welstandsnota sint-michielsgestel
Post on 11-Jan-2017
222 Views
Preview:
TRANSCRIPT
februari 2013
059-005
GEMEENTE SINT-MICHIELSGESTEL
Welstandsnota 2013
Welstandsnota Sint-Michielsgestel
Inhoudsopgave
Voorwoord 3
Toelichting 7
Hoofdstuk 1 Raamwerknota 9
1.1 Inleiding 9
1.2 Welstandsadvisering 11
1.3 Besluitvorming en handhaving 14
1.4 Ambtelijke toetsing bouwvergunning 17
1.5 Toetsing omgevingsvergunning door de commissie 19
Hoofdstuk 2 Deelgebieden 21
2.1 Inleiding 21
2.2 Landelijk gebied 31
2.3 Gemonde 52
2.4 Middelrode 61
2.5 Sint-Michielsgestel 70
2.6 Den Dungen 91
2.7 Berlicum 110
2.8 Welstandscriteria voor reclame uitingen 133
Hoofdstuk 3 Sneltoetscriteria 135
3.1 Inleiding 135
3.2 Gebruik van de sneltoetscriteria 137
3.3 Toepassing 138
3.4 Criteria per plantype 140
Bijlagen Hoofdstuk 3 Sneltoetscriteria 143
Bijlage 1 Stroomschema's 144
Bijlage 2 Trendsetters 149
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 2
Voorwoord
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 3
Welstandsnota Sint Michielsgestel voorwoord Nijmegen, november 2012 1
Welstandsnota gemeente Sint-Michielsgestel
Voorwoord
Voor u ligt de nieuwe welstandsnota voor de gemeente Sint-Michielsgestel. De nota is opgebouwd uit
drie delen, die samen de welstandsnota vormen:
Deel I: De Raamwerknota.
In deze nota worden de procedurele aspecten van het - geactualiseerde - welstandsbeleid in de
gemeente Sint-Michielsgestel toegelicht.
Deel II: De Deelgebiedennota.
In deze nota wordt eerst een beschrijving gegeven van de algemene welstandscriteria. Daarna wordt
de gemeente – zowel de kernen als het landelijk gebied - verdeeld in samenhangende deelgebieden.
Per deelgebied wordt een waarderende beschrijving gegeven, die uitmondt in specifieke
architectonische kenmerken met daaruit voortvloeiende welstandscriteria. Verder bevat deze nota een
overzicht van de aanwezige monumenten per kern, terwijl ook een overzicht wordt gegeven van die
gebieden, waarvoor vastgestelde Beeldkwaliteitplannen gelden.
Deel III: De Sneltoetscriteria.
Dit deel bevat het toetsingsschema en de criteria aan de hand waarvan ambtelijk kan worden
beoordeeld of een bouwplan zo kan worden afgedaan, of dat het moet worden voorgelegd aan de
welstandscommissie. Ook bevat deze nota de zgn. “trendsetters”; voorbeelden van goede oplossingen
die, als een bouwplan daarmee overeenstemt, zal leiden tot een positief welstandsoordeel.
De geactualiseerde nota kenmerkt zich opnieuw door een inzichtelijke uitvoering van het
welstandsbeleid. Uitgangspunt is dat eerst door de gemeente wordt gekeken of ontvankelijke,
vergunningplichtige bouwaanvragen door de gemeente kunnen worden afgehandeld.
In de eerste plaats wordt gekeken of het bouwplan is gelegen in een welstandsvrije situatie: aan de
achterzijde in gebieden waar regulier welstandstoezicht van toepassing is. Daarna wordt gekeken of
het bouwplan overeenkomt met een in de welstandsnota opgenomen “trendsetter”. Dit is een reeds
eerder uitgevoerd en door welstand goedgekeurd, overeenkomstig bouwplan. Tenslotte kan de
gemeente het plan afdoen als het bouwplan voldoet aan de in de welstandsnota opgenomen
sneltoetscriteria: eenvoudige welstandscriteria voor kleinere bouwwerken. Pas als het geen van deze
gevallen betreft, of in het geval dat de gemeente het plan moet afwijzen, wordt het voorgelegd aan de
welstandscommissie.
Ook de toetsing door de commissie is overzichtelijk gehouden:
Een bouwplan komt pas in de welstandscommissie als het past binnen een door de gemeente
geaccordeerd stedenbouwkundig kader. Dit betekent dat welstand zich geen oordeel behoeft te
vormen over de stedenbouwkundige kwaliteit en de beoordeling kan beperken tot zuivere
welstandsaspecten.
Het aantal toetsingsniveaus is beperkt tot 2: bijzonder en regulier. Bijzonder wil zeggen dat een
bouwplan een (positieve) bijdrage moet leveren aan de omgeving. Dit geldt voor gebieden die primair
het “gezicht” van het betreffende dorp bepalen: in het algemeen de belangrijke (historische) routes
door het dorp en bijvoorbeeld de centrumgebieden. De overige gebieden worden regulier getoetst: de
bestaande kwaliteit van de omgeving is maatgevend. In deze gebieden is de achterzijde welstandsvrij.
Welstandsnota Sint Michielsgestel voorwoord Nijmegen, november 2012 2
Het buitengebied valt geheel onder reguliere toetsing. Uitgangspunt is dat getoetst wordt op
hoofdlijnen. Door de vaak grote waarnemingsafstand is de detaillering minder van belang. Dit geldt
uiteraard niet voor cultuurhistorisch waardevolle bebouwing (monumenten) en ensembles
(landgoederen). Initiatieven in een dergelijke omgeving zullen altijd worden onderworpen aan een
toets door erfgoed- en/of monumentenspecialisten.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 6
Toelichting
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 7
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 8
Hoofdstuk 1 Raamwerknota
1.1 Inleiding
In navolging van de wijziging van de Woningwet per 1 januari 2003 heeft de gemeente
Sint-Michielsgestel een welstandsnota opgesteld. Deze nota was gedateerd mei 2004.
Na een aantal jaren gebruikt te zijn werd de welstandsnota in 2009 geactualiseerd.
Op grond van deze nota heeft de gemeente een consequent en transparant
welstandsbeleid gevoerd. Er is niet afgeweken van het welstandsadvies en excessen
hebben zich niet voorgedaan. De welstandsadvisering staat dicht bij de burger.
In 2013 is de welstandsnota opnieuw aangepast aan de laatste inzichten en voldoet zij
weer aan de gestelde eisen. Er waren meerdere redenen om de welstandsnota te
actualiseren:
Wijzigingen in wet- en regelgeving, waaronder de inwerkingtreding van de Wet
algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), waardoor de lichte bouwvergunning is
komen te vervallen en de procedure voor de aanvraag van de vergunning is gewijzigd;
Wijzigingen in de organisatie van de welstandstoetsing, zoals de vervanging van de
gemeentelijke welstandscommissie;
Ruimtelijke ontwikkelingen, die in de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden,
moesten worden verwerkt in de nota.
Vergroten van het aantal gevallen waarin geen welstandstoets nodig is.
De welstandsnota bestaat uit 3 delen: De raamwerknota, de deelgebiedennota en de
sneltoetscriteria.
In de voorliggende raamwerknota worden de procedurele aspecten van het
welstandsbeleid van de gemeente Sint-Michielsgestel uiteengezet. Het beleid behoudt
daarbij als doel het zorgdragen voor het "wel staan" van een bouwwerk in de ruimtelijke
omgeving. Elk bouwwerk maakt deel uit van de beleving van de openbare ruimte. Een
aantrekkelijke goed verzorgde omgeving verhoogt de belevings- en economische waarden
van het onroerend goed. De welstand moet hieraan in alle openheid een bijdrage leveren.
1.1.1 Welstand
Plannen voor het bouwen, verbouwen en in sommige gevallen slopen van bouwwerken
moeten voldoen aan redelijke eisen van welstand. Op grond van de Woningwet en de Wet
algemene bepalingen omgevingsrecht oefent de gemeente toezicht uit op de
aanvaardbaarheid van het uiterlijk van afzonderlijke bouwwerken vanuit:
het streven naar ruimtelijke kwaliteit en samenhang;
het reguleren en voorkomen van (potentiële) conflicten over bouwinitiatieven.
Dit vindt plaats tijdens de behandeling van vergunningsaanvragen en is één van de criteria
waarop aanvragen worden beoordeeld. De bestuurlijke verantwoording ligt bij het College
van Burgemeester en Wethouders.
De gemeente oefent soms ook welstandstoezicht achteraf uit in die gevallen waar
omgevingsvergunningvrij is gebouwd en een beroep wordt gedaan op de
excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 9
De verruiming van de mogelijkheden om vergunningsvrij te bouwen in het Besluit
omgevingsrecht (bijlage 2), vergroot de kans op deze toetsing achteraf.
1.1.2 Uitgangspunten welstandstoezicht
De voornaamste uitgangspunten voor het welstandstoezicht vanuit de Woningwet zijn:
1. de primaire verantwoordelijkheid voor het uiterlijk van een bouwwerk berust bij de
burger (als opdrachtgever en ontwerper);
2. overheidsbemoeienis met dat uiterlijk is in beginsel gelegitimeerd, gegeven het belang
van een goede ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving;
3. de overheidsbemoeienis dient primair stimulerend en voorwaardenscheppend te zijn,
bijvoorbeeld door het ontwikkelen van goede stedenbouwkundige plannen en door een
goede inrichting en beheer van de openbare ruimte;
4. beperkende overheidsbemoeienis in de vorm van het wettelijk preventief of repressief
welstandstoezicht heeft een vangnetfunctie met als doel het tegengaan van duidelijke
strijd met redelijke eisen van welstand;
5. indien een gemeente hoge(re) architectonische ambities ten aanzien van het uiterlijk
van bouwwerken heeft, moet zij dat met andere middelen nastreven (zoals
voorlichting, het aanwijzen van monumenten, kennisoverdracht en het opstellen van
beeldkwaliteitplannen).
Eén van de onder punt -5- genoemde middelen betreft het in stand houden van het
cultuurhistorisch erfgoed. De gemeente Sint Michielsgestel wordt op dit punt mede
geadviseerd door de Stichting Advies & Ruimtelijke Kwaliteit Brabant en het hiermee
samenwerkende adviesbureau Omgevingsadvies BV.
Het welstandstoezicht dient aan de volgende kwaliteitseisen te voldoen:
transparant, toetsbaar en openbaar;
de burger dient bij het opstellen van een bouwplan vooraf zoveel mogelijk zekerheid te
krijgen over de specifieke eisen waaraan dat bouwplan moet voldoen;
het beleid dient op democratische wijze tot stand te komen;
de burger dient niet meer beperkingen te ondervinden, waaronder mede worden
begrepen de administratieve en financiële lasten, dan gegeven het doel van het
welstandstoezicht strikt noodzakelijk is.
Om aan deze uitgangspunten en kwaliteitseisen te kunnen voldoen, is het noodzakelijk
dat elke gemeente een zogenaamde "Welstandsnota" opstelt. Met de voorliggende nota
voldoet de gemeente Sint Michielsgestel aan deze verplichting.
1.1.3 Doel van de welstandsnota
Het doel van de welstandsnota is om een bijdrage te geven aan het behouden en het
versterken van de visuele aantrekkelijkheid van de gemeente Sint-Michielsgestel. Door het
formuleren van het welstandsbeleid kan de gemeente een effectief, controleerbaar en
klantvriendelijk welstandstoezicht inrichten.
Het beleid wordt geconcretiseerd en geobjectiveerd door criteria, die zoveel mogelijk zijn
toegesneden op categorieën bouwwerken en standplaatsen en de locatie daarvan. Er
worden de volgende criteria onderscheiden:
algemene welstandscriteria;
gebiedsgerichte criteria;
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 10
objectgebonden criteria;
criteria voor specifieke bouwwerken.
De criteria moeten uitsluitsel geven over:
of het uiterlijk en de plaatsing van een bouwwerk, waarop de aanvraag voor de
omgevingsvergunning voor het bouwen betrekking heeft in strijd zijn met redelijke
eisen van welstand;
of het uiterlijk van een bouwwerk zowel op zichzelf als in verband met de omgeving of
de te verwachten ontwikkeling daarvan, duidelijk in strijd zijn met redelijke eisen van
welstand.
Opdrachtgevers en ontwerpers worden aldus in een vroeg stadium geïnformeerd over de
criteria, die bij de welstandsbeoordeling een rol spelen.
1.1.4 Korte inhoudsbeschrijving raamwerknota
In de voorliggende Raamwerknota wordt het welstandstoezicht gepresenteerd. De
volgende aspecten aan de orde:
in hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de organisatie van het welstandstoezicht;
in hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de besluitvorming en handhaving van het
welstandstoezicht;
in hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het tot stand komen van het welstandsadvies;
in hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de algemene criteria.
1.2 Welstandsadvisering
In dit hoofdstuk worden de organisatie en werkwijze van het welstandsbeleid in de
gemeente Sint Michielsgestel uiteengezet.
1.2.1 Organisatie welstandszorg
Sinds 1 januari 2012 is, naar aanleiding van een Raadsbesluit, de gemeentelijke
welstandscommissie vervallen en wordt de welstandstoets van ingediende bouwaanvragen
zelfstandig uitgevoerd door de ambtelijke dienst van de gemeente Sint-Michielsgestel. In
incidentele gevallen, bij arbitraire beslissingen over welstand, waarbij een onafhankelijk
advies of een second opinion gewenst is, wordt een dergelijk advies ingewonnen bij de
Stichting Advisering & Ruimtelijke Kwaliteit Brabant en het daarmee samenwerkende
adviesbureau Omgevingsadvies BV. Omdat de monumentenadviezen ook bij deze
stichting worden verwerkt, ontstaat er tevens een goede afstemming. Waar in de
welstandsnota de commissie, of voluit de welstands-commissie wordt genoemd, wordt
hiermee gedoeld op de groep deskundigen, die de genoemde Stichting bij de
welstandsadvisering kan inzetten.
1.2.2 Taken en verantwoordelijkheden
Het toetsen van de omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen is een wettelijke taak.
Deze taak wordt primair uitgevoerd door de ambtelijke dienst van de gemeente en zo
nodig, in tweede instantie door onafhankelijke, extern deskundigen; de
welstandscommissie.
De gemeente kan opdracht geven aan de commissie om onder regie van de gemeente en
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 11
op verzoek van de commissie, de gemeente of de aanvrager, het noodzakelijk geacht
vooroverleg te voeren met betrokkenen bij de voorbereiding van bouwplannen. De
commissie zal desgevraagd adviseren in de volgende gevallen:
a. bij excessen: buitensporigheden in het uiterlijk van bouwwerken die ook voor
niet-deskundigen evident zijn;
c. bij grote veranderingen/wijzigingen in de gemeente;
d. bij de ontwikkeling van beeldkwaliteitplannen.
c. bij de herziening van de welstandsnota;
d. het desgevraagd adviseren op basis van welstandseisen op zienswijzen,
bezwaarschriften etc.
De commissie kan zich laten vertegenwoordigen door een of meer door haar aangewezen
leden, die zij voor de desbetreffende vraag vakbekwaam acht.
De aan de commissievergadering deelnemende, externe deskundigen geven vanuit hun
ervaring en inzicht in het vakgebied een onafhankelijke visie op de adviesaanvragen.
Wanneer een extern deskundige een zakelijke binding heeft met een plan waarvoor advies
wordt gevraagd, dan laat hij zich voor de betreffende commissievergadering vervangen.
De commissie komt in onafhankelijkheid tot een advies. Er bestaan geen bindingen of
relaties op basis waarvan het advies over de welstands-aspecten wordt beïnvloed.
In het geval de gemeente het advies inroept van de commissie, draagt zij zorg voor het
verstrekken van de juiste informatie. De gemeente verzamelt de relevante informatie en
bereidt de behandeling in de commissie voor. Zij voorziet de commissie van de benodigde
bescheiden.
Relevante informatie voor het beoordelen van plannen is/zijn:
a. de gemeentelijke welstandsnota;
b. de bestemmingsplanbepalingen;
c. de beeldkwaliteitplannen (indien relevant);
d. luchtfoto's (indien mogelijk);
e. het stedenbouwkundig advies of advies ruimtelijke ontwikkeling;
f. informatie over eerdere behandeling(en) van het plan;
g. vergelijkbare aanvragen die door de commissie zijn beoordeeld.
1.2.3 Het welstandsadvies
Het advies van de welstandscommissie aan Burgemeester en Wethouders wordt
schriftelijk en/of digitaal uitgebracht. Met betrekking tot deze adviezen wordt het volgende
opgemerkt:
het advies geeft aan of het uiterlijk en de plaatsing van een bouwwerk, zowel op
zichzelf als in verband met de omgeving of de te verwachten ontwikkeling daarvan,
niet is strijd is met redelijke eisen van welstand;
deze beoordeling vindt plaats aan de hand van:
1. het door de gemeente bepaalde stedenbouwkundig kader en/of het
beeldkwaliteitsplan;
2. de in de welstandsnota opgenomen criteria;
positieve adviezen omvatten in principe alleen de conclusie. Op verzoek van
Burgemeester en Wethouders wordt dit advies nader gemotiveerd;
alle overige adviezen worden schriftelijk gemotiveerd;
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 12
het advies wordt door de secretaris van de commissie ondertekend en met de
afgestempelde tekeningen retour gezonden naar de gemeente;
de secretaris draagt zorg voor een snelle administratieve afhandeling van de adviezen;
ontwerpers en planindieners worden door de secretaris voor de uitslag doorverwezen
naar de afdeling;
de ontwerper en/of planindiener kan/kunnen - indien praktisch mogelijk binnen de
resterende vergunningstermijn - de welstandscommissie om een toelichting op een
uitgebracht advies vragen. Na hoor en wederhoor kan de welstandscommissie het
advies herzien. Deze herziening wordt in het advies gemotiveerd.
1.2.4 Monumentenbeleid
De gemeente Sint Michielsgestel kent een groot aantal rijks- en gemeentelijke
monumenten, evenals cultuurhistorisch waardevolle gebouwen. De genoemde panden en
objecten met monumentale waarde zijn onder een bijzonder welstandsregime geplaatst.
Dit betekent, dat alle criteria ten aanzien van hoofd-, deel-, en detailaspecten van
toepasssing zijn. Dit bijzondere welstandsregime houdt ook in, dat de samenhang van het
object met de ruimtelijke omgeving mede onderwerp van de beoordeling is.
Het gemeentebestuur wordt ten aanzien van deze monumenten geadviseerd door de
monumentencommissie (artikel 15 lid 1 Monumentenwet), gevormd door de Stichting
Advisering Monumenten & Ruimtelijke Kwaliteit Brabant i.s.m. Omgevingsadvies BV. In
het advies van de commissie wordt mede ingegaan op de vormgevingaspecten. Omdat
genoemde stichting tevens toeziet op het welstandsbeleid binnen de gemeente is de
afstemming tussen monumentenbelang en welstand op voorhand geregeld.
De Stichting brengt op verzoek van de gemeente een welstandsadvies uit voor plannen
betrekking hebbend op de genoemde objecten.
Bij rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten brengt zij naast het welstandsadvies
tevens advies uit op grond van de Monumentenwet en de Erfgoedverordening, hetgeen
inhoudt dat zij het college adviseert in hoeverre het voorliggende plan de monumentale
waarden aan zowel binnenzijde als buitenzijde, zoals omschreven in de redengevende
omschrijving, al dan niet aantast.
Naast rijks- en gemeentelijke monumenten zijn er ook cultuurhistorisch waardevolle
gebouwen welke als zodanig in het bestemmingsplan zijn aangewezen.
Voor deze panden geldt dat in het kader van de welstandstoets de cultuurhistorische
waarden zoals opgenomen in de redengevende omschrijving aan de buitenzijde van het
pand/object niet mogen worden aangetast.
1.2.5 Openbaarheid
De behandeling van plannen door de commissie is openbaar, tenzij de voorzitter, het
college of de belanghebbende van oordeel is dat er op grond van artikel 10 van de Wet
openbaarheid van bestuur klemmende redenen aanwezig zijn voor geheimhouding. De
openbaarheid geldt zowel voor de beraadslagingen als voor het formuleren van de
conclusie c.q. het advies.
De agenda van de vergadering van de commissie wordt tijdig vóór die vergadering bekend
gemaakt in een van overheidswege uitgegeven blad of een dag-, nieuws- of
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 13
huis-aan-huisblad dan wel op een andere, naar het oordeel van het college, geschikte
wijze.
De aanvrager of diens gemachtigde kan (al dan niet op verzoek van de commissie) in de
vergadering van de commissie waarin het betreffende plan wordt behandeld, dit plan nader
toelichten. Zij kunnen hiervoor contact opnemen met de behandelend ambtenaar van de
gemeente (afdeling Vergunningen, Toezicht & Handhaving). De gemeente zorgt voor de
uitnodigingen.
Belangstellenden hebben vrij toegang tot de publieke tribune, doch hebben in principe
geen spreekrecht. Burgemeester en Wethouders kunnen de gecombineerde
monumenten-/welstandscommissie vragen om hen voorafgaand aan de planbeoordeling te
horen.
1.3 Besluitvorming en handhaving
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de wijze van besluitvorming. De welstandscommissie
brengt advies uit aan het College van Burgemeester en Wethouders. De planindieners en
belanghebbenden kunnen het niet eens zijn met dit advies. Hiervoor bestaat de
mogelijkheid tot het indienen van een bezwaarschrift of een beroepschrift, afhankelijk van
de procedure welke op de omgevingsvergunning van toepassing is.
Het College kan op grond hiervan of op grond van een eigen mening besluiten het
welstandsadvies ter zijde te schuiven.
Na afgifte van de vergunning worden de werkzaamheden uitgevoerd. Inspectie zal moeten
plaatsvinden om na te gaan of conform de vergunning wordt gewerkt. Bij afwijkingen zal
moeten worden opgetreden. Optreden is ook nodig als bouwwerken zonder benodigde
vergunning zijn geplaatst en zich op die manier aan het welstandstoezicht hebben
onttrokken.
In het navolgende wordt nader ingegaan op de hiervoor geldende werkwijze.
1.3.1 Afwijken van welstandsadvies
Burgemeester en wethouders volgen in hun oordeel in principe het advies van de
welstandscommissie. Daarop zijn de volgende uitzonderingsmogelijkheden.
1.3.1.1 Afwijken van het advies op inhoudelijke grond
Burgemeester en Wethouders kunnen op inhoudelijke grond afwijken van het advies van
de welstandscommissie indien:
1. de welstandscommissie de van toepassing zijnde criteria niet juist heeft
geïnterpreteerd;
2. de commissie niet de juiste criteria heeft toegepast.
Indien Burgemeester en Wethouders op inhoudelijke grond tot een ander oordeel komen,
dan vragen zij voordat het besluit op de vergunningaanvraag wordt genomen en binnen de
geldige afhandelingtermijn, een second-opinion aan bij één andere adviescommissie, niet
behorende tot de Stichting Advies & Ruimtelijke Kwaliteit Brabant.
Indien het advies van de reguliere commissie en de second-opinion tegengesteld zijn en
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 14
Burgemeester en Wethouders op inhoudelijke grond afwijken van het advies van de
welstandscommissie, wordt dit in de beslissing op de aanvraag van de
omgevingsvergunning voor het bouwen gemotiveerd. De welstandscommissie wordt
hiervan op de hoogte gesteld.
1.3.1.2 Afwijken van het advies om andere redenen
Burgemeester en Wethouders hebben volgens artikel 2.10 lid 1 sub d Wabo de
mogelijkheid om bij het in strijd zijn van een bouwplan met redelijke eisen van welstand,
toch de omgevingsvergunning voor het bouwen te verlenen indien zij van oordeel zijn dat
daarvoor andere redenen zijn, bijvoorbeeld van economische of maatschappelijke aard.
Deze afwijking wordt in de beslissing op de aanvraag van de omgevingsvergunning
gemotiveerd. De welstandscommissie wordt hiervan op de hoogte gesteld.
1.3.1.3 Afwijken van de criteria
Burgemeester en Wethouders kunnen - op advies van de welstandscommissie - afwijken
van het welstandsbeleid zelf. Dit kan gebeuren op basis van een gemotiveerd positief
welstandsadvies bij plannen die weliswaar niet voldoen aan enige gebiedsgerichte of
objectgerichte welstandscriteria, maar wel aan redelijke eisen van welstand, dit te
beoordelen aan de hand van de algemene welstandscriteria (zie hoofdstuk 6).
Deze afwijking wordt in de beslissing op de aanvraag van de omgevingsvergunning
gemotiveerd. Afwijkingen van het beleid vragen om bestuurlijk draagvlak. Wanneer de
welstandscommissie voor een bepaald plan aanleiding ziet tot afwijken van het beleid,
worden Burgemeester en Wethouders daarover schriftelijk geïnformeerd.
1.3.2 Procedure
Door de inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) op 1
oktober 2010 is het vergunningstelsel dat gold voor het bouwen van bouwwerken
verplaatst van artikel 44 Woningwet naar artikel 2.10 van de Wabo. In plaats van de
bouwvergunning wordt sindsdien gesproken over een 'omgevingsvergunning voor de
activiteit bouwen'.
Het toetsingskader is echter hetzelfde gebleven, nog steeds dienen burgemeester en
wethouders de bouwaanvraag te toetsen aan de bouwverordening, het bouwbesluit, het
bestemmingsplan en welstand.
Een belangrijk gevolg van de inwerkingtreding van de Wabo is dat waar voorheen voor één
activiteit meerdere vergunningen aangevraagd moesten worden (zoals het verbouwen van
een monument, waarvoor zowel een bouwvergunning als een monumentenvergunning voor
diende te worden aangevraagd), nu slechts één vergunning wordt verleend, welke kan
bestaan uit meerdere deelactiviteiten.
Welke bezwaar of beroepsprocedure gevolgd dient te worden hangt af van de activiteiten
waar een omgevingsvergunning voor wordt aangevraagd.
Bestaat de activiteit slechts uit een omgevingsvergunning voor het bouwen, dan is de
reguliere procedure uit afdeling 3.2. van de Wabo van toepassing. Dit houdt voor het
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 15
bezwaar in dat een belanghebbende een bezwaarschrift tegen de vergunning (en het
welstandsadvies dat hiervan onderdeel uitmaakt) in kan dienen bij burgemeester en
wethouders.
Belanghebbenden (veelal de planindiener en omwonenden) kunnen binnen zes weken
bezwaar indienen tegen de beslissing van Burgemeester en Wethouders op de aanvraag
voor een vergunning.
Burgemeester en Wethouders winnen advies in van de 'Commissie Bezwaar- en
Beroepschriften' en belanghebbenden worden in dat geval uitgenodigd om tijdens een
hoorzitting hun standpunten nader toe te lichten. Burgemeester en Wethouders nemen
vervolgens een beslissing op het bezwaar.
Een omgevingsvergunning voor het bouwen kan echter ook onderdeel uitmaken van een
grotere activiteit, zoals een afwijking van het bestemmingsplan met een ruimtelijke
onderbouwing (artikel 2.12 lid1a onder 3 Wabo). Omdat voor deze afwijking van het
bestemmingsplan de uitgebreide procedure uit afdeling 3.3. Wabo van toepassing is, en
de omgevingsvergunning voor het bouwen een onderdeel vormt van deze activiteit, dient
deze uitgebreide procedure te worden gevolgd.
Het voorgaande houdt in dat de zienswijzenprocedure uit afdeling 3.4 Algemene wet
bestuursrecht van toepassing is, en belanghebbende dus een zienswijze dient in te
dienen tegen de omgevingsvergunning.
In de meeste gevallen zal echter de bezwaarprocedure doorlopen moeten worden bij het
maken van bezwaar tegen een omgevingsvergunning voor het bouwen.
Voor beide procedures geldt dat een belanghebbende bij een afwijzing van het bezwaar
nog de mogelijkheid heeft om beroep in te stellen bij de rechtbank, en hoger beroep bij de
Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State.
1.3.3 Jaarverslag en evaluatie
Het college brengt jaarlijks, in de jaarrekening, verslag uit aan de gemeenteraad over de
uitvoering van het welstandsbeleid. Tenminste één maal per jaar vindt een
evaluatiegesprek plaats tussen een vertegenwoordiging van het college en de Stichting
Advisering Monumenten & Ruimtelijke kwaliteit Brabant en het daarmee samenwerkende
adviesbureau Omgevingsadvies bv. De gemeenteraad beslist op grond van de evaluaties
over eventuele aanvullingen en/of aanpassingen van
de gemeentelijke welstandsnota.
1.3.4 Excessenregeling
De gemeente Sint Michielsgestel zal zich inspannen om de regels van de voorliggende
Welstandsnota na te leven. Om dit te bewerkstelligen zal de afdeling tijdens uitvoering
van bouwwerkzaamheden inspecties uitvoeren. Bij deze inspecties wordt gecontroleerd of
er gewerkt wordt conform de vergunning en de eventueel daarin gestelde voorwaarden.
Bij bouwen in afwijking van de vergunning wordt de volgende procedure gevolgd:
kleine wijzigingen gedurende het werk worden door de inspecteur op tekening
aangegeven dan wel laat de inspecteur de afwijkingen door de vergunninghouder en/of
uitvoerders op tekening zetten. Onder kleine aanpassingen worden verstaan
aanpassingen, die ieder geval vanuit welstand bezien, vallen binnen de
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 16
welstandsrichtlijnen;
legalisering van de afwijking van ondergeschikte betekenis door het indienen van
gewijzigde tekeningen of het indienen van een gewijzigd bouwplan. Een gewijzigd
bouwplan kan alleen worden ingediend als er nog geen gereedmelding heeft
plaatsgevonden, na afgifte van de vergunning nog geen twee jaar is verstreken en de
wijzigingen welstandelijk niet wezenlijk anders van uiterlijk zijn. Om dit vast te stellen
kan advies worden gevraagd aan de welstandscommissie. Wanneer niet wordt
voldaan aan de zojuist genoemde eisen, vraagt de aanvrager een nieuwe vergunning
aan. Als deze omgevingsvergunning voor het bouwen wordt geweigerd vanwege een
negatief welstandsadvies, moet de eigenaar de situatie veranderen;
in alle andere gevallen, namelijk wanneer gedurende het werk het aanzien van het
bouwwerk wezenlijk verandert dan vergund, wordt na een vooraanschrijving het
handhavingstraject ingezet.
Bouwwerken waarvoor geen omgevingsvergunning voor het bouwen hoeft te worden
aangevraagd moeten in beginsel eveneens aan redelijke eisen van welstand voldoen.
Indien het uiterlijk van een bouwwerk duidelijk in strijd is met redelijke eisen van welstand,
kunnen Burgemeester en Wethouders de eigenaar van het bouwwerk verzoeken om
binnen een door hen te bepalen termijn die strijdigheid op te heffen. Hiervan is sprake
indien er een duidelijke strijdigheid bestaat met de in de voorliggende welstandsnota
opgenomen criteria. Om dit te bepalen wordt advies ingewonnen bij de
welstandscommissie.
1.4 Ambtelijke toetsing bouwvergunning
1.4.1 Algemeen
Het streven van de gemeente is er op gericht om voor een reeks eenvoudige(r) plannen
snel te kunnen komen tot een beslissing op de vergunningsaanvraag. De gemeente moet
wettelijk gezien binnen 8 weken na indiening van de aanvraag een beslissing nemen, met
de mogelijkheid om deze termijn met maximaal 6 weken te verlengen.
Bij aanvragen om omgevingsvergunning voor het bouwen wordt de aanvraag voor de toets
aan redelijke eisen van welstand niet voorgelegd aan de welstandscommissie als deze
voldoet aan de in de nota opgenomen sneltoetscriteria. Dit geldt voor alle aanvragen.
Hiermee wordt tijd bespaard. De afdeling zal - bij de afhandeling van de
vergunningaanvragen - uitgaan van de in de welstandsnota vastgelegde criteria. Hiermee
worden de risico's van het achterwege laten van het toezicht door de welstandscommissie
in voldoende mate beheerst.
Overigens aniticipeert de gemeente Sint Michielsgestel hiermee op een binnenkort te
verwachten wetswijziging, die moet gaan leiden tot verdere vereenvoudiging van het
gemeentelijk welstandsbeleid.
1.4.2 Uitgangspunten ambtelijke toets
Hiervoor gelden de volgende uitgangspunten:
De toets aan redelijke eisen van welstand wordt uitgevoerd door de behandelend
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 17
ambtenaar, die de aanvraag voor de omgevingsvergunning in behandeling heeft. De
ambtenaren worden daartoe gemandateerd door Burgemeester en Wethouders;
1. de toets aan redelijke eisen van welstand vindt plaats op basis van een aanvraag, die
ontvankelijk is verklaard op basis van de Regeling Omgevingsrecht;
2. de toets aan redelijke eisen van welstand wordt uitgevoerd aan de hand van
sneltoetscriteria;
3. de sneltoetscriteria zijn gekoppeld aan de indeling van bouwwerken, als genoemd in
bijlage 2 van het Besluit Omgevingsrecht (vergunningsvrij bouwen);
4. bij hantering van de sneltoetscriteria wordt gekeken naar het welstandsniveau van het
gebied, waarin de aanvraag is gelegen. Hoe hoger het welstandsniveau van het gebied
hoe smaller de marges zijn om de sneltoetscriteria toe te passen;
5. de sneltoetscriteria hebben alleen betrekking op het uiterlijk van bouwwerken;
6. de sneltoetscriteria zijn voor klanten en andere geïnteresseerden bij de balie en op de
website van de afdeling kosteloos beschikbaar. Bij de informatievoorziening aan de
balie wordt actief op deze criteria gewezen;
7. de verantwoordelijke afdeling houdt een register bij van de aanvragen voor een
omgevingsvergunning die ambtelijk zijn getoetst, en de resultaten van de advisering.
