดความไมมนใจในอนาคตทำาใหลดการลงทน สงผลใหการผลตและการจางงานลดลง รายไดของประชาชนนอยลง สภาพเศรษฐกจโดยทวไปเรมมแนวโนมทเลวลง

4. ระยะเศรษฐกจตกตำา (economic depression) เปนระยะทตอเนองจากระยะเศรษฐกจถดถอย การลงทนรวมจะลดลงมาก ประกอบกบอตราดอกเบยจะสงขน ธนาคารและสถาบนการเงนจะเรงรดใหผผลตและผ

ประกอบการชำาระเงนตนและจายคนดอกเบย และมแนวโนมทจะปฏเสธการขยายวงเงนสนเชอออกไป ผผลตและผประกอบการจะไมมความมนใจในกำาไรและอตราผลตอบแทนทจะไดรบ ไมคมกบความเสยงทจะตดสนใจลงทน ทำาใหการลงทนชะงกงน ในทสดเศรษฐกจจะเกดการหดตวลงถงจดตำาสด ภาวะการซองายขายคลองจะหายไป สนคาเดมทผลตออกมาแลวกขายไมหมด มสนคาคางสตอกจำานวนมาก มการลดการผลต การจางงาน เกดภาวะการวางงานกระจายตวโดยทวไป ประชาชนไมคอยมกำาลงซอเพราะมรายไดลดลงมาก

สาเหตททำาใหเกดวฏจกรเศรษฐกจ 

ประเดนสำาคญประการหนงทนกเศรษฐศาสตรพยายามทจะอธบายกคอ อะไรเปนสาเหตททำาใหเกดวฏจกรเศรษฐกจ ซงทฤษฎทไดรบความเชอถอมากทสดไดแกทฤษฎของเคนส เคนสอธบายวาวฏจกรเศรษฐกจเกดจากการทผผลตและผประกอบการคาดคะเนกำาไรในอนาคตทตนจะไดรบ กลาวคอ ถาคาดคะเนวาจะไดกำาไรสงขนกจะเรงขยายการผลต ความตองการสนคาทนจะสงขน การจางงานและรายไดประชาชาตจะเพมขนจนกระทงเขาสภาวะเศรษฐกจรงเรอง หลงจากนน จะมปจจยตางๆทงภายในและภายนอกมาทำาใหผผลตและผประกอบการคาดคะเนวาในระยะตอมากำาไรจะมแนวโนมลดลง เชน อตราดอกเบยในทองตลาด คาแรงงาน รวมทงตนทนการผลตอนๆเรมสงขน กอปรกบการใชจายอปโภคบรโภครวมของประเทศลดลง

อนเนองจากผลของภาวะเงนเฟอทเกดขน สนคาทผลตขนมาแลวขายไมหมดทำาใหกำาไรลดลง สงผลใหผผลตและผประกอบการเรมชะลอการลงทน ลดการผลต การจางงานลดลง เศรษฐกจเรมขยายตวในอตราทลดลงเขาสภาวะเศรษฐกจตกตำาในทสด หลงจากนน เศรษฐกจจะคอยๆมการฟ นตวขนมาอกสลบไปสลบมาอยางนเรอยไปเปนวฏจกรเศรษฐกจ การแกไขวฏจกรเศรษฐกจ

แนวทางการบรหารจดการอยางยงยน

ทมา: John Elkington ผเขยนหนงสอ"Cannibals with forks: The Triple Bottle line

of 21 th Century Business" (1977)

กรอบการบรหารจดการอยางยงยน อางองมาจากแนวทางการดำาเนนการในระดบสากล ซงครอบคลมทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ภายใตหลกบรรษทภบาลทด เพอใหเกดการดำาเนนงานทสอดคลองกนในทกธรกจ โดยกำาหนดเปาหมาย และแนวทางการดำาเนนงานใหทกธรกจนำาไปปฎบต เพอจดทำา "แนวทางปฎบตการพฒนาอยางยงยน" ใหเปนคมอการดำาเนนการในเรองตางๆ อนจะสงผลสการนำาไปปฎบตอยางมประสทธภาพ และเกดความเชอมโยงของการดำาเนนงาน ในแตละเรองทอาจมหลายหนวยงานรบผดชอบรวมกน

การพฒนาอยางยงยนดานเศรษฐกจ

เปาหมายสงสดของการดำาเนนธรกจ คอ สรางคณคาใหแกลกคา พนกงาน และผมสวนเกยวของทกฝายอยางสมดล โดยมผลกำาไรเปนเสมอนทางผานไปสประโยชนสขรวมกนของทกฝาย ในการทจะเตบโตอยางยงยนไปพรอมๆ กน

รกษาความเปนเลศในการดำาเนนงานมงเนนกลยทธเพอเสรมจดแขงในการเปนผนำาดานคณภาพและการ

บรหารตนทนสำาหรบสนคา โดยใชเทคโนโลยใหมๆ เพอเพมประสทธภาพ และการพฒนากระบวนการทำางาน การควบคมกระบวนการผลตใหมประสทธภาพสงสด รวมทงปรบ กลยทธการดำาเนนธรกจดวยความรอบคอบ อยางเหมาะสม บรหารความเสยงอยางรดกม เพอเจรญเตบโตอยางมนคงและยงยน

ลงทนวจยและพฒนา เพอสรางสนคาและบรการทมมลคาเพมมงเนนวจยและพฒนา (Research and Development) สนคา

และบรการใหมๆ ทมมลคาเพม มความหลากหลาย ครบวงจร และคณภาพเยยม เพอตอบสนองความตองการของผบรโภคทไมหยดนง ควบคไปกบการเสรมสรางคณภาพสงแวดลอมและสงคมทยงยน

ปรบเปลยนกลยทธอยางรวดเรว เพอสอดคลองกบสถานการณปรบตวอยางรวดเรว เพอรองรบการเปลยนแปลงและปจจยความไม

แนนอน เชน การชะลอตวของเศรษฐกจโลก ผลกระทบจากปญหาทางการเมองในประเทศ โดยบรหารธรกจอยางรอบคอบ โดยเฉพาะดานการเงน และบรหารกระจายความเสยง โดยเพมความหลากหลายของตลาดและสนคา และมฐานะทางการเงนทแขงแกรงและมงคงยงขน

พฒนาบคลากร เพอมงสองคกรแหงนวตกรรมมงพฒนาพนกงานและปลกฝงวฒนธรรมการเปนองคกรนวตกรรม

โดยการสรางบรรยากาศใหพนกงานทกระดบ คดนอกกรอบ กลาแสดงความคดเหน เปดใจรบฟง สงเสรมการเรยนรและพฒนาตนเองอยตลอดเวลา รวมทงกลารบความเสยงในการทดลองสงใหมๆ เพอสงเสรมการพฒนาเปลยนแปลง ในทางทเปนประโยชนสำาหรบทกฝายทเกยวของ ไมวาจะเปน

ลกคา คคา ผถอหน ชมชน รวมทงพนกงานเพอสนบสนนการพฒนาอยางยงยน

สนบสนนเศรษฐกจชมชนนโยบายวาจางคนในชมชนซงอยในพนททตงโรงงานเปนพนกงาน

ผรบเหมา และรวมสนบสนนชมชน ใหมรายไดเพมขนโดยใชผลตภณฑ สนคาทผลตโดยชมชน เชน อาหาร เครองดม วสดในโรงงาน นอกจากนน ยงชวยสงเสรมอาชพของชมชนใหมความแขงแกรง ดวยการใหความรในการจดทำาผลตภณฑทองถนใหมคณคาเพมมากขน เชน การปรบปรงคณภาพสนคา การออกแบบบรรจภณฑ การตลาด และนำาไปสการรวมกลมกนในรปแบบ ของชมรมสหกรณหมบาน ซงเปนการสรางรายไดใหแกชมชนอยางยงยน

การพฒนาอยางยงยนดานสงแวดลอมดวยลกษณะธรกจผลตนำาประปาทตองอาศยทรพยากรธรรมชาตเปน

ปจจย บรษทนำาประปาไทย ตระหนกดถงความสำาคญของการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด และมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดโดยเนนการใชเทคโนโลยและพฒนากระบวนการผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอมครอบคลมทงการจดการทรพยากรนำา การบำาบดนำาเสยจากกระบวนการผลต พรอมไปกบการปลกฝงใหพนกงานมจตสำานกในการคำานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมควบคไปกบการปฏบตงานในหนาท โดยใหการมงมนสการเปนธรกจทเปนมตรตองสงแวดลอมอยางยงยน โดย :

กระบวนการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม เลอกใชเทคโนโลยในการผลตทดทสดและเปนมตรตอสงแวดลอม

เพอใหเกดการใชทรพยากรและพลงงานอยางมประสทธภาพสงสด และลดการกอใหเกดของเสยและมลพษ

การวจยและพฒนาสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม มงมนทมเทในงานวจยและพฒนาสำาหรบสนคา และบรการทเปนมตร

ตอสงแวดลอม เพอตอบสนองความตองการของลกคาทใหความสำาคญ ในการใชสนคาทไมสรางผลกระทบตอสงแวดลอม นอกจากน ยงแสวงหาโอกาสในธรกจใหมๆ

การสรางจตสำานกดานสงแวดลอมกระตนพฤตกรรมการอนรกษสงแวดลอม ใหกบพนกงานรวมถง

ชมชนทบรษทฯ ดำาเนนโครงการไดรเรมโครงการ "1 ลานกลาสรางปาตนนำา" ดวยการปลกปาคนสภาพแวดลอมทสมบรณสพนปาโดยมกจกรรมหลกคอ การรวมกบชมชนปลกปาทดแทนปาเสอมโทรม เพอสรางความชมชนและคนความสมดลใหผนปา

