anadolu beylikleri
DESCRIPTION
Anadolu Beylikleri. Sorgu Odası. Sen Anadolu Beyliklerini biliyor musun?. Anadolu Beylikleri. Anadolu Beylikleri, Türklerin 1071’deki Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir. Anadolu Beylikleri. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Sen Anadolu Beyliklerini
biliyor musun?
Sorgu Odası
Anadolu BeylikleriAnadolu Beylikleri, Türklerin 1071’deki
Malazgirt Savaşı’ndan sonra
Anadolu’da kurdukları
devletlerdir.
Anadolu Beylikleri
Bu savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu
Anadolu'da kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri denir
Anadolu BeylikleriAynı dönemde, önce Anadolu'nun batı ucunda İznik'i başkent edinen, sonradan da Haçlı Seferleri nedeniyle başkentini Konya'ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak anılır.
1. Dönem Anadolu Beylikleri
Alp Arslan Anadolu'yu fethetmekle
görevlendirdiği Türkmen beylerine, ele
geçirdikleri yerleri yurt olarak verdi. Bu
beyliklerin çoğu da Alp Arslan'ın ordusunda
görev almış bu Türkmen beylerince kuruldu.
1. Dönem Anadolu BeylikleriBu beylikler, Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlıydı, ama bağımsız yönetiliyordu. 13. yüzyılda Anadolu'nun büyük bölümüne egemen olan Anadolu Selçukluları bu beyliklerle zaman zaman çatışmış, birçoğunun topraklarını ele geçirmiştir.
1. Dönem Anadolu Beylikleri
Birinci Dönem Anadolu Beylikleri'nin kurulduğu
yerler ve egemenlik süreleri tabloda gösterilmiştir. Bu
beyliklerden Anadolu tarihine yön veren
Artuklular, Danişmendliler ve Saltuklular aşağıda
anlatılmıştır.
Ahlatşahlar Beyliği
Ahlatşahlar Beyliği, Ahlat’ta, 12. yüzyıl başlarında kurulmuş olan bir Türk devletidir. Tarihte Sökmenliler, Ahlatşahlar ve Ermenşahlar adlarıyla anılan bu Türk beyliği, sultan Alparslan’ın yeğeni Azerbeycan Selçuklu Gemi Valisi Kutbeddin İsmail İl Arslan’ın Türk asıllı yetiştirmesi (Memlük) olan sökmen el Kutbi (o bu lakabı kutbeddin’in yetiştirmesi olduğu için almıştır ) tarafından 1110 yılında kurulmuştur.
Ahlatşahlar Beyliği
Sökmenli (Ahlatşahlar) Beyliği, çocukluk dönemi hariç, 57 yıl hükümdarlığını İkinci Sökmen Bey zamanında en iyi devresini yaşadı. Silvan Eyyubi Hükümdarı Necmeddin Eyyûbî, ahlatlıların daveti üzerine 1207 senesinde Ahlat’a gelip şehri teslim alarak, Sökmenliler Devletine son verdi.
Artuklular Artuklular, Oğuzların komutanlarından olan Artuk Bey'in oğullarınca kuruldu. 1101'de Anadolu'nun güneydoğusundaki Hısn Keyfa (bugünkü Hasankeyf), Mardin ve Harput yöresinde üç ayrı beylik halinde varlığını sürdürdü.
ArtuklularÖarı ve Eyyubilere karşı savaştılar. Daha sonra bu üç devletin de egemenliğini tanımak zorunda kaldılar. Hısn Keyfa Artukluları, 1232'de Eyyubiler tarafından ortadan kaldırıldı .
Mardin Artukluları (1108-1409)
Mardin Artuklularının kurucusu Artuk Bey'in oğlu Necmeddin İlgazi’dir. İlgazi, Hısn Keyfa Artuklularının kurucusu olan kardeşi Sökmen'in oğlundan Mardin'i aldı ve Â1108’de bağımsızlığını ilan etti. Hısn Keyfa Artukluları sınırları içinde olan Mardin ve çevresi böylece ayrı bir beylik haline geldi.
Mardin ArtuklularıNeçmeddin İlgazi 1118'de, sonradan beyliğin başkenti olan Diyarbakır'ı topraklarına kattı. Ertesi yıl Halep yakınlarında Haçlıları yendi. Daha sonra Harezmşahların ve Anadolu Selçuklularının egemenliğini tanıyan beylik, 200 yıl daha varlığını sürdürdü. Mardin Artukluları 1409'da Karakoyunlular tarafından yıkıldı.
