an introduction to cost terms and purposes · pdf filekostot i definon si sakrificë e...

Ligjërata 1

1- 1

Prezantim i kostove dhe

sjellja e tyre

Identifikon

Regjistron

KomunikonRelevante

Të besueshme

Të krahasueshme

DEFINIMI I KONTABILITETIT

Kontabilitetiështë

sistem i cili

informatat

që janë

PËR TË NDIHMUAR

SHFRYTËZUESIT PËR MARRJEN E

VENDIMEVE MË TË MIRA

Sistemi i informacionit kontabël brenda një ndërmarrje ka dy

nënsisteme kryesore:

1. Një sistem informacioni kontabël dhe

2. Një sistem kontabël të menaxhimit të kostos që lidhet ngushtë

me kontabilitetin e menaxhmentit

2 - 3

KONTABILITETI

FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT

KONTABILITETI FINANCIARKONTABILITETI I MENAXHMENTIT

Aksionarët

Kreditorët

Qeveria

Publiku i përgjithshëm

Menaxhmenti

Menaxhmenti

Shfrytëzuesit e informatave të kontabilitetit

KONTABILITETI

FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT

Raportet

financiare

Shfrytëzuesit

Objektive

Të përgatitura

sipas GAAP

Të përgatitura

periodikisht

Entitete biznesore

Të jashtëm dhe

menaxhmenti

Karakteristikat

KONTABILITETI

FINANCIAR

Raportet e

menaxhmentit

Shfrytëzuesit

Objektive dhe subjektive

Të përgatitura në pajtim me

nevojat e menaxhmentit

Të përgatitura periodikisht apo

sipas nevojës

Për entitetin biznesor apo një

segment të tij

Menaxhmenti

Karakteristikat

KONTABILITETI I

MENAXHMENTIT

Kontabiliteti i menaxhmentit ka të bëjë në mënyrë specifike me

mënyrën se si informacioni i kostos dhe informacionet e tjera

financiare dhe jo financiare duhen përdorur për:

Planifikimin (si formulim i detajuar i veprimeve të ardhshme

për të arritur në një përfundim të caktuar),

Kontrollin (si proces i monitorimit të mënyrës se si zbatohet

një plan dhe ndërmarrjes së veprimeve për t’i korrigjuar),

Përmirësimin e vazhdueshëm (si ndjekje e palodhshme e

përmirësimit në shpërndarjen e vlerave tek konsumatorët)

Vendimmarrjen (si proces i përzgjedhjes midis alternativave

të ndryshme konkurruese)

2 - 7

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT

KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE

Nocioni kosto është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim saherë që diskutojmë për blerje të diçkaje

Roli i kontabilitetit të menaxhmentit është të gjejë dhe tëklasifikojë kostot në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllimetë ndryshme

Kuptimi i nocionit kosto, koncepti dhe klasifikimi i kostove janëfaktor bazë për çdo studim të kontabilitetit të menaxhemntit


1. Si faktor gjatë përcaktimit të ardhurave nëndërmarrje

2. Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit tëndërmarrjes

3. Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet eplanifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes

Kostot si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeveafariste në ndërmarrje, i shfrytëzojmë kryesisht për triqëllime:


Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i kostove dhe atë:

Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK

Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes

Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mundtë kenë rëndësi praktike dhe teorike

DEFINIMI I KOSTOVE

Kostot paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve tëpunës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të miravemateriale

Definicioni më i përgjithësuar i kostove nënkupton kostot si shprehje vlerore eharxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim tëprodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësajbaze.

Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:

Cilat janë ato?

Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore tëtyre:

Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimittë të mirave ekonomike (faktorëve prodhues)

Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje meefektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimine atyre efekteve (produkteve) dhe se kosto mund tëkonsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi iefekteve (produkteve)

Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë tëshprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimevepërkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponentaçmimore e kostove

DEFINIMI I KOSTOVE

THËNË SHKURT:

Kostot mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme

Kostot shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime

DEFINIMI I KOSTOVE

Kosto apo shpenzim

Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat idallon nga shpenzimet.

Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’upërdorur për sigurimin e mjeteve tjera,

Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për tësiguruar të ardhura.

Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disaprej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur atokryhen.

Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzimepërdoren në mënyrë të ndërsjelltë.

Kosto apo shpenzim

Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast

kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e

dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta.

Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto

të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen

me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me

njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si

shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar.

Në librin “Menaxhimi kostos” , kostoja është paraja cash ose

vlera ekuivalente e kësaj paraje e sakrifikuar për mallra apo

shërbime që pritet të sjellin përfitime për ndërmarrjen, në të

tashmen apo në të ardhmen. Themi ekuivalentë cash sepse

asetet jo monetare mund të shkëmbehen me mallra ose

shërbime të dëshiruara. P.sh. mund të jetë e mundur që të

shkëmbehen pajisjet me materialet e përdorura për prodhim.

2 - 16

Kosto apo shpenzim

Kosto apo shpenzim

Për kostot nuk mund të flasim në këto raste:

Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit tëprodhimit,

Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nukshpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin eprodhimit,

Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit tëprodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimine tij nuk na nevojiten kurrfarë mjete monetare,

Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janëtë lidhura me krijimin e një të mire materiale.

Kostot dhe terminologjia mbi kostot

1- 18

Akumulimi i kostove

Objekti i kostove

Objekti i kostove

Objekti i kostove

Transferimi i kostove

Tracing

Shpërndarja

STRUKTURA DHE

KLASIFIKIMI I KOSTOVE

Kostot dhe terminologjia mbi kostot

Çfarë është objekti i kostove?

Një objekt i kostove është çdo njësi, si produkte,

klientë, departamente, projekte, veprimtari e

kështu me radhë, për të cilat maten dhe

përcaktohen kostot. P.sh. Nëse dëshirojmë për të

përcaktuar sa është kostoja e prodhimit të një

biçiklete, atëherë objekt i kostove është biçikleta,

nëse dëshirojmë të përcaktojmë koston e

funksionimit të departamentit të mirëmbajtjes

brenda një ndërmarrje, atëherë objekt i kostove

është departamenti i mirëmbajtjes etj.2 - 20

Marrëdhëniet mes kostove dhe objekteve të kostos mund të

shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së

ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostove në

mënyrë të:

- Drejtpërdrejtë

- Tërthortë

2 - 21

Zgjedhja e objektit të kostove


Nëse numri i taksive në pronësi të një kompanie

transporti është objekt i kostove, regjistrimi vjetor i

taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto variabile.

Nëse kilometrat e kaluara gjatë vitit në një taksi

të caktuar janë objekt i kostove, regjistrimi vjetor i

taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto fikse.


Marrëdhënia në mes të kostove dhe objekteve të kostos mund

të shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së

ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostos, në

mënyrë të:

Drejtpërdrejtë

Të tërthortë.

2 - 23

Kosto të

drejtpërdrejta

Kosto të

tërthorta

Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe

lidhen direkt me objektin e

identifikuar të kostove (MD, PD)

Kostot të cilat kanë të bëjnë por

nuk lidhen direkt me objektin e

identifikuar të kostove (KIP)

Kosto të

drejtpërdrejta

Kosto të

tërthorta

Objekti i

kostos

Çdo gjë për çka kërkohen një matje e ndarë

e kostove (produkti, konsumatori,

departamenti, etj.)

Metodat e vëzhgimit të kostove

Vëzhgimi i kostove të drejtpërdrejta mund të jetë:

I drejtpërdrejtë (si proces i identifikimit dhe i ngarkimit të

kostove të një objekti të kostos që është në mënyrë specifike

ose fizike i lidhur me objektin e kostos),

Përmes faktorëve nxitës (p.sh. Orët e makinës dhe energjia e

harxhuar për ato orë pune të makinës).

