analiza dendroflore parka poljoprivredne škole sa...

LETOPIS NAUČNIH RADOVA / ANNALS OF AGRONOMY Vol. 42, No 1, 26-33 UDK: 712

Poljoprivredni fakultet

Univerzitet u Novom Sadu

26

Analiza dendroflore parka Poljoprivredne škole sa domom učenika Futog

Nataša Krstića*, Emina Mladenovića, Jelena Čukavovića, Ivana Soviljb, BiljanaLalićc, Lazar Pavlovića,Jelena Ninić Todorovića

aUniverzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Departman za voćarstvo, vinogradarstvo, hortikulturu i pejzažnu arhitekturu,

Novi Sad, Srbija bTehnička škola "9. maj" Bačka Palanka, Srbija

cPoljoprivredna škola sa domom učenika, Futog, Novi Sad, Srbija

*Autor za kontakt: [email protected]

Uvod Interesovаnje zа istorijske pаrkove je relаtivno novo, jаvljа se tek u poslednjih stotinаk godinа, а problem obnove i zаštite stаrih pаrkovа jаvljа se još kаsnije (Obаd-Šćitаroci, 1989). U mnogim evropskim zemljаmа, tek od krаjа sedаmdesetih i početkom osаmdesetih godinа XX veka, izrаđuju se registri istorijskih pаrkovа nа nаcionаlnom nivou kojimа se evidentirаju vredniji istorijski pаrkovi (Anthony, 1985).

Nа teritoriji Vojvodine nаlаzi se veći broj istorijskih pаrkovа nа imаnjimа bivših veleposednikа uz dvorce, jаvnih pаrkova u grаdskim jezgrimа, mаnаstirskih i bаnjskih pаrkova koji su uglаvnom nedovoljno proučаvаni i o njimа nemа pisаnih trаgovа (Korać, 2007). Nа teritoriji Novog Sаdа ovom problemаtikom bаvili su se brojni autori (Ninić-Todorović, 1986; Crnojаčki i Ninić-Todorović, 1987; Vuković i Mаrinčić, 1998; Ninić-Todorović i sаr., 2008) koji detаljno obrаđuju stаnje dendroflore i očuvаnost kompeticije vrtno аrhitektonskih elemenаtа pаrkovа, sа osvrtom nа istorijski rаzvoj pаrkova, uz zаključke o potrebi obnove, аdekvаtne nege i zаkonske zаštite nаvedenih pаrkovа.

Celokupnа zelenа površinа imа veliki znаčаj, kаko u obrаzovаnju dece kojа pohаđаju školu, tаko i zа ceo Futog. Jedinа je većа uređenа pаrkovskа površinа u nаselju.

Imajući u vidu sve gore navedeno cilj rаdа je bio dа se kroz аnаlizu postojećeg stаnjа pаrkа i šume Poljoprivredne škole sа domom učenikа u Futogu dа reаlаn prikаz stаnjа zelenog prostorа, florističkog sаstаvа, dа bi se predložile аdekvаtne mere zа rekonstrukciju i revitаlizаciju pаrkа.

Prikupljeni podaci o dendroflori su polazna osnova za preduzimanje potrebnih mera dendrohirurgije u cilju revitalizacije parka/šume Poljoprivredne škole sa domom učenika u Futogu.

KLJUČNE REČI

park, dendroflora, stabla,dendrohirurgija

SAŽETAK

Cilj rаdа je dа se ukaže na floristički sаstаv i postojeće stаnje dendro flore zelenog prostora parka Poljoprivredne škole sа domom učenikа u Futogu kako bi se predložile аdekvаtne mere njegove rekonstrukcije i revitаlizаcije. Konstatovano je 21 drvenasta vrsta prisutne sa 1270 individua (1107 lišćara i 163 četinara). Za svaku biljnu vrstu utvrđeni su: brojnost i udeo u dendroflori, prosečna visinа stаblа (m), prosečna visinа do prvih grаnа (m), prosečni prsni prečnik stаblа (cm), prosečna širinа krošnje (m). Pored toga, date su i procene truleži deblа i debljih grаnа (%), slomljene grane, suve grane, suhovrhost (%), mehаničkih, fitopаtološkа i entomološkа oštećenjа (%) i ocene vitаlnosti i dekorаtivnosti (od 1 do 5). U ispitivanoj flori dominiraju listopadne drvenaste vrste Acer negundo L., Tilia tomentosa Mnch., Betula alba L. i Robinia pseudoacacia L. prisutne sa preko 100 individua. Od četinarskih vrsta značajno je prisustvo Pinus nigra Arnold, Thuja orientalis L. i Picea abies L. sa preko 30 individua. Najveća prosečna visina, preko 20 m, zabeležena je kod vrsta Quercus robur L. (24,5 m), Tilia tomentosa Mnch. (22,9 m) i Platanus occidentalis L. (21,90 m). Ispitivana dendroflora je bez vidljivih fitopatoloških i entomotoloških oštećenja. Kod 5 vrsta konstatovana su mehanička oštećenja (0,8-15,4%). Kod pojedinih vrsta uočeni su trulež debla, slomljene, suve ili trule grane. Ocena vitalnosti vrsta kretala se u intervalu od 3,4-5,0. Od 21 biljne vrste, 15 vrsta su invazivne za područje Evrope, a tri vrste: Acer negundo, Robinia pseudoacacia i Ailanthus altissima su invazivne u Vojvodini. Na ispitivanoj zelenoj površini, potrebno je napraviti detaljan pejzažno-arhitektonski plan uređenja prostora koji bi uključivao odgovarajuće mere dendrohirurgije pojedinih stabla i postepene sukcesivne zamene postojećih oštećenih stabala novim.