De gegevens in het register worden gebruikt als basismateriaal voor de jaarlijkse
verantwoording van Burgemeester en Wethouders aan de gemeenteraad.
8. bij twijfel of "niet akkoord" wordt de aanvraag voorgelegd aan de welstandscommissie
en, bij daarvoor in aanmerking komende panden, aan de gemeentelijke
monumentencommissie;
9. de aanvrager ontvangt bij een negatief advies van de welstandscommissie een
schriftelijke motivering, opgesteld in een voor een ieder begrijpbaar Nederlands. De
gevraagde aanpassingen zijn eenduidig en helder geformuleerd.
Indien aan de welstandscommissie een advies over een omgevingsvergunning voor het
bouwen wordt gevraagd, wordt dit advies in de regel binnen twee weken na het verzoek
van of namens Burgemeester en Wethouders uitgebracht. Hiervan kan afgeweken worden
bijvoorbeeld in gevallen van rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en
cultuurhistorisch waardevolle panden. Hiervoor geldt een langere procedure.
1.4.3 Sneltoetscriteria
Ten aanzien van de welstandsbeoordeling op ambtelijk niveau zijn sneltoetscriteria nodig.
Sneltoetscriteria hebben betrekking op het uiterlijk van bouwwerken. Er zijn voor de
volgende groepen bouwwerken sneltoetscriteria opgesteld :
1. aan- en uitbouwen aan de voorkant;
2. aan- en uitbouwen aan de zijkant;
3. aan- en uitbouwen aan de achterkant'
4. aan- en uitbouw erker;
5. bijgebouwen en overkappingen;
6. kozijn- en gevelwijzigingen;
7. dakkapellen
8. erfafscheidingen;
9. rolhekken, luiken en rolluiken;
10. schotelantennes en zonnepanelen.
Deze sneltoetscriteria zijn uitgewerkt in deel III van de welstandsnota: “Sneltoetscriteria”.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 18
1.4.4 Inzet externe deskundigheid; de commissie
Vervolgens wordt aangegeven op welke wijze het welstandstoezicht plaatsvindt bij
aanvragen voor omgevingsvergunningen voor het bouwen, die niet kunnen worden
afgedaan door de ambtelijke dienst. Deze worden voorgelegd aan de welstandscommissie
of – in geval van cultuurhistorische waarden – onderworpen aan een gecombineerde
welstands- en monumententoets door de Stichting Advies & Ruimtelijke Kwaliteit
Brabant, i.c. Omgevingsadvies BV.
1.5 Toetsing omgevingsvergunning door de commissie
In dit hoofdstuk wordt aangegeven op welke wijze het welstandstoezicht plaatsvindt bij
aanvragen voor omgevingsvergunningen die niet kunnen worden afgedaan met een
ambtelijke toets. Deze worden voorgelegd aan de de Stichting Advies & Ruimtelijke
Kwaliteit Brabant, i.c. Omgevingsadvies BV. Dit adviesbureau ziet zowel toe op de
welstandsaspecten, als – ingeval dit aan de orde is – op de cultuurhistorische aspecten.
1.5.1 Schetsplanfase
Ten aanzien van het welstandstoezicht biedt de gemeente ontwerpers en planindieners
via het schetsplan de mogelijkheid om, voorafgaand aan de formele vergunningaanvraag,
vooroverleg te plegen met de ambtelijke dienst, dan wel de welstandscommissie, over de
interpretatie van de welstandscriteria in het concrete geval van hun bouwplan. Het
vooroverleg met de welstandscommissie kan pas starten nadat duidelijkheid bestaat over
de planologische aanvaardbaarheid van het plan. Omdat het vooroverleg diep kan ingrijpen
in de planontwikkeling moet het met de nodige waarborgen worden omgeven.
Van het vooroverleg wordt middels een gespreksnotitie verslag gemaakt. De
gespreksnotitie wordt op de gebruikelijke wijze aan het College van Burgemeester en
Wethouders ter kennisname gebracht. In deze gespreksnotitie zullen eventuele bezwaren
of waarderingen een rol spelen. Indien in het vooroverleg een plan ter sprake komt, dat
afwijkt van de gebiedsgerichte criteria, maar niettemin voldoet aan de redelijke eisen van
welstand volgens de algemene criteria, dan zal dit expliciet in de gespreksnotitie worden
vermeld, zodat het college zich daar tijdig een zelfstandig oordeel over kan vormen. Op
verzoek van de opdrachtgever kan dit overleg achter gesloten deuren plaatsvinden. De
opdrachtgever dient deze wens bij het Bouwtoezicht kenbaar te maken.
Bij een schetsplan is sprake van een niet wettelijk product. Schetsplannen worden bij de
gemeente voorafgaand aan een officiële aanvraag ingediend om de haalbaarheid op
planologische en welstandelijke gronden te onderzoeken. Bij een positief advies op het
schetsplan kan de verdere uitwerking van het plan plaatsvinden. Het schetsplan is dus
een product, waarbij klant en gemeente met elkaar in overleg treden om zonder druk van
fatale termijnen het plan vooral op ruimtelijke merites te beoordelen. De aanvrager kan
tussentijdse aanpassingen doorvoeren en opnieuw aan de gemeente voorleggen.
1.5.2 Aanvraag omgevingsvergunning voor het wijzigen van een monument
Voor verbouw- en restauratieplannen van rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten
en cultuurhistorisch waardevolle gebouwen is een advies van de Stichting Advies &
Ruimtelijke Kwaliteit Brabant, i.c. Omgevingsadvies BV vereist.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 19
De als beschermd monument geregistreerde panden zijn steeds vermeld op de lijsten, die
zijn opgenomen in Deel ll Deelgebiedennota. De cultuurhistorisch waardevolle panden zijn
als zodanig aangegeven in de desbetreffende bestemmingsplannen.
1.5.3 Ontwikkeling van welstandsniveaus
De beoordeling op redelijke eisen van welstand wordt afhankelijk gesteld van de locatie
van een bouwwerk. Vergunningsaanvragen worden met behulp van een beschreven
gebiedskarakteristiek of de beeldkwaliteitseisen en op basis van het bij een gebied
vastgesteld welstandsniveau beoordeeld. Dit is uitgewerkt in deel II van de welstandsnota:
de “nota deelgebieden”.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 20
Hoofdstuk 2 Deelgebieden
2.1 Inleiding
2.1.1 Leeswijzer
Hoofdstuk 2, of Deel II van de welstandsnota bestaat uit drie delen:
paragraaf 2.1 bevat de uitleg van de beoordeling van bouwplannen, de algemene
welstandscriteria en een overzicht van de verschillende soorten criteria.
Paragraven 2.2 t/m 2.7 bevatten de beschrijvingen van de deelgebieden. De gemeente
is ingedeeld in een aantal handzame bruikbare gebieden (zoals kernen en landelijk
gebied). Elk gebied is onderverdeeld in deelgebieden. Elk deelgebied bevat een concrete
beschrijving van de locatie, en de kenmerken van de bouwsteen, waartoe het
betreffende gebied behoort. Op basis van deze kenmerken is per bouwsteen een
toetsingskader voor welstand geformuleerd.
Paragraaf 2.8 bevat de beschrijving van gebouwen. In deze gemeente zijn alleen
monumenten als categorie gebouwen onderscheiden.
De nota is op twee manieren te gebruiken:
1. Als beleidsstuk, dat als één geheel gelezen kan worden. Daarbij zijn de bijbehorende
kaarten een goed hulpmiddel om in de materie thuis te raken. De kaarten behoren bij
deel 2.
2. Als naslagwerk, waarin opgezocht kan worden welke criteria voor één adres gelden.
Een adres behoort altijd bij een deelgebied. De daar vermelde teksten bevatten de
alle gegevens voor de aanvrager en voor de toetser betreffende de welstandsaspecten.
2.1.2 Algemeen
2.1.2.1 Herziening van de nota
In 2004 stelde de gemeenteraad van Sint Michielsgestel de eerste versie van de
gemeentelijke welstandsnota vast. In 2009 werd de nota geactualiseerd. Daarbij werd de
structuur van de nota aanzienlijk vereenvoudigd en gebruikersvriendelijker ingericht.
In 2013 is de nota opnieuw geactualiseerd en bovendien optimaal raadpleegbaar gemaakt
via internet. De nota is ontsloten via de gemeentelijke website.
2.1.2.2 Doel van de nota
De nota bevat de welstandscriteria die gelden bij de beoordeling van bouwplannen. Dit
beleidsinstrument is erop gericht én de gemeenteraad én de burger te betrekken bij het
welstandsbeleid, zodat dit beleid voor eenieder inzichtelijk wordt.
De nieuwe nota is met name toegesneden op de beoordeling van de welstandsaspecten
door de gemeente zelf. Pas bij twijfel of om welke andere reden dan ook, vraagt de
gemeente de welstandscommissie om haar oordeel.
De beoordeling zelf is niet veranderd en die betreft: 'de aanvaardbaarheid van het
bouwwerk in zijn omgeving, van het bouwwerk op zichzelf en van de toegepaste details,
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 21
materialen en kleuren'.
Typerend voor de welstandsnota is de gebiedsgerichte benadering van de criteria voor de
beoordeling. Voor een belangrijk deel bestaat de nota uit beschrijvingen van de
deelgebieden met hun kenmerken. Samen leveren die de criteria voor het
welstandsoordeel.
De formulering luidt immers, dat de plannen moeten voldoen 'aan redelijke eisen van
welstand'. Wat 'redelijk' is voor welstand, hangt dus af van het kader waarbinnen de
plannen worden getoetst.
De voorliggende nota brengt samenhang in die toetsingskaders en de daarbij behorende
en presenteert deze overzichtelijk.
2.1.2.3 Positie van welstand
Welstandsbeleid ligt in het verlengde van het ruimtelijk beleid, met name van
structuurvisies, bestemmingsplannen en andere ruimtelijke beleidsstukken.
Zo is er het structuurplan voor bepaling van de grote lijnen en nieuwe ontwikkelingen, het
bestemmingsplan als een meer gedetailleerde uitwerking daarvan en het daaraan
gekoppelde beeldkwaliteitplan voor de uiterlijke verschijningsvorm.
Dan is er het monumentenbeleid van het rijk, de provincie en de gemeente voor de
historische aspecten.
Het welstandsbeleid vormt daarop een aanvulling en heeft meer de trekken van
beheersinstrument voor bestaande gebieden. Toch is welstandsbeleid ook een instrument
voor vernieuwing en verbetering van met name bestaande gebieden.
2.1.3 Toetsingskader
2.1.3.1 Aanpak toetsingskader
Volgens de woningwet moet het plan voldoen aan redelijke eisen van welstand, aan
algemene welstandscriteria. Deze eisen betreffen:
Het bouwwerk in zijn sociaal – culturele context,
het bouwwerk in zijn omgeving,
het bouwwerk op zichzelf,
en de details, de materialen en kleuren.
Overigens gelden deze beoordelingscriteria uitsluitend nog voor de, volgens de Wet
algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), vergunningplichtige bouwwerken. Een
welstandsbeoordeling vindt altijd plaats in het kader van een
(omgevings-)vergunningsaanvraag Bouwen. Vergunningvrije bouwwerken worden niet
onderworpen aan een welstandstoets.
Aan de beoordeling zitten twee kanten namelijk:
Wat wordt beoordeeld?
Waarnaar kijkt de commissie bij de beoordeling: de criteria.
En hoe wordt er beoordeeld?
Met welke ogen kijkt de commissie: waarop is de beoordeling gericht, op behoud, op
verbetering: het beoordelingsniveau.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 22
Waarnaar de commissie kijkt, hangt behalve van het plan zelf, af van de omgeving van het
plan.
Betreft het een bestaande omgeving, dan wordt het toetsingskader daaraan ontleend.
Is het een nieuwe ontwikkeling, dan wordt het kader ontleend aan de
(stedenbouwkundige) randvoorwaarden, of het beeldkwaliteitplan.
Deze nota gaat in op het toetsingskader voor de bestaande bebouwde omgeving. De
nieuwe plannen en geldende beeldkwaliteitplannen van gebieden in wording worden in de
nota van toepassing verklaard.
2.1.3.2 Samenhang criteria
De herziene woningwet maakt onderscheid in vier soorten criteria: de algemene
welstandscriteria, de gebiedsgerichte criteria, de criteria voor bepaalde typen bouwwerken
en de objectcriteria.
De algemene welstandscriteria gelden voor alle bouwwerken en zijn gebaseerd op de
algemene kenmerken van gebouwen.
De gebiedsgerichte welstandscriteria gelden voor bepaalde gebieden en zijn gebaseerd op
de kenmerken van die gebieden.
De criteria voor bepaalde typen bouwwerken zijn op de specifieke kenmerken van die
bouwwerken gebaseerd en gelden voor die typen.
De objectcriteria tenslotte betreffen welstandscriteria voor veel voorkomende kleine
bouwwerken [objecten], waarvan de criteria vooral berusten op de objectkenmerken.
Om samenhang te brengen in de criteria is het nodig om ordening aan te brengen in de
kenmerken van de gebieden, de bouwwerken en de objecten. Daarnaast is het nodig de
toetsing in een vaste volgorde te laten verlopen.
2.1.3.3 Ordening kenmerken
Het grondgebied van de gemeente wordt verdeeld in deelgebieden. Die deelgebieden
behoren tot één gebiedstype, dat wil zeggen gebieden die de dezelfde kenmerken dragen.
Voorbeelden zijn: historische dorpslinten, tuindorpverkavelingen e.d.
Van elk deelgebied wordt een beschrijving gemaakt, en worden de kenmerken van het
gebiedstype vermeld, en er wordt een waardering van gegeven. Sommige gebieden
kennen al zo'n waardering. Het zijn de Beschermde stads- en dorpsgezichten en de
Beschermde Buitenplaatsen. De redengevende omschrijvingen worden in de nota van
toepassing verklaard ook voor de welstandstoets.
Voor de gebieden in ontwikkeling bestaan veelal reeds randvoorwaarden in de vorm van
een beeldkwaliteitplan. De betreffende plannen worden in de nota van toepassing
verklaard.
Er zijn gebouwen (of ensembles van gebouwen) die zich niet laten vangen in een
gebiedsbeschrijving. Vormen deze een apart type, dan worden daar aparte omschrijvingen
voor gemaakt en een bijbehorende waardering. Hetzelfde geldt voor ensembles van
gebouwen.
Er zijn ook groepen bouwwerken die een aparte waardering kennen. Dat zijn de
monumentenlijsten van rijk en gemeente. De bijbehorende 'redengevende omschrijving'
wordt in de nota van toepassing verklaard en op een lijst aan de nota toegevoegd.
Tenslotte zijn er objecten die zich lenen voor aparte toetsing. Welke dat zijn is wettelijk
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 23
geregeld. Voorbeelden daarvan zijn: dakkapellen aanbouwen, en schotelantennes e.d.
Voor de toetsingscriteria is voor deze groep bouwwerken een voorzet door de
gezamenlijke welstandsfederaties gemaakt: de zogenaamde sneltoetscriteria, omdat
deze zoveel mogelijk snel afgedaan moeten kunnen worden.
2.1.3.4 Toetsingniveau
Hoe er naar de plannen gekeken wordt hangt af van de waarde die aan het gebied,
gebouw of object wordt gehecht.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft voor de algemene indeling van deze
waarderingsniveaus een voorzet gedaan met een indicatie over wat voor soort gebieden
het gaat. De gemeente Sint Michielsgestel kiest voor twee niveaus:
Niveau 1 : bijzondere toetsing
Niveau 2 : reguliere toetsing
Niveau 1 bijzondere toetsing.
Deze toetsing houdt in dat de gemeente de bijzondere kwaliteiten van het betreffende
gebied wil behouden en/of verbeteren, ofwel een gebied met bijzondere kwaliteiten wil
realiseren. Dat betekent voor nieuwe plannen, wijzigingen en toevoegingen dat deze een
bijdrage dienen te leveren aan het gestelde doel.
Het zijn de gebieden die van cruciale betekenis voor het totaalbeeld van de gemeente
(bijvoorbeeld het centrumgebied), of gebieden met een hoge cultuurhistorische waarde
(bijvoorbeeld een landgoed). In de gemeente Sint Michielsgestel gaat het om de
Historische dorpsgebieden, Historische bebouwingslinten, Gemengde bebouwing,
Tuinwijken, en Buitenplaatsen en landgoederen.
Niveau 2 reguliere toetsing.
Deze toetsing beoogt handhaving en continuering van de huidige kwaliteit van een
gebied. Dat betekent voor nieuwe plannen, wijzigingen en toevoegingen dat deze moeten
passen in de omgeving.
Het zijn met name gebieden met een planmatig karakter (bijvoorbeeld bestaande woon-
en werkgebieden). In de gemeente Sint Michielsgestel gaat het dan om de overige
deelgebieden, incl. het landelijk gebied.
2.1.3.5 Toetsingstraject
Om de verschillende soorten criteria goed te kunnen hanteren is het nodig de toetsing in
een vaste volgorde te laten verlopen.
Eerst wordt gekeken of het plan vergunningvrij is.
Is dat het geval dan wordt het plan niet preventief getoetst. Op verzoek van de aanvrager
kan het plan wél getoetst worden.
Is het plan niet vergunningvrij, dan wordt gekeken of het plan voldoet aan de
sneltoetscriteria. (objectcriteria). Voor deze criteria is een standaardtekst beschikbaar,
die de gemeente van toepassing verklaart.
Voldoet het plan daaraan dan is het akkoord. Voldoet het er niet aan, dan
gaat het plan naar de commissie. Deze bekijkt of het plan voldoet aan de gebiedsgerichte
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 24
criteria of criteria voor bepaalde typen bouwwerken.
Voldoet het plan daaraan, dan is het alsnog akkoord. Voldoet het daar ook niet aan, dan
is het plan niet akkoord.
2.1.3.6 Hardheidsclausule
Bij vergunningplichtige bouwwerken kan het bij de beoordeling voorkomen dat een plan
niet voldoet aan de gebieds-, gebouwtype- of objectcriteria. Toch kan de commissie
oordelen, dat het plan op grond van meer dan gewone eigen kwaliteiten, een bijdrage
levert aan de betreffende omgeving. Gedacht kan bijvoorbeeld worden aan een plan met
gevels van een afwijkend materiaal dat wel perfect past in de maat en schaal van de
omgeving. Daarbij beroept zij zich op de algemene welstandscriteria die altijd aan de
basis stonden van de andere welstandscriteria. De commissie adviseert dan B&W,
voorzien van goede argumenten, toch met het plan akkoord te gaan.
2.1.3.7 Excessenregeling
Tenslotte kunnen excessen alsnog achteraf worden onderworpen aan een beoordeling.
Het moet dan gaan om bouwwerken, of standplaatsen waarvan de negatieve invloed op de
omgeving breed gedragen wordt. Vaak heeft dit betrekking op een ondeugdelijke
uitvoering van bouwwerken met een storende uitwerking op de omgeving door slecht
materiaalgebruik, sterk afwijkend of contrasterend kleurgebruik of te zeer opvallende of
ondoelmatige reclame-uitingen etc.
Deze excessenregeling voorziet dan achteraf in het ongedaan maken of herstellen van de
schadelijke gevolgen van het betreffende bouwwerk. De criteria voor de 'achteraf'
beoordeling zijn dezelfde als die bij de gewone indiening van een bouwplan.
Burgemeester en wethouders kunnen, nadat advies is ingewonnen bij de commissie, de
eigenaar aanschrijven en het bouwwerk laten verwijderen of aanpassen. Om te voorkomen
dat men achteraf geconfronteerd wordt met de excessenregeling, kan de eigenaar van
een te bouwen vergunningvrij bouwwerk het plan toch laten toetsen door welstand, de
vrijwillige welstandstoets.
2.1.3.8 Beeldkwaliteitplannen
Voor gebieden waar op korte termijn ontwikkelingen zijn voorzien, worden veelal
gedetailleerde beeldkwaliteitplannen opgesteld. Deze gebieden worden als
“Ontwikkelingsgebied” in de welstandsnota en op kaart aangegeven met (indien van
toepassing) een verwijzing naar het desbetreffende beeldkwaliteitplan. Indien een
ontwikkelingsgebied eenmaal is gerealiseerd, wordt het gebiedstype van toepassing, dat
het best bij de bebouwing in kwestie past.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 25
2.1.4 Algemene welstandscriteria
2.1.4.1 Inleiding
De algemene welstandscriteria worden ontleend aan het vakmanschap van het
architectonisch en stedenbouwkundig ontwerp, alsmede aan algemeen aanvaarde
normen van fatsoen. Deze criteria laten zich niet beperken tot hetgeen
bouwvergunningplichtig is, maar hebben betrekking op de hele gebouwde omgeving met
inbegrip van de inrichting van het private en publieke domein.
Deze algemene criteria liggen ten grondslag aan elke planbeoordeling en vormen dus ook
de onderlegger voor gebiedsgerichte en objectgerichte welstandscriteria, zoals verder in
de nota uitgewerkt.
De algemene welstandscriteria laten zich als volgt onderverdelen:
Het bouwwerk sociaal – cultureel.
Het bouwwerk en omgeving.
Het bouwwerk op zich.
2.1.4.2 Bouwwerk sociaal cultureel
Een bouwwerk voldoet aan redelijke eisen van welstand als verwijzingen en associaties
zorgvuldig zijn gebruikt en uitgewerkt.
Vormen van of aan gebouwen die regelmatig worden herhaald of geciteerd, krijgen een
zelfstandige betekenis: zuilen doen denken aan een klassieke omgeving, een gevel van
staal en glas aan de moderne tijd. Daardoor kunnen ze zich geheel los maken van de
andere uitgangspunten bij de vormgeving van een gebouw of de omgeving, maar ook van
de actuele culturele context waarin ze tot stand komen. Aan een raadhuis stelt men
andere eisen dan aan een boeren schuur!
Bij restauratie is sprake van herstel van elementen uit het verleden, maar bij verbouw of
nieuwbouw in een monumentale omgeving dient duidelijk te zijn wat is hersteld en wat is
geïnterpreteerd. Een door een bepaalde stijlperiode geïnspireerd ontwerp is dan ook iets
anders dan het kopiëren van oude vormen.
Bij geregistreerde monumenten is de beoordeling van de historische aspecten
onderscheiden van de welstandsaspecten. Deze worden in één commissie en in één
advies verwoord. Met andere woorden, de commissie toetst het plan zowel aan de
monumentenwet, of het plan de omschreven historische waarden respecteert, alsook aan
welstandseisen, dus of de voorgestelde wijziging en/of toevoeging op zichzelf een goed
totaalbeeld oplevert, dat past in de omgeving.
2.1.4.3 Bouwwerk en omgeving
Van alle welstandscriteria zijn de 'omgevingscriteria' het best te objectiveren. Immers de
bestaande of te projecteren kenmerken kunnen worden geformuleerd, zonder veel
subjectieve invloed.
Het gebouw of de wijziging aan het gebouw voldoet aan redelijke eisen van welstand als
het een positieve bijdrage levert aan de kwaliteit van die omgeving en er de juiste houding
in aanneemt.
Daarbij worden hogere eisen gesteld naarmate de betekenis van het bouwwerk of van de
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 26
omgeving groter is: m.a.w. de sociaal-culturele context waarin het bouwwerk geplaatst
wordt speelt daarbij een rol.
Hoe die omgeving beoordeeld wordt en op welk niveau, dat wordt aangegeven in het
hoofdstuk gebiedsgerichte criteria.
2.1.4.4 Bouwwerk op zich
Een bouwwerk voldoet aan redelijke eisen van welstand, als het toont 'wat het is', hoe het
gemaakt is en hoe het is samengesteld, en als het tegelijk beantwoordt aan eigen
compositieregels van de architectuur.
Het welstandstoezicht is gericht op het uiterlijk van het bouwwerk, maar bij de
beoordeling daarvan zijn onderliggende relaties tussen constructie of structuur en vorm,
en relaties tussen gebruik en vorm mede bepalend.
Tot het eigen domein van de architectuur behoren beheersing van maat en schaal en
daarmee samenhangend eenvoud of complexiteit; voorts de vorm van het gebouw, en het
gebaar dat een gebouw maakt naar de omgeving.
Het uiterlijk van een gebouw wordt mede bepaald door de toegepaste materialen en
kleuren. Deze dienen de andere genoemde aspecten van het gebouw te ondersteunen en
te versterken, zodat een afleesbare samenhang tot stand komt van alle aspecten.
2.1.4.5 Aspecten van de welstandscriteria
Maat en schaal Doorgaans geeft het bestemmingsplan al minimum en maximum maten
voor de bouwwerken;
Voorzover dat niet het geval is, beoordeelt de commissie of het bouwwerk 'op maat' is,
dus niet te groot of te klein.
Schaal is een typisch welstandscriterium; het gaat om de onderverdeling van een
bouwwerk in kleinere eenheden; dat kunnen volumes zijn of gevelverdelingen of zelfs
kleinere dingen als stenen, pannen of kozijnstijlen. Het bepaalt de eenvoud / complexiteit
van een bouwwerk.
Maat en schaal vormen een onafscheidelijk duo, dat altijd bij een welstandsbeoordeling
betrokken wordt.
Vorm en gebaar Vorm heeft te maken met recht schuin of rond, dus met kap of plat,
vlak of plastisch, en dergelijke.
Het gebaar of de 'houding' van een gebouw wordt bepaald door allerlei aspecten samen,
zoals de positie van een gebouw, de entree en het gezicht, symmetrie of asymmetrie en
dynamiek. Vorm en gebaar spelen vaak samen een rol en dragen vaak bij aan de
betekenis van een gebouw.
Stijl en detail Beeldbepalende details bepalen juist als bij alle andere producten, de
'stijl'. Hierdoor verraadt het bouwwerk zijn leeftijd, het beschikbare materiaal en de
bouwwijze.
Naast details die de stijl bepalen zijn er ondergeschikte details aan een bouwwerk te
onderscheiden; deze zijn vooral belangrijk als er hoge eisen aan een bouwwerk gesteld
worden; het zijn bijvoorbeeld materiaalovergangen, ontmoetingen van materialen op de
hoek.
Materiaal en kleur Het toegepaste materiaal bepaalt het karakter van een bouwwerk; de
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 27
wijze waarop het wordt toegepast, bepaalt de kwaliteit (ook letterlijk: weerbestendigheid).
De kleur is een laatste maar erg belangrijk beoordelingsaspect: namelijk licht of donker,
en de kleursoort als rood, geel, blauw, e.d. kan praktisch nooit buiten beschouwing
worden gelaten.
Ook op grote afstand kan juist een kleur invloed hebben op de omgeving.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 28
2.1.5 Criteria deelgebieden (bouwstenen)
2.1.5.1 Werkwijze
De bebouwing die in de gemeente voorkomt, wordt op twee wijzen ingedeeld: op gangbare
wijze in buitengebied en kernen, en in gebieden onderscheiden op grond van kenmerken
(gebiedstypen).
Typering van de bebouwing op grond van kenmerken leidt tot een indeling in gebieden,
waarbinnen het type verkaveling, de vorm en het uiterlijk van de bebouwing en (soms ook)
de toegepaste materialen en kleuren overeenkomen. Voor deze gebiedstypen (of
bouwstenen) is een bestaande systematiek voorhanden. De Vereniging van Nederlandse
Gemeenten maakte er een voorstel voor. Hiervan wordt in de nota uitgegaan en op de
gemeente toegepast.
Deze tweede indeling is een onderverdeling van het buitengebied en de vijf kernen in
deelgebieden. De deelgebieden zijn in deze nota dezelfde gebieden als de gebiedstypen.
Hierbij behoren de deelgebiedenkaarten.
2.1.5.2 Deelgebieden buitengebied
Beekdallandschap.
Landgoederenlandschap.
Kleinschalig agrarisch cultuurlandschap.
Bosgebieden.
Recreatiegebieden.
Agrarisch productielandschap met oude relicten.
2.1.5.3 Deelgebieden kernen
Historische dorpsgebieden.
Historische bebouwingslinten.
Gemengde bebouwing.
Woonerven.
Tuinwijk/tuindorp.
Traditionele blokverkaveling.
Nieuwe Bouwen.
Individuele woningbouw.
Bedrijventerreinen.
Scholen, instituten, bijzondere bebouwing.
Parken, groengebieden, sportterreinen.
Thematische uitbreidingen.
Buitenplaatsen en landgoederen.
Ontwikkelingsgebieden.
2.1.5.4 Kenmerken en waarden
Van elk deelgebied worden de specifieke kenmerken beschreven, en kenmerken op grond
van hun type. Per deelgebied wordt aangegeven welke kenmerken voor het beeld van
belang zijn. Tevens wordt een gemotiveerde waardering toegekend aan het gebiedstype.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 29
2.1.5.5 Toetsingsniveau en toetsingscriteria
Bij de gebiedstypen behoort een algemeen toetsingsniveau. Dit wordt gemotiveerd, en
eventuele uitzonderingen vermeld.
Bij het toetsingsniveau behoort een welstandsniveaukaart, waarop de niveaus middels
kleuren zijn aangegeven, eveneens volgens de standaard kleurenset van het VNG.
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Zij vormen
het toetsingskader voor het betreffende gebied: naar welke zaken de gemeente kijkt. Het
toetsingsniveau kleurt de criteria in: hoe de gemeente kijkt. Tenslotte wordt aangegeven
waar de criteria van toepassing zijn (bijvoorbeeld verschil in voorkant / achterkant)
samengevat in een matrix:
2.1.5.6 Matrix toetsingskader
Toetsingsniveau Bijzonder of regulierToetsingscriteriaomgeving Onderscheid voor - achter
Aandachtspuntenmaat en schaal 'Overeenkomstig' bij bijzonder toezicht...
'Passend' bij regulier toezicht... waarna de uit de kenmerken volgende aandachtspunten volgen.
vorm en gebaarstijl en detailmateriaal en kleur
De gebiedscriteria vormen aldus het beoordelingskader voor bouwwerken in het
betreffende gebied. Het houdt geenszins in, dat die criteria klakkeloos moeten worden
overgenomen – een goed ontwerp is meer dan kijken naar de omgeving – maar er dient
rekening mee gehouden te worden in die mate die voor het gebied in kwestie geldt.
2.1.6 Criteria gebouwen
Het onderscheiden van gebieden leidt niet voor alle bouwvormen tot voldoende
nauwkeurige criteria. In Sint Michielsgestel zijn alleen monumenten als aparte categorie
onderscheiden.
2.1.6.1 Kenmerken en waarden
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze van toepassing naast
de gebiedsgerichte criteria.
2.1.6.2 Toetsingsniveau en toetsingscriteria
Het toetsingsniveau voor alle monumenten is het niveau 1 bijzondere toetsing.
Toetsingscriteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken
vermeld in de redengevende omschrijving.
De omgevingscriteria van het betreffende deelgebied zijn eveneens van toepassing, maar
nemen bij de beoordeling een tweede plaats in. Het toetsingsniveau kleurt de criteria in:
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 30
hoe de commissie kijkt.
2.1.6.3 Matrix toetsingskader
Toetsingsniveau BijzonderToetsingscriteriaomgeving Aandachtspunten deelgebiedmaat en schaal overeenkomstig' bij bijzonder toezicht
waarna de aandachtspunten volgen uit de redengevende omschrijving.
vorm en gebaarstijl en detailmateriaal en kleur
De criteria per gebouwtype vormen aldus het beoordelingskader voor bouwwerken met
betrekking tot het betreffende type. Het houdt geenszins in, dat die klakkeloos moeten
worden overgenomen – een goed ontwerp is meer dan kijken naar dat gebouwtype – maar
er dient rekening mee gehouden te worden in die mate die voor het gebouwtype in
kwestie geldt.
2.2 Landelijk gebied
2.2.1 Algemeen
2.2.1.1 Kenmerken algemeen
Het grondgebied van de gemeente Sint Michielsgestel is gelegen op dekzandruggen, die
worden doorsneden door natuurlijke en kunstmatige waterlopen: de Dommel, de Essche
Stroom, de Aa, de Zuid-Willemsvaart en de Groote Wetering op de noordelijke grens van
de gemeente. Van oudsher maakt de gemeente onderdeel uit van de verdediging van 's
Hertogenbosch, de zogenaamde inundatieterreinen. De kernen in de gemeente zijn
ontstaan op natuurlijke hoogtes in het landschap: oeverwallen en dekzandruggen. Het
grootste deel van de gemeente is in gebruik als agrarisch productiegebied. In de
beekdalen hoofdzakelijk weilanden en op de hoger gelegen gronden akkerbouw. De
hogere gronden zijn ook deels begroeid met bossen, met name gemengd bos rond het
beekdal van de Dommel. In het noorden gemengde en naaldbossen op de Hooge Heide
en rond het landgoed Wamberg. In het zuiden van de gemeente is een deel van het
gemengde bos Geelders gelegen.