2 - 26

Lidhshmëria e kostove jo të drejtpërdrejta me objektet e kostos

nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një

marrëdhënie të zakonshme mes kostos dhe objektit të kostos apo

vëzhgimi nuk është ekonomikisht i mundshëm.

Ngarkimi i kostove jo të drejtpërdrejta në objektet e kostos

quhet ALOKIM.

Duke qenë se nuk ka asnjë lidhje të marrëdhënieve të

zakonshme, alokimi i kostove jo të drejtpërdrejta bazohet në

përshtatjen ose në disa lidhje të supozuara (p.sh. Kosto e

ngrohjes dhe ndriçimit në një fabrikë që prodhon pesë

produkte).2 - 27

Metodat e vëzhgimit të kostove

Kosto të

drejtpërdrejta

Kosto të

tërthorta

Materiali

direkt

Puna

direkte

Kosto e

përgjithshme

KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)

KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)

Çfarë janë kostot e drejtpërdrejta?

Janë kosto për të cilat mund të vëzhgohet lidhshmëria

lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,

përkatësisht janë kosto të cilat ngarkojnë produktin në

mënyrë ekonomike.

Shembull:

Nëse fabrika është objekt i kostos, kostot e sistemit të

ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të drejtpërdrejta

KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)

Çfarë janë kostot e tërthorta?

Janë kosto për të cilat nuk mund të vëzhgohet lidhshmëria

lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,

përkatësisht janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me

qëllim të mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit

Shembull:

Nëse objekt i kostos janë produktet e prodhuara, kostot e

sistemit të ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të tërthorta

KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)

Lidhshmëria e kostove të tërthorta me objektin e kostos

nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një

marrëdhënie të zakonshme me kostos dhe objektit të

kostos, apo që vëzhgimi nuk është ekonomikisht i

mundshëm.

Ngarkimi i kostove të tërthorta me objektin e kostos quhet

alokim. P.sh. Alokimi i kostove të ndriçimit për pesë

produkte që prodhon kompania përmes ngarkimit në

përpjesëtim me orët e punës së drejtpërdrejtë të përdorura

për një produkt.

2 - 31

KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E

PËRGJITHSHME

Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me njësinë e produktit

Shembull:

Puna indirekte apo materiali indirekt

Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese

Shembull:

Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet, sigurimi,

portierët, etj.

Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues

Shembull:

Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit

të automobilit

Kosto indirekte të prodhimtarisë

2 - 33


Puna indirekte Paga e menaxherit Kostot dytësore të pagave

Pirunori (bartja e brendshme e materialit)

Rojet Puna e përsëritur

Primi mbi normë Koha e papunë


2 - 34

Primi mbi normë zakonisht

konsiderohet pjesë e kostove indirekte

Supozojmë se punëtori paguhet €18/ora

Ndërsa puna mbi normë është 50 %

e këtij çmimi.


1 - 35

Sa do të jetë primi mbi normë?

€18 × 50% = €9 për punën jashtë orarit

Nëse punëtori ka punuar 44 orë brenda

javës, sa do të jetë fitimi i tij bruto?

Puna direkte 44 orë × €18 = €792

Primi mbi normë 4 orë × € 9 = 36

Fitimi total bruto €828

Shembull i kostove direkte dhe indirekte

1 - 36

Kostot direkte:

Departamenti i mirëmbajtjes €40,000

Departamenti i personelit €20,600

Departamenti i montimit €75,000

Departamenti i përfundimit €55,000

Supozojmë se kostot e departamentit të mirëmbajtjes

janë shpërndarë baras në departamentet prodhuese.

Sa janë shpërndarë në secilin departament?

1 - 37

shpërndarë€20,000

Mirëmbajtja

€40,000

Kostot direkte të montimit€75,000

Kostot direkte të përfundimit

€55,000

€20,000

Shembull i kostove direkte dhe indirekte

Kosto primare (parësore) është shuma e kostos së

materialeve të drejtpërdrejta dhe të kostos së punës së

drejtpërdrejtë.