การพฒนาอยางยงยนดานสงคมสรางสรรคสงคมและพมนาศกยภาพของคนในดานตางๆ ทงสง

แวดลอม การศกษา วทยาศาสตร เทคโนโลย กฬา และศลปวฒนธรรม เพอใหเตบโตคกบสงคมไทยอยางยงยน

บรษทนำาประปาไทยใหความสำาคญของ สงคม วาเปนกลไกทจะ“ ”ชวยผลกดนใหการดำาเนนธรกจคงอยและกาวหนาอยางยงยน รวมถงเปนแรงสำาคญทจะชวยธำารงรกษาสงแวดลอมทดไว ใหการพฒนาสงคมอยางตอเนองเสมอมา จากสงคมภายในองคกร บรษทฯ ถอวา "พนกงาน" เปนทรพยากรทสำาคญทสดประการหนงของบรษทฯ โดยไดพฒนาทกษะทงดานงานบรหารและการทำางานใหกบพนกงานควบคไปกบการสงเสรมใหพนกงานมสวนรวมในกจกรรมเพอชมชนและสงคม นอกจากน ยงไดขยายขอบเขตการดแลและพฒนาไปสชมชนและสงคมในวงกวาง ผานการดำาเนนโครงการและกจกรรมเพอสงแวดลอมและสงคมอยางตอเนอง

การกำากบดแลกจการทดศกษาและปฏบตตามแนวปฏบตในเรองหลกการกำากบดแลกจการทด

ทออกโดยหนวยงานกำากบดแล หรอสมาคมทเกยวของกบธรกจ เชน หลก“การกำากบดแลกจการทดสำาหรบบรษทจดทะเบยนป 2549” ทจดทำาโดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทงนหลกการดงกลาวไดรบการปรบปรงใหสอดคลองกบหลกการกำากบดแลกจการของ OECD (OECD Principles of Corporate Governance, 2004) ซงเนอหาของหลกการนไดแบงออกเปน 5 หมวดคอ

• สทธของผถอหน

• การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน • บทบาทของผมสวนไดเสย • การเปดเผยขอมลและความโปรงใส • ความรบผดชอบของคณะกรรมการบรษท

ในแตละหมวดขางตนประกอบดวยสวนทเปนหลกการสำาคญ และสวนทเปนแนวปฏบตทดเพอใหบรษทฯ สามารถปฏบตตามหลกการดงกลาวนอกจากนกรรมการบรษท จะตองศกษาเอกสาร คมอกรรมการ ทออกโดย“ ”สำานกงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. เพอใหเขาใจถงบทบาทหนาทของกรรมการไดชดเจนยงขน

การประกอบธรกจดวยความเปนธรรม1. หลกเลยงการดำาเนนการทอาจกอใหเกดความขดแยงทางผล

ประโยชน หรอหากพบวามความขดแยงทาง ผลประโยชนเกดขน กควรจดใหมกระบวนการไกลเกลยทเปนธรรมและมการเปดเผยขอมลทสำาคญ อยางครบถวน

2. สงเสรมการแขงขนทางการคาอยางเสรหลกเลยงพฤตกรรมการเลนพรรคเลนพวกหรอรวมสมคบคด(ฮว) กน

3. ไมสนบสนนการดำาเนนการทมลกษณะเปนการละเมดทรพยสนทางปญญาหรอลขสทธ

4. จดใหมระบบการบรหารจดการทสามารถปองกนการจายสนบนและทจรต หรอสามารถตรวจสอบพบไดโดยไมชกชา รวมถงมกระบวนการแกไขปญหาทมประสทธภาพพรอมกบใหความเปนธรรมหากเกดกรณดงกลาวขน

5. รณรงคใหกรรมการ ผบรหาร และพนกงานเหนความสำาคญของการ ตอตานการทจรตรวมทงการกรรโชก และ การใหสนบนในทกรปแบบ

การเคารพสทธมนษยชนและการปฏบตตอแรงงานอยางเปนธรรม

1. สนบสนนและเคารพในการปกปองสทธมนษยชน โดยหมนตรวจตราดแลมใหธรกจของบรษทฯ เขาไปมสวนเกยวของกบการลวงละเมดสทธมนษยชน เชน ไมสนบสนนการบงคบใชแรงงาน ตอตานการใชแรงงานเดก

เปนตน2. สงเสรมใหมการเฝาระวงการปฏบตตามขอกำาหนดดานสทธ

มนษยชน ภายในธรกจของบรษทฯ และกระตน ใหมการปฏบตตามหลกการสทธมนษยชนตามมาตรฐานสากล โดยความรบผดชอบของธรกจดานสทธมนษยชนยงครอบคลมไปถงบรษทในเครอ ผรวมทนและคคา

3. จดใหมระบบการทำางานทมงเนนความปลอดภยและสขอนามยในสถานททำางานอยางเหมาะสม เชน การม ระบบปองกนมลพษทอาจเกดขนในระหวางการปฏบตงาน การจดใหมสถานททำางานทสะอาดเพอความ

ปลอดภยจากอนตรายทอาจเกดขนทงจากอบตภยและโรคภย4. พฒนาพนกงานเพอฝกฝนทกษะและเพมพนศกยภาพ โดยเปด

โอกาสใหพนกงานมการเรยนรและเลอนตำาแหนงเมอมโอกาสทเหมาะสม5. จดใหมเงอนไขการจางงานทเปนธรรมสำาหรบพนกงาน และให

พนกงานไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมตามศกยภาพ6. จดใหมกระบวนการรองเรยนอยางเหมาะสมสำาหรบพนกงานทได

รบการปฏบตอยางไมเปนธรรม7. จดใหมการดแลในเรองสวสดการแกพนกงานตามสมควร เชน

จดใหมวนลาพกผอนประจำาปการทำางานลวงเวลาทสมเหตสมผล การรกษาพยาบาลตามความจำาเปนและสมควร เปนตน

8. สงเสรมใหพนกงานมดลยภาพในการใชชวตระหวางชวตการทำางานและชวตสวนตว มการพจารณาใชหลก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และ สงเสรมใหพนกงานมโอกาสบำาเพญประโยชนทำาความดเพอสงคมรวมทงการ ปฏบตตามหลกธรรมของศาสนาตางๆ อยางเทาเทยมกน

9. จดใหมนโยบายปกปองพนกงาน ไมกลนแกลง หรอลงโทษทางวนยกบพนกงานทมการรายงานอยางสจรตตอผบรหารหรอหนวยงานของรฐเกยวกบการกระทำาทไมถกตองทเกดขนภายในองคกรธรกจ

10. ใหขอมลสำาคญแกพนกงานและตวแทนพนกงาน เพอใหทราบผลการดำาเนนงานและสภาพทแทจรงขององคกรธรกจ

11. สนบสนนการหารอ/ความรวมมอระหวางนายจางกบพนกงาน และ ตวแทนพนกงานเพอใหเกดการพฒนาคณภาพชวตการทำางาน

12. เคารพสทธในการแสดงความคดเหนของพนกงาน ซงครอบคลมถง การมอสระในการใหความเหนโดย ปราศจากการแทรกแซง การไดรบขอมลหรอความคดเหนผานสอตางๆ รวมทงจดใหมชองทางการสอสารเพอรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยอยางเสร

ความรบผดชอบตอผบรโภค1. ผลตสนคา/บรการทปลอดภยและไววางใจได โดยไมผลตสนคาท

เปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภค 2. จดเกบขอมลผบรโภคอยางปลอดภย ไมสงตอขอมลผบรโภคให

กบผอนนอกจากจะไดรบความยนยอมจาก ผบรโภคกอน3. ใหขอมลทถกตองและเพยงพอแกผบรโภค โดยคำานงถงสขภาพ

และความเปนอยทดของผบรโภคเปนสำาคญ เชน ไมโฆษณาเกนจรง ฉลากสนคาควรมขอมลทถกตอง ครบถวน ใชภาษาเรยบงายตอการทำาความเขาใจ บอกวธการใชสนคาอยางปลอดภยรวมถงการกำาจดซากขยะหลงการใชงาน เปนตน

4. กระตนใหผบรโภคและผผลตเหนความสำาคญของการใชสนคา/บรการทคำานงถงเรองสงแวดลอมและสงคมมากขน

5. พฒนาผลตภณฑสนคา และบรการของธรกจใหเกดประโยชนตอองคกรควบคไปกบการนำาพาสงคมผบรโภคให เปนสงคมคนดมวฒนธรรม และคณธรรมทยงใหเกดการพฒนาใหดยงขนไดตลอดไปอยางยงยน

การรวมพฒนาชมชนและสงคม1. สำารวจ ตรวจสอบสภาพชมชนและสงคมโดยรอบทตงของธรกจ

ทงใกลและไกลวา ไดรบผลกระทบในทางลบจาก การดำาเนนการของธรกจหรอโครงการทจะดำาเนนการในอนาคตมากนอยเพยงใด เพอนำามาพจารณา

แกไข/ ปรบปรงการดำาเนนการ มใหเกดผลกระทบในทางลบ และสรางความเสยหายตอชมชน และสงคมทงโดยทางตรงและทางออม

2. สนบสนนการดำาเนนกจกรรมอาสาทเกยวของกบการพฒนาชมชนและสงคม

3. รวมกนรกษาสภาพแวดลอมในชมชนและสงคมใหนาอย 4. สนบสนนใหชมชนและสงคมมระบบสาธารณปโภคพนฐานตางๆ

