วสยทศนทางการศกษาของไทย : มองสอนาคต An Educational Vision for

Thailand : Looking to the future

รองศาสตราจารย ดร. กตตชย ไตรรตนศรชย อธการบดมหาวทยาลยขอนแกน

วสยทศนทางการศกษาของไทย : มองสอนาคต

เปนคนด เปนคนมคณธรรมจรยธรรม เปนคนมจตส านกเพอสงคม

เปนคนเกง

คนในสงคมไทย

วสยทศนทางการศกษาของไทย : มองสอนาคต

เราควรสอนใหเดกเปน “คนด” กอน แลวจงสอนใหเดกเปน “คนเกง” เพราะคนดท าใหเปนคนเกง.............ไมยาก แตคนเกงท าใหเปนคนด..................ยากกวามาก

วสยทศนทางการศกษาของไทย : มองสอนาคต การศกษาเปนพลงส าคญทสดของชาต ทตองอาศยความรวมมอจากทกภาค

สวน (All for education) เพอการศกษาส าหรบคนทงมวล

(Education for all) ทไมทอดทงใครไวเบองหลง (no one

left behind)

Thailand Education Timeline พ.ศ. 1781-1921

สมยสโขทย • บานและวดเปนศนยกลางของการศกษา • พอขนรามค าแหงไดทรงประดษฐอกษรไทยขนใชเมอ พ.ศ. 1826 • วชาทเรยน ความรสามญ ภาษาบาล สนสกฤต และภาษาไทย • วชาจรยศกษา สอนใหเคารพนบถอบรรพบรษ การรจกกตญญรคณ • ศลปะปองกนตว เปนการสอนใหรจกการใชอาวธ การบงคบสตวทใชเปนพาหนะในการออกศกและต าราพชยยทธ

Thailand Education Timeline พ.ศ. 1893-2310

สมยอยธยา • บานและวดเปนศนยกลางของการศกษา • การศกษาวชาสามญ เนนการอาน เขยน เรยนเลข อนเปนวชาพนฐานส าหรบการประกอบสมมาอาชพของคนไทย

• การศกษาทางดานศาสนา วดยงมบทบาทมากในสมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ โดยทรงวางกฎเกณฑไววาประชาชนคนใดไมเคยบวชเรยนเขยนอานมากอน จะไมทรงแตงตงใหเปนขาราชการ

• ในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช มนกสอนศาสนาหรอมชชนนารไดจดตงโรงเรยนสอนหนงสอและวชาอนๆ ขน เพอชกจงใหชาวไทยหนไปนบถอศาสนาครสต

Thailand Education Timeline พ.ศ. 1893-2310

สมยอยธยา (ตอ) • ผหญง เรยนวชาชพ การเรอนการครว ทอผา ตลอดจนกรยามารยาท ในสมยนโปรตเกสเปนชาตแรกทน าวธการท าขนมหวานทใชไขมาเปนสวนผสม เชน ทองหยบ ฝอยทอง ฯลฯ

• ในรชสมยพระรามาธบดท 2 มการเกณฑคนเขารบราชการทหาร ผชายอายตงแต 13 ปขนไปถง 60 ป ตองมการศกษาวชาการทหาร ฝกระเบยบวนย เพอฝกอบรมใหเปนก าลงส าคญของชาต

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2311-2411

ธนบรและรตนโกสนทรตอนตน • บานและวดยงคงมบทบาทเหมอนเดม • สมยพระเจากรงธนบร เปนระยะเกบรวบรวมสรรพต าราจากแหลงตางๆ ทรอดพนจากการท าลายของพมา เนนการท านบ ารงต าราทางศาสนา ศลปะและวรรณคด

• สมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ทรงฟนฟการศกษาดานอกษรศาสตร วรรณคด มการแตงรามเกยรตไดเคาโครงเรองมาจากอนเดยเรอง รามายณะ ศลปะ กฎหมาย เชน กฎหมายตรา3ดวง และหลกธรรมทางศาสนา มการสงคายนาพระไตรปฎก

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2311-2411

ธนบรและรตนโกสนทรตอนตน (ตอ) • สมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว มการจารกวชาความรสามญและวชาชพลงในแผนศลาตามระเบยงวดพระเชตพน มการใชหนงสอไทยชอ ประถม ก กา และประถมมาลา นบเปนแบบเรยนเลมท 2 และ 3

