Socijalna antropologija

1. SHVATANJE PO P.RIČARDU ?Njegova greška se sastoji u tome što neopravdano cijepa društvo na vrijeme i historiju. Njegovi istomišljenici smatraju da tako podijeljeno društvo postaje predmet soc.antropologije.Greška prave i oni koji antropologijom smatraju nauku koja za svoj predmet ima biofizičku konstituciju čovjeka,kao i oni u čijim dijelima dominira misao o čovjeku kao homo oeconomicus . Svi apstiniraju pred idejom soc.posredovanja,čovjekove egzistencije,mišljenja.Razvoj znanosti je prospjesio pojavu raznih antropoliških disciplina.Između njih mora postojati komuniciranje na temelju čega se stiče mogućnost stvaranja cjelovite slike o čovjeku,zakonima njegove prirode,oblicima soc.posredovanja.doživljanju , mišljenju.

2. ANTROPOLOŠKI „IZMI“ ?Materijalizam,naturalizam,empirizam,spirutalizam,idealizam,racionalističe i iracionalističke metafizike.

3. PROBLEM FUNKCIJE JEZIKA ?Jezik ima tri funkcije posredovanja : 1. Jezik kao prezentacija koji ima jezičnu prezentaciju,2. Jezik kao izraz ima tri vrste mogućnosti : -jezik je spoljašnje manifestiranje nečega , -jezik predhodi nekim predznacima koji se svode na čistu efektivnost i emocionalne izražajne stadije,-određivanje izraza kao oblika ili forme jezika. 3. Jezik kao sredstvo komuniciranja ukratko bez jezika kao razgovor nema zajednice,a bez zajednice nema sporazumijevanja,jezik je uvjet sporazumijevanja.

4. BROWN-DIRKEM RAZLIKA ?Brown smatra da je funkcija primarni faktor svih društvenih institucija.Funkcija jedne institucije se sastoji u njenom doprinosu u održavanju pojavnih svojstava društva,institucije funkcioniraju pod uvjetnom da se unapređuje i održavaju postojanost i koheziju u okviru postojećeg sistema društvenih odnosa.Dirkem ovaj pojam promatra sa aspekta predstave o životu kolektiviteta ili cjeline.On pod pojmom funkcije podrazumijeva ulogu koju jedna institucija obavlja u održavanju kolektivnog života.Fukcijom neke pojave Dirkem označava njenu ulogu u uspostavljanju općeg sklada u društvu.Radklif Brow smatra da postoji analogija između organske i socijalne strukture,a Dirkem smatra da grupa nameće pojedincu logička pravila.

5. HISTORIJA?Pitanje antropolpoškog razumijevanja historije predstavlja alfu i omegu antropologije i njenih disciplina.Postoje razna učenja koja je moguće podijeliti u dvije velike grupe.Jedna grupa osporava značaj historije čemu se suprostavlja Pričard.Druga grupa ističe značaj historije,s razlikom što jedni ističu značaj duha,a drugi prakse kao baze čovjekove slobode u individualnom i društvenom smislu.Filozofi i antropolozi posvećuju pažnju problemu historije.Osnovna razlika je što prvi nastojed da u prvi plan stave idealnost dok drugi potenciranju na stvarnom i postojećive.Hegel je jedan od najznamenitijih mislilaca koji

obrazlaže značaj historije čiju idealizaciju odbacuje Marx.Greške prave i protagonista.One se iskazuju u dvostrokum smislu:prvo zapostavljaju pitanje antropološkog razumijevanja historije i drugo ne ističu razliku dimenzija prošlosti,sadašnjosti i budućnosti.Tri pristupa objašnjena historije:univerzalistički,relativistički i ekstremno relativistički pristup.

6. SALINOVA TEORIJA LIČNOSTI?Ličnost je samo komponenta (proizvod) međuljudske situacije koja izvan tog polja ne postoji kao znanstveno proučavanje.

