Cevad ODYAKMAZ

ANILARLA DÜNDEN BUGÜNE

XI

İÇİNDEKİLER

CEVAD ODYAKMAZ ................................................................. VII

SUNUM ...........................................................................................IX

Çocukluğumda İlk Anımsadıklarım .......................................................1Erzincan ............................................................................................................2Benim ve Kardeşim Nevzad’ın Doğumu ...................................................4Türkiye’de Takvim ..........................................................................................5Cumhuriyetin İlânı .........................................................................................6Vaskirt Köyü ....................................................................................................8Etli Ekmek Nasıl Yenir? .................................................................................91939 Depremi ve Şeceremiz ...................................................................... 11Mektepli ve Alaylı ........................................................................................ 1331 Mart Olayı ............................................................................................... 14Yüzbaşı mı Büyük, Paşa mı?....................................................................... 16Soyadımızı Fatih Sultan Mehmet Veriyor .............................................. 18Alişan Oğulları ile Barışıyoruz .................................................................. 20Odyakmaz’lar ............................................................................................... 22Safiye Odyakmaz Hanımefendi ................................................................ 23Atina ............................................................................................................... 24Babam ........................................................................................................... 25Annem, Batum ve Rus İşgali ..................................................................... 27Annemizin Vefatı ......................................................................................... 29Babamın Mezarının Nakli .......................................................................... 30

Erzincan’dan Van’a ..................................................................................31Estersüvar Alayı ........................................................................................... 31Van .................................................................................................................. 33Okula Başladım ve Kalpağım .................................................................... 36Mahalle Mektepleri ..................................................................................... 37

Van’dan Iğdır’a ........................................................................................38Kürtlerle Müsademe (Vuruşma) .............................................................. 38

XII

Iğdır’da Evimiz ............................................................................................. 40Evimiz Basılıyor ........................................................................................... 41Halis Öztürk ................................................................................................. 42Kürt İsyanları ................................................................................................ 43Iğdır’da Okul Açıldı ..................................................................................... 44Posta Eri Emir Arslan .................................................................................. 44Türk-Rus Sınırı ............................................................................................. 45Sarp Sınırı ve Mülteci Rus Köpek ............................................................ 47Orgeneral Mustafa Muğlalı ........................................................................ 49

Iğdır’dan Giresun’a .................................................................................51Babam Giresun’a Atandı ............................................................................. 51Kars ve İlk Tiyatro ....................................................................................... 51Erzurum ........................................................................................................ 53İlk Sinema ..................................................................................................... 53Trabzon Yolundayız .................................................................................... 54Oğlum Halûk Ortaokulda .......................................................................... 56Giresun .......................................................................................................... 58İlk Radyo ve Gramofon .............................................................................. 61

Giresun’dan Ankara’ya ...........................................................................63Babam Emekli Oluyor ................................................................................ 63İstanbul’dayız ................................................................................................ 64Ankara’dayız .................................................................................................. 65Miting ............................................................................................................ 68Zafer Anıtı ..................................................................................................... 68Menemen Ayaklanması .............................................................................. 69Millî Duygularda Zayıflama ...................................................................... 71Sakarya Meydan Muharebesi .................................................................... 72İki Sakarya Gazisi ........................................................................................ 74Kurtuluş Savaşı Emperyalist Devletlere Karşı Yapılmıştır .................. 75Ankara ............................................................................................................ 77Sait Çelebi ..................................................................................................... 78Büyük Sinema .............................................................................................. 79

XIII

Hergele Meydanı ......................................................................................... 81Ankara Palas ................................................................................................. 82Hacı Bayram Camisi ................................................................................... 83Mimar Sinan Heykeli ve Atatürk Heykeli ............................................... 84Diğer Camiler ............................................................................................... 84Hatipçayı ve Sel ............................................................................................ 85Musikî Öğretmen Okulu ............................................................................ 85Ankara Devlet Tiyatro ve Operası ............................................................ 86Ankara Sergievi ve Anıtkabir Projeleri Sergisi ....................................... 87Eski ve Yeni Ankara ..................................................................................... 87Saat Kulesi ..................................................................................................... 88Yeşil Ankara .................................................................................................. 89Kocatepe Camisi .......................................................................................... 89Ankara Kentinin Arması Yok .................................................................... 942011 Ankarası............................................................................................... 94Direksiyon Binası ........................................................................................ 95Atatürk’ün Beyaz Treninin Vagonu .......................................................... 96

Konya Askerî Ortaokulu ........................................................................97Sağlık Muayenesi ve Giriş Sınavı .............................................................. 97Yaşımı Büyütüyoruz .................................................................................... 98Askerî Ortaokul ........................................................................................... 99Hastalanıyorum .........................................................................................101İsmet Çelen ve EMİNSU .........................................................................101Enver Paşa ...................................................................................................102Sarıkamış’ta Esir Düşenler .......................................................................103Türklük İçin Bir Öğünç Belgesi ..............................................................104Kudüslü Abdullah Onbaşı .......................................................................107Askerî Ortaokul Öğrencisiyim ...............................................................108Bisiklete Binmeyi Öğreniyorum.............................................................109Kaşıklama Yoluyla Kazıklama .................................................................111Hafta Tatili ..................................................................................................111Dersler Başladı ...........................................................................................113