2.2.1.2 Indeling in bouwstenen
Op grond van de landschappelijke en bebouwingskenmerken binnen het gemeentelijke
grondgebied is een voor het welstandsbeleid relevante indeling in bouwstenen te maken.
Voor de welstandnota zijn daarvan die componenten van belang, die samenhangen met
de aard en ordening van de bebouwing. Het gaat daarbij om het gebruik van de grond, de
daarbij behorende gebouwen en de ruimtelijke kenmerken van het landschap, waarin die
gebouwen staan. Met name de volgende aspecten zijn hierbij van belang:
De ruimtelijke openheid, die bepalend is voor de visuele invloed die de bebouwing op
haar omgeving heeft.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 31
De wijze waarop de bebouwing in de ruimte is geordend, bijvoorbeeld solitair, in
linten, geclusterd, etc..
De aan het desbetreffende landschap toegekende waarde, bijvoorbeeld
cultuurhistorische of beeldwaarde.
Indien sprake is van ruimtelijke of visuele samenhang: de onderlinge verwantschap
van de bebouwing in stijl, detaillering, materiaalgebruik, etc..
De waarde die aan de bebouwing is toegekend, bijvoorbeeld als monument, of als
beeldbepalend en vervolgens individueel, of als een beschermd gezicht.
Voor het landelijk gebied van de gemeente Sint Michielsgestel leidt dat tot de volgende
bouwstenen:
beekdallandschap;
landgoederen landschap;
kleinschalig cultuurlandschap;
agrarisch productielandschap met oude relicten;
bosgebieden;
recreatiegebieden.
2.2.2 Beekdallandschap
2.2.2.1 Beschrijving beekdallandschap
Tot het gebied van de beekdalen behoren strikt genomen de gronden die in de dalen en
zijdalen van de Aa, de Dommel en de Essche Stroom liggen. Echter het landschap rond
de Dommel en de Essche Stroom wordt bepaald door de landgoederen en buitenplaatsen
en maakt integraal onderdeel uit van een landgoederenzone. Derhalve is alleen het
beekdal van de Aa als beekdallandschap aangemerkt.
Het gebied heeft een half open karakter, waarbij vaak sprake is van grote zichtlengten.
Het landschap heeft een zacht golvend karakter. Beekdalen zijn grotendeels ontbost – op
enkele plaatsen komen nog (kunstmatige) bosschages zoals broekbosjes voor – en zijn
tegenwoordig in gebruik als weidegronden. Het beekdal is gelegen tussen Middelrode en
Den Dungen. Het is een bijzondere combinatie van verschillende oude Aa-meanders
afgewisseld met beemdgronden, relicten van oude (voor 1900) dijken en broekbosjes en
de in circa 1940 tussen kaden aangelegde genormaliseerde Aa. Het geheel grenst in het
zuiden aan de in de periode 1822-1826 aangelegde Zuid-Willemsvaart. Aan de linkeroever
van de genormaliseerde Aa is het voormalige landgoed Seldensate gelegen. In het gebied
is ook de oude hoevenederzetting Middelrode / Assendelft gelegen.
Het merendeel van de percelen in het beekdal is vrij klein en de percelen worden door
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 32
sloten, greppels en of door bomen, heggen en houtwallen begrensd; dit met uitzondering
van de percelen nabij de genormaliseerde Aa, die ten tijde van de aanleg zijn
herverkaveld. De kenmerkende kleinschaligheid is als gevolg hiervan aangetast.
Plaatselijk liggen boomgaarden met fruitbomen in het vruchtbare beekdal.
Het bebouwingspatroon is uiterst dun en solitair gelegen op de 'hogere gronden' in het
landschap. De beperkte bebouwing is veelal agrarisch van oorsprong met hier en daar
cultuurhistorisch waardevolle bebouwing. De agrarische bijgebouwen liggen
geconcentreerd achter of naast het hoofdgebouw. De bebouwing is overwegend in één
bouwlaag met een zadeldak van pannen, in sommige gevallen afgewerkt met wolfseinden.
De bebouwing is eenvoudig van vormgeving, kenmerkend zijn de met zorg vormgegeven
raampartijen.
In het beekdal zijn een tweetal bijzondere ensembles gelegen – de restanten van het
landgoed Seldensate en de hoevenederzetting Middelrode / Assendelft.
Landgoed Seldensate. Het landgoed gaat terug tot 1490 en is in 1893 tot landhuis
verbouwd. Afgezien van één gebouw dat dienst deed als duiventoren / poortgebouw /
brouwerij / gastenverblijf / stal / poort / wachterswoning, zijn alle gebouwen herleid tot
ruïne. Kenmerkend voor het poortgebouw is de gotisch poort en de combinatie van
materialen – bakstenen en natuurstenen, dakpannen en leien. Van de tuin resteren enkel
de bospercelen, een aantal monumentale bomen, enkele lanen en het grachtenstelsel.
Middelrode / Assendelft; een oorspronkelijke hoevenederzetting welke zich door
gunstige ligging ter hoogte van doorwaadbare plaats in de Aa ('t Gewat), vanaf circa 1350
met brug, ontwikkelde als voorde-nederzetting met kleinschalige concentratie van
bebouwing op kruispunt van wegen (Brugstraat-Kapelstraat-Assendelftseweg), met onder
andere herbergen, en in nabijheid van hoeve die zich later hebben ontwikkeld tot kastelen
van Assendelft (nu verdwenen) en Seldensate (aanwezig als ruïne). Na aanleg van
Zuid-Willemsvaart (vanaf 1822) verviel belangrijke verkeersfunctie. De nederzetting betrof
voorheen de kern Middelrode, die zich echter heeft verplaatst naar de Driezeeg.
Middelrode/Assendelft Poort, hoeve van kasteel Assendelft
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 33
In zijn structuur nog goed herkenbare nederzetting met ten dele nog gave bebouwing
waaronder krukboerderij (circa 1800). De nederzetting omvat de Assendelftseweg en
aansluitend de Laan van Seldensate en Het Gewat met karakteristieke klinkerbestrating
en beplanting, en wordt in beeld bepaald door met erven omgeven, deels monumentale
agrarische bebouwing: waaronder Hoeve Assendelft (kasteelhoeve, 1716). Deze hoeve
kenmerkt zich door een verfijnde roedeverdeling met luiken en de wolfseinden.
Landgoed De Rietwiel (in ontwikkeling).
Zuidoostelijk van de kern Middelrode wordt binnenkort een nieuw landgoed gerealiseerd,
dat naast de bouw van enkele woonhuizen, ook zal leiden tot de rehabilitatie van de
specifieke ruimtelijke structuur van dit deel van het beekdallandschap. Beeldkwalitatieve
eisen en beoordelingscriteria maken (nog) geen deel uit van de plannen. De
Planbeschrijving Landgoed De Rietwiel (Grontmij, september 2009) geeft een globaal
beeld van opzet en ambitieniveau.
2.2.2.2 Waarden, niveaus en criteria beekdallandschap
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor het beekdallandschap.
De waarde van de beekdallandschappen schuilt met name in het kleinschalige,
halfopen karakter. Het landschap is nog altijd in beweging en derhalve slechts
sporadisch bebouwd. De waarde van de bebouwing wordt hoofdzakelijk bepaald door
de detaillering.
De bebouwing behorende tot het landgoed Seldensate en de hoevenederzetting
Middelrode / Assendelft zijn van cultuurhistorische betekenis voor het gebied.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.2.3 Matrix toetsingskader beekdallandschap
Toetsingsniveau BijzonderToetsingscriteriaomgeving Beekdallandschap
Individuele architectuurmaat en schaal Passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 34
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzigingen passend bij het betreffende bouwdeel
materiaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren passend in weidse omgeving.
2.2.3 Landgoederenlandschap
2.2.3.1 Beschrijving landgoederenlandschap
Het gebied ten westen van de kernen Sint Michielsgestel en Gemonde wordt getypeerd
als een landgoederen landschap of -zone. In dit beekdal van de Dommel en de Essche
Stroom is een groot aantal (cultuur)historisch waardevolle buitenplaatsen, landgoederen,
kastelen en overige bebouwing gelegen, die het beeld van dit landschap bepalen.
Het gebied ten westen van Sint Michielsgestel is gevarieerd landschap. Het geheel
bestaat uit een aaneengesloten complex van verschillende landgoederen, enkele
kastelen, beemdgronden, hoger gelegen graslanden, akkergronden en bosopstanden van
loof- of naaldhout met verspreid op terpen of tegen dijklichamen gelegen hoeven. Het
gebied wordt doorsneden door diverse oude, deels middeleeuwse dijklichamen, al dan
niet voorzien van groenopstanden, en oude lanen. Een aantal dijken had buiten een
waterkerende functie ook een militaire functie in het realiseren van de inundatieterreinen
rond 's-Hertogenbosch. In het westelijk deel is de beekdal van de Dommel een
dominerend element.
In dit landschap komen een groot aantal beeldbepalende bijzondere ensembles voor:
Landgoed de Pettelaar; in het noordoosten, is een op een donk gelegen boerderij uit de
periode 1800-1900, nabij de locatie waar een oude hoeve van het fraterhuis te
's-Hertogenbosch heeft gestaan. Een verhoogd gelegen rode beukenlaan vormt de
oprijlaan. De percelen in het kleinschalige gras- en akkerland worden begrensd door
bomenrijen, houtkanten en lanen. Meer naar het westen liggen verscheidene donken,
enkele bosopstanden van loof- en naaldhout, hakhout en enkele oude dijken. Een groot
deel van het landgoed is daarnaast gelegen in het schootsveld – een zogenaamde
Verboden Kring– van de lunet Pettelaar, gelegen ten noorden van de A2. Het
bestemmingsplan beperkt de bouwmogelijkheden binnen deze Verboden Kringen.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 35
In de oksel van de A2 ligt, aan de rechteroever van de Dommel, op een donk het
landgoed Sterrenbosch, bestaande uit een landhuis uit 1820-1830, een boerderij en
enkele schuren. Het landhuis is een classicistisch bouwwerk met gepleisterde lijstgevels,
zuilen, kapitelen en kroonlijsten.
Markant is de kruisvormige lanenstructuur; in het westen liggen de door houtwallen,
dijken en bomenrijen begrensde beemden en in het oosten bevinden zich enkele
bosopstanden op hoger gelegen gronden.
Iets ten zuiden hiervan ligt de hoeve Oud Herlaer, een langgevelboerderij uit circa 1850,
opgetrokken uit en gebouwd op de funderingen van het rond 1800 afgebrande kasteel.
Oud Herlaer wordt voor het eerst vernoemd in 1076. Er zijn resten van grachten en
fundamenten.
Aan de Dommel ter hoogte van het lunet 8 als onderdeel van de stelling van Vught met
bijbehorende Verboden Kring, is het oude veerhuis 't Vaantje gelegen. Het veer deed
dienst als verbinding tussen kasteel Maurik en kasteel Haanwijk. Kenmerkend is de
vierkante hoofdmassa met schilddak en de kloosterkozijnen met kleine roedenverdeling.
Het centraal gelegen landgoed Haanwijk is een voormalig jachtslot met een landhuis,
waarvan de kern uit 1649 dateert. Het werd verbouwd in 1834, diverse woningen en
verspreide boerderijen en het voormalig veerhuis 't Vaantje (rijksmonument) uit de periode
1600-1900. Gelegen aan een oude meander van de Dommel en omringd door diverse met
opgaand groen beplante oude dijklichamen. Rond het landhuis ligt een parkachtig gebied
in Engelse landschapsstijl met een tuinmuur, berceau en vijver, graslanden en een oud
akkercomplex, meer naar het westen liggen loofbossen. De verhoogd gelegen oprijlaan is
voorzien van laanbeplanting van esdoorns.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 36
In het zuiden bevindt zich op de rechteroever van de Dommel, nabij een oude dijk
tegenover het gehucht Halder, het voormalige kasteel en klooster Nieuw-Herlaer. Het
oorspronkelijke gebouw dateert van 1400 , maar werd op de achtkantige traptoren uit
1544 na in 1791-1799 vervangen door een als seminarie ingerichte gebouw. Achter het
kasteel bevindt zich een voormalig kloosterkerkhof met twee grafmonumenten uit
1920-1930.
Bij samenkomst van Essche Stroom en Dommel, direct ten zuiden van Nieuw-Herlaer ligt
de nederzetting Halder. Het gehucht heeft een compacte, in plattegrond schildvormige
nederzetting, die vanwege structuur refereert aan terpnederzetting. Geïsoleerde ligging op
enigszins steile hoogte van waaruit enkele dijken over akkercomplexen uitgaan. Hoewel
nagenoeg alle bebouwing is vernieuwd, is karakter van eenvoudige woonhuizen in één
bouwlaag op rand van de verhoging nog aanwezig, de gevels zijn gericht naar de eveneens
over de rand lopende 'rondweg'.
Direct ten noorden van de kern Sint Michielsgestel ligt het landhuis Hemelrijk, in
Eclecticistische stijl uit de tweede helft van de 19e eeuw. De bebouwing kenmerkt zich
door een combinatie van klassieke stijlen. Kenmerkend zijn de twee markante hoektorens
en het balkon met gietijzeren sierhekwerk. De omvang van de buitenplaats is beperkt,
maar wordt wel opgesierd door enkele monumentale bomen.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 37
Ten zuiden van de kern Sint Michielsgestel is het landgoed Zegenwerp gelegen op de
grens van beemdgronden en drogere zandgronden, bevindt zich het landgoed Zegenwerp,
eertijds ontstaan uit een Frankische nederzetting. Het is een landgoed in Engelse
landschapsstijl met classicistisch landhuis. Kenmerkend is het fronton in de voorgevel en
klassieke raampartijen. De bebouwing wordt verbijzonderd door een klokkentorentje in de
nok. Op het landgoed bevinden nog enkele andere panden van eind 19e
eeuw, een woonhuis en een portierswoning. Karakteristiek zijn de witte gevels en de
windeveren aan de dakranden.
Het park in Engelse landschapstijl bestaat uit enkele vijvers, waarvan één is ontstaan uit
een oude dommelmeander, gazons, slingerpaden, lanen en oude bomen. Het noordelijke
deel is regelmatiger van structuur, het noordwestelijk deel is thans gedeeltelijk in gebruik
als golfterrein.
Ten zuiden van de kern Sint Michielsgestel ligt de beltkorenmolen – De Genenberg – uit
het midden van de 19e eeuw. Het is een ronde korenmolen van wit geschilderde baksteen
met een dakleren kap. De molen is niet beschermd middels een molenbiotoop, maar is
wel beeldbepalend in het landschap.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 38
2.2.3.2 Waarden, niveaus en criteria landgoederenlandschap
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor het landgoederenlandschap.
Het landgoederen landschap is een uitgestrekt en waardevol besloten landschap. De
waarde van de buitenplaatsen, landgoederen en andere bebouwing is vooral
cultuurhistorisch en architectuurhistorisch bepaald en complementeren het
karakteristieke beeld. Zij vormen de relicten van de ontstaansgeschiedenis van het
gebied en tonen de diverse vormen van bouwstijlen, grondgebruik en stijlen van tuinen
en parken. In het algemeen zijn deze functies sterk verankerd in de omgeving en
wordt het terrein, veelal met beplanting van zijn omgeving afgeschermd.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.3.3 Matrix toetsingskader landelijk gebied
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Landgoederenlandschap
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 39
2.2.4 Kleinschalig agrarisch cultuurlandschap
2.2.4.1 Beschrijving agrarisch cultuurlandschap
Het landschap vertoont kenmerken van het beekdallandschap, het heeft echter een meer
gesloten karakter. Kleinschalige agrarisch kavelpatroon met kleine landschapselementen
als boom- en houtsingels, kleine bosjes en poelen zorgen voor een meer gesloten
landschap. De structuur kenmerkt zich daarnaast door oude kavelpatronen en een aantal
onverharde wegen in het agrarisch gebied, welke bijdragen aan de kleinschalige, intieme
sfeer.
Met name de zogenaamde oude 'hoge' akkerbodems zijn cultuurhistorisch waardevol door
het microreliëf en oude zandpaden.
In de gemeente zijn een tweetal gebieden aan te merken als agrarisch cultuurlandschap
het gebied tussen de ringdijk en Den Dungen en het buitengebied rond Gemonde.
Het buitengebied ten noorden van Den Dungen – tussen de kern en de ringdijk – wordt als
kleinschalig cultuurlandschap aangemerkt. Het landschap kenmerkt zich door een zeer
kleinschalige blokverkaveling met perceelsrandbeplanting in de vorm van struweel of
houtwallen. Sommige percelen zijn volledig besloten door beplanting. Veel percelen zijn in
gebruik door boomkwekers. Daarnaast komen diverse poelen – wielen – en kleinere
bossages voor, met name tegen de dijk aan.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 40
De ringdijk met aanliggende bebouwing vormt een bijzonder ensemble in dit gebied. De
ringdijk is een in een boog gesitueerde gevarieerd groen dijklint van circa 4 kilometer,
aangelegd in de 17e eeuw. Het is een geheel van vrijwel ononderbroken in elkaars
verlengde gelegen dijken. Het geheel begint ten oosten, in de nabijheid van Hoek, en voert
via Poeldonk in het noorden naar het zuidwesten om te eindigen nabij 't Huys Krakestein
en de Bossche Baan.
Het tracé heeft een slingerend verloop, de dijklichamen zijn smal, veelal laag en
plaatselijk steil. De dijken zijn gedeeltelijk in gebruik als verkeersweg en voorzien van een
begeleidende beplanting van oude notelaars; plaatselijk is de dijk voorzien van een smal
en onverhard pad en beplant met opgaande bomen en hakhout. Langs het gehele
dijktracé liggen verscheidene wielen.
De beeldkwaliteit van het lint wordt versterkt door een groot aantal aanliggende
monumentale boerderijen. Diverse typen – langgevel-, kortgevel-, hoekgevel- en
kurkboerderijen – boerderijen uit verschillende perioden komen voor, diverse bouwstijlen,
kleur en materiaalgebruik zijn dan ook toegepast. Kenmerkend is echter wel het gebruik
van schilddaken met deels een rieten kap en kleine roedeverdeling in de raampartijen.
Een ander bijzonder ensemble wordt gevormd door de nederzetting Horzik. De
geïsoleerd gelegen akkernederzetting bestaat uit enkele dicht bijeen gelegen boerderijen
in voormalige Polder aan de Dungensche Kant. De structuur nog gaaf bewaard ondanks
wijzigingen aan de bebouwing, die voornamelijk bestaat uit kortgevelboerderijen met
bijgebouwen. Dwars door deze nederzetting loopt een
cultuurhistorisch waardevolle zichtrelatie tussen de kerk van Den Dungen en de
ringdijk.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 41
Het grootste gebied van dit landschapstype is gelegen rondom Gemonde. Het betreft
een oud agrarisch complex van oude akkercomplexen, graslanden, verspreid liggende
boerderijen en afgewisseld met kleinere loofhoutbosjes en microreliëf. Het landgebruik
gaat terug tot de middeleeuwen. De perceelsstructuur is slechts plaatselijk onderhevig
geweest aan schaalvergroting. Ondanks de aanwezigheid van een behoorlijk aantal
relicten van perceelsrandbeplanting – bijzonder veel houtsingels
en laanbeplanting – heeft het geheel lokaal een opener karakter gekregen. Naar het
zuiden toe worden de gras- en akkerlanden afgewisseld met naald- en loofhoutbossen,
nabij de Schijndelse dijk – gemeentegrens – nemen de bosopstanden de overhand en
sluiten ze aan op de bossen van De Geelders . Het hele gebied is rijk zandpaden waarvan
het merendeel voorzien is van begeleidende beplanting.
Het grote aantal monumentale boerderijen versterkt de authentieke uitstraling van het
gebied, zoals aan de Tielse Hoeve en de Sint Lambertusweg. De boerderijen stammen
hoofdzakelijk uit de tweede helft van de 19e eeuw en zijn van het type langgevel. De
bebouwing heeft een duidelijke vorm overeenkomst. Na
genoeg alle boerderijen zijn in één bouwlaag met een zadeldak met wolfseinden, al dan
niet deels riet. En de raampartijen hebben zesruits roedeverdeling met luiken. Bijzondere
bebouwing in dit gebied zijn het landgoed Gasthuiskamp, dat grotendeels in gemeente
Boxtel is gelegen, en een achtkantige molenromp aan de Sint Lambertusweg, beschermd
middels een molenbiotoop. Ten westen van de kern Gemonde is de begraafplaats Den
Hogert – de voormalige kerkplaats – met een kapel gelegen.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 42
Naast deze cultuurhistorisch waardevolle boerderijen in de verschillende gebieden is er
ook modernere (agrarische) bebouwing in het buitengebied aanwezig. Het betreft meestal
eenvoudige bebouwing van het type landhuis, met een sobere en ingetogen architectuur,
die qua maat, schaal en compositie verwantschap heeft met de oudere boerderijen. De
bedrijfsbebouwing zoals stallen zijn uitgevoerd in baksteen of damwandprofiel met
golfplaten en zijn geclusterd rond de woonbebouwing.
2.2.4.2 Waarden, niveaus en criteria agrarisch cultuurlandschap
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor het agrarisch cultuurlandschap.
De kleinschalige en intieme sfeer met de oude verkavelingpatronen, boerenerven en
bebouwing maken deze gebieden tot cultuurhistorische waardevolle landschappen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.4.3 Matrix toetsingskader landelijk gebied
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Agrarisch cultuurlandschap
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 43
2.2.5 Agrarisch productielandschap met oude relicten
2.2.5.1 Beschrijving agrarisch productielandschap
Dit landschapstype is gelegen op de komgronden van de Aa en de Dommel. In de
gemeente Sint Michielsgestel zijn de gebieden ten westen en zuiden van Den Dungen en
ten oosten van Berlicum als zodanig gekwalificeerd. De verkaveling is ruimer en opener.
Het huidige landschapsbeeld is een combinatie van oude – (heide)ontginningen – en
jonge – ruilverkavelingen – menselijke ingrepen in het landschap. De oude agrarische
relicten betreffen kleine bospercelen, kronkelende wegen en percellering met oude
perceelsrandbeplanting of houtwallen en sporadisch een besloten perceel. Met name
langs de oude structuren zijn authentieke bebouwing, verkavelingspatronen met
bijbehorende beplanting en wegenstructuren terug te vinden. Echter kenmerkend is de
overwegend orthogonale structuur in verkaveling met een wisselende maatvoering.
De wegen worden veelal begeleid door hoogopgaande bomen, perceelsrandbeplanting en
bosschages komen slechts beperkt voor. In de gebieden, waar ruilverkaveling heeft
plaatsgevonden, komen langere rechtstanden en een ruimere maatvoering voor.
Perceelsrandbeplanting en houtwallen komen hier sporadisch voor.
De (agrarische) bebouwing in dit gebied is gesitueerd als bebouwingsclusters aan de
wegen door het
gebied. De lintstructuur is open, waardoor het landschap vanaf de linten te ervaren is. Aan
de oudere wegen zijn nog enkele authentieke boerderijen – kortgevel-, langgevel- en
kurkboerderijen – gelegen uit de tweede helft van de 19e eeuw. Kenmerkend is de
eenvoudige opbouw in één bouwlaag met een zadelkap, deels in riet uitgevoerd. De
detaillering blijft vaak beperkt tot bescheiden ornamentiek en een verbijzondering van de
raampartijen, zoals de roedeverdeling en het toepassen van luiken. Eventuele
bijgebouwen zijn in een overeenkomstige stijl, echter zonder detaillering. De overige
bebouwing in het landschap is overwegend modern van aard en gebouwd in de tweede
helft van de twintigste eeuw. Het betreft meestal eenvoudige bebouwing van het type
landhuis – één laag met een kap – of een vrijstaande woning in twee bouwlagen met kap,
met een sobere en ingetogen architectuur, die qua maat, schaal en compositie
verwantschap heeft met de oudere boerderijen. De bedrijfsbebouwing zoals stallen zijn
uitgevoerd in baksteen of damwandprofiel met golfplaten en zijn geclusterd rond de
woonbebouwing.
Langs de nieuwere linten, zoals Broek, komen zeer grootschalige boerencomplexen voor
van intensieve veehouderijen.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 44
In dit gebied zijn drie bijzondere ensembles gelegen – het landgoed Wamberg, de
buitenplaats Huis Veebeek aan de Veedijk en de oude veennederzetting De Loofaert –
allen ten noorden van Berlicum gelegen.
Het gebied rond Landgoed Wamberg maakt in groter verband onderdeel uit van een
soort landgoederenzone ten zuiden van Rosmalen. Op het landgoed staan diverse
boerderijen, oude parkbossen aangelegd in landschapsstijl, productiebossen, weilanden,
diverse vijvers en is doorsneden door majestueuze eiken- en beukenlanen. De
Wambergse Beek stroomt van oost naar west over het landgoed en de Hasseltse Dijk,
waarvan het tracé plaatselijk werd aangepast, deelt het landgoed op in twee helften.
Kenmerkend voor verschillende weilanden zijn de in groepjes geplaatste eikenbomen en
de zachte overgangen van bos naar weiland. De datering gaat terug tot 1200, het centraal
gelegen omgrachte landhuis – met trapgeveltjes, achtkantig traptorentje en ramen met
kleine roedenverdeling en luiken – dateert van rond 1560 en is diverse malen verbouwd en
uitgebreid verder zijn er nog een tuinmanswoning uit 1899, een waterput en een hek met
hardstenen pijlers. In de omgeving staan diverse boerderijen, waaronder de
kortgevelboerderij Eikenlust uit circa 1350 met opvallende zeskantige duiventoren en een
Kempische langgevelboerderij uit de tweede helft van de 19e eeuw. Kenmerkend zijn de
overeenkomstige beschildering van de luiken in overeenstemming met de kleuren van het
landhuis Wamberg. De perceelsstructuur is weinig veranderd in de loop der jaren, een
aantal gras- en akkerlanden zijn omgezet in loofhout.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 45
Het landhuis – Huis Veebeek – is veel kleinschaliger van karakter en ligt terug van de
weg in de huidige situatie op een relatief beperkt perceel en is duidelijk zichtbaar in het
open landschap. Het pand is in het midden van de 19e eeuw in een Neo-Classistische stijl
verbouwd tot herenhuis. Het gebouw vindt haar oorsprong in de 17de eeuw als kasteel met
gracht en neerhuizing. Kenmerkend zijn de gepleisterde lijstgevels en de formele
entreepartij met bovenlicht en geprofileerde kroonlijst.
Een ander bijzonder ensemble vormt de oude nederzetting De Loofaert. Het gehucht is
ontstaan als veennederzetting en later sterk uitgedund. Hierdoor is het huidige karakter
van een enigszins geïsoleerd, onregelmatig en verspreid gelegen wegnederzetting. Langs
een bochtig tracé met laanbeplanting staan kort-, hoek- en krukboerderijen uit de 18e en
19e eeuw. De bebouwing heeft een sterke verwantschap. De gevels zijn wit geschilderd al
dan niet gepleisterd, de wolfsdaken zijn van riet en de raampartijen hebben een kleine
roedenverdeling met luiken.
2.2.5.2 Waarden, niveaus en criteria agrarisch productielandschap
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor het agrarisch productielandschap.
In historische relicten zijn oude materialen en kleuren van belang zoals De Loofaert
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 46
met zijn witte gevels en rieten daken.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.5.3 Matrix toetsingskader landelijk gebied
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Agrarisch productielandschap met oude relicten
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving.
2.2.6 Bosgebieden
2.2.6.1 Beschrijving bosgebieden
Dit deelgebied komt voornamelijk voor op de hogere en droge gronden welke van oudsher
weinig waarde hadden voor de landbouw en zijn ingeplant met voornamelijk naaldhout.
Deze bosgebieden komen met name aan de rand van de gemeente voor en maken
onderdeel uit van grotere bosgebieden, die de gemeente grens overschrijden. Het grootste
complex de Hooge Heide is gelegen in het noorden van de gemeente. Het naaldbos is
voorheen hoofdzakelijk een productiebos geweest en heeft een aantal kleinere
heidevelden en vennen. Aan de overwegend orthogonale wegenstructuur zijn slechts
sporadisch enkele panden gelegen zonder cultuurhistorische waarde. Het betreft
modernere bebouwing – hoofdzakelijk in één bouwlaag met een kap – teruggelegen van
de doorgaande weg.
Het boscomplex ten oosten van Middelaar behoort tot Heeswijksche Bosschen. In het
naaldbos komt geen bebouwing voor wel enkele kleine vennen en heidegronden.
Het boscomplex ten noorden van de Esscheweg – grenzend aan het landgoed Zegenwerp
– is een gemengd bos. De bosopstanden ten noorden van de Eekhoorn zijn onderdeel van
het buitengemeentelijke natuurgebied De Geelders. Het zijn bosrelicten die reeds voor
1850 en gedeeltelijk al in 1419 aanwezig waren. In de periode 1700-1900 werden de
bossen aangeplant met eik, hierdoor ontstonden grote hakhoutcomplexen ten behoeve
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 47
van de winning van looistoffen, middenbos en opgaand bos. In het gebied komt geen
bebouwing voor.
2.2.6.2 Waarden, niveaus en criteria bosgebieden
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de bosgebieden.
De bebouwing in deze gebieden is beperkt tot enkele (volledig) aan het zicht
onttrokken woningen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang. De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.6.3 Matrix toetsingskader landelijk gebied
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Bosgebieden
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving.
2.2.7 Recreatiegebieden
Het gaat hierbij om terreinen van sportcomplexen of andere recreatieve voorzieningen in
het buitengebied. In Sint Michielsgestel betreft het een viertal recreatiegebieden; camping
de Hooghei in het bosgebied de Hooge Heide, groepsaccommodatie de Zonnewende en
het golfterrein Zegenwerp ten westen van de kern Sint Michielsgestel en het sportpark De
laat ten zuiden van Gemonde.
De bebouwing in deze gebieden is ondergeschikt aan het groen en de open ruimte. Het
betreft veelal kleinschalige bebouwing ten behoeve van de sportactiviteiten en faciliterende
voorzieningen. Eén bouwlaag met platdak of flauwe kap met zakelijke architectuur,
voorzien van weinig detaillering. De functionaliteit gaat boven de beeldkwaliteit. De
bebouwing is dikwijls gerealiseerd met beperkte middelen, waardoor het kleur- en
materiaalgebruik vaak sober en ingetogen is. De clubkleuren spelen vaak een belangrijk
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 48
rol in verfwerk.
Ondanks de ligging van de recreatiegebieden in het landschap zijn de functies sterk naar
binnen gekeerd en wordt het terrein, veelal met behulp van hoogopgaande bomen en
struweelbeplanting van zijn omgeving afgeschermd.
Soms ook is deze afscherming van matige kwaliteit of de werking ervan schiet met name
buiten het seizoen tekort. Hierdoor kan sprake zijn van ongewenste visuele invloed c.q.
negatieve uitstralingseffecten op de omgeving. De gebieden zijn echter in het bos of in
besloten agrarische cultuurlandschap gelegen, waardoor het minder op de voorgrond zal
treden dan in een open landschap. Ondanks de bijzondere waarden in de gebieden zal de
verstoring van de gewenste beeldkwaliteit slechts beperkt zijn.
Een bijzonder ensemble vormt het de groepsaccommodatie Zonnewende ten noorden van
de Esscheweg. De bebouwing en voorzieningen zijn vanaf de openbare weg niet
zichtbaar. De centrale bebouwing is in passende chaletstijl in diverse kleuren.
De verblijfsaccommodatie bestaat uit geschakelde wooneenheden met glazen gevels en
tentdaken, die chaletachtig aandoen. Op het terrein zijn diverse voorzieningen gelegen
behorende bij de accommodatie, zoals diverse sportvelden en een zwembad.
2.2.7.1 Waarden, niveaus en criteria recreatiegebieden
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de recreatiegebieden.
Vanwege de ruim bemeten groenvoorzieningen rond deze gebieden, ligt het accent bij
de beoordeling vooral op de zichtbaarheid vanaf de openbare weg.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 49
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.2.7.2 Matrix toetsingskader landelijk gebied
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Recreatiegebieden
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving.
2.2.8 Monumenten landelijk gebied
De volgende gebouwen zijn als Rijksmonument aangemerkt en zijn derhalve beschermd
middels de Monumentenwet.
Gemeentelijke monumenten en overige waardevolle panden
De gebouwen en/of bouwwerken die zijn aangemerkt als gemeentelijk monument binnen
en buiten de bebouwde kom zijn beschreven per kern.
Ten aanzien van de cultuurhistorisch waardevolle panden, zowel voor het buitengebied als
voor de kernen afzonderlijk, wordt verwezen naar de betreffende MIP-rapporten en/of de
vigerende bestemmingsplannen.
