ผลงานเรองท 2

ผลงาน เรอง ตารางปจจยการผลต ผลผลตภาคการเกษตร

กบการพฒนางานสารสนเทศการเกษตร

ของ นางพรพรรณ เหนสวาง

นกวชาการสถตช านาญการพเศษ ต าแหนงเลขท 11 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

เสนอ

ขอประเมนเพอแตงตงใหด ารงต าแหนง นกวชาการสถตเชยวชาญ

(ดานระบบขอมลสถตการเกษตร) ต าแหนงเลขท 11

ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ตลาคม 2561

ข ค ำน ำ

การจดท าสถตสารสนเทศตางๆ มจดมงหมายเพอใชประโยชน ทงในการก าหนดนโยบายมาตรการแผนงานตางๆ น าไปจดท าเปนตวชวดทางดานเศรษฐกจและสงคม สถตสารสนเทศ นบวาเปนเรองทส าคญ เปนพนฐานในการวเคราะห ใชประโยชนในงานดานตางๆ การน าไปวเคราะหโดยใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหประมาณการทางดานเศรษฐกจ กเปนอกงานหนงทมความส าคญเชนกน ตารางปจจยการผลตและผลผลต เปนหนงในหาบญชหลกในระบบบญชประชาชาต การสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต จ าเปนตองใชขอมลจ านวนมาก ครอบคลมทกสาขาการผลต เนองจากตารางปจจยการและผลผลตเปนตาราง ทแสดงถงความสมพนธระหวางสาขาการผลตทงหมดในระบบเศรษฐกจ การน าตารางปจจยการผลตและผลผลตมาวเคราะห เพอหาแนวทางในการพฒนาการจดท าสารสนเทศดานเศรษฐกจการเกษตรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจงเปนอกแนวทาง ทจะชวยใหงานดานสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตร มการพฒนา ปรบปรงแกไข เพอใหไดขอมลสถตทถกตอง เพยงพอ ครบถวนตามความตองการของผใช ผวเคราะหหวงเปนอยางยงวาเอกสารเลมนจะเปนประโยชน ในงานดานสารสนเทศของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรตอไป

ค บทคดยอ

การศกษาเรองตารางปจจยการผลตและผลผลต กบแนวทางการพฒนาสารสนเทศการเกษตร ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร มวตถประสงคเพอหาแนวทางในการพฒนาสารสนเทศของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดยวเคราะหจากการใชขอมลสารสนเทศในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตและเครองมอทางเศรษฐศาสตรอนๆ ผลการศกษาพบวา ตารางปจจยการผลตและผลผลตเปนหนงในหาบญชหลกของระบบบญชประชาชาตทแสดงใหเหนถงการหมนเวยน (Flow) ของสนคาและบรการระหวางสาขา (Sectors) ตางๆ ในระบบเศรษฐกจในชวงระยะเวลาทแนนอน (โดยปกตก าหนดระยะเวลา 1 ป) โดยแสดงในรปเมทรกซ (Matrix) ดานแนวตง (Column) แสดงถงโครงสรางการผลต (Input Structure) และดานแนวนอน (Row) แสดงถงการแจกแจงผลผลต (Output Distribution) โดยผลรวมหรอผลผลตรวมในแตละสาขาทางแนวตงตองเทากบแนวนอน ตารางปจจยการผลตและผลผลตสามารถน ามาใชประโยชนไดหลายดานไดแก การวเคราะหระบบเศรษฐกจ การวเคราะหการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ การวเคราะหตนทนการผลต การวเคราะหผลกระทบตอแรงงาน การวเคราะห ความเชอมโยงของสนคาตางๆ การวเคราะหทางดานราคาและใชเปนฐานขอมลในการสรางแบบจ าลองเศรษฐศาสตรอนๆ การจดท าขอมลของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรประกอบดวย การส ารวจปรมาณการผลตสนคาเกษตรทส าคญดวยวธการส ารวจดวยตวอยาง การส ารวจขอมลตนทนการผลต การพยากรณปรมาณการผลตสนคาเกษตรทส าคญดวยแบบจ าลองทางเศรษฐมต การรายงาน (การรายงานสถานการณการผลต ขอมลราคาสนคาเกษตร และราคาปจจยการผลตของพชและปศสตว) การส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตร ทะเบยนเกษตรกร และการใชทดน (การถอครองทดนและการใชประโยชนทดน) การปรบปรงงานดานสารสนเทศการเกษตรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ซงรบผดชอบโดย ศนยสารสนเทศการเกษตรควรมการปรบปรงในเรองของการจ าแนกหมวดหมสนคาเกษตรทส าคญ โดยใชมาตรฐานในการจดประเภทหมวดหมมาพจารณาทง International Standard Industry Classification, Thailand Standard Industrial Classification และ HS Code หร อรห สฮา โม ไนซ ของกรมศ ลกากร ควรปรบปรงแกไขในเรองของค านยามใหตรงกบความหมายในทางเศรษฐศาสตรและสามารถน าไปใชในการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรไดอยางตรง เปาหมาย การปรบปรงเรองของการส ารวจขอมล ทงในเรองของจ านวนและชนดสนคาหรอการส ารวจขอมลอนๆ ระเบยบวธการในการส ารวจขอมล ปรบปรงการส ารวจตนทนการผลต รวมถงควรจะมการส ารวจขอมลอนๆ เพมเตม ตองมการจดท าค าอธบายขอมล (Metaเ Data) เพอใหผใชขอมลเกดความเขาใจไดอยางถกตอง ปรบปรงระบบพยากรณเพอใหไดผลพยากรณทถกตองรวดเรวทนตอสถานการณ โดยการน าระบบเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยภมสารสนเทศมาใช โดยใหมทงระบบพยากรณจากแบบจ าลองทน า Artificial Interface มาชวยในการพยากรณ ระบบการรายงานสถานการณเตอนภยโดยใชเทคโนโลยภมสารสนเทศ รวมทงการรายงานสถานการณภยพบต ควรปรบปรงเรองของการเผยแพรขอมล ใหมก าหนดทชดเจน ถงการเผยแพรขอมล ตองมการปรบโครงสรางองคกรใหม สวนหรอหนวยงานภายในทรบผดชอบงานดานวชาการ เชน การจดหมวดหมสนคาเกษตร การจดท าค าอธบายขอมล การปรบปรงเรองของการส ารวจขอมล เปนตน การปรบปรงงานและปรบโครงสรางองคกรดงกลาว จะท าใหมการพฒนางานของศนยสารสนเทศการเกษตรส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ใหเปนหนวยงานทมมาตรฐานทางวชาการดานสถต มความทนสมยทนตอการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย

จ

สารบญ

หนา ค าน า ข บทคดยอ ค สารบญ จ สารบญตาราง ฉ สารบญภาพ ช บทท 1 บทน า 1 1.1 หลกการเหตผล 1 1.2 วตถประสงค 1 1.3 วธการศกษา 1 1.4 ขอบเขตการศกษา 1 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2 บทท 2 ตารางปจจยการผลตและผลผลต 3 2.1 ความเปนมา 3 2.2 ตารางปจจยการผลตและผลผลต 3 2.3 การวเคราะหและใชประโยชนตารางปจจยการผลตและผลผลต 6 2.4 ตารางปจจยการผลตและผลผลตของประเทศไทย 8 2.5 ตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร 9 บทท 3 การจดท าขอมลของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 13 3.1 ภาพรวม 13 3.2 การส ารวจปรมาณการผลต 14 3.3 การส ารวจขอมลตนทนการผลต 17 3.4 การพยากรณ (Forecasting) 23 3.5 วธการพยากรณของศนยสารสนเทศการเกษตร 25 3.6 การรายงาน 26 3.7 ประเภทของราคาสนคาเกษตร 27 3.8 วธการเกบรวบรวมขอมลราคาสนคาเกษตร 27 3.9 การส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตร 28 3.10 รายการขอมลของภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอนเกษตร 30 3.11 ทะเบยนเกษตรกร 32 3.12 การใชทดน 34 บทท 4 แนวทางการปรบปรงการจดท าขอมลสารสนเทศการเกษตร 38 4.1 ขอมลสารสนเทศของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรกบการสรางตาราง

ปจจย การผลตและผลผลต

38 4.2 มาตรฐาน/วชาการทางดานสถต 38 4.3 ความตองการของผใชขอมล 43 4.4 แนวทางในการปรบปรงการจดท าขอมลสารสนเทศการเกษตรของ

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

44 บรรณานกรม 50

ช สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 แสดงการปฏบตงานส ารวจผลผลตตอไรของมนส าปะหลง 16 2 การตดตามการเปลยนแปลงการผลตสนคาเกษตรทส าคญ 37