XIV

Yeni Yapılan Okula Taşınıyoruz ..............................................................115Şadırvan, Boru Sesi, Bando, Ağaçlandırma ..........................................116Ayrı Yatakhanedeyiz..................................................................................117Beslenmemiz ..............................................................................................119Çirkin Bir Tören .........................................................................................120Türkçe Ezan ................................................................................................121Türkçe Ezana Karşı Eleştiriler ve Cevaplarım ......................................123

Kur’anı Kerim Türk Alfabesiyle Yazılabilir mi? ................................ 132

Boru Kaldırılıyor, Çan Geliyor ........................................................... 133Okul Müdürü Boruyu Kaldırıyor ...........................................................133Çançanca Öğreniyoruz.............................................................................133Bitleniyoruz ................................................................................................133Okulumuzun Marşı ve Öğretmenlerimiz .............................................135Gonyalı Muzaffer Bey ...............................................................................136Çorbacıların Zaferi ....................................................................................137Hamam ........................................................................................................137Almancadan İzinsiz Kalıyoruz ................................................................138Ramazanlar .................................................................................................139Türkiye’de Din ............................................................................................140Yeni Müdür .................................................................................................142Onuncu Yıl Marşını Öğreniyoruz ..........................................................145Hastalanıyorum .........................................................................................146Kayıpsız Ortaokulu Bitiriyorum ............................................................149Maltepe Askerî Lisesi ................................................................................150

Şehirlerarası Yolculuk ......................................................................... 152Hayvan ve Hayvan Koşulu Arabalarla Yolculuk ..................................152Kamyonla ve Otobüsle Yolculuk ............................................................154Deniz Yolculuğu .........................................................................................155Trenle Yolculuk ..........................................................................................157Uçakla Yolculuk .........................................................................................161Pasaport Çeşitleri ......................................................................................162Vize Zulmü .................................................................................................162

XV

Uçakta Ârıza ...............................................................................................162

Maltepe Askerî Lisesi ve Abdülhak Hâmid ....................................... 164Abdülhak Molla .........................................................................................164Kamp ............................................................................................................165Müdürümüz, Hocalarımız .......................................................................166Sınıf Subayımız Hilmi Yaşınkaya ............................................................168Diğer Öğretmenlerimiz ............................................................................168Kemalettin Sami Paşa ...............................................................................170Paşababa Nazmi Gürler ............................................................................171Bizim Almanca Kısmı ...............................................................................173

Harbiye Stajı ........................................................................................ 176Artık Harbiyeliyiz ......................................................................................17631. Piyade Alayı 10. Bölük Eriyim ..........................................................176Tatbikat ........................................................................................................177Alay Komutanımız Kurmay Albay Fahri Belen ...................................178Tümen Komutanımız Mürsel Bakû .......................................................178Atatürk’ü Görüyoruz ................................................................................179Kandıralı ve Kürt Erler .............................................................................180Askerî Hâkimlerin Statüsü .......................................................................180

Artık Üniversiteliyim .......................................................................... 182Askerî Tıbbiye Okulu ...............................................................................182İstanbul Üniversitesi Tarihi .....................................................................183Sahn-ı Seman ..............................................................................................183Dâr-ül Fünun-u Osmanî ...........................................................................184Dâr-ül Fünun-u Sultanî ............................................................................185Dâr-ül Fünun-u Şâhâne ............................................................................185İstanbul Dârülfünunu ...............................................................................186İstanbul Üniversitesi .................................................................................187Dr. Reşit Galip ............................................................................................188Cumhuriyet Döneminde Eğitim ve Öğretim ......................................188Harf Devrimi ..............................................................................................189Köy Enstitüleri ...........................................................................................190

XVI

Zeynep Hanım Konağı .............................................................................192Açılış Dersi ve Rektörün Çayı .................................................................193Derslerimiz Başlıyor ..................................................................................193

Yalnız Üniversiteli Değil, Beyazıtlı da Olduk .................................... 196Kütüphaneler..............................................................................................196Beyazıt Meydanı ........................................................................................197Sahaflar Çarşısı ...........................................................................................199Gedikpaşa ...................................................................................................200Küllük Kahvesi ve Sürekli Gelen Sanatçılar .........................................200Servet-i Fünun ............................................................................................206

