S A D R Ž A J

1. UVOD......................................................................................................................... 2

2. ANTISEPSA.............................................................................................................. 3

2.1. Antiseptici...................................................................................................... 4

2.2. Dezinfekcija u hirurgiji.................................................................................. 9

3. ASEPSA.................................................................................................................. 10

3.1. Sterilizacija.................................................................................................. 11

3.2. Hirurške infekcije.........................................................................................13

3.2.1. Akutne nespecifične hirurške infekcije............................................ 16

3.2.2. Profilaktička primjena antibiotika u hirurgiji...................................19

4. ZAKLJUČAK........................................................................................................ 20

5. LITERATURA........................................................................................................ 21

1

1. UVOD

S razvojem tehnike i drugih biomedicinskih nauka omogućen je razvoj novih

hirurških metoda. U svrhu poboljšanja operativnih tehnika i sprečavanju nastanka

hirurških infekcija treba poštovati principe asepse i antisepse.

U prvom dijelu ovog rada govorit ćemo o antisepsi (postupku uništavanja

uzročnika infekcije), antisepticima, vrstama antiseptika i načinu njihovog djelovanja,

te dezinfekciji u hirurgiji.

Antisepsa je postupak uništavanja uzročnika infekcije u tkivima organizma ili sa

instrumenata i aparata koji su zagađeni mikroorganizmima. U postupku antisepse se

koriste razne supstance kemijskog ili biološkog porijekla. Antiseptici su sredstva koja

koristimo za uništavanjem mikroorganizama na koži pacijenta za vrijeme pripreme

pacijenta za operaciju.

U drugom dijelu fokus će biti na asepsi, strilizaciji i hirurškim infekcijama.

Moderni koncept asepse razvio se u 19. stoljeću. Ignaz Semmelweis je pokazao da

pranje ruku prije pristupanja porodu smanjuje babinju groznicu. Nakon prijedloga Louisa

Pasteura, Josepha Listera, Baron Lister je uveo korištenje karbolne kiseline kao antiseptik i

time smanjenio kirurške infekcija. Lawson Tait je napravio pomak sa antisepse na asepsu,

uvođenjem načela i postulata koji vrijede i danas. Ernst von Bergmann, pionir autoklave,

uređaja koji se koristi za sterilizaciju kirurških instrumenata. Današnje tehnike asepse

uključuju niz koraka koji se nadopunjuju. Prije svega ostaje dobra higijenska praksa.

2

Osnova moderne kirurgije su četiri postulata:

o Zaustavljanje krvarenja,

o Asepsa,

o Antisepsa i

o Anestezija

U ovom radu fokus će biti na dva od četiri navedena postulata: antisepsa i asepsa.

2. ANTISEPSA

Pojam Antisepsa (gr.anti-protiv + sepsis-truljenje) označava prevenciju sepse

antiseptičkim sredstvima. Odnosno antisepsa je postupak suzbijanja i uništavanja

patogenih bakterija u rani ili predmetima, a koje dolaze u dodir s ranom. Za njeno

postizanje se koristimo hemijskim sredstvima. Materijal pripremljen anti – odnosno a

– septički je dezinficiran. Asepsa se postiže fizikalnim metodama. U smislu antisepse

se provodi isijecanje kontanimirane rane, sušenje rane. Primjenjuju se hipertonične

otopine. Sva kemijska sredstva djeluju djelimično nepovoljno tako sto povećavaju

sekreciju, pa povećavaju prijemljivost okolnog tkiva za infekciju. Antiseptici mogu

ubrzati pojavu demarkacione upale; demarkaciju rane granulacijom. Antiseptici

djeluju po principu osmoze, promjene pH, taloženje bjelančevina, dehidracije,

apsorpcije. Dorland’s kaze: “Antiseptik inhibira rast i razvoj mikroorganizma bez da

ih nužno ubije. Aseptik je bez infekcije sterilan…”.

Za dezinfekciju kirurškog materijala danas koristimo asepsu, a rane tretiramo

antisepticima, posebno ukoliko nemamo mogućnosti korištenja antibiotika. Npr.

