anadolu Üniversitesi mühendislik fakültesi endüstri mühendisliği...
TRANSCRIPT
Anadolu Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
Hazırlayan:
Doç. Dr. Nil ARAS, 2018
Bu bölümün sonunda,
Tedarik zincirinin hedefini tartışabilecek ve birfirmanın başarısında tedarik zinciri kararlarınınetkisini açıklayabilecek,
Tedarik zincirinde üç önemli karar aşamasınıtanımlayabilecek ve her birinin öneminianlatabilecek,
Tedarik zincirlerinde çevrim ve itme/çekme bakışaçılarını izah edebilecek,
Bir firmadaki tedarik zinciri makro süreçlerinisınıflandırabileceksiniz.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
2
Tedarik
Araştırıp bulma, sağlama, elde etme 1
Gerekli olan makina, alet, aygıt, hammadde, malzeme, parça, yarı-ürün, ürün ve hizmetlerin uygun tedarikçilerden sağlanması amacıyla gerekli olan araştırma, seçme, planlama, stok kontrol, satın alma, nakliye, teslim alma, değerlendirme vb. faaliyetlerin tümü 2
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
3
1. Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük, http://www.tdk.org.tr/, 2017.
2. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Tedarik zinciri
Hammaddeler ile başlayan, ürünü kullanan müşteriler ile sona eren, bu çerçevede birçok şirketi birbirine bağlayan zincir. 1
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
4
1. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Bir tedarik zinciri, ürünlerin, tedarikçiler, üreticiler, toptancılar, dağıtımcılar, perakendeciler ve nihai olarak da tüketiciler arasındaki hareketini sağlayan ilişkiler ve bağlantılar bütünüdür.
Mal ve hizmetlerin tedarik aşamasından, üretimine ve nihai tüketiciye ulaşmasına kadar birbirini izleyen tüm halkaları kapsar.
Tedarik zinciri
Bir müşteri ihtiyacını karşılamak için, doğrudan ya da dolaylı, gereken tüm aşamalar
İmalatçıları, tedarikçileri, taşıyıcıları, depoları, perakendecileri ve müşterileri içerir.
Her şirket içerisinde, tedarik zinciri bir müşteri gereksiniminin karşılanmasında sağlanan tüm fonksiyonları kapsar (ürün geliştirme, pazarlama, süreçler, dağıtım, finans, servis)
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
5
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
6
Kereste şirketi
Kağıt imalatçısı
Karton kutu
imalatçısı
Deterjan imalatçısı
MüşteriMağaza
ana depoMağaza
Plastik hammadde imalatçısı
Kimyasal madde
imalatçısı
Tedarik zinciri
Müşteri, tedarik zincirinin ayrılmaz (bütünleyici) bir parçasıdır.
Ürünlerin tedarikçilerden imalatçılara, imalatçılardan dağıtıcılara (distribütör) ve bilgi, para ve ürünlerin her iki yönde hareketini içerir.
«tedarik ağı» ya da «tedarik şebekesi» terimini kullanmak daha doğru olabilir.
Tipik tedarik zinciri aşamaları : müşteriler, perakendeciler, toptancılar / dağıtımcılar, imalatçılar ve parça/ ham madde tedarikçiler.
Tüm aşamalar tüm tedarik zincirlerinde olmayabilir.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
7
Tedarik ağı
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
8
Üretici
firma
Tedarikçi
Tedarikçi
Tedarikçi
Tedarikçi
Müşteri
Müşteri
Müşteri
Müşteri
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarik zinciri yönetimi1. Tedarik zincirinin ve bu zincir içinde yer alan tüm şirketlerin
uzun dönem performanslarını arttırmak amacıyla, söz
konusu şirketlere ilişkin işletme fonksiyonları ve
planlarının, zincirdeki tüm şirketleri içerecek şekilde,
sistematik ve stratejik eşgüdümü. 1
2. Hedeflenen müşteri hizmet düzeyini en düşük maliyetle
karşılamak, doğru zamanda doğru miktarda ve doğru yerde
mal üretimi ve dağıtımını sağlamak üzere tedarikçiler,
üreticiler, distribütörler ve perakendecileri en etkin ve
verimli şekilde eşgüdümünü sağlayan yönetim yaklaşımı. 1
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
9
1. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Tedarik zincirinde akışlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
10
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Tedarik zincirinde akışlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
11
Bilgi
Ürün
Para
Tedarik Zincirinin Amacı
Oluşturulan(ortaya çıkan) toplam değerin (faydanın) enbüyüklenmesi
Tedarik zinciri faydası = Müşteri değeri – Tedarik zinciri maliyeti
Ürünün müşteriye en son değeri ile müşterinin ihtiyacını karşılamak için gerekli olan çabanın maliyeti arasındaki fark
Tedarik zinciri faydası, müşteriden elde edilen gelir ile toplam tedarik zinciri maliyeti arasındaki farktır.