Birinci Sınıfta Derslerimiz ve Hocalarımız ....................................... 208Anayasa Hukuku Ord. Prof. Ali Fuat Başgil .........................................209Doç. Dr. Mehmet Ali Aybar.....................................................................212Medenî Hukuk Ord. Prof. Dr. Andreas B. Schwarz ............................213Doç. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ........................................................217Hukuk Başlangıcı ve Roma Hukuku Ord. Prof. Dr. Rischard Honig ...........................................................................................................219Doç. Dr. Yavuz Abadan .............................................................................220İktisat Ord. Prof. Şükrü Baban ................................................................222Cihat Baban ................................................................................................225Şehit Büyükelçi İsmail Erez .....................................................................226Türk Hukuk Tarihi Ord. Prof. Sadri Maksûdi Arsal ...........................227Hukuk Sosyolojisi Ord. Prof.Dr. Gerhard Kessler ..............................229Almanların Irkçılığı ...................................................................................231Atatürk ve Alman Antropolog ................................................................231Doç. Dr. Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu ....................................................232Halkevi Üyesi Oluyorum .........................................................................233Güneş – Dil Teorisi ...................................................................................235Hukuk Ve Dil ..............................................................................................238Hukuk Dilinde Yenilik Çok Güçtür .......................................................240Dilde Bugün ...............................................................................................242Büyük Türkçe Sözlük ................................................................................243

XVII

Şehremini Halkevinin Etkinlikleri .........................................................244Tek Parti İktidarı ve Halkevleri ...............................................................244Milletvekillerinin Halkevini Ziyaretleri ................................................247

Bademciklerimden Dertliyim ............................................................ 250Atatürk’ümüzü Kaybediyoruz ................................................................251

İkinci Sınıfta Derslerimiz ve Hocalarımız ......................................... 254Ceza Hukuku Ord. Prof. Tahir Taner ....................................................254İdare Hukuku Ord. Prof. Sıddık Sami Onar .........................................256Sosyal Siyaset Ord.Prof. Dr. İsaac ..........................................................258

Üçüncü Sınıftaki Derslerimiz ve Hocalarımız ................................... 260Dr. Sulhi Dönmezer ..................................................................................260Hukuk Muhakemeleri Usulü Ord. Prof. Mustafa Reşit Belgesay .....261Hukuk Felsefesi Ord. Prof.Dr. Ernst von Aster ...................................262Maliye Ord.Prof. Dr. Fritz Neumark .....................................................263Devletler Umumî Hukuku Ord.Prof. Cemil Bilsel .............................264İkinci Dünya Savaşı ve Fransa’nın İşgali ................................................264Paris Radyosunda Lili Marleen ...............................................................266Türkiye II. Dünya Savaşı’na Neden Girmedi? .....................................268Rektör Cemil Bilsel ve Comédie-Française .........................................272İkinci Dünya Savaşı’nda 1940 Yılı ..........................................................274Franklin Delano Roosevelt ve Wendell Wilkie ....................................275Türklerde Tesettür .....................................................................................277

Son Sınıftaki Derslerimiz ve Hocalarımız ......................................... 280Ticaret Hukuku Ord. Prof. Dr. Ernst Hirsch ........................................280Kamu Hukuku Ord. Prof. Dr. Charles Crozat .....................................283Devletler Hususî Hukuku Ord. Prof. Muammer Raşit Seviğ ...........284II. Dünya Savaşı ve Mezuniyet Balosu ...................................................285İnkılâp Tarihi Dersleri ..............................................................................288

Yedek Subay Okulu .............................................................................. 291Yedek Subay Okuluna Gidiyoruz ...........................................................291Sadullah Ayaşlı ...........................................................................................293Mösyö Taransi ............................................................................................293

XVIII

Vedat Günyol ..............................................................................................294Orhan Veli Kanık .......................................................................................295Mümtaz Tarhan ..........................................................................................296

Vehbi Koç ............................................................................................. 298Yedek Subay Okulunu Bitirdik................................................................298Parasız ve Elbisesizdik ..............................................................................299

Hâkimlik Stajı ...................................................................................... 301

1. Genelkurmay Başkanlığı Adlî Müşavirliği ..................................... 302General Münir Kocaçıtak ........................................................................302İngiliz Yardımı: Çörçiller .........................................................................304Avukat Cevad Odyakmaz ve Münir Paşa ..............................................305Adlî Müşavirlikteki Hâkimler .................................................................306Avukatlık Bürosu Arıyorum ....................................................................307Ankara Gayrı Müslimleri .........................................................................309

2. Yargıtay Başsavcılığı ........................................................................ 310

3.Askerî Yargıtay Başsavcılığı ............................................................. 311General Rifat Taşkın .................................................................................311Askerî Yargının Sorunları .........................................................................312Sorunları Giderme Girişimi ....................................................................314Kudret’teki Makale ....................................................................................317Bakan Refik Şevket İnce’nin Girişimi ....................................................318Hâkim Kanber Rişvanoğlu ......................................................................319Bakan Hulûsi Köymen’in Girişimi .........................................................322

4. Askerî Adalet İşleri Başkanlığı ....................................................... 323Ordu Suç İstatistiği ...................................................................................323

5. Ankara Ağır Ceza Mahkemesi ........................................................ 326

6. Millî Savunma Bakanlığı Müsteşarlık Mahkemesi ........................ 327

Yalova 7. Tümen Hâkimliğine Atandım ............................................. 328Sicil Numaram ...........................................................................................328Yalovadayım ................................................................................................328İlk Defa Hâkim Olarak Duruşmaya Çıkıyorum ..................................330