ฉ สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 โครงสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต 4 2 Structure of Input-Output Table of Competitive Import Type

("Competitive Type")

5 3 Structure of Input-Output Table of Non-Competitive Import Type

("Non-Competitive Type")

5 4 แสดงโครงสรางตนทนการผลต 19

บทท 1

บทน ำ

1.1 หลกกำรเหตผล ตารางปจจยการผลตและผลผลต เปนหนงในบญชหลกของระบบบญชรายไดประชาชาต แตจะมลกษณะแตกตางจากบญชรายไดประชาชาตอนๆ คอ มขอมลรายละเอยดจ านวนมากถงระดบสาขาการผลต และยงแสดงถงความสมดลระหวางอปสงคและอปทานของแตละสาขาการผลตอกดวย โดยปกตแลวตารางปจจยการผลตและผลผลตจะมการจดท าทกๆ 5 ป เนองจากตองใชขอมลสถตจ านวนมาก อยางไรกดการเเบงสาขาและจ านวนสาขาการผลตมความแตกตางกนตามความตองการของผสราง และผทน าไปประยกตใช ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดเคยสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร ป 2538 โดยด าเนนการเมอป 2543 ในโครงการ Agricultural Statistics and Economic analysis Development ซงด าเนนงานรวมกบ JICA ประเทศญปน แตการสรางและประยกตใชตารางปจจยการผลตและผลผลตยงมขอจ ากด เนองจากตองใชขอมลสถตจ านวนมาก ในขณะทระบบสถตการเกษตรของประเทศไทย ซงมส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการยงมขอมลไมครบถวน สะทอนใหเหนวา ควรมการปรบปรงระบบสารสนเทศการเกษตรของไทย

1.2 วตถประสงค เพอศกษาคนควาถงความตองการใชสารสนเทศการเกษตรในการสรางตารางปจจยการผลต และผลผลตภาคการเกษตรรวมทงเสนอแนะแนวทางในการปรบปรงพฒนาระบบสารสนเทศการเกษตรของไทย

1.3 วธกำรศกษำ 1.3.1 ศกษาแนวคดทฤษฎของตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร เพอใหทราบถงขอมลสถตและสารสนเทศทจ าเปนตองใชในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต ทงทเปนสารสนเทศดานการเกษตรและสวนทเกยวของ 1.3.2 ศกษาระบบงานสารสนเทศการเกษตรของประเทศไทย และสารสนเทศอนทเกยวของกบ ภาคการเกษตร ทจดท าโดยศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1.3.3 ศกษาความตองการของผใชขอมลสถตสารสนเทศการเกษตร โดยเฉพาะการใชในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร การน าไปวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร การวจยทางดานเศรษฐศาสตรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1.3.4 วเคราะหและเสนอแนะแนวทางพฒนาระบบสารสนเทศการเกษตรของไทย ในเรองตางๆ เชนรายการขอมล ชนของขอมล ระเบยบวธการจดเกบขอมล เปนตน

1.4 ขอบเขตกำรศกษำ ใชตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร ป 2538 ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร และการจดท าสารสนเทศการเกษตร ของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ป 2560

2

1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1.5.1 น าไปใชเปนแนวทางในการปรบปรงระบบการจดท าสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตร ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1.5.2 เปนแนวทางในการน าขอมลสารสนเทศจากตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร ไปใชประโยชนในงานวจยเศรษฐกจการเกษตร 1.5.3 เปนแนวทางในการน าขอมลสารสนเทศจากตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร ไปใชประโยชนในงานดานเศรษฐศาสตรมหภาคของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1.5.4 เปนประโยชนในการพฒนาความรดานสถตและดานเศรษฐศาสตรของนกวชาการ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