Prilikom nesigurnog ishoda terapije i mogućeg komercijalnog iskorištenja životinje

(karenca na lijek).

3

Tinktura joda: 5-10% otopina joda u alkoholu-služi za dezinfekciju rane i

operacionog polja.

Alkohol: 70% otopina služi za pripremu operacionog polja. Ukoliko se doda eozin –

eozinski spirit. Premazivanjem eozinskim spiritom (eosin-alkoholom) zaostaje crvena

boja. Na taj način sa sigurnošću označavamo mjesto koje je dezinficirano.

Vodikov peroksid (H2O2): 2% otopina djeluje oksidativno i mehanički. Naime

oslobođeni kisik (O2) oksidira, a pjenjenje koje nastaje prilikom oslobađanja kisikom

djeluje mehanički. Koristi se kod starih rana, kod sumnje na tetanus ispiranja apscesa.

Kalijev permanganat (KMnO4): 0,2%-1 % otopina se koristi za ispiranje nekrotičnih

rana i kod anaerobnih infekcija.

Borna kiselina (H3BO3) Acisi borici – 3% otopina se koristi prvenstveno u

oftamologiji.

Akridinske boje – rivanol 0,1% otopina

Invertni sapuni-kvartarni amonijevi spojevi (NH4) se koriste prvenstveno za

dezinfekciju ruku oparetera stvarajući zaštitni film na ruci, a bakterije u borama se

fiksiraju. Kontraindicirani kod ispiranja tjelesnih šupljina, jer nakon resorpcije djeluju

kao kurare otrov.

Sapuni- alkalijske soli viših masnih kiselina-u dodiru s vodom hidroizoliraju,

smanjuju površinsku napetost i istiskuju bakterije iz pora pjenjenjem.

2.1. Antiseptici

Antiseptici mogu djelovati:

1. Bakteriostatički - sprečavaju razmnožavanje mikroorganizama, i

2. Baktericidno - uništavaju mikroorganizme

4

Kako će oni djelovati zavisi od njihove koncentracije, ali i temperature koja

pojačava i ubrzava njihovo dejstvo. Hemijski antiseptici su ona sredstva koja se u

hirurgiji koriste za hirurško pranje ruku, rana, pripremanje operativnog polja,

materijala za šivanje, aparata i instrumenata. Neka antiseptična sredstva mogu da

djeluju nadražajno na tkivo, a neka mogu da rastvore u tkivo, pa djeluju toksično.

U hirurgiji su najviše u upotrebi sljedeći antiseptici:

Hidrogen (H2O2) 3% bistar, bezbojan, bez mirisa, u tečnom stanju. U kontaktu sa

sadržajem iz rane, razlaže se na vodu i kiseonik. Iz toga razloga se ne smije koristiti

za dezinfekciju rana u blizini krvnih sudova (mogućnost nastanka vazdušne embolije).

Međutim izvrstan je za uništavanje anerobnih (koji se razvijaju bez kiseonika)

mikroorganizama u rani npr. Tetanus, gangrena. On u kontaktu sa ranom, pjeni I na taj

način mehanički izbacuje mikroorganizme preko rubova rane i na taj način djeluje.

Povidon jodid je 1% vodeni rastvor organski vezanog joda. Brzo djeluje, ne ostećuje

kozu i sluzikožu, ne usporava zarastanje rana, nije toksičan, ne izaziva alergiju i nema

kontradikcija za njihovu upotrebu. Koristi se za dezinfekciju ruku, kože prije punkcije

i operacija rana, opekotina, tjelesnih šupljina, zagnojenih i inficiranih rana, opreme i

uređaja za njegu i liječenje bolesnika.

Povidon pjena- Izo Sept P rastvor je namijenjen za čišćenje i antisepsu kože, a kao

aktivnu supstancu sadrži pavidon jod, labilan kompleks joda sa sistemskim polimerom

povidonom (polivinilpirolidonom). Povidon jod je mikrobicidin s iskazanim

djelovanjem na širok spektar bakterija, uključujući i anearobne i sporoluetne

mikroorganizme, gljivice, protozoa i viruse.

Benzin se koristi za skidanje nečistoća na koži, ali što dalje od rane.