XIX

Tümenin Öbür Hâkimleri .......................................................................332Saman Hırsızlığı – I ...................................................................................333II. Dünya Savaşı Döneminde Gıda Kıtlığı ............................................334Katanalar Uyuz Oluyor ............................................................................334Erler de Uyuz ..............................................................................................335Saman Hırsızlığı – II .................................................................................336Zabıt Kâtibi .................................................................................................337Tabldot.........................................................................................................338Yedek P. Ütğm. Mithat Toroğlu ..............................................................339Savaş Tatbikatı ............................................................................................340Tutuklular Kaçmış .....................................................................................341Yalova – Gölcük Yolu ................................................................................3427. Tümenin Kuruluşu ................................................................................342Kaza ..............................................................................................................343İkinci Dünya Savaşı’nda Hava Savunmamız ........................................344Çadırlı Karargâhta Duruşma ...................................................................345Türkün Türkü Aşağılaması ......................................................................345Tümen Komutanımız Rıza Urcun Ayrılıyor Yeni Komutanımız Tümg. Zekaî O’kan ...................................................................................348Yalova’da Hayat ..........................................................................................349Bizim III. Şube ...........................................................................................350Duruşmaları Yaptığımız Salaş .................................................................350Lebi Derya (Deniz Kenarı) Arazi ...........................................................352Başka Bir Savaş Tatbikatı ..........................................................................353Terfiim Gecikiyor ......................................................................................354

Yalova’dan Eceâbat’a ............................................................................ 3567. Tümen Eceabat’a Naklediliyor ...........................................................356Marmara’da Alman Denizaltısı ...............................................................356Eceâbat’ta Yerleşme ...................................................................................357Evimiz Ve Hizmet Erlerimiz ....................................................................359Eceâbat’ın Kışı ............................................................................................360Bir Soruşturma ...........................................................................................361Truman Doktrini ve Ordupazarları ........................................................365

XX

Hava Şehitlerini Anma Töreni ................................................................368Şoför Talimgâhı ..........................................................................................371İlk Astsubay Gazinosu ..............................................................................373Olan İneklere Oldu ...................................................................................376Göçmen Evleri ve Eceâbat’taki Evim.....................................................378Kontrol Mühendisi ....................................................................................380İhtiyaç, Yer Seçimi, Yerleşim ve İç Plân Bakımlarından Göçmen ve Âfet Evleri ..............................................................................................381Mal ve Mülk ................................................................................................383İdeal Cumhuriyet Köyü ...........................................................................383Akbaş Anıtı .................................................................................................385Doç. Dr. Tarık Zafer Tunaya....................................................................385Millî Birlik Konferansları .........................................................................386Avn-i İlâh Zırhlısı ve Ankara Torpidosu ...............................................387

Ankara’ya Müfettiş Olarak Atanıyorum ............................................ 388Yıldız Falım .................................................................................................388Kavacık Subayevlerindeki Evimiz ..........................................................390Eceâbat’tan Ayrılıyorum ..........................................................................392

Teftiş Raporu Mağdurları ve Ayniyat Öyküleri................................. 394Bir Teftiş Raporu Sanığı ...........................................................................394Demirbaş Dikiş İğneleri ...........................................................................395Yeniçerinin Şalvarı .....................................................................................397Galiçya Cephesinde Avusturya Menzili ................................................397Hava Hâkimiyeti Kimde? .........................................................................399Suat Hayri Ürgüplü’nün Yargılanması ...................................................399

Bahşiş ................................................................................................... 403

Bedava Arsa .......................................................................................... 405

Baba Karpiç .......................................................................................... 407

Kara Harp Okuluna Öğretmen Oluyorum ........................................ 409Hukukta İlk Askerî Öğrenci ....................................................................410Harp Okuluna Gidiş .................................................................................411İlk Dersim ...................................................................................................411

XXI

Tümgeneral Fazıl Bilge .............................................................................412Kopya ...........................................................................................................413Kurmay Albay Nizamettin Karacebe ve Yeni Sınav Usûlü ................414Kur. Alb. Kemal Yükeb .............................................................................415

Birleşmiş Milletlerin Kuruluşunun Onuncu Yıldönümü ................. 417Demokrasi ...................................................................................................430Yeni Okul Komutanları, 27 Mayıs 1960 İhtilâli ve Harbiye ..............430

Ragıp Akyavaş ...................................................................................... 433

Kore Birliği ve Din Adamları .............................................................. 437Kunuri Savaşları ve Kaybolanlar .............................................................438Hâkimlere Madalya Yok ...........................................................................440Kore’de İki Olay .........................................................................................441Batı Ordularında Din ................................................................................442Mareşal Montgomery Harp Okulu’nda ................................................443

Türkiye NATO’ya Nasıl Girdi? ........................................................... 445

Millî Savunma Bakanlığı Kanun İşleri Müdürü Oluyorum ............. 447Enveriye Yazısı ............................................................................................448Yüksek Askerî Şûra Toplantısı .................................................................449Askerî Hâkimler İçin Hâkimlik Tazminatı ve Özel Apolet ...............453Oramiral Sadık Altıncan...........................................................................455Yeni Subay Terfi Kanunu ve Âkıbeti ......................................................456