Arkadaşlar bana bir şeyler
oluyor,derse devam edemiy… Baba, hemen
şehre gitmeliyiz.
Harput Artukluları (1185-1234)
• Harput Artuklular, Harput ve çevresinde kuruldu. Yaklaşık 50 yıl varlığını sürdüren bu beylik, 1234'te Anadolu Selçukluları tarafından ortadan kaldırıldı.
• Artuklular özellikle Mardin, Diyarbakır, Silvan ve Hasankeyf'te mimari açıdan önemli camiler, medreseler ve köprüler yaptırmışlardır.
Danişmentliler Danişmend Gazi olarak anılan
Gümüştigin Ahmed Gazi, 1071’deki Malazgirt Savaşı'nın ardından Anadolu içlerine ilerleyerek Amasya, Tokat, Sivas, Niksar, Malatya ve Yozgat'ı ele geçirdi. Aynı yıl bu bölgede beyliğini kurdu. 1105’te ölen Danişmend Gazi’nin yerine oğlu Emir Gazi geçti. Emir Gazi, Ankara ve Kayseri’yi de alarak devletin sınırlarını genişletti.
Danişmentliler
1107'de I. Kılıç Arslan'ın ölümünden sonra Anadolu Selçuklu Devleti’ndeki taht mücadelesinde damadı I. Mesud’u destekledi. I. Mesud'un tahta geçmesinden sonra uzun süre Anadolu Selçukluları üzerinde etkili oldu. 1142’de Melik Muhammed'in ölümünden sonra başlayan taht kavgaları Danişmendlileri zayıflattı.
Danişmentliler
Nizameddin Yağıbasan Sivas’ta, Aynüddevle Elbistan ve Malatya’da, Zünnun da Kayseri’de egemenliklerini ilan ettiler. Danişmendlilerin parçalanmasından yararlanan Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan, Danişmendli topraklarını yavaş yavaş ele geçirdi. Sonunda Malatya’yı da alarak 1175'te Danişmendlileri tamamen ortadan kaldırdı.
DanişmentlilerDanişmendliler, Tokat, Malatya, Sivas ve
Kayseri'yi değerli yapılarla zenginleştirdiler. Anadolu'nun Türkleşmesinde ve bu topraklarda İslam dininin yayılmasında önemli rol oynadılar. Danişmend Gazi'nin yaşamı ve Anadolu'nun fethinde gösterdiği kahramanlıkları “Danişmendname” adlı destanın konusunu oluşturur.
Saltuklular Saltuklu Beyliği, Alp Arslan’ın
komutanlarından Emir Saltuk’un fethettiği Erzurum ve çevresinde kuruldu. Emir Saltuk’un oğlu Ebu’l-Kasım, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın fetihlerine katıldı. 1092'de bağımsız bir devlet haline gelen Saltuklular, Kuzeydoğu Anadolu'daki Kars, Bayburt, Oltu, Tortum, İspir ve Tercan yöresine egemen oldular.
SaltuklularBeyliğin merkezi Erzurum’du. Saltuklular
Trabzon İmparatorluğu'na ve Gürcülere karşı savaştılar. Ne var ki II. Saltuk, 1153’te Gürcülere tutsak düştü. Saltuklular daha sonra da Doğu Anadolu’da Gürcüler karşısında varlık gösteremediler. Bu tehdit karşısında Anadolu Selçuklu Sultanı II. Süleyman Şah, 1202’de Erzurum’u alarak Saltuklu Devleti’ne son verdi. Saltuklular döneminde komşu ülkelerden gelen tüccarların uğrak yeri olan Erzurum ekonomik yönden gelişti. Saltuklular bu kentte ve başka yerlerde camiler, kaleler ve kümbetler yaptırdılar.
Anlatımını kesmiş
olacağım ama bir şey sorabilir
miyim?
Tabi tabi sor.
1. Dönemi anlatıyorsun ya
bunun 2. dönemi var değil mi?
Olmaz olur mu tabi ki
var.Neyse biz devam edelim.
İkinci Dönem Anadolu Beylikleri
Anadolu Selçukluları, Anadolu'daki Türkmen beylerini aşiretleriyle birlikte Bizans ve Kilikya sınırlarına yerleştirmişlerdi. Böylece Anadolu Selçukluları hem devletin sınırlarını güvence altına alıyor, hem de Türkmen beylerini denetim altında tutuyorlardı. Ama 1243'teki Kösedağ Savaşı'nda Moğollara yenilen Anadolu Selçuklu Devleti’nin Türkmenler üzerindeki denetimi zayıfladı. Bu savaşın ardından, Moğolların bir kolu olan İlhanlılar Anadolu’da denetimi ele geçirdiler. Bu süreçte uç beylikleri, önce İlhanlılara bağlı, sonra bağımsız devletlere dönüştüler. Bu beyliklerden biri olan Osmanlı Beyliği, zamanla bütün öbür beyliklerin topraklarını ele geçirdi ve bir imparatorluğa dönüştü.
