Sağlık BakanlığıAna Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü

ANNE SÜTÜİle

BESLENMEDE DANIŞMANLIK EĞİTİMİ

Ders 1Anne Sütünün Önemi

ANNE SÜTÜİle

BESLENMEDE DANIŞMANLIK EĞİTİMİ

Ders 1Anne Sütünün Önemi

Enerji, protein, yağ, karbonhidrat ve diğer elzem besin öğeleriyle yenidoğanda

büyüme ve gelişmeyi sağlayan karmaşık biyolojik bir sıvı ve içerdiği birçok

biyoaktif enzim, hormon,büyüme etmeni ve bağışıklık öğelerini içeren yapısıyla

eşsiz bir besindir.

101

NEDEN

ANNE SÜTÜ NEDEN ÖNEMLİ ?

Anne İle Bebek Arasında Duygusal Bağ Kurulmasını Sağlar İmmün Sistemi Geliştirir Ekonomiktir Kolay Hazmedilir Annenin Meme Ve Over Kanseri Riskini Azaltır Emen Bebeklerde IQ Daha Yüksektir İshal Ve Solunum Yolu Hastalıklarından Korur Fizyolojik Sarılığı Önler

GENEL SAĞLIK

BÜYÜME

GELİŞİM

Emzirmenin bebeğe faydaları:Kesin faydalı

• Diyare sıklığını azaltır, seyrini hafifletir

• Alt solunum yolu enfeksiyonları daha az

• Otit medya

• Botulizm

• Bakteriyal menenjit

• İdrar yolu enfeksiyonları

• Nekrotizan enterokolit

Yüksek olasılıkla faydalı

• Nedensiz beşik ölümleri

• Insüline bağımlı diyabet

• Crohn hastalığı

• Ülseratif kolit

• Lenfoma

• Alerjik hastalıklar

• Diğer kronik sindirim sistemi hastalıkları

Breasfeeding and the Use of Human Milk, Amerikan Pediyatri Akademisi, POLİTİKASI, Şubat 2005

Emzirmenin anneye faydaları• Oksitosin uterusun toparlanmasını sağlar• Adet kanamaları azalır• Hamilelik öncesi tartıya daha hızlı dönülür• Ovulasyona daha geç dönülür- çocuk araları

açılır• Kemik remineralizasyonu daha hızlı-

postmenopozal kalça kırıkları daha az• Premenopozal meme kanseri riski azalır• Over kanseri riski azalır

Breasfeeding and the Use of Human Milk, Amerikan Pediyatri Akademisi, POLİTİKASI, Şubat 2005

Emzirmenin sosyoekonomik faydaları

• Ülkede sağlık harcamaları azalır

Bebeğin hastalıklardan korunmasına bağlı olarak

• Çalışanın iş günü kaybı azalır

• Kardeşe ilgi gösterme zamanı artar

• Ailenin ekonomisi düzelir: Mama maliyeti bir senelik 600-1000 YTL !!!

Breasfeeding and the Use of Human Milk, Amerikan Pediyatri Akademisi, POLİTİKASI, Şubat 2005

EMZİRMENİN PSİKOLOJİK YARARLARI

DUYGUSAL BÜTÜNLEŞMEDUYGUSAL BÜTÜNLEŞME

ANNE VE ÇOCUK ARASINDA YAKIN SEVGİ DOLU İLİŞKİ SAĞLAR.

GELİŞMEGELİŞME

ANNENİN DUYGUSAL AÇIDAN TATMİNİNİ SAĞLAR.

BEBEK DAHA AZ AĞLAR.

ANNE BEBEĞİNE DAHA SEVGİ DOLU DAVRANIR.

BEBEĞİ TERK ETME VEYA HIRPALAMA OLASILIĞI DAHA

DÜŞÜKTÜR.

ANNE SÜTÜ İLE BESLENEN ÇOCUKLAR İLERİ YAŞLARDA

ZEKA TESTLERİNDE DAHA BAŞARILI OLURLAR.