• นายแพทย ด บ บรดเลยไดน ากจการแพทยสมยใหม เชน การผาตดเขามารกษาคนไข

• สมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ชาวตางชาตเรมเขามาคาขายและสอนศาสนา มการน าวทยาการสมยใหม ๆ เขามาปรบใชในเมองไทย

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2412-2475

สมยปฏรปการศกษา • สมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มการจดการศกษาอยางมระเบยบแบบแผน มโครงการศกษาชาต มโรงเรยนเกดขนในวงและในวด

• พ.ศ. 2430 ทรงโปรดเกลาฯ ใหตงกรมศกษาธการ เพอดแลโรงเรยนตางๆ ทมจ านวนมากขน

• พ.ศ. 2459 ไดประกาศยกฐานะโรงเรยนขาราชการพลเรอนขนเปนจฬาลงกรณมหาวทยาลย นบเปนมหาวทยาลยแหงแรกของประเทศไทย

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2412-2475

สมยปฏรปการศกษา (ตอ) • สมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ม พรบ. ประถมศกษา เดกทกคนทมอาย 7 ป บรบรณหรอยางเขาปท 8 ใหเรยนอยในโรงเรยนจนถงอาย 14 ปบรบรณหรอยางเขาปท 15 โดยไมตองเสยคาเลาเรยน (7 ป) และมการเรยกเกบเงนศกษาพลจากประชาชนคนละ 1-3 บาทเพอน าไปใชจายในการจดด าเนนการประถมศกษา

• สมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว มการเปลยนแปลงระบบการปกครองเปนระบอบประชาธปไตย

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2475-ปจจบน

สมยการปกครองระบอบรฐธรรมนญ • มการประกาศใชแผนการศกษาชาต โดยจดตงคณะกรรมการการศกษาและตงสภาการศกษา

• มการปรบปรงการจดการศกษาภาคบงคบจาก 7 ป เหลอ 4 ป • มอบใหทองถนจดการศกษา พ.ศ. 2476 และยกฐานะทองถนขนเปนเทศบาลตราพระราชบญญตเทศบาลขน และเทศบาลไดจดการศกษาอยางแทจรงใน พ.ศ. 2478

• ประกาศตงมหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง ป พ.ศ. 2477 โอนคณะนตศาสตรในจฬาลงกรณมหาวทยาลยไปสมทบกบมหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง

Thailand Education Timeline พ.ศ. 2475- ปจจบน

สมยการปกครองระบอบรฐธรรมนญ (ตอ) • สภาพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504 - พ.ศ. 2509)

พ.ศ. 2507

• จดตงมหาวทยาลยในสวนภมภาค ม.เชยงใหม และ ม.ขอนแกน

พ.ศ. 2512

• จดตง ม.สงขลานครนทร

การศกษาไทย : งบประมาณ งบประมาณ 2557 ของกระทรวงศกษาธการ 482,789 ลานบาท แยกเปน

หนวยงาน งบประมาณ (ลานบาท)

สดสวน

ส านกงานปลดกระทรวง 55,528 11.50%

สภาการศกษา 266 0.06%

การศกษาขนพนฐาน 307,211 63.63%

อาชวศกษา 20,773 4.30%

อดมศกษา 95,453 19.77%

องคกรมหาชน 3,557 0.74%

การศกษาไทย : งบประมาณ

งบบคลากร 259,136.6 ลานบาท 53.67%

งบรายจายอนๆ 8,214.9 ลานบาท

1.7%

งบเงนอดหนน 155,240.9 ลานบาท

32.16%

งบลงทน 23,453.0 ลานบาท

4.86%

งบด าเนนการ 36,743.2 ลานบาท

7.61%

การศกษาไทย : งบประมาณ

• ป 2557 จดสรรงบประมาณ จ านวน 482,789 ลานบาท คดเปน รอยละ 20.6 ของงบประมาณประจ าป (ขอมลจาก: งบประมาณแผนดน)

Education Enrollment Rate อตราการเขาเรยนในระบบโรงเรยนของประเทศไทย

48.4 48

47.7

42.9

ระยะเวลาเรยนตอป • เวลาเรยนของเดกไทยในแตละชวงชนตอปมากเกนไป เชน

ประถมศกษาเรยน ประมาณ 1,000 ชวโมง มธยมศกษาเรยน ประมาณ 1,200 ชวโมง

• ประเทศไทยมจ านวนชวโมงเรยนตอปสงเปนอนดบ 2 ของโลก รองจากประเทศในแถบแอฟรกา ซงเรยนประมาณ 1,400 ชวโมงตอป