Müsteşarlarım ...................................................................................... 458Korgeneral Galip Deniz ...........................................................................458Korgeneral Mahmut Berköz ....................................................................459Orgeneral İshak Avni Akdağ ....................................................................463Kenan Yılmaz .............................................................................................467Hava Pilot Orgeneral Fevzi Uçaner .......................................................469

Bakanlarım ........................................................................................... 474Cemil Cahit Toydemir .............................................................................474Münir Birsel ................................................................................................475Hüsnü Çakır ...............................................................................................476

XXII

Refik Şevket İnce .......................................................................................477Hulûsi Köymen ..........................................................................................477Seyfi Kurtbek ..............................................................................................480

Hatırladıkça Hâlâ Şaşarım .................................................................. 484

9 Subay Davası ..................................................................................... 488

Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın Huzurundayız ................................. 490Beyi Ziyaret.................................................................................................490Celâl Bayar’ın Huzurundayız ..................................................................491

Millî Birlik Komitesi Sosyal İşler Komisyonu Üyesi Oluyorum ...... 494

Politikaya Nasıl Girdim? ..................................................................... 496Gölcük Orduevi .........................................................................................496Tören İçin Harp Okuluna Gittik ............................................................497Alay Sancağı Devir ve Teslim Töreni .....................................................498CKMP.den Milletvekilliği Adaylığı Öneriliyor ...................................500Asım Aksoley Paşaya da Senatörlük Önerilmiş ...................................501Harp Okulunda Huzursuzum .................................................................502Öğretmenliği Tadında Bırakmalıydım ..................................................504Sivas’a Gidiyoruz .......................................................................................506

Milletvekili Adayı Oluyorum ............................................................. 508İlk Meydan Konuşmam ............................................................................509Kurbağa ile Akrep ......................................................................................510Sıraç Köyü ...................................................................................................512Ekin İti .........................................................................................................513Yıldızeli Pazarı ............................................................................................514Divriği ve Otellerimiz ...............................................................................515Namaz ..........................................................................................................518Kangal ya da Menderes’in İdamı ............................................................519Milletvekili Seçiliyorum ...........................................................................521

Türkiye Büyük Millet Meclisi ............................................................. 523Türkiye Büyük Millet Meclisindeyim ...................................................523Cumhurbaşkanı Seçimi ............................................................................524

XXIII

Başgil Cumhurbaşkanı Adayı ..................................................................525Grup Toplantısı ..........................................................................................527

Bülent Ecevit ........................................................................................ 529Bölükbaşı’nın Şarkısı .................................................................................533

1960 İhtilâlinden Önce ve Sonraki Durum ....................................... 5361957 Seçimlerinden Sonraki Durum ....................................................53627 Mayıs 1960 İhtilâli ve Sonraki Durum ............................................537Yüksek Mahkemenin Verdiği Ölüm Cezaları .......................................5381961 Seçimlerinden Sonraki Durum ....................................................538Eski Dokunulmazlık Dosyaları ...............................................................539Nuri Beşer Olayı ........................................................................................539

İhtilâl Söylentileri ................................................................................ 542Partiler Arası Zıtlaşma Sürüyor ..............................................................54222 Şubat 1962 Ayaklanması ....................................................................54421 Mayıs 1963 Ayaklanması ....................................................................544

Devlet Büyüklerimiz ........................................................................... 549Kâzım Karabekir ........................................................................................549İsmet İnönü ................................................................................................550İnönü Cumhurbaşkanı .............................................................................552İnönü İstanbul Üniversitesinde ..............................................................553İnönü Yalova’da ..........................................................................................554Ankara Valisi Nevzad Tandoğan’ın İntiharı ..........................................5571946 Milletvekili Seçimleri .....................................................................558TBMM’de Konuşmalar ............................................................................559Halide Edip Adıvar ....................................................................................561İzmir’in İşgali Üzerine Yapılan Mitingler ..............................................562Şükûfe Nihâl ...............................................................................................563

1961 Seçimlerinin Sonucu ve İlk Hükümet ...................................... 5641961 Seçimleri Sonrasında İlk Karma Hükümet ................................564Karma Hükümetin İstifası ve Bölükbaşı ...............................................565Osman Bölükbaşı’nın İstifa Mektubu ....................................................566Ahmet Oğuz’un Uyarı Mektubu ............................................................566