Alkohol Za alkohole je karakteristično da djeluju bakteriostatski zavisno od

koncentracije i vrste. Sekundarni i tercijarni alkoholi nemaju terapeutsku primjenu,

dok se od primarnih koriste etanol, izopropanol i propanol. Metanol se zbog

toksičnosti ne koristi, dok propilni i butilni alkohol slabo deluju. Najviše se koristi

5

etanol, dok se izopropanol rjeđe koristi. Etanol svoje najbolje antiseptičko delovanje

ispoljava u koncentraciji od 70%. Već u koncentracijama 8-10% koči razvijanje

bakterija dok u koncentracijama 60-70% ima maksimalni efekat. Povećanjem

koncentracije antiseptičko dejstvo slabi. Koristi se kao bakteriostatik (u

koncentracijama od 8-10%), kao antiseptik (etanolum dilutum - 70%).

Na kolicima za previjanje obavezno se nalazi ova antiseptična sredstva koja

medicinska sestra-tehničar, zadužena za previjanje pacijenata primjenjuje za

dezinfekciju okoline i same rane.

Za okolinu rane koristi sljedeće antiseptike:

o benzin,

o alkohol,

o povidon jodid rastvor.

Svaki od njih se sipa na sterilni tufer i u jednom pravcu “čisti” okolinu rane i tako 3

puta.

Za samu ranu najčešće se koriste:

-3% hydrogen čija je pjena ispira 0,9% NAC-om (fiziološki rastvor)

-fiziološka otopina nije dezinfekciono sredstvo, ali se obavezno nalazi na kolicima za

previjanje, pošto služi za ispiranje kao destilovana voda.

-povidon jodid rastvor

6

Pored navedenog na kolicima za previjanje rana nalaze se još:

Rivanol kao rastvor od 1 gr praha na 1 litar destilovane vode. Služi za ispiranje rana.

Rastvor je žute boje. Resorbuje se u tkivima, izlučuje se urinom.

Desol 1% koristi se za dezinfekciju površinskih rana, ruku, instrumenata i rublja. U

0,5% rastvora koristi se za ispiranje očiju, uha, nosa, mokraćne bešike, vagine i

rektuma.

Asepsol bistar bez boje i mirisa. Slabo je toksičan, ne nadražuje kožu i sluzikožu, a

djeluje i na gram pozitivne i gram negativne bakterije.

Hibisept je antiseptično sredstvo koje uništava bakterije, viruse i spore, ne nadražuje

tkiva i nije toksičan. Koristi se za dezinfekciju kože, ruku (hibisept rastvor 5%)

sluzokože, rana, opekotina, mokraćne bešike, vagine (hibisept tinktura).

U primjeni su i razni sapuni, detardženti. Sapuni se koriste za dezinfekciju ruku i

operativnog polja. Razmekšavaju sloj kože i pomažu odstranjenje površinskog sloja

epitela sa prljavštinom i mikroorganizmima.

Omnisan 5% koristi pomoćne radnice na klinikama kada peru tj. Kada dezinfikuju

bolničke sobe, kuhinje, kupatila, sa wc-om, operacioni blok, prostorije intezivne njege,

… i to tako što se u 1 litar vode sipa se 20ml omnisana.

Izosan je rastvor koji se napravi tako sto se 2gr ovog praha sipa u 5 litara vode. Ovdje

se potapa kuhinjsko posuđe i pribor za jelo 1,5-2h. Zatim se isperu pod mlazom tekuće

vode i osuše.

7

Biološki antiseptici se primjenjuju:

o za sprečavanje i razvoj infekcija u rani

o kao metod liječenja

o za povećavanje imunobioloških snaga organizma.

U ovu vrstu spadaju:

Antibiotici

U velikoj mjeri su suzbijene infekcije, proširene su indikacije za operativni rad i

omogućeno primarno zarasćivanje rane, a smanjene su mogućnosti postoperativnih

komplikacija. Mogu se primjenjivati peroralno (na usta) I parenteralno (intravenskim-

iv intramuskularno-im).

U hirurgiji danas u svakodnevnoj praksi od velike važnosti je njihova primjena. Daju

se preoperativno (2h prije operacije).

