zorginkoop door gemeenten prof.dr. jan telgen food valley, september 2013
Post on 13-May-2015
216 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN
PROF.DR. JAN TELGEN
FOOD VALLEY, SEPTEMBER 2013
Vooraf: De verplichting om aan te besteden? Subsidiëren?
De veranderende situatie voor gemeenten Aspecten van zorginkoop door gemeenten
Inkopen van zorg Enkele modellen Met voor- en nadelen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
AGENDA
2
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 3
DE VERPLICHTING OM AAN TE BESTEDEN?
Gemeente koopt Wmo diensten in Gemeente is aanbestedende dienst Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten boven
drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (Aanbestedingswet 2012)
Wmo diensten zitten boven drempelwaarde
Dus: Wmo diensten moeten aanbesteed worden !
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
MOETEN WMO OPDRACHTEN WORDEN AANBESTEED?“THE INCONVENIENT TRUTH”
4
Voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes:2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt regime
Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !Zo heet het formeelMaar zo voelt het niet ….
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
MOETEN WMO OPDRACHTEN AANBESTEED WORDEN?“THE TRUTH AND NOTHING BUT THE TRUTH”
5
Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !Zo heet het formeelMaar zo voelt het niet ….
Aankondiging vooraf (opdat iedereen mee kan doen) Publicatie achteraf (van uitslag) Daartussen mag je alles zelf verzinnen, dus ook onderhandelen En dus kun je nauwelijks op procedure fouten betrapt worden
Sommigen (Tim Robbe) noemen dit “bestuurlijk aanbesteden”Dat kan dus op allerlei manieren
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 6
Hoe doe je dat met 75 partijen ?
En als je tegenover een monopolist zit?
Als je geleidelijk meer partijen wilt introduceren?
Ook dat vereist professioneel opdrachtgeverschap
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
MAAR GELUKKIG (?) MOGEN WE ONDERHANDELENBEZINT EER GE BEGINT
7
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
SUBSIDIËREN?
8
Het begrip subsidie is gedefinieerd in de Algemene wet bestuursrecht in artikel 4:21 lid 1.
Van een subsidie is sprake als:
•een aanspraak op financiële middelen bestaat,
•door een bestuursorgaan verstrekt
•met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde.
SUBSIDIE
College van B&W (BO van de gemeente)
College van B&W (BO van de gemeente)
Instelling / Onderneming
Instelling / Onderneming
SubsidievoorwaardenSubsidievoorwaarden
Zorginkoop door gemeenten sept 2013 9
Het begrip overheidsopdracht is gedefinieerd in het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao). Een overheidsopdracht is volgens artikel 1 sub h, i en j:
•een schriftelijke overeenkomst
•onder bezwarende titel
•tussen één of meer aanbestedende diensten en één of meer ondernemingen.
OVERHEIDSOPDRACHT
Gemeente (= aanbestedende dienst)
Gemeente (= aanbestedende dienst)
Instelling (=Onderneming?)
Instelling (=Onderneming?)
Zorginkoop door gemeenten sept 2013 10
Algemene wet bestuursrecht artikel 4:36 :
‘ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening (…) een overeenkomst (kan)
worden gesloten’.
En ‘tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald of de aard van de subsidie zich
daartegen verzet, (…) in de overeenkomst kan worden bepaald dat de subsidieontvanger
verplicht is de activiteiten te verrichten waarvoor de subsidie is verleend’.
SUBSIDIEOVEREENKOMST
Gemeente (= private rechtspersoon)
Gemeente (= private rechtspersoon)
Instelling / Onderneming
Instelling / Onderneming
College van B&W (BO van de gemeente)
College van B&W (BO van de gemeente)
SubsidievoorwaardenSubsidievoorwaarden
Zorginkoop door gemeenten sept 2013 11
Vrije keuze wordt sterk beperkt:Subsidie mag zeker niet:
Als initiatief van gemeente komt Als ontvangende organisatie commerciële activiteiten uitvoert Als er meer gegadigden zijn die de activiteiten willen uitvoeren
Subsidie kan niet: Als het uitvoeren van de activiteiten afdwingbaar moet zijn (zoals in het sociaal domein)
Zorginkoop door gemeenten
IS ER EEN VRIJE KEUZE?
sept 2013 12
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
DE VERANDERENDE SITUATIE VOOR GEMEENTEN
13
1. Salarissen ambtenaren
2. Overdrachtsuitgaven (o.a. bijstand)
3. Inkoop: tot 2007 ca. € 1000 per inwoner per jaar Levering producten Werken: wegen, riolering, etc. Diensten:
inhuur, advieswerk, etc. maar ook al veel in het sociaal domein (al dan niet via
subsidies)
WAARAAN GEVEN GEMEENTES GELD UIT?