7. ŽAN PIJAŽE ?Žan Pijaže svoju psihologiju označava kao psihologiju ponašanja predstavlja neku vrstu usmjerenog biheviorizma koji stanje težišta na ponašanje čovjeka onako kako ga možemo objektivno i izravno promatrati u duhu tzv. objektivne psihologije i s druge strane daje neobično veliki značaj psohološkim doživljajima koji reguliraju čovjekovo ponašanje u društvu.Isticanje značaja psihološkog doživljaja predstavlja jedan od glavnih problema.

8. OTUĐENJE ?Korijen otuđenja leži u čovjekovoj djelatnosti tj. radu. Radom čovjek stavra svoje predmete svoja životna sredstva.Ti predmeti i ta sredstva postaju vlasništvo drugog ,a ne onoga ko ih je svorio. Ukoliko se rad ne iskazuje kao čovjekovo samopotvrđivanje onda je riječ o otuđenom radu. Zbog takvog rada dosadašnja historija čovjekove egzistencije poznaje slijedeće oblike otuđenja:-otuđenja proizvoda rada od onoga koji ih je stvorio,-otuđenje generičke suštine od čovjeka,-otuđenje čovjeka od čovjeka.Ove oblike otuđenja Marx konzekventno obrazlaže i pokazujući u suštini pomenutih vrsta empirijskom analizom temelja građanskog društva-privatngo vlasništva,bilo u obliku kapitala ili rada.Jedine većine da se nadvlada otuđenje Marx vidi u radikalnoj promjeni vladajućih odnosa u proizvodnji.

9. KONCEPTI AUTONOMNOSTI KULTURE ?a) Koncept o univerzalnom značenju : predstavnici insistiraju na otkrivanju općih kriterija ili

principa pomoću kojih se mogu pokazati različiti oblici života i utvrditi nit ljudske evolucije.Apstrahiraju specifičnostikulturnih i socijalnih varijateta u traganju za općim i zajedničkim crtama društva i kultura odnosno za univerzalnim načelima.Pri tome potcjenuje značaj individualiteta odnosno subjektivna osjećanja i doživljaje.Neospojivost se prepoznaje po ideji da je neophodna univerzalna funkcionalna shema za obuhvaćanje i interpretiranje bogatstva kulturnih fenomena odnosno da je institucionalna shema univerzalna.Misao o univerzalimu prije Malinovskog razvija Tylor.

b) Koncept o relativnom važenju : teorija o kulturnom važenju je inkopatibilna sa učenjem okulturnom univerzalizmu.Predstavnici teorije smatraju da sve kulturne jedinice predstavljaju jedinice za sebe i da svaka u odnosu na drugu čini samostalni i autentični fenomen.Najdosljediji predstavnici relativnog važenja kulturnih i ostalog vrijednosti su Marx,Niče i moderni pozitivisti.Relativistički koncept kulture postaje meta oštre kritike.Nju poduzima Evans-Prichard koji smatra da relativizma sam sebe srozava kao teoriju nego i kao svako mišljenje.

10. SOCIJALNO POSREDOVANJE ?Pojam posredovanje uopće podrazumjeva neki autoritet ili neku silu koja posreduje između čovjeka,čovjekovog života i čovjekovih predstava o životu i smislu života.Pojam socijalnog posredovanja ima drugo značenje.Nije proizvod ili izraz tajanstvenih autoriteta ili sila i čovjekovih osjećaja apsolutne ovisnosti.Predstvalja proces gdje čovjek svoj odnos prema predpostavkama egzistencije uspostavlja poisredstvom društvene zajednice kojoj pripada i u kojoj obavlja djelatnost soc.posredovanje se ne može zamisliti bez adekvatnog izražavanja čovjekovog života.Uspostavljen je klasično-političkoj organizaciji života društva.Suština soc.posredovanje se sastoji u postojanju društvenog sistema u kojem se neadekvatno izražava čovjekova ljudska suština.Čovjekovu društvenost pretvara u odvajanje ili otuđivanje čovjekove generičke suštine od čovjekove konkretne individualne egzistencije.