ENFEKTE ANNE

AKYUVARLARAKTİF OLURANTİKOR YAPARAKANNEYİ KORUR

HASTALIKLARA KARŞI KORUNMA

AKYUVARLAR MEMEYE GİDER ANTİKOR YAPAR

ANTİKORLAR SÜTE SALINARAK BEBEĞİ KORUR

Antropometrik standartlara uygun gelişirler.

Solunum sistemi enfeksiyonlarının sıklığı azalır.

İnsüline bağımlı diyabet görülme riski azalır.

Nekrotizan enterokolit görülme riski 10 kat daha azalır .

Şişmanlık görülme riski azalır.

Apandisit,invajinasyon, hipertrofik pilor stenozu görülme riski azalır

Büyüme ilişkisi

Astım ilişkisi

Diyabet ilişkisi

Cerrahi durumlar

Şişmanlık ilişkisi

Nekrotizan enterokolit

ANNE SÜTÜ

 

    

EMZİRMENİN FAYDALARI

Besleyicidir.

Kolaylıkla sindirilir,verimli kullanılır.    

Enfeksiyonlara karşı korur.

Ekonomiktir

Duygusal birlikteliğe Yardım eder

Hem annenin hem debebeğin sağlığınıkorur.

Anne Sütü

Yeni bir gebeliğin Oluşmasını geciktirir

Emzirme

Kolostrum hakkındaki gizem ve tabular çok eski yıllara, ilk uygarlıklara dayanmaktadır. İlk insanların bebeklerini annelerin memesine koyma zamanları kabileden kabileye göre değişmekteydi. Diğer sıvılar bitki çaylarının çeşitli formlarından sağlanmaktaydı.

KOLOSTRUM: ERKEN SÜT

KOLSOSTRUM SEKRESYONU

*Yoğun, konsantre, zengin görünümlü, açık renkten altın sarısı renge kadar değişir

*Prenatal dönemden postnatal 10.güne kadar olan dönemde salgılanabilir

*İlk 24 saatte yaklaşık 7-14 ml /her beslemede alınabilir

*Sonraki 36 saatte artarak 24 saatlik periyotta 500ml’ ye ulaşır.

KOLOSTRUM: ERKEN SÜT

KOLSOSTRUMUN ÖZELLİKLERİ*Yenidoğanın erken ve hızlı büyümesi için konsantre proteinler

içerir*Yaklaşık 57kkal/100 ml içerir*Sodyum, potasyum, klor, protein, yağda eriyen vitaminler ve

mineraller içerir*Olgun sütten daha az yağ ve laktoz içerir*Birçok canlı hücre ve sindirim organizmaları içerir*Çeşitli immünoglobülinler içerir- IgA en yüksek düzeydedir-Sekretuar Ig A bebek 6 aya gelen kadar bebeği korur-IgG-IgM

KOLOSTRUM: ERKEN SÜT

KOLSOSTRUMUN FONKSİYONU

*Bifudus florasının oluşturulmasını yönlendirir

*Polio, Coxsackie B virüs, birkaç tür stafilakok, E.coli gibi patojenlere karşı koruyuculuk sağlar

*Mekonyumun atılmasında laksatif etkisi vardır

*İlk günlerde bebeğin böbreği fazla miktarda sıvıyı kaldıramaz, bu nedenle kolostrum en uygun besindir

KOLOSTRUMİÇERİĞİ

 

ÖNEMİ

 ANTİKORDAN ZENGİN ENFEKSİYON VE

ALLERJİDEN KORUR

AKYUVARLAR ENFEKSİYONDAN KORUR

   