Fayda, tedarik zincirinin karlılığı ile direkt ilişkilidir.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
12
Tedarik zincirinin amacı
Örneğin, bir müşterinin bir mağazadan 200 TL ye kablosuz modem aldığını düşünün. (gelir)
Tedarik zinciri maliyetleri : bilgi, depolama, taşıma, parça imalatı, montaj vs.)
200 TL ve tüm bu maliyetlerin arasındaki fark tedarik zinciri karıdır.
Tedarik zinciri karlılığı, tedarik zincirinin tüm aşamaları boyunca paylaşılacak toplam kardır.
Başarı, toplam tedarik zinciri karlılığı ile ölçülmelidir, tek bir kademenin karı olarak değil!
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
13
Tedarik Zincirinin Amacı
Müşteri tek gelir kaynağıdır.
Maliyet kaynakları, tedarik zincirinin aşamaları arasındaki bilgi, ürünler ve para akışlarını içerir.
Etkili tedarik zinciri, toplam tedarik zinciri kazancını büyütmek için tedarik zinciri varlıklarının ve ürün, bilgi, ve para akışlarının yönetimidir.
Tedarik zinciri tasarım, planlama ve işlem kararları bir firmanın başarı ya da başarısızlığında önemli bir rol oynar.
Rekabetçi kalabilmek için, tedarik zincirleri değişen teknoloji ve müşteri beklentilerine uyum sağlamak zorundadır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
14
Tedarik Zincirinde Karar Aşamaları
1. Tedarik zinciri stratejisi ya da tasarımı
• İzleyen yıllar boyunca tedarik zinciri nasıl yapılandırmalı ?
2. Tedarik zincirinin planlanması
İzleyen çeyrek dönem ya da yıl boyunca kararlar
3. Tedarik zincirinin uygulanması
Günlük ya da haftalık işlemsel kararlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
15
Tedarik Zinciri Strateji ya da Tasarım
Tedarik zincirinin konfigürasyonu, kaynakların tahsisi ve her aşamada (kademede) hangi süreçlerin yerine getirileceği hakkındaki kararlar
Tedarik zinciri tasarımı stratejik amaçları desteklemelidir.
Tedarik zinciri tasarım kararları uzun-dönem ve geriye dönüşleri pahalı kararlardır. Bu yüzden, pazar belirsizliği hesaba alınmalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
16
Stratejik tedarik zinciri kararları
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
17
Dış kaynaklardan temin edilecek tedarik zinciri fonksiyonları
Tesislerin yerleri
Tesis kapasiteleri
Farklı yerlerde üretilecek ve depolanacak ürünler
Taşıma türleri (biçimleri)
Bilgi sistemleri
Tedarik zinciri planlama
Kısa dönem işlemleri yöneten politikalar kümesinin tanımlanması
Stratejik aşamada tasarlanan tedarik yapısı ile tespit edilir.
Hedef, verilen tesis edilmiş kısıtlar altında tedarik zinciri kazancını enbüyüklemektir.
Gelen yıldaki talebin tahmini ile başlar.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
18
Planlama kararları
Hangi pazarlar hangi yerlerden tedarik edilecek
Planlanan stok miktarları
Taşerona verme
Stok politikaları
Pazar promosyonlarının büyüklük ve zamanlarının belirlenmesi
Talep belirsizliği, döviz kurları, planlanan kararlardaki zaman ufku boyunca rekabet (gelecek rekabet) gözönüne alınmalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
19
Tedarik Zinciri Operasyonları
Zaman ufku haftalık ya da günlük
Bireysel müşteri siparişleri ile ilgili kararlar
Tedarik zinciri konfigürasyonu sabit ve planlama politikaları tanımlı
Hedef, gelen müşteri siparişlerini mümkün olduğunca etkili olarak sağlamak
Siparişlerin stok ya da üretime atanması (stok ya da üretim arasında bölüştürmek), teslimat sürelerinin belirlenmesi, bir depoda toplama listelerinin hazırlanması, teslim çizelgelerinin hazırlanması, özel bir sevkiyata sipariş tahsisi, atanması, ikmal siparişlerinin (ikmal emirlerinin) verilmesi.