XXIV

CKMP Parçalanıyor ..................................................................................567Kırşehir Heyeti CKMP’de .......................................................................568İnönü Başkanlığında Yeni Karma Hükümet Müzakereleri ...............569CKMP’nin Karma Hükümet Müzakerelerine Sunduğu Muhtıra ....569Karma Hükümet Kurma Görüşmeleri Başlıyor ..................................574İnönü’nün Açılış Konuşması ...................................................................575İnönü’nün Müzakereleri Yönetme Usulü .............................................577İnönü ile Alican Arasında Anlaşmazlık .................................................578Sivas Gecesi ve Müzakereler ....................................................................578Demokrat Partililerin Affı ........................................................................579Siyasî Af Protokolda ve Hükümet Programında Yer Almalı mı? ......581Menderes’in Çiftliği ..................................................................................587Karma Hükümet Protokolu Çalışmalarında İnönü’nün Konuşması ..................................................................................................588Hükümet Programı Konuşmaları ...........................................................591İnönü Adalet Bakanı Olmamı Bekliyormuş .........................................591

Köy ve Mahalle Muhtarları ................................................................. 593

Yerel Yönetimler Seçim Kanunları Münasebetiyle Yaptığım Konuşma .............................................................................................. 597

Cumhuriyet’in Kuruluşunun 43. Yıldönümü ......................................599İnönü İle Fotoğrafımız .............................................................................601Bir Adlî Kapitülasyon Girişimi ...............................................................602İnönü Tabiî Senatör ..................................................................................604İsmet Paşayla Briç ......................................................................................605İsmet Paşa Pilâvı ........................................................................................607Partilerin Grup Toplantıları ....................................................................608Bir İngiliz Gazetecinin Görüşleri............................................................608İsmet İnönü’ye Anıtkabir .........................................................................610Siyasi Partiler Kanunu ..............................................................................611Türkiye’nin Ortak Pazar Üyeliği .............................................................613Dış Politika Genel Görüşmesindeki Konuşmam ................................614Kelepçe Anlaşmazlığı ................................................................................619

XXV

Türk Parlâmento Heyetinin Federal Almanya’yı Ziyareti (12-24 Ekim 1963) .............................................................................. 620

Münih Alman Tiyatrosunda My Fair Lady ........................................ 628

CKMP’nin Hükümetten Ayrılması .................................................... 630Üçüncü Karma Hükümet Önerisi ..........................................................6311964 Cumhuriyet Senatosu Seçimleri ...................................................631Erivan Radyosu’nun Kürtçe Yayınları ...................................................633Erivan Radyosunun Yayınını Başbakan İnönüye Anlatıyorum ........634Radyo Konuşmam.....................................................................................637İnönü Bütçeye Destek İstiyor ..................................................................638Kıbrıs Konusunda Genel Görüşme .......................................................638

Millî Birlikçilerin CKMP’ye Girmeleri.............................................. 64014’ ler ...........................................................................................................640

Kıbrıs’a Çıkarma Girişimi ................................................................... 642Rumlar Türk Köylerini Ahalisiyle Birlikte Yok Ediyorlar ..................642Türkiye’nin Adaya Çıkarma Girişimi ....................................................642Johnson’un Mektubu ................................................................................643Rum Medyası .............................................................................................643Johnson’un İnönü’yü Amerika’ya Dâveti ..............................................643Başbakan’ın Güvenoyu İsteği ..................................................................643Cumhurbaşkanı’nın CKMP’ye Mektubu .............................................645CKMP’nin Cumhurbaşkanı’na Cevabı .................................................646Eski Senato Başkanı Suat Hayri Ürgüplü’nün Takdiri ........................648Başbakan Güvenoyu Aldı Ama Sonuç Alamadı ..................................648

Uyarı Mektubu ve İnönü ..................................................................... 649Seçim Propagandaları ...............................................................................649Genelkurmay Başkanının Uyarı Mektubu............................................649Cevdet Sunay ..............................................................................................649Başbakan İnönü’nün Görüşleri ...............................................................651

Avrupa Konseyi Parlâmenterler Meclisi Üyesi ve Nato Parlâmenteri Seçiliyorum ................................................................... 655

Büyükelçimizin Değerlendirmesi ...........................................................657

XXVI

Hazırladığım İkinci Konuşma .................................................................657Türkiye Hakkındaki Görüşlerim Gerçekleşmedi ................................659Madam Sofi.................................................................................................659İnönü Azınlık Hükümetini Düşürme Girişimi ....................................660Demirel AP Genel Başkanı ......................................................................661Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti ...............................................................6611965 MSB Bütçesi Konuşmam ...............................................................661Kızıl Çin ve Japonya İle İlişkiler .............................................................662Doğruyol .....................................................................................................662

Bir Döneme Damgasını Vuran Ünlü Politikacı: Kasım Gülek ......... 664Dilmaç .........................................................................................................668Viyana Kuşatması ......................................................................................670Avrupa Konseyi Meclisi Başkan Vekili ..................................................670NATO Türk Grubu ...................................................................................671

Esat Mahmut Karakurt ....................................................................... 672

Partilerin Radyo Konuşmaları ........................................................... 675Seçim Konuşmaları ...................................................................................675Radyo Konuşmamın Konusu Köy Olmalıydı ......................................675Radyoda Yaptığım Seçim Konuşması ...................................................676Senatör Niyazi Ağırnaslı ...........................................................................680Aşr-ı Şerif ’e Kurban Gittik .......................................................................681