MUSHİL ETKİSİ MEKONYUMU TEMİZLERSARILIĞIN ÖNLENMESİNİKOLAYLAŞTIRIR

BÜYÜME FAKTÖRLERİ   BARSAĞIN OLGUNLAŞMASINI    SAĞLAR

VİTAMİN A’DAN ZENGİN   ENFEKSİYONLARIN DAHA HAFİF GEÇİRİLMESİNİ SAĞLAR

    GÖZ HASTALIKLARINDAN KORUR

ÖNERİLER

DOĞUMDAN SONRAKİ İLK 1/2 - 1 SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE

BAŞLANMALIDIR

6 AYDAN İTİBAREN EK BESİNLERE BAŞLANMALIDIR 2 YAŞINA KADAR EK BESİNLERLE BİRLİKTE EMZİRMEYE

DEVAM EDİLMELİDİR

İLK 6 AYDA SADECE ANNE SÜTÜ VERİLMELİDİR

ProteinProtein

Protein

BU SÜTLER ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR ?

ANNE SÜTÜ   İNEK SÜTÜ   KEÇİ SÜTÜ

 

 

   

   

   

           Laktoz Laktoz   Laktoz

  Yağ   Yağ   Yağ

 

  

 

 

DEĞİŞİK SÜTLER İÇİNDEKİ PROTEİN NİTELİKLERİ ARASINDAKİ FARK

İNSAN SÜTÜ 

İNEK SÜTÜ

 

WHEY PROTEİNLER

KESİLMİŞ SÜTÜN

KATI KISIMLARI

HAZMI KOLAY HAZMI GÜÇ

% 80 KAZEİN

% 35 KAZEİN

ANTİ EFEKTAN

PROTEİNLER

DEĞİŞİK SÜTLERDEKİ YAĞIN FARKLILIKLARI

LipazLipaz

Gereken yağ asidiGereken yağ asidi

İNSAN SÜTÜİNSAN SÜTÜ İNEK SÜTÜİNEK SÜTÜ

DEĞİŞİK SÜTLERDEKİ VİTAMİN FARKLARI

İNSAN SÜTÜ İNEK SÜTÜ

B VİT

C VİT

A VİT

 

 

 

 

DEMİR

İNSAN SÜTÜ50-70µG/100ml

 

İNEK SÜTÜ50-70µG/100ml

50

%

Emilen

10

ProteinProtein

Protein

BURADA FARK ETTİĞİNİZ DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR?

 

Laktoz Laktoz

Yağ YağYağ

Laktoz

ÖN SÜT

SON SÜT

İLK SÜT (COLOSTRUM)

OLGUNLAŞMIŞ SÜT

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DEĞİŞİK ŞEKİLLERDE BESLENEN BEBEKLERDE DİARE RİSKİDEĞİŞİK ŞEKİLLERDE BESLENEN BEBEKLERDE DİARE RİSKİ

Filipinler 0-2 aylık bebekler 

1.0

3.2

13.3

17.3

Sadece   A.S. ve besin   A.S. ve besleyici   Anne sütü

Anne sütü   değeri olmayan   ek gıdalar   almamışsıvılar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DEĞİŞİK ŞEKİLLERDE BESLENEN BEBEKLERDE PNÖMONİDEN ÖLÜM RİSKİ

Brezilya-( 8 gün- 12 aylık bebekler)Brezilya-( 8 gün- 12 aylık bebekler)

SSadeceadece

Anne sütüAnne sütü 

Anne veAnne ve

İnek sütleriİnek sütleri 

SadeceSadeceİnek sütüİnek sütü

SadeceSadeceçocuk maması

Anne sütü ve Anne sütü ve çocukçocuk mamasımaması

1.01.0

1.21.2

2.12.1

3.33.3

3.93.9

 

 

 

 

İKİNCİ YAŞTA ANNE SÜTÜ

ENERJİ PROTEİN A VİT C VİT

    

500 ml anne sütünün karşıladığı

günlük gereksinimler

(%) 50

 

 

 

 

   

       

%31

%38

%45

%95

YAPAY BESLENMENİN TEHLİKELERİ

İshal ve solunum yolu hastalıklarına yakalanma olasılığı artar

İshal kronikleşir

Malnutrisyon, vit. Aeksikliği görülebilir

Enfeksiyon ve Malnutrisyondan Ölme riski artar

ANNE DAHA ÇABUK FERTİL OLUR

Allerji ve hayvan sütüne intolerans gelişebilir

Kronik hast.riski artar

Bebekte obesite olabilir.