11. 5 IDEJA O ČOVJEKU PO SCHELERU ?a) Ideja o čovjeku koja se susreće u crkvenim krugovimab) Ideja o čovjeku kao homosapiensuc) Ideja i čovjeku koja polazi od homo faberad) Ideja o čovjeku koja se suprostavlja tezom o nužnoj dekadenciji čovjekae) Ideja o čovjeku koja se označava postulatornim ateizmom odgovornosti

12. POSREDNI I NEPOSREDNI IZVORI ?Posredni izvori su u Kantovom i Gehlenovom učenju i Ničevoj radikalnoj kritici zapadne misli u Frojdovoj dubinskoj psihologiji hermeneutici i teoriji kulture i kod nekih novokatonovaca koji su antropolozi ideju univerzalne znanosti. Neposredni izvori Plesnerove antropologije ( Berksoni,Butas,Huserl)Gehlovi izvori ( Šopenhauer,Fitche).

13. OBJASNITI METODE ?a) Funkcionalna –utemeljitelj Malinovski,bitna odlika je što koristi tri značenja

termina :integracionstički,ulitardni i dualistički.b) Strukturalna-utemeljitelj Štros i Pričard.Suština je vidljiva po potcjenjivačkom odnosu

njegovih pristalica prema funkcionalizmu.Uključuje relacionu analizu-analiza sistema srodstva i ženidbenih pravila.Osnovna suština je što koristi nesubjektivnost,neempirijski pristup sociološkim fenomenom.

c) Dijalektička – u Heraklitovom učenju shvaćena u stalnim promjenama,a protivječnosti i suprotnosti predstavljaju izvore kretanja i razvoja.U tome je suština Heraklitove teoreme panta rei.Predstavlja metodu istraživanja i objašnjava pojavu u neprekidnom procesu u povezanosti sa drugim pojavama suprotnosti i protivječnosti negacijom određenih stanja i nastojanja novih oblika.

d) Historijsko-komporativna.koriste je samo neki antropolozi.Utemeljitelj Pričard i Dirkem.Pričard je koristi da bi odradio osobine strukturalnih formi i razloge za njihovu primjenu,a Dirkem u tradicionalnom smislu:1.istraživanje raznolikosti života ponašanja i djelovanja, 2. Proučavanje vremenskih perioda,3.proučavanje više društava različitog karaktera.

14. VRIJEDNOST PO PORIJEKLU ?Bez čovjeka i povjesnog razvitka nema vrijednosti.Čovjek je baza i stvaralac vrijednosti-materijalnih i duhovnih,realnih i idealnih,racionalnih i iracionalnih.

15. PROGRES ?Aktuelnosti progresa datira još od 18 .stoljeća.Mislioci 18 i 19 –tog stoljeća progres označvaju kao duhovni napredak i napredak čovječanstva.O progresu možemo govoriti sa stajališta perspektive humanističkih ciljeva i vrijednosti odnosno sa stajališta ne samo slobode „od“ nego i slobode „za“ što predstavlja mogućnost da čovjek stvaran ansambl humanističkih odnosa između sebe i drugog čovjeka

16. RAZLIKA IZMEĐU SOCIJALNE ANTROPOLOGIJE I SOCIOLOGIJE ?Postoji kardinalna razlika.Njihovo distingiranje moguće je izvršiti na temelju predmeta soc. Antropologije tj. čovjek i manifestiranja njegovog društvenog života. Sociologija za svoj predmet ima društvo.Ne uzima raznolike aspekte individualnosti i subjektivne doživljajnosti čovjeka na koujima insistira soc. antropologija .Soc.antropologija istraživanje svog premeta temelji na socijalni ili društvenim činjenicama. Njoj se može prigovoriti isto što i sociologiji,a to je pozitivizam antropo uključuje individualnu i subjektivnu doživljajnost , to sociologija zapostavlja.Apstrahiranje ili uopštavanje treba da predstavlja zajedničku crtu antro i socioloških disciplina.Sociologija nastoji da opiše aspekte stvarnosti koji imaju opći karakter,interesira se za ono što se u formi društvenosti pojavljuje kao krakteristika pripadnika globalne društvene zajednice.Ona se više interesira za socijalne faktore nasuprot njoj na subjetktivnom i individualnom doživljavanju društvenih formi insistira soc.antropologija. To je jedna od primarnih razlika sociologije i soc. antropologije.