Vakcine

To su imunobiološke substance, antigene (živi mikroorganizmi sa oslabljenom

virulencijom) koje se unose u organizam da bi se stvorila specifična antitijela koja će

da štite organizam od određenih zaraznih bolesti.

Ovo je aktivni vid imunizacije-organizam se sam “bori” da stvori antitijela na unijete

antigene.

Serumi

Ovo je pasivni vid imunizacije ljudi za određene bolesti. U organizam se unose gotova

antitijela koja neutrališu toksine i izlučuju se za dvije do tri sedmice.

8

2.2. Dezinfekcija u hirurgiji

Dezinfekcija u širem smislu predstavlja skup postupaka kojima se uklanjaju,

onesposobljavaju ili uništavaju mikroorganizmi u toj mjeri da nisu sposobni izazvati

infekciju. Dezinfekcija u užem smislu predstavlja reduciranje broja mikroorganizama

ispod infektivne doze, odnosno uništavanje ili slabljenje patogenih mikroorganizama.

Za postizanje dezinfekcije se koriste dezinficijensi (hemijska sredstva) koja su slabo

selektivno toksična, a imaju germicidno djelovanje.

Aseptički postupak kojim se pomoću dezinfekcionih sredstava uništavaju patogene

klice na koži i predmetima.

Dijeli se na: a) medicinsku

b) higijensku

- Dezinfekcija ruku – postoji mnogo metoda, ali nijednom se ne postiže sterilnost

kože. Prije dezinfekcije nokti se moraju temeljito očistiti.

Za ambulantne operacije potrebno je staviti operativnu kapu i obući gumenu pregaču,

a za zahvate u operacionoj sali doktor mora obući sterilno čisto rublje (kapa, maska,

košulja, hlače i kaljače). Kada je doktor propisno obučen, započinje dezinfekcija ruku.

Dezinfekcije po Fubringeru – ruke se peru pod mlazom tople vode sterilnom četkicom

i sapunom i to tokom 10 minuta. Pri ispiranju sapunice prsti moraju uvijek biti u višem

položaju od podlaktica, da se mlaz vode može cijediti sa prstiju naniže.

-Dezinfekcija u 1%-tnom asepsolu.

9

-Dezinfekcija operativnog polja – 24h prije operacije treba obrijati dlake ili kosu u

području operativnog polja. Obrijano mjesto pokrije se sterilnom gazom natopljenom

70%-tnim etilnim alkoholom.

Ako je riječ o hitnom hiruškom zahvatu, brijanje se obavi na odjeljenju neposredno

prije operacije, nakon čega se provede postupak dezinfekcije.

-Počinje se benzinom, njime se skida nečistoća i mast s kože. Koža se čisti nekoliko

puta, najmanje tri i to od mjesta reza prema periferiji, sve dok se prljavština potpuno

ne skine.

- Dezinfekcija instrumenata

3. ASEPSA

Ovo je skup mjera kojima se postiže potpuno uništavanje mikroorganizama sa

predmeta, instrumenata i materijala, kao i svega ostalog što dolazi u dodir sa

pacijentom i operativnim poljem. Osnovni metod asepse kojima se ovo postiže je

sterilizacija. Sterilizacija instrumenata, koza dezinficira, ruke hirurga pere, itd. Dakle

asepsa je pojam koja se koristi kao pridjev načina rada, aseptičan rad u sali. Metodu

aseptičnog rada uveo je Bergmann 1890. godine.

Sterilno ili aseptično znači odsustvo živih vegetativnih i dugotrajnih formi apatogenih

I patogenih mikroorganizama.

Prljavo znači stanje kontaminiranosti infektivnim i neinfektivnim materijalom

različitog porijekla i hemijske građe. Osnovno pravilo je da ne postoji “polučisto”, već

sve što nije čisto-prljavo je.

Brojni postupci kojima se ostvaruju (posebno u hirurgiji) uslovi aseptičnog rada mogu

se svrstati u pet osnovnih pravila asepse

10

o Priprema bolesnika,

o Priprema prostorije,

o Priprema osoblja,

o Priiprema pribora,

o Postupak s „ranom“

Asepsu postižemo različitim fizičkim i hemijskim postupcima-dezinfekcijom i sterilizacijom.