Mental yönden çok iyi gelişmeyebilir

Anemi riski, Kanser riski artar (over/meme)

ANNE BEBEK ARASINDAKİ YAKIN İLİŞKİYİ ENGELLER

YAPAY BESLENMENİN YAPAY BESLENMENİN ZARARLARIZARARLARI

• Anne bebek bağlantısını azaltır• Enfeksiyon riskini artırır• İshal kronikleşir• Malnütrisyona neden olabilir • A vit. eksikliği olur • Doğal beslenene göre enfeksiyon ve

malnütrisyona bağlı ölüm olasılığı yükselir

• Egzema astım gibi allerjik sorunlara eğilim artar

• Hayvan sütüne entelorans gelişir

• Kronik hastalık riskini artırır

• Obesite gelişebilir

• Mental yönden gelişimi olumsuz etkiler

• Emzirmeyen annelerin gebe kalma riski daha fazladır

• Emzirmeyen annede kansızlık, over ve meme kanser riski artar

SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİNDEKİ SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİNDEKİ TERİMLERTERİMLER

• Doğal beslenme

• Anne sütü ağırlıklı beslenme

• Tam emzirme

• Biberonla beslenme

• Yapay beslenme

• Karışık beslenme

• Uygun zamanlı tamamlayıcı beslenme

ANNE SÜTÜ AĞIRLIKLI

BİBERONLA BESLENME

DOĞAL BESLENME

KARIŞIK BESLENME UYGUN ZAMANLI TAMAMLAYICI BESLENME

Anne Sütündeki Antimikrobiyal Ajanların

İşlevleriAjan Primer İşlevi

Proteinler

Laktoferrin Demir bağlama

Lizozim Peptidoglikan yıkımı

Fibronektin Opsonin

Sekretuvar IgA Antijen bağlama

C3 Opsonin fragmanı

Müsin Antirotavirüs, reseptöranaloğu

Oligosakkaritler Reseptör analoğu

Lipidler Virüsların manto kısmını parçalar.

Anne Sütünde Bulunan Antiinflamatuvar Etmenler

Hücre koruyucular

Epidermal büyüme etmenleri

Olgunlaştırıcı etmenler

Mediatörleri parçalayan enzimler

Enzim bağlayıcıları

Lökositleri modüle edici ajanlar

Antioksidantlar

Bağışıklık Sistemini Düzenleyici Ajanlar

Sitokinler Laktoferrin

Alfatokoferol Prolaktin

ajanlar

•İnsüline bağımlı diyabet

•Lenfoma

•Lösemi

gelişme riskini azaltmaktadır

SİTOKİNLER

İşlevleri oldukça farklıdır, ancak hücrelerin

büyüme ve farklılaşmasından bağışıklık ve

inflamatuvar yanıtların yürütülmesinde

hücreler arası sinyalleşmeden sorumlu önemli

polipeptidlerin bir bölümünü temsil eder.

Anne Sütünde Bulunan

Sitokinlerin Olası İşlevleri

Sitokin Olası İşlevleri

İnterlökin 1-Beta T hücrelerini aktive eder

İnterlökin 6 Ig A yapımını arttırır

TNF- Sekretuvar komponent

salınımını arttırır.