Për një firmë prodhimi, kostoja e shndërrimit mund të

interpretohet si kostoja e transformimit të lëndës së parë në

produkte të gatshme.

2 - 38

Kosto primare dhe e shndërruar

Kosto primare

2 - 39

Materiali

direkt

Puna

direkteKosto

primare+ =

Kostot primare

2 - 40

Çfarë janë kostot primare të kompanisë?

Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000

+ Puna direkte 105,500

= €305,000

Klasifikimi i kostove të prodhimtarisë

1 - 41

Kosto e materialit direkt

Kosto e punës direkte

Kostot indirekte të prodhimtarisë

Kosto të shndërruara (konvertuara)

2 - 42

Puna

direkte

Kosto indirekte

të prodhimtarisë+ =Kosto të

konvertuara

Puna indirekte

Materiali indirekt Të tjera

Kostot e konvertuara

2 - 43

Çfarë janë kostot e konvertuara të kompanisë?

Puna direkte €105,500

+ Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500

= €300,000

Klasifikimi i kostove për raportim të

jashtëm

Kostot e prodhimit (materiali direkt,

puna direkte, kostot indirekte

prodhuese)

Kostot jo prodhuese ose

operacionale (shpenzimet e

marketingut, kostot e marrjes së

porosisë, kostot e plotësimit të

porosisë, shpenzimet e

administratës etj). 1 - 44

Kostot prodhuese

Kostot jo prodhuese

1 - 45

Kostot e inventarizuara (asetet)…

shndërrohen në KMSH…

pasi që të ndodhë shitja.

Klasifikimi i kostove për raportim të

jashtëm

Ndërmarrja prodhuese

2 - 46

Inventari i materialit

Inventari i produkteve të gatshme

Të ardhurat

KMSH

Pasqyra e të ardhurave

Kostot periodike

Kostot e inventarizuara

Bilanci i gjendjes

Baras me të ardhurat operative

Kur shitja të ndodhë

Zbritet

Baras me bruto marzhënnga e cila zbriten

Inventari i gjysmë

produkteve

Ndërmarrja tregtare

2 - 47

Blerjet e mallitInventari i

mallit

Të ardhurat

KMSH

Pasqyra e të ardhurave

Kostot e periudhës

Kostot e inventarizuara

Bilanci i gjendjes

Baras me të ardhurat operative

Kur shitja të ndodhë

Zbritet

Baras me bruto marzhënnga e cila zbriten

Kostot e periudhës

2 - 48

Kostot e periudhës janë të gjitha kostot në

pasqyrën e të ardhurave të tjera nga KMSH

Kostot e periudhës regjistrohen si shpenzime të

periudhës kontabël në të cilën janë shkaktuar

Shembull i rrjedhjes së kostove

2 - 49

Ndërmarrja ka pasur €50,000 inventar të

materialit direkt në fillim të periudhës

Blerjet gjatë periudhës janë €180,000

ndërsa inventari përfundimtar ishte €30,000.

Sa nga materiali direkt është shfrytëzuar?

€50,000 + €180,000 – €30,000 = €200,000


2 - 50

Kosto e shkaktuar e materialit direkt është €105,500.

Kostot indirekte të prodhimtarisë janë €194,500.

Çfarë janë kostot totale të shkaktuara të prodhimtarisë?

Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000

Puna direkte 105,500

Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500

Kostot totale të prodhimtarisë €500,000


2 - 51

Supozojmë se gjysmë produktet në fillim

të periudhës janë €30,000,ndërsa €35,000

në fund të periudhës.

Çfarë janë kostot e produkteve të prodhuara?

