zŁota polska jesieŃ

ZŁOTA POLSKA ZŁOTA POLSKA JESIEŃJESIEŃ

Jesień to jedna z czterech podstawowych pór roku w przyrodzie

Jesień astronomiczna rozpoczyna się w momencie równonocy jesiennej i trwa do

momentu przesilenia zimowego, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej

okres pomiędzy 23 września a 22 grudnia (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a

w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas jesieni astronomicznej dzienna pora dnia jest

krótsza od pory nocnej, a ponadto z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa.

Jesień klimatyczna to okres roku (następujący po lecie), w którym średnie dobowe

temperatury powietrza wahają się pomiędzy 15 a 5 °C

PRZYSŁOWIA O JESIENIPRZYSŁOWIA O JESIENI

Chodzi wrzesień po rosie, zbiera grzyby we wrzosie

Czym głębiej na jesień grzebią się robaki, tym bardziej zimą daje się we znaki.

Deszcz w początku listopada mrozy w styczniu zapowiada.

Gdy jesień bez deszczów będzie, w zimie deszczów pełno wszędzie

Gdy jesień zamglona zima zaśnieżona

Gdy łagodna jesień trzyma, będzie krótka, ostra zima.

Gdy październik z wodami, grudzień z wiatrami. Gdy w listopadzie gawrony gromadnie latają, deszcze albo

śniegi zapowiadają.

Gdy we wrześniu grzybów brak, niezawodny zimy znak.

Jesienią Jesienią dni są coraz krótsze a dni są coraz krótsze a noce wydłużają sięnoce wydłużają się

W świecie roślin i zwierząt jest to okres gromadzenia

zapasów przed kolejną zimą. Na przełomie lata i jesieni część

zwierząt przenosi się do cieplejszych stref

klimatycznych.

JESIENNE ZAPASY NA ZIMĘ - kto co gromadzi?

WIEWIÓRKAWIEWIÓRKA

robi po różnych kątach zapasy orzechów, żołędzi,

bukwi.

NIEDŹWIEDŹNIEDŹWIEDŹ

robi tylko zapas tłuszczurobi tylko zapas tłuszczu

pod własną skórą. pod własną skórą.

NORNICANORNICA

kopie w ziemi spiżarnię, w której przechowuje zboże.

MYSZ LEŚNAMYSZ LEŚNAznosi do nor w ziemi lub do niskich

dziupli nasiona różnych drzew

np. orzechy, żołędzie, bukiew.

BÓBRBÓBR

robi zapas kłączy roślin wodnych i gałęzi, układając je pod wodą

JEŻJEŻ

nie robi zapasów, całą zimę spędza w odrętwieniu,zagrzebany w suche liście

MRÓWKIMRÓWKI

nie robią żadnych zapasów, tylko nie robią żadnych zapasów, tylko przenoszą się do niższych, cieplejszych przenoszą się do niższych, cieplejszych

pięter swego pomieszczeniapięter swego pomieszczenia

O W A D YO W A D Y

Jesień to czas, gdy wiele owadów, takich Jesień to czas, gdy wiele owadów, takich jak mszyce, wybiera drzewa, na których jak mszyce, wybiera drzewa, na których składa jajeczka. składa jajeczka.

Jesień to czas ptasiego wędrowania. Mnóstwo uskrzydlonych istot Jesień to czas ptasiego wędrowania. Mnóstwo uskrzydlonych istot

wyrusza w trudną drogę, liczącą czasem tysiące kilometrów.wyrusza w trudną drogę, liczącą czasem tysiące kilometrów.

Jesienią na północy zmniejsza się ilość dostępnego pokarmu i istotnie skraca się dzień. Czas potrzebny na znalezienie pokarmu i odbudowanie zapasu energii staje się krótszy niż czas jej spożytkowania, czyli przetrwania

długiej, mroźnej nocy w oczekiwaniu na dzień, kiedy znowu będzie można szukać pożywienia. Dlatego ptaki udają się w drogę do miejsc zasobniejszych w pokarm,

gdzie dzień jest wystarczająco długi.