Adres Nabij kern ObjectGenenberg 6 Sint Michielsgestel molen “De Genenberg”Haanwijk 1 Sint Michielsgestel Huis “Haanwijk”Haanwijk 5 Sint Michielsgestel BoerderijHaanwijk 9 Sint Michielsgestel veerhuis 't VaantjeHalder 4 Sint Michielsgestel kasteel “Nieuw Herlaer”Halderse Akkers 4-4a Sint Michielsgestel boerderijHemelrijkstraat 1 Sint Michielsgestel landhuis “Marienberg”Hemelrijkstraat 6-8 Sint Michielsgestel landhuis + koetshuis +
hekwerk “Hemelrijk”Hemelrijkstraat 33a Sint Michielsgestel boerderijPleinse Dijk 1-1a Sint Michielsgestel boerderij
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 50
Zegenwerg 5 Sint Michielsgestel landhuis “Zegenwerp” + boerderij
Assendelftseweg 4-6 Middelrode boerderijAssendelftseweg 10 Middelrode inrijpoort van Hoeve
“Assendelft”Laan van Seldensate 4 Middelrode ruïne “Seldensate” Loofaert 1 Berlicum boerderij “Eikenlust”Loofaert 25 Berlicum boerderijLoofaert 27 Berlicum boerderijLoofaert 47 Berlicum boerderijVeedijk 41 Berlicum Huis “Veebeek”Wamberg 8 Berlicum tuinmanswoningWamberg 10 Berlicum kasteelhoeveWamberg 12 Berlicum koetshuisWamberg 14 Berlicum Huis “De Wamberg”Wamberg 16a Berlicum boerderijHooidonk 2 Den Dungen glazen kas +
schoorsteenHooidonksestraat 3a – 3b Den Dungen borderijPoeldonksedijk 2 Den Dungen boerderijRijndonksestraat 8 Den Dungen boerderijBeek 10 Gemonde boerderij /
daglonershuisjeDe Kaatse Hoeve 2 Gemonde boerderij
2.2.8.1 Waarden, niveaus en criteria monumenten
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze gelden ook als criteria
bij beoordeling voor welstand.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar historische kenmerken, het
hoofdgebouw en de omgeving.
Voor deze gebouwen geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische
kenmerken om speciale aandacht vragen. Daarbij gaat het om alle zijden van het
gebouw(en). Ook aan de achterzijde is de toetsing bijzonder.
2.2.8.2 Matrix toetsingskader monumenten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: bijzonderToetsingscriteriaomgeving Zie betreffend deelgebied.maat en schaal In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingvorm en gebaar In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingstijl en detail In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijving
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 51
materiaal en kleur In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en de redengevende omschrijving
2.2.9 Beeldkwaliteitplannen
Voor het buitengebied gelden geen specifieke beeldkwaliteitplannen.
2.3 Gemonde
2.3.1 Algemeen
2.3.1.1 Beschrijving Gemonde
Gemonde ligt op een oeverwal van de Dommel. De structuur van het dorp is in belangrijke
mate gebaseerd op de oorspronkelijke landschappelijke structuren en elementen. De kern
is ontstaan als een lintdorp, dat ook in de huidige verschijningsvorm nog dominant
aanwezig is. De Dorpsstraat en de Sint Lambertusweg vormen de hoofdas (“het lint”).
De oudste, geconcentreerde bebouwing bevindt zich rond de muziektent op en nabij de
driesprong “Kerkeind – Dorpsstraat – Sint Lambertusweg”. Deze bebouwing vormt het
“centrum” en was reeds halverwege de 19e eeuw aanwezig.
Vanuit deze hoofdas waaieren diverse ontsluitingswegen uit naar het buitengebied,
waardoor een spinachtige structuur is ontstaan. De landschappelijke elementen dringen
diep tot in de kern. Tot aan het einde van de jaren zestig volgden de uitbreidingen
voornamelijk deze wegen. Hiermee ontstond een patroon van bebouwingslinten.
De laatste uitbreidingen (jaren '60 tot heden) vonden hoofdzakelijk plaats buiten deze
wegen (met uitzondering van een incidentele verdichting van de bebouwingslinten). Het
stedenbouwkundig patroon van deze uitbreidingen is ten opzichte van het onderliggend
landschap meer “willekeurig”.
2.3.1.2 Deelgebieden
Op nevenstaande afbeelding is de opbouw van de kern Gemonde weergegeven. Binnen
Gemonde komen de volgende deelgebieden voor:
historische dorpsgebieden;
historische bebouwingslinten;
gemengde bebouwing;
traditionele blokverkaveling;
individuele woningbouw;
Park/groengebieden/sportterrein.
Buitenplaatsen, landgoederen, bijzondere bebouwing
Deze deelgebieden worden in de navolgende paragrafen besproken. Hierbij wordt
opgemerkt, dat het landgoed Twijnmeer (buitenplaats) en de school beide tot het
historisch dorpsgebied gerekend en in de desbetreffende paragraaf besproken.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 52
2.3.2 Historische dorpsgebieden en bebouwingslinten
2.3.2.1 Beschrijving historische dorpsgebieden
Het historische bebouwingsbeeld wordt gekenmerkt door een diversiteit aan stijlen,
kleuren en materialen door een ontwikkeling over een lange periode.
Kenmerkend is de relatief open, kleinschalige bebouwing met een grote variatie aan
bouwvormen en stijlen, doorgaans in één tot twee bouwlagen met kap. De bebouwing is in
de regel direct met een rabatstrook aan de weg geplaatst, met naar de weg gekeerde
gevels. Deze hebben een
representatieve vormgeving, terwijl de zij- en achtergevels minder bewerkt zijn.
2.3.2.2 Beschrijving historische bebouwingslinten
In Gemonde behoren de Dorpsstraat, het westelijk deel van het Twijnmeer en delen van
de Sint Lambertusweg tot de historische bebouwingslinten.
Deze straten vormen van oudsher de verbinding naar omliggende plaatsen. Het profiel is
smal en wordt veelal begeleid door volgroeide, hoogopgaande bomen. De bebouwing is
overwegend historisch van karakter en divers qua stijl, kleur en materiaal. Het betreft
hoofdzakelijk vrijstaande woningen in één of twee bouwlagen met kap met variërende
kavelmaten.
In Gemonde behoren de basisschool en de gymzaal tot de bouwsteen scholen en
instituten. Het gebouw De school en gymzaal vormen beeldbepalende elementen langs
het historische lint. De gymzaal is van een meer recente datum. Echter qua stijl, kleur en
materiaal is aansluiting gezocht bij de basisschool en de omgeving. De bebouwing is
ondanks de afwijkende maat zorgvuldig ingepast door een nauwkeurige situering en het
toepassen van een kapvorm. De panden zijn omgeven met volgroeid (openbaar) groen, die
het zicht op de bebouwing niet ontneemt.
is een karakteristieke dorpsschool (één bouwlaag met kap) en presenteert zich naar de
openbare weg.
2.3.2.3 Waarden, niveaus en criteria historische dorpsgebieden en linten
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de historische dorpsgebieden.
Het historisch dorpsgebied vormt een waardevol element in het huidige beeld van
Gemonde en heeft een hoge belevingswaarde. Het vormt de context van veel objecten
van cultuurhistorische waarden, is een belangrijke schakel binnen het wegennetwerk
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 53
en ondersteunt de oriëntatie binnen de gemeente.
De oorspronkelijke bebouwingslinten zijn waardevolle, beeldbepalende elementen en
hebben een hoge belevingswaarde. Aan het beeld is de ontstaansgeschiedenis
binnen de oorspronkelijke landschappelijke omgeving te herkennen. Dit komt tot
uitdrukking in het oorspronkelijke karakter, functie en bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.3.2.4 Matrix toetsingskader historische dorpsgebieden en linten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.3.3 Gemengde bebouwing
2.3.3.1 Beschrijving gemengde bebouwing
Aansluitend op de historische structuren is in de 20e eeuw een uitbreiding gerealiseerd.
Deze heeft plaatsgevonden over een langere periode. Dit blijkt onder meer uit de
uiteenlopende stedenbouwkundige en architectonische principes. Deze gemengde
bebouwing is in Gemonde terug te vinden aan de Boomstraat en een gedeelte van de
Kruisstraat.
De bebouwing stamt uit diverse perioden en kent diverse stijlen, kleuren en materialen.
Het merendeel van de bebouwing bestaat uit vrijstaande woningen of twee-onder-één
kappers op ruime kavels. De wegen hebben een smal profiel en worden veelal begeleid
door inmiddels volgroeide bomen. De combinatie van voortuin en openbaar groen leidt tot
een groene uitstraling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 54
2.3.3.2 Waarden, niveaus en criteria gemengde bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de gemengde bebouwing.
De kwaliteit van deze gebieden loopt sterk uiteen. Voor de ruimtelijke beleving van
Gemonde zijn ook deze straten bepalend. Zij dragen onder meer bij tot een soepele
overgang naar het landschap.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gevarieerd.
Gelet op de samenhang met de historische linten geldt voor dit gebied eveneens een
bijzonder toetsingsniveau, gericht op behoud en zo mogelijk versterking van bestaande
kwaliteiten. Daarbij gaat het vooral om de in het zicht komende zijden.
Aan de achterzijde geldt alleen de excessenregeling.
2.3.3.3 Matrix toetsingskader gemengde bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.3.4 Traditionele blokverkaveling
2.3.4.1 Beschrijving traditionele blokverkaveling
Gedurende de 20e eeuw zijn in diverse perioden plannen gerealiseerd met een patroon van
rechte straten met een symmetrisch straatprofiel, voortuinen en bomen op de trottoirs. In
Gemonde zijn diverse buurten overeenkomstig de “traditionele blokverkaveling” opgezet:
de Akkerstraat en Pastoor van Kesselhof;
een deel van de Laan van Habraken, Lariestraat, Sint Lambertusweg;
enkele straten in het binnengebied van de uitbreidingswijk “Slothoef”.
De uitstraling en opbouw van de gebieden komen niet volledig met elkaar overeen, doordat
deze in verschillende perioden zijn gebouwd. De vorm en stijl komen sterk overeen, kleur
en materiaalgebruik zijn verschillend. De ingetogen bebouwing, hoofdzakelijk
twee-onder-één kappers, bestaat uit twee bouwlagen met een langskap op gemiddelde
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 55
kavels. Slothoef heeft in afwijking tot de overige gebieden een smal profiel met weinig
groen.
2.3.4.2 Waarden, niveaus en criteria traditionele blokverkaveling
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor traditionele blokverkavelingen.
Deze woongebieden hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen karakter en
worden in het algemeen goed gewaardeerd. De aanwezige complexen zijn in hun
oorspronkelijke opzet architectonisch en stedenbouwkundig met zorg ontworpen,
echter niet van een bijzondere waarde.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.3.4.3 Matrix toetsingskader traditionele blokverkaveling
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling)
Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken
2.3.5 Individuele woningbouw
2.3.5.1 Beschrijving individuele woningbouw
In Gemonde bestaat een groot deel van de bebouwde kom uit individuele woningbouw.
Het karakter van de individuele woningbouw verschilt per gebied. De gebieden zijn
hoofdzakelijk individueel verkaveld en bebouwd. Dit levert in stijl, kleur en materiaal een
divers beeld op. Het merendeel van de bebouwing bestaat uit één bouwlaag met kap,
veelal van het type landhuis, herenhuis of bungalow.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 56
Op basis van de verhouding tussen kavelmaat en bebouwing is een drietal subgebieden
aan te wijzen:
de westzijde van de Laan ten Habraken en 't Hof aan de oostzijde kenmerken zich door
riante kavels omgeven met royaal groen. De bebouwing (architectuur) is op de
achtergrond aanwezig, mede door de situering, en bepaald in zeer beperkte mate het
straatbeeld;
de vrijstaande woningen aan de buitenrand van de uitbreiding “Slothoef” hebben een
tegengestelde uitstraling. De maatvoering van de kavel is beperkt in verhouding tot de
omvang van de bebouwing.
Door de beperkte ruimte voor groen en de situering op de kavel is de architectonische
expressie bepalend voor straatbeeld;
de bebouwing in de Gasthuisstraat, de Lariestraat, delen van de Sint Lambertusweg, het
oostelijk deel van Twijnmeer en het Kerkeind nemen een tussenpositie in. De verhouding
tussen de kavel en de bebouwing is evenwichtig. De straten hebben voldoende groen in
een normaal profiel. De architectuur is mede bepalend in het straatbeeld.
2.3.5.2 Waarden, niveaus en criteria individuele bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de individuele bebouwing.
De kwaliteit is sterk afhankelijk van de verhouding tussen de maat van het kavel en de
bebouwing. Ruimere woongebieden zijn minder kwetsbaar voor verstoringen dan
compactere woongebieden. Op erg ruime kavels waar het groen overheerst, is de
architectuur vaak nauwelijks zichtbaar.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.3.5.3 Matrix toetsingskader individuele bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: Welstansvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij het hoofdgebouw
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 57
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken
2.3.6 Park/Groengebieden/Sportterrein
2.3.6.1 Beschrijving park/groengebieden/sportterrein
Aan de oostkant van Gemonde liggen twee grootschalige, aaneengesloten groengebieden
ter weerszijden van de Rietstok.
Het gebied ligt aan de noordoostrand van Gemonde en wordt grotendeels omgeven door
bebouwing. In het gebied en aan de ontsluitingsweg door het gebied (de Rietstok) is
nagenoeg geen bebouwing aanwezig. Het gebied is hoofdzakelijk agrarisch
productiegebied, afgewisseld perceelsrandbeplanting.
De Rietstok bestaat uit twaalf seniorenwoningen rond een hof, in één bouwlaag met
platdak.
Het andere gebied ligt in het zuidoosten van Gemonde, in het verlengde van de uitbreiding
Slothoef tot aan de Koudenbergstraat. In het gebied komt geen bebouwing voor en het
heeft een agrarische functie.
2.3.6.2 Waarden, niveaus en criteria park/groengebieden/sportterrein
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor groengebieden en sportvelden.
De inrichting van de terreinen bepaalt hoofdzakelijk de waarde van het gebied. De
waarde van de oudere beplanting gaat vaak uit boven de waarde en de levensduur van
de bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.3.6.3 Matrix toetsingskader park/groengebieden/sportterrein
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Groen park of sport
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 58
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeel
materiaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren passend in weidse omgeving
2.3.7 Buitenplaatsen/Landgoederen/Bijzondere bebouwing
2.3.7.1 Beschrijving buitenplaatsen/landgoederen/bijzondere bebouwing
Bijzondere bebouwingselementen zijn de kerk, muziekkiosk, het
Landhuis Twijnmeer en enkele cultuurhistorisch waardevolle panden.
De openbare ruimte is historiserend van karakter met volgroeide bomen,
sierbestrating en passend straatmeubilair in een smal profiel.
Het landgoed Twijnmeer – rijksmonument – is volledig ingesloten
bebouwing. Het gebied heeft een parkachtige inrichting met
hoogopgaand groen.
Het landgoed is een waardevol element in de historische structuur van
Gemonde. Echter, de beleving van de bijzondere kwaliteit van het gebied
is beperkt door de volledige insluiting door bebouwing en niet openbaar
toegankelijk is.
2.3.7.2 Waarden, niveau's en criteria buitenplaatsen/landgoederen/bijzondere bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor buitenplaatsen, landgoederen, bijzondere bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen overeen te
stemmen met de kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden. Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 59
2.3.7.3 Matrix toetsingskader buitenplaatsen/landgoederen/bijzondere bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.3.8 Monumenten Gemonde
De volgende gebouwen zijn als Rijksmonument aangemerkt en zijn derhalve beschermd
middels de Monumentenwet.
Adres Kern ObjectTwijnmeer 10 Gemonde landhuisSint Lambertusweg 122 Gemonde De klok en het orgel van
de R.K KerkSint Lambertusweg 33-33A Gemonde molenMon Plaisir 17 GemondeSint. Lambertusweg ong. Gemonde grenspaal
De volgende gebouwen en/of bouwwerken zijn als gemeentelijke monument aangemerkt
en zijn derhalve beschermd middels de gemeentelijke monumentenverordening.
AdresBesselaar 3Bodem van Elde 4Boomstraat 29Broekstraat 2 Het kerkhof aan de DorpsstraatDe kiosk aan de Dorpsstraat Dorpsstraat 23Dorpsstraat 24 't Hof 1De Lambertuskapel aan de Hogert De Kaatse Hoeve 3Koudenberg 1Kruisstraat 18Het beeld aan de Sint Lambertusweg (staat sinds medio 2009 op het kerkhof Dorpsstr/. Twijm)Sint Lambertusweg 19Twijnmeer 4Twijnmeer 6-8Twijnmeer 10
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 60
Twijnmeer 52
2.3.8.1 Waarden, niveaus en criteria monumenten
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze gelden ook als criteria
bij beoordeling voor welstand.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar historische kenmerken, het
hoofdgebouw en de omgeving.
Voor deze gebouwen geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische
kenmerken om speciale aandacht vragen. Daarbij gaat het om alle zijden van het
gebouw(en). Ook aan de achterzijde is de toetsing bijzonder.
2.3.8.2 Matrix toetsingskader monumenten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: bijzonderToetsingscriteriaomgeving Zie betreffend deelgebied.maat en schaal In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingvorm en gebaar In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingstijl en detail In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingmateriaal en kleur In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijving
2.3.9 Beeldkwaliteitsplannen
Voor de kern Gemonde zijn geen beeldkwaliteitplannen vastgesteld.
2.4 Middelrode
2.4.1 Algemeen
2.4.1.1 Beschrijving Middelrode
Middelrode is ontstaan omstreeks 1200 in het Woud aan de zuidzijde van de Aa. Op de
overgang van droog (akkergronden) naar nat (weidegronden) is een lintvormig dorp
ontstaan. Door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart heeft de kern zich na 1825 geleidelijk
verplaatst naar de Driezeeg.
Middelrode is inmiddels ruimtelijk nagenoeg aaneengegroeid met Berlicum. Het sportpark
ten noorden van Middelrode vormt een belangrijke groene functie in de geledingszone
tussen de twee kernen, waardoor beide kernen toch een ruimtelijk zelfstandig karakter
hebben.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 61
De lintstructuur – Milrooijseweg, Julianastraat, Driezeeg, Hafferstestraat – is dominant in
het ruimtelijk patroon herkenbaar. Langs het historische lint zijn enkele fraaie historische
panden te vinden, opgesierd met hoogopgaand groen. Ingeklemd tussen het historische
lint en de verbindingsweg naar Schijndel ligt het centrum bestaande uit een kerk,
buurthuis en basisschool.
De latere uitbreidingen – hoofdzakelijk gerealiseerd in de naoorlogse periode liggen:
ten noorden van het historische lint aan en tussen de diverse wegen naar het
buitengebied. Deze ondergeschikte wegen staan haaks op de lintstructuur;
ten zuiden van het historische lint ligt het waardevol beeklandschap en enkele kleine
uitbreidingen.
De uitbreidingen hebben weinig relatie met de historische bebouwings- en/of
landschappelijke structuren.
2.4.1.2 Deelgebieden Middelrode
historische bebouwingslinten;
tuindorpen en tuinwijken;
traditionele blokverkaveling diverse perioden;
individuele bebouwing;
parken, groengebieden en sportcomplexen.
2.4.2 Historische bebouwingslinten
2.4.2.1 Beschrijving historische bebouwingslinten
De kern Middelrode is ontstaan op een oeverwal langs de verbindingsweg tussen
Berlicum en Heeswijk-Dinther. Het historische bebouwingspatroon heeft als gevolg
daarvan een langgerekte vorm.
In het huidige Middelrode vormt het gehele centrale bebouwingslint, die binnen de
bebouwde kom drie maal van naam wijzigt (Milrooijseweg, Julianastraat, Driezeeg,
Hafferstestraat), een historisch bebouwingslint.
Het profiel van de weg is breed met aan weerszijden een ventweg. De hoofdrijbaan wordt
begeleid met hagen en hoogopgaande bomen. De bebouwing is overwegend historisch
met uitzondering van de latere verdichtingen Het betreft hoofdzakelijk vrijstaande
woningen in één bouwlaag met een kap op overwegend ruime kavels. Daarnaast zijn
enkele voorzieningen, detailhandelsfuncties en bedrijvigheid gevestigd aan het
bebouwingslint. De bebouwing is derhalve divers qua stijl, kleur en materiaal.
De basisschool en het buurthuis behoren tot de bouwsteen scholen en instituten, als
onderdeel van historische lint. Het gebouw is een karakteristieke dorpsschool (één
bouwlaag met kap) en presenteert zich zowel naar de Pastoor Verlindenstraat als naar de
Brugstraat( richting historisch lint). De school vormt daardoor een beeldbepalende
element. Het buurthuis is van een meer recente datum en openbaart zich naar de
pleinvormige ruimte aan het historische lint. Met uitzondering van de maat en schaal van
de bebouwing is qua stijl, kleur en materiaal weinig aansluiting gezocht bij de
historiserende omgeving. De bebouwing wordt voldoende omgeven met volgroeid
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 62
(openbaar) groen, die het zicht op de bebouwing deels ontneemt.
Het historische lint in Middelrode met een zeer ruim profiel.
2.4.2.2 Waarden, niveaus en criteria historische bebouwingslinten
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de historische dorpsgebieden.
De oorspronkelijke bebouwingslinten zijn waardevolle elementen in de huidige kern en
hebben een hoge belevingswaarde. Aan het beeld van deze routes is de
ontstaansgeschiedenis van het dorp binnen de landschappelijke omgeving te
herkennen. De waarde van het historische lint wordt mede bepaald door de
mate waarin het oorspronkelijk karakter, functie en bebouwing is behouden.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.4.2.3 Matrix toetsingskader historische bebouwingslinten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving
aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaal
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 63
vorm en gebaar Architectonische eenheid per pand Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.4.3 Tuinwijk/tuindorp
2.4.3.1 Beschrijving tuindorpen
In Middelrode is de bouwsteen “Tuindorp” terug te vinden aan de zuidkant van de
Papagaaiweg: een kleine cluster van halfvrijstaande woningen. Het cluster is zichtbaar
vanaf het historische lint en maakt daar indirect onderdeel van uit. In de bebouwing, één
laag met een kap, zijn de stijlkenmerken van de architectuur uit de jaren twintig en dertig
duidelijk aanwezig, ondanks dat de bebouwing van een meer recente datum is – na 1950.
De woningen zijn gesitueerd op gemiddelde kavels. Aangezien het hier een cluster betreft
van een aantal woningen zijn de stedenbouwkundige kenmerken niet of nauwelijks
herkenbaar in het profiel.
2.4.3.2 Waarden, niveaus en criteria tuindorpen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de tuindorpen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de planmatige historische kenmerken van de omgeving.
In Middelrode hebben de woningen in de loop der jaren hun authentieke karakter
weten te behouden. De specifieke kwaliteiten van de architectuur en de indirecte
relatie met het historische lint zijn waardevol. Het volgroeide groen, de
kleinschaligheid en de onderscheidende architectuur maken deze gebieden en
woningen tot geliefde en gewaardeerde woonomgeving.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 64
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.4.3.3 Matrix toetsingskader tuindorpen
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt,
planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in overeenstemming met de planmatige architectuur Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.4.4 Traditionele blokverkaveling
2.4.4.1 Beschrijving traditionele blokverkaveling
Gedurende de 20e eeuw zijn in diverse perioden plannen gerealiseerd met een patroon van
rechte straten met een symmetrisch straatprofiel, voortuinen en bomen op de trottoirs. In
Middelrode zijn diverse buurten overeenkomstig de traditionele blokverkaveling opgezet:
Kennedystraat, Europaplein, Oranjeplein, Bernardstraat, Margrietstraat en de 1e en 2e
Vijverstraat;
een deel van de Joannes XXIII-straat, Wilhelminastraat, Beatrixstraat en Christinastraat;
een aantal bouwblokken zoals de verdichtingen aan het historische lint, de Burgstraat,
Pastoor Verlindenstraat en het Diepven.
De uitstraling en opbouw van de gebieden komen niet volledig overeen, doordat de
gebieden in verschillende decennia zijn gebouwd, vaak met andere bouwmethoden. De
vorm en stijl komen sterk overeen, kleur en materiaalgebruik zijn verschillend. De
ingetogen bebouwing, hoofdzakelijk twee-onder-één kappers en een aantal korte rijen,
bestaat uit twee bouwlagen met een eenvoudige langskap op kleine tot gemiddelde
kavels. De bebouwing aan de Christinastraat onderscheid zich door de ruime kavels en
plaatsing halverwege het kavel.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 65
Ruime geschakelde woningen in de Beatrixstraat.
In de jaren '60 en '70 wordt een groot aantal woongebieden gerealiseerd die geïnspireerd
zijn op de ideeën van het Nieuwe Bouwen, de moderne stedenbouw. In Middelrode
behoren een tweetal gebieden: Irenestraat e.o. en Churchillstraat – tot de bouwsteen van
het Nieuwe Bouwen. Beide gebieden zijn kleinschalig en omvatten alleen laagbouw.
In het gebied Irenestraat e.o. betreft het een aantal rijenwoningen – twee bouwlagen met
plat dak – die zijn ingepast in de traditionele blokverkaveling. De architectuur is sober met
weinig bijzondere details. Het gebied aan de Churchillaan is aan hofjes gesitueerd met
ruimte voor parkeervoorzieningen en groen. De bebouwing is geclusterd in twee- en
drietallen en bestaat uit één bouwlaag met een plat dak. De architectuur is sober, echter
de witte omlijstingen geeft de bebouwing samenhang en karakter. Het ruime (openbaar)
groen in de hofjes draagt bij aan een rustige en groene uitstraling.
2.4.4.2 Waarden, niveaus en criteria traditionele blokverkaveling
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor traditionele blokverkavelingen.
De 'traditionele blokverkavelingen' hebben een overzichtelijk, rustig en relatief groen
karakter en worden in het algemeen goed gewaardeerd. De aanwezige complexen
zijn in hun oorspronkelijke opzet architectonisch en stedenbouwkundig met zorg
ontworpen.
De waarde van de 'Nieuwe Bouwen' gebieden schuilt met name in de
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 66
stedenbouwkundige opzet; de ruime, groene aanleg en compositie van bouwmassa's
in de doorlopende open ruimte. In Middelrode is de samenhang en de oorspronkelijke
staat van de bebouwing nog intact.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.4.4.3 Matrix toetsingskader traditionele blokverkaveling
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling).Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.4.5 Individuele woningbouw
2.4.5.1 Beschrijving individuele bebouwing
In Middelrode behoort een groot deel van de bebouwde kom tot de bouwsteen “individuele
bebouwing”. Deze gebieden zijn in de loop der jaren veelal individueel verkaveld en
bebouwd. Diepven en de Haasekker e.o. zijn echter projectmatig verkaveld. De bebouwing
is wel individueel ontworpen. Als gevolg van het individueel ontwerpen en de grootte
tijdsverschillen tussen de realisering van deze panden is een divers beeld ontstaan.
Verschillende stijlen, kleur en materialen zijn naast elkaar gebruikt. Het merendeel van de
bebouwing bestaat uit één bouwlaag met kap, veelal van het type landhuis, herenhuis of
bungalow.
Op basis van de verhouding tussen de kavelmaat en bebouwing is een drietal
subgebieden aan te wijzen:
de Haasekker e.o. kenmerkt zich door riante kavels omgeven met royaal groen. De
bebouwing (architectuur) is op de achtergrond aanwezig, mede door de situering, en
bepaald in zeer beperkte mate het straatbeeld.
De individuele bebouwing, gelegen rond het sportcomplex De Brand, is in de loop der
jaren binnen de bebouwde kom komen te liggen. De bebouwing ligt meer in het zicht,
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 67
echter door de enorme kavelmaat en de onderlinge afstand wordt het straatbeeld slechts
in beperkte mate bepaald door de bebouwing.
de vrijstaande woningen aan het Diepven hebben een tegengestelde uitstraling. De
maatvoering van de kavel is beperkter in verhouding tot de omvang van de bebouwing.
Door de beperkte ruimte voor groen en de situering op de kavel is de architectonische
expressie bepalend in straatbeeld.
De individuele woningbouw aan de Haasekker wordt door het riante groen aan het straatbeeld onttrokken.
De overige individuele bebouwing – Pastoor Verlindenstraat, Zandstraat, Beatrixstraat,
Molenstraat, Einsteinstraat en een deel van de Christinastraat, Kennedystraat en
Joannes XXIII-straat - nemen een tussenpositie in. De verhouding tussen de kavel en de
bebouwing is normaal en omgeven door voldoende groen in een normaal profiel. De
architectuur is mede bepalend in het straatbeeld.
Waarden, niveaus en criteria individuele bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de individuele bebouwing.
De kwaliteit is sterk afhankelijk van de verhouding tussen de maat van het kavel en de
bebouwing. Ruimere woongebieden zijn minder kwetsbaar voor verstoringen dan
compactere woongebieden. Op erg ruime kavels waar het groen overheerst, is de
architectuur vaak nauwelijks zichtbaar.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 68
2.4.5.2 Matrix toetsingskader individuele bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij het hoofdgebouw
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken
2.4.6 Park/Groengebieden/Sportterrein
2.4.6.1 Beschrijving park/groengebieden/sportterrein
Ten noorden van de kern Middelrode ligt het gemeentelijk sportcomplex De Brand. Het
sportcomplex maakt onderdeel uit van de groene geldingszone tussen Middelrode en
Berlicum. Het complex is bijna volledig omsloten met middelhoog tot hoogopgaand groen
en daardoor aan het zicht onttrokken. De aanwezige bebouwing staat in dienst van de
exploitatie van het gebied als sportcomplex.
Waarden, niveaus en criteria.
De inrichting van het de terreinen bepaalt hoofdzakelijk de waarde van het gebied. De
bebouwing is in het algemeen ondergeschikte, die verder van de weg liggen of door het
groen volledig aan het zicht worden onttrokken. Het gebruik en inrichting van het terrein
bepalen in hoofdzaak of de bebouwing in kwestie er iets of veel toe doet. In het geval van
een sportcomplex is met name de functionaliteit van het gebouw van belang.
Waarden, niveaus en criteria groengebieden en sportvelden
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor groengebieden en sportvelden.
De bebouwing is hier bijna geheel aan het gezicht onttrokken.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 69
2.4.6.2 Matrix toetsingskader park/groengebieden/sportterrein
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Groen park of sport
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving
2.4.7 Monumenten Middelrode
In de kern van Middelrode zijn geen gemeentelijke monumenten gelegen.
2.4.8 Beeldkwaliteitplannen
Voor de kern Middelrode zijn geen beeldkwaliteitplannen vastgesteld.
2.5 Sint-Michielsgestel
2.5.1 Algemeen
2.5.1.1 Beschrijving Sint-Michielsgestel
De ontstaansbasis voor de kern Sint Michielsgestel wordt gevormd door de rivier de
Dommel. De Dommel heeft zich diep in de bodem uitgesleten. De hoge oevers zijn een
belangrijke voorwaarde geweest voor de vestiging van nederzettingen, waaronder Sint
Michielsgestel. De schildvormige kern kan nog herinneren aan de vroeg middeleeuwse
domeinstructuur. Buiten de kern liggen hoeven, die later tot gehuchten zijn uitgegroeid.
De stedelijke ontwikkeling van Sint Michielsgestel werd versterkt door de nabijheid van 's
Hertogenbosch. Mede als gevolg hiervan ontwikkelde zich de infrastructuur, villa's en
internaten. De oorspronkelijke kern rond het Petrus Dondersplein en de buurtschap
Stokhoek zijn geleidelijk aan elkaar gebouwd.
Door de kanalisatie van de Dommel is de relatie met de bebouwing minder duidelijk. De
schildvormige structuur van de Petrus Dondersstraat met de voormalige – nu deels
afgegraven kerkterp – is nog herkenbaar. Langs en aansluitend op de oorspronkelijke en
later aangelegde structuurwegen zijn de woonbuurten ontwikkeld. Aan de oostkant van de
kern hebben deze een relatief bescheiden omvang: aan de westzijde van de Dommel is
één grote uitbreiding ontstaan: Theereheide.
2.5.1.2 Deelgebieden Sint Michielsgestel
historische dorpsgebieden;
historische bebouwingslinten;
gemengde bebouwing;
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 70
woonerven;
tuindorpen;
traditionele blokverkavelingen;
individuele woningbouw;
bedrijventerrein;
scholen/instituten/bijzondere bebouwing;
park/groengebieden/sportterrein.
Kleinere deelgebieden zoals 'gemengde bebouwing' of 'nieuwe bouwen' worden in ruimer –
wijk – verband of in de deelgebieden, waar zij onlosmakelijk onderdeel van uitmaken,
beschreven.
2.5.2 Historische dorpsgebieden en bebouwingslinten
2.5.2.1 Beschrijving historische dorpsgebieden
In Sint Michielsgestel behoort het centrum rond de Torenstaat en het Petrus Dondersplein
tot het historische dorpsgebied:
Het bebouwingsbeeld wordt gekenmerkt door een diversiteit aan stijlen, kleuren en
materialen door een ontwikkeling over een lange periode. Kenmerkend is de relatief open,
kleinschalige bebouwing met een grote variatie aan bouwvormen en stijlen, doorgaans in
één tot twee bouwlagen met kap. De bebouwing is in de regel direct aan een rabatstrook
aan de weg geplaatst, met naar de weg gekeerde gevels. Deze hebben een
representatieve vormgeving, terwijl de zij- en achtergevels minder bewerkt zijn.