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 14
Gemeenten waren al verantwoordelijk voor WVG
Plus (bij introductie WMO in 2008): Hulp bij het Huishouden
Plus (aangekondigd 2013 – veelal ingevoerd per 2015): Individuele begeleiding Persoonlijke verzorging Jeugdzorg ZZP 3 en 4 Participatiewet
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
DE INHOUD – ZORG EN WELZIJN / WMO
15
Orde van grootte per 100.000 inwoners:
WVG: € 5 miljoenHulp bij het Huishouden: € 10 miljoenBegeleiding: € 25 miljoenparticipatiewet € 20 miljoen Jeugdzorg: € 5 miljoenPersoonlijke verzorging € 10 miljoenGevolgen ZZP 3 en 4 € ?
Totaal: ca. € 100 miljoen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
GAAT OM FORSE BEDRAGEN
16
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
WORDT GROOTSTE DEEL VAN GEMEENTELIJKE INKOOP
17
sector Ca. 1990 Nu Na 2015
Facilitair 25% 20% 15%
Harde sector 50% 40% 30%
Sociaal domein 25% 40% 55%
Binnenhalen kennis en kwaliteiten voor dit veld
Intern veranderende verhoudingen Indeling afdelingen / diensten Portefeuille verdeling wethouders
Machtsverhoudingen Verdeling met coördinatie of centralisatie
Externe samenwerking in diverse verbanden Jeugdzorg, HH, Inkoop, etc.
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
GEMEENTELIJKE ORGANISATIE ?
18
WVG en HH betreft relatief zelfstandige en mondige burgers
Begeleiding en Jeugdzorg zijn veel meer de “zware gevallen” Gemeenten hebben daar relatief weinig kennis van En nauwelijks ervaring mee
Inhoud van de taak is ook nieuw: Somatisch, Psychosomatisch, Psychisch Jeugd - denk ook aan gedwongen kader Zorg en verzorging
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
HET GAAT OM EEN NIEUWE GROEP
19
Bedoeling van decentralisatie is niet alleen verschuiving Maar ook inhoudelijk anders werken
“Nieuwe stijl” “Kanteling”
Betekent dat nieuwe “producten” ontwikkeld moeten worden Op maat van individuele cliënt Geen individuele rechten, maar gemeente moet compenseren Vanuit heel andere filosofie:
wat kan cliënt (en zijn omgeving) nog wel? In plaats van: wat kan cliënt niet?
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 20
HET GAAT OM NIEUWE “PRODUCTEN”
Ook aanbieders niet gewend aan commerciële rolGeen idee wat het betekent om te moeten verkopenOf hoe inkoop eigenlijk werkt
Opdrachtnemer kent eigen kostprijs nietHoe om te gaan met regionale monopolie-positieWelke houding aan te nemen op de markt:
In voorbereiding Bij contractering Tijdens contract
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
OOK NIEUWE ROL VOOR AANBIEDERS
21
Nieuwe ‘producten’ ontwikkelen in een nieuwe verhouding Terwijl kennis / ervaring ontbreekt
bij vragers (gemeenten) bij aanbieders
En dat: terwijl er giga-contracten boven de tafel zweven …… En de totaal omzet stevig (ca. 25%) afneemt, en aanbieders dus
moeten vechten om te overleven En in een tijd van gemeentelijke verkiezingen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
ENORME OPGAVE
22
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
ASPECTEN VAN ZORGINKOOP VOOR GEMEENTEN
23
Basisvraag: welke sturingsrol wil de gemeente vervullen?Hoeveel regie neemt de gemeente?Twee benaderingen te zien:
1. “ik ben niet de professional” professional is bepalend
2. “ik neem de verantwoordelijkheid” gemeente is bepalend
Ad 1: gemeente contracteert aanbieder(s) voor organisatie toeleiding en uitvoering
Ad 2: gemeente organiseert toeleiding en contracteert aanbieders voor uitvoering
NB: keuze aanbieder op andere plek!
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
DE BASISVRAAG
24
Visie zou moeten gaan over:Basiskeuze tussen 1 en 2 (en allerlei tussen posities)
Wordt veelal niet vermeld in visienotaOf tenminste : Keuze tussen budget en kwaliteit
Vast (maximaal) budget: dan hopen dat kwaliteit voldoende is Vaste (minimale) kwaliteit: dan hopen dat budget voldoende is
Deze punten staan er meestal NIET inDe meeste beleidsvisies die ik ken beloven:
“vrede op aarde en in alle mensen een welbehagen”.