Ptaki żywiące się wyłącznie owadami wędrują aż do Afryki, nawet na południe tego

kontynentu. Wiele ptaków wodno-błotnych zatrzymuje się na niezamarzających wybrzeżach Atlantyku, nad Morzem

Śródziemnym, Kaspijskim, Czarnym i w dolinie Nilu. Innym ptakom wystarcza przelot kilkaset kilometrów dalej na

południe lub zachód albo też w pobliże miast i osiedli ludzkich, gdzie jest cieplej i

łatwiej o pokarm.

KTO ODLECI

NA ZIMĘ

DO CIEPŁYCH KRAJÓW?

W podróż do ciepłych krajów pierwsze wyruszą czajki.

Za nimi polecą jerzyki, muchołówki i pokrzewki.

. Odloty ptaków do ciepłych krajów, głównie do Afryki zaczynają się już u schyłku lata.

Gołębie grzywacze zbierają się na polach w stada liczące nawet do 150 sztuk i żerują.

W sierpniu na łąkach widać grupy bocianów, które rozpoczynają sejmiki.

Boćki odlecą pod koniec sierpnia, podobnie jak kukułki

Bocian Jaskółka Czajka Bocian Jaskółka Czajka

Żuraw Żuraw

SłowikSłowik

Jerzyk pokrzewka Jerzyk pokrzewka

muchołówka muchołówka

Szpak Szpak

skowronekskowronek

Już giną ostatnie grzybki w lesie,Już giną ostatnie grzybki w lesie,

już wiewiórka ostatni orzech niesie.już wiewiórka ostatni orzech niesie.

Już z kaliny ostatni liść opadł...Już z kaliny ostatni liść opadł...

Już przyszedł miesiąc – listopad!Już przyszedł miesiąc – listopad!

A ty, panie listopadzie,A ty, panie listopadzie,

gospodarzysz w polu, w sadzie.gospodarzysz w polu, w sadzie.

Żadnej szkody tam nie będzie,Żadnej szkody tam nie będzie,

posprzątane wszystko wszędzie.posprzątane wszystko wszędzie.

CZEMU LIŚCIE ŻÓŁKNĄ?

Nie tylko zwierzęta gromadzą jesienią zapasy.Na brzozach obok zielonych liści widać żółte. Na

klonach będą żółte i czerwone. To samo na osinach, dębach. Listki lip też żółkną. Co to się dzieje? Drzewa ściągają z liści do gałęzi, pni i

korzeni te soki, które będą im potrzebne po obudzeniu się na wiosnę. A z sokami „chowa

się” też zielony barwnik listków. Pozostają tylko kolory: żółty, czerwony, rudy i brunatny –

dobrze znane barwy jesieni.

SKARBY JESIENISKARBY JESIENI

A czy wiecie, co to „skarby jesieni”?A czy wiecie, co to „skarby jesieni”?Piękne jabłko, co się w sadzie rumieni,Piękne jabłko, co się w sadzie rumieni,garść orzechów na leszczynie zebranych,garść orzechów na leszczynie zebranych,spadające z wysoka kasztany,spadające z wysoka kasztany,pełne maku słodkiego makówkipełne maku słodkiego makówkii czepliwe, łopianowe główki, i czepliwe, łopianowe główki, strąk fasoli, kapusty łuszczynystrąk fasoli, kapusty łuszczynyi czerwone jagody kaliny,i czerwone jagody kaliny,i na klonach nasionka skrzydlate,i na klonach nasionka skrzydlate,co z jesiennym ścigają się wiatrem.co z jesiennym ścigają się wiatrem.

GRZYBYGRZYBY

BOROWIK BOROWIK Znaleźć prawdziwka to jest sztuka.Znaleźć prawdziwka to jest sztuka.Jaś się pochyla... patrzy... szuka...Jaś się pochyla... patrzy... szuka...Pod brzozą znalazł dwa koźlaki,Pod brzozą znalazł dwa koźlaki,wśród sosen bedłki i maślaki,wśród sosen bedłki i maślaki,a ten prawdziwek, nic dobrego, ciągle się bawi w chowanego.a ten prawdziwek, nic dobrego, ciągle się bawi w chowanego.Jaś już do domu wracać musi,Jaś już do domu wracać musi,a wtem spostrzega kapelusika wtem spostrzega kapelusiktaki prześliczny i brązowy,taki prześliczny i brązowy,biały od spodu, jędrny, zdrowy...biały od spodu, jędrny, zdrowy...A to Jasiowi się udało! A to Jasiowi się udało! To jest borowik z nóżką białą!To jest borowik z nóżką białą!