อยางเพยงพอเชน สถานศกษา สถานพยาบาล ถนนเปนตน 5. สนบสนนและมสวนรวมในการบำาเพญประโยชนสาธารณะ เชน

การจดกจกรรมสงเสรมการทำาความดลด อบายมขเพอความอยดมสขภายใตหลกเศรษฐกจพอเพยง เปนตน

6. ในการจดกจกรรมหรอมสวนรวมในการเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชนและสงคม ธรกจสามารถขอ คำาปรกษาและขอเสนอแนะไดจาก ก.ล.ต. สถาบน ธรกจเพอสงคม (Corporate Social Responsibility Institute หรอ CSRI) ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ศนยสงเสรมธรกจเพอสงคม (CSR)กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและหนวยงานอนทเกยวของ

การดแลรกษาสงแวดลอม1. จดใหมระบบการบรหารงานดานสงแวดลอมทเหมาะสม และ

ตดตามประเมนผลการดำาเนนการดงกลาวอยางสมำาเสมอ รวมทงศกษาหาความรเกยวกบประเดนสงแวดลอมเชนระบบนเวศนปญหาโลกรอนมลภาวะ ฯลฯ

2. ใชเทคโนโลยและขนตอนการผลตทมมาตรฐานดานสงแวดลอม โดยคำานงถงการลดปรมาณและการบำาบดมลพษกอนปลอยสธรรมชาต

3. ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ มมาตรการประหยดพลงงาน และมการนำาทรพยากรกลบมาใชใหม

4. พฒนาสนคา/บรการทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม มความปลอดภยในการใชงาน

5. ใหขอมลเกยวกบผลกระทบตอสงแวดลอม ความปลอดภย และระบบสาธารณสขแกพนกงานและสาธารณชน

6. สงเสรมใหลกคาตระหนกถงขอพงระวงดานสงแวดลอมทเกดจากการใชสนคา/บรการของบรษท

7. ใหความรและฝกอบรมพนกงานในเรองสงแวดลอม ความปลอดภย และสาธารณสข

8. จดเตรยมแผนฉกเฉนเพอจดการกบปญหาเกยวกบสงแวดลอมทอาจเกดขนรวมทงจดใหมระบบการรายงานตอหนวยงานกำากบดแลทนททเกดเหตการณดงกลาว

นวตกรรมและการเผยแพรนวตกรรมจากการดำาเนนความรบผดชอบตอสงคม

1. สำารวจกระบวนการตางๆ ของธรกจทดำาเนนการอยในปจจบนวา กอใหเกดความเสยงหรอมผลกระทบในทางลบตอสงคมและสงแวดลอมหรอไมอยางไร และศกษาหาแนวทางแกไขเพอลดผลกระทบดงกลาวนอกจากนนควรศกษาพจารณา และวเคราะหกระบวนการทำางานอยางละเอยดและครอบคลมทกดาน เพอสรางโอกาสในการพฒนาไปสการคนพบนวตกรรมทางธรกจ

2. เปดเผยนวตกรรมทคนพบในสงทเปนประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม เพอกระตนใหธรกจและผประกอบการรายอนไดปฏบตตาม

3. หมนวเคราะหแนวทางแกไขปญหา ตลอดจนพฒนานวตกรรมตลอดเวลา โดยควรเปนกระบวนการทดำาเนนการ ตอเนองอยางไมหยดนง เพอสรางโอกาสในการคดคนผลตภณฑใหม และเพอความเจรญเตบโตควบคการสรางผลกำาไรของธรกจอยางยงยน เนองจากความตองการของผบรโภคในศตวรรษท 21 จะเปลยนไปสความตองการสนคาและบรการทมองคประกอบดาน CSR มากขน หากธรกจไมสามารถปรบตวตอบสนองความตองการไดทนทวงทอาจสญเสยตลาดและโอกาสทางธรกจได

ตอนท 1 ความเปนมาและความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ตอนท 1.1 ความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตอนท 1.2 กรอบแนวคดของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตอนท 1.3 นยสำาคญของเศรษฐกจพอเพยง

ตอนท 1.1 ความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

นบตงแตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศร รามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร ไดรบการบรมราชาภเษกตามแบบโบราณราชประเพณ เมอวนท 5 พฤษภาคม 2493 ณ วโรกาสนน พระองคไดทรงพระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหง“มหาชนชาวสยาม แมจะเปนขอความเพยงสน ๆ แตมความลกซงกนใจซง”เปนพระราชปณธานมงมนพระทยทตองทรงปฏบตใหได

เปนทประจกษชดแกเหลาพสกนกรชาวไทย และชาวโลกแลววา ตลอดระยะเวลา 60 ป พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงบำาเพญพระราชกรณยกจนานปการ เพอประโยชนสขของอาณาประชาราษฏร และทรงหวงใยในทกขสขของประชาชนตลอดมา ทรงอทศเวลาสวนใหญ เสดจพระราชดำาเนนไปทรงเยยมประชาชนทวทกภมภาค เมอทรงพบกบปญหากไดพยายามชวยเหลอโดยทรงพระราชทานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารตาง ๆ ทมงแกปญหาความเดอดรอนของประชน

เศรษฐกจพอเพยง เปนสวนหนงในแนวพระราชดำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดพระราชทานเปนปรชญาในการดำารงชวตทยดหลก

ความพอเหมาะพอด มเหตมผล และไมประมาท ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงถอปฏบตดวยพระองคเองอยางตอเนองยาวนาน ดำารงชวตเปนแบบอยางไดอยางสมบรณ อกทงไดพระราชทานพระราชดำารใหแกคนไทยนำาไปปฏบตตงแตป พ.ศ. 2517 ดงพระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เมอวนพฤหสบดท 18 กรกฏาคม 2517 ความตอนหนงวา

“...การพฒนาประเทศจำาเปนตองทำาตามลำาดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความพอม พอกน พอใช ของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยใชวธการและอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชาการ เมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควร และปฏบตไดแลว จงคอยสรางเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนทสงขนไปโดยลำาดบตอไป หากมงเนนแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดยไมใหแผนปฏบตการสมพนธกบสภาวะของประเทศ และของประชาชนโดยสอดคลองดวย กจะเกดความไมสมดลในเรองตาง ๆ ขน ซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลวไดในทสด ดงเหนไดทอารยประเทศหลายประเทศกำาลงประสบปญหาทางเศรษฐกจอยางรนแรงในเวลาน”

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงมพระราชดำารสแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอด ตงแตป พ.ศ. 2517 และภายหลงวกฤตเศรษฐกจ พ.ศ. 2540 ไดทรงเนนยำาเปนแนวทาง การแกไข เพอใหรอดพนและสามารถดำารงอยไดอยางมนคง และยงยนภายใตกระแสโลกาภวตน และความเปลยนแปลงตาง ๆ ดงนน สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดเชญผทรงคณวฒในทางเศรษฐกจ และสาขาอน ๆ มารวมกนประมวลและกลนกรอง พระราชดำารสเรอง เศรษฐกจพอเพยง เพอบรรจในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต ฉบบท 10 (2549 – 2554) โดยรฐบาลไดยดแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาประเทศ อนเปนการสนองพระราชปณธานสบสายพระราชดำารตอไป

ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง

ประเวศ วะส (2542 : 34 – 36) ไดใหความหมายของเศรษฐกจพอเพยงไววา เศรษฐกจ

พอเพยง คอ เศรษฐกจทมรปแบบเปนทางสายกลาง หรอเศรษฐกจแบบมชฌมาปฏปทา เพราะเชอมโยงทกเรองเขามาดวยกนทงเศรษฐกจ จตใจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม ทจรงคำาวา เศรษฐกจ เปนคำาทมความ“ ”หมายในทางทด ทหมายถง ความเจรญทเชอมโยงกาย ใจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอมเขาดวยกน แตไดมการนำาเอาคำาวาเศรษฐกจไปใชในลกษณะทแยกสวนทหมายถง การแสวงหาเงนเทานน เมอยกสวนมนกจะทำาลายสวนอน ๆ จนเสยสมดลและวกฤต

นธ เอยวศรวงศ (2544) เศรษฐกจพอเพยง คอ วฒนธรรม ไมใชเทคนคการเพาะปลก แต

เปนศลธรรมความไมละโมบ และการประหยด เศรษฐกจพอเพยงเปดโอกาสใหทกคนพออยได แตกตางจากการคดในดานเทคนค ถาคดแตดานเทคนคกจะยำาเฉพาะคน ทำาใหเกดการเอาตวรอด ซงไมตรงกบอดมการณของเศรษฐกจพอเพยง ความคดทางเทคนคทำาใหคนไมเชอมโยงกน ไมมความเออเฟ อเผอแผระหวางกน ตวใครตวมน อนจะเปนโทษแกธรรมชาตดวย เพราะความเออเฟ อเผอแผของสมาชกในชมชนทมใหแกเพอนบาน และธรรมชาตนนถอเปนสองดานของเหรยญเดยวกน แนวคดนสอดคลองกบ

อดมการณของชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงทจะคำานงถงการพงพาอาศยกน พรอม ๆ กบรกษาความสมบรณของธรรมชาตไปดวย