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
WELKE VISIE OP DECENTRALISATIES ….?
25
Aanbieders hebben (gerechtvaardigd) eigen belang in het licht van de forse reductie van het budget (-25%)Natuurlijk via rechtstreekse concurrentie
Maar belangrijker is de mogelijkheid van substitutie (in en uit): Met andere terreinen – financiers : AWBZ, ZVW, WMO Binnen de gemeente: WMO, Bijstand, onderwijs, welzijn Bij multi-problematiek: hoofdaannemer - onderaannemer
er zijn veel (>100) aanbieders actief: groot en klein Onderlinge substitutie
Dat kan ook gevolgen hebben voor inhoudelijke kwaliteit
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
LET OP: SUBSTITUTIE IS EEN ESSENTIEEL ASPECT
26
De gemeente is weldra vrijwel de enige vrager op de markt van “Zorg en Welzijn”: monopsonie
Door haar optreden bepaalt de gemeente welke en hoeveel aanbieders op termijn overleven en welke niet
De gemeente bepaalt de marktordening!
Die verantwoordelijkheid moet zeer serieus genomen worden: Bepaalt de mogelijkheden voor de gemeente (op termijn) Bepaalt vele andere zaken (innovatie, kostprijsontwikkeling,
toetreding, etc.)
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
LET OP: GEMEENTE IS MONOPSONISTEN DAT BRENGT EEN BELANGRIJKE VERANTWOORDELIJKHEID MET ZICH MEE
27
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
ENKELE MODELLEN
28
Vele varianten:
Doorgaan cf. AWBZVeilen van probleem situatie (Stipter)Integreren met indicatie Wijkgericht contracterenRegisseursmodel
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
INKOOP VAN ZORG – DE MOGELIJKHEDEN
29
Gemeenten doen wat het zorgkantoor deed: “AWBZ’tje spelen”Lekker makkelijk, nog even aanzien
Past niet in filosofie Wmo Mist kansen inhoudelijk (kanteling, vernieuwing)
En is financieel niet haalbaar (25% korting?) 25% van € 80 miljoen is € 20 miljoen per jaar Ieder jaar weer elders besparen?
Kan hoogstens tijdelijk als terugval als gemeente nog niet klaar is Bijv. gebruiken contracten zorgkantoor
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
DOORGAAN CF AWBZ (BELEIDSARM INVOEREN)
30
Gemeente voert keukentafelgesprek Beschrijft probleemsituatie (anoniem)
Zet dat op besloten website Aanbieders mogen bieden: plan en prijs Al dan niet in combinatie van aanbieders
Aanbieder heeft dus regie over uitvoeren plan
Gemeente kiest samen met cliënt
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
VEILEN VAN PROBLEEMSITUATIEHET STIPTER MODEL
31
Voordelen:Aanbieder bepaalt plan / aanpakVeiling zorgt voor goede prijs / prestatie verhoudingClient mag kiezenAdministratief makkelijk
Nadelen:Loskoppelen van probleem en plan? Kun je een goed plan maken als je niet zelf de intake hebt gedaan?Per gezin een veiling?Combinatie van aanbieders?
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 32
VEILING MODELVOOR- EN NADELEN
Wijs per cliënt een aanbieder aan:
Laat aanbieder bepalen wat er moet gebeuren (á la Buurtzorg)Aanbieders/zorgverleners weten het beste wat de cliënt nodig heeft
Beter dan indicatie Zitten er het diepst in Zijn er bij als situatie verandert Zien effecten
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
INTEGRATIE MET INDICATIE
33
Voordelen:Bespaart indicatieMogelijkheid tot optimale professionele invulling
Nadelen:Hoe voorkom je overconsumptie? En budget beheersingAlleen op basis van vertrouwen?
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 34
INTEGREREN MET INDICATIEVOOR- EN NADELEN
Per wijk / stadsdeel / buurt:Budget overhevelen naar aanbiederMoet een redelijk grote aanbieder zijn om brede scope aan zorg te kunnen leveren en regelenHeeft dan de vrijheid om binnen dat budget alles te regelenPopulatie gebonden bekostiging
Uitzondering voor bijzondere gevallen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
WIJKGERICHT CONTRACTEREN
35
Maximale ruimte voor professionele uitvoering
Maar:Hoe te bewaken?