TGF-beta T hücrelerine dönüşümü

arttırır

Doğal Bağışıklık Etkili Olan Sitokinler

İnterferon - alfa

•Antiviral etkisi

•Hücre çoğalmasını önleyici etkisi

•Hücresel bağışıklığı arttırıc etki vardır

İnterferon - beta

•Doğal bağışıklığı arttırıcı etkisi vardır

Doğal Bağışıklık Etkili Olan Sitokinler

Tümör Nekrozis Faktör (TNF)

•Tümör dokusunu nekroze eden özelliği

•Lökositleri aktive ederek patojenlere karşı

öldürücü etkisi

LAKTOFERRİN

Anne sütünün temel komponentlerinden

birisidir.

Anne sütü total proteinin % 10-15’ini

oluşturur.

Ön sütte 2-3 g/L

Olgun sütte 1-1.5 g/L

Laktoferrinin Olası Biyolojik Etkileri

Demir emilimini kolaylaştırır

Fagositik öldürme

Bakteriyostatik ajan

İmmünostimülan etmen

Büyüme etmeni

Anne sütündeki protein dışı azotun (PDA) % 2-5’ini oluşturan,

düşük molekül ağırlığına sahip bileşiklerdir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir.

Doğal öldürücü hücre (NK) aktivitesini arttırır.

İnterlökin-2 salınmını uyarır.

Gastroenteritten korur.

Diyare insidansını azaltıp süresini kısaltır.

Bifido bakteri çoğalmasını arttırır.

Entero bakteri çoğalmasını azaltır.

Uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitlerini (LC PUFA) yapma yeteneğini arttırır.

Sinir sisteminin gelişmesine yardımcı olur.

NÜKLEOTİDLERİN YARARLARI

ANNE ve İNEK SÜTÜNÜN CHO BİLEŞİMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

ANNE SÜTÜ İNEK SÜTÜ

Laktoz

7.3 g/dl

Oligosakkaritler

1.2 g/dl

Laktoz

4.0 g/dl

Oligosakkaritler

0.1 g/dl

OLİGOSAKKARİTLERİN İŞLEVLERİ1

Anne sütündeki oligosakkaritlerGastrointestinal sistemSolunum yoluİdrar yollarında anti-infektif rol oynarlar.

Oligosakkaritler prebiyotik işlev görürler.Sindirilip emilmezlerKolona ulaşıp mikroflora için besin öğesi gibi rol oynar.Bifidobakterilerin patojen gelişimini baskılarlar.Bağışıklık sistemini aktive ederler.Barsak florasını yenilerler.Sindirim enzimi üretirler.Rotavirüsleri baskılarlar.

OLİGOSAKKARİTLERİN İŞLEVLERİ2

Yenidoğanın hızlı beyin gelişiminde görev alırlar.

En önemli bileşik sialik asittir.

Anne sütündeki oligosakkaritler düşük osmolar enerji sağlarlar.

Fitoöstrojenler antioksidant, antikanserojen özellikleri ile meme, prostat, kolon, pankreas kanserlerinde, koroner kalp hastalığında olumlu etkiler gösterirler.

Günde 5-7 kez sebze, haftada 2-3 kez kurubaklagil tüketilmelidir.

9 karbonlu bir şekerdir.

Beyin gangliositlerinin yapısal ve işlevsel bileşenidir.

Nöron transaminasyonunda, bellek oluşumunda hücreden hücreye iletişimde önemli rol oynar.

Yüksek oranda sialik asit içeren anne sütü beyin gelişiminin en hızlı olduğu yenidoğanlarda çok önemlidir.

SİALİK ASİT1

Beyin gangliositleri dışında tükrük de sialik asidin zengin kaynaklarından birisidir.

Tükrük ve diğer mukuslardaki yüksek yoğunluğu bu yapıların kaygan ve visköz olmasını sağlayarak koruyucu özellik kazandırır.

Anne sütü alan bebeklerin tükrüklerindeki sialik asit konsantrasyonu mama ile beslenen bebeklere göre daha yüksektir.

SİALİK ASİT2

Anne sütü alan ve formüla ile beslenen bebeklerin fekal

floraları karşılaştırıldığında, anne sütü alanların bifidobakteri

düzeylerinin yüksek olduğu gözlenmiştir.