พสฐ ลอาธรรม (2549 : 11) กลาววา เศรษฐกจพอเพยง เปนแนวคดทยดหลกทางสายกลาง โดยความพอเพยงนน หมายถง ความพรอมทจะจดการกบผลกระทบทเกดขน ทงจากภายนอก และภายใน ระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง ยงสามารถมองไดวาเปนปรชญาในการดำารงชวตใหมความสข ทจำาเปนตองใชทงความร ความเขาใจ ผนวกกบคณธรรมในการดำาเนนชวต เศรษฐกจพอเพยงไมใชเพยงการประหยด แตเปนการดำาเนนชวตอยางชาญฉลาด และสามารถอยได แมในสภาพทมการแขงขน และการไหลบาของโลกาภวฒน ซงจะนำาไปสความสมดล มนคง และยงยนของชวต เศรษฐกจและสงคม

สำานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร หรอ กปร. (2550 : 14) ไดใหความหมายของเศรษฐกจพอเพยงไววา หมายถง เศรษฐกจทสามารถอมชตวเองได และสามารถอยไดโดยไมตองเดอดรอน มความพอกนพอใช ไมใชแตจะสรางความเจรญ หรอ ยกเศรษฐกจใหรวดเรวแตเพยงอยางเดยว เพราะผทมอาชพและฐานะทเพยงพอทจะพงตนเองได ยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนา และฐานะทางเศรษฐกจขนทสงขนไปตามลำาดบ

สเมธ ตนตเวชกล (2550 : 13) ไดกลาวสรปความหมายของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดำารวา เศรษฐกจพอเพยง หมายถง เศรษฐกจทสามารถอมชตวเองได ใหมความพอเพยงกบตวเอง (Self –Sufficiency) อยไดโดยไมเดอดรอน ซงตองสรางพนฐานดานเศรษฐกจของตนเองใหดเสยกอน คอ ใหตนเองสามารถอยไดอยางพอกน พอใช มได

มงหวงทจะสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจใหเจรญอยางรวดเรว แตเพยงอยางเดยว

อภชย พนธเสน (2550 : 22) ไดใหคำาจำากดความของเศรษฐกจพอเพยงวา เปนขอเสนอใน การดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตามแนวทางของพทธธรรมอยางแทจรง ทงนเนองจากในพระราชดำารสหนง ไดใหคำาอธบายถงเศรษฐกจพอเพยงวา คอ ความพอประมาณ ซอตรง ไมโลภมาก และ“ตองไมเบยดเบยนผอน การดำารงชวตอยได จำาเปนทจะตองประกอบไปดวย”ปจจยสำาคญสประการ ซงไดแก อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค และทอยอาศย ซงในโลกยคทนนยมอยางเชนปจจบนน ปจจยทงสไมอาจจะหามาไดถาปราศจากเงน ซงถอวาเปนสอกลางในการแลกเปลยนสนคาและบรการมาเปนระยะเวลานานแลว การไดมาซงเงนนนจำาเปนทบคคลจะตองประกอบสมมาอาชพ และนำาเงนทไดมานนไปแลกเปลยนใหไดมาซงปจจยในการดำารงชวต

จากความหมายดงกลาว สรปไดวา เศรษฐกจพอเพยง หมายถงความสามารถในการดำารงชพ

อยางเรยบงาย อมชตวเองไดใหมความพอเพยงกบตวเอง รจกอดออม ไมฟมเฟอย อยอยางประมาณตน ใชจายไมเกนรายรบ มการผลตเพอใหพอมพอกนในครอบครว และมความเออเฟ อกนในชมชน ทะนบำารงพนฐานตวเองใหเขมแขงทงดานสงคม วฒนธรรม สงแวดลอม และเศรษฐกจ

ตอนท 1.2 กรอบแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

กลมพฒนากรอบแนวคดทางทฤษฏเศรษฐกจ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (2546 : 36) เสนอวา การทจะทำาความเขาใจในเรองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จำาเปนอยางยงทผศกษาตองเขาใจองคประกอบดานตาง

ๆ ททำาใหเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทสมบรณ และเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและวถชวตของคนไทย โดยองคประกอบสำาคญซงเปนพนฐานของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สามารถวเคราะหโดยใชวธการจำาแนกวเคราะห มหลกพจารณาหรอกรอบในการพจารณา 5 สวนดงน

สวนท 1 กรอบแนวคด

สวนท 2 คณลกษณะ

สวนท 3 คำานยาม

สวนท 4 เงอนไข

สวนท 5 แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ

ซงแตละสวนมรายละเอยดดงน

สวนท 1 กรอบแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

1. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชแนะแนวทางการดำารงอยและปฏบตตน (Economic

Life Guiding Principles) ในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย และตลอดระยะเวลากวา 25 ปทผานมา กไดมการทดลองดำาเนนโครงการพฒนาทหลากหลายตามแนวพระราชดำาร เพอหาแนวทางและรปแบบการพฒนาทสอดคลองกบสถานการณทงภายในและภายนอกประเทศทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว นอกจากนแลวยงเกดชมชนหลายแหงทมแนวทาง การดำารงชวตและการพฒนาทสามารถใชเปนกรณศกษาได ทงหมดนบงชใหเหนถงแนวทางปฏบตและตวอยางการนำาไปประยกตใชทเกดขนจรง

2. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทสามารถนำามาประยกตใชไดตลอดเวลา ทงอดต ปจจบน

ปจจบน และอนาคต กลาวคอ ไดมพระราชดำารสมาตงแตกอนเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 และสามารถใชเปนแนวทางการพฒนาเพอกาวพนจากวกฤต และการพฒนาในสถานการณทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวภายใตกระแสโลกาภวฒนในปจจบน

3. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมองโลกเชงระบบทมลกษณะพลวตร กลาวคอ มองวา

สถานการณในโลกนนมการเปลยนแปลงเกดขนตลอดเวลา เนองจากความเชอมโยงของปจจยตาง ๆ ภายใตกระแสโลกาภวฒน

4. เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทมงผลทงในระยะสน และระยะยาว โดยเนนการรอด

พนจากภย และวกฤตในแตละชวงเวลาเพอความมนคง และความยงยนของการพฒนาในมตตาง ๆ อาท มตทางธรรมชาต ทางสงคม และทางเศรษฐกจ

5. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปน Paradigm Shift ลกษณะหนงทเกดขนจากการพจารณา

และวเคราะหสถานการณและความเปลยนแปลง ตลอดจนนโยบาย แนวทาง และวธการทเกยวของกบการพฒนา ตลอดจนผลทเกดขนในชวงระยะเวลากวา 30 ปทผานมา ซงหมายรวมถง การทชมชนและประเทศตาง ๆ มความเชอมโยงกนมากขนภายใตกระแสโลกาภวฒน และการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลย วฒนธรรม และคานยมทางสงคม

สวนท 2 คณลกษณะของเศรษฐกจพอเพยง

1. เศรษฐกจพอเพยงมลกษณะเปนแนวทางการดำารงอย และปฏบตตนในทางทควรจะเปน

โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย

2. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทสามารถนำามาประยกตใชกบการปฏบตตนของประชาชน

ในทกระดบ ทงระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบรฐ อนงระดบปจเจกบคคลนน อาจนบเปนหนวยครอบครวเดยว นอกจากนยงไดเนนวาสามารถใชไดกบคนทกระดบ อาท เจาหนาทของรฐ นกทฤษฏ และนกธรกจ เปนตน

3. เศรษฐกจพอเพยงมลกษณะเปนแนวคดทางสายกลาง เปนหวใจสำาคญของปรชญาทนำามา

ใชในการบรหารและพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวทนตอโลกแหงการเปลยนแปลงในยคโลกาภวฒน กลาวคอ ไมใชการปดประเทศอยางสนเชง แตกไมใชการเปดเสรอยางเตมท โดยไมมการเตรยม ความพรอมของคนและสงคม ในการเขาสกลไกตลาด ไมใชการอยอยางโดดเดยว หรอพงพงภายนอกหรอคนอนทงหมด แตเนนความคดและการกระทำาทจะพงตวเองเปนหลกกอนทจะไปพงคนอน

4. ทางสายกลาง หมายถงวธการ หรอการกระทำาทพอประมาณบนพนฐานของความมเหตผล

และสรางภมคมกน ซงในทสดแลวจะนำาไปสการพฒนาแบบเศรษฐกจพอเพยงทเปนทงแนวทาง การแกไขปญหาเพอใหรอดพนวกฤต และทำาใหสงคม และประเทศ สามารถดำารงอยไดอยางมนคง และยงยน ภายใตกระแสโลกาภวฒนและความเปลยนแปลงตาง ๆ สวนท 3 คำานยาม

ความพอเพยง หมายถงความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจำาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบ

ใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอก และภายใน ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะพรอม ๆ กน ไดแก

1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน

2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจาก การกระทำานน ๆ อยางรอบคอบ

3. การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขน โดยคำานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกล และไกดล ภายใตขอจำากดของความรทมอย และสรางภมคมกนในตวใหพอเพยงทจะสามารถพรอมรบตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ได

กจกรรมใด ๆ ทขาดคณลกษณะใดคณลกษณะหนงไปกจะไมสามารถเรยกไดวาเปน ความพอเพยงของทางสายกลาง และความไมประมาท โดยคำานงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชความร ความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจ และการกระทำาเศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหประชาชนมการบรโภคทฉลาด มสต และไมประมาท ซงจะชวยปองกนการขาดแคลน แมจะไมรำารวยรวดเรว แตในยามปกตกจะทำาใหรำารวยมากขน ในยามทกขยากกไมขาดแคลน ไมตองหวงความชวยเหลอจากผอนมากเกนไป เพราะฉะนน ความพอมพอกนจะสามารถอมชตวได ทำาใหเกดความเขมแขง