• ประเทศทมผลสมฤทธสง อยาง เกาหลใต ญปน มชวโมงเรยนต ากวา 1,000 ชวโมงตอป

• ฮองกง ซงประสบความส าเรจในการพฒนาการศกษาอยางมาก มชวโมงเรยนตอปแค 790 ชวโมง

• สวนยเนสโกก าหนดชวโมงเรยนของนกเรยนทเหมาะสม 800 ชวโมงตอป

การศกษาไทย : ผลการสอบ PISA 2012

การศกษาไทย : ผลการสอบ PISA 2012

นครเซยงไฮ มการกระจายอ านาจทางการศกษาในระดบทองถน เพอเพมอ านาจในการบรหารจดการศกษาโดยทองถน

การศกษาไทย : ผลการสอบ PISA 2012

• ความสามารถทางคณตศาสตรอยในอนดบ 51 • ความสามารถทางการอานอยในอนดบท 50 • ความสามารถทางวทยาศาสตรอยในอนดบท 49

OECD หรอกลมประเทศทพฒนาแลว ทท าการทดสอบทกษะนกเรยนดานวชาการ ประเทศตางๆ ทวโลก 65 ประเทศ ในป 2552

ศกยภาพดานภาษาองกฤษ

• ความสามารถทางภาษาองกฤษ อยในอนดบ 53

EF หรอ Education First ผน าดานการเรยนตอตางประเทศ ทท าการทดสอบทกษะความสามารถดานภาษาองกฤษ จาก 54 ประเทศทวโลกทไมไดใชภาษาองกฤษเปนภาษาหลก ในป 2555

การศกษาไทย : สภาพปญหา • ป 2553 มคนไทยไมรหนงสอ อานไมออก เขยนไมได ประมาณ 2 ลาน คน • คนไทยอานหนงสอเฉลย 8 บรรทดตอป คนสงคโปรและเวยดนามอานหนงสอเฉลย 5 เลมตอป คนจนอานหนงสอ 6 บรรทดตอป

• คณภาพของโรงเรยนและบคลากร (คร) ในเมองและในชนบททหางไกล แตกตางกนอยางมาก โรงเรยนในชนบทบางแหง ขาดแคลน คร อปกรณการเรยน การสอน ครคนเดยวสอนนกเรยนหลายหองในเวลาเดยวกน

China India

การศกษาไทย : สภาพปญหา • การบรหารการศกษาของประเทศไทยสวนใหญยงขาดประสทธภาพ ผบรหารการศกษาขาดวสยทศน และไมจรงจงกบการบรหารการศกษาใหมคณภาพ

• รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ มการเปลยนตวบอยมากและผมาด ารงต าแหนงสวนใหญ ไมใชผทมความเชยวชาญดานการศกษา นโยบายการศกษาจงเปลยนไป เปลยนมา ไมแนนอน ท าใหการศกษาของไทยไมมคณภาพ

คณภาพการศกษาของประเทศไทยต า เปนสญญาณวา คณภาพของประชากรไทยต าเชนกน

วกฤตการศกษาไทย • ในทกปเดกไทยกวา 3 ลานคนหายไปจากระบบการศกษา กลายเปนแรงงานไรฝมอ แรงงานจบประถมศกษาหรอต ากวาถง 67.3%

• ผลตภาพแรงงานไทยต ามาก และอตราการพฒนาต า • Human Development Index (HDI) ของไทยอยอนดบ 103 ของโลก จาก

181 ประเทศ (ต ากวามาเลเชย) • ปญหาพฤตกรรมเยาวชนพงสงขน เชน ปญหาทองในวยรน กวา 120,000 คน

(สงทสดในเอเชย) เดกถกคดปละ 50,000 คน

การปฏรปการศกษารอบแรก ความส าเรจมาก

• การขยายโอกาสทางการศกษา 12 ป และ 15 ป

• การจดการศกษาส าหรบผดอยโอกาส ผพการ

• การศกษาทางเลอก การจดการศกษาโดยครอบครว โดยสถานประกอบการ โดยสถาบนศาสนา ฯลฯ

• การเพมงบประมาณเพอการศกษา

• การมระบบการประกนคณภาพการศกษา

ความส าเรจปานกลาง

• การปฏรปการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

• การใชแหลงการเรยนร ครภมปญญาไทย

การปฏรปการศกษารอบแรก ความลมเหลว • การปฏรปทผานมารฐบาลเนนทการปรบโครงสรางระบบการศกษามากกวาตวนกเรยน