Gjysmë produktet në fillim € 30,000

Kostot totale të prodhimtarisë 500,000

Gjysmë produktet në fund 35,000

Kostot e produkteve të prodhuara €495,000


2 - 52

Supozojmë se inventari i produkteve në fillim

të periudhës është €10,000, dhe €15,000

në fund të periudhës

Çfarë është KMSH?

Produktet në fillim të periudhës € 10,000

Kosto e produkteve të prodhuara 495,000

Produktet në fund të periudhës 15,000

KMSH €490,000


2 - 53

Gjysmë produktet

Saldo fillest. 30,000 495,000

MD i shfrytëzuar 200,000

PD 105,500

Kosto ind.prodhimt. 194,500

Saldo përfund. 35,000


2 - 54

Gjysmë produktet

495,000

Produktet e gatshme

10,000 490,000

495,000

15,000

KMSH

490,000

Funksioni i kostove

Çfarë është funksioni i kostove?

Është një shprehje matematikore

që përshkruan se si ndryshojnë

kostot me ndryshimin e nivelit

të një aktiviteti

Variabile

Fikse

Mikse

Llojet e kostove

©2003 Prentice Hall Business Publishing, Cost Accounting 11/e, Horngren/Datar/Foster

Bazat e sjelljes së kostove

Sjellja e kostove është termi i përgjithshëm që përdoret për

të përshkruar nëse kostoja ndryshon kur ndryshon niveli i

outputit.

Kostoja që nuk ndryshon me ndryshimin e outputit të

veprimtarisë quhet kosto fikse,

Kostoja variabile rritet me rritjen e outputit të

veprimtarisë dhe ulet në total me uljen e outputit të

veprimtarisë.

2 - 57

Kosova Airlines ofron tri alternativa të

strukturës së kostove për të akomoduar

ekuipazhin e saj për një natë:

1. €60 për natë për shfrytëzim të dhomës

y = €60x

Pjerrësia e funksionit të kostove është €60.

Funksioni i kostove

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

0 100 200 300

y =

Kost

ot

x = Numri i dhomave

Funksioni i kostove

2. €8.000 për muaj

y = €8.000

€8.000 quhet ndërprerje konstante

Pjerrësia e funksionit të kostove është zero

Funksioni i kostove

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

0 100 200 300

y =

Kost

ot

x = Numri i dhomave

Funksioni i kostove

Shembull i kostove variabile

Merreni në konsiderim restorantin XY.

Supozoni se mëngjesi në këtë restorant kushton €3 për

person.

Nëse në restorant ka 200 persona, ai do të shpenzoj 600 €

për shërbime mëngjesi.

0 1 2 3 4 5

€24 –

€18 –

€12 –

€6 –

––––

Vëllimi

To

tali

i k

ost

ov

e v

aria

bie

Shembull i kostove variabile

Shembull i kostove fikse

0 1 2 3 4 5

€400 –

€300 –

€200 –

€100 –

––––Vëllimi

To

tali

i k

ost

ov

e fi

kse

Shembull i kostove të përziera

Kostot e përziera janë pjesërisht kosto variabile dhe pjesërisht

kosto fikse

Supozojmë se departamenti i kompanisë ka kosto fikse prej

€50 për muaj (€600 për vit).

Po ashtu ai ka edhe kosto variabile €3 për orë.

0 125 250 375 500 625

€2,850 –

€2,100 –

€1,350 –

€600 –

––––Vëllimi (orë)

Kost

ot

tota

le

KV

KF

Shembull i kostove të përziera

3. €3.000 për muaj plus €24 për dhomë

Ky është një shembull i kostove mikse

y = €3.000 + €24x

y = a + bx

Funksioni i kostove

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

0 100 200 300

y =

Kost

ot

x = Numri i dhomave

Funksioni i kostove

Shembull i modelit të sjelljes së kostove

1 - 69

Kompania blen dorëza për €52

për secilën biçikletë.

Çfarë është kosto totale e dorëzave

nëse janë montuar 1.000 biçikleta?