บทท 2

ตารางปจจยการผลตและผลผลต

2.1 ความเปนมา ในป 2509 นกเศรษฐศาสตรชาวรสเซย-อเมรกน ชอ Wassily Leontief ไดเขยนหนงสอชอ Input Output Analysis และการเปล ยนแปลงภาคเศรษฐกจหน งท ม ตอภาคการผลตอนในระบบเศรษฐกจข น Wassily Leontief เกดเมอวนท 5 สงหาคม 2449 ทเมองมวนก ประเทศเยอรมน ในตอนเดกเขาอาศยอยท เซนตปเตอรสเบรก (ปจจบนคอเมองเลนนกราด) ประเทศรสเซย เขาจบเศรษฐศาสตร จากมหาวทยาลย เลนนกราด เมออาย 19 ป ในป 2469 เมออาย 20 ป เขาไดรบอนญาตใหออกจากรสเซย เขาไดศกษาตอทมหาวทยาลยเบอรลนและจบปรญญาเอกทางดานเศรษฐศาสตรเมอป 2471 ในระหวาง ป 2470 ถง 2473 เขาท างานท Institute for the world economy of the University of Kiel ทนเขาไดท าการวจยเกยวกบการใชสถตในการหาเสนอปสงคอปทาน ในป 2474 เขาไปอยทสหรฐอเมรกาและท างานใหกบ Natural World of the Economic Research หลงจากนนในป 2475 เขาเรมเขาท างานทคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย ฮารวารด ในการศกษาและคดคนเกยวกบโครงสรางและการท างานของระบบเศรษฐกจ เขาไดสรางทฤษฎ General Equilibrium ขนในป 2474 จากนนในป 2475 เขาไดรบทนวจยเพอสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตป 2462 และป 2472 ของสหรฐอเมรกา ในปนเอง เขาเรมใชเครองมอในการค านวณขอมลขนาดใหญและในป 2486 เขาไดใชคอมพวเตอรของมหาวทยาลยฮารวารด ในการค านวณและสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต โดยใชขอมลจาก US Bureau of Labor Statistics ศกษาระบบเศรษฐกจของสหรฐอเมรกา โดยการสรางสมการ 500 สมการจากขอมลดงกลาวและใชคอมพวเตอรในการแกสมการทงระบบ นบเปนการใชคอมพวเตอรในการแกสมการและสรางแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรครงแรกของโลก ในป 2491 เขาไดเรมตงโครงการ Harvard Economic Research project ขน ในป 2518 เขายายไปท างานท University Institute for Economics Analysis เมองนวยอรก แมวาแนวคดของการเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมหนงไปยงอกอตสาหกรรมหนงในระบบเศรษฐกจไดมการคดคนและอธบายไวกอนหนาแลวกตาม แต Leontief เปนคนแรกทน าเสนอการเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมการผลตไดอยางครบถวนโดยการแสดงความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมตางๆ ทงหมดในระบบเศรษฐกจในรปของเมทรกซ และใชเทคนคของเมทรกซดงกลาววเคราะหความเชอมโยงจากค าถามทวาระดบการผลตของอตสาหกรรมตางๆ ภายในระบบเศรษฐกจใดเศรษฐกจหนงจะเปนเทาไหร เมอมความตองการโดยรวมเกดขนในโลกเศรษฐกจนน นอกจากนเขายงมชอเสยงในเรอง International Trade โดยใช Input Output Table ในการศกษาลกษณะของการคาระหวางสหรฐและประเทศอนและไดสราง Leontief Paradox ขน เขาเปนนกเศรษฐศาสตรทใชการวเคราะหเชงปรมาณในการศกษาดานเศรษฐศาสตรมากกวานกเศรษฐศาสตรอนๆ ตามความคดของเขา นกเศรษฐศาสตรจ านวนมากไมไดวเคราะหวจยภายใตขอมลจรง เขาไดรบรางวลโนเบลในป 2516 จากการพฒนาทฤษฎในเรองน นอกจากนลกศษยของเขา 4 คน กไดรบรางวลโนเบลดวยเชนกน คอ Paul Samuelson ป 2513, Robert Solow ป 2530, Verno L Smith ป 2545, Thomas Schelling ป 2548 เขาเสยชวต ในป 2542 ทนวยอรก สหรฐอเมรกา

2.2 ตารางปจจยการผลตและผลผลต ตารางปจจยการผลตและผลผลต เปนตารางทแสดงใหเหนถงการหมนเวยน (Flow) ของสนคาและบรการระหวางสาขา (Sectors) ตางๆ ในระบบเศรษฐกจในชวงระยะเวลาทแนนอน (โดยปกตก าหนดระยะเวลา 1 ป)

4 ตารางปจจยการผลตและผลผลตจะแสดงในรปเมทรกซ (Matrix) โดยดานแนวตง (Column) แสดงถงโครงสรางการผลต (Input Structure) และดานแนวนอน (Row) แสดงถงการแจกแจงผลผลต (Output Distribution) โดยผลรวมหรอผลผลตรวมในแตละสาขาทางแนวตงตองเทากบแนวนอน 2.2.1 โครงสรางของตารางปจจยการผลตและผลผลต ตารางปจจยการผลตและผลผลตแสดงงาย ๆ ไดดงน