17. NAVESTI DVA PRISTUPA ČOVJEKA DO POJAVE ANTROPOLOGIJE I RAZLIKA IZMEĐU NJIH?To su : racionalistički i empirijski .Oni su suprotni i egzistiraju u raznim varijantama.Postoje različiti uvidi kako kod racionalista tako i kao kod empirista.Za posljednje je dovoljno navesti razliku Loka i Hjuma predstavnici engleske empirističke antrop. 17. I 18. stoljeća. Kod Hjuma je izraženije došlo shvaćanje čovjeka ne samo kao razumnog nego i društvenog djela tvornog bića.Lok smatra da se nauka o čovjeku može izgraditi na temelju empirijskog proučavanja ljudske kulture.Zajednička nit se sastoji što smatraju da je potrebno razbiti predrasude o razumu kao „pauku“ koji sam „ispreda“ cijelo znanje. Lok ističe da pomoću razuma čovjek spoznaje ono što mora spoznati.Predstavnici empirističke atrop. Pristupaju čovjeku bitno drugačije nego što je to slučaj sa predstavnicima racionalističke antrop. bilo kog razdoblja.Apolutizacija racionalističkog pristupa na račun empirističkog i isticanje značaja drugog na račun prvog postaju predmet oštrih kritika ,racionalisti odbacuju empiristički dok empiristi ne prihvaćaju asolutno značenje racionalističkog kriterija.

18. ZAKONI ?Plesner obrazlaže suštine tri temeljna antropološka zakona. a) zakon prirodne artificioznosti(iskazuje čovjekovu deficijentnost) b) zakon posredne neposrednosti (čovjeku je priroda mnogo uslirahla na temelju njega se dopunjava čovjekova nepriroda,neizrasla priroda) c) zakon utopijskog stajališta (razvija svijest o vlastitoj ništavnosti i nistavnosti postojećeg svijeta, tj. JA-TI-MI. Plesnerovo učenje o zakonu utopijskog stajališta ne ustaje protiv postojeće stvarnosti.

19. FROMOVA ANTROPOLOGIJA ?Fromova antrop. stavlja težište na suštinu i značaj procesa individulizacije i ličnosti polazeći od ideja da proces ličnog JA ometaju razni društveni faktori.Govori o individualnosti i jedinstvenosti ličnosti kao važnim materijalom za znansvetno proučavanje. Zaključuje da socijalizacija ličnosti ne može dovesti do potpunog konformizma nego je i povezana sa razvojem personalizacije.Signalizira i osjvetljava ljudsku težnju i potrebe koje karakteriziraju ljudskoj situaciji.Procesi individualizacije i slobode ovise od ekonomskih i političkih prilika društva i karakteru struktura individue u njima. Predmet Fromovih proučavanja nije ni ličnost ni međuljudski odnos u maloj grupi nego društvo sa svojim specifičnim tipovima međuljudskih odnosa i karakternim strukturama društva.

20. ŠTO PREDSTAVLJA VRIJEDNOST ?Vrijednosti su ključ razumjevanja čovjekove individualnosti i društvenosti.Predstavljaju aktivističko-dinamički odnos osjetilnog subjekta spram svijeta, odnosno akciju i ono što akcija omogućava.

21. CLASSIREROV ODNOS PREMA TRADICIONALNOJ ODREDBI ČOVJEKA ?Cassirer ne odbacuje tradicionalnu odredbu čovjeka (animal rationale) smatrajući kako ima neprolaznu vrijednost.

22. STAV MALINOVSKOG O KULTURNOM DETERMINIZMU ?Malinowski smatra da je neophodna univerzalna fukcionalna shema za obučavanje i interpretiranje čitavog bogatstva kulturnih fenomena,odnosno da je institucionalna struktura univerzalna u svim kulturama i u svakoj manifestaciji kulture.

23. STAV TYLORA O KULTURNOM DETERMINIZMU ?Tylorova teorija kaže da su ljudsko mišljenje i ponašanje određeni prirodnim zakonima ,koji ne ostavljaju prostora za slobodnu volju.