Bijzondere bebouwingselementen zijn de toren, het gemeentehuis en enkele
cultuurhistorisch waardevolle panden in met name de noordwand van de Torenstraat. De
openbare ruimte heeft een hard, open karakter. De oorspronkelijke samenhang tussen de
historische bebouwing en de openbare ruimten is grotendeels verdwenen. Dit is met name
veroorzaakt door het deels afgraven van de kerkterp en de sloop van het St.
Adrianusklooster.
Stokhoek vormt een buurtschap en wordt eveneens als historisch dorpsgebied
aangemerkt. Dit is een aantal geclusterde panden (hoofdzakelijk voormalige boerderijen
en landarbeiderswoningen) in de overgangszone tussen het buitengebied en de woonkern.
De buurtschap bestaan uit afwisselend oorspronkelijke bebouwing en nieuwbouw
woningen. Deze laatste zijn wel in de stijl van oude bebouwing gebouwd.
2.5.2.2 Beschrijving historische bebouwingslinten
In Sint Michielsgestel behoren de volgende straten tot de historische bebouwingslinten:
de Nieuwstraat - Ruwenbergstraat;
de Sint-Michielstraat - Hoogstraat;
de Schijndelseweg;
de Theerestraat;
de Esscheweg.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 71
Deze straten vormen van oudsher de verbinding naar omliggende plaatsen. Het profiel is
gevarieerd. Smalle wegvakken worden afgewisseld door bredere ruimten. Een belangrijk
deel van de bebouwing heeft een historisch karakter. Op diverse locaties heeft nieuwbouw
plaatsgevonden. Hierdoor is een grote diversiteit ontstaan wat betreft stijl, kleur en
materiaal.
In deze linten komen enkele ensembles voor met nog een hoge mate van oorspronkelijk
karakter. Het betreft onder meer:
Nieuwstraat (wegvak Oude Schoolstraat Sint Michielsstraat);
Ruwenbergstraat met diverse villa's en het landhuis Marienberg;
Sint Michielsstraat;
het westelijk deel van de Schijndelseweg;
het deel van de Theerestraat ten oosten van de Anemoonstraat.
De Klokstraat is onderdeel van de verbinding met Vught. en heeft 18e en 19e eeuwse, eenlaagse huizen. Het karakteristieke
complex van het Instituut voor Doven is dominerend.
2.5.2.3 Waarden, niveaus en criteria historische dorpsgebieden en linten
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de historische dorpsgebieden.
De historische dorpsgebieden vormen een waardevol element in het huidige beeld van
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 72
Sint Michielsgestel en heeft een hoge belevingswaarde. Het vormt de context van veel
objecten van cultuurhistorische waarden, is een belangrijke schakel tussen het
oostelijk en westelijk deel van het dorp.
In de linten komen vijf met name genoemde waardevolle ensembles voor.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.5.2.4 Matrix toetsingskader historische dorpsgebieden en linten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Cultuurhistorische waarden
aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzigingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.5.3 Gemengde bebouwing
2.5.3.1 Beschrijving gemengde bebouwing
Aansluitend op de historische structuren is in de 20e eeuw een uitbreiding gerealiseerd.
Deze heeft plaatsgevonden over een langere periode. Dit blijkt onder meer uit de
uiteenlopende stedenbouwkundige en architectonische principes. Deze gemengde
bebouwing is in Sint Michielsgestel terug te vinden rond de Heesakkerstraat, Korenstraat
en Victoriastraat.
De bebouwing stamt uit diverse perioden en kent diverse stijlen, kleuren en materialen.
Het merendeel van de bebouwing bestaat uit vrijstaande woningen of twee-onder-één
kappers op ruime kavels. De wegen hebben een smal profiel en worden veelal begeleid
door inmiddels volgroeide bomen. De combinatie van voortuin en openbaar groen leidt tot
een groene uitstraling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 73
2.5.3.2 Waarden, niveaus en criteria gemengde bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de gemengde bebouwing.
De kwaliteit van deze gebieden loopt sterk uiteen. Voor de ruimtelijke beleving van
Sint Michielsgestel zijn ook deze straten bepalend.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gevarieerd.
Gelet op de samenhang met de historische linten geldt voor dit gebied eveneens een
bijzonder toetsingsniveau, gericht op behoud en zo mogelijk versterking van bestaande
kwaliteiten. Daarbij gaat het vooral om de in het zicht komende zijden.
Aan de achterzijde geldt alleen de excessenregeling.
2.5.3.3 Matrix toetsingskader gemengde bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.5.4 Woonerven
2.5.4.1 Beschrijving woonerven
Op enkele plekken in Sint Michielsgestel komen typische woonerven voor. Het gaat
daarbij om een buurtje aan de Mgr. Hermuslaan en de clusters aan de Bierweg en de
Wiekslag.
Bij de woongebieden uit deze periode liggen de woningen geclusterd rond woonerven,
waarbij het onderscheid tussen privé en openbaar vervaagt, evenals de scheiding tussen
voor- en achterzijden. Veel tuinen grenzen aan openbaar, of collectief groen, hetgeen veel
informele erfafscheidingen tot gevolg heeft. Typerend zijn ook de garages, of bergingen die
een belangrijke plaats (soms voor de woning) hebben. De architectuur uit deze periode is
vaak sober, de woningen zijn veelal voorzien van grote gelede dakvlakken, die eindigen
met lage goten aan de erfzijde. Het is moeilijk om uitbreidingen aan deze vaak identieke
woningen te realiseren als deze niet aan een pad of erf grenzen. Rustige kleuren en
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 74
materialen overheersen. Ook komen verkavelingen in strokenbouw voor, waarbij de erven
de karakteristiek van een woonpad aannemen. Het wonen in deze gebieden wordt
gewaardeerd om zijn kleinschalige en knusse karakter.
2.5.4.2 Waarden, niveau's en criteria woonerven
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de woonerven.
Door het naar binnen gekeerde karakter van deze woonclusters is ook het belang van
ingrepen beperkt tot de eigen omgeving. Toch zijn wijzigingen aan de woningen in het
algemeen moeilijker inpasbaar en vooral aan de tuinzijde kunnen deze ongewild op de
voorgrond treden. Ondergeschikte ingrepen als erfafscheidingen, verhardingen,
carports en schuurtjes hebben veel invloed op het straatbeeld.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.5.4.3 Matrix toetsingskader woonerven
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling).Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straat(erf)gerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 75
2.5.5 Tuindorpen
2.5.5.1 Beschrijving Tuindorpen
De tuindorpen richtten zich op de ontwikkeling van sociale woningbouw. In de kern Sint
Michielsgestel heeft een geconcentreerde ontwikkeling plaatsgevonden in de zone direct
ten oosten van de Nieuwstraat. Langs onder meer de Spijt, de Heesakkerstraat,
Hondsklauw, Beekgraaf, Molenbergstraat zijn deze woningen terug te vinden. Het
betreffen typische arbeiderswoningen. Deze bebouwing bestaat uit kleine rijtjes, veelal in
twee bouwlagen met kap (zadeldak). De verkaveling is ruim. Vooral aan de achterzijde
van de woningen komen diepe achtertuinen voor. Deze vervulden vroeger en ten dele ook
nu de functie van moestuin. De detaillering van de gevels is eenvoudig. De gevels hebben
een overwegend gesloten karakter, gemetselde muren en bestaan uit bakstenen en
dakpannen. De in deze periode gerealiseerde vrijstaande woningen binnen deze zone
tonen een zekere vormovereenkomst met de geschakelde woningen.
Binnen deze zone heeft een incidentele vernieuwing c.q. afronding van de bebouwing
plaatsgevonden. Deze bebouwing is in de jaren zeventig en tachtig gerealiseerd. Met
name langs de Oude Schoolstraat en de Van de Kerkhoffstraat bevinden zich enkele
moderne, grote eengezinswoningen. Deze contrasteren sterk met het eenvoudig
sfeerbeeld van dit tuindorp.
Het noordelijk deel van de woonbuurt Theereheide – eind negentiger jaren – is gebouwd in
een tuindorpachtige stijl. Aansluitend op de Theerestraat is tot aan de
Ericastraat-Campanulastraat eveneens een op deze leest geschoeide uitbreiding
gerealiseerd. Ook deze woonbuurt bestaat overwegend uit vooroorlogse
arbeiderswoningen. Deze woonbuurt maakt - mede door de krappe verkaveling - een meer
intensief bebouwde indruk. Op een deel van de binnenterreinen heeft in de tachtiger jaren
nieuwbouw plaatsgevonden. Deze bebouwing komt wat betreft omvang overeen met de
oorspronkelijke bebouwing. Door de ligging op het binnenterrein zijn vormcontrasten niet
storend.
2.5.5.2 Waarden, niveaus en criteria tuindorpen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de tuindorpen.
De waarden van deze woonbuurten kan als hoog worden gekwalificeerd. De
eenduidige sfeer en de sfeerbepalende details, die bij de architectuur een belangrijke
rol spelen, dienen behouden te blijven.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de planmatige historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 76
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.5.5.3 Matrix toetsingskader tuindorpen
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt,
planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in overeenstemming met de planmatige architectuur Wijzigingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken
2.5.6 Traditionele blokverkaveling
2.5.6.1 Beschrijving traditionele blokverkaveling
Het merendeel van de bebouwde kom is opgezet volgens het principe van de
'blokverkaveling'. De ontwikkelde woonbuurten hebben echter onderling een verschillend
karakter. Dit wordt met name bepaald door de tijdsperiode van realisering en de in die
periode gehanteerde vormprincipes ten aanzien van stedenbouw en architectuur. In deze
paragaaf worden deze woonbuurten beschreven.
Theereheide is in verschillende tijdsperioden gerealiseerd. Het merendeel van de
bebouwing is in de zestiger jaren gebouwd. In deze periode werd een scheiding
aangebracht tussen geschakelde woningen en individueel gebouwde woningen. Deze
laatste woningen bevinden zich voornamelijk in de zuid- en oostrand van deze woonbuurt.
Centraal in Theereheide en in het westelijk deel langs de Kamperfoeliestraat bevinden
zich de overwegend geschakelde woningen. Deze woningen zijn ordelijk verkaveld. Het
principe van blokverkaveling is hier in een zeer strakke opbouw terug te vinden met
accentverschillen:
het gebied ten westen van de Cypressenlaan heeft een meer besloten profiel. Deze
woningen zijn volgens de stroming van het “Nieuwe bouwen” gerealiseerd;
aan de westkant van de wijk (gebied tussen de Cypressenlaan en de
Kamperfoeliestraat heeft een open, strakke opbouw. Deze komt sterk overeen met de
periode van de traditionele blokverkaveling uit de jaren 50.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 77
Door de ordelijke opbouw hebben eventuele uitbreidingen van de woningen een relatief
beperkt effect op de ruimtelijke omgeving. Wel geldt, dat aan de voorzijde een zekere
eenvormigheid gewenst is. Immers, een kenmerk van deze traditionele opbouw is de
gelijke vormgeving van het openbaar gebied en van de aangrenzende bebouwing.
In dit deel van Theereheide komen enkele bebouwingsaccenten voor. Het betreft de
basisschool aan de Papaverstraat. Deze school is gesitueerd in de overgang tussen de
traditionele blokverkaveling en de zone met de individuele bebouwing. De basisschool
heeft mede daardoor een grote ruimtewerking en vormt binnen deze wijk een duidelijk
ruimtelijk accent.
De woonbuurt Venkant is grotendeels in de zeventiger jaren gerealiseerd. In deze
woonbuurt werd een ruimtelijke scheiding gemaakt tussen het deel met geschakelde en
het deel met individuele bebouwing. Dit principe werd, zoals gezegd, ook in Theereheide
toegepast. Vooral de geschakelde eengezinswoningen behoren tot het principe van de
"blokverkaveling". In overeenstemming met het tijdsbeeld van deze periode werd een meer
kleinschalige structuur nagestreefd. De woningen zijn volgens een meer gevarieerd
verkavelingspatroon ontwikkeld. Het openbaar gebied is als woonerf ingericht.
Het ruimtegebruik in deze buurt is intensief. Dit geldt zowel voor de grootte van de kavels
als de omvang van het openbaar gebied. De uitbreidingsmogelijkheden van de woningen
zijn beperkt. De uitbreiding heeft - zowel aan de voor- en achterzijde een relatief groot
effect op de ruimtelijke omgeving. Dit betekent, dat een zorgvuldige benadering van deze
uitbreidingen noodzakelijk is.
De woonbuurt Beekvliet is in de tweede helft van de tachtiger jaren en de eerste helft van
de negentiger jaren ontwikkeld. Beekvliet volgt de kenmerken van een woonervenplan. Er
is gestreefd naar korte rechtstanden, teneinde de rijsnelheden van het autoverkeer te
beperken. Tevens is een zo gevarieerd mogelijk woonmilieu nagestreefd. Deze
woonmilieus zijn gerelateerd aan de landschappelijke onderlegger van het vroegere
seminariecomplex. Dit komt onder meer tot uitdrukking in diverse lanen.
De woningen volgen deze lanen en dragen duidelijk bij aan de beeldvorming van het
geheel. Binnen Beekvliet vallen twee gebouwen op:
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 78
het vroegere hoofdgebouw van het seminariecomplex (nu wooncomplex);
het nieuwe, aangrenzend gerealiseerde verzorgings-tehuis Nieuw Beekvliet.
Door de gevarieerde opbouw van het gebied en de verspringende verkaveling is het
straatbeeld gevoelig voor verbouwingen en uitbreidingen van de woningen. Deze kunnen
het straatbeeld maken en breken. Bijzonder aandacht is gewenst voor de vormgeving van
erfafscheidingen op plaatsen waar de achtertuinen grenzen aan het openbaar gebied.
Deze bouwkundige elementen kunnen mede het straatbeeld bepalen.
De woonbuurt Hazenakkers sluit aan op de wijk Theereheide en is in de negentiger jaren
ontwikkeld. Ook deze woonbuurt heeft een duidelijke blokverkaveling. Overeenkomstig de
tijdsgeest is de sterk gevarieerde opbouw van de zogenaamde woonervenplannen uit de
tachtiger jaren enigszins verlaten. Er is gekozen voor een meer strakke
verkavelingstructuur.
Bij de ontwikkeling van deze woonbuurt is ingespeeld op de vroeger aanwezige
landbouwwegen en de Theerestraat. Met name de bebouwing langs deze straat en de
haaks daarop staande Kamperfoeliestraat zijn beeldbepalend voor de ruimtelijke entree
van Sint Michielsgestel en de beleving van de overgang tussen Theereheide en
Hazenakkers.
De duidelijke opbouw van het plan komt tot uitdrukking in een heldere begeleiding van de
woonstraten door de voorzijden van de bebouwing. De privé buitenruimten bevinden zich
volledig op de binnenterreinen. Dit maakt deze woonbuurt - evenals het aangrenzend deel
van Theereheide - minder gevoelig voor de individuele uitbreidingen van de woningen.
Echter, de intensieve verkaveling maakt ook op dit punt zorg noodzakelijk. Met name de
opbouw van de bebouwingsstructuren mag niet worden verstoord.
De woonbuurt Parkhagen, gelegen langs de Schijndelseweg, nabij de aansluiting met de
Beekvlietstraat, is onlangs in ontwikkeling genomen. Ze bepaalt straks de zuidoostelijke
entree van Sint Michielsgestel en is grotendeels projectmatig ontwikkeld. De verkaveling
vertoont met name aan de buitenzijde een traditioneel beeld waarbij de bebouwing
begeleiding geeft aan de bestaande wegen. De kernzone wordt gevormd door een
meanderende bebouwingswand die een groenelement omsluit. Een
appartementengebouw sluit deze groene binnenruimte af. De beoogde beeldkwaliteit is
destijds vastgelegd in een beeldkwaliteitplan.
2.5.6.2 Waarden, niveaus en criteria traditionele blokverkaveling
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de traditionele blokverkavelingen.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 79
Door het naar binnen gekeerde karakter van deze woonclusters is ook het belang van
ingrepen beperkt tot de eigen omgeving. Toch zijn wijzigingen aan de woningen in het
algemeen moeilijker inpasbaar en vooral aan de tuinzijde kunnen deze ongewild op de
voorgrond treden. Ondergeschikte ingrepen als erfafscheidingen, verhardingen,
carports en schuurtjes hebben veel invloed op het straatbeeld.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.5.6.3 Matrix toetsingskader traditionele blokverkaveling
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling).Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.5.7 Individuele woningbouw
2.5.7.1 Beschrijving individuele bebouwing
Een belangrijk deel van de bebouwde kom van Sint Michielsgestel bestaat uit individuele
woningbouw. Het karakter van de individuele woningbouw verschilt per buurt. Dit levert in
stijl, kleur en materiaal een divers beeld op.
In de kern Sint Michielsgestel komen enkele relatief omvangrijke zones voor met
voornamelijk individuele bebouwing. Het merendeel van de bebouwing bestaat uit één
bouwlaag met kap, veelal van het type landhuis, herenhuis of bungalow. Deze
woonbuurten zijn in verschillende tijdsperioden gerealiseerd en worden gevormd door:
Ceintuurweg-Dommelstraat; direct ten noorden van het historisch centrum is langs de
Ceintuurweg en de Dommelstraat een woonbuurt met individuele bebouwing op ruime
kavels gerealiseerd. Deze woonbuurt heeft een open structuur. Dat wil zeggen, dat er een
zekere visueel-ruimtelijke relatie bestaat met de rivier de Dommel. De hoofdmassa's
komen sterk met elkaar overeen. De vormgeving van de bebouwing heeft daarentegen een
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 80
individueel karakter. Door deze opbouw en de aanwezige groenvoorzieningen is toch een
harmonieus opgebouwde woonbuurt ontstaan.
Beekvliet; de individuele woningbouw van midden jaren tachtig is verweven in de
woonervenstructuur van de wijk Beekvliet. In een kleinschalige structuur zijn voldoende
ruime kavels in een groen setting gerealiseerd. Het profiel is besloten en de verkaveling
kenmerkt zich door een slingerende structuur. De vrijstaande woningen in beekvliet zijn
als gevolg hiervan overeenkomstig de overige bebouwing in Beekvliet gevoelig voor
ongewenste uitbreidingen of vernieuwingen. Door het smalle profiele kunnen deze
ongewenst op de voorgrond treden in het straatbeeld.
Beekkant is min of meer in samenhang met Venkant ontwikkeld. In Beekkant zijn de
vrijstaande en halfvrijstaande woningen geconcentreerd. De gehele woonbuurt heeft -
evenals Venkant - een duidelijk blokverkaveling. De woningen zijn naar grootte en
kavelomvang geclusterd gerealiseerd. De gehele woonbuurt maakt hierdoor een ordelijke
indruk. De verschillen in vorm en omvang van de bebouwing worden als passend bij deze
woonbuurt beoordeeld. Er is een gevarieerd woonmilieu gerealiseerd;
Mgr. Hermesstraat-Esscheweg; één van de eerste uitbreidingen binnen Theereheide
werd gevormd door de vrijstaande woningen in de zone tussen beide genoemde straten.
Het stedenbouwkundig patroon is gebaseerd op de lichtgebogen noordzuid-lopende lanen
en enkele dwarsstraten tussen deze lanen. De opbouw van het openbaar gebied is ruim.
In het openbaar gebied komt veel groen voor (zowel gazons als bomen). Dit groen loopt
over in de privé kavels. Kenmerkend voor deze woonbuurt is, dat naast individueel
vormgegeven en gebouwde woningen ook diverse projectmatig gerealiseerde vrijstaande
woningen voorkomen. Deze laatste geven aan deze uitbreiding een geordend beeld en
typeren ook deze woningbouw uit de zestiger jaren. Het behoud van deze gelijkmatige
opbouw vormt een essentiële factor voor het welstandsbeleid;
Papaverstraat-Eikenlaan. Het zuidelijke deel van Theereheide kent een strakke
verkaveling. Er is een drietal langgerekte lanen gerealiseerd met diverse korte
dwarsverbindingen. Langs deze lanen zijn ruime tot zeer ruime kavels uitgegeven. Deze
hebben een bosachtige uitstraling. In dit groene decor is de individueel vormgegeven
bebouwing geplaatst. De hoogte en omvang van deze bebouwing komen redelijk met
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 81
elkaar overeen. De vormgeving en materialisering verschillen sterk van elkaar. Dit wordt –
mede door de open structuur – als positief, kenmerkend voor een dergelijke woonbuurt
ervaren.
2.5.7.2 Waarden, niveaus en criteria individuele bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de individuele bebouwing.
De kwaliteit is sterk afhankelijk van de verhouding tussen de maat van het kavel en de
bebouwing. Ruimere woongebieden zijn minder kwetsbaar voor verstoringen dan
compactere woongebieden. Op erg ruime kavels waar het groen overheerst, is de
architectuur vaak nauwelijks zichtbaar.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 82
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.5.7.3 Matrix toetsingskader individuele bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij het hoofdgebouw
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken
2.5.8 Bedrijventerrein (Venkant)
2.5.8.1 Beschrijving Bedrijventerrein Venkant
Het bedrijventerrein 'Venkant' is het enige bedrijventerrein van de kern Sint Michielsgestel.
Er is een grote variëteit aan bedrijven, zowel detailhandel als groothandel. De panden op
het bedrijventerrein zijn meestal maximaal 6 meter hoog. De openbare ruimte bestaat
voornamelijk uit straten. Er is weinig openbaar groen. Aan de randen en op de
privé-terreinen is meer groene ruimte opgenomen.
Langs het bedrijventerrein lopen enkele gebiedsontsluitings-wegen van de aangrenzende
woongebieden. Langs deze wegen is het wenselijk, dat de bebouwing aan hoge eisen van
welstand voldoet.
Aan de oostkant grenst het bedrijventerrein aan op de provinciale weg (Bosschebaan).
Het bedrijventerrein vormt als het ware een zichtlocatie. In de huidige situatie is deze
zichtlocatie niet bewust ontwikkeld. Er is geen sprake van een eenduidige opbouw van de
bebouwing als van de inrichting van de buitenruimten. Deze rand is gevoelig voor nieuwe
ontwikkelingen. De bebouwing beïnvloedt immers niet alleen het wegbeeld, maar ook het
aangrenzend open landschap. Rond de entree van het dorp is sprake van een
ontwikkelingslocatie.
2.5.8.2 Waarden, niveaus en criteria Bedrijventerrein Venkant
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de bedrijventerreinen.
Vooral hoofdkleur, materiaal en geleding in hoofdzaak zijn van belang, evenals
reclames, afrasteringen en de inrichting van voorterreinen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende bouwdeel als criterium, in tweede
instantie het complex en in derde instantie de directe omgeving.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 83
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang. De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.5.8.3 Matrix toetsingskader bedrijventerreinen
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Entree van het dorp, zicht vanaf randweg
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Straatgerichte gevelsstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
de nabije omgeving
2.5.9 Scholen/Instituten/Bijzondere bebouwing
2.5.9.1 Beschrijving scholen/ instituten/bijzondere bebouwing
In de landschappelijke omgeving van de kern Sint Michielsgestel zijn in het verleden
diverse instituten gerealiseerd. Deze zijn ook nu nog dominant in het stedenbouwkundig
beeld aanwezig. De functie en omvang van de bebouwing is veelal aan de veranderende
eisen aangepast. Een belangrijk deel van deze bebouwing heeft een oorspronkelijk
karakter behouden.
Het meest omvangrijk is instituut Viataal, een instituut voor doven, aan de Theerestraat.
De monumentale voorbouw heeft – tezamen met de grote groene voorruimte - een sterk
beeldbouwende functie. Het geheel vormt een beschermingswaardig dorpsgezicht en
bepaald in grote mate het karakter van de historische lintbebouwing langs deze straat.
Aan de noordkant van het monumentale gebouw heeft in de loop der tijden een sterke
uitbreiding plaatsgevonden. Er zijn diverse paviljoens gebouwd in een landschappelijke
setting. De vormstijlen van deze gebouwen is zeer divers en niet gerelateerd aan het
hoofdgebouw.
Het instituut zal op redelijke termijn een ingrijpende herontwikkeling ondergaan.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 84
De hoofdbouw van het voormalig seminariecomplex Beekvliet is volledig
gehandhaafd. Het gebouw is in de tachtiger jaren ingrijpend gerenoveerd en aangepast
aan de nieuwe woonfunctie. De uitwendige vormgeving is daarbij nagenoeg onaangetast
gebleven. De landschappelijke omgeving van het complex is door de noodzakelijke
woningbouw sterk veranderd. Dit betekent, dat het gebouw sterk op zich zelf staat. Het
welstandsbeleid dient een streng niveau te hebben op alle aspecten, bijzondere
welstandstoets van het eerste niveau.
In Sint Michielsgestel is ook in de zeventiger jaren een moderne instelling gerealiseerd:
het gymnasium Nieuw Beekvliet aan de Beekvlietstraat. Het complex bestaat
overwegend uit laagbouw en is vormgegeven volgens de voor die periode kenmerkende
stijl ten aanzien van schoolgebouwen. Het gebouw is relatief ruim in de omgeving
geplaatst. Mede hierdoor is de uitstraling op de omgeving relatief beperkt.
2.5.9.2 Waarden, niveaus en criteria scholen/ instituten/bijzondere bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor scholen, instituten, bijzondere bebouwing.
Instituten met hun ruime groene setting vormen een belangrijke kwaliteit voor de wijde
omgeving.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de eigen omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 85
2.5.9.3 Matrix toetsingskader scholen/ instituten/bijzondere bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Eigen erfindeling
Individuele architectuurmaat en schaal passend in eigen omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
eigen omgeving
2.5.10 Park/Groengebieden/Sportterrein
2.5.10.1 Beschrijving park/groengebieden/sportterrein
In de kern Sint Michielsgestel komt een aaneengesloten zone voor met een parkachtig
landschap langs de rivier de Dommel overlopend in het boscomplex langs de Esscheweg.
In het gemeentelijk beleid kan in deze gehele zone niet of slechts ondergeschikt worden
gebouwd. Alleen op het sportcomplex kunnen de gebruikelijke gebouwen en
voorzieningen worden gerealiseerd. Door de omgrenzende beplanting zijn de eventuele
visueel-ruimtelijke effecten op de omgeving beperkt. Echter dit sportcomplex maakt als
landgoed Zegenwerp onderdeel uit van de landgoederenzone ten noorden en zuiden van
Sint Michielsgestel.
Het gebied en bijbehorende bebouwing valt derhalve onder het regime van het
buitengebied.
2.5.10.2 Waarden, niveaus en criteria park/groengebieden/sportterrein
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor groengebieden en sportvelden.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.5.10.3 Matrix toetsingskader park/groengebieden/sportterrein
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 86
Toetsingscriteriaomgeving Groen park of sport
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving
2.5.11 Buitenplaatsen en landgoederen
2.5.11.1 Beschrijving buitenplaatsen en landgoederen
De (Grote) Ruwenberg is gelegen aan een voormalige meander van de Dommel. De kern
ervan bevat nog elementen van een kasteel, dat in de 14e eeuw is gesticht.
Het complex heeft nu de functie van conferentieoord, waarbij de oude voorbouw is
vervangen door een modern, zakelijk gebouw. Een kleine kapel verwijst nog naar de
oorspronkelijke bebouwing. Dit gebouw staat als een ruimtelijk, zelfstandig element in de
groenzone langs de Dommel. In zekere zin kan de Ruwenberg als een modern landgoed
worden gekwalificeerd. De historische kenmerken zijn zorgvuldig verweven met de
moderne uitbreidingen, derhalve wordt een bijzondere welstandstoets van het eerste
niveau voorgeschreven. Op alle aspecten moet streng worden getoetst om de verkregen
verweving te behouden.
De Kleine Ruwenberg was oorspronkelijk een klein slot, dat omstreeks 1435 gebouwd
is ten zuiden van de Grote Ruwenberg. Het vormde een leengoed van de heerlijkheid
Herlaar.
In 1842 brandde het kasteeltje af, waarna het tegenwoordig nog bestaande landhuis werd
gebouwd. Dit is een huis met twee bouwlagen onder een schilddak, opgebouwd met de
stenen van het voormalige kasteel.
Na verscheidene keren door vererving van eigenaar te zijn gewisseld, werd het huis in
1992 gekocht door de huidige eigenaar, die een grondige (herstel)verbouwing doorvoerde
in het op dat moment erg vervallen landhuis. De hal met de in 1845 "tijdelijk" geplaatste
trap (omdat de toenmalige aannemer die vergeten was te plaatsen) werd weer een
trappenhuis. Verder werd het zeer oude fornuis volledig gerestaureerd en verkreeg ook de
oude kasteeltuin zijn oude luister weer.
In 2008 kregen huis en bijgebouwen de status van Rijksmonument.
2.5.11.2 Waarden, niveau's en criteria buitenplaatsen en landgoederen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor buitenplaatsen en landgoederen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen overeen te
stemmen met de kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 87
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden. Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.5.11.3 Matrix toetsingskader buitenplaatsen en landgoederen
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.5.12 Monumenten Sint-Michielsgestel
De volgende gebouwen zijn als Rijksmonument aangemerkt en zijn derhalve beschermd
middels de Monumentenwet.
Adres Kern ObjectBeekvliet 16/51 Sint Michielsgestel voormalig seminariumNieuwstraat Sint Michielsgestel grafheuvelNieuwstraat 34 Sint Michielsgestel R.K. Kerk “St. Michael” Nieuwstraat 70 Sint Michielsgestel landhuis “Haesi-Ager”Petrus Donderplein 13 Sint Michielsgestel N.H. pastoriePetrus Donderplein 18 Sint Michielsgestel torenRuwenbergstraat 4 Sint Michielsgestel villa + koetshuis + prieelRuwenbergstraat 7 Sint Michielsgestel Huis “De Grote
Ruwenberg”Schijndelseweg 1 Sint Michielsgestel N.H. KerkRuwenbergstraat 1 Sint Michielsgestel Landhuis, onderdeel van
“De kleine Ruwenberg”+ gietijzeren spijlenwerk
Oud Herlaer 1 Sint MichielsgestelSchildershof 2 Sint Michielsgestel boerderijSterrenbos 2-3 Sint MichielsgestelTheerestraat 42 Sint Michielsgestel Instituut voor Doven Torenstraat 4 Sint Michielsgestel woonhuisVenstraat 2 Sint Michielsgestel
De volgende gebouwen en/of bouwwerken zijn als gemeentelijke monument aangemerkt
en zijn derhalve beschermd middels de gemeentelijke monumentenverordening.
AdresDuifhuisstraat 3
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 88
Gemondseweg 14 Gildestraat 31-33Halderse akkers 3Hectometerpalen aan de Hemelrijkstraat De begraafplaats aan de NieuwstraatHet hekwerk aan de Nieuwstraat en MolenbergstraatNieuwstraat 28Nieuwstraat 36Nieuwstraat 66Petrus Dondersplein 1 Petrus Dondersplein 23, 21, 22, 22A, 23A, 24Petrus Dondersplein 25Pleinse Dijk 4Ruwenbergstraat 26Ruwenbergstraat 38-39ASchildershof 3-6Schijndelseweg 39Theerestraat 10Theerestraat 42Theerestraat 59-61Theerestraat 63-65Theerestraat 84Het dijksluisje aan de Venstraat Venstraat 12Ruwenbergstraat 32-341
2.5.12.1 Waarden, niveaus en criteria monumenten
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze gelden ook als criteria
bij beoordeling voor welstand.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar historische kenmerken, het
hoofdgebouw en de omgeving.
Voor deze gebouwen geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische
kenmerken om speciale aandacht vragen. Daarbij gaat het om alle zijden van het
gebouw(en). Ook aan de achterzijde is de toetsing bijzonder.
2.5.12.2 Matrix toetsingskader monumenten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: bijzonderToetsingscriteriaomgeving Zie betreffend deelgebied.maat en schaal In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingvorm en gebaar In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingstijl en detail In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijving
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 89
materiaal en kleur In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en de redengevende omschrijving
2.5.13 Ontwikkelingsgebied
Het centrumgebied van Sint-Michielsgestel is aangegeven als ontwikkelingsgebied. Voor
dit gebied zijn integrale (her) ontwikkelingsplannen in voorbereiding. Een recent
vastgesteld bestemmingsplan biedt de planologische mogelijkheden. Een daarmee in
samenhang opgesteld beeldkwaliteitplan geeft de kaders voor de beeldregie aan.
Een tweede ontwikkelingsgebied ligt aan de noordelijke entree van het dorp, nabij het
bedrijventerrein Venkant. Beoogd doel is om de dorpsentree hier de gewenste ruimtelijke
kwaliteit te geven. Een structuurvisie, aangevuld met een beeldkwaliteitsparagraaf geeft
richting aan deze kwaliteitsslag.
2.5.14 Beeldkwaliteitplannen
Voor de kern Sint Michielsgestel zijn de volgende beeldkwaliteitplannen vastgesteld, en te
beschouwen als aanvulling op het reguliere welstandsbeleid.