Belirsizlik çok daha az (kısa dönem ufku)
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
20
Anahtar nokta
Tedarik zinciri karar aşamaları, kararların uygulandığı zaman çerçevesine bağlı olarak, tasarım, planlama ya da operasyonel olarak sınıflandırılabilir.
Tasarım kararları, iyi planlamayı kısıtlar ya da kolaylaştırır. Benzer şekilde, planlama da etkili operasyonu engeller (kısıtlar) ya da imkan sağlar.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
21
Tedarik zincirinde çevrim bakış açısı
Tedarik zincirindeki süreçler, her birinin tedarik zincirinin iki ardışık aşaması arasındaki arayüzde yerine getirildiği, bir dizi çevrime bölünür.
Tedarik zincirinin çevrim bakışı, açıkça her sürecin sahiplerini ve ilgili süreçleri tanımlar. Bu bakış, tedarik zincirindeki her üyenin sorumluluklarını ve rolleri ile her sürecin istenen çıktısını belirlediği için, operasyonel kararlar gözönünealındığında faydalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
22
Tedarik zinciri süreçlerinin çevrim bakış açısı
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
23
Perakendeci
Tedarikçi
İmalatçı
Dağıtıcı
Müşteri
Müşteri sipariş çevrimi
Stok yenilemeçevrimi
İmalatçevrimi
Tedarik / Satın almaçevrimi
Tedarik zincirinde itme/çekme bakış açısı
Süreçler, müşteri siparişine cevap olarak mı yoksa müşteri siparişleri gelmeden tahmine dayalı olarak mı başlatıldığına bağlı olarak iki sınıfa ayrılır.
Çekme süreçleri, müşteri siparişinin alınması ile başlatılırken, itme süreçleri müşteri siparişlerinin beklentisi ile sağlanır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
24
Süreç n-1
Süreç n
Tedarik zincirlerinin itme/çekme bakış açısı
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
25
. . .. . .
İtme/çekme sınırı
Müşteri siparişinin alındığı nokta
İtme süreçleri Çekme süreçleri
Süreç 2
Süreç k+1
Süreç k
Süreç 1
Tedarik zincirlerinin itme/çekme bakış açısı
Tedarik zinciri süreçleri, müşteri talebi ile ilişkili yürütme zamanlarına bağlı olarak iki sınıfa ayrılır.
Çekme : Yürütme işlemi, bir müşteri siparişine cevap olarak başlatılır. (reaktif)
İtme: Yürütme işlemi, müşteri siparişlerinin beklentisine göre başlatılır (kurgusal/ tahmini)
İtme / çekme sınırı, itme süreçleri ile çekme süreçlerini birbirinden ayırır.
Bu bakış, tedarik zinciri tasarımı ile ilişkili stratejik kararlar gözönüne alındığında yararlıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
26
Tedarik Zinciri Makro Süreçleri
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
27
• (Customer Relationship Management)
Firma ve müşterileri arasındaki arayüzdeki tüm süreçler
Müşteri ilişkileri yönetimi - CRM
• (Internal Supply Chain Management)
İçsel tedarik zinciri yönetimi - ISCM
• (Supplier Relationship Management)
Tedarikçi ilişkileri yönetimi - SRM
Tedarik zinciri makro süreçleri
Kaynak
Pazarlık
Satın alma
Tasarım işbirliği
Tedarik işbirliği
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
28
SRM ISCM CRM
Tedarikçi Firma Müşteri
Stratejik planlama
Talep tahmini
Tedarik planlama
İkmal
Yedek parça
Pazar
Fiyat
Satış
Çağrı merkezi
Sipariş yönetimi
Bir firma içerisinde, tüm tedarik zinciri aktiviteleri 3 makro süreçten birisine dahildir : CRM, ISCM ve SRM.
Başarılı tedarik zinciri yönetimi için, bu üç makro sürecin integrasyonu çok önemlidir.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
29
Başarılı Tedarik Zinciri Örnekleri
Apple
Zara
Toyota
Amazon
Dell
Türkiye’den örnekler
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
30