İkinci Dönem Anadolu Beylikleri tabloda topluca gösterilmiştir. Bunlardan altısı, Osmanlı Beyliği'nden sonra Anadolu tarihinde önemli rol oynadıkları için aşağıda ayrıca anlatılmıştır.
Aydınoğulları
Kurucu:-)Aydınoğlu Mehmed BeyKuruluş:-) 1308'de Aydın ve çevresinde
kuruldu. Özellik:-) Bizans'tan Birgi'yi alıp başkent
yapınca bağımsızlığını ilan etti. Ardından Ödemiş, Sultanhisar ve İzmir'i de topraklarına kattı. Ayasuluğ’da (bugünkü Selçuk) Aydınoğullarının ilk donanmasını kurdu.
Aydınoğulları Mehmed Bey’in 1334'te ölümü üzerine
beyliğin başına oğlu Umur Bey geçti. Umur Bey Selçuk ve İzmir'de tersaneler kurdu ve donanmasını güçlendirdi. Sakız, Bozcaada, Eğriboz, Mora ve Rumeli kıyılarına akınlar düzenledi. Umur Bey Alaşehir'i de topraklarına katınca, Venedik, Ceneviz, Rodos Şövalyeleri ve Kıbrıs Krallığı'nın donanmaları birleşerek harekete geçti. Birleşik Haçlı donanması 1344’te İzmir'i ele geçiren ve Aydınoğulları bu savaşta donanmasını yitirdi.
Aydınoğulları Aydınoğulları, Umur Bey'in 1348'de
ölmesinden sonra eski gücünü yitirdi. Denizden Haçlılara, karadan da Osmanlılara karşı koyamadı. İsa Bey, 1390'da topraklarını Yıldırım Bayezid’e bırakarak Tire'de oturmayı kabul etti. 1402’deki Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid'i yenen Timur Aydınoğullarına eski topraklarını geri verdi. Bir süre daha ayakta kaldı.
Yıkılış:-)1426'da II. Murad tarafından ortadan kaldırıldı.
Germiyanoğulları Kurucu:-) Yakub Bey Kuruluş:-) 1300’de Kütahya, Kula, Simav
Gölü ve Denizli çevresinde kuruldu. Özellik:-)Başlangıçta İlhanlıların
egemenliğini tanıyan Yakub Bey, İlhanlıların Anadolu’da gücünü yitirmesinin ardından bağımsızlığını kazandı. Ama bu kez Germiyanoğulları, Karamanoğullarının tehdidiyle karşılaştı. Bunun üzerine Süleyman Şah, kızını Yıldırım Bayezid’le evlendirerek Osmanlıların desteğini sağladı. Simav, Emet ve Tavşanlı çevresini de çeyiz olarak Osmanlılara verdi.
Germiyanoğulları Süleyman Şah'tan sonra başa geçen II. Yakub
Bey bu toprakları geri isteyince, Yıldırım Bayezid 1390'da beyliğin bütün topraklarını ele geçirdi. 1402'deki Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid’I yenen Timur, II. Yakub Bey’e beyliğin bütün topraklarını geri verdi. Yıldırım Bayezid'in oğulları arasındaki taht kavgasında Çelebi Mehmed'i tutan II. Yakub Bey Osmanlılarla dostça geçindi.
Yıkılış:-)1429’da ölünce, vasiyeti doğrultusunda beyliğin toprakları Osmanlı Devleti’ne katıldı.
Kadı Burhaneddin Devleti Kurucu:-)Kadı Burhaneddin Kuruluş:-) 1381’de Sivas’ta kuruldu. Özellik:-) Kayseri ve Sivas'tan oluşan
beyliğin asıl topraklarına Samsun ile Erzincan’ı da kattı. Güçlü bir devlet kuran Kadı Burhaneddin, Orta Anadolu’da Osmanlılar, Memlûklar ve Karamanoğullarına karşı egemenlik mücadelesi verdi. Kadı Burhaneddin aynı zamanda şair ve bilgindi. İslam bilimleri konusunda kitapları ve şiirlerinin toplandığı Divan’ı (1980) vardır.
Yıkılış:-)1398’de Akkoyunlulara karşı savaşırken öldü ve devleti de böylece son buldu.