สวนท 4 เงอนไข

นอกจากคณลกษณะ 3 ประการ ซงประกอบดวย ความพอประมาณ ความมเหตผล และ การมภมคมกนทดในตวแลว ยงมเงอนไขการปฏบต

ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอนำาไปสการมคณภาพชวตทด มเศรษฐกจทมเสถยรภาพ และสงคมมความสงบสข นนคอ การมความรอบร รอบคอบ ระมดระวง มคณธรรม และความซอสตยสจรต ซงมรายละเอยดดงน

1. เงอนไขกรอบความรทจะนำาไปสการตดสนใจในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจทอยในระดบพอเพยง ซงในเงอนไขกรอบความรนนตองประกอบไปดวย

1.1 ความรอบร คอ ความรเกยวกบวชาการตาง ๆ อยางรอบดาน ในเรองตาง ๆ

ทเกยวของ เพอใชเปนประโยชนพนฐานในการนำาไปใชเปนแนวทางปฏบตอยางพอเพยง การมความรอบรยอมทำาใหมการตดสนใจทถกตอง

1.2 ความรอบคอบ คอ การวางแผนและเตรยมการลวงหนา โดยสามารถทจะนำา

ความรและหลกวชาตาง ๆ มาพจารณาเชอมโยงสมพนธกน ประกอบกบการวางแผนกอนทจะนำาไปประยกตใชในการปฏบตทกขนตอน

1.3 ความระมดระวง คอ ความมสต ตระหนกถงการเปลยนแปลงทเกดขน และนำา

แผนปฏบตทตงอยบนหลกวชาตาง ๆ เหลานนไปใชในทางปฏบต เพราะในความเปนจรงแลวสถานการณเปลยนแปลงไปตลอดเวลา ดงนนการนำาความรและความรอบคอบมาใชจงตองอาศย ความระมดระวงใหรเทาทนเหตการณทเปลยนแปลงไปดวย

2. เงอนไขคณธรรม โดยตองมงเนนการสรางเสรมใน 2 ดานไดแก 2.1 ดานจตใจ ปญญา โดยเนนความรคคณธรรม กลาวคอ ตระหนกในคณธรรมมความซอสตยสจรต และมความรอบรทเหมาะสม

2.2 ดานการกระทำาหรอแนวทางการดำาเนนชวต โดยเนนความอดทน ความเพยร

สต ปญญา และความรอบคอบสวนท 5 แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ

การนำาแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชนน ทำาใหเกดสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

การนำาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชจะทำาใหเกดทงวถการพฒนา และผลของการพฒนา ทสมดล และพรอมรบตอการเปลยนแปลง กลาวคอ ความพอเพยงเปนทงวธการ ทคำานงถงความสมดลพอประมาณอยางมเหตผลและการสรางภมคมกนทเหมาะสม ในขณะเดยวกนกนำาไปสผลของการกระทำา ทกอใหเกดความสมดลและพรอมรบตอการเปลยนแปลง

ความสมดลและความพรอมรบตอการเปลยนแปลง หมายถง ความสมดลในทกดานทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และความร เทคโนโลย ในขณะเดยวกนความสมดลของการกระทำาทงเหตและผลทเกดขนในมตของเวลากจะนำาไปสความยงยนของการพฒนา หรอการดำารงอยอยางตอเนอง ของทนในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนทนทางเศรษฐกจ ทนทางสงคม ทนทางสงแวดลอม ทนทางภมปญญา และวฒนธรรม ภายใตกระแสโลกาภวฒนและความเปลยนแปลงตาง ๆ ความพรอมตอการรองรบ การเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวาง ผลกระทบจากดานตาง ๆ ไดแก ดานวตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอก

หลกการเศรษฐกจพอเพยงนน โดยแทจรงแลวมใชมวงจำากดอยเฉพาะดานเศรษฐกจ หากแตครอบคลมทกสวนของการดำารงชวตของคนในสงคม ดงคำาอธบายลกษณะของเศรษฐกจพอเพยงของศาสตราจารยนาย

แพทยประเวศ วะส ทวา เศรษฐกจพอเพยงไมเนนเอาเงนเปนตวตง แต“เนนท ความเปนผเจรญทกดาน เชน การพงตนเอง ความเพยร ความประหยด ความมเหตผล ความพอประมาณ หรอมชฌมาปฏปทา การตองใชความร การมสต การมปญญา โดยสรป ตองม ความถกตองในทก ๆ ดาน แมใชคำาวาเศรษฐกจ เศรษฐกจพอเพยง ไมใชเรองเศรษฐกจอยางเดยว แตเปนวถชวตแหงความพอเพยง เปนเศรษฐกจธรรมนยม เปนเศรษฐกจวฒนธรรม เปนวถชวตทมศลธรรม อนนำาไปสสขภาวะ ความสมดล เปนธรรม และความรวมเยน เปนสข ” (ประเวศ วะส 2547)

ตอนท 1.3 นยสำาคญของแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

สเมธ ตนตเวชกล (2541 : 62) กลาวถง นยสำาคญของแนวคดระบบเศรษฐกจพอเพยงวามองคประกอบหลกสำาคญอย 3 ประการ ดงน

ประการแรก เปนระบบเศรษฐกจทยดถอหลกการทวา ตนเปนทพง“แหงตน โดยมงเนน การผลตพชผลใหเพยงพอกบความตองการบรโภคใน”ครวเรอนเปนอนดบแรก เมอเหลอพอจาก การบรโภคแลว จงคำานงถงการผลตเพอการคา ผลผลตสวนเกนทออกสตลาดกจะเปนกำาไรของเกษตร ลกษณะเชนน เกษตรกรจะกลายเปนผกำาหนด หรอเปนผกระทำาตอตลาด แทนทตลาดจะเปนตวกระทำาหรอเปนตวกำาหนดเกษตรกรดงเชนทเปนอย และหลกใหญสำาคญยงคอ การลดคาใชจาย โดยการสรางสงอปโภคบรโภคในทดนของตนเอง เชน ขาว นำา ปลา ไก ไมผล พชผก ฯลฯ

ประการทสอง เศรษฐกจแบบพอเพยงใหความสำาคญกบการรวมกลมของชาวบาน ทงนกลมชาวบานหรอองคกรชมชน จะทำาหนาทเปนผดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ ใหมความหลากหลาย ครอบคลมทงการเกษตรแบบผสมผสาน หตถกรรม การแปรรปอาหาร การทำาธรกจ

คาขาย และ การทองเทยวระดบชมชน ฯลฯ เมอองคกรชาวบานเหลานไดรบการพฒนาใหเขมแขง และมเครอขายทกวางขวางมากขนแลว เกษตรกรทงหมดในชมชนกจะไดรบการดแลใหมรายไดเพมขน รวมทงไดรบการแกไขปญหาในทก ๆ ดาน ซงจะทำาใหเศรษฐกจโดยรวมของประเทศเตบโตไดอยางมเสถยรภาพ ซงหมายความวาเศรษฐกจสามารถขยายตวตอสภาวการณดานการกระจายรายไดทดขน

ประการทสาม เศรษฐกจพอเพยงตงอยบนพนฐานของความเมตตา ความเอออาทร และความสามคคของสมาชกในชมชน ในการรวมแรงรวมใจเพอประกอบอาชพตาง ๆ ใหบรรลผลสำาเรจ ประโยชนทเกดขนจงมไดหมายถงรายไดแตเพยงมตเดยว หากแตยงรวมถงประโยชนในดานอน ๆ ดวย ไดแก การสรางความมนคงใหกบสถาบนครอบครว สถาบนชมชน ความสามารถในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนากระบวนการเรยนรของชมชนบนพนฐานของภมปญญาทองถน รวมทงการรกษาไวซงขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของไทยใหคงอยตลอดไป

เสนห จามรก (2546 : 61) กลาวถงนยสำาคญของเศรษฐกจพอเพยงวามสาระสำาคญคอ การกลบฟ นคนจตวญญาณของมนษยสชวตเศรษฐกจทแทจรง ไมใชเปนเพยงเศรษฐกจเงนตรา แตเปนเศรษฐกจทประกอบไปดวยมนษยกบธรรมชาตเปนแกนสาร ทงยงเปนการใหมองและเขาใจมนษยในความหมายของความเปนมนษยชาตโดยรวม และเปนสวนหนงของธรรมชาต ตามสจธรรมความจรง

ประจกษ บญอารย (บวราชภฏ ม.อบลราชธาน) ไดกลาวถงสาระสำาคญของปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดำารสไวเปนแนวทางการดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย พอสรปสาระสำาคญไดดงน

1. ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาชถงแนวทางการดำารงอยและการปฏบตตนใน

ทกระดบตงแตระดบตนเอง ครอบครว ชมชน และถงระดบรฐ ในการพฒนาและบรหารประเทศ

2. ทรงเนนใหการพฒนาในทกระดบดำาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนา

เศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน

3. ความพอเพยง หมายถงหลกสำาคญ 3 ประการคอ 3.1 ความพอประมาณ 3.2 ความมเหตผล 3.3 ความมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระ

ทบใด ๆ อนเกดขนจากการเปลยนแปลงทงภายนอก และภายใน

4. เศรษฐกจพอเพยงตองอาศยปจจยสำาคญ 3 อยางคอ 4.1 ความรอบรในวชาการตาง ๆ 4.2 ความรอบคอบ 4.3 ความระมดระวงอยางยงในการนำาวชาการตาง ๆ มาใชใน

การวางแผนและการดำาเนนการทกขนตอน5. การพฒนาดานจตใจของคนในชาต ใหมความสำานกในคณธรรม

สำาคญ 7 ประการคอ

5.1 ความซอสตยสจรต 5.2 ความรอบรทเหมาะสม 5.3 ความอดทน 5.4 ความเพยร 5.5 ความมสต 5.6 ความมปญญา 5.7 ความรอบคอบ