Podgrzybek Kurka RydzPodgrzybek Kurka Rydz pieprznik jadalnypieprznik jadalny

Koźlarz Gąska Koźlarz Gąska

Co znajdziemy pod Co znajdziemy pod drzewami?drzewami?

Kasztany Kasztany

żołędzieżołędzie

Orzechy włoskie i laskowe bukiew Orzechy włoskie i laskowe bukiew

DARY JESIENI Z SADUDARY JESIENI Z SADU

I OGRODUI OGRODU

Jesienne zagadkiJesienne zagadki

Nie las, nie parkNie las, nie park    choć się zieleni.choć się zieleni.                      Jabłka, gruszki, śliwkiJabłka, gruszki, śliwki            znajdziesz tam w jesieni.znajdziesz tam w jesieni.                        Pod krzakiem w polu,Pod krzakiem w polu,                      rośnie ich wiele.rośnie ich wiele.                      Dzieci je jesienią Dzieci je jesienią                       pieką w popiele.pieką w popiele.                        Spadają z drzewaSpadają z drzewa                      żółte i czerwone.żółte i czerwone.                      Wicher je niesie,Wicher je niesie,                      w tę i tę stronę.w tę i tę stronę.

Jesień to także okres Jesień to także okres wytężonej pracy dla wytężonej pracy dla

rolników i ogrodników. rolników i ogrodników. Nadchodzi czas Nadchodzi czas

przygotowania do zimy.przygotowania do zimy.Trwają wykopki Trwają wykopki

ziemniaków, buraków, ziemniaków, buraków, sianie oziminy, kiszenie sianie oziminy, kiszenie

warzyw i przygotowywania warzyw i przygotowywania wszelkich przetworów wszelkich przetworów

Zbiory warzywZbiory warzyw

Sianie oziminySianie oziminy

Rośliny ozime, oziminyRośliny ozime, oziminy - uprawne rośliny jednoroczne, które do - uprawne rośliny jednoroczne, które do przejścia całego cyklu rozwojowego potrzebują okresu niskich przejścia całego cyklu rozwojowego potrzebują okresu niskich temperatur.temperatur.

Do roślin ozimych należą m.in.: jęczmień, pszenica, pszenżyto, Do roślin ozimych należą m.in.: jęczmień, pszenica, pszenżyto, rrzepak, zepak, rzepik, żyto, wykarzepik, żyto, wyka

Kwitnący łan rzepaku ozimegoKwitnący łan rzepaku ozimego

WykopkiWykopki

Pokochaj jesieńPokochaj jesień

Spróbuj pokochać jesieńSpróbuj pokochać jesieńz niesamowitymi urokamiz niesamowitymi urokamiSpójrz ile piękna niesieSpójrz ile piękna niesieobdarzając cię nowymi dniami.obdarzając cię nowymi dniami.

Kolorowo jak wiosnąKolorowo jak wiosnąbarwne liście ostatki zielenibarwne liście ostatki zieleniDadzą chwilę radosnąDadzą chwilę radosnątwą szarość życia mogą odmienić.twą szarość życia mogą odmienić.

Wieczór szybciej nastajeWieczór szybciej nastajesłońce też znika wcześniej niż latemsłońce też znika wcześniej niż latemLecz nowe czy nie dajeLecz nowe czy nie dajechwile spokoju skorzystaj zatem. chwile spokoju skorzystaj zatem.

Tadeusz Karasiewicz Tadeusz Karasiewicz

DZIĘKUJĘ ZA OBEJRZENIE PREZENTACJIDZIĘKUJĘ ZA OBEJRZENIE PREZENTACJI

Dziękuje za uwagęDziękuje za uwagę

Uczennica kl.6Uczennica kl.6

Patrycja Patrycja LewczukLewczuk