Substitutie in en substitutie uit Zorgweigering Omgang met onderaannemers (volume en inhoud)
Hoe kwaliteit bewakenHardheid budget?Resulterende marktordening ? (monopsonie)
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 36
WIJKGERICHT CONTRACTERENVOOR- EN NADELEN
Wijkgericht werken is in veel gevallen zinvol:EfficiencyHerkenbaarheid Creatieve oplossingen (bijv. cliënten onderling)
Vooral in:Algemene voorzieningen zijn meestal al wijkgerichtGrootschalige mono-problematiek
Daar is risico van onderaannemers niet aanwezig
Maar waak voor eigen “indicaties”
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 37
WIJKGERICHT WERKEN IETS ANDERS DAN WIJKGERICHT CONTRACTEREN
Uitgangspunten:Eén plan, maar ook één regisseur per cliënt (/gezin)
Voorkomt langs elkaar heen werken (multi-problematiek)Integraal benaderen sociaal domein vereist één stelselOndersteuningsplan is centraal in beheersing kosten
Via inhoud Via opgenomen interventies
Keuzevrijheid voor de cliënt
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
REGISSEURSMODELKEUZE VAN DE REGIO TWENTE
38
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
REGISSEURSMODELKEUZE VAN REGIO TWENTE
Gemeente
Cliënt
Regisseur
MO-plan
1. Algemene voorzieningen / welzijn
Eigen kracht
Sociale context
Vrijwilligers
Etc.
Controle2. Individuele ondersteuning
1
2
3
Raamcontracten Interventies
Aanbieder A
Aanbieder B
Aanbieder BAanbieder
C
Regisseursmodel
Voorzieningen
Verenigingsleven
Aanbieder A
39
Wie levert regisseurs? Gemeente Aanbieders Combinatie?
Macht van de regisseur? Synergie op wijkniveau organiseren
Samenwerken regisseurs NB: betrekken “rechterkant” Voor mono-problematiek mogelijk wijkgericht contracteren – NB
na intake door regisseur
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 40
KEUZES IN HET REGISSEURSMODEL
Gemeente sluit raamcontracten per interventie/arrangementMet een of meer aanbiedersRaamcontracten leggen voorwaarden vastMaar garanderen geen omzet
Extra/nieuwe interventies en arrangementen kunnen eenvoudig ingepast wordenPrikkel voor innovatie door aanbiedersMogelijkheid om zich te onderscheidenKan geïntegreerd met algemene voorzieningen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten 41
AANBIEDERS IN HET REGISSURSMODEL
Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracterenNog relatief onbekend in Zorg / WelzijnHier gaat het wel om …..!Functioneel specificeren geeft ruimte voor expertise aanbiedersKan op niveau plan en op niveau interventie
Maar:Niet eenvoudig te definiëren: wat is resultaat?
Moet op niveau plan vooral in “voorkomen erger” Iets makkelijker op niveau interventie
Risico op selectie makkelijke gevallen
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
CONTRACTERING
42
Essentie van transitie: integreren / ontschotten Eén gezin / één cliënt / één plan (algemeen aanvaard)Breed inzetten: jeugd/begeleiding/schuldhulp/HH/wonen/etcEvt. zelfs uitbreiden naar aanpalende terreinen ZVW/AWBZ/etc.
1.Kan alleen als alles in gemeente in hetzelfde model is ingebed
2.Samenwerken tussen gemeenten kan alleen als iedere gemeente zelfde model hanteert
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
VOORWAARDEN - ALGEMEEN
43
Kan als alles in hetzelfde stelsel / werkwijze is ingebedDan ook bestaande voorzieningen (welzijn, onderwijs, inkomen, wonen) te integrerenEn forse stap om ook de aanpalende regelingen (ZVW, AWBZ) te integreren
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
OVER DOMEINEN HEEN
44
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
CONCLUSIE
45
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
ENORM VEEL WERK AAN DE WINKEL
Het gaat om de meest kwetsbare mensen in de gemeenten En die hebben geen rechten …….
De gemeente heeft plichten De Raad moet kaders scheppen: model kiezen …..!
De Raad heeft ook controlerende taak Maar hoe controleer je de uitvoering van een plicht om op individueel
niveau “iets te regelen” ……? Risico dat de Raad zich met operationele uitvoering gaat bemoeien
……..
46
Prof.dr. Jan Telgen
Universiteit Twente
Postbus 217
7500 AE Enschede
J.telgen@utwente.nl
06 53 18 69 58
sept 2013Zorginkoop door gemeenten
CONTACTGEGEVENS
47
top related