Laktik asit üretimi artar.

İntestinal pH düşer.

Shigella, E. coli gibi gram negatif bakteri üretimi

baskılanır.

Barsak mikroflorasında 400’ü aşkın bakteri vardır. Bu bakteri türleri

toksinler ve kanserojenik maddeler ürettikleri için patojendirler. Bazıları

ise yararlı bakteriler olarak barsak sisteminin çalışmasında yardımcıdır.

Zararlı bakterilerin çoğalması önlenir.

Bağışıklık sisteminin uyarılması, barsağın

olgunlaşması,

Kalsiyum emiliminin artması

B vitamini sentezlerinin arttırılması

Birçok laktobasil ve bifidobakteri doğal antibiyotikler salgılanmakta, gram pozitif, salmonella, E coli, vibrio kolera gibi gram negatif mo karşı antimikrobiyal etki göstermektedir.

Bifidobakteriler bebek sağlığı açısından birçok yarar sağlarlar

Bifidobakteriler tarafından fermente edilen bu oligosakkaritler

laktik asit oluşturarak barsak pH’da düşüş sağlarlar.

Oluşan bu asit ortam sayesinde shigella, streptococcus,

clostridium gibi patojen mikroorganizmaların üremesi baskılanır.

Fermentasyon sonucu oluşan asetik asit, propiyonik ve bütirik

asit gibi kısa zincirli yağ asitleri kalın barsak duvarından emilirler

ve enerji oluşturlar.

Bifidobakteriler bebek sağlığı açısından birçok yarar sağlarlar

ANNE ve İNEK SÜTÜNÜN YAĞ BİLEŞİMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

ANNE SÜTÜ İNEK SÜTÜ

Lipaz ve elzem yağ

asitleri

ANNE SÜTÜNÜN YAĞ BİLEŞİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER

ETMEN ETKİSİGebelik süresi Süre kısaldıkça uzun zincirli

poliunsatüre yağ asitleri artar

Laktasyon evresi Laktasyonun erken evrelerinde kolesterol ve fosfolipid içeriği

yüksektir

Gebelik sayısı Gebelik sayısı arttıkça endojen yağ sentezi azalır

Hacim Hacim arttıkça yağ içeriği azalır

Emzirme süresi Emzirme süresininin sonuna doğru yağ içeriği artar

Annenin beslenmesi Annenin beslenmesinde yağlar azsa endojen MCT sentezi artar

Annenin enerjisi Gebelik sırasında ağırlık artışı fazla olmuşsa sütteki yağ miktarı artar

İnsan ve İnek Sütünün Yağ Asidi Bileşimi

(100 g sütün yağındaki miktarlar g olarak)

Yağ Asidi İnsan Sütü İnek Sütü

n-6 serisi

Linoleik asit 8.3 1.1

Araşidonik asit 1.8 1.0

Toplam 10.1 2.1

n-3 serisi

Alfa-linolenik asit 0.4 Yok

EPA Var Yok

DHA Var Yok

Anne Sütü Yağ Asidi Bileşimi

20:5 n3 EPA

22:6 n3 DHA

EPA ve DHA İŞLEVLERİ

•Göz ve beyin dokularının gelişimi için gereklidir.

•Anne sütündeki plazma ve eritrositlerin fosfolipidlerindeki DHA oranı yüksektir.

•Linoleik asit EPA/DHA oranı platelet işlevi ve enfeksiyon durumlarında etkilidir.

•Bebek gebe ve emziklikte n3 yağ asitleri Linoleik yağ asitlerinin en az % 10-25’I olmalıdır.

ANNE SÜTÜYLE BEBEĞE GEÇEN ZARARLI ETMENLER

Viral enfeksiyonlar

Bazı ilaçlar (antikanser ilaçları, antikonvulsanlar,

radyoaktif maddeler)

Haşere mücadele ilaçları (DDT, aldrin)

Aflatoksin M1