mailto:[email protected]

Krstić et al. (2018) Ann. Agron. 42(1): 26-33

Letopis naučnih radova / Annals of Agronomy 27

Material i metod rada Poljoprivredna škola sa domom učenika u Futogu (45° 14' 18.57" SGŠ 19° 41' 56.81" IGD), nalazi se u ulici Carice Milice 2. Škola je okružena ulicama sa bočnih strana i to Železničkom ulicom sa desne strane i ulicom Slavka Rodića sa leve strane, dok se zadnji deo nastavlja u atar naselja.

Poljoprivrednа školа sа domom učenikа u Futogu, u svom sklopu imа oko 100 hа zemljištа, а od togа je 10 hа pаrkovski prostor. Ovа zelenа površinа može se podeliti u dvа delа: prednji deo parka koji se održava i neguje i deo parka prema školskoj ekonomiji koji je zapušten.

Ispitivanje brojnosti vrsta rađeno je 2012. godine u maju i junu kada je dendroflora bili u punoj vegetaciji. Biljne vrste koje su konstatovane u parku Poljoprivredne škole sa domom učenika u Futogu determinisane su prema Anastasijeviću (2007). Za svaku biljnu vrstu utvrđena je njena brojnost i njen udeo u flori ispitivanog parka. Imаjući u vidu dа su drvenаste biljne vrste u pаrku iste klase starosti, nа osnovu prosečnog uzorkа od deset stаbаlа, prikаzаne su sledeće osobine svаke biljne vrste u parku: visinа stаblа (m), visinа do prvih grаnа (m), prsni prečnik stаblа (cm), širinа krošnje (m), trulež deblа i debljih grаnа (%), slomljene grane, suve grane, suhovrhost (%), mehаničkа oštećenjа (%), fitopаtološkа i entomološkа oštećenjа, ocene vitаlnosti i dekorаtivnosti (1-5).

Merenje visine stabla i visina do prvih grana određene su visinometrom Haglof VERTEX IV 360, a debljina stabla prečnicom. Ostale mere određene su vizuelno sa ocenama 1-5, gde je 1 najslabija ocena, a 5 najbolja. Udeo slomljenih i suvih grana određen je vizuelno i dat kao procentualni udeo u odnosu na celu krošnju. Fitopatološka i entomološka oštećenja analizirana su opisno.

Nakon utvrđivanja brojnosti stabala i osobina pojedinih grupa stabala, dat je predlog neophodnih mera kako bi se obnovio izgled parka i šume. Karakterizacija vrsta invazivnih za područje Vojvodine je prema IASV bazi (2011), a za područje Evrope prema DAISIE bazi (2018).

Istraživano područje karakteristiše umereno-kontinetalna klima sa umerenim padavinama i temperaturama bez izraženih ekstrema. Prosečna godišnja temperatura vazduha je 10,9

oC. Najniže

vrednosti temperature zabeležene su u januaru (-1 o

C), dok su najviše temperature bile u julu (21,6

oC). Godišnja količina padavina iznosi 578 mm. Tip zemljišta na ispitivanom području je černozem na

aluvijalnom nanosu, karbonatni, srednje duboki. Ovaj tip černozema odlikuje se slabo alkalnom reakcijom u gornjem delu profila, do umereno alkalne u donjem delu profila. Zemljište je do dubine od 90 cm slabo karbonatno, dok je u dubljim horizontima jako karbonatno. Sadržaj humusa je na nivou slabe humoznosti. Sadržaj ukupnog azota je nizak, lako pristupačnog fosfora je visok, a kalijuma je optimalan. Zemljište nije zaslanjeno niti alkalizovano. Mehanički sastav zemljišta je homogen i spada u peskovito – glinovitu ilovaču (Živković et al.,1972). Propustljivost za vodu kreće se u granicama dobre vodo-propustljivosti.