1- 70

1.000 njësi × €52 = €52.000

Çfarë është kosto totale e dorëzave

kur montohen 3.500 biçikleta?

3.500 njësi × €52 = €182.000


1 - 71

Kompania shkakton €94.500

kosto lizingu brenda një viti.

Ky është një shembull i kostove fikse duke

respektuar numrin e biçikletave të montuara


1 - 72

Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një

njësi nëse prodhohen 1.000 biçikleta?

€94.500 ÷ 1.000 = €94,50

Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një

njësi nëse montohen 3.500 biçikleta?

€94.500 ÷ 3.500 = €27


Shembull i nivelit të rëndësishëm

2 - 73

Supozojmë se kostot fikse (të lizingut) janë €94,500

për një vit dhe kanë mbetur të njëjta brenda një niveli

të njëjtë të vëllimit (1.000 deri 5.000 biçikleta).

1.000 deri 5.000 biçikleta është niveli i rëndësishëm

Shembull i nivelit të rëndësishëm

2 - 74

€94,500

Raportet në mes llojeve të kostove

2 - 75

Direkte

Indirekte

Variabile Fikse

Shembull i kostove totale edhe kostove

për njësi

1 - 76

Çfarë është kosto për njësi (lizingu dhe dorëzat)

kur kompania monton 1.000 biçikleta?

Kosto totale fikse €94,500

+ Kostot totale variabile €52,000 = €146,500

€146,500 ÷ 1,000 = €146.50


për njësi

1 - 77

0

50000

100000

150000

200000

0 500 1000 1500

Kost

ot

tota

le

Vëllimi

€94,500

€146,500


për njësi

1 - 78

Supozojmë se menaxhmenti i kompanisë ka

koston për njësi prej €146,50 (lizingu dhe timoni).

Menaxhmenti ka buxhetuar kosto të

ndryshme për nivele të ndryshme të prodhimit

Çfarë janë kostot e buxhetuara për

prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?

600 × €146,50 = €87.900


për njësi

1 - 79

Çfarë janë kostot e buxhetuara për

prodhimin mesatar prej 3.500 biçikletave?

3.500 × €146,50 = €512.750

Çfarë duhet të jenë kostot e buxhetuara

për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?


për njësi

1 - 80

Kosto totale fikse € 94,500

Kostot totale variabile (€52 × 600) 31,200

Totali €125,700

€125,700 ÷ 600 = €209.50

Duke shfrytëzuar koston prej €146,50 për

njësi do të mund të llogaritnim kostot

totale aktuale për 1.000 biçikleta


për njësi

1 - 81

Çfarë do të jenë kostot e buxhetuara

për 3.500 biçikleta?

Kosto totale fikse € 94,500

Kostot totale variabile (52 × 3,500) 182,000

Total €276,500

€276,500 ÷ 3,500 = €79.00

Prodhimtaria

1 - 82

Kompanitë prodhuese

Blejnë material dhe komponentë tjerë dhe i

shndërrojnë ato në produkte të gatshme

Kompanitë prodhuese po ashtu duhet të zhvillojnë,

dizajnojnë, tregtojnë dhe shpërndajnë produktet e tyre

Tregtia

1 - 83

Ndërmarrjet tregtare

blejnë dhe shesin produktet pa ndonjë

ndërrim të formës së tyre bazike

Shërbimet

1 - 84

Ndërmarrjet shërbyese

ofrojnë shërbime apo produkte të

paprekshme konsumatorëve të tyre

Puna është kategoria më e rëndësishme

Llojet e inventarit

1 - 85

Kompanitë e sektorit prodhues

kanë një apo më shumë të tri

kategorive vijuese të inventarit:

1. Inventari i materialit direkt

2. Inventari i gjysmëprodukteve

3. Inventari i produkteve të gatshme

Llojet e inventarit

1 - 86

Kompanitë e sektorit të tregtisë kanë

një lloj të inventarit – produktet në

formën e tyre origjinale.

