ANTZINAROA

IBERRIARRAK

ZELTAK

IBERIARRAK-Hegoaldean eta ekialdean bizi ziren.- Muinoetan eraikitako herrixka hesituetan bizi ziren.- Etxeak angeluzuzenak ziren kaleka antolatuta.- Tributan antolatuta zeuden eta errege bat zuten.-Nekazariak , abeltzainak eta artisauak ziren. -Espatak, zeramikazko ontziak eta ehunak egiten zituzten.-Merkataritzan jarduten zuten eta horregatik, txanponak erabiltzen zituzten.

ZELTAK-Iberiar goi-ordokian eta kostalde atlantikoan bizi ziren.-Kastro izeneko herrixka hesituetan bizi ziren.-Etxeak zirkulu formakoak ziren eta nahaspilatuta.-Tributan antolatuta zeuden.-Beraiek ekoitzitako produktuez elikatzen ziren. -Ia-ia ez zegoen merkataritzarik.-Gehienak abeltzainak ziren. Oso trebeak ziren metalak lantzen.

HERRI KOLONIZATZAILEAK

FENIZIARRAK- K.a. VII. mendean feniziarrak etorri ziren Asiatik, bertako mineralak erakarrita.-Itsas gizon trebeak eta merkatari bikainak ziren.-Andaluziako kostaldean kokatu ziren.-Kolonia batzuk sortu zituzten: Malaga edo Cadiz.

GREZIARRAK-K.a. VI. mendean greziarrak etorri ziren, Greziatik.- Penintsulako metalekin, gatzarekin espartzuarekin salerosketan jarduten zuten.-Kostalde Mediterraneoan kokatu ziren.-Kolonia batzuk sortu zituzten: Denia, Rosas (Rhode)

KARTAGOTARRAK- K.a. III. Mendean kartagotarrak etorri ziren, Afrikatik.-Balear uharteetan eta ekialdean kokatu ziren.

Iberos y celtas

ANIBALKARTAGOTARRA

HISPANIA- Kartagotarrak erromatarrak elkarren kontra borrokatu ziren: Gerra Punikoak.- K.a.218. urtean, erromatarrak Emporionen lehorreratu ziren. Irabazi zuten eta kanporatu zituzten kartagotarrak: konkista hasi zen.- Iberiar Penintsulan geratu ziren natura-baliabideak eskuratzeko.- Borrokek 200 urte baino gehiago iraun zuten. Borrokalari bat Viriato izan zen.- K.a. 19. urtean Hispaniaren konkista amaitu zen. - Duela 2.000 urte, erromatarrek kartagotarrak menderatu zituzten eta Iberiar Penintsula hartu zuten.- Hispania deitu zioten, eta Erromatar Inperioko probintzia bihurtu zuten.

VIRIATO

- Hispania antolatu zuten, hobeto kontrolatzeko.Lehenik, probintziatan banatu zuten, eta probintzia bakoitzerako Gobernadore bat izendatu.- K.o.III. mendean, bost probintzia zeuden:Betika, Lusitania, Cartaginensis, Terraconensis eta Gallaecia.- Haien legeak ezarri zituzten.

GIZARTEA pertsona askeek eta esklaboek osatzen zuten.

• Pertsona askeak aberatsak ziren (merkatariak, artisauak...)

• Esklaboak beste pertsona baten jabetzakoak ziren. Etxeetan, soroan eta mehategietan lan egiten zuten. Zirkuko gladiadoreak ere baziren esklaboak.

ERROMANIZAZIOA- Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu zituzten; prozesu hori erromanizazioa deitzen da.

- Legionarioen bidez hasi zen. Haiek herrixketan kokatu ziren eta hiri bihurtu zituzten herrixkak.

- Latina ikasi zuten.

- Erlijioa ere aldatu zuten. Hasieran, Hispaniako biztanle gehienek erromatarren jainkoak gurtzen zituzten baina K.o. 380. urtean kristautasuna erlijio ofiziala bihurtu zen.

Asterix en Hispania

ARTEA

La Hispania romana

Artea

- Erromatarrak eraikitzaile bikainak ziren.

- Bi material berri erabiltzen zituzten: zementua eta hormigoia.

-Zoruak eta hormak apaintzeko pinturak eta mosaikoak egiten zituzten.

- Beste eraikin batzuk ere egin zituzten: akueduktoak, antzokiak, zubiak, errepideak…