Rezultati i diskusija Ukupna površina školskog dvorišta iznosi oko 118000 m

2, dok na njoj podignuti objekti zauzimaju oko

18000 m2 u osnovi. Površina samog dvorišta iznosi oko 100000 m

2 ili 10 ha. Sama površina dvorišta

može se podeliti na dva dela. Prvi deo dvorišta-park, koji se nalazi neposredno uz zgrade, je lepo uređen i održavan, dok je drugi deo, iza škole, šuma koja je zarasla u nisko rastinje i korenske izbojke drveća, te ona treba da se definiše, krči i obnovi. Prilikom florističkih istraživanja zelenog prostora Poljoprivredne škole u Futogu utvrđeno je prisustvo 21 drvenaste biljne vrste sa 1270 stabala . U parku je ustanovljeno 20 različitih vrsta drveća. Od ukupnog broja stabala, lišćarske vrste čine 87,2%, dok ostali deo čine četinari sa 12,7 %.

Najzastupljenija biljna vrsta je Acer negundo prisutna sa 395 stabala ili 31,2%, zatim Tilia tomentosa sa 263 stabla (20,7%). Pored njih, brojne su i individue Betula alba, Robinia pseudoacacia i Celtis australis. Od četinarskih stabala najzastupljeniji je Pinus nigra sa 58 stabala (4,6%) i Thuja orientalis sa 44 stabla (3,5%).

Acer negundo (pajavac) kao najzasupljenija vrsta na ispitivanom području, prosečno je visok 15,9 m, a visina do prvih grana iznosi u proseku 3,3 m i prsnim prečnikom od 0,4 m (tabela 2) Individue Acer negundo su bez većih oštećenja stabala i debljih grana, ali je potrebno na većini stabala izvesti manje zahvate dendrohirurgije kako bi se krošnje bolje oblikovale i uredile, imajući u vidu da je ocena vitalnosti 3,6, a dekorativnosti 3,5. Širenje vrste Acer negundo treba konstantno kontrolisati s obzirom da je ovo invazivna vrsta za područje Vojvodine (IASV, 2011) i Evrope (DAISIE, 2018).

Vrste Tilia tomentosa (srebrna lipa) bile su prosečne visine od 22,9 m i visine do prvih grana 5,4 m, sa prosečnim prsnim prečnikom od 0,6 m. Širina stabla je 13,5 m (tabela 2). Vrste srebrne lipe imale su dobru ocenu vitalnosti (4,2) i dekorativnosti (4,2), sa malim udelom suvih grana ( 3%). Ono što se može konstatovati je da većina ovih individua ima dosta korenskih izbojaka koji značajno umanjuju vizuelni efekat šume i moraju se odstraniti pogotovo ako se uzme u obzir i činjenica da je ova vrsta invazivna vrsta na području Evrope (DAISIE, 2018).



Tabela 1. Broj i udeo pojedinih vrsta drveća u parku Poljoprivredne škole sa domom učenika u Futogu Table 1 Number and proportion of trees species in the park of Agricultural school with dormitory Futog

Narodni naziv Biljna vrsta Broj individua Udeo (%)

Lišćari

Javor pajavac Acer negundo L. 395 31,2

Srebrna lipa Tilia tomentosa Mnch. 263 20,7

Bela breza Betula alba L. 123 9,7

Bagrem Robinia pseudoacacia L. 109 8,6

Koprivić Celtis australis L. 92 7,3

Beli dud Morus alba L. 47 3,7

Divlji kesten Aesculus hippocastanum L. 33 2,6

Divlja šljiva - ringlov Prunus cocomilia Ten. 15 1,2

Orah Juglans regia L. 7 0,6

Američki platan Platanus occidentalis L. 6 0,5

Kiselo drvo Ailanthus altissima (Mill.) Swing 5 0,4

Hrast lužnjak Quercus robur L. 5 0,4

Katalpa Catalpa bignonioides Walt. 4 0,3

Dren Cornus mas L. 2 0,2

Jablan Populus nigra var. italica (Mnch.) Duroi 1 0,1

Ukupno lišcara: 1106 87,2

Gingko Ginkgo biloba L. 1 0,1

Četinari

Crni bor Pinus nigra Arnold 58 4,6

Istočnjačka tuja - biota Thuja orientalis L. 44 3,5

Smrča Picea abies L. 32 2,5

Lavsonov čempres Chamaecyparis lawsoniana (Murr.) Parl. 26 2,1

Kedar Cedrus atlantica (Endl.) Manetti ex Carr 2 0,2

Ukupno četinara: 163 12,7

Ukupno: 1270 -

Prosečna visina Betula alba (bela breza) iznosi 17,38 m, sa visinom do prvih grana 3,4 m

prečnikom stabla 0,4 m i širinom krošnje 8,3 m (tabela 2). Kod pojedinih primeraka uočena je trulež stabla i debljih grana, a kod nekih i suhovrhost. Imajući u vidu kao što je već navedeno da se stabla breza nalaze većinom u gustom sklopu moguće je čak neka od ovih stabala sasvim ukloniti, a da se pri tome ne naruši vizuelni efekat. Vitalnost breza je ocenjena sa 4,3, dok je dekorativnost ocenjena sa 4,7. I ova vrsta se nalazi u bazi invazivnih vrsta Evrope te se mora pratiti i kontrolisati njeno širenje i sadnja.