Kompanitë e sektorit të shërbimeve nuk

kanë inventar të produkteve të prekshme

Në teori, kostot paraqiten në dy skajshmëri:

- Kosto fikse absolute me koeficient të reagibilitetit baras me zero

- Kosto variabile proporcionale me koeficient të reagibilitetit baras

me një,

- Në praktikë, në mes këtyre dy skajshmërive, paraqiten një tërësi

kostosh që nuk janë as tërësisht fikse absolute, por as tërësisht

variabile proporcionale.

7/20/2010Skender Ahmeti87

Kostot e përziera - metodat

Kostot e tilla zakonisht quhen kosto të tërësishme gjysmë

fikse të përbëra nga komponenti fiks dhe variabil, për

ndarjen e të cilave përdoren një varg metodash.

Cilat janë arsyet kryesore për ekzistimin e këtyre kostove?



1. Ekzistimi i detyrueshëm i minimumit të organizimit,

përkatësisht minimumit të pajisjeve që mirëmbajnë

gatishmërinë e ndërmarrjes për prodhimtari. Deri te ai

minimum kostot janë fikse, mbi atë minimum ato marrin

karakter të kostove variabile



2. Nga praktika e ndërmarrjeve, dimë se disa kosto kanë

karakteristika fikse po ashtu edhe variabile. Kështu, kostot e

ngrohjes në procesin e prodhimit lidhen me vëllimin e

prodhimit, ndërsa kostot e ngrohjes së zyreve janë tërësisht

të pavarura nga vëllimi i prodhimit. Në kontabilitet, kostot e

ngrohjes tregohen në një llogari, pa marrë parasysh se kostot

e para janë variabile, ndërsa të dytat fikse.



3. Nganjëherë, është e pamundur sigurimi i materialit në sasi të

nevojshme, andaj ndërmarrjes i duhet të furnizohet me sasi të

mëdha, e cila ruhet e gatshme për t’u përdorur pas një kohe

të caktuar. Derisa materiali (si kosto variabile) është në

rezerva, ai shkakton kosto të caktuara fikse.



Metoda empirike apo metoda e analizës kontabël

-Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës

- Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e koeficientit të

reagibilitetit

Metoda matematikore

1. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit

2. Ndarja e komponentit fiks përmes kostove margjinale

3. Ndarja e komponentit fiks përmes metodës së ekstremumeve


Shembull i metodës së analizës kontabël

Analisti i kostove përdorë

eksperiencën e tij për të ndarë kostot

totale në fikse dhe variabile

Ardi & Co. shet programe softweri

Shitja totale = €390.000

Kompania shet 1.000 programe

KMSH = €130.000

Paga e menaxherit = €60.000

Paga e asistentes = €29.000

Komisioni = 12% nga shitja

Çfarë janë kostot fikse totale?

€60.000 + €29.000 = €89.000

Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?


€89.000 ÷ 1.000 = €89,00

Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?

KMSH: €130.000

Komisioni: €390.000 × 12% = €46.800

(€130.000 + €46.800) ÷ 1.000 = €176,80



Shembull i përcaktimit të komponentit fiks

me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit

-Reagibilitet – fjalë latine “reagere” – të përgjigjesh në

ndonjë veprim.

-Mellerovicz reagibilitetin e kostove e definon si reagim i

veprimit të kostove të ndryshme ndaj ndryshimit të shkallës

së shfrytëzimit të kapaciteteve.

-Në literaturën gjermane fjala variator përdoret në vend të

koeficientit të reagibilitetit.

Shembull i përcaktimit të komponentit fiks

me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit


Shembull:

Q1 = 1.200 njësi

Q2 = 1.500 njësi

KF 1 = 60.000 €

KF 2 = 72.000 €

Të përllogaritet shkalla e reagibilitetit të kostove fikse?