ทงนการเสรมสรางพนฐานหรอการพฒนาจตใจนพระองคทรงเนนบคคล 3 กลม คอ เจาหนาทของรฐ นกทฤษฏ และนกธรกจในทกระดบ ทงนเพอใหเกดสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงทางดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

ตอนท 2 เศรษฐกจพอเพยงกบทฤษฏใหมตามแนวพระราชดำาร

ตอนท 2.1 ความเปนมาของทฤษฏใหม

ทฤษฏใหม เปนแนวทางหรอหลกการในการบรหารจดการทดนและนำา เพอการเกษตร

ในทดนขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด ดวยหลกเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราชดำารนเพอเปนการชวยเหลอเกษตรกรทประสบความยากลำาบาก ใหสามารถผานชวงวกฤต โดยเฉพาะการขาดแคลนนำาไดโดยไมเดอดรอน และยากลำาบาก ดงนนเศรษฐกจพอเพยง และแนวทางปฏบตของทฤษฏใหม จงเปนแนวทางในการพฒนาทนำาไปสความสามารถในการพงตนเองในระดบตาง ๆ อยางเปนขนตอน โดยลดความเสยงเกยวกบความผนแปรของธรรมชาต หรอ การเปลยนแปลงจากปจจยตาง ๆ โดยอาศยความพอประมาณ และความม

เหตผล การสรางภมคมกนทด มความร ความเพยร และความอดทน สตปญญา การชวยเหลอซงกนและกน และความสามคค

เศรษฐกจพอเพยงมความหมายกวางกวาทฤษฏใหม โดยทเศรษฐกจพอเพยงเปน

กรอบแนวคดทชบอกหลกการและแนะแนวทางการปฏบตของทฤษฏใหม ในขณะทแนวพระราชดำารเกยวกบทฤษฏใหม เปนแนวทางพฒนาภาคเกษตรอยางเปนขนตอน เปนตวอยางการใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในทางปฏบตทเปนรปธรรม ซงทฤษฏใหม เปนทฤษฏทมลกษณะงาย ๆ ไมสลบซบซอน อนเปนลกษณะเดนชดของโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารโดยทวไป คอ ตองงาย และนำาไปปฏบตไดจรง จะไมทรงโปรดอะไรทเปนศาสตรยาก ๆ และนำาไปปฏบตไดยาก ดงทไดเคยมพระราชดำารสเสมอวา ตองทำาใหงาย และไมตดตำารา ซงหมายความวาไมตองเชอศาสตรหรอทฤษฏอะไรอยางโงหวไมขน ทงตองคำานงถงสภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมทางวฒนธรรม และจะตองเหมาะสมกบเงอนไขของเวลาในขณะนนดวย มผกลาววา ทฤษฏใหมเปนแนวคดทแฝงไวดวยปรชญาในการ ดำารงชพ และดำารงชาต ดวย มใชเปนเพยงทฤษฏทางเศรษฐกจ หรอทฤษฏดานใดดานหนงโดยเฉพาะ หากแตเปนทฤษฏแบบองครวม เพราะมหลายมต ทงดานเศรษฐกจ วฒนธรรม ปรชญา และยงมผลในทางสงเสรมจรยธรรมอกดวย

ตอนท 2.2 หลกการดำาเนนการตามทฤษฏใหม

มนญ มกขประดษฐ (2548 : ) ไดสรปยอแนวคดทฤษฏใหมของสำานกงานเลขาธการ

มลนธชยพฒนา ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชกระแสใหจดทำาเผยแพร และขออญเชญบนทกสวนพระองคซงไดพระราชทานมายงสำานกงานเลขาธการมลนธชยพฒนา เพอแสดงไว ณ ทนดงตอไปน

*แนวทฤษฏใหม กำาหนดขนตอนดงน

ใหแบงพนทถอครองทางการเกษตร ซงโดยเฉลยแลวเกษตรกรไทยมเนอททำากน

ประมาณ 10 – 15 ไรตอครอบครว แบงออกเปน 3 สวนคอสวนแรก รอยละ 30 เนอทเฉลย 3 ไร ทำาการขดสระเกบกกนำา

ไวใชในการเพาะปลกโดยมความลกประมาณ 4 เมตร ซงสามารถรบนำาไดจ 19,000 ลกบาศกเมตรจากนำาฝน เกษตรกรสามารถนำานำาไปใชเพออปโภค บรโภค และ–เกษตรกรรมไดตลอดป ทงยงสามารถเลยงปลาและปลกพชนำา พชรมสระ เพอเพมรายไดกบครอบครวอกดวย ทรงมพระราชกระแสขณะทอดพระเนตรพนททดลองทวดมงคลชยพฒนา เมอวนท 25 มกราคม 2536 วา การ“เลยงปลาเปนอาชพเสรม เลยงปลาไมกเดอนกมรายได...”

สวนทสอง รอยละ 60 เนอทเฉลย 10 ไร เปนพนททำาการเกษตรปลกพชตาง ๆ

โดยแบงพนทออกเปน 2 สวน คอ รอยละ 30 ทำานาขาวประมาณ 5 ไร

รอยละ 30 (ในสวนทสอง) ปลกพชไร พชสวน–ผสมผสานกน

ตามแตสภาพของพนท และภาวะการตลาดของบรเวณนนประมาณ 5 ไรสวนทสาม รอยละ 30 เปนพนทเหลอมเนอทประมาณ 2 ไร จด

เปนทอยอาศย คนคคลอง ตลอดจนสวนครวและเลยงสตว

สดสวนเฉลยตามทฤษฏใหม คอ สตร 30 – 30 - 30 – 10

*สรปยอครงแรกตามพระราชกระแส โดย นายมนญ มกขประดษฐ (พ.ศ. 2537)

ทฤษฏใหม*

ขนทหนง(1) ถาพดอยางสรปทสดเปนวธปฏบตของเกษตรกรทเปน

เจาของทดนจำานวนนอย (ประมาณ 15 ไร)

(2) หลกสำาคญใหเกษตรกร มความพอเพยง เลยงตวได (Self-Sufficiency) ในระดบชวต

ทประหยดกอน ทงนตองมความ สามคค ในทองถน(3) มการผลตขาว บรโภคพอเพยง ตลอดป โดยถอวา

ครอบครวหนงทำานา 5 ไร จะมขาวพอกนตลอดป ขอนเปนหลกสำาคญของทฤษฏน

(4) เพอการนจะตองใชหลกวา ตองมนำา 1,000 ลกบาศกเมตรตอไร ฉะนน 5 ไร ตองม

5,000 ลกบาศกเมตร แตละแปลง (15 ไร) ทำานา 5 ไร ทำาพชไร ไมผล ฯลฯ 5 ไร (= 10 ไร) จะตองมนำา 10,000 ลกบาศกเมตรตอป จงไดตงสตรคราว ๆ วา แตละแปลงประกอบดวยนา 5 ไร พชไร พชสวน – – 5 ไร สระนำา 3 ไร ลก 4 เมตร จประมาณ 19,000 ลกบาศกเมตร ทอยอาศยและอน ๆ 2 ไร รวมทงหมด 15 ไร

(5) อปสรรคสำาคญทสด คอ อางเกบนำาหรอสระทไดรบนำาใหเตมเพยงปละหนงครงจะมการ

ระเหยวนละ 1 เซนตเมตร โดยเฉลยในวนทฝนไมตก หมายความวาในปหนงถานบวาแหง 300 วน ระดบนำาของสระจะลดลง 3 เมตร จงตองมการเตมนำาใหเพยงพอ

(6) มความจำาเปนทจะมแหลงนำาเพมเตม สำาหรบโครงการวดมงคลชยพฒนาไดสรางอางเกบ

นำาจ 800,000 ลกบาศกเมตร สำาหรบเลยง 3,000 ไร(7) ลำาพงอางเกบนำาจ 800,000 ลกบาศกเมตรจะเลยงได

800 ไร(โครงการวดมงคลมพนท3,000 ไร แบงเปน 200 แปลงอางนจงเลยงได 4 ไรตอแปลง ลำาพงสระในแปลงเลยงได 4.75 ไร จงเหนไดวาหมนเหมมาก 4.75 ไร + 4,000 ไร = 8.75 ไร) ถาคำานงวา 8.75 ไรนน จะทำาเกษตรกรรมอยางสมบรณได

อก 6.25 ไรจะตองอาศยเทวดาเลยง แตถาคำานงวาในระยะทไมมความจำาเปนจะตองใชนำาหรอมฝนตก นำาฝนทตกลงมาจะเกบไวไดในอาง และในสระสำารองไวสำาหรบเมอตองการ อาง และสระ จะทำาหนาทเฉลยนำาฝน (Regulator) จงเขาใจวาระบบนนำาจะพอ

(8) ปญหาใหญอกขอหนง คอ ราคาการลงทนคอนขางสง เกษตรกรจะตองไดรบ

ความชวยเหลอจากภายนอก (ทางราชการ ทางมลนธ ทางเอกชน– – ) และตองชวยกนเอง แตคาดำาเนนการไมสนเปลองสำาหรบเกษตรกร

ทฤษฏใหม มลนธชยพฒนา

วนท 15 มนาคม 2537บนทกถง ชยพฒนา โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว“ ”

ทฤษฏใหม*ขนทสอง

เมอตงศนยบรการทวดมงคลชยพฒนา และแปลงตวอยางท ทางดสโก สำาเรจแลว เกษตรกรกเรมเขาใจวธการ จงขอใหดำาเนน“ ”