3.1. Sterilizacija

Sterilizacija je aseptični postupak kojim se potpuno uništavaju svi mikroorganizmi

i njihove spore na instrumentima, operativnom rublju i svim predmetima koji dolaze u

dodir sa ranom.

-Najčešće se obavlja toplinom

-Spore, koje sadrže najmanje vlage, najotpornije su prema toplini.

-Zasićena para uz visok pritisak – omogućava pouzdanu sterilizaciju. Djelovanje

vrućeg zraka (suhe topline) od 160 stepeni C tokom jednog sata.

-Autoklav – najčešći način sterilizacije pomoću vrućih vodenih para pod visokim

pritiskom. Od temperature i pritiska vodenih para zavisi i sterilizacija. Autoklav je

građen od 2 metalna kotla ugrađena jedan u drugi.

Osim njih sadrži i:

11

a) prostor za predmete

b) prostor u kome se zagrijava voda i stvara vodena para

c) grijalica za vodu

d) cijev koja odvodi vodenu paru u prostor za sterilizaciju

e) ulijevanje vode u autoklav

f) toplomjer

-Načelo rada autoklava – zagrije se električnom grijalicom, zatvore se brave autoklava.

Sterilizacija se vrši na temperaturi od 120 0C i pritisku od 2 atmosfere.

Kontrola sterilizacije

Provodi se pomoću nekoliko metoda:

1.) fizička kontrola (neka proba)

2.) hemijska kontrola (sumporne cjevčice)

3.) bakteriološka kontrola

Primjena autoklava

- Sterilizacija u autoklavu najpouzdaniji i najpotpuniji način sterilizacije.

- U njemu se mogu sterilisati: operativno rublje, zavojni material.

Suha sterilizacija

- Provodi se vrućim, pregrijanim zrakom.

- To je najpouzdanija metoda jer se vrućim zrakom uništavaju i virusi.

-

12

Hemijska sterilizacija

Suha ili vlažna – pomoću formalinskih para.

Danas se najčešće primjenjuje za sterilizaciju predmeta koji se drugom metodom ne mogu sterilisati.

Sterilizacija kuhanjem

-Nekad najčešće primjenjivana metoda, danas se rijetko koristi.

-Nedostaci:

a) uništava predmete

b) ne uništava spore

Postoji još:

a) sterilizacija plamenom

b) sterilizacija zrakama

c) sterilizacija ultraljubičastim zrakama (12-18h – prestaje razmnožavanje bakterija)

d) sterilizacija gama zrakama

e) sterilizacija UZ

f) hladna sterilizacija

3.2. Hirurške infekcije

Upala predstavlja lokalnu reakciju tkiva na infekciju, a manifestuje se upalom kože i

potkožnog tkiva:

13

a) crvenilom (rubor)

b) otokom (tumor)

c) bolom (dolor)

d) povišenom lokalnom temperaturom (color)

e) poremećenom funkcijom (functio laesa)

Crvenilo (rubor) kože u upalnom području posljedica je vazodilatacije i aktivne

hiperemije.

Otok (tumor) usljed eksudacije i infiltracije plazme unutar upalnog žarišta.

Daljnim širenjem bakterije prolaze kroz okolno zaštitno područje upale i

dospjevaju u limfne puteve.

Limfni čvorovi su povećani i postaju bolno osjetljivi.

Tjelesna temperatura je povišena.

Ukoliko i tu zaštitnu prepreku savladaju, bakterije putem limfe dospijevaju u

krv.

Hiruške infekcije su poseban tip infekcija koje se manifestiraju prisustvom

patoanatomskog sadržaja (gnojna kolekcija, nekrotično i/ili devitalizirano tkivo,

stenoza, striktura, opstrukcija, kompresija, tumor).

Hiruške infekcije se mogu definisati kao:

-infekcije koje su nastale u sklopu hiruškog oboljenja ili kao njegova posljedica.

-infekcije koje se liječe hiruškim (operativnim) postupcima.

-infekcije koje su posljedica ili komplikacija predhodno izvršenog operativnog

zahvata.