Vrste Robinia pseudoacacia (bagrem), u okviru dvorišta škole, delimično su planski sađene i zauzimaju značajan prostor. Prosečna visina bagrema je 16,0 m sa visinom do prvih grana 3,4 m, prsnim prečnikom 0,3 m i širinom krošnje od 6,6 m. Kod biljaka je uočeno prisustvo suvih grana (6%), što se odrazilo na ocene vitalnosti (3,4) i dekorativnosti (3,1), tabela 2. Vrsta Robinia pseudoacacia invazivna je vrsta za područje Vojvodine (IASV, 2011) i Evrope (DAISIE, 2018). Samonikli bagremi, koji se većinom nalaze u grupama imaju neugledna stabla i krošnje, i većinom su za odstranjivanje, dok neki od ovih bagrema, uz adekvatno oblikovanje, mogu postati deo negovanog parka.

http://en.wikipedia.org/wiki/Carolus_Linnaeus



Vrste Celtis australis (koprivić) je izuzetno dobre vitalnosti (4,6) i dekorativnosti (4,2), tabela 2. Prosečna visina stabala je 18,1 m, sa visinom do prvih grana od 3,4 m i prečnikom stabla od 0,3 m. Na stablima nisu uočeni veći znakovi oštećenja, samo je utvrđen manji procenat slomljenih grana (6%). Vrsta je invazivna u Evropi (DAISIE, 2018).

Na analiziranoj površini postoje grupe individua Morus alba (beli dud) koje su planski sađene, dok drugu grupu čine samonikle individue ove vrste . Kod prve grupe biljaka uočeno je dosta suvih i polomljenih grana. S obzirom da se druga grupa biljaka nalazi u šumi koja se ne održava, biljke duda su većinom visoke, sa veoma tankim stablima, te se ova stabla predlažu za sanitarnu seču. Prosečna visina dudova je 16,9 m sa visinom do prvih grana prosečno 3,1 m i prečnikom stabla 33,6 m (tabela 2). Vrsta je invazivna u Evropi (DAISIE, 2018).

Aesculus hippocastanum (divlji kesten) se kao izrazito dekorativna drvenasta vrsta nalazi većinom oko škole. Prosečna visina stabala iznosi 18,4 m i visinom do prvih grana 3,3 m i prsnim prečnikom 0,6 m (tabela 2). Krošnje kestena su prosečne širine 9,6 m, sa prosečnim procentualnim udelom slomljenih grana od 3,5%. Ocene vitalnosti i dekorativnosti su visoke i kreću se oko 4. Vrsta je invazivna na području Evropi (DAISIE, 2018).

Za vrste Prunus cocomilia (džanarika) može se konstatovati da su samonikle u predelu šume te samim tim je i njihova dekorativnost mala (3,2), tabela 2. Biljke su se formirale u gustom delu šume te nisu imale dovoljno svetlosti da se bore za svoj vegetacioni prostor. Na ovu činjenicu ukazuje i mala prosečna širina krošnje (2,5 m). Imajući u vidu malu dekorativnost stabala i da su ove biljne vrste, praktično, svojevrstan korov u šumi one su većinom za seču i uklanjanje, mada postoje i biljke ove vrste koje zadovoljavaju kriterijume dekorativnosti.

Na analiziranom području prisutno je 7 stabala Juglans regia (orah) Jedan deo stabla oraha su sađene biljke i nalaze se na obodu šume, dok je drugi deo biljaka oraha samoniklo i nalazi se u zaraslom delu šume i dekorativnost kod ovih stabala je veoma niska, s obzirom da imaju nepravilne krošnje. Prosečna visina stabala je 10,1 m, dok je prsni prečnik iznosio 0,2 m (tab. 2). Vrsta se nalazi u bazi invazivnih vrsta Evrope (DAISIE, 2018).