ตารางท 1 โครงสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต

โครงสรางของตารางปจจยการผลตและผลผลต แบงเปน 2 สวนคอ 2.2.1.1 โครงสรางปจจยการผลตสนคาและบรการ ประกอบดวยปจจยการผลตขนกลาง Intermediate Input และปจจยการผลตขนตน Primary Input หรอมลคาเพม (คอ สวนทเปนคาตอบแทนแรงงาน ก าไรสวนเกนของผประกอบการ คาเสอมราคาทรพยสน และภาษทางออมสทธ) 2.2.1 .2 การกระจายผลผล ต (Output Distribution) ประกอบด วยอปสงค ข นกลาง Intermediate Demand และอปสงคขนสดทาย Final Demand (ประกอบดวย รายจายเพอการอปโภคบรโภคของเอกชนหรอครวเรอน รายจายเพอการบรโภคของรฐบาล การสะสมทน สวนเปลยนของสนคาคงเหลอ การสงออก การสงออกพเศษ) เนองจากตารางปจจยการผลตและผลผลตมขนาดใหญ การแสดงในรปเมทรกซจะท าไดยาก ปกตจงแสดงในรปของชดขอมล 2.2.2 สมมตฐานเบองตนของตารางปจจยการผลตและผลผลต 2.2.2.1 เทคโนโลยการผลตถกก าหนดโดยสดสวนปจจยการผลตทแนนอนและมลกษณะ Constant Return to Scale เทคโนโลยการผลตในระยะสนจะไมเปลยนแปลง 2.2.2.2 ราคาคงท 2.2.2.3 อตสาหกรรมการผลตใดๆ กตามทมการผลตสนคาหลายชนดและสนคาแตละชนด มโครงสรางคาใชจายในการผลตหรอตนทนการผลตเหมอนกน กใหจดสนคาเหลานนไวในกลมสนคาเดยวกน หรออธบายอกนยหนงไดวาสนคาใดๆ กตามไมวาจะผลตโดยอตสาหกรรมทผลตสนคาชนดเดยว หรอผลต โดยอตสาหกรรมทผลตสนคาหลายชนดทมคณลกษณะทางกายภาพและคณภาพของสนคาคลายคลงกน ใหถอเสมอนวาสนคานน มโครงสรางคาใชจายในการผลตเดยวกน 2.2.2.4 ในการผลตสนคาใดกตาม หากมผลผลตอนทไดออกมาโดยยงอยในกระบวนการผลตเดยวกน และมคณลกษณะของสนคาเชนเดยวกบผลผลตของสถานประกอบการนน กใหถอวาเปนสนคาประเภทเดยวกน และมโครงสรางตนทนการผลตเหมอนกน ตวอยางเชน โรงกลนน ามนปโตรเลยม มวตถดบหลกเพยงชนดเดยว คอ น ามนดบ แตเมอผานกระบวนการกลนน ามนแลว จะไดผลผลตออกมามากมายหลายชนด ไดแก น ามนเบนซนธรรมดา น ามนเบนซนพเศษ น ามนเครองบน กาซหงตม (LPG) น ามนกาด น ามนดเซลหมนเรว น ามนเตา Naphtha แอสฟลทพาราฟน และซลเฟอร ผลตภณฑน ามนทกลนไดหลายชนด แมจะน าไปใชในวตถประสงค ทแตกตางกน แตกนบเปนคณลกษณะสนคาเดยว คอ น ามน สวน Naphtha แอสฟลท พาราฟน และซลเฟอร จะถอเปนผลพลอยได ในขณะเดยวกนจะพบวาซลเฟอรทผลตไดจากโรงกลนน ามนนกจะพบเปนผลผลตหลกของเหมองแร คอ เปนแรเคม สมมตฐานเทคโนโลยการผลตส าหรบกรณนจะถอเปนโครงสรางตนทนการผลตของ