14

Predisponirajući faktori hiruških infekcija su stanja sa biološkom involucijom

odbrambenih mehanizama (hronična respiratorna oboljenja).

Uzročnici hiruških infekcije su bakterije (gram + i - ), virusi, gljivice, protozoe.

Kada ovi mikroorganizmi prodru u sistemsku cirkulaciju nastaje toksemija.

Neke gram negativne bakterije oslobađaju ENDOTOKSIN.

Uzročnici mogu doći iz spoljne sredine (egzogene infekcije) ili iz pojedinih organa

(endogene infekcije).

Flora organizma:

Koža – staphilococcus epidermidis itd.

Normalno kada su one prisutne nema infekcije, ali hiruškim zahvatima otpornost

organizma slabi, tj. dolazi do otvaranja ulaznih vrata za mikroorganizme. Tzv.

GASNE INFEKCIJE

Superinfekcija – poseban oblik hospitalne infekcije koja se klinički i mikrobiološki

manifestuje kao nova infekcija u toku antimikrobne terapije.

Uzročnici superinfekcija obično su rezistentni na antibiotike koje bolesnik prima.

Najčešći uzročnici:

1.) aerobni streptokok – kao hemolitički i nehemolitički.(Streptokinaza –

fibrinolitik). Pojedini sojevi se mogu naći u usnoj šupljini i gornjim respiratornim

putevima zdravih osoba.Virulentni sojevi – izazivaju teške i invazivne infekcije.

(Streptokok iz grupe A)

2.) anaerobni streptokok se javlja u obliku gram pozitivnih bakterija. (lučenje enzima

beta-laktamaze) – rezistencija na pencilinske antibiotike.

3.) stafilokok – aureus ( najčešći uzročnik piogenih infekcija), albus, citreus. (mogu

biti kogulaza + ili - )

15

4.) pneumokok – se otkriva kod infekcija pluća i pleure, osteomijelitisa, meningitisa i

sinusitisa.

5.) gonokok – gram negativna bakterija

6) E.colli – piogene infekcije sa purulentnim eksudatom koji je sivkasto-zelen

7.) proteus vulgaris – gram negativni bacil

8.) pseudomonas aeruginosa – gram negativni aerob koji je čest uzročnik infekcije

rane

9.) klebsiella pneumoniae – gram negativni bacil

10.) klostridije – gram+, anaerobni sporogeni bacili koji su uzročnici veoma teških

hirurških infekcija kao što su tetanus, klostridijalni celulitis i klostridijalna

mionekroza (gasna gangrena).

11.) Candida – najčešći uzročnik gljivičnih infekcija kod hiruških bolesnika, može

javiti kao lokalna, intestinalna i sistemska infekcija.

12.) Virusne infekcije – kao transmisivne bolesti. (važni hepatitis B i C,HIV i CMV)

3.2.1. Akutne nespecifične hirurške infekcije

1.) Impetigo contagiosa – crvenilo, pa bule i pustule

2.) Celulitis i phlegmona – inflamacija elemenata rastresitog tkiva (dublje) –

simptomi: drhtavica, jeza, povisena temperatura, bolovi,malaksalost, koža sjajna… –

Terapija: mirovanje imobilizacija, elevacija noge, antibiotici.

3.) Apsces – infekcija koja se ispoljava kao lokalizovana i jasno ograničena kolekcija

(šupljina) ispunjena gnojem. – Simptomi i znaci površnih apscesa se u početku

16

ispoljavaju otokom, bolom i crvenilom i teško ih je razlikovati od početne flegmone. U

daljem toku koža postaje lividna.

Liječenje: incizija (rasjecanje) apscesa, evaluacija sadržaja i drenaža apscesne šupljine.

Prije incizije apscesa neophodno je dati lokalnu anesteziju. Kod dobro učinjene

incizije i drenaže apscesne šupljine nije potrebna terapija antibioticima, izuzev u

slučajevima izraženog inflamatornog procesa na mekom tkivu u okolini apscesa.

4.) Furunkul – je kolekcija gnoja koja započinje u prostoru oko folikularnog dijela

dlake (folikulitis). Najčešće se javlja u području nosa i gornje usne.