Türkiye İşçi Partililer Türkiye Büyük Millet Meclisine Nasıl Girdi? 683Millî Bakiye ve Müşterek Oy Pusulası ...................................................683

Meclis Başkanı Seçimi ......................................................................... 687

CKMP’den Ayrılıyorum ...................................................................... 688Partidaşlık Bir Başka Bağ ..........................................................................695Adalet Partisine Giriyorum .....................................................................696

Adalet Partisinde Hizipler .................................................................. 697

Fransa’nın NATO’nun Askerî Kanadından Ayrılması ...................... 699

Döviz Suçları ve Af Kanunu ................................................................ 701

Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun NATO’daki Panosu .............................. 703

XXVII

Petrol Araştırma Komisyonu Çalışmaları ......................................... 704

1967 MSB Bütçesi Konuşmam ........................................................... 709

Sivasspor II. Türkiye Profesyonel Futbol Liginde ............................ 710

Köyişleri Bakanının İki Mektubu ....................................................... 712

Bükreş’ten İzlenimler .......................................................................... 713

Eski ve Yeni Emeklilerin Maaşlarının Birleştirilmesi ya da Emekli Aylıklarında Devrim ............................................................... 716

General Charles de Gaulle Ankara’da ................................................ 720

Türkiye Cumhuriyeti İstiklâl Madalyası Belgesi ............................... 721İstiklâl Madalyası .......................................................................................721

Savcılık Teminatı ................................................................................. 723

İstanbul Kültür Sarayı ......................................................................... 7241969 Milletvekili Seçimleri .....................................................................725

TED Okul Aile Birliği ......................................................................... 728

Atlantik Antlaşması Dernekleri (Atlantic Treaty Association) (ATA) ................................................................................................... 729

Atlantik İttifakı ve Teşkilâtı (NATO) ...................................................729NATO’nun Tanıtımı ve Atlantik Dernekleri ........................................729Türk Atlantik Derneği ..............................................................................730Türk Atlantik Derneği’nin Kurucuları ...................................................732

Derneğin Çalışmaları .......................................................................... 733

NATO’ya Dâvet Edilen İlk Türk Ziyaretçi Heyeti ............................. 734

NATO’ya Götürülen Ziyaretçi Heyetleri ........................................... 740Genel Sekreter Luns’un Kabûl Ettiği Heyetler ....................................741Özel Ziyaretçi Heyeti ................................................................................741

Kaza Geçiriyorum ............................................................................... 743

Özel AR-TUR Turizm Endüstrisi Anonim Şirketine Başkan Oluyorum ............................................................................................. 744

NATO ile İlgili Çalışmalarım ve İlişkilerim ...................................... 754

NATO’da Kuzey Atlantik İttifakının 25. Yıldönümü Töreni ............ 757

XXVIII

Yunanistan’ın NATO’nun Askerî Kanadından Ayrılması ................. 759Konstantin Karamanlis ve Ortak Pazar .................................................759Yunanistan’da Askerî Darbe .....................................................................760Türkiye’nin Kıbrıs’a Müdahalesi: Barış Harekâtı ................................761Yunanistan’ın NATO’nun Askerî Kanadından Ayrılması ve Türkiye’ye Ambargo .................................................................................761Yunanistan’ın Askerî Kanada Dönüşü ...................................................762Müslüman Ortak Pazarı ...........................................................................766Harameyn’e Yaptıklarımız ........................................................................766Sürre Alayları ..............................................................................................767Hac Fârizası İçin Önerilerim ...................................................................768

Atlantik İttifakı Derneklerinin (ATA) Genelkurul Toplantıları ...... 769

Kopenhag Toplantısından İzlenimler ................................................ 771Açılış, Gezi, Tören, İkram ........................................................................771Kraliyet Balesi .............................................................................................772Hoover Craft ..............................................................................................772

İzlanda Toplantısından İzlenimler ..................................................... 773

Madeira Toplantısından İzlenimler ................................................... 777Madeira Şoförleri .......................................................................................777Otelimiz Değiştirilmiş ..............................................................................778Begonvil Caddeleri ....................................................................................779

Madeira Şarapları ve Diğer İhraç Malları .......................................... 780Portekizlilerin Misafirlerini Ağırlamaları ..............................................780Ekonomik Nedenlerle Madeiradan Ayrılamıyoruz ............................782Türkiye’de İhtilâl ........................................................................................782

Türkiye ve NATO ................................................................................ 785Türkiye NATO’yu Bilmiyor ....................................................................785Seminerlerde NATO’yu Anlatıyoruz ....................................................787NATO Nedir? .............................................................................................790NATO’dan Yararlanıyoruz .......................................................................793

Seminerlerde Yaptığım Konuşmalar .................................................. 794

XXIX

NATO Stratejisi ................................................................................... 795

Türk-Yunan İlişkileri .......................................................................... 805

Yunanistan-Suriye ya da Rum-Arap İşbirliği ..................................... 824

Esnek Mukabele Stratejisinin Eleştirileri ve Transatlantik İlişkilerde Karşıt Görüşler .................................................................. 833

Yeni NATO Stratejisi ........................................................................... 838