U parku Poljoprivredne škole utvrđeno je postojanje 6 stabala Platanus occidentalis (platan). Prednjim delom dvorišta, ispred dvorca, posebno dominira platan koji je odlukom Skupštine grada Novog Sada, proglašen spomenikom prirode III kategorije (odluka doneta 10.02.1995). Platan je poveren na upravljanje JKP „Gradskom zelenilu“ Novi Sad i školi. Za javorolisne platane može se konstatovati da su izuzetne vitalnosti (4,8) i dekorativnosti (4,8), tabela 2. Stabla su prosečne visine 21,9 m i širine krošnje 16,2 m. Vrsta se nalazi u bazi invazivnih vrsta Evrope (DAISIE, 2018).

Ailanthus altissima (kiselo drvo) je vrlo invazivna vrsta, često je gajena kao šumska vrsta uglavnom u nizijskom i brdskom regionu, ali i kao dekorativna vrsta po parkovima i vrtovima (Nestorović i Jovanović, 2003). Svi primerci ove vrste (5 biljaka) nalaze se neposredno pored glavne zgrade, iza nekadašnje konjušnice, dva stabla koja se nalaze neposredno uz zid treba ukloniti. Prosečna visina stabala je 13,72 m, visina do prvih grana 4,1 m i širina krošnje je 3,7 m (tabela 2). Ova stabla se odlikuju izuzetno niskom dekorativnom vrednošću (2,6). Vrsta se nalazi u bazi invazivnih vrsta Vojvodine i Evrope (IASV, 2011; DAISIE, 2018).

Quercus robur (hrast lužnjak) zajedno sa platanima predstavlja najimpozantnija stabla u parku. Posebno se ističe hrast u dvorištu škole u neposrednoj blizini đačkog restorana. Drugi primerak je na sporednom ulazu iz ulice Slavka Rodića. Prosečna visina stabala hrasta je 24,5 m, sa visinom do prvih grana od 5,5 m (tab. 2). Primećeno je prisustvo suvih grana (9%), ali to nije umanjilo značajno dekorativnost samih stabala.

Catalpa bignonioides (katalpa) je dekorativna vrsta često gajena u naseljenim mestima po parkovima, drvoredima i vrtovima (Vukićević, 1996). Na ispitivanom području konstatovano je 4 primerka ove biljne vrste. Prosečna visina stabala je 12,3 m sa prosečnom visinom do prvih grana 2,2 m i prsnim prečnikom 0,74 m (tab. 2). Primerci katalpe imaju dosta mehaničkih oštećenja na sebi i na njima treba preduzeti mere dendrohirurgije. Vrsta je invazivna na području Evrope (DAISIE, 2018).

Cornus mas (dren) se široko gaji kao parkovska vrsta. Vrlo je dekorativna i veoma otporna na mraz. Može da se sadi u grupama ili u zajednici sa vrstama većih dimenzija, kao i da se koristi za žive ograde (Bijelić i sar. 2008). Prisutna su dva drena, čija su stabla prosečne visine od 6,3 m i širinom krošnje od 5,3 m (tabela 2). Oba stabla su odlične vitalnosti i dekorativnosti. Vrsta je invazivna u Evropi (DAISIE, 2018).

U dvorištu škole se nalazi samo jedno stablo Populus nigra var. italica (jablan) visine 30 m. Na stablu su uočene suve (10%) i slomljene (10%) grane (tabela 2).

Ginko biloba (ginko) je listopadno drvo poreklom iz Kine, Koreje i Japana. Koristi se za pojedinačnu sadnju ili sadnju u grupama i drvoredima (Vukićević, 1996). Na ispitivanom području ima jedno stablo gingka visine 4,8 m i širine krošnje 3,2 m (tabela 2). Nalazi se u prednjem dvorištu škole i dobre je vitalnosti (5) i dekorativnosti (5).



Pinus nigra (crni bor) se nalazi većinom u grupama u dvorištu škole. Odlikuje se stablima koje su prosečne visine 19,06 m sa visinom do prvih grana 6,26 m i prsnim prečnikom od 0,54 m (tabela 2). Širina krošnje, u zavisnosti od položaja biljaka u sastojini, kretala se od 4-11,6 m. Na većini borova uočeno je prisustvo suvih grana (7,25%) koje su posledica normalnog sečenja donjih grana. Ocena vitalnosti je visoka (4,4) kao i ocena dekorativnosti (4,3).

Jedino je kod istočnjačke tuje (Thuja orientalis) uočeno dve starosne kategorije stabala. Prvu grupu stabala čine starije tuje koje su imale prosečnu visinu od 7,4 m i visinu do prvih grana 1,6 m (tabela 2). Nisu uočeni znakovi većih oštećenja na njima, ocena vitalnosti je 3,4, dok je ocena dekorativnosti 3,8. Ostatak tuja je skoro zasađen oko prostora predviđenog za kante za otpad da bi se isti maskirao i visine su 1,2 m.