24. RAZLIKA FROM I SALIVEN ? Saliven smatra da je ličnost integrirani tip interpersonalnog ponašanja proizvod međuljudskih odnosa. Treba tumačiti Salivenovu tvrdnju da je socijalizacija najznačajniji proces kojima se objašnjava bit ličnosti . Njegova teorija se može izraziti formalne procese jer socijalizacije domininantniju u teoriji ličnosti od unutarnjih problema same ličnosti.I From proučava probleme ličnosti u zoni međuljudskih odnosa.Njegova temeljna misao sastoji se u tvrdnji da je nemoguće izolovano izučavati individu i njenu dinamiku jer su društveni odnosi izvori motivacije individue kao socijalnog bića.Ličnost je dinamičke prirode. Da bi shvatio taj odnos From smatra da se mora objasniti problemu ljudske prirode i ljudske situacije. Iz specifičnosti ljudske situacije formira se specifičnost ljudkse prirode koja se može objasniti sa pet osnovnih potreba,potreba za uzdruživanjem za preovladavanjem i stvaralaštvom za uhorijenjenošću i za okvirom orijentacije.

25. CASSIREROVA ANTROPOLOGIJA ?Cassirerova antropologija simbola polazi od ideje o čovjeku kao animal symbolicum.Ljudski svijet i čovjekov individualni i društveni život može se razumijeti pomoću simbola.U ovoj antr. čovjek je shvaćen kao čisto duhovno biće. Simboli su sastavni dio ljudskog života i čovjek ih svakodnevno koristi.Kao usporedbu može se uzeti da je čovjek simboličko ,a životinja signalsko biće.

26. SREDIŠNJI POJAM ANTROPOLOGIJE JEDINSTVA ?Ekscentričnost-čovjek je neutemeljeno, otvoreno biće spram svjeta.

27. TKO NAGLAŠAVA ZNAČAJ HISTORIJE ZA ANTROPOLOGIJU ?Značaj historije za antropologiju naznačava Marx.

28. PREDSTAVNICI ANTROPOLOGIJE ODOZGO ?Predstavnici antropologije odozgo su : Cassirer(teorija o čovjeku kao animal symbolicum) i Scheler (antropologija duha ).

29. POSREDNI IZVORI PLESNEROVE I GEHLENOVE ANTROPOLOGIJE ?Posredni izvori Plesnerove antropologije su u Kantanovom i Fihteovom učenju,Nietzscheovoj radikalnoj kritici zapadne misli,Freudovoj dubinskoj psihologiji,heremeneutici i teoriji kulture i kod nekih novokantovaca koji su anticiplicirali ideju univerzalne znanosti o čovjeku kao temelju i cenzoru svih znanosti.Posredni motivi Gehlenove antropologije su u Schopenhaureovoj misli.

30. POLAZIŠTE ANTROPOLOGIJE ODOZDO ?Osnova antropologije odozdo čini suprotnost između prirodnog i duhovnog ponašanja čovjeka . Gehlen polazi od čovjekove prirodne ili biološke deficijentnosti i kulture,koja nadoknađuje prirodne nedostatke ljudskog bića.

31. BIT ANTROPOLOGIJE IZNUTRA I KO JE RAZVIJA ?Bit je u zahtjevu povezivanja društvenog i individualnog,fizičkog i psihološkog.Ovu metodu razvija Claude Levi-Strauss.

32. ODNOS JA ,TI , MI ? TKO GA ZASTUPA ?Ova relacija predstavlja neoboriv dokaz o tome da čovjek svojim bićem objedinjuje individualnosti i kulture ,koja nadoknađuje prirodne nedostatke ljudskog bića.

33. DRUGA STRANA LJUDSKE PRIRODE PO GEHLENU JE I ŠTO PREDSTAVLJA ?Kultura-ljudske prirode prerađena čovjekovom djelatnošću unutar i pomoću koje jedino može živjeti .Ona je neprirodna tvorevina kojom se čovjeku omogućuje opstanak.