Nakon incizije treba peanom ući u šupljinu kako bi se evakuisali gust gnoj i nekrotični

detritus. Nakon toga ide mekani gumeni dren. Istiskivanje je apsolutno

kontraindikovano. Antibiotici su terapija.

5.) Karabunkul – stafilokok i streptokok – infiltrat sa nekrozom kože. Bolesnici su

obično visoko febrilni. – Terapija: radikalna ekscizija.

6.) Hydroadenitis purulenta je gnojno zapaljenje znojnih žlijezda.

7.) Lymfangitis je inflamacija limfnih sudova u koži, a Lymfadenitis je zapaljenje

regionalnih limfnih žlijezda.

8.) Erizipel – crveni vjetar – infekcija izazvana alfa hemolitičkim streptokokom. –

Simptomi: otok, crvenilo, ivice oštro ograničene, mala rana na koži, nakon pola dana

oguljotina. Visoka febrilnost, drhtavica. – Terapija: visoke doze pencilina.

9.) Nekrotizirajući fasciitis (fasciitis necroticans) je oboljenje koje primarno zahvata

supkutano masno tkivo, kao i fascije u predjelu trbuha ili perineuma. – Terapija: široke

incizije uz opsežno odstranjivanje nekrotičnog tkiva, rehidratacija infuzionim

rastvorima.

10.) Panaricijum – gnojna upala volarne (palmarne) strane prsta – Th: u sprovodnoj

anesteziji.

17

11.) Klostridijalne infekcije - uzročnici se nalaze u digestivnom traktu ljudi i

životinja. Spore se prenose preko fecesa.

Tetanus – clostridium tetani – neuroinfekcija – svaka zaprljana i kontaminirana rana

nosi rizik od razvoja tetanusa. Preživljavanje i dalji razvoj ovih anaerobnih bacila u

rani bivaju omogućeni razvojem lokalne hipoksije. Klostridijalni egzotoksin –

tetanospazmin – je neurotropan.

Simptomi: bol, bockanje ili osjećaj utrnulosti u području rane ; spazam sfinktera –

teškoće pri mokrenju.

Th: lagana i.v. infuzija; 10 000 IJ humanogantitetanusnog imunoglobulina (HAG)

Gasna gangrena – clostridium perfrigens – tipična invazivna toksiinfekcija. Dovodi

do devitalizacije tkiva i aktivne destrukcije.

Kl.slika: 2-3 dana bljedilo kože, krepitacije u tkivima, pojava gasa. Obavezan znak je

veoma izražen otok. Mišić zahvaćen infekcijom postaje tamnocrven, smekšan i

oštećen. Koža postupno dobija tamniju boju ->masivna nekroza -> gangrena.

Th: obrada rane bez odlaganja; rana se široko otvara, vrše se incizije fascije i uklanja

svo nekrotično tkivo. Devitalizirani mišić se široko eksidira sve dok se ne dođe do

vitalnog tkiva koje krvari ( giljotinska amputacija); vrši se drenaža.

Parazitarne hiruške infekcije

Endemski krajevi – nakon zaraze preko „ulaznih vrata“

Echinococcus granulosus – zoonoza – ehinokokna čista koja može biti asimptomska i

simptomatska

Simptomi kompresije - obično prva klinička slika bolesti

18

Ruptura ciste – najteža klinička slika i u 30-40% slučajeva je praćena anafilaktičkom

reakcijom.

Th: hiruška – tokom hiruške operacije može doći do diseminacije.

3.2.2. Profilaktička primjena antibiotika u hirurgiji

Antibiotska profilaksa u hirurgiji podrazumjeva preventivnu primjenu antibiotika u

odsustvu infekcije, sa ciljem da se spriječi, odnosno smanji učestalost infekcijskih i

septičnih komplikacija nakon hirurških zahvata.

Pitanje profilakse kod čistih operativnih zahvata je diskutabilno jer se postavlja pitanje

opravdanosti troškova primjene i mogućih komplikacija kod zahvata sa tako niskim

indeksom infekcije.