Picea abies (smrča) je veoma je varijabilna vrsta. Opisano je više od 100 različitih formi i kultivara, koji se međusobno razlikuju po visini, obliku krošnje i šišarica, po veličini i boji četina (Mišić, i Jovanović, 1983). Smrče koje se nalaze u parku škole bile su prosečne visine 13,3 m, sa visinom do prvih grana od 3,4 m i širinom krošnje od 4,9 m (tabela 2). Nije uočeno prisustvo mnogo suvih grana (1,8%), a mehanička oštećenja (od 7,5%), koja se uočavaju na stablima, su posledica uklanjanja donjih suvih grana. Dekorativnost smrča je ocenjena ocenom 3,8, a procena vitalnosti iznosi 4,1. Vrsta je invazivna za područje Evrope (DAISIE, 2018).

Chamaecyparis lawsoniana (Lavsonov čempres) odlikuje se izuzetnom dekorativnošću. Biljke su sađene oko škole u grupama od tri pa naviše. Njihova prosečna visina je oko 5,1 m, sa visinom do prvih grana 0,3 m (tabela 2). Ono što je karakteristično za ovu grupu biljaka je da sve češća sušna leta zajedno sa velikom sunčevom radijacijom utiču na delimično ili celokupno sušenje biljaka. Ove suve jedinke potrebno je odstraniti. Vrsta je invazivna za područje Evrope (DAISIE, 2018).

Dva stabla vrste Cedrus atlantica (atlanski kedar) nalaze se kod ulaza u centralnu zgradu, u takozvanim bubrezima, i zajedno sa njim postali su prepoznatljivi deo samog eksterijera škole. Prosečna visina stabala iznosi 11,7 m sa visinom do prvih grana od 2,6 m i širinom krošnje od 7,3 m (tabela 1). Stabla su dobrog zdravstvenog stanja odnosno vitalnosti (5) i visoke dekorativnosti (5). Vrsta je invazivna za područje Evrope (DAISIE, 2018).

Krstić et al. (2018) Ann. Agron. 42: 1


Tabela 2 Morfološke osobine, stanje i vitalnost stabala pojedinih vrsta u parku Poljoprivredne škole sa domom učenika u Futogu Table 2 Morphological characteristics, condition and vitality of some trees species in the park of Agricultural school with dormitory Futog

Vrs

ta

Vis

ina (

m)

Vis

ina d

o

prv

ih g

rana (

m)

Prs

ni pre

čnik

sta

bla

(m

)

Širin

a k

rošn

je

(m)

Tru

lež d

ebla

i

deb

ljih g

rana

Slo

mlje

ne

gra

ne (

%)

Suve g

rane

(%)

Suh

ovrh

ost

(%)

Isečene d

eb

lje

gra

ne (

%)

Meha

nič

ka

ošte

ćenja

(%

)

Fitop

ato

loška

ošte

ćenja

Ento

mo

loška

ošte

ćenja

Oceana

vitaln

osti

Oceana

dekora

tivnosti

Acer negundo L. 15,9 3,3 0,4 9,2 2,0 0,2 7,0 - - - - - 3,6 3,5

Tilia tomentosa Mnch. 22,9 5,4 0,6 13,5 - - 3,0 - 0,5 - - - 4,2 4,2

Betula alba L. 17,4 3,4 0,4 8,3 2,0 0,3 1,5 - 0,8 - - 4,3 4,7

Robinia pseudoacacia L. 16,0 3,4 0,3 6,6 1,5 - 6,0 - - - - - 3,4 3,1

Celtis australis L. 18,1 3,4 0,3 - - 6,0 - - - - - - 4,6 4,2

Morus alba L. 16,9 3,1 0,3 8,8 0,5 - 9,5 - - - - - 3,8 3,7

Aesculus hippocastanum L. 18,4 3,3 0,6 9,6 1,0 3,5 1,0 - - - - - 4,0 3,9

Prunus cocomilia Ten. 5,9 1,6 27,0 2,5 - - 2,9 - - - - - 4,6 3,2

Juglans regia L. 10,1 1,5 0,2 7,2 - - - - - - - - 4,3 3,3

Platanus occidentalis L. 21,9 3,4 1,0 16,2 - - - - - - - - 4,8 4,8

Ailanthus altissima (Mill.) Swing 13,7 4,1 0,3 3,7 - - 6,0 - - 15,4 - - 3,6 2,6

Quercus robur L. 24,5 5,5 0,9 21,6 - - 9,0 - - - - - 4,8 5,0

Catalpa bignonioides Walt. 12,3 2,2 0,7 2,2 11,1 28,8 1,3 15,0 15,0 7,5 - - 4,0 4,3

Cornus mas L. 6,3 1,8 0,3 5,3 - - - - - - - - 5,0 5,0

Populus nigra var. italica (Mnch.) Duroi 30,0 1,9 0,8 10,0 - 10,0 10,0 - - - - - 4,0 4,0