Karamanoğulları Kurucu:-) Karaman Bey Kuruluş:-)1256’da kuruldu. Özellik:-) Ermenek’i beyliğin merkezi
yaptı. Daha sonra Mut ve Larende’yi (bugünkü Karaman) ele geçirdi. Beyliğin merkezini de Ermenek’ten Larende’ye taşıdı.Karamanoğulları, İlhanlıların Anadolu'dan çekilmesinden sonra Konya'yı alarak başkent yaptılar.
Karamanoğulları Diğer yandan sürekli sınırlarını
genişleterek güçlenen Osmanlılarla komşu oldular. Sonunda iki devlet arasında çatışma kaçınılmaz hale geldi. Karamanoğulları Osmanlılara karşı, Akkoyunluların ve Timurluların yanı sıra Avrupa devletleriyle de işbirliği yaptılar. Yıldırım Bayezid Rumeli'de savaşırken, Karamanoğulları öbür Anadolu beyliklerini de yanlarına alarak Osmanlı topraklarına saldırdılar.
Karamanoğulları Bunun üzerine Yıldırım Bayezid
1390'da Karamanoğullarının üzerine yürüdü ve Konya'yı alarak bu güçlü beyliğin egemenliğine son verdi. 1402’deki Ankara Savaşı'ndan sonra topraklarını geri alarak beyliklerini yeniden canlandırdı.
Yıkılış:-)1466'da Fatih Sultan Mehmed tarafından ortadan kaldırdı.
Beyliklerin Devlet Yapısı ve Ordu Düzeni
Anadolu beyliklerinin kurucuları aşiretlerdi. Anadolu Selçukluları bu aşiretleri özellikle Bizans sınırına yerleştirmişler ve bu toprakları aşiret beylerine ikta (tımar) olarak vermişlerdi. İkta sisteminde, Türkmen beyleri kendilerine verilen toprağın karşılığında Anadolu Selçuklu sultanına savaş zamanlarında asker gönderiyordu. Toprağın mülkiyeti sultana aitti, beylerin ise bu toprağı işleme hakkına sahipti. Bu beyler sonradan bağımsızlıklarını ilan ettiklerinde Anadolu Selçuklu devlet yapısını kendilerine örnek aldılar.
Beyliklerin Devlet Yapısı ve Ordu Düzeni
Anadolu beyliklerinde devlet yönetimi hanedanın elindeydi. Bu hanedanın en yaşlı ya da etkili kişisine Ulu bey denirdi. Ulu bey devlet merkezinde oturur, vilayetlerin yönetimini ise çocuklarına ya da kardeşlerine bırakırdı. Devlet işleri, bir kurul ya da kurum olan divanda görüşülür ve karara bağlanırdı. Vilayetlerin yönetiminden ise valiler sorumluydu; ayrıca hukuk işlerini kadılar ve askerlik ile güvenlik işlerini subaşılar yürütürdü. Devletin parası (sikke) ulu bey adına basılırdı.
Beyliklerin Devlet Yapısı ve Ordu Düzeni
Anadolu beyliklerinde ordu, Ulu beyin atlı ve yaya hassa birlikleri, ikta verilmiş beylerin yetiştirdiği askerler ve çeri denen aşiret atlılarından oluşurdu. Savaş sırasında ordu üç kola ayrılırdı. Merkez kuvvetlere ulu bey, sağ ve sol kollara da oğulları ya da kardeşleri komuta ederdi. Ok, yay, kılıç, kargı, hançer, balta, gürz ve mancınık orduda kullanılan başlıca silahlardı.
Ekonomik ve Toplumsal Yaşam
Anadolu beyliklerinde toprak, Anadolu Selçuklularındaki gibi üçe ayrılmıştı. Bunlara ikta, vakıf ve mülk denirdi. Devlet bazı toprakların gelirini hizmetlerine karşılık belirli bir kişiye ya da bir vakfa bırakırdı. Köylüler bu toprakları işler, vergisini de toprağı işletme hakkına sahip olan kişiye ya da vakfa verirlerdi. Köylüler ekip biçmekle yükümlü olduğu toprakları bırakıp başka yere gidemezlerdi. Kent ve kasabalarda mülk sahibi olanlar köylülere oranla daha özgürdüler. Her zanaat dalı ayrı bir Ahi birliğine bağlanarak kendi içinde örgütlenmişti.