การในทดนของตน เมอไดผลดกใหเรมขนทสอง คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลม หรอ

สหกรณ เพอรวมแรงใน(1) การผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประทาน ฯลฯ)(2) การตลาด (ลานตากขาว ยงฉาง เครองสขาว การ

จำาหนาย)(3) การเปนอย (กะป นำาปลา อาหาร เครองนงหม)(4) สวสดการ (สาธารณสข เงนก)(5) การศกษา (โรงเรยน ทนการศกษา– )(6) สงคมและศาสนา

ดวยความรวมมอของหนวยราชการ มลนธ และเอกชนทฤษฏใหม

มลนธชยพฒนา

วนท 12 กมภาพนธ 2538บนทกถง ชยพฒนา โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว“ ”

ทฤษฏใหม*ขนทสาม

ตดตอรวมมอกบแหลงเงน (ธนาคาร) กบแหลงพลงงาน (บรษท นำามน– ) ตง และบรหารโรงส

(2) ตงและบรหารรานสหกรณ (1,3) ชวยการลงทน (1,2) ชวยพฒนาคณภาพชวต (4,5,6)

ทงนทงฝายเกษตรกร และฝายธนาคารกบบรษทจะไดรบประโยชนโดย

- เกษตรกรขายขาวไดในราคาสง (ไมถกกดราคา)- ธนาคารกบบรษทซอขาวบรโภคไดในราคาตำา (ซอขาว

เปลอกโดยตรงจากเกษตรกรและมาสเอง) = (2)- เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคไดในราคาตำา (เปน

รานสหกรณราคาขายสง) = (1,3)- ธนาคารกบบรษท จะสามารถกระจายบคลากร

มลนธชยพฒนา วนท 13 กมภาพนธ 2538บนทกถง ชยพฒนา โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว“ ”

จากพระราชดำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดสรปไวขางตน อาจขยายความโดยสงเขปไดดงน

1. ทฤษฏใหมเปนระบบการผลตแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกษตรกรสามารถเลยง

ตวเองไดในระดบทประหยดกอน ทงนชมชนตองมความสามคครวมมอรวมใจในการชวยเหลอซงกนและกน ทำานองเดยวกบการ ลงแขก แบบ“ ”ดงเดมเพอลดคาใชจาย

2. เนองจากขาวเปนปจจยหลกททกครวเรอนจะตองบรโภค ดงนนจงประมาณวา

ครอบครวหนงทำานาประมาณ 5 ไร จะทำาใหมขาวพอกนตลอดปโดยไมตองซอหาในราคาแพง เพอยดหลกพงตนเองไดอยางมอสรภาพ

3. ตองมนำาเพอการเพาะปลกสำารองไวใชในฤดแลง หรอระยะฝนทงชวงไดอยาง

พอเพยง ดงนนจงจำาเปนตองกนทดนสวนหนงไวขดสระนำา โดยมหลกวาตองมนำาเพยงพอทจะทำา การเพาะปลกไดตลอดป ทงนไดพระราชทานพระราชดำารเปนแนวทางวา ตองมนำา 1,000 ลกบาศกเมตรตอการเพาะปลก 1 ไร โดยประมาณ ฉะนนเมอทำานา 5 ไร ทำาพชไรหรอไมผลอก 5 ไร (รวมเปน 10 ไร) จะตองมนำา 10,000 ลกบาศกเมตรตอป

ดงนนหากตงสมมตฐานวามพนท 15 ไร กจะสามารถกำาหนดสตรคราว ๆ วาแต

ละแปลงประกอบดวย(1) นา 5 ไร(2) พชไร พชสวน 5 ไร(3) สระนำา 3 ไร ลก 4 เมตร จประมาณ 19,000 ลกบาศกเมตร ซงเปนปรมาณ

นำาทเพยงพอทจะสำารองไวใชยามฤดแลง(4) ทอยอาศยและอน ๆ 2 ไร

รวมทงหมด 15 ไร แตทงนขนาดของสระเกบนำาขนอยกบสภาพภมประเทศและสภาพแวดลอมดงน

(1) ถาเปนพนททำาการเกษตรอาศยนำาฝน สระนำาควรมลกษณะลกเพอปองกนไมใหนำาระเหยไดมากเกนไป ซงจะทำาใหมนำาใชตลอดทงป

(2) ถาเปนพนททำาการเกษตรในเขตชลประทาน สระนำาอาจมลกษณะลกหรอตน และแคบหรอกวางกได โดยพจารณาตามความเหมาะสม เพราะสามารถมนำามาเตมอยเรอย ๆ

การมสระเกบกกนำา กเพอใหเกษตรกรไดมนำาใชอยางสมำาเสมอทงน (ทรงเรยกวา

Regulator หมายถง การควบคมใหดมระบบนำาหมนเวยนใชเพอการเกษตรไดโดยตลอดเวลาอยางตอเนอง) โดยเฉพาะอยางยงในหนาแลงและระยะฝนทงชวง แตมไดหมายความวาเกษตรกรจะสามารถปลกขาวนาปรบได เพราะหากนำาในสระเกบกกนำาไมพอในกรณมเขอนอยบรเวณใกลเคยง กอาจจะตองสบนำามาจากเขอน ซงจะทำาใหนำาในเขอนหมดได แตเกษตรกรควรทำานาในหนาฝน และเมอถงฤดแลง หรอฝนทงชวงใหเกษตรกรใชนำาทไดเกบตนนนใหเกดประโยชนทางการเกษตรอยางสงสด โดยพจารณาปลกพชใหเหมาะสมกบฤดกาล เชน หนาฝน จะมนำามากพอทจะปลกขาว และพชชนดอน ๆ ได สวนหนาแลงหรอฝนทงชวง ควรปลกพชทใชนำานอย เชน ถวตาง ๆ

การจดแบงแปลงทดนเพอใหเกดประโยชนสงสดน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงคำานวณ และคำานงจากอตราการถอครองทดนถวเฉลยครวเรอนละ 15 ไร อยางไรกตามหากเกษตรกรมพนทถอครองนอยกวา หรอมากกวานกสามารถใชสดสวน 30 : 30 : 30 : 10 ไปเปนเกณฑปรบใชไดกลาวคอ

(1) 30% สวนแรก ขดสระนำา (สามารถเลยงปลา ปลกพชนำา เชน ผกบง

ผกกะเฉด ฯลฯ) และบนสระอาจจะสรางเลาไกไดดวย(2) 30% สวนทสอง ทำานา(3) 30% สวนทสาม ปลกพชไร พชสวน (ไมผล ไมยนตน ไมใชสอย ไมเพอเปน

เชอฟ น ไมสรางบาน พชไร พชผก สมนไพร เปนตน)(4) 10% สดทายเปนทอยอาศย และอน ๆ (ถนน คนดน กองฟาง ลานตาก

กองปยหมก โรงเรอน โรงเพาะเหด คอกสตว ไมดอกไมประดบ พชผกสวนครวหลงบาน เปนตน

4. อยางไรกตามอตราสวนดงกลาวเปนสตร หรอหลกการโดยประมาณเทานนสามารถปรบปรง

เปลยนแปลงได ตามความเหมาะสมโดยขนอยกบสภาพของพนทดน ปรมาณนำาฝน และสภาพแวดลอม เชน ในกรณภาคใตทมฝนตกชกกวาภาคอน หรอพนทใดมแหลงนำามาเตมสระไดตอเนอง กอาจลดขนาดของบอหรอสระนำาใหเลกลงเพอเกบพนทไวใชประโยชนอนตอไปได

ซงหลกการดงทไดกลาวมาแลวขางตนเปนหลกการของทฤษฏใหมขนทหนง เมอเกษตรกรเขาใจหลกการและไดลงมอปฏบตตามขนทหนงในทดนของตนจนไดผลแลว เกษตรกรกจะสามารถพฒนาตนเองไปสขนพออย พอกน และตดคาใชจายลงเกอบหมด มอสราจากสภาพปจจยภายนอก และเพอใหมผลสมบรณยงขน จงควรทจะตองดำาเนนการตามขนทสอง และขนทสามตอไปตามลำาดบ ดงน

ทฤษฏใหมขนทสอง

เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดปฏบตในทดนของตนจนไดผลแลว กตองเรมขนทสอง คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรป กลม หรอ สหกรณ รวมแรงรวมใจกนดำาเนนการในดาน

1. การผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประทาน ฯลฯ) เกษตรกรจะตองรวมมอในการผลต

โดยเรมตงแตขนเตรยมดน การหาพนธพช ปย การจดหานำา และอน ๆ เพอการเพาะปลก

2. การตลาด (ลานตากขาว ยง เครองสขาว การจำาหนายผลผลต) เมอมผลผลตแลว จะตองเตรยมการตาง ๆ เพอการขายผลผลตใหไดประโยชนสงสด เชน การเตรยมลานตากขาวรวมกน การจดหายงรวบรวมขาว เตรยมหาเครองสขาว ตลอดจนการรวมกนขายผลผลตใหไดราคาดและลดคาใชจายลงดวย

3. การเปนอย (กะป นำาปลา อาหาร เครองนงหม ฯลฯ) ในขณะเดยวกนเกษตรกรตอง

มความเปนอยทดพอสมควร โดยมปจจยพนฐานในการดำารงชวต เชน อาหารการกนตาง ๆ กะป นำาปลา เสอผา ทพอเพยง

4. สวสดการ (สาธารณสข เงนก) แตละชมชนควรมสวสดภาพและบรการทจำาเปน เชน

มสถานอนามยเมอยามปวยไข หรอมกองทนไวกยมเพอประโยชนในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน

5. การศกษา (โรงเรยน ทนการศกษา) ชมชนควรมบทบาทในการสงเสรมการศกษา เชน

มกองทนเพอการศกษาเลาเรยนใหแกเยาวชนของชมชนเอง6. สงคมและศาสนา ชมชนควรเปนทรวมในการพฒนาสงคม และ

จตใจโดยมศาสนาเปนท ยดเหนยว

กจกรรมทงหมดดงกลาวขางตนจะตองไดรบความรวมมอ จากทกฝายทเกยวของไมวาสวนราชการ องคกรเอกชน ตลอดจนสมาชกในชมชนนน เปนสำาคญ

ทฤษฏใหมขนทสามเมอดำาเนนการผานพนขนทสองแลว เกษตรกรหรอกลมเกษตรกรกควรพฒนากาวหนา

ไปสขนทสามตอไป คอ ตดตอประสานงาน เพอจดหาทน หรอแหลงเงน เชน ธนาคาร หรอบรษท หางรานเอกชนมาชวยในการลงทนและพฒนาคณภาพชวต ทงนฝายเกษตรกร และฝายธนาคารหรอบรษทเอกชนจะไดรบประโยชนรวมกน กลาวคอ

1. เกษตรกรขายขาวไดในราคาสง (ไมถกกดราคา)2. ธนาคารหรอบรษทเอกชนสามารถซอขาวบรโภคในราคาตำา (ซอขาว

เปลอกตรงจากเกษตรกรและมาสเอง)

3. เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคไดในราคาตำา เพราะรวมกนซอเปนจำานวนมาก

(เปนรานสหกรณราคาขายสง)4. ธนาคารหรอบรษทเอกชน จะสามารถกระจายบคลากร เพอไป

ดำาเนนการในกจกรรมตาง ๆ ใหเกดผลดยงขน

ตอนท 2.3 ประโยชน เงอนไข และขอพจารณาในการดำาเนนการตามทฤษฏใหม

จากพระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยทไดพระราชทานในโอกาสตาง ๆ นน พอจะสรปถงประโยชนของทฤษฏใหมไดดงน

1. ใหประชาชนพออยพอกนสมควรแกอตภาพในระดบทประหยด ไมอดอยาก และเลยง

ตนเองไดตามหลกปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง2. ในหนาแลงมนำานอย กสามารถเอานำาทเกบไวในสระมาปลกพชผก

ตาง ๆ ทใชนำานอยได โดยไมเบยดเบยนชลประทาน

3. ในปทฝนตกตามฤดกาลโดยมนำาดตลอดป ทฤษฏใหมนสามารถสรางรายไดใหร ำารวยขนได

4. ในกรณทเกดอทกภยกสามารถทจะฟ นตวและชวยตวเองไดในระดบหนง โดยทางราชการ

ไมตองชวยเหลอมากเกนไป อนเปนการประหยดงบประมาณดวยสำาหรบเงอนไขและขอทควรพจารณาในการดำาเนนการตามทฤษฏใหม

นน พระบาทสมเดจ พระเจาอยหว ไดมพระราชดำารสเมอวนท 4 ธนวาคม 2538 ณ ศาลาดสดาลย มความตอนหนงดงน

“...การทำาทฤษฏใหมนมใชของงาย ๆ แลวแตท แลวแตโอกาส และแลวแตงบประมาณ เพราะวาเดยวนประชาชนทราบถงทฤษฏใหมนกวางขวาง และแตละคนกอยากไดใหทางราชการขดสระแลวชวย แตมนไมใชสงงายนก บางแหงขดแลวไมมนำา แมจะมฝนนำากอยไมได เพราะวามนรวหรอบางทกเปนททรบนำาไมได ทฤษฏใหมนจงตองมพนททเหมาะสมดวย...ฉะนนการทปฏบตตามทฤษฏใหมหรออกนยหนงปฏบตเพอหานำาใหแกราษฏรเปนสงทไมใชงาย ตองชวยกนทำา...”

ดงนนเพอใหการดำาเนนการตามทฤษฏใหมสภาคการปฏบตใหประสบความสำาเรจจงมขอสำาคญทควรพจารณา

1. การดำาเนนการตามทฤษฏใหมนน มปจจยประกอบหลายประการ ขนอยกบสภาพแวดลอม

ในแตละทองถน ฉะนนเกษตรกรควรขอรบคำาแนะนำาจากเจาหนาทดวย2. การขดสระนำานนจะตองสามารถเกบกกนำาได เพราะสภาพดนใน

แตละทองถนแตกตางกน

เชน ดนรวน ดนทราย ซงเปนดนทไมสามารถอมนำาไดหรอเปนดนเปรยว ดนเคม ซงอาจจะไมเหมาะสมกบพชทปลกได ฉะนนจะตองพจารณาใหดและควรขอรบคำาแนะนำาจากเจาหนาทพฒนาทดน หรอเจาหนาทหนวยงานทเกยวของกอน

3. ขนาดของพนท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงคำานวณและคำานงจากอตราการถอ

ครองทดน ถวเฉลยครวเรอนละ 15 ไร แตใหพงเขาใจวาอตราสวนเฉลยขนาดพนทนมใชหลกตายตว หากพนทการถอครองของเกษตรกรจะมนอยกวาหรอมากกวาน กสามารถนำาอตราสวนน (30 : 30 : 30 : 10) ไปปรบใชได โดยถอเกณฑเฉลย

4. การปลกพชหลายชนด เชนขาวซงเปนพชหลก ไมผล พชผก พชไร และพชสมนไพร อกทง

ยงมการเลยงปลาหรอสตวอน ๆ ซงเกษตรกรสามารถนำามาบรโภคไดตลอดทงปเปนการลดคาใชจายในสวนของอาหารสำาหรบครอบครวได และสวนทเหลอสามารถจำาหนายไดเปนรายไดแกครอบครวไดอก

5. ความรวมมอรวมใจของชมชนจะเปนกำาลงสำาคญในการปฏบตตามหลกทฤษฏใหม เชน

การลงแรงชวยเหลอกน หรอทเรยกวา การลงแขก นอกจากจะทำาใหเกดความรกความสามคคในชมชนแลว ยงเปนการลดคาใชจายในการจางแรงงานไดอกดวย

6. ในระหวางการขดสระนำา จะมดนทถกขดขนมาเปนจำานวนมาก หนาดนซงเปนดนดควรนำา

ไปกองไวตางหากเพอนำามาใชประโยชนในการปลกพชตาง ๆ ในภายหลงโดยนำามาเกลยคลมดนชนลางทเปนดนไมด ซงอาจนำามาถมทำาขอบสระนำาหรอยกรองสำาหรบปลกไมผล เงอนไขหรอปญหาในการดำาเนนงาน

เสถยร ยระชย (254 : 46) ไดเสนอเทคนคความสำาเรจจากทฤษฏใหมสการปฏบตไวดงน

1. การพฒนากลม การสรางความรความเขาใจในการทำางานรวมกนเปนทม การสรางวนยของ

สมาชกในการเขารวมประชม การออม การกเงน และการชำาระหน คณะกรรมการกลมและสมาชกทกคน รวมถงการใหความรทจำาเปนในการบรหารจดการ การขอสนเชอจากสถาบนการเงน การบรการสนเชอของสมาชก การตลาด ซงทกสวนงานทมบทบาทหนาทความรบผดชอบ มงบประมาณจะตองเขาไปสนบสนนใหกระบวนการพฒนาสมฤทธผล

2. การจดทำากองทนสวสดการ โดยนำาดอกผลทกลมไดรบจากการบรหารจดการสมาชกโดยนำาไป

ใหสมาชกทตองการเงนทนไประกอบอาชพกยมมาจดทำาเปนกองทนสวสดการใหแกสมาชก ซงกองทนจะตอบสนองความตองการของชมชนไดอยางถกตอง และจะสามารถยดโยงสมาชกใหผกพนและยอมรบวาการรมกนทำากจกรรมตาง ๆ ลวนแตมผลดกลบมาสสมาชกและชมชน

3. การจดทำาแผนชมชน โดยการนำาเอาสงทชมชนมศกยภาพ ทงทรพยากรบคคล ผนำาธรรมชาตท

ชมชนยอมรบ ปราชญชาวบาน ทรพยากรธรรมชาต ผลผลตหลก ภมปญญาทองถน ฯลฯ มารวมกนจดทำาแผนของชมชนทตองการเดนไปใหสอดคลองและตอบสนองทง 5 หลก ของการพงพากนขางตน และแผนชมชนจะนำาไปสแผนธรกจทควรมงไปถง การเพมขดความสามารถในการลดรายจาย เพมรายได และขยายโอกาสของสมาชก และชมชน รวมถงแผนพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ซงหนวยงานภาครฐทมบทบาทจะตองตอบสนองใหถกตอง ตรงเวลา และทวถง แผนชมชนทนาจะมศกยภาพในการดำาเนนงานควรจะเปน แผนชมชนในระดบหมบาน เนองจากรฐบาลมงบประมาณพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน SML จดใหกบทกหมบาน

ตลอดเวลา 5 ป ซงจะเปนทนภายนอกเขามาชวยเสรมใหการจดทำาแผนชมชน และแผนงบประมาณมประสทธภาพยงขน

4. การดำาเนนงานตามแผนชมชน กลมตาง ๆ ทอยภายในชมชนดำาเนนงานตามแผนมการตดตามผล

ประเมนผล จดทำาบญชเปนปจจบน ถกตอง โปรงใส