Beeldkwaliteitplan Centrum Sint Michielsgestel, vastgesteld 25-02-2010.
Beeldkwaliteitplan Herontwikkeling Hoogstraat 30b, vastgesteld 24-05-2-12.
Zie bijgaande afbeelding voor de exacte ligging en begrenzing van de gebieden waarvoor
de beeldkwaliteitplannen gelden.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 90
2.6 Den Dungen
2.6.1 Algemeen
2.6.1.1 Beschrijving Den Dungen
De kern Den Dungen is ontstaan op een donk en zandrug op de akkerbodems direct ten
zuiden van ringvormige keerdijk. Den Dungen is een typisch krans-esdorp, de woningen
(boerderijcomplexen) liggen van oudsher niet bijeen, maar zijn rondom de es
gerangschikt. De latere ontginners wilden ook dicht bij hun bouwland wonen. De
boerderijcomplexen van latere tijden zijn veelal op de van het dorp uitgaande wegen
georiënteerd. Aldus verkreeg de plattegrond van het Brabantse esdorp als regel een
spinnenwebachtige structuur. Vanuit het huidige centrum lopen diverse oude wegen over
de akkers naar de omliggende kernen.
Karakteristiek voor Den Dungen is, dat de historische bebouwing langs de oude
veldwegen nog goed bewaard is gebleven. Deze oude (voormalig) agrarische bebouwing –
boerderijen en landarbeiderswoningen - aan oude veldwegen bepalen in hoge mate het
beeld en de structuur van de kern. Door de langgerekte bebouwingslinten en de latere
verdichtingen komt het landschap tot dichtbij de bebouwing. Een 'open' structuur is dan
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 91
ook kenmerkend.
Een ander bijzonder kenmerk van Den Dungen is de ligging van het centrum aan de rand
van de kern. De bestuurlijke begrenzing van de voormalige gemeente Den Dungen liep
direct aan de westelijke rand van de kern en deels door de kern. Uitbreidingen in de
tweede helft van de twintigste eeuw zijn daardoor gesitueerd aan de oostzijde van Den
Dungen tussen de oude, radiale landwegen. De zuidelijke punt van Den Dungen - het
vroegere gehucht Maaskantje – was voorheen onderdeel van de voormalige gemeente Sint
Michielsgestel. In de huidige situatie is Maaskantje volledig verweven met de kern Den
Dungen.
2.6.1.2 Bouwstenen
historische dorpsgebieden;historische bebouwingslinten;
gemende bebouwing;
tuindorpen;
traditionele blokverkaveling;
individuele woningbouw;
bedrijventerrein;
scholen/instituten/bijzondere bebouwing;
park, groen en sportterrein.
2.6.2 Historische dorpsgebieden en bebouwingslinten
2.6.2.1 Beschrijving historische dorpsgebieden
In Den Dungen behoort het gebied ten noorden en zuiden van het Heilige Hartplein tot het
historische dorpsgebied. Het bebouwingsbeeld wordt gekenmerkt door een diversiteit aan
stijlen, kleuren en materialen door een ontwikkeling van over een lange periode.
Kenmerkend is de relatief open bebouwing (naar het centrum dikwijls dichter op elkaar)
en afwisseling in maat en schaal, met een grote variatie in vormentaal en stijl. Doorgaans
in één tot twee bouwlagen met een kap. De bebouwing is in de regel direct aan een
rabatstrook aan de weg geplaatst Deze hebben een representatieve vormgeving terwijl de
zij- en achtergevels minder bewerkt zijn.
Bijzonder bebouwingselementen zijn de Jacobuskerk met bijbehorende pastorie, het
voormalige raadhuis en het sociaal-cultureel centrum De Blauwe Scholk en enkele
cultureel waardevolle woningen en (voormalige) boerderijen aan aangrenzende straten. Het
openbare gebied is verzorgd vormgeven. De leilinden versterken het authentieke karakter,
de verharding daarentegen is modern uitgevoerd. De oorspronkelijke samenhang tussen
de historische bebouwing en de openbare ruimte is grotendeels bewaard gebleven evenals
de oorspronkelijk stedenbouwkundige structuur. Het uitwaaierende patroon van oude
landwegen is nog duidelijk waarneembaar.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 92
Gemeenschapshuis de Blauwe Scholk heeft bouwkundig en sociaal-historisch van belang.
De pastorie van Den Dungen met aangebouwd koetshuis is een rijksmonument.
2.6.2.2 Beschrijving historische bebouwingslinten
In Den Dungen is een aantal historische bebouwingslinten of delen daarvan duidelijk
herkenbaar in de structuur;
Een deel van de Paterstraat met enige gave lang- en kortgevelboerderijen die aan de
zuidzijde nog een waardevolle relatie hebben met het landschap.
De Grinsel kenmerkt zich door verspreide boerderijen en enige villa's in een open
structuur, die nog een beperkte relatie hebben met het landschap.
De Bosscheweg kenmerkt zich door diverse historische boerderijtypen, kort- en
langgevelboerderijen, kurkboerderijen en hoekgevelboerderijen., omgeven door
hoogopgaand groen en ruime erven.
De weg Maaskantje kenmerkt zich door met name cultureel waardevolle woonhuizen
(eind 19e eeuw en begin 20e eeuw), een enkele kortgevelboerderij en de stenen
bergkorenmolen op de hoek Maaskantje - Hoogstraat.
Deze voormalige landwegen vormen reeds van oudsher de verbinding naar omliggende
plaatsen. Het profiel is wisselend van structuur, evenals de huidige vormgeving. Met name
de wegen, die de verbindende functie hebben behouden, hebben een breder profiel, zoals
Maaskantje. De overige straten daarentegen hebben een groter voorerf, een smal profielen
een belgeleiding door oude boomlinten. Door de verschillende typen boerderijen en de
ruime tijdsperiode worden de linten gekenmerkt door een diversiteit aan stijlen, vormen,
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 93
kleuren en materiaalgebruik. De toegevoegde nieuwbouw is van ondergeschikt belang.
In deze linten komen enkele ensembles voor met nog een hoge mate van het
oorspronkelijk karakter. Het betreft het zuidelijke deel van de Bosscheweg tegen het
historische dorpsgebied aan, het noordelijke deel van de Grinsel eveneens tegen het
historische dorpsgebied aan én het zuidelijke deel van de Paterstraat.
Authentieke langgevelboerderij aan de Paterstraat.
De overige linten in Den Dungen hebben in de loop der tijd hun authentieke karakter deels
verloren door verdichting en/of nieuwbouw op de open ruimtes tussen de boerderijen.
Deze linten zijn ondanks de enkele individuele historische boerderijen getypeerd als
gemengde bebouwing en worden in paragraaf 8.4 beschreven.
Autenthieke kortgevelboerderij aan het bebouwingslint de Grinsel.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 94
De molen en directe omgeving (molenbiotoop) verdienen extra aandacht bij de welstandstoetsing.
2.6.2.3 Waarden, niveaus en criteria historische dorpsgebieden en linten
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de historische dorpsgebieden.
Het historische dorpsgebied vormt een waardevol element in het huidige beeld van de
kern Den Dungen en heeft een hoge belevingswaarde. Het vormt de context van veel
objecten van cultuurhistorische waarden en vormt de oorsprong van de waardevolle
historische bebouwingslinten.
De oorspronkelijke bebouwingslinten zijn waardevolle, beeldbepalende elementen en
hebben een hoge belevingswaarde. Aan het beeld is de ontstaansgeschiedenis
binnen de oorspronkelijke landschappelijke omgeving te herkennen. Dit komt tot
uitdrukking in het oorspronkelijke karakter, functie en bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.6.2.4 Matrix toetsingskader historische dorpsgebieden en linten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Aandachtspunten
Dorpskern en met name genoemde linten
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 95
maat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.6.3 Gemengde bebouwing
2.6.3.1 Beschrijving gemengde bebouwing
Aansluitend op de historische structuren zijn in latere perioden, met name begin 20e
eeuw, enkele secundaire verbindingswegen in een geleidelijk tempo bebouwd. Dit blijkt
onder meer uit de diversiteit aan stedenbouwkundige en architectonische principes.
Dikwijls zijn deze linten in laatste decennia nog eens verdicht op vrijkomend erf van
opgeheven boerderijcomplexen. De gemengde bebouwingslinten worden gevormd door:
de driehoek Verlengde Hoogstraat, Woudseweg, Zandstraat in het zuiden van Den
Dungen;
de Hoogstraat in het verlengde van het historische lint Maaskantje;
de Litserstraat, wegvak Bramerslandstraat tot aan de Hooidonk (grens buitengebied).
Daarnaast hebben enkele bebouwingslinten in de loop der tijd hun authentieke karakter
deels verloren door sterk afwijkende verdichting en/of nieuwbouw op de open ruimtes
tussen de historische boerderijcomplexen. Dit betreffen:
de Spurkstraat, wegvak Kuipertjeswal tot aan Hoek (grens buitengebied); het overige
deel van de Paterstraat ten oosten en westen van het historische gedeelte.
De bebouwing stamt uit verschillende perioden met als gevolg een diversiteit aan stijlen,
kleuren en materialen. Het merendeel van de bebouwing bestaat uit vrijstaande woningen
of twee-onder-één kappers op ruime kavels. Kenmerkend voor deze gebieden zijn de
maat, schaal en vormverschillen. Goothoogtes, nokrichting en bouwlagen zijn per gebouw
verschillend. Maar ook op deel en detailniveau springen de verschillen in het oog, zoals
gevelindeling en stijlelementen. De wegen hebben een smal profiel en worden begeleid
door volgroeide bomen. De combinatie van een ruime voortuin en openbaar groen leidt tot
een groene uitstraling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 96
Bovenstaand fotofragment van de Spurkstraat toont het contrast binnen de typering 'gemengde bebouwing'. Materialisering,
kleur, vorm en tijdsperiode van de drie panden zijn duidelijk verschillend. Toch is er sprake van een eenduidige massa
gebouw.
2.6.3.2 Waarden, niveaus en criteria gemengde bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de gemengde bebouwing.
Voor de ruimtelijke beleving van Den Dungen zijn de 'gemengde' linten bepalend. Zij
dragen bij tot een geleidelijke overgang naar het omliggende landschap en vormen de
entree tot de kern. Het gebied ten zuiden van de Verlengde Hoogstraat en de
Spurkstraat hebben een beperktere kwaliteit dan de overige linten en zijn minder
bepalend voor de uitstraling.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau omdat deze straten sterk bepalend
zijn voor de beleving van het dorp. Doel is versterking en beheer van bestaande
kwaliteiten. Daarbij gaat het vooral om de in het zicht komende zijden.
Aan de achterzijde geldt reguliere toetsing.
2.6.3.3 Matrix toetsingskader gemengde bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving aandachtspunten
genoemde 'gemengde' lintenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaal
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 97
vorm en gebaar Architectonische eenheid per pand Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.6.4 Tuinwijk/tuindorp
2.6.4.1 Beschrijving tuindorpen
De tuindorpen richtten zich op de ontwikkeling van sociale woningbouw. In Den Dungen
heeft een geconcentreerde ontwikkeling plaatsgevonden aan de Hoogstraat en aan de
westzijde van de Jonkheer van Rijckevorselstraat. Het betreffen typische
arbeiderswoningen. Deze bebouwing bestaat uit kleine rijtjes of twee-onder-één kappers,
veelal in twee bouwlagen met kap (zadeldak). De verkaveling is ruim. Vooral aan de
achterzijde van de woningen komen diepe achtertuinen voor. Deze vervulden vroeger en
ten dele ook nu de functie van moestuin. De detaillering van de gevels is eenvoudig. De
gevels hebben een overwegend gesloten karakter, gemetselde muren, en bestaan uit
baksteen en dakpannen in een overwegend rood/oranje tint. De in deze periode
gerealiseerde vrijstaande woningen binnen deze zone tonen een zekere
vormovereenkomst met de geschakelde woningen.
Aan de Hoogstraat betreft het een aantal rijen van drie tot vier blokken twee-onder-één
kapwoningen. Deze woningen zijn gerealiseerd als verdichting aan het lint van gemengde
bebouwing. Door het incidentele karakter komt het volledige sfeerbeeld van het tuindorp
niet tot haar recht. Het architectuurbeeld is echter dermate sterk en afwijkend dat het
afzonderlijk dient te worden getypeerd.
De strook bebouwing aan de westzijde van de Jonkheer van Rijckevorselstraat bestaat
hoofdzakelijk uit twee-onder-één kapwoningen en een aantal vrijstaande woningen. De
kenmerkende diepe achtertuinen ontbreken en de verkaveling is in de loop der jaren
opgenomen in de aangrenzende sobere blokverkaveling uit latere perioden. Ook hier geldt,
dat de door een beperkte omvang aan één zijde van de straat het sfeerbeeld niet volledig
tot haar recht komt. Echter het architectuurbeeld is dermate sterk en afwijkend dat het
afzonderlijk dient te worden getypeerd.
2.6.4.2 Waarden, niveaus en criteria tuindorpen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de tuindorpen.
Het eenduidige architectuurbeeld en sfeerbepalende details van de erven, die een
belangrijke rol spelen voor het beeld, dienen behouden te blijven.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de planmatige historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 98
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.6.4.3 Matrix toetsingskader tuindorpen
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt,
planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in overeenstemming met de planmatige architectuur Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.6.5 Traditionele blokverkaveling
2.6.5.1 Beschrijving traditionele blokverkaveling
Het merendeel van de uitbreidingen is opgezet volgen het principe van de
“blokverkaveling”. De ontwikkelde buurten hebben echter onderling een verschillend
karakter. Dit wordt met name bepaald door de tijdsperiode van realisering en de in die
periode gehanteerde vormprincipe ten aanzien van stedenbouw en architectuur. In deze
paragraaf worden de vier te onderscheiden gebieden –Tuinstraat e.o., Heesterveld e.o.,
Griensven e.o., Pastorijakker e.o. –beschreven.
De buurt Tuinstraat e.o. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is gerealiseerd in
verschillende tijdsperioden, van de zestiger jaren tot eind zeventiger jaren. De buurt is
gebouwd in de open ruimte tussen twee oude bebouwingslinten, de Listerstraat en de
Paterstraat. De buurt is geleidelijk ontstaan vanaf de oude kern naar het buitengebied.
Het tijdsverloop is duidelijk waarneembaar in deze richting. De woningentypen zijn door
elkaar heen gebouwd, mede als gevolg van een langere ontwikkelingsperiode.
In het gebied Tuinstraat e.o. zijn accentverschillen in opbouw en architectuur terug te
vinden:
De menging van de geschakelde en vrijstaande woningen is met name te vinden ten
zuiden van de Tuinstraat. Het gebied is ordelijk en ruim verkaveld. De
bebouwingstypen – vrijstaande, twee-onder-één kappers en rijenwoningen – zijn
ogenschijnlijk willekeurig naast elkaar geplaatst.
Het profiel is ruim van opzet. Op enkele plaatsen is het profiel verruimd om groene
plekken in de wijk te creëren. In het gebied komt één bebouwingsaccent voor, het
betreft de basisschool Sint Jozef. De school vormt een duidelijk ruimtelijk accent,
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 99
door afwijking in bebouwing en de groene situering.
In het gebied ten noorden van de Tuinstraat zijn hoofdzakelijk geschakelde woningen
in korte rijen gerealiseerd. Het principe van de blokverkaveling is hier minder strak
toegepast en de verkaveling is minder ruim. Lange rechtsstanden zijn beperkt en
binnenpleinen maken onderdeel uit van de verkaveling. Het profiel heeft een meer
besloten karakter.
Door de ordelijke opbouw hebben eventuele uitbreidingen van de woningen een relatief
beperkt effect op de ruimtelijke omgeving. Wel geldt dat aan de voorzijde een zekere
eenvormigheid gewenst is. Immers, een kenmerk van deze traditionele opbouw is de
overeenkomstige vormgeving van het openbaar gebied en van de aangrenzende
bebouwing.
De woonbuurt Heesterveld e.o. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is
grotendeels gerealiseerd in de zeventiger jaren. De zuidrand is gerealiseerd in de jaren
negentig. De buurt is gebouwd tussen drie oude linten – Grinsel, Maaskantje en de
Verlengde Hoogstraat – met vrijstaande, geschakelde en rijenwoningen. Ook in deze
buurt is een beperkte scheiding tussen geschakelde en vrijstaande woningen terug te
vinden. In overeenstemming met het tijdsbeeld van deze periode werd een meer
kleinschalige structuur nagestreefd. Korte rechtstanden, gebogen straten en een besloten
profiel kenmerken de verkaveling. Het openbaar gebied is een sober woonerf.
Het ruimtegebruik is intensief. Dit geldt zowel voor de beperkte omvang van de kavels als
het openbare gebied. De uitbreidingsmogelijkheden van de woningen zijn derhalve
beperkt. De uitbreiding heeft zowel aan de voor- als achterzijde een relatief groot effect op
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 100
de ruimtelijke omgeving. Het (openbaar) groen is op relatief beperkte schaal aanwezig en
mist voldoende kracht om eventuele uitbreidingen te relativeren. Dit betekent dat een
zorgvuldige benadering van deze uitbreidingen en/of vernieuwingen noodzakelijk is.
De buurt Griensven e.o. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is gerealiseerd
tussen twee uitwaaierende oude bebouwingslinten – Paterstraat en Grinsel – eind
zeventiger en begin tachtiger jaren. In het gebied zijn met name geschakelde en
rijenwoningen gebouwd afgewisseld met een enkele vrijstaande woning. De opzet volgt de
kenmerken van een woonervenplan. Er is gestreefd naar korte rechtstanden, teneinde de
rijsnelheden van het autoverkeer te beperken. De openbare ruimte heeft een besloten
karakter echter met ruim groen.
Door het kleinschalige karakter van het gebied en de verspringende verkaveling is het
straatbeeld gevoelig voor verbouwingen en uitbreidingen van de woningen. Deze kunnen
het straatbeeld maken en breken. Bijzonder aandacht is gewenst voor de vormgeving van
erfafscheidingen op plaatsen waar de zij- en achtertuinen grenzen aan het openbaar
gebied. Deze bouwkundige elementen kunnen mede het straatbeeld bepalen.
Het gebied Pastorijakker e.o. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is evenals de
gebieden Tuinstraat en Griensven gebouwd tussen twee oude linten – Listerstraat en de
Bramerslandstraat – in de periode eind zeventiger begin tachtiger jaren. Ook in deze buurt
heeft een meer kleinschalige structuur het uitgangspunt voor de verkaveling gevormd,
conform het tijdsbeeld. Het besloten karakter en profiel en de inrichting van de openbare
ruimte in combinatie met de korte rechtstanden zijn nauw verwant aan de kenmerken van
het deelgebied 'woonerven'. Het architectuurbeeld is echter overeenkomstig het rustige en
sobere karakter van de traditionele blokverkaveling. In de Pastorijakker e.o. zijn slechts
geschakelde woningen gebouwd van het type twee-onder-één kap.
Het ruimtegebruik is intensief. Dit geldt zowel voor de grootte van de kavels als de
omvang van het openbaar gebied. De uitbreidingsmogelijkheden van de woningen zijn
derhalve beperkt. De uitbreiding heeft zowel aan de voor- als achterzijde een relatief groot
effect op de ruimtelijke omgeving. Dit betekent dat een zorgvuldige benadering van deze
uitbreidingen en/of vernieuwingen noodzakelijk is.
2.6.5.2 Waarden, niveaus en criteria traditionele blokverkaveling
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor traditionele blokverkavelingen.
Toch zijn wijzigingen aan de woningen in het algemeen moeilijker inpasbaar en vooral
aan de tuinzijde kunnen deze ongewild op de voorgrond treden. Zelfs ondergeschikte
ingrepen als erfafscheidingen, verhardingen, carports en schuurtjes kunnen het beeld
snel verstoren als er niet zorgvuldig mee wordt omgegaan. Goede voorlichting en
vooral goede standaardoplossingen zijn zeer aan te bevelen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 101
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.6.5.3 Matrix toetsingskader traditionele blokverkaveling
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.6.6 Individuele woningbouw
2.6.6.1 Beschrijving individuele woningbouw
Slechts een beperkt deel van Den Dungen wordt getypeerd als individuele woningbouw.
Het merendeel van vrijstaande woningen is gerealiseerd in de gemengde
bebouwingslinten.
In Den Dungen is een drietal straten als zodanig te kwalificeren. Het merendeel van de
bebouwing bestaat uit één bouwlaag met kap, veelal van het type landhuis, herenhuis of
bungalow. Deze gebieden zijn in verschillende tijdsperioden gerealiseerd. Het
bebouwingsbeeld van de verschillende straten is overeenkomstig de aangrenzende buurt.
De vrijstaande woningen aan de Veldstraat e.o. zijn gebouwd in de stijl van de
aangrenzende buurt Tuinstraat. Een belangrijk deel van deze straat en een beperkt
deel van Groot Grinsel en de Jonkheer van Rijckevorselstraat bestaat overwegend uit
vrijstaande bebouwing op vaak ruime kavels in een open structuur. De stijl, kleur en
materialisering sluiten goed aan bij het omliggende bebouwingsbeeld. Door de
strakke verkaveling is - ondanks de vormverschillen - toch een herkenbare, duidelijke
bebouwingsstructuur gerealiseerd;
De vrijstaande bebouwing aan het Kampsveld is gebouwd in de sfeer van de buurt
Pastorijakker, slingerende en gebogen wegen gesitueerd in een kleinschalige
structuur. De kavels zijn ruim, maar door het bosachtige groen tot op de kavels heeft
het gebied een besloten karakter. Het openbaar gebied is besloten en ingericht als
woonerf. De stijl, kleur en materialisering van deze bebouwing sluiten goed aan bij het
omliggende bebouwingsbeeld;
Het Tennispad is gerealiseerd in de jaren negentig los van de achterliggende buurt
Tuinstraat. In de bebouwing is aansluiting gezocht bij het aangrenzende buitengebied.
Op ruime kavels zijn zorgvuldig vormgegeven landhuizen gerealiseerd, met
architectonische detailverwijzingen naar architectuurstijlen van weleer. Het
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 102
bebouwingsbeeld is ordelijk en past zich zonder moeite in de omgeving ondanks de
beperkte omvang.
2.6.6.2 Waarden, niveaus en criteria individuele bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de individuele bebouwing.
De gebieden in Den Dungen zijn alle voldoende ruim of in een ruime groene setting
geplaatst dus minder kwetsbaar. Ook de aansluiting bij de direct omgeving is van
belang. De gebieden vormen er een geheel mee een aangename doorbreking van het
eenvormige bebouwingsbeeld.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.6.6.3 Matrix toetsingskader individuele bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 103
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.6.7 Bedrijventerrein Het Schild
2.6.7.1 Beschrijving bedrijventerrein Het Schild
“Het Schild” is een kleinschalig bedrijventerrein aan de rand van de kern. Het gebied is
gesitueerd uit het zicht van de doorgaande wegen en het landschap. Het gebied heeft een
open karakter tegen een groen decor van houtwallen en er is een grote variëteit aan
bedrijvigheid.
De panden zijn maximaal circa 6 meter hoog in een blokvormige architectuur. De panden
hebben veelal een beperkte architectonische kwaliteit. Het kleuren en materialen zijn
divers, waardoor een zeer gevarieerd beeld is ontstaan.
De openbare ruimte bestaat voornamelijk uit straten en verharding. Er is weinig openbaar
groen. Aan de randen en op privé-terreinen – aan de zijde Litserstraat – is hoger opgaand
groen als erfafscheiding opgenomen. Een bedrijventerrein geeft al snel een rommelige
indruk door diverse afrasteringen, buitenopslag en niet altijd even subtiele
reclame-uitingen. De bebouwing verspringt over het algemeen sterk en de diversiteit in
kleur en materiaal hebben meer invloed op het straatbeeld dan bijvoorbeeld de
gevelindeling.
2.6.7.2 Waarden, niveaus en criteria bedrijventerreinen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de bedrijventerreinen.
Vooral hoofdkleur, materiaal en geleding in hoofdzaak zijn van belang, evenals
reclames, afrasteringen en de inrichting van voorterreinen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende bouwdeel als criterium, in tweede
instantie het complex en in derde instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.6.7.3 Matrix toetsingskader bedrijventerreinen
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuur
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 104
maat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Straatgerichte gevelsstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
de nabije omgeving
2.6.8 Scholen/Instituten/Bijzondere bebouwing
2.6.8.1 Beschrijving scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Aan de rand van het historische dorpsgebied ligt het zorgcentrum De Donk aan de
Litserstraat. Het complex omvat een hoofdgebouw, een aantal bijgebouwen en een
zestiental aanleunwoningen. Het hoofdgebouw, drie lagen met een platdak, is eind
zestiger jaren gerealiseerd. Geheel in de stijl van die tijdsperiode heeft de bebouwing een
moderne, sobere uitstraling. Een orthogonale vormentaal en het ontbreken van aansluiting
bij de historische omgeving kenmerken de tijdsgeest. De overige bebouwing sluit zich aan
het architectuurbeeld van het hoofdgebouw en vormt in die zin een samenhangend geheel,
dat op zichzelf staat.
Het onbebouwde gebied is nagenoeg volledig verhard met weinig groen. Daardoor is de
confrontatie met de historische omgeving en kleinschalige structuur hard. Er zijn concrete
plannen om het gebouw te vervangen.
2.6.8.2 Waarden, niveaus en criteria scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor scholen, instituten, bijzondere bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de eigen omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 105
2.6.8.3 Matrix toetsingskader scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Eigen erfindeling
Individuele architectuurmaat en schaal passend in eigen omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
eigen omgeving
2.6.9 Park/Groengebieden/Sportterrein
2.6.9.1 Beschrijving park/groengebieden/sportterrein
Aan de randen van de kern bevinden zich een tweetal sportcomplexen en een
begraafplaats. In de meeste gevallen is de bebouwing ondergeschikt aan het groen en de
open ruimte. Het betreft veelal kleinschalige bebouwing ten behoeve van de
sportactiviteiten en facilitaire voorzieningen. Eén bouwlaag met platdak of flauwe kap
omgeven door groen hebben weinig of geen invloed op de uitstraling van het gebied.
2.6.9.2 Waarden, niveaus en criteria groengebieden en sportvelden
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor groengebieden en sportvelden.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 106
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.6.9.3 Matrix toetsingskader groengebieden en sportvelden
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Groen park of sport
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving
2.6.10 Monumenten Den Dungen
De volgende gebouwen zijn als Rijksmonument aangemerkt en zijn derhalve beschermd
middels de Monumentenwet.
Adres Kern ObjectBosscheweg 20 Den Dungen boerderijBosscheweg 24 Den Dungen boerderijBosscheweg 30 Den Dungen boerderijFlaas 2 Den Dungen boerderijGrinsel 1 Den Dungen R.K. pastorieGrinsel 3 Den Dungen dorpswoningGrinsel 71 Den Dungen boerderijGrinsel 77 Den Dungen boerderijGrinsel 83 Den Dungen boerderijGrinsel 84-86 Den Dungen woonhuisHeilig Hartplein 1 Den Dungen R.K. Kerk Jacobus de
MeerdereHoogstraat 91a Den Dungen molen “De Pelikaan”St. Jacobusstraat 7 Den Dungen boerderijMaaskantje 14 Den Dungen woonhuis + koetshuisPaterstraat 38-40 Den Dungen boerderijPaterstraat 39 Den Dungen boerderijPaterstraat 63 Den Dungen boerderijSpurkstraat 49 Den Dungen boerderijSpurkstraat 60/62/62a Den Dungen boerderijSpurkstraat 68 / Waterstraat 1
Den Dungen boerderij
Spurkstraat 70 Den Dungen boerderijSpurkstraat 76 Den Dungen boerderijSpurkstraat 78a Den Dungen boerderijBeemdweg 1 afgebroken boerderij
De volgende gebouwen en/of bouwwerken zijn als gemeentelijke monument aangemerkt
en zijn derhalve beschermd middels de gemeentelijke monumentenverordening.
AdresDe kapel aan de BosschewegDe schutskooi aan de Bosscheweg
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 107
Bosscheweg 1Bosscheweg 2Bosscheweg 39-39ABosscheweg 60-60ABramerslandstraat 1-3Bramerslandstraat 5Bramerslandstraat 27Donksestraat 19Flaas 3Flaas 5Flaas 7Mgr. Godschalkstraat 2 / Grinsel 15-17Bramerslandstraat 176-19De begraafplaats aan de GrinselGrinsel 19-23Grinsel 58Grinsel 60Het beeld op het Heilig HartpleinHoogstraat 78-80Hooidonk 6Hooidonk 8-10Hooidonk 13Litserstraat 12-14/ Jhr. Van Rijckevorselstraat 1Litserstraat 13Maaskantje 1Maaskantje 40Maaskantje 57Maaskantje 70Moerschot 76Nieuwlandweg 2Het dijksluisje aan de PoeldonksedijkSpekstraat 3Spurkstraat 52Spurkstraat 64A-64BWoudseweg 31Zandstraat 2-4
2.6.10.1 Waarden, niveaus en criteria monumenten
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze gelden ook als criteria
bij beoordeling voor welstand.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar historische kenmerken, het
hoofdgebouw en de omgeving.
Voor deze gebouwen geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische
kenmerken om speciale aandacht vragen. Daarbij gaat het om alle zijden van het
gebouw(en). Ook aan de achterzijde is de toetsing bijzonder.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 108
2.6.10.2 Matrix toetsingskader monumenten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: bijzonderToetsingscriteriaomgeving Zie betreffend deelgebied.maat en schaal In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingvorm en gebaar In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingstijl en detail In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingmateriaal en kleur In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijving
2.6.11 Ontwikkelingsgebied
Aan de noordzijde van de kern ligt een gebied waar zich nog enkele ontwikkelingen zullen
voordoen.
Achter de bebouwing aan de Litserstraat wordt een gebied ontwikkeld met een aantal
vrijstaande woningen. Een recent opgesteld bestemmingsplan en een beeldkwaliteitplan
stellen hierbij de kaders.
Aansluitend wordt rond het voormalige sportcomplex Jacobskamp eveneens een
woongebied ontwikkeld. Een bestemmings- en beeldkwaliteitplan zijn hiertoe inmiddels
vastgesteld.
2.6.12 Beeldkwaliteitplannen
Voor de kern Den Dungen zijn de volgende beeldkwaliteitplannen vastgesteld, en te
beschouwen als aanvulling op het reguliere welstandsbeleid.
Beeldkwaliteitplan Grinsel Triestpad lll, vastgesteld 10-04-2008.
Beeldkwaliteitplan Jacobskamp, vastgesteld 09-07-2011
Beeldkwaliteitplan Hooidonk, vastgesteld 17-03-2011
Zie bijgaande afbeelding voor de exacte ligging en begrenzing van de gebieden, waarvoor
de beeldkwaliteitplannen gelden.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 109
2.7 Berlicum
2.7.1 Algemeen
2.7.1.1 Beschrijving Berlicum
De huidige structuur van de kern Berlicum is ontstaan op de droge hooggelegen
rivierduinen aan de oostoever van het beekdal van de Aa, een beekdalnederzetting.
Oorspronkelijk is Berlicum een akkerdorp, ontstaan op een donk rond een driehoekig
plein. Op de overgang van droge akkergronden en natte weidegronden groeiden
langzamerhand een lintvormig dorp. De huidige lintvormige structuur van de Hoogstraat is
pas ontstaan vanaf de 19de eeuw, voorheen liep het belangrijkste lint in meer oostelijke
richting over onder meer het Braakven. In de huidige situatie is het echter niet langer
herkenbaar.
De boerderijcomplexen liggen van oudsher aan het lint. Haaks op deze lintstructuur staan
wegen die naar de natte weidegronden en het naar het Aa-dal voeren. Hierdoor ontstaat
een soort ruggengraatstructuur, die tot op heden nog herkenbaar in Berlicum is.
Rondom de kerk, centraal gelegen aan het huidige Raadhuisplein – op het voormalige
gemeenschappelijke plein – ontwikkelde zich een buurt met boerderijen en
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 110
ambachtsbedrijven met daarom heen een gehuchtenkrans van kleine agrarische
nederzettingen. De langgerekte bewoning ontwikkelde zich vanuit het Raadhuisplein in
beide richtingen uit, door onderwaterzetting verdween echter de bebouwing in noordelijke
richting. Hierdoor is het historische centrum aan de noordzijde van de huidige kern
gelegen.
Na de tweede wereldoorlog heeft men op grote schaal gewerkt aan een nieuw
dorpscentrum, centraal gelegen binnen de huidige kern. De woninguitbreiding zijn in de
afgelopen decennia evenwichtig rond dit nieuwe centrum gerealiseerd aan beide zijden
van de oude linten.
2.7.1.2 Deelgebieden
historische bebouwingslinten;
gemengde bebouwing;
tuinwijk/tuindorp;
traditionele blokverkaveling;
thematisch bebouwing;
individuele woningbouw;
bedrijventerrein;
centrumgebied;
scholen/instituten/bijzondere bebouwing;
park/groengebieden/sportterrein.
2.7.2 Historische bebouwingslinten
In Berlicum is een aantal bebouwingslinten of delen daarvan duidelijk herkenbaar in de
structuur.