Ekonomik ve Toplumsal Yaşam
Ekonominin temeli tarıma dayalıydı. Toprak ve iklim koşullarına bağlı olarak tahıl, meyve ve pamuk gibi ürenler yetiştiriliyordu. Hayvancılık da hayli yaygındı. Anadolu'da dokunan kilim ve halılar dış pazarda alıcı buluyordu. Kütahya, Amasya ve Bayburt çevresinden çıkarılan gümüşün büyük bölümü de dışarıya satılıyordu. Anadolu beyliklerinde ticarete de gelişmişti. Karadeniz kıyısındaki Sinop, Trabzon ve Samsun, Ege'deki Foça, İzmir, Selçuk ve Balat ile Akdeniz'deki Antalya ve Yumurtalık, iç ve dış ticaretin en önemli liman kentleriydi. Kayseri ve Konya, kervan yollarının kavşak noktasında bulunan Sivas önemli ticaret merkezleriydi.
Bilim ve Sanat
Anadolu beylikleri döneminde özellikle Konya, Kayseri ve Kastamonu birer bilim ve sanat merkeziydi. Bilimler
arasında en çok tıp gelişmişti.
Bilim ve Sanat Hacı Paşa Anadolu Beylikleri Döneminin en
ünlü tıp bilginlerinden biriydi. Başta Yunus Emre olmak üzere; Gülşehirli Şeyh Ahmed, Âşık Paşa oğlu Ulu Arif ÇelebiBahaeddin Sultan VeledAhmed Eflaki bu dönmede yetişmiş başlıca şair ve
yazarlardı. Bunlar arasında Yunus Emre Anadolu’da
Türkçe şiirin öncüsüdür.
Bilim ve Sanat Karamanoğulları:-) Karaman'daki Hatuniye
Medresesi ile Niğde'deki Ak Medrese Germiyanoğulları:-)Afyonkarahisar'da Kubbeli Cami
ve Kütahya'daki Vacidiye (Demirkapı) Medresesi Eşrefoğulları:-) Beyşehir'deki Eşrefoğlu Süleyman
Bey Camisi ve Medresesi Hamidoğulları:-)Eğridir'deki Dündar Bey Medresesi Candaroğulları:-)Safranbolu'daki Gazi Süleyman Paşa
Camisi Aydınoğulları:-)Birgi'deki Aydınoğlu Mehmed Bey
Camisi ve Medresesi ile Selçuk'ta salt mermerden yapılmış İsa Bey Camisi ve İmareti
Dulkadiroğulları:-)Manisa'daki Ulucami Saruhanoğullarından ve Kayseri'deki Haltuniye Medresesi
1.Dönem Beylikleri
Başkent
Hakimiyet Dönemi
İzmir Çaka Beyliği İzmir 1081 - 1098Dilmaçoğulları Beyliği 1085 - 1192Danişmendliler Beyliği Sivas 1092 - 1178Saltuklu Beyliği Erzurum 1092 - 1202Ahlatşahlar Beyliği Ahlat 1100 - 1207Artuklu Beyliği D.Bakır ve
Mardin çevresi
1102 - 1408
İnaloğulları Beyliği Bitlis 1098 - 1183Mengüçlü Beyliği Erzincan 1072 - 1277Erbil Beyliği Erbil 1146 - 1232Çubukoğulları Beyliği Çemişgeze
k 1085 - 1092?
2. Dönem Beylikler
Başkent HakimiyetDönemi
Aydınoğulları Beyliği Birgi sonra Ayasoluk (Selçuk)
1308-1426
Candaroğulları Beyliği(İsfendiyaoğulları Beyliği)
Kastamonu 1299-1462
Çobanoğulları Beyliği Kastamonu 1227-1309
Dulkadıroğulları Beyliği Elbistan 1339-1521
Eretna Beyliği Sivas, sonra Kayseri
1328-1381.
Eşrefoğulları Beyliği Beyşehir 13.yy. ortaları - 1326
Germiyanoğulları Beyliği Kütahya 1300-1423
Hamidoğulları Beyliği Eğirdir 1301-1423
İnançoğulları Beyliği (Ladik Beyliği)
Denizli 1261-1368
Kadı Burhaneddin Devleti Kayseri 1381-1398
Karamanoğulları Beyliği Konya 1256-1483
Karesioğulları Beyliği Balıkesir 1297-1360
Menteşeoğulları Beyliği Milas 1280-1424
Pervâneoğulları Beyliği Sinop 1277-1322
Ramazanoğulları Beyliği Adana 1325-1608
Sâhipataoğulları Beyliği Afyonkarahisar 1275-1342
Saruhanoğulları Beyliği Manisa 1302-1410
Taceddinoğulları Beyliği Niksar 1303-1415
Tekeoğulları Beyliği Antalya 1321-1390