Intermediate InputValue Added (Primary Input)Total Input

Intermediate Demand Final Demand Total Output

5 ผลตภณฑน ามนทงหมด แมวาอาจจะมขนตอนการผลตเพมเตมอกเลกนอยเพอสกดเอาซลเฟอรออกมากตาม กไมนบวาซลเฟอรมตนทนวตถดบแตกตางจากผลตภณฑน ามนแตอยางใด 2.2.3 ประเภทของตารางปจจยการผลตและผลผลต (Input-Output) แบงเปน 3 ประเภท คอ 2.2.3.1 Competitive Import type Input-Output Table หมายถง ตารางทรวมวตถดบทผลตในประเทศและน าเขาจากตางประเทศเขาดวยกน 2.2.3.2 Non Competitive Import type Input-Output Table หมายถง ตารางทแยกปจจยการผลตทผลตในประเทศและน าเขาจากตางประเทศออกจากกน 2.2.3.3 Make and Use Table หมายถง ตารางทแสดงถงการผลต (Make Table) โดยดานแนวนอนของตาราง คอ อตสาหกรรม และดานแนวตง คอ สนคา ตารางนจงแสดงสนคาทแตละอตสาหกรรมผลตได สวนตารางทแสดงถงการใช (Use Table) ดานแนวนอนของตาราง คอ สนคา และดานแนวตง คอ อตสาหกรรม ตารางแสดงใหเหนวาแตละอตสาหกรรมใชสนคาอะไรบางมาผลตสนคาของตวเอง เมอพจารณาตามดานแนวตง และยงแสดงยอดขายของสนคาไปยงแตละอตสาหกรรม เมอพจารณาตามดานแนวนอน

ตารางท 2 Structure of Input-Output Table of Competitive Import Type ("Competitive Type")

ตารางท 3 Structure of Input-Output Table of Non-Competitive Import Type ("Non-Competitive Type")

2.2.4 ขอจ ากดของตารางปจจยการผลตและผลผลต เนองจากแบบจ าลองปจจยการผลตและผลผลตประยกตใชขอมลจากตารางปจจยการผลตและผลผลต Input–Output ซงสรางขน ณ จดเวลาปใดปหนงเทานน การสรางงานนใชเวลาและขอมลละเอยด ไมสามารถด าเนนการไดทกป ดงนนสดสวนความสมพนธระหวางขอมลตวแปรแตละตวทงแถวและสดมภ จง มคาคงท ไมสะทอนพฤตกรรมของระบบเศรษฐกจไดอยางทนเหตการณ เมอน ามาใชประโยชน กอาจจะท าใหเกดความคลาดเคลอนจากปจจบนได

Production1

Production2

Domestic Demand

Foreign Demand

Goods1

Goods2

Domestic Production

Intermediate Input

(Supply)

Value Added

Domestic Production

Intermediate Demand Final DemandImport

Production1

Production2

Domestic Demand

Foreign Demand

Goods1

Goods2

Goods1

Goods2

Final DemandImport

Domestic Production

Intermediate Demand

Value Added

Domestic Production

Intermediate

Input (Supply)

Domestic

Import

6 2.3 การวเคราะหและใชประโยชนตารางปจจยการผลตและผลผลต 2.3.1 Leontief Inverse Matrix การวเคราะหโดยใชตารางปจจยการผลตและผลผลต มสงส าคญทใชคอ Leontief Inverse Matrix โดยมหลกทางทฤษฎในการค านวณดงน ธรกรรมทางเศรษฐกจ (Inter-industrial Transactions) ในตารางปจจยการผลตและผลผลตสามารถทจะอธบายในรปของพชคณต (Algebra) ไดดงน

ดานแนวนอน (Row) จะแสดงถงการกระจายผลผลตของสาขาอตสาหกรรมท i โดยสมมตใหม n สาขาการผลต

n

ij i i

j=1

x + F = X (i =1,2,...,n)

โดยท xij = การหมนเวยนของสนคาอตสาหกรรม i เพอการผลตสนคาของอตสาหกรรม j Xi = มลคาผลผลตของอตสาหกรรม i Fi = อปสงคขนสดทายทมตอสนคาอตสาหกรรม i ในท านองเดยวกนทางดานแนวตงจะแสดงถงโครงสรางคาใชจาย (หรอตนทน) การผลตของสนคาอตสาหกรรม j คอ

n

ij j j

i=1

x +V = X (j =1,2,...,n)

โดยท Xj = ตนทนการผลตของสนคาอตสาหกรรม j Vj = มลคาเพมของสาขาการผลต j สมมตใหการใชปจจยการผลต (Input) เปนสดสวนโดยตรงกบมลคาผลผลต (Output) แลวจะได

โดยท aij จะเรยกวา คาสมประสทธปจจยการผลต (Input or Technical Coefficients) ซงหมายถงสดสวนการใชปจจยการผลตท i ในการผลตอตสาหกรรมท j จากความสมพนธทแสดงขางบนนสามารถอธบายในรปเมทรกซ (Matrix Form) ไดดงน

หรอ jijij XaX

jijij X/Xa

FAXx

F)AI(x 1

n

2

1

n

2

1

f

f

f

F,

x

x

x

Xâ´Â·Õè

nn2n1n

ij

n22221

n11211

a.......aa

.......