De Hoogstraat (overgaand in het Raadhuisplein) is een authentiek historisch lint, waar
kern zich vanaf het begin van de 19de eeuw langs ontwikkeld heeft. En vormt ook nu nog
de centrale as van Berlicum. De bebouwing is bestaat nagenoeg volledig is historische
bebouwing – woonhuizen (met bedrijfsruimten), notarishuis, raadshuis, kerkelijke
gebouwen en voormalige langgevelboerderijen en landarbeiderswoningen. Het openbaar
gebied is ruim en authentiek en wordt begeleid door hoogopgaande bomen. Ter hoogte
van het raadhuis is een driehoekige pleinvormige ruimte gelegen, die de historische
oorsprong van Berlicum vormt.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 111
Het waardevolle historische centrum van Berlicum aan het centrale lint.
Langgevelboerderij aan het historische lint Kerkwijk
Kerkwijk(overgaand in De Ploeg) is van oudsher een uitloper van de Hoogstraat.
Ondanks enkele vernieuwingen en inbreidingen in latere perioden heeft het lint nog een
sterk historisch karakter. Het lint heeft nog
enkele zijwegen - Torenstraat, Beekstraat en de Oude Ploeg – die de verbinding met de
landbouwgronden vormden (ribben van de ruggengraatstructuur). Aan de Oude Ploeg is
nog een herkenbare driehoekige plaatse uit de 13de eeuw gelegen. De bebouwing bestaat
hoofdzakelijk uit historische woonhuizen en langgevelboerderijen, landarbeiderswoningen
en enkele bijzondere, authentieke panden – de kerk met pastorie, een basisschool en het
gemeenschapshuis.
Het lint Westakkers vormt een uitloper van het lint Kerkwijk naar het voormalig landgoed
Seldensate. Aan het lint zijn enkele historische boerderijen gelegen met ruime erven. Het
lint heeft een smal profiel en de bebouwing wordt afgewisseld met (voormalige)
landbouwgrond. Recent zijn enkele nieuwe woningen aan het lint toegevoegd, welke in
stijl zorgvuldig in het lint zijn ingepast. Het oprukkende bedrijventerrein de Ploeg vormt
echter een bedreiging voor de kleinschalige structuur van het lint.
Een oostzijde van het lint Braakven, dat parallel aan de Hoogstraat heeft het historische
karakter weten te behouden. Enkele langgevelboerderijen worden afgewisseld met
agrarische bouwlanden. Het lint heeft een open structuur en heeft nog een duidelijke
relatie met het landschap.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 112
2.7.2.1 Waarden, niveaus en criteria historische bebouwingslingen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de historische bebouwingslinten.
De oorspronkelijke bebouwingslinten van Berlicum zijn waardevolle, beeldbepalende
elementen en hebben een hoge belevingswaarde. Aan het beeld is de
ontstaansgeschiedenis binnen de oorspronkelijke landschappelijke omgeving te
herkennen. Dit komt tot uitdrukking in het oorspronkelijke karakter, functie en
bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gegroeid en gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen.
Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met historische kenmerken wordt daarop
gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.7.2.2 Matrix toetsingskader historische bebouwingslinten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.7.3 Gemengde bebouwing
2.7.3.1 Beschrijving gemengde bebouwing
Aansluitend op de historische structuren is men in latere perioden, met name begin 20e
eeuw, enkele verbindingswegen naar het achterland (akkerland of weidegronden) lopen, in
een geleidelijk tempo gaan bebouwen. Dit blijkt onder meer uit de diversiteit aan
stedenbouwkundige en architectonische principes. Dikwijls zijn deze linten in laatste
decennia nog eens verdicht op vrijkomend erf van opgeheven boerderijcomplexen. De
gemengde bebouwingslinten worden betreffen:
Het Burgemeester Godschlaxplein overgaand in de Beekveld tot aan de Runweg aan
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 113
de westzijde van Berlicum;
De Werststeeg en het aangrenzende gebied rond de Braakven met de straten
Doornhoek, Jupiterstraat en een deel van de Oude Pastorieweg. Dit gebied aan de
oostzijde van de kern is een bonte verzameling van stijlen en typologieën in een 'losse'
structuur. Met name dit gebied aan rond het Braakven is als een verdichting tussen het
lint van de Hoogstraat en het voormalige lint Braakven in de richting van het buitengebied,
ontstaan. In latere perioden is het gebied omsloten door nieuwe uitbreidingen.
Daarnaast heeft een enkel bebouwingslint in de loop der tijd haar authentieke historische
karakter deels verloren door sterk afwijkende verdichting in de open ruimtes en/of
nieuwbouw ter vervanging van historische panden. Het betreft:
de Milrooijseweg vanaf de Ploeg tot aan de groene geledingszone tussen Berlicum en
Middelrode. Met name door de ontwikkeling van het bedrijventerrein De Ploeg heeft het
lint veel van haar karakter verloren, echter ook functieverandering in historische panden
heeft geleid tot een minder historische uitstraling.
Gemengd bebouwd gebied rond het Braakven.
De bebouwing stamt uit verschillende perioden met als gevolg een diversiteit aan stijlen,
kleuren en materialen. Het merendeel van de bebouwing bestaat uit vrijstaande woningen
of twee-onder-één kappers op ruime kavels. Kenmerkend voor deze gebieden zijn de
maat, schaal en vormverschillen. Goothoogtes, nokrichting en bouwlagen zijn per gebouw
verschillend. Maar ook op deel en detailniveau springen de verschillen in het oog, zoals
gevelindeling en stijlelementen. De wegen hebben een smal profiel en worden begeleid
door volgroeide bomen. De combinatie van een ruime voortuin en openbaar groen leidt tot
een groene uitstraling.
2.7.3.2 Waarden, niveaus en criteria gemengde bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de gemengde bebouwing.
Voor de ruimtelijke beleving van Berlicum zijn de gemengde bebouwingslinten mede
bepalend. Zij dragen bij tot een geleidelijke overgang naar het omliggende landschap
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 114
en vormen de entree tot de kern.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving is immers ook gevarieerd.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, gericht op versterking en beheer van
bestaande kwaliteiten. Daarbij gaat het vooral om de in het zicht komende zijden.
Aan de achterzijde geldt alleen de excessenregeling.
2.7.3.3 Matrix toetsingskader gemengde bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Aandachtspuntenmaat en schaal Overeenkomstig de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.7.4 Tuinwijk/tuindorp
2.7.4.1 Beschrijving tuinwijk/tuindorp
De tuindorpen richtten zich op de ontwikkeling van sociale woningbouw. In Berlicum heeft
een geconcentreerde ontwikkeling plaatsgevonden op de hoek Veedijk en Nederhof en op
de hoek Oegstgeestestraat Sassenheimseweg.
Het betreffen typische arbeiderswoningen. Deze bebouwing bestaat uit kleine rijtjes of
twee-onder-één kappers, veelal in één bouwlaag met kap (zadeldak). De verkaveling is
ruim. Vooral aan de achterzijde van de woningen komen diepe achtertuinen voor. Deze
vervulden vroeger en ten dele ook nu de functie van moestuin. De detaillering van de
gevels is eenvoudig. De gevels hebben een overwegend gesloten karakter, gemetselde
muren, en bestaan uit baksteen en dakpannen in een overwegend rood/oranje tint. Het
ensemble aan de Veedijk en Nederhof zijn in samenhang ontwikkeld met een binnen hof
en toegangspoort.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 115
Het tuindorp-ensemble aan de Nederhof met het poortgebouw halverwege de rij.
Door het incidentele karakter komt het volledige sfeerbeeld van het tuindorp niet tot haar
recht. Echter het karakter van het openbare gebied is sterk overeenkomstig de inrichting
van de openbare ruimte in tuinwijken. Daarnaast is het architectuurbeeld is dermate sterk
en afwijkend dat het afzonderlijk dient te worden getypeerd.
2.7.4.2 Waarden, niveaus en criteria tuinwijk/tuindorp
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de tuindorpen.
De waarde wordt als hoog gekwalificeerd. Het eenduidige architectuurbeeld en
sfeerbepalende details ook van bijgebouwen, schuttingen e.d. spelen een belangrijke
rol voor het beeld.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel overeen te
stemmen met de planmatige historische kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische kenmerken
om speciale aandacht vragen. Vooral bij wijzigingen aan bestaande gebouwen met
historische kenmerken wordt daarop gelet. Daarbij gaat het om de in het zicht komende
zijden.
Aan de achterzijde vindt reguliere toetsing plaats.
2.7.4.3 Matrix toetsingskader tuinwijk/tuindorp
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: regulierToetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt,
planmatige architectuurmaat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurt
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 116
vorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw in overeenstemming met de planmatige architectuur Wijzingen overeenkomstig de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren als baksteen, keramische pan, of hout in gedekte of traditionele tinten. Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken.
2.7.5 Traditionele blokverkaveling
2.7.5.1 Beschrijving traditionele blokverkaveling
Het merendeel van de uitbreidingen is opgezet volgens het principe van de
“blokverkaveling”. De ontwikkelde buurten hebben echter onderling een verschillend
karakter. Dit wordt met name bepaald door de tijdsperiode van realisering en de in die
periode gehanteerde vormprincipe ten aanzien van stedenbouw en architectuur. In deze
paragraaf worden de vier te onderscheiden gebieden – Pastoor van den Boomstraat e.o.,
Diananstraat-Neptunusstraat, Beekveld, Westakkers –beschreven.
De buurt Pastoor van den Boomstraat e.o. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart)
is gerealiseerd in verschillende tijdsperioden, begin zestiger jaren tot begin zeventiger
jaren. De buurt is gebouwd achter het historische lint Kerkwijk tussen de twee
verbindingswegen Werststeeg en de Beekstraat. De buurt is geleidelijk ontstaan vanaf het
lint naar het buitengebied Het tijdsverloop is duidelijk waarneembaar in deze richting. Het
gebied heeft een open en orthogonale structuur. De woningtypen zijn door elkaar heen
gebouwd, mede als gevolg van een langere ontwikkelingsperiode.
In het gebied Pastoor van den Boomstraat e.o. zijn accentverschillen in opbouw en
architectuur terug te vinden:
Ten zuiden van en aan de Pastoor van den Boomstraat komen hoofdzakelijk
rijenwoningen (in rode tinten) afgewisseld met enkele geschakelde en vrijstaande
woningen. Het gebied is ordelijk verkaveld met kleine percelen. Het profiel daarentegen is
ruim van opzet. Op enkele plaatsen is het profiel verruimd om groene plekken in de wijk te
creëren, indien het aangrenzende lint hiertoe mogelijkheden biedt.
In het gebied ten noorden van de Pastoor van den Boomstraat zijn hoofdzakelijk
geschakelde woningen in korte rijen gerealiseerd (in zandkleurige tinten). Daarnaast zijn
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 117
aan de koppen van de rijen, nabij het buitengebied enkele vrijstaande woningen gesitueerd
en aan midden in de wijk enkele bejaardenwoningen in één laag met kap. Beide
overeenkomstig de stijl van de wijk. Het principe van de blokverkaveling is hier strak
toegepast en de verkaveling is ruim. De structuur is ordelijk en orthogonaal lange
rechtsstanden worden voorkomen door kleine verspringingen in de verkaveling. Het profiel
heeft een ruim en open karakter.
In het gebied komt één bebouwingsaccent voor, het betreft een kinderopvang. De school
vormt een duidelijk ruimtelijk accent, door afwijking in bebouwing en de groene situering.
De kinderopvang vormt het bebouwingsaccent in de wijk.
Door de ordelijke opbouw hebben eventuele uitbreidingen van de woningen een relatief
beperkt effect op de ruimtelijke omgeving. Wel geldt dat aan de voorzijde een zekere
eenvormigheid gewenst is. Immers, een kenmerk van deze traditionele opbouw is de
overeenkomstige vormgeving van het openbaar gebied en van de aangrenzende
bebouwing.
De woonbuurt Dianastraat Neptunusstraat. (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart)
is grotendeels gerealiseerd in de zeventiger jaren. Met uitzondering van de bebouwing aan
de Oude Pastorie, welke gerealiseerd is in het begin van de jaren tachtig, en enkele
panden aan het Braakven van eind jaren zestig. De buurt is gebouwd tussen het
historische lint Hoogstraat en het voormalige lint Braakven. In overeenstemming met het
tijdsbeeld van deze periode werd een meer kleinschalige structuur nagestreefd. Korte
rechtstanden, gebogen straten en een besloten profiel kenmerken de verkaveling. Het
openbaar gebied is een sober woonerf.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 118
Het ruimtegebruik is intensiever, door de beperktere omvang van de kavels en het
openbare gebied. De uitbreidingsmogelijkheden van de woningen zijn derhalve beperkt. De
uitbreiding heeft zowel aan de voor- als achterzijde een relatief groot effect op de
ruimtelijke omgeving. Het (openbaar) groen is op relatief beperkte schaal aanwezig en
mist voldoende kracht om eventuele uitbreidingen te relativeren. Dit betekent dat een
zorgvuldige benadering van deze uitbreidingen en/of vernieuwingen noodzakelijk is.
De buurt Beekveld (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is gerealiseerd tussen
twee uitwaaierende oude bebouwingslinten – Hoogstraat en Beekveld – en de Runweg,
gerealiseerd eind zeventiger en begin tachtiger jaren. In het gebied zijn met name
geschakelde en vrijstaande woningen gebouwd afgewisseld met een enkele korte rijen.
De opzet volgt de kenmerken van een woonervenplan. Er is gestreefd naar korte
rechtstanden, teneinde de rijsnelheden van het autoverkeer te beperken. De openbare
ruimte heeft een besloten karakter echter met ruim groen.
Door het kleinschalige karakter van het gebied en de verspringende verkaveling is het
straatbeeld gevoelig voor verbouwingen en uitbreidingen van de woningen. Deze kunnen
het straatbeeld maken en breken. Bijzonder aandacht is gewenst voor de vormgeving van
erfafscheidingen op plaatsen waar de zij- en achtertuinen grenzen aan het openbaar
gebied. Deze bouwkundige elementen kunnen mede het straatbeeld bepalen.
Het gebied Westakker (exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart) is gebouwd tussen
het oude lint – Sassenheimseweg – en het beekdal van de Aa. Het gebied is deels
ontwikkeld in de periode eind zeventiger begin tachtiger jaren (ten zuiden van de
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 119
begraafplaats) en een deel in de negentiger jaren (ten noorden van de begraafplaats).
Het gebied ten zuiden van de begraafplaats heeft een kleinschalige structuur het
uitgangspunt voor de verkaveling gevormd, conform het tijdsbeeld. Het besloten karakter
en profiel en de inrichting van de openbare ruimte in combinatie met de korte
rechtstanden zijn nauw verwant aan de kenmerken van het deelgebied 'woonerven'. Het
architectuurbeeld is echter overeenkomstig het rustige en sobere karakter van de
traditionele blokverkaveling. Voor- en achterkant confrontaties worden voorkomen middels
het vernuftig inpassen van driehoekige groene pleintjes. Geschakelde woningen worden
afgewisseld met korte rijen en enkele vrijstaande woningen.
Het gebied ten noorden van de begraafplaats heeft eveneens een kleinschalige structuur.
Door het inpassen van diverse natuurlijke lijnen en vele doodlopende wegen is de
structuur nauw verwant aan de woonervenstructuur. Het architectuurbeeld is
overeenkomstig blokverkavelingswijken uit de jaren negentig. Voor en
achterkantconfrontaties worden voorkomen door een zorgvuldige verkaveling. De
(projectmatige) vrijstaande woningen worden afgewisseld door met projectmatige
ontwikkelde blokken geschakelde woningen en korte rijen.
In beide gebieden is het ruimtegebruik is intensief. Dit geldt zowel voor de grootte van de
kavels als de omvang van het openbaar gebied. De uitbreidingsmogelijkheden van de
woningen zijn derhalve beperkt. De uitbreiding heeft zowel aan de voor- als achterzijde
een relatief groot effect op de ruimtelijke omgeving. Dit betekent dat een zorgvuldige
benadering van deze uitbreidingen en/of vernieuwingen noodzakelijk is.
2.7.5.2 Waarden, niveaus en criteria traditionele blokverkaveling
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor traditionele blokverkavelingen.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 120
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.5.3 Matrix toetsingskader traditionele blokverkaveling
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier; achterzijde: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteria
omgeving Planmatige buurt Planmatige architectuur
maat en schaal Overeenkomstig maat en schaal van de buurtvorm en gebaar Architectonische eenheid in vorm en gebaar
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels met eenvoudige basisindeling
stijl en detail Nieuwbouw passend bij de planmatige architectuur Wijzingen passend bij de stijl van het hoofdgebouw
materiaal en kleur Materialen en kleuren passend in omgeving Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvlakken.
2.7.6 Individuele woningbouw
2.7.6.1 Beschrijving individuele woningbouw
Een aantal gebieden in de kern van Berlicum zijn te typeren als individuele woningbouw.
Daarnaast zijn er nog een aantal stroken vrijstaande woningen die in vormentaal en
architectonische expressie sterk afwijken van aangrenzende gebieden. Het karakter van
de individuele woningbouw verschilt per buurt. Dit levert in stijl, kleur en materiaal een
divers beeld op.
In Berlicum komen een tweetal buurten met hoofdzakelijk individuele woningbouw voor –
Kasteel ter Aalaan e.o. en de Sportlaan e.o.. Het merendeel van de bebouwing bestaat uit
één bouwlaag met kap, veelal van het type landhuis, herenhuis of bungalow met plat dak.
Deze woonbuurten zijn verschillende tijdsperioden gerealiseerd.
Het gebied Kasteel ter Aalaan e.o. kenmerkt zich door riante kavels omgeven door
royaal groen in een bosachtige sfeer. De bebouwing (architectuur) is op de achtergrond
aanwezig, mede door de situering. Het straatbeeld wordt derhalve in beperkte mate
bepaald door de bebouwing. Het architectuurbeeld in deze buurt is ingetogen en sober,
overeenkomstig de ontwikkelingsperiode van begin jaren zeventig. De bebouwing bestaat
hoofdzakelijk uit bungalows met een platdak met weinig architectonische expressie. Het
openbare gebied heeft een informeel en besloten karakter. Een bijzonder ensemble –
oude boerderij en en pastorie – vormen de restanten van een landbouw voorbeeldbedrijf
aan de Bleijendaalseweg, die haar oorsprong vindt in de 11de eeuw. Bijzonder aandacht in
geval van ver(nieuw)bouw is noodzakelijke en wordt afgedwongen middels de
gemeentelijke monumentenverordening.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 121
Het gebied Kasteel ter Aalaan heeft een besloten,
maar ruim en groen karakter.
De individuele woningbouw aan de Sportlaan e.o. heeft in de loop der tijd vertakt door de
wijk Westakkers en Beekveld. De bungalows aan de Sportlaan hebben qua
architectonische expressie en stedenbouwkundig beeld hetzelfde karakter als de Kasteel
ter Aalaan. Met uitzondering van de bosrijke omgeving, echter wel royaal in het groen. Het
gebied heeft zich langzaam aan vertakt langs de Westerbroek en de Egge e.o., de
Clarissen- en bevershoeve, de Kelwis e.o. en in de jaren negentig langs de Toge en de
Kremer (voor exacte begrenzing zie deelgebiedenkaart). Deze vertakkingen kenmerken
zich door een kleinschalige structuur van slingerende en gebogen wegen. De kavels zijn
minder ruim en de bebouwing is meer divers. Verschil in vormentaal, hoogte, kleur en
materialisering bepalen het straatbeeld van het gebied, hier en daar genuanceerd met
ruim groen. De inrichting van het openbaar gebied als woonerf geeft het een besloten
karakter.
Een aantal stroken bebouwing aan het Braakven en de Beekstraat-Groeskant hebben
een afwijkend karakter ten opzichte van de aangrenzende buurten en worden getypeerd
als individuele woningbouw. Aan het Braakven – tussen de Apollostraat en de Veedijk -
betreft het een strook aan de zuidzijde van de straat. De bebouwing bestaat hoofdzakelijk
uit bungalows in één bouwlaag met een kap, van het type landhuis. De woningen zijn
gerealiseerd in de jaren zeventig en hebben en sobere en degelijk uitstraling. De straten
Groeskant en Beekstraat zijn gerealiseerd in de jaren zeventig en tachtig. De woningen
hebben veelal een afwijkende uitstraling en vormgeving op ruime kavels. Verschillen in
bouwhoogte, kapvorm, bouwstijl, kleur en materialisering resulteren in een divers
straatbeeld.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 122
2.7.6.2 Waarden, niveaus en criteria individuele woningbouw
Als er voldoende ruimte tussen de panden aanwezig is, wordt de afwisseling in kleur- en
materialisering of vormentaal als prettig ervaren. Het groen is in ruime maat aanwezig en
relativeert verschillen in architectuur. Het gebied Kasteel ter Aalaan en de bebouwing aan
de Sportlaan zijn als zodanig te kwalificeren. Indien de kavels aan de krappe kant zijn en
de ruimten tussen de woningen minimaal, werkt de diversiteit in het bebouwingsbeeld
eerder negatief. En kan een verrommeling van het straatbeeld ontstaan. De bebouwing in
Westakkers uit de jaren negentig neigt sterk deze kant op. De overige gebieden bevinden
zich in het ruime tussengebied. De gebieden zijn voldoende ruim of in een ruime groen
setting geplaatst.
2.7.6.3 Waarden, niveaus en criteria individuele bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de individuele bebouwing.
De kwaliteit is sterk afhankelijk van de verhouding tussen de maat van de kavel en de
bebouwing. Ruime groene gebieden zijn dan ook minder kwetsbaar dan compactere
gebieden.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.6.4 Matrix toetsingskader individuele bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per pand
Kappen vergelijkbaar met omgeving Straatgerichte gevels
stijl en detail Nieuwbouw in één stijl Wijzingen passend bij het hoofdgebouw
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren Geen grote spiegelende of fel gekleurde gevelvakken
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 123
2.7.7 Thematische bebouwing
2.7.7.1 Beschrijving thematische bebouwing
In Berlicum zijn in het afgelopen decennia een tweetal inbreidingslocaties gerealiseerd -
aan het lint Kerkwijk en aan de Runweg. Daarnaast wordt aan de noordoostzijde van de
kern een uitbreidingslocatie ontwikkeld (tussen het Schuurkerkpad, de Koolhof en de
Wambergsebeek.
Inbreidingslocaties worden ontwikkeld op stukken grond die vrijkomen door verlies van
functie. De bebouwing aan het historische lint Kerkwijk is gerealiseerd op de locatie van
het oude parochiehuis. De bebouwing is marktconform en krijgt een duidelijk imago mee,
dat ondermeer naar voren komt in een uitgesproken architectonische en
stedenbouwkundige uitstraling. In kleinere kernen betreft het vaak de realisatie van één of
enkele appartementencomplexen in drie tot vijf bouwlagen. In reactie op de monotone en
sobere architectuur van de afgelopen decennia, heeft de nieuwe bebouwing een frisse en
gevarieerde uitstraling. In Berlicum betreft het beide appartementencomplexen. Het
complex, drie bouwlagen met plat dak, aan de Kerkwijk is gebouwd in het historische lint
en is zorgvuldig in deze structuur ingepast. In de directe omgeving staan enkele andere
gebouwen die qua maat en schaal overeenkomen. De kleurstelling en vormgeving zijn
ingetogen met een passende expressie. Het gebouw vormt derhalve geen dissonant in
haar omgeving. Het complex aan de Runweg is tegen het meest recente deel van de wijk
Westakkers aangebouwd. De bebouwing - in vier bouwlagen met een flauwe kap – is in
een groene setting gepositioneerd met een kleurrijke en frisse uitstraling. Het complex is
goed gesitueerd als begeleiding van één van de belangrijkste toegangswegen naar het
centrum van Berlicum.
Zorgvuldig vormgegeven inbreidingslocaties aan het historische lint Kerkwijk.
Uitbreidingslocaties vanaf de jaren negentig zijn met een andere insteek dan voorheen
gerealiseerd. De woningnood is grotendeels achter de rug en men gaat meer
marktconform bouwen. Evenals in het geval van inbreidingslocaties vormt een duidelijk
imago in combinatie met een uitgesproken architectuurbeeld het uitgangspunt. De
architectuurthema's verschillen vaak per straat of blok, zoals in Berlicum. In de
verkavelingsopzet wordt in tegenstelling tot de wijken uit de jaren zeventig en tachtig weer
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 124
een heldere structuur en de scheiding van openbaar en privé nagestreefd. De grote lijnen
in de verkaveling grijpen vaak terug op de landschappelijke onderlegger of
cultuurhistorische waarden. De uitbreidingswijk van Berlicum is echter nog volop in
ontwikkeling en is derhalve deels aangemerkt als ontwikkelingslocatie.
Verschillende architectuurthema's worden naast elkaar gebouwd.
2.7.7.2 Waarden, niveaus en criteria thematische bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor thematische bebouwing.
De samenhang in de architectuur en de openbare ruimte alsmede de uitgesproken
architectuurthema's vormen een bijzondere kwaliteit.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
bij de planmatige kenmerken van de omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar het hoofdgebouw en de omgeving. Het
planmatige karakter van de omgeving dient hierbij wel als toetsingskader.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 125
2.7.8 Bedrijventerreinen
2.7.8.1 Beschrijving bedrijventerreinen
In Berlicum zijn twee kleinschalige bedrijventerreinen gelegen, beide aan de rand van de
kern. De terreinen zijn gesitueerd aan de zuidelijke en de westelijke toegangswegen tot
de kern. Het gebied Beekveld aan de Runweg en De Ploeg aan de Milrooijseweg en
Sassenheimseweg. Beide locaties liggen in het zicht en grenzen direct aan het open
landschap. De opzet van beide gebieden is desondanks besloten door de groene randen,
die de gebieden omzomen. Beekveld kent een open en heldere structuur, het gebied De
Ploeg daarentegen heeft ook intern een meer besloten karakter als gevolg van de
verweving met woonbebouwing. Op beide terreinen is een grote diversiteit aan
bedrijvigheid gevestigd.
Bedrijventerrein De Ploeg aan de zuidrand van Berlicum.
De panden zijn maximaal circa 6 meter hoog in een blokvormige architectuur, met plat
dak of een flauwe helling. De panden hebben voor het merendeel een beperkte
architectonische kwaliteit. Het kleurgebruik en de materialisering zijn divers, waardoor
een zeer gevarieerd beeld is ontstaan. Dit geldt met name voor Beekveld met haar open
interne structuur.
De openbare ruimte bestaat voornamelijk uit straten en verharding. Er is weinig openbaar
groen. Aan de randen en op de privé-terreinen, met name tegen het lint Beekveld en het
lint De Ploeg, is hoger opgaand groen als erfafscheiding gebruikt. Dit maakt de overgang
naar hert landschap minder hard. Een bedrijventerrein geeft al snel een rommelige indruk
door het gebruik van diverse, hoge afrasteringen, buitenopslag en niet altijd even subtiele
reclame-uitingen. De bebouwing verspringt over het algemeen sterk en de diversiteit in
kleur en materialisering bepaalt in grotere mate het straatbeeld dan bijvoorbeeld de
gevelindeling.
2.7.8.2 Waarden, niveaus en criteria bedrijventerreinen
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de bedrijventerreinen.
De bedrijventerreinen gelegen langs hoofdtoegangswegen springen direct in het oog.
Met name de kleur van de hoofdmassa en de geleding van de bebouwing zijn van
belang evenals de reclame-uitingen, afrasteringen en de inrichting van de voorerven.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 126
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende bouwdeel als criterium, in tweede
instantie het complex en in derde instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang. De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.8.3 Matrix toetsingskader bedrijventerreinen
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Individuele architectuurmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Straatgerichte gevelsstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
de nabije omgeving
2.7.9 Centrumgebieden
2.7.9.1 Beschrijving centrumgebieden
In Berlicum is rondom het Mercuriusplein in de jaren zeventig een nieuw dorpscentrum
voor de kern gecreëerd, los van historische centrumgebied rond het Raadhuisplein. Het
gebied omvat een winkelcentrum, een aantal grote appartementengebouwen,
verzorgingshuis Berlerode, een historische kerk, onderwijsvoorzieningen en
sportvoorzieningen. Deels net buiten het centrumgebied en in de deelgebiedenkaart aan
gemerkt als bijzondere bebouwing.
Het Mercuriusplein vormt het huidige centrum van de kern.
Het gebied, met name aan het Mercuriusplein, vormt een dissonant aan het historische
lint. De bebouwing, in drie tot vier lagen met een kap, kent een moderne en sobere
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 127
uitstraling conform het tijdsbeeld. De opzet is ruim en open van karakter. De inrichting van
de openbare ruimte – volledig verharde parkeerplaats met weinig groen – kan deze
ingetogen en ietwat saaie uitstraling niet ondervangen. Het gebied ten zuiden van het
Mercuriusplein heeft een meer besloten karakter en past zich qua maat, schaal en
vormentaal beter in, in de historische omgeving. De cultuurhistorisch waardevolle kerk,
basisschool en pastorie bepalen het straatbeeld van dit gebied.
2.7.9.2 Waarden, niveaus en criteria centrumgebieden
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor de centrumgebieden.
De kwaliteit van het Mercuriusplein bepaalt in grote mate de uitstraling van de kern.
Reclame-uitingen en eventuele vernieuwingen aan de gevels van de
appartementencomplexen zijn belangrijk voor het beeld.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de gevarieerde omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende bouwdeel als criterium, in tweede
instantie het complex en in derde instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.9.3 Matrix toetsingskader centrumgebieden
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Planmatige buurt
Architectuur per projectmaat en schaal Passend bij de gevarieerde maat en schaalvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeel
Straatgerichte gevelsstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in
de nabije omgeving
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 128
2.7.10 Scholen/instituten/bijzondere bebouwing
2.7.10.1 Beschrijving scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Centraal in het dorp, tegenover de begraafplaats aan de Hoogstraat, is gestart met de
realisatie van een verzorgingshuis, c.q. huisvesting voor ouderen met een zorgvraag. Het
complex draagt qua maat en schaal bij aan het centrummilieu van Berlicum en aan de
Hoogstraat als de ruggengraat van het dorp. De kerk blijft als ruimtelijk hoofdmoment de
bindende factor in de bebouwingsopzet.
2.7.10.2 Waarden, niveaus en criteria scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor scholen, instituten, bijzondere bebouwing.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de eigen omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.10.3 Matrix toetsingskader scholen/instituten/bijzondere bebouwing
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)
Toetsingscriteriaomgeving Eigen erfindeling
Individuele architectuurmaat en schaal passend in eigen omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per
gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeel
materiaal en kleur Passende materialen en overwegend gedekte kleuren passend in eigen omgeving
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 129
2.7.11 Park/groengebieden/sportterrein
2.7.11.1 Beschrijving park/groengebieden/sportterrein
Het gebied ten westen van de Hoogstraat heeft echter wel een cultuurhistorisch belang
door de samenhang met de aangrenzende historische boerderijen. Het gebied ten oosten
van de Hoogstraat is de samenhang met de omgeving reeds verloren gegaan.
Op de begraafplaats aan de Sassenheimseweg is het beperkt tot faciliterende
voorzieningen. De begraafplaats is gelegen aan de doorgaande weg nabij het historische
lint.
Met name de omheining en Calvarieberg – onderstaande afbeelding hebben een waardevol
en authentiek karakter. De begraafplaats kan niet los worden gezien van het groengebied
aan de overzijde van de Sassenheimseweg met de waardevolle Mariakapel.
2.7.11.2 Waarden, niveaus en criteria park/groengebieden/sportterrein
Criteria worden altijd gehanteerd in combinatie met de beschreven kenmerken. Die
kenmerken worden beschreven die van waarde worden geacht. Deze vormen het
toetsingskader voor groengebieden en sportvelden.
Bij nieuwbouw gelden de eigen stijlkenmerken als criterium. Deze dienen wel te passen
in de groene omgeving.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het betreffende hoofdgebouw als criterium en in
tweede instantie de directe omgeving.
Als omgevingscriterium geldt speciaal de kleur van grote vlakken die in een groene
omgeving dienen te passen.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar gebouw en de omgeving. De
bestaande omgeving kent immers ook gevarieerde architectuur.
Voor dit gebied geldt een regulier toetsingsniveau, voldoende voor het behoud en beheer
van bestaande kwaliteiten. Bij wijzigingen aan bestaande gebouwen is de zichtzijde van
publiek belang.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 130
De achterzijde is welstandsvrij. Hier geldt alleen de excessenregeling.
2.7.11.3 Matrix toetsingskader park/groengebieden/sportterrein
Toetsingsniveau Zichtzijde: regulier, achter: welstandsvrij (excessenregeling)Toetsingscriteriaomgeving Groen park of sport
Individuele architectuurmaat en schaal passend in weidse omgevingvorm en gebaar Architectonische eenheid per gebouwonderdeelstijl en detail Nieuwbouw in één stijl
Wijzingen passend bij het betreffende bouwdeelmateriaal en kleur Passende natuurlijke materialen en overwegend gedekte kleuren
passend in weidse omgeving
2.7.12 Monumenten Berlicum
De volgende gebouwen zijn als Rijksmonument aangemerkt en zijn derhalve beschermd
middels de Monumentenwet.