• กจกรรมและงบประมาณเพอการปฏรปการศกษามมาก แตผลลพธคณภาพการศกษากลบมนอย

• การผลตและพฒนาคร ผบรหาร • วทยฐานะครและผบรหาร กบผลการเรยนของผเรยนไมสมพนธกน

การปฏรปการศกษาทผานมาเปนเรองด

แตการปฏรปการศกษาทผานมา

วสยทศน การศกษา

ไทย

Education For All คนด มคณธรรม จรยธรรม มจตสาธารณะ และเปนคนเกง

ทกษะศตวรรษท

๒๑ หลกสตร

การประเมน ผล

สงคมและอารมณ

นวตกรรมและการสรางสรรค

การเขาถงทรพยากร

24/7

เดกกอนวยเรยน และ เดกในหลกสตรภาค

บงคบ

ผบรหารทกระดบ องคกร

นโยบาย

คร/อาจารย พอ แม ผปกครอง บรรยากาศ

อดมศกษา วยท างาน ผสงวย

เดกกอนวยเรยนและอนบาล (0-6 ป) • ไดรบการดแลและการศกษาทดอยางจรงจง • เดกวยนจะมขนาดสมองประมาณ 80% ของผใหญ หลงจากวยนไปแลวจะไมมการเพมเซลลสมองอก แตจะเปนการพฒนาของโครงขายเสนใยประสาท

• พอแม จะมบทบาทมากทสด • อปท. จะมบทบาทส าคญในการดแลเดกกอนวยเรยน

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

เดกระดบประถมศกษา (7-12 ป) เดกระดบมธยมศกษาตอนตน (13-15 ป) เดกระดบมธยมศกษาตอนปลาย (16-18 ป) • รฐและ อปท. มการสนบสนนการศกษาทเหมาะสมของแตละชวงชน

• มหลกสตรและกจกรรมทดในการพฒนาเดกใหมทกษะและความสามารถส าหรบศตวรรษท 21

ทกษะการเรยนร ทกษะการใชชวต ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

คร/อาจารย • มคนด คนเกง สนใจเขามาเรยนเพอเปนครมากขน • มหาวทยาลย มกระบวนการผลตครรนใหมททนสมย สอดคลองกบการเปลยนแปลงทางวทยาการและความร พลกรปแบบของการผลตและพฒนาครใหเปนผจดกระบวนการเรยนร

• มหาวทยาลย ท าหนาทพฒนาครประจ าการดวยหลกสตรทเหมาะสมเพอพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง เชน เทคนคการศกษาชนเรยน (Lesson Study) และกระบวนการสอนแบบเปด (Open Approach)

การพฒนาทกษะทางดานภาษาตางประเทศ เชน ภาษาองกฤษ

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

หลกสตร • มหลกสตรและกระบวนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมองเดกในวยตาง อยางมประสทธภาพ

• หลกสตรทสามารถชวยใหนกเรยนนกศกษามความรและทกษะทน าไปใชงานไดในชวตจรง

• มหลกสตรส าหรบคนในวยแรงงานและผสงวยเพอทจะไดมโอกาสในการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

ทรพยากรการเรยนร • รฐ/อปท. สนบสนนการพฒนาทรพยากรการเรยนรทเหมาะสมส าหรบการพฒนานกเรยนในแตละชวงชน

• มหาวทยาลยพฒนาทรพยากรการเรยนรส าหรบนกศกษา ประชากรวยแรงงาน และผสงอาย ใหสามารถทจะเรยนรเพอพฒนาทกษะไดในทกสถานท ทกเวลา และทกอปกรณ (Anywhere Anytime Anyway)

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

Smart Classroom

Massive Open Online Course (MOOCs)

Smart Classroom

โรงเรยน/สถานศกษา • อปท. มบทบาทเพมมากขนในการดแลดานการศกษาในพนท พฒนาและสนบสนน “ศนยพฒนาเดกเลก” และโรงเรยนระดบอนบาล

มบทบาทในการดแลโรงเรยนระดบประถมศกษา และโรงเรยนในระดบมธยมศกษาตอนตน

พฒนาหองสมดและแหลงเรยนรทดใหกบโรงเรยนใหเปนแหลงเรยนรสาธารณะของชมชน

การศกษาไทย : ส าหรบอนาคต

“เรา” ตองเลกโทษซงกนและกนไดแลววา “ใคร”

คอผทตองรบผดชอบกบคณภาพการศกษาทตกต า

และมารวมกนรบผดชอบ และยกระดบคณภาพการศกษารวมกนอยางจรงจง

ดกวาครบ? สวสดครบ