Seminerlerde Sorulan İlginç Sorulardan Örnekler .......................... 845Türk Tolgası ................................................................................................845Cuma Namazı .............................................................................................845Oruç Tutmuyorsunuz Caiz mi? ..............................................................845İsrail ile Dostluk Caiz Mi?........................................................................846II.Abdülhamit’in Ülkeden Hiç Toprak Vermediği Doğru mu?........846

Silâh Ambargosu .................................................................................. 851ABD Tarafından Konulan Silâh Ambargosu ........................................851

Sevr (Sévres) ve Lozan (Lausanne) Barış Antlaşmaları ................... 853

Sevr Barış Antlaşması .......................................................................... 855

Lozan Barış Antlaşması ....................................................................... 861

Lozan’ı Anma Törenleri ...................................................................... 863

Ahd-ı Millî Beyannamesi “Misak-I Millî (Ulusal And)” Bildirisi .... 865Türkiye Saldırıya Uğrarsa NATO Yardıma Gelir mi? .........................866

İkinci Hedef ......................................................................................... 868

Akdeniz Kıyılarında ............................................................................ 869

Bir Protesto Olayı ................................................................................ 872

NATO’yu Üç Yüz Bin Kişiye Anlatmışız ............................................ 873

Norveç Askerleri ................................................................................. 874

Norveçli Harbiyeliler .......................................................................... 875

Norveçlilere Göre Türkiye’de Turizm Neden Olmaz? ...................... 876

Horoz Partisi ........................................................................................ 879

Ani Harabeleri ve Büyükelçi Yüksel Söylemez .................................. 881

XXX

NATO’nun Kuruluşunun 40. Yıldönümü .......................................... 884

1989 ATA Genelkurul Toplantısı ....................................................... 886Faik Ahmet Barutçu ..................................................................................886Brugge (Brüj) .............................................................................................887Paris Gezisi .................................................................................................888Dublin ..........................................................................................................889Droheda ve Türkiye’nin İrlandalılara Yardımı .....................................889Bulunan Belge ve Çakılan Plâket ............................................................890

Budapeşte’den İzlenimler ................................................................... 891Budapeşte Gezimiz ...................................................................................891

Nazlı Budin .......................................................................................... 893

Gazi Osman Paşa Marşı ....................................................................... 897

Moskova Ziyaretinden İzlenimler ...................................................... 898Podgorny ve Kossigin’in Türkiye’yi Ziyaretleri ...................................901Türk Parlamenterlerin Moskova’yı Ziyaretleri ....................................902Türk Atlantik Konseyi Moskova’ya Dâvet Ediliyor ............................903Sovyetler Artık Ömrünü Tamamladı mı? .............................................906Moskova’ya Gidiyoruz..............................................................................908Moskova’daki Temaslarımız ....................................................................913

Sovyetlerin Dağılması ve NATO ........................................................ 919

Türkiye-Rusya İlişkileri ...................................................................... 921Lozan’da Sovyetler .....................................................................................928Doğalgaza Dikkat! .....................................................................................930Jirinovski’nin Mektubu .............................................................................932

Münhasır Ekonomik Bölge ................................................................. 934

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’ye Yönelik Sovyet Gücü .............. 935

Aynı Tarihte Türkiye’nin Nükleer Gücü ............................................ 936

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’ye Yönelik Sovyet Füzeleri ......... 937

Soğuk Savaş Döneminde Sovyetlerin Türkiye’ye Saldırılarında İlk Hedefleri ................................................................. 938

XXXI

Sovyetler Birliği’nin Son Yıllarında Türk-Sovyet İlişkileri (1986–1989 Yılları) ............................................................................ 939

Türk-Sovyet Dostluğu ......................................................................... 940Türk-Sovyet Dostluğunun Hikâyesi-1 ..................................................940Türk-Rus Dostluğunun Hikâyesi-2 ........................................................942

Prag’da Kaza Geçiriyoruz ................................................................... 943

Başkandan Alınan İzin ........................................................................ 946

NATO Genel Sekreteri Manfred Wörner’in Bosna-Hersek Olaylarıyla İlgili Görüşleri .................................................................. 947

Türk-Boşnak İlişkileri ......................................................................... 950

NATO’nun Genişlemesi ...................................................................... 954Konuşmam..................................................................................................954

Napoli’de Türk Savaş Gemisi Ege (F-256)’yi Ziyaret ....................... 958

Bazı Farklı Görüşlerim, Çalışmalarım ve Hizmetlerim .................... 959

Son Söz ................................................................................................. 962

EK-1: Efrad-ı Askerîyeye Mahsus Kavanin ve Âdat-ı Harbiyeye Dair Beyanname Aslı ........................................................ 965

EK-2 ...................................................................................................... 971

EK-3: 06 Mayıs 1965 Günü Avrupa Konseyinde Yaptığım Konuşmanın Almanca Metni .............................................................. 972

EK-4: 07 Mayıs 1965 Günü Avrupa Konseyinde Hazırladığım Konuşmanın Almanca Metni ...................................... 973