Antibiotska profilaksa se sprovodi u slučajevima kontaminiranih zadesnih rana,

penetrantnih i ujednih rana, otvorenih preloma kostiju i zglobova, kao i kod

penetrantnih kraniofacijalnih, torakalnih i abdominalnih povreda.

Antibiotska profilaksa u hirurgiji zahtijeva strogo poštovanje slijedećih principa:

o dobro poznavanje učestalosti infekcija kod pojedinih hiruških zahvata

o poznavanje faktora rizika koji doprinose pojavi infekcije

o poznavanje bakterijske flore u zoni hiruškog rada

o poznavanje farmakodinamike antibiotika

o poznavanje mikrobiološke situacije

Antibiotska profilaksa po pravilu se primjenjuje intravenski.

19

Hiruške infekcije zahtjevaju terapijsku primjenu antibiotika.

Samo pravilno indicirana i ispravno sprovedena antibiotska terapija može biti

djelotvorna.

4. Zaključak

Ovaj završni rad govori o borbi protiv infekcije i infektivnih bolesti. U ovom dijelu

završnog rada akcenat je bio na antisepsi i asepsi kao i drugačijim načinima sprečavanja

infekcija u oblasti hirurgije.

Kao što je navedeno antisepsa se razvija već od 19. stoljeća i ima za cilj suzbijanje

infekcija i uništavanje mikroorganizama na koži, ranama, predmetima, instrumentima koji

dolazi u dodir sa kožom pacijenta a da bi se to postiglo koriste se različita antiseptička

sredstava koja sprečavaju razvoj mikroorganizama. Djelovanje antiseptika je fizičko i

hemijsko, a zasniva se na principima osmoze, dehidracije, adosorpcije, taloženje

bjelančevina i promjeni pH što neposredno utiče na život mikrorganizama, te ih ubija

ili umanjuje njihovu virulence.

Nadalje, možemo zaključiti da ljudski faktor igra značajnu ulogu u ovom domenu jer je

jako bitna dezinfekcija i to dezinfekcija prostora, dezinfekcija ruku i dezinfekcija

instrumenata s kojima se obavlja operativni zahvat pacijenta. Dezinfekcijom se uklanjaju

potencijalni uzroci infekcija, a time i mogućnost zaraze. Postupkom dezinfekcije

mikroorganizmi se reduciraju na nivo koji ne šteti ljudskom zdravlju.

Dok gore navedeno ima za cilj suzbijanje infekcija i uništavanje mikroorganizama, asepsa

znači putpuno uništenje mikroorganizama, a najbolji način za postizanje je sterilizacija, gdje

se primjenjuju različite metode sterilizacije kako bi se izbjegle infekcije kako prilikom

operativnog zahvata tako i kod post operativnog zahvata. Sterilizacija se najčešće obavlja

toplinom.

20

Na kraju možemo reći da bi zajednički cilj svih zdravstvenih profesionalaca trebalo

da bude briga o čistoći, sterilizaciji instrumenata, predmeta i prostorija odnosno provođenje

mjera za sprečavanje i suzbijanje hirurških infekcija, jer su sterilnost i čistoća jedini

načini da se spriječi prenos infekcija.

5. Literatura

1. Nada Koluder Ćimić, Alma Bungur, Edina Stević, Vodić za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija, Ministarstvo zdravstva Kantona Sarajevo, Institut za naučnoistraživački rad i razvoj kliničkog centra Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2010.

2. Omerčajić Rifija, Ramović Fadila, Stjepić Đuka, Zdravstvena njega, 2005.

3. Živan V. Maksimović, Hirurgija za studente medicine, Medicinski Fakultet Univerziteta u Beogradu, 2008.

4. Irena Kovačević, Uvod u kirurgiju sa zdravstvenom njegom kirurških bolesnika, Zdravstveno Veleučilište Zagreb, 2003

5. Internet adrese:

http://www.scribd.com/doc/142723848/Asepsa-Antisepsa-i-Sterilizacija

http://www.stetoskop.info/antiseptici-i-dezificijensi-b13-bs252-p96-nc1-book.htm

http://medicinska-skola-bl.net/hirurgija_profilaksa.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/Asepsis

21

22