Ginkgo biloba L 4,8 1,2 0,1 3,2 - - - - - - - - 5,0 5,0

Pinus nigra Arnold 19,1 6,3 0,5 7,2 - - 7,2 - 4,2 4,9 - - 4,4 4,3

Thuja orientalis L. 7,4 1,6 0,2 3,9 - - - - - - - - 3,4 3,8

Picea abies L. 13,3 3,4 33,8 4,9 - - 1,8 - - 7,5 - - 4,1 3,8

Chamaecyparis lawsoniana (Murr.) Parl. 5,1 0,3 0,2 2,1 - - - - - - - - 4,7 4,9

Cedrus atlantica (Endl.) Manetti ex Carr 11,7 2,6 0,5 7,3 - - - - - - - - 5,0 5,0

http://en.wikipedia.org/wiki/Carolus_Linnaeus



Pejzažno uređenje i samim tim plan sadnje drveća, u dvorištu Poljoprivredne škole sa domom učenika u Futogu, datitira još iz perioda nastanka dvorca, XIX vek. Vizuelni efekat parka narušen je sa samoniklim drvenastim rastinjem koje ne zadovoljava esteske zahteve kao i mnoštvom bočnih izdanaka - letorasta, pogotovo kod drveća lipe, koje je jedna od dominatnih drvenastih vrsta. Potrebno je izvršiti mere dendrohirurgije na stablima kao i sanitarnu seču pojedinih stabala kako bi park dobio svoj nekadašnji izgled. Takođe potrebno je napraviti detaljan pejzažno-arhitektonski plan uređenja prostora kao i plan postepene sukcesivne zamene postojećih stabala novim.

Zaključci Škola se nalazi u umereno kontinentalnom klimatu koji odgovara flori čije je prisustvo utvrđeno na području parka i šume.

Dvorište škole se može podeliti na dva dela: područje parka oko glavne zgrade koje se redovno održava i u dobrom je stanju, i područje šume u kojem je konstatovana pojava podrasta, korenskih izdanaka i samoniklih drvenastih vrsta (bagrema, duda i oraha).

Utvrđeno je postojanje ukupno 1270 stabala obuhvaćenih sa 21 vrstom drvenastih biljaka. U parku su brojnije listopadne vrste i one su zastupljene sa 87,2%. Najzastupljenije listopadne vrste su javor pajavac (395 stabala), srebrna lipa (263 stabla), breza (123 stabla) i bagrem (109 stabala).

Utvrđeno je postojanje 5 vrsta četinara sa 161 stablom (12,7%). Od četinarskih vrsta najzastupljeniji su crni bor (58 stabala), istočna tuja (44 stabla) i smrča (32 stabla).

Od 21 biljne vrste, 15 vrsta su invazivne za područje Evrope, a tri vrste: Acer negundo, Robinia pseudoacacia i Ailanthus altissima su invazivne u Vojvodini, te bi stoga trebalo stalno pratiti njihovo širenje i svakako kontrolisati njihovu sadnju, kako na ispitivanom području, tako i u drugim gradskim sredinama.

U dvorištu škole mora se pristupiti rekonstrukciji i merama dendrohirurgije, kako bi školska zgrada nekadašnji dvorac došao do punog izražaja, a đaci i građani Futoga dobili prijatno mesto za odmor, razonodu i uživanje.

Na ispitivanoj zelenoj površini, potrebno je napraviti detaljan pejzažno-arhitektonski plan uređenja prostora koji bi uključivao odgovarajuće mere dendrohirurgije pojedinih stabla i postepene sukcesivne zamene postojećih oštećenih stabala novim.

Literatura Anаstаsijević, N. (2007): Podizаnje i negovаnje zelenih površinа. Univerzitet u Beogrаdu, Šumаrski fаkultet,

Beograd. Anthony, J. (1985): Historic gardens register. Landscape Design, 158. Bijelić, S., Ninić-Todorović, J., Gološin, B., Cerović, S., Vračar, L., Jaćimović, G. 2008. Biological characteristics

of selected Cornelian cherry genotipes (Cornus mas L.). Letopis naučnih radova Poljoprivrednog fakulteta 32 (1):94-101.

Crnojački, Z., Ninić-Todorović, J. 1987. Kulturno-istorijske i ekološko-pejzažne vrednosti Futoškog parka u Novom Sadu. Priroda Vojvodine XII-XIV: 82-94.