Adres Kern ObjectBeekveld 11 Berlicum woonhuisHoogstraat 51-51a Berlicum villaHoogstraat 99 Berlicum villaRaadhuisplein 4 Berlicum N.H. Kerk Raadhuisplein 8 Berlicum raadhuisRaadhuisplein 18 Berlicum woonhuisPlein 15 Berlicum
De volgende gebouwen en/of bouwwerken zijn als gemeentelijke monument aangemerkt
en zijn derhalve beschermd middels de gemeentelijke monumentenverordening.
AdresAssendelftseweg 22-24Beekveld 26Bleijendaalseweg 7Driezeeg 18Het Christusbeeld aan de GroenstraatHasseltsedijk 30Heikantsehoeve 35Hooghei 61Hoogstraat 1-1AHoogstraat 6, 6A, 6BHoogstraat 30-32Hoogstraat 51Hoogstraat 64Hoogstraat 74Hoogstraat 103Hoogstraat 106Hoogstraat 114Hoogstraat 158Julianastraat 16Kerkwijk 25-29
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 131
Kerkwijk 34 / Schoolstraat 1 Kerkwijk 44-44AKerkwijk 82Kerkwijk 101-101ALaan van Seldensate 6Loofaert 1Julianastraat 43Loofaert 14Loofaert 15Nederhof 22-36 / Veedijk 7-13Nieuwe Laar 25Pastoor van de Boomstraat 102Raadhuisplein 11Torenstraat 3-5-7-9Veedijk 1Wamberg 5Hoogstraat 129Spurkstraat 90
2.7.12.1 Waarden, niveaus en criteria monumenten
Monumenten vallen onder de monumentenwet en krijgen bescherming in verband met hun
schoonheid, hun architectonische waarde en/of met de geschiedenis. In de redengevende
omschrijving worden de kenmerken en waarden opgesomd. Deze gelden ook als criteria
bij beoordeling voor welstand.
Voor wijzigingen en toevoegingen geldt het hoofdgebouw als criterium en in tweede
instantie de bebouwing in de directe omgeving.
Dit houdt geenszins in dat nieuwe ingrepen van enige omvang geen eigen gezicht mogen
hebben. Een goed ontwerp is meer dan kijken naar historische kenmerken, het
hoofdgebouw en de omgeving.
Voor deze gebouwen geldt een bijzonder toetsingsniveau, omdat hier de historische
kenmerken om speciale aandacht vragen. Daarbij gaat het om alle zijden van het
gebouw(en). Ook aan de achterzijde is de toetsing bijzonder.
2.7.12.2 Matrix toetsingskader monumenten
Toetsingsniveau Zichtzijde: bijzonder, achter: bijzonderToetsingscriteriaomgeving Zie betreffend deelgebied.maat en schaal In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingvorm en gebaar In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingstijl en detail In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijvingmateriaal en kleur In overeenstemming met beschreven historische kenmerken en
de redengevende omschrijving
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 132
2.7.13 Ontwikkelingsgebied
Centraal in het dorp, even ten noorden van de kerk met de geherstructureerde
ouderenhuisvesting ligt een ontwikkelingsgebied waarvoor herstructureringsplannen in
ontwikkeling zijn. Hiervoor zal te zijner tijd een apart beeldkwaliteitplan worden opgesteld.
Verder is een ontwikkelingsgebied aangegeven in het westelijk deel van het dorp. Hier,
ingeklemd tussen de bebouwingslinten van Hoogstraat en Beekveld zijn voorbereidingen
getroffen voor een toekomstige inbreiding. Hiertoe is de opstelling van een
bestemmingsplan met beeldkwaliteitplan in voorbereiding genomen.
2.7.14 Beeldkwaliteitplannen
Voor de kern Berlicum zijn op dit moment geen beeldkwaliteitplannen vastgesteld.
2.8 Welstandscriteria voor reclame uitingen
In de welstandsnota worden ook welstandscriteria opgenomen voor reclame-uitingen.
Waar reclame wordt toegestaan en binnen welke grenzen, is onderdeel van de
gemeentewet. De hierna volgende criteria dienen dan ook in samenhang met de
betreffende verordening te worden toegepast en hebben dus alleen betrekking op de
daartoe aangewezen gebieden. buiten die gebieden is reclame in principe niet
toegestaan, dan alleen na toetsing door de commissie.
Aan monumenten is reclame in beginsel niet toegestaan: bij uitzondering toegestane
reclame dient het monument niet te beschadigen.
Goede reclame kan in sommige gebieden een belangrijke bijdrage leveren aan een
levendig en gezellig straatbeeld en informatief zijn voor het (winkelende e.d) publiek. De
navolgende criteria dienen dan ook zó gelezen te worden.
Naast andere afwegingen kan de indeling van de nota worden gevolgd voor wat betreft het
toetsingsniveau.
In bijzondere welstandsgebieden alleen op de reclame-zone.
In reguliere gebieden passende reclame-uitingen.
In overige gebieden niet storende reclame-uitingen.
Verband tussen de activiteit en de reclameboodschap.
Alleen reclame aanbrengen daar waar de betreffende activiteit wordt uitgeoefend:
Bij of boven de entree, bij of boven étalage(s).
Verband tussen de tekstpositie en leesbaarheid van de reclame-uiting.
De reclame dient op een zichtbare en leesbare wijze aangebracht te worden. Niet te
groot en niet te klein, niet te uitvoerig.
Verband tussen reclame en het straatbeeld:
De reclame dient het straatbeeld niet onevenredig te verstoren. Met name
uitsteekreclame kan een onevenredig deel van het gevelbeeld afdekken.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 133
Verband tussen de architectuur en de reclame-uiting:
De reclame dient de architectuur van het gebouw of gevel(wand) te ondersteunen en
niet te verstoren. Reclames dus aanbrengen in de reclame-zone: d.w.z. aan de
voorgevel (op de hoek voorgevels) boven de begane grond deuren en ramen en onder
de onderdorpels van de ramen op de eerste verdieping of onder het dak c.q. lijst bij
eenlaagse bebouwing.
Verband tussen de plaats van de reclame en de structuur van het gebouw:
De reclame dient bij voorkeur bij of boven de entree of etalage aangebracht te worden.
Onderling verband reclame-uitingen:
Reclames dienen elkaar niet te overschreeuwen. Één reclame-uiting van één type per
pand op afstand ten opzichte van de buren, tenzij er sprake is van een
gemeenschappelijk bouwkundig element als een luifel of pui e.d Bij aan elkaar
grenzende winkels e.d. wordt de omgeving bij de beoordeling betrokken. (één type
reclame: één uitsteekbord en één bord vlak tegen de gevel)
Uitvoering van de reclame-uitingen:
Goed houdbare en reinigbare materialen toepassen. Geen permanente reclames
uitvoeren met een tijdelijk karakter in de vorm van vanen, vlaggen en zonweringen.
Verlichting en kleur van reclame-uitingen:
Reclames in historische omgeving bij voorkeur aanlichten; neon en lichtbakken
beoordelen op lichtsterkte en kleur. In historische omgeving terughoudende kleur en
helderheid. Knipperende of heftig bewegende reclame is in een landelijke omgeving
niet toegestaan.
Aanbeveling: reclame in het buitengebied in principe niet toestaan; in uitzonderlijke
gevallen, niet dan na toetsing door de commissie. In gevallen waarbij naar belangrijke
publieke zaken moet worden verwezen, biedt een goede (standaard) bewijzering uitkomst.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 134
Hoofdstuk 3 Sneltoetscriteria
3.1 Inleiding
3.1.1 Vooraf
Dit deel van de welstandsnota betreft de welstandscriteria voor vergunningplichtige
bouwwerken kortweg sneltoetscriteria. De criteria zijn toegesneden op de systematiek
van de gemeentelijke welstandsnota, waarvan het aantal toetsingsniveau's is beperkt tot
twee: bijzonder en regulier.
3.1.2 Doelstelling
De gemeente handelt zoveel mogelijk zelf de vergunningplichtige plannen af, door de
aanvragen eerst aan de sneltoetscriteria te toetsen. Pas als een plan daar niet aan
voldoet, wordt het aan de welstandscommissie (i.c. Stichting Advisering Monumenten &
Ruimtelijke kwaliteit Brabant en het daarmee samenwerkende adviesbureau
Omgevingsadvies bv.) voorgelegd. Dit zullen in het algemeen de grotere plannen zijn,
maar ook de minder gebruikelijke oplossingen voor kleinere plannen. Zulke plannen
kunnen wel degelijk voldoen aan redelijke eisen van welstand, maar zij voldoen dan niet
automatisch aan deze eisen!
Deze doelstelling wordt bereikt door:
Een formulering van de criteria toegespitst op afhandeling door de gemeente.
Eenieder die tekeningen kan lezen moet de criteria kunnen begrijpen en hanteren.
De criteria te beperken tot het betreffende erf en hoofdgebouw.
Bij de bouwplannen waar het hier om gaat, kan alleen eenduidigheid in de beoordeling
ontstaan door te kijken naar de directe omgeving te weten: het hoofdgebouw en/of het
erf. Alleen als het hoofdgebouw en/of het erf duidelijk afwijken van de omgeving,
komen de gebiedscriteria aan bod.
De criteria te beperken tot typische welstandscriteria.
Er wordt vanuit gegaan, dat alle maatbeperkingen in het bestemmingsplan staan. De
criteria gaan vooral over stijl, details, materialen en kleuren. Voor typen waar het
bestemmingsplan geen maten geeft wordt wel maatvoering opgenomen (bv.
dakkapellen).
Duidelijke omschrijvingen van het type bouwplan.
Waar mogelijk worden per deelgebied goede voorbeelden (trendsetters) opgenomen.
3.1.3 Toepassing sneltoetscriteria
De criteria kunnen op drie manieren worden gehanteerd:
Bij preventieve toetsing: vooraf, bij vergunningplichtige bouwplannen.
Bij repressieve toetsing: achteraf bij zonder vergunning uitgevoerde bouwplannen
(toepassen excessenregeling).
Bij vrijwillige toetsing door de burger: vooraf bij vergunningvrije bouwplannen.
Bij preventieve toetsing wordt in volgorde getoetst aan:
Het bestemmingsplan.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 135
De bouwverordening.
Het bouwbesluit.
Redelijke eisen van welstand (niet bij welstandsvrij).
Er wordt getoetst door de gemeente zelf:
Als het plan voldoet aan de sneltoetscriteria.
Of overeenkomt met een trendsetter.
Er wordt getoetst door de commissie (Stichting Advisering Monumenten en Ruimtelijke
kwaliteit Brabant, c.q. Omgevingsadvies bv) als het plan:
Ligt in een gebied met bijzondere toetsing en zichtbaar is vanaf de openbare weg.
Een monument of streekgebonden bouwwerk betreft.
Volgens de gemeente niet voldoet aan de sneltoetscriteria.
Op grond van de criteria van de welstandsnota kan het plan alsnog voldoen.
Bij repressieve toetsing c.q. als er sprake is van een exces gelden altijd dezelfde
toetsingscriteria als bij de andere gevallen van toetsing. Dit geldt voor zonder vergunning
gerealiseerde bouwwerken en het geldt ook voor vergunningvrije bouwwerken en voor
plannen in welstandsvrije gebieden.
Het plan gaat voor toetsing dán altijd naar de welstandscommissie.
Bij vrijwillige toetsing gelden eveneens dezelfde criteria. Ze dienen dan als adviserend
kader. De gang van zaken is dezelfde als bij een preventieve toets.
3.1.4 Trendsetters
In bestaande dorpsgebieden zijn in de loop dar jaren goede voorbeelden van kleine , veel
voorkomende bouwwerken te vinden. Met name in projectmatig gerealiseerde
woongebieden, die vallen onder een regulier toetsingsniveau, is sprake van een
herhalingseffect van bepaalde oplossingen voor dakkapellen, aanbouwen, luifels etc. Door
het goedkeuren van bepaalde oplossingen is een bepaalde trend ontstaan. Aanvragen van
identieke oplossingen in vergelijkbare situaties kunnen zondermeer op goedkeuring van
de gemeente rekenen. De gemeente wil het gebruik van dergelijke trendsetters stimuleren
op twee manieren:
Mensen kunnen zelf voor hun bouwplan een voorbeeld aandragen van een bouwplan,
gerealiseerd in een vergelijkbare situatie in hun omgeving. Als dat een eerder
goedgekeurd bouwwerk is zal de gemeente zondermeer medewerking verlenen. Het
is dan de verantwoordelijkheid van de initiatiefnemer om een identiek bouwwerk te
realiseren. De gemeente kan eventueel achteraf corrigerend optreden via de
excessenregeling.
De gemeente zal zelf per deelgebied een archief aanleggen van goedgekeurde
bouwplannen voor veel voorkomende bouwwerken. De kwaliteit wordt daarbij bepaald
door wat in het verleden is toegestaan. Het doel in gebieden met een regulier
toetsingsniveau is immers behoud van het bestaande kwaliteitsniveau. Burgers
kunnen desgewenst van de gemeente advies krijgen over een mogelijke toepassing
van een bestaand bouwplan.
Als bijlage bij deze nota zijn enkele voorbeelden opgenomen van trendsetters voor
bepaalde deelgebieden in de gemeente. Een volledig archief van trendsetters voor alle
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 136
deelgebieden (en soms onderdelen daarvan) zal in de loop der jaren worden opgebouwd.
Dit zal overigens met name gelden voor gebieden met reguliere toetsing. In gebieden met
bijzondere toetsing gaat het veelal om individuele gebouwen met telkens ook specifieke
oplossingen voor de kleinere toevoegingen als dakkapellen, erkers en overkappingen.
3.2 Gebruik van de sneltoetscriteria
3.2.1 Schema planbeoordeling
De structuur van de toetsing is aangegeven in Bijlage 1 Stroomschema's.
Stap1
Eerst wordt gekeken of het plan voldoet aan de bepalingen van het bestemmingsplan.
Daarin staan behalve de bestemmingen ook de begrenzingen en maten waarbinnen het
plan moet vallen.
Stap 2
Is het gelegen in een welstandsvrij gebied? Zo ja, dan vindt geen welstandsbeoordeling
plaats. De excessenregeling blijft wel van toepassing.
Stap 3
Heeft het plan betrekking op een monument, of valt het binnen een beschermd stads- en
dorpsgezicht, dan wordt het beoordeeld door de gecombineerde
monumentencommissie/welstandscommissie, volgens de criteria uit de welstandsnota.
Stap 4
Is het plan eerder ingediend bijvoorbeeld als optie bij een nieuwbouwplan, is het plan
overeenkomstig een trendsetter, bijvoorbeeld een in de omgeving goedgekeurde dakkapel,
of is het plan een herhaling van een bouwwerk dat in de omgeving thuishoort, bijvoorbeeld
een gangbare mee- ontworpen erfafscheiding, dan doet de gemeente het plan af zonder
welstandsadvies.
Stap 5
Vervolgens wordt gekeken in welk gebiedsniveau het plan thuishoort.
1. Valt het plan binnen een gebied met “bijzondere” toetsing, en is het zichtbaar
vanaf de openbare weg (= voor en opzij), dan wordt het beoordeeld volgens de
criteria uit de welstandsnota; in eerste instantie door de ambtelijke dienst en
eventueel door de commissie.
2. Valt het plan gelegen in een gebied met “reguliere” toetsing (zichtbaar vanaf de
openbare weg) of in een gebied met bijzondere toetsing, maar is het niet
zichtbaar vanaf de openbare weg (= achter), dan bepaalt de ambtelijke dienst of
het voldoet aan de sneltoetscriteria. Voldoet het plan daaraan, dan is het
akkoord. Voldoet het er niet aan, dan gaat het naar de welstandscommissie, die
het plan toetst aan de criteria uit de welstandsnota.
3. Valt het plan in een regulier toetsingsgebied en is het niet zichtbaar vanaf de
openbare weg (achter), dan is het welstandsvrij.
Stap 6
Toetsing van het plan aan de sneltoetscriteria: voor alle plannen'de stijlregel' en per
plantype de 'vormregel'. Voldoet het plan aan beide regels, dan is het akkoord. Voldoet
het niet aan één van beiden, dan gaat het alsnog naar de welstandscommissie voor
toetsing aan de criteria van de welstandsnota.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 137
3.2.2 Criteria voor alle plannen: de “stijlregel”
In de welstandsnota wordt onderscheid gemaakt in 8 aspecten van de welstandscriteria.
Het zijn maat en schaal, vorm en gebaar, stijl en detail, materiaal en kleur. Voor
kleinere plannen zijn vooral de laatste 4 criteria van belang.
Stijl, detail, materiaal en kleur betreffen het uiterlijk van het bouwwerk en niet zijn maat en
zijn hoofdvorm.
Op deze 4 aspecten wordt het plan getoetst aan zijn directe omgeving. Dat kan zijn: het
hoofdgebouw, een bijgebouw, en/of het erf.
In de praktijk is het erg belangrijk, dat foto's van de omgeving van het bouwwerk
meegeleverd worden en dat verder voldoende uit de gegevens die geleverd worden is op te
maken, in welke stijl, detail, materiaal en kleur het bouwplan wordt uitgevoerd. In geval
van bijzondere toetsing dienen alle vier de aspecten overeen te komen met de directe
omgeving. Bij reguliere toetsing alleen materiaal en kleur.
3.2.3 Criteria per plantype: de “vormregel”
Een tweede categorie criteria betreft de relatie met de directe omgeving. Deze zijn
gegroepeerd per plantype.
Deze groepering per plantype houdt rekening met de categorieën bouwwerken, maar
maakt nader onderscheid tussen plannen die letterlijk dienen overeen te komen met het
hoofdgebouw, en plannen die erbij dienen te 'passen'. Een serre bijvoorbeeld is een
'aanbouw', maar die kan – vaak zelfs bij voorkeur – een uiterlijk hebben dat afwijkt van het
hoofdgebouw. Die is bijvoorbeeld gemaakt van aluminium en glas en het hoofdgebouw
bijvoorbeeld van baksteen. Bovendien wordt er gelet op de plaats van het bouwwerk, waar
het bouwwerk zich bevindt.
Deze groepering van plantypen maakt het mogelijk de relatie met die directe omgeving te
benoemen. De criteria fungeren als een aandachtspuntenlijst, om na te gaan of het plan
is afgestemd op zijn directe omgeving. Uiteraard wordt daarbij van een gangbare situatie
uitgegaan. In bijzondere gevallen is het toch de welstandscommissie die moet meekijken.
Als plantypen worden onderscheiden:
Aan- en uitbouwen: vóór, opzij, achter.
Bijgebouwen en overkappingen: opzij, achter.
Erf- en perceelsafscheidingen: vóór-opzij en opzij-achter.
Kozijn- en gevelwijzigingen: idem.
Dakkapellen: andere wijze van meten (ruimer dan sneltoets!).
Dakramen: idem.
Zonnecollectoren en zonnepanelen: idem.
Schotelantennes.
3.3 Toepassing
3.3.1 Doelstellingen
Sneltoetscriteria zijn bedoeld voor afhandeling door de gemeente zelf.
Het gaat om plannen die niet van doorslaggevend belang zijn voor het beeld aan de
openbare weg, dus om plannen die te klein zijn, niet zichtbaar zijn, of om plannen die
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 138
voortborduren op wat er al is.
Het zijn criteria die met een bouwkundig oog kunnen worden beoordeeld. Als er staat
'afstemmen op' dan betekent dat, dat het betreffende object er bouwkundig fatsoenlijk
aanzit, met andere woorden: 'dat het te maken is, zoals het getekend is'. De criteria zijn
niet esthetisch bedoeld; als een esthetisch oordeel van belang is, dient de commissie er
naar te kijken.
De criteria hebben uitsluitend betrekking op de directe omgeving: het betreffende erf en
het hoofdgebouw.
Bouwplannen die invloed hebben op het beeld in wijdere omgeving dienen getoetst te
worden aan de welstandsnota. Het blijft dus belangrijk om te controleren waar het plan
ligt. Een dakkapel aan het einde van een straat bijvoorbeeld kan van invloed zijn op het
hele straatbeeld.
De criteria zijn uitsluitend welstandscriteria.
Er wordt van uitgegaan dat maatbeperkingen in het bestemmingsplan staan. Als bij een
woning een te grote aanbouw gerealiseerd kan worden, dient het bestemmingsplan te
worden aangepast en dient deze niet via een welstandsoordeel onmogelijk gemaakt te
worden.
Duidelijke omschrijvingen van het type bouwplan.
Onderscheid wordt gemaakt tussen kleine plannen die letterlijk voortborduren op het
hoofdgebouw, die bijvoorbeeld ook uitgevoerd zijn in baksteen met houten kozijnen, en
plannen die daarvan 'passend' afwijken: bijvoorbeeld een in hout uitgevoerde erker bij een
woning in baksteen met houten kozijnen.
3.3.2 Toepassing criteria
Voorafgaand aan de welstandstoetsing wordt het plan eerst op andere criteria beoordeeld.
Bij de opstelling van deze sneltoetscriteria is ervan uitgegaan, dat het plan eerst aan alle
andere eisen is getoetst en dat het dus voldoet aan het bestemmingplan,
vergunningplichtig is enz.
De sneltoetscriteria zijn zo opgesteld dat zij gehanteerd kunnen worden door iemand met
een bouwkundige (niet ontwerp) opleiding. Voor monumenten, beschermde gezichten en
bijzondere toetsingsgebieden (mits zichtbaar vanaf de openbare weg) blijft de welstands-
en/of monumentencommissie de toetsende instantie.
3.3.3 Planbeoordeling volgens schema's
In het 1e schema is te vinden wie wanneer beoordeelt.
In een aantal gevallen gaat het plan naar de commissie, te weten:
het is gelegen aan de zichtzijde in een bijzonder toetsingsgebied;
het plan betreft een monument;
het betreft een streekgebonden bouwwerk.
Is er sprake van een welstandsvrije situatie (bij vergunningvrije bouwwerken of bij regulier
achter), dan vindt geen welstandstoetsing plaats.
In de overige gevallen wordt het plan beoordeeld door de gemeente.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 139
Is het plan akkoord, dan werkt de gemeente het plan af zonder tussenkomst van de
commissie.
Is het plan niet akkoord, dan gaat het plan alsnog naar de commissie.
In de volgende schema's is te vinden aan welke criteria het plan moet voldoen. Het plan
kan door de gemeente afgedaan worden als het aan beide schema's voldoet.
In het 1e schema staan de criteria voor alle plannen (de “stijlregel”).
In het geval van een bijzonder toetsingsniveau – achter doet de gemeente het plan zelf af
als het plan met hoofdgebouw overeenkomt op alle aspecten.
In het geval van een regulier toetsingsniveau – voor en opzij doet de gemeente het plan
zelf af als het plan overeenkomt op de aspecten materiaal en kleur.
Bij reguliere toetsing een de achterzijde is het plan welstandsvrij.
In het 2e schema staan de criteria per plantype (de “vormregel”).
Als het plan aan de betreffende criteria voldoet, dan is het plan akkoord en doet de
gemeente het plan zelf af. Voldoet het plan er niet aan, dan gaat het naar de commissie
die bekijkt of het plan al dan niet voldoet aan de criteria van de welstandsnota.
Een uitzondering vormt het plantype dakkapel. Of een dakkapel via sneltoets
aanvaardbaar is, hangt af van de betreffende kap. Is er sprake van een volwaardige
bouwlaag, of gaat het slechts om een vliering?
Om dat uit te maken, wordt er uitgegaan van een kap met een nok op minimaal 2,50
meter+ zoldervloer en een dakhelling van minimaal 30 graden. Er is een maatschema
toegevoegd met maximum maten van een dakkapel ten opzichte van de zoldervloer.
Daarnaast kan de gemeente gebieden aanwijzen waar het plaatsen van een dakkapel aan
de voorzijde niet is toegestaan.
3.4 Criteria per plantype
In dit hoofdstuk worden de in het 2e schema aangegeven criteria per plantype nader
omschreven en geïllustreerd. Voor de duidelijkheid, deze toetsing vooraf is niet
nodig als het plan overeenkomt met een trendsetter (zie Bijlage 2 Trendsetters),
die geldt voor de betreffende buurt. Ook wordt uiteraard in welstandsvrije situaties
(regulier achter) niet vooraf getoetst. Wel kan dan achteraf nog toetsing plaatsvinden in
het kader van de excessenverordening. Welstandsvrij betekent immers vrij van toetsing
door welstand, maar niet dat een plan niet aan redelijke eisen van welstand behoeft te
voldoen!
3.4.1 Bouwen in de vorm van erkers en balkons, voor en opzij
Maximaal 1 aanbouw per gevel.
Geen aanbouw aan een (bestaande) aanbouw.
Breedte kleiner of gelijk aan de helft van het gevelvlak.
Diepte kleiner of gelijk aan 1,50 meter.
Situering in de gevel afstemmen op bestaande gevelelementen.
Open, transparant karakter: glaspui, eventueel op lage borstwering.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 140
Erkers hebben platte afdekking.
3.4.2 Aanbouw in de vorm van garage of woonruimte, opzij
Slechts aan 1 zijde van het hoofdgebouw.
Geen aanbouw aan een (bestaande) aanbouw.
Afstemmen op de indeling van de betreffende zijgevel.
Tenminste 1 meter achter het voorgevelvlak.
Platte afdekking.
3.4.3 Luifels en carports, opzij
Slechts aan 1 zijde van het hoofdgebouw.
Maximaal een object per gevel.
Afstemmen op de indeling van de betreffende zijgevel.
Tenminste gelijk met het voorgevelvlak of teruliggend.
3.4.4 Serres en veranda's, achter
Maximaal 1 object aan de achtergevel.
Geen object aan een (bestaand) object.
Afstemmen op de indeling van de achtergevel.
Open, transparant karakter.
3.4.5 Uitbouwen tuinkamers, achter
Maximaal 1 aanbouw aan de achtergevel.
Maximaal 1 aanbouw aan de achtergevel.
Geen aanbouw aan een aanbouw (vergroten van bestaande aanbouw mag, mits het
resultaat oogt als 1 aanbouw).
Afstemmen op gevelindeling van de achtergevel.
3.4.6 Vrijstaande schuren en tuinhuizen, op achter- en zijerf
Maximaal 3 gebouwen op het achtererf en 2 gebouwen op het zijerf toegestaan.
Geen object aan een object: vergroten van een tuinhuis of schuur kan, mits het
resultaat oogt als 1 object.
Niet in zijtuinen aan de openbare weg: niet voor de zijgevel.
3.4.7 Erfscheidingen, voor en opzij
Eenduidige verschijningsvorm qua materialen, constructie en hoogte.
Verzorgd uiterlijk met duurzame uitstraling.
Hoogte 1 meter of minder.
3.4.8 Erfscheidingen, achter en opzij (achter de achtergevel van het
hoofdgebouw)
Eenduidige verschijningsvorm qua materialen, constructie en hoogte.
Verzorgd uiterlijk met duurzame uitstraling.
Hoogte maximaal 2,50 meter.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 141
3.4.9 Dakkapellen (voor- en zijgevel) in vrij gebied (waar toegestaan)
Meerdere objecten toegestaan mits
1. in regelmatige rij;
2. identiek uitgevoerd;
3. niet boven elkaar.
Afstemmen op dakvlak en goot(lijst). Dit betekent:
1. De breedte van de dakkapel(len) mag (tezamen) niet meer
2. bedragen dan de helft van de breedte van het dakvlak;
3. De dakkapel(len) dient (dienen) duidelijk in het dakvlak te liggen en niet tegen de
rand;
4. Dakkapellen zijn uitsluitend toegestaan op daken waarvan de nok ligt op
tenminste 2,75 meter boven de zoldervloer;
5. Het onderkant van het raam van de dakkapel ligt op tenminste 0.75 meter boven
de zoldervloer en de bovenkant van de dakkapel zit maximaal 2,25 meter boven
de zoldervloer (zie bijgaand schema).
6. De dakkapel mag in totaal niet hoger zijn dan 1,50 meter.
Kleuren: zijwangen bij voorkeur conform dakvlak (donker) of transparant; kozijnen conform
kozijnen woning.
Detaillering: dakrand niet te zwaar.
3.4.10 Dakramen
Meerdere objecten toegestaan mits gelijkvormig en op een regelmatige rij.
Gezamenlijk niet breder dan de helft van de breedte van het dakvlak.
Duidelijk gelegen in het dakvlak en niet tegen de rand.
3.4.11 Zonnepanelen en – collectoren
Uit het zicht vanaf de openbare weg.
Uniforme uitvoering.
3.4.12 Spriet- en schotelantennes
Uit het zicht vanaf de openbare weg.
Maximaal 1 per gevel.
De afmetingen van de schotel mag maximaal 1.20 meter bedragen.
3.4.13 Gevelwijzigingen, voor en opzij
Bij meerdere objecten: 1 uitvoering.
In lijn met andere (bestaande) openingen/indelingen van de gevel.
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 142
Bijlagen Hoofdstuk 3 Sneltoetscriteria
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 143
Bijlage 1 Stroomschema's
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 144
BIJLAGE 1: STROOMSCHEMA’S
1111 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 1
PLAN
voldoet aan BP, of
met afwijking
Omgevingsvergun-
ning bouwen nodig
monument
In beschermd gezicht
streekgebonden
cultuurhistorisch
WELST
eerder
goedgekeurd
trendsetter
bijzondere
toetsing in
het zicht
regulier,voor,opz
bijzonder - achter
regulier- achter
welstandsvrij
WELST
BWT akk
Niet akk >
W
Criteria voor alle plannen
stijl detail materiaal kleur
komen overeen
materiaal kleur komen
overeen,
stijl detail komen niet
overeen
bijzondere toetsing
achter
akk BWT
regulier - voor
en opzij
akk BWT
BWT akk
BIJLAGE 1: STROOMSCHEMA’S
2222 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 2
criteria per plantype
voor, opzij
ERKERS
BALCONS
opzij:
GARAGES
WOONRUIMTE
opzij:
LUIFELS
CARPORTS
achter:
SERRES
VERANDA’S
achter:
UITBOUWEN
TUINKAMERS
vrijstaande:
SCHUREN
TUINHUIZENvoor opzij:
ERF-
SCHEIDING
opzij achter:
ERF
SCHEIDING
afstemmen op:
gevel[elementen]
transparant beeld
br ≤ 50% gvl
diepte ≤ 1.50 m
1 per gevel;
géén aanbouw
aan aanbouw
platte
afdekking
1x opzij;
géén aanbouw
aan aanbouw;
afstemmen op:
zijgevel[elementen]
platte afdekking
≥ 1m achter vgvl
1x opzij
géén object
aan object;
afstemmen op:
zijgevel[elementen]
Gelijk of achter
vgvl
1 per gevel
1x achter;
géén object
aan object;
afstemmen op:
achtergevel[elm]
open/transparant
karakter
afstemmen op:
gevel[elementen]
max. 2x opzij
en
3x achter;
géén object
aan object;
1x achter;
géén uitbouw
aan uitbouw;
1 element;
eenduidig,
verzorgd,
duurzaam
1 element;
niet in
voortuinen.
Niet voor
zijgevel aan
openbare weg.
≤ 1.00 m hoog ≤ 3.00 m hoog
BIJLAGE 1: STROOMSCHEMA’S
3333 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 3
DAK
KAPELLEN
in vrij gebied
criteria per plantype
DAK
RAMEN
ZONNE
PANELEN
COLLECTOR’N
SPRIET
SCHOTEL
ANTENNES
afstemmen op:
dakvlak
goot[lijst]
nok ≥ 2.75 m
+zoldervloer
≤ samen ½ breedte
Dakvlak
raam:
≥ 0.75 en ≤ 2.25 m
+zoldervloer
goot[lijst]
hoogte dakkapel <
1.50 m
meer objecten:
op 1 rij.
1 uitvoering.
niet boven
elkaar.
meer objecten:
op rij en
1 uitvoering.
in het dakvlak.
≤ ½ dakvlak.
uit het zicht.
meer objecten:
1 uitvoering.
Uit het zicht.
1 per gevel;
schotel ≤ 1.2 m
voor opzij:
GEVEL
WIJZIGINGEN
Meer objecten:
1 uitvoering
In lijn met andere
openingen /
indelingen
BIJLAGE 1: STROOMSCHEMA’S
4444 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 4
zoldervloer
nok 2.75+
o.k 0.75+
b.k 2.25+
dakkapellen
gootlijst
Bijlage 2 Trendsetters
Welstandsnota Sint-Michielsgestel NL.IMRO.0845.Welstandsnota-0000 concept6 149
BIJLAGE 2: TRENDSETTERS
1111 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 1
Goede voorbeelden
zijdelingse aanbouw
Kleur en materiaal goed
Kleur, materiaal goed en stijl en detail goed
BIJLAGE 2: TRENDSETTERS
2222 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 2
Goede voorbeelden
erkers
BIJLAGE 2: TRENDSETTERS
3333 Welstandsnota Sint-Michielsgestel, Sneltoetscriteria deel III 059-001 november 2012 3
Goede voorbeelden dakkapellen
top related