Shembull i përcaktimit të komponentit fiks me ndihmën e

koeficientit të reagibilitetit


∆ KF = ∆ KF2 - ∆ KF 1 = 72.000 – 60.000 = 12.000 €

∆ KF 12.000

∆ KoKF = ------- = ---------- = 0,20

∆ KF1 60.000

∆ Q = Q 2 – Q 1 = 1.500 – 1.200 = 300

∆ Q 300

∆ Q k = ------ = ------- = o,25

∆ Q 1 1.200

∆ KoKF 0,20

∆ RKF = ---------- = --------- = 0,80 (shkalla e reag. të KF)

∆ Q k 0,25

Shembull:

Ndarja e komponentit fiks përmes

interpolacionit

Muaji Sasia Diferenca KT Rritja e KT

janar 8,900 - 182,000 -

shkurt 9,100 200 188,000 6,000

mars 9,300 200 192,000 4,000

prill 9,600 300 195,000 3,000

maj 10,000 400 200,000 5,000

Gjithsej 46,900 1,100 957,000 18,000

KV = 18.000 / 1.100 = 16,36 € / t



interpolacionit

KTV KT KTF

8.900 x 16,36 = 145.604 182.000 36.396

9.100 x 16,36 = 148.876 188.000 39.124

9.300 x 16,36 = 152.148 192.000 39.852

9.600 x 16,36 = 157. 056 195.000 37.944

10.000 x 16.36 = 163. 600 200.000 36.400


Sipas të dhënave të shembullit më lart, zbatojmë formulën:

y 2 – y 1

y – y 1 = ------------- ( x – x 1)

x 2 – x 1

188.000 – 186.000

y – 186.000 = ---------------------- ( x – 8.900)

9.100 – 8.900

y – 186.000 = 10 ( x – 8.900)

y – 186.000 = 10 x – 89.000

y = 10 x + 97.000


interpolacionit



interpolacionit

Sa janë kostot e tërësishme për

9.000 njësi të prodhuara:

y = 10 * 9.000 + 97.000

y = 90.000 + 97.000

y = 187.000 €



kostove margjinale

Thelbi i zbatimit të kësaj metode qëndron në

atë se në bazë të dhënave mbi dy shkallë të

afërta të shfrytëzimit të kapaciteteve

përllogariten kostot diferenciale, ndërsa pas

tyre kostot fikse.

Kostot diferenciale janë kostot margjinale në

nivel të fundit të punësimit.


Sasia Ndryshimi KTKostot e

diferencësKostot

diferencialeKostot për

njësi KV KF

1.000 - 28.000 - - 28.00

1.250 250 31.250 3,250 13 25.00

1.500 250 35.000 3,750 15 23.33

1.750 250 38.000 3,000 12 21.71

2.000 250 42.500 4,500 18 21.25

2.250 250 45.500 3,000 12 20.22

9.750 1.250 220.250 17.500 14 22,59 136.500 83.750


kostove margjinale



kostove margjinale

Periudha II:

KT = (KVnj* n) + KF

KF = KT – (KVnj * n)

KF = 220.250 – 14,00 * 9.750

KF = 220.250 – 136.500

KF = 83.750 €

Shembull i metodës së ekstremumeve

Kapaciteti i lartë për dhjetor: 55.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €80.450

Kapaciteti i ulët për dhjetor: 30.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €64.200

Çfarë është shkalla variabile?

(€80.450 – €64.200) ÷ (55.000 – 30.000)

€16.250 ÷ 25.000 = €0,65

Çfarë janë kostot fikse?


€80.450 = Kostot fikse + (55.000 × €0,65)

Kostot fikse = €80.450 – €35.750 = €44.700

€64.200 = Kostot fikse + (30.000 × €0,65)

Kostot fikse = €64.200 – €19.500 = €44.700

y = a + bx

y = €44.700 + (€0,65 × orët e makinës)


1 - 109

Fund i ligjëratës 1

an introduction to cost terms and purposes · pdf filekostot i definon si sakrificë e...

Documents