DAISIE (2018). Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe. (2016) (dostupno na: http://www.europe-aliens.org/)

IASV (2011): Lista invazivnih vrsta na području AP Vojvodine = List of Invasive Species in AP Vojvodina [Internet]. Version 0.1beta. Anačkov G, Bjelić-Čabrilo O, Karaman I, Karaman M, Radenković S, Radulović S, Vukov D & Boža P, editori. Novi Sad (Serbia): Departman za biologiju i ekologiju; 2011 (dostupno na: http://iasv.dbe.pmf.uns.ac.rs/)

Korаć J. (2007): Stаri pаrkovi Bаčke. Triton, Vršac. Mišić, V., Jovanović, B. (1983): Mešovita šuma bukve, jele i smrče (Piceeto-Abieti- Fagetum moesiacum s.l) u

Srbiji i njen značaj. Zaštita prirode 36, s. 33-45 Nestorović, M. L., Jovanović, G. 2003. Kiselo drvo (Ailanthus altissima (Mill.) Swingle)-korov urbane sredine. Acta

Agriculturae Serbica 8:57-64. Ninić-Todorović, J., (1986): „Dvorskа bаštа“ u Sremskim Kаrlovcimа- dendroflorа. Prirodа Vojvodine IX-XI: 15-22. Ninić-Todorović, J., Nešić, L., Lаzović, R., Kurjаkov, A. 2008. Futoški pаrk kаo zаštićeni spomenik prirode.

Letopis nаučnih rаdovа Poljoprivrednog fаkultetа, 32(1): 102-110. Obаd-Šćitаroci M. (1989): Perivoji i dvorci Hrvаtskogа zаgorjа. Školskа knjigа, Zаgreb. Vukićević, E. (1996): Dekorativna dendrologija (četvrto izdanje). Univerzitet u Beogradu, Šumarski fakultet,

Beograd. Vuković, LJ., Mаrinčić, O. (1998): Pаrk u Sremskoj Kаmenici – stаnje, funkcionаlnost i mogućnost zаštite. Zаštitа

prirode 50: 487-495. Živković, B.M., Nejgebauer, V.K., Tanasijević, Đ., Miljković, N., Stojković, L., Drezgić, P. 1972. Zemljišta

Vojvodine. Novi Sad: Institut za poljoprivredna istraživanja, Novi Sad. 684.

http://www.europe-aliens.org/

http://www.europe-aliens.org/

http://iasv.dbe.pmf.uns.ac.rs/



Analysis of the dendroflora of the Agricultural school with dormitory Futog

Nataša Krstića*, Emina Mladenovića, Jelena Čukanovića, Ivana Soviljb, Biljana Lalićc, Lazar Pavlovića Jelena Ninić Todorovića

aUniversityof Novi Sad, Faculty of Agriculure, Department of Fruit growing, Viticulture, Horticulture and Landscape architecture,

Novi Sad, Serbia bTechnical School "May 9th", Backa Palanka, Serbia

cAgricultural school with dormitory Futog, Futog,Novi Sad, Serbia

*Corresponding author: [email protected]

Primljen: 06.06. 2018. Prihvaćen: 14.06. 2018.

KEY WORDS

park, dendro flora, trees, dendro surgery

ABSTRACT

The aim of this paper is to analyse the floral composition and the current state of the dendroflora of the green space - park of the Agricultural School with the dormitory Futog, in order to propose adequate measures for its reconstruction and revitalization. It has been determined 21 woody species plants, within 1 270 individuals (1107 deciduous and 163 conifers trees). For each plant species, was observed the number and proportion of dendroflora, the average tree height (m), the average height to the first branches (m), the average diameter of the tree (cm), the average crown width (m). In addition, estimates of rot trunk and thick branches (%), proportion of broken branches, dry branches, top dieback (%), mechanical, phytopathological and entomological damage (%) and estimation of vitality and decorativity (from 1 to 5) were also given. The studied flora is dominated by deciduous wood species of Acer negundo L., Tilia tomentosa Mnch., Betula alba L. and Robinia pseudoacacia L. present with over 100 individuals. The presence of Pinus nigra Arnold, Thuja orientalis L. and Picea abies L. is significant for conifer species, with over 30 individuals. The highest average height, over 20 m, was recorded for the species Quercus robur L. (24.5 m), Tilia tomentosa Mnch. (22.9 m) and Platanus occidentalis L. (21.90 m). Dendroflora examined without visible phytopathological and entomotological damage. Mechanical damage was detected in 5 species (0.8-15.4%). In some species, the trunks rot, broken, dry or rotten branches have been observed. The assessment of the vitality of species ranged in the range of 3.4-5.0. Of the 21 plant species, 15 species are invasive for the territory of Europe, and three species: Acer negundo, Robinia pseudoacacia and Ailanthus altissima are invasive in Vojvodina. On the investigated green area, a detailed landscape-architectural plan for the design of the space should be made, which would include the appropriate measures of the arboreal surgery of certain trees and the gradual successive replacement of the existing damaged trees with new ones.

mailto:[email protected]

analiza dendroflore parka poljoprivredne škole sa...

Documents