....a

a.......aa

a.......aa

A

หรอ

โดยท

7 (I-A)-1 เรยกวา Leontief Inverse Matrix หรอ Inverse Matrix เปนหวใจส าคญในการใชวเคราะหระบบเศรษฐกจดวยตารางปจจยการผลตและผลผลต อยางไรกตาม การวเคราะหดวยตารางปจจยการผลตและผลผลตไมจ าเปนตองใช Inverse Matrix เสมอไป ทงนขนอยกบการวเคราะหนนๆ ดวย 2.3.2 การวเคราะหระบบเศรษฐกจ เนองจากตารางปจจยการผลตและผลผลต เปนตารางทแสดงถงระบบเศรษฐกจทงระบบ จงสามารถน าตารางปจจยการผลตและผลผลตแตละตารางมาเปรยบเทยบกน เพอวเคราะห เชน การขยายตวทางเศรษฐกจดานอปสงค พจารณาจากการเพมขนหรอลดลงของอปสงคภายในประเทศ ผลของการทดแทน การน าเขา ผลของการขยายตวของการสงออก และผลการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยการผลตหรอการใชปจจยการผลตขนกลาง ปจจยก าหนดการขยายตวทางเศรษฐกจดานอปสงค จ าแนกแหลงทมาหรอปจจยทก าหนดอตรา การขยายตวทางเศรษฐกจเปน 4 ปจจย ไดแก 1 ผลของการเพมขนของอปสงคภายในประเทศ 2 ผลของการทดแทนการน าเขา 3 ผลของการขยายตวของการสงออก 4 ผลของการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยการผลตหรอการใชปจจยผลตขนกลาง (Intermediate Input) 2.3.3 การวเคราะหการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ สามารถวเคราะหไดจากตารางปจจยการผลตและผลผลต ตารางเดยวหรอเปรยบเทยบหลายตารางในแตละชวง เชน โครงสรางผลผลต สาขาการผลตใด เปนสาขาการผลตทส าคญทมผลตอระบบเศรษฐกจ โครงสรางการสงออก สาขาการผลตใดมสดสวน ในการสงออกมากและมผลตอระบบเศรษฐกจ โครงสรางอปสงคขนสดทาย สาขาการผลตใดทมมลคาของ อปสงคขนสดทายสง หรอมการใชในประเทศในสดสวนทสงกวาสนคาอนหรอสาขาการผลตอน โครงสรางการพงพาตางประเทศ ไดแก สดสวนปรมาณการคาตางประเทศ สดสวนวตถดบน าเขา รายไดสทธจากการสงออกเปนตน 2.3.4 การวเคราะหตนทนการผลต (Cost of Production) ตารางปจจยการผลตและผลผลตมประโยชนในเรองของตนทนการผลต โดยสามารถพจารณาหรอค านวณไดจากโครงสรางปจจยการผลต (Input Structure) ของแตละสาขา ขอดทแตกตางจากขอมลตนทนการผลตทวไป คอ ตารางปจจยการผลตและผลผลตเปนขอมลทเปนระบบ (Systematic) สามารถตรวจสอบความถกตองของสดสวนหรอมลคาการใชปจจยการผลตไดจากดานอปทาน (ดดานแถวโดย Total Supply = Gross Output + Import) การวเคราะหตนทนการผลตจะมประโยชนตองานของศนยสารสนเทศการเกษตร และส านกงานวจยเศรษฐกจการเกษตรมาก 2.3.5 การวเคราะหผลกระทบตอแรงงาน (Labor Input Analysis) เปนการวเคราะหถงผลกระทบจากการเปลยนแปลงอปสงคขนสดทายทมตอแรงงาน เชน ถาม การน าเขาสนคาเกษตรอาจท าใหการใชแรงงานลดลง 2.3.6 การวเคราะหความเชอมโยงของสนคาตางๆ ทง การกระจายสนค (Forward Linkage) และ การใชปจจยการผลต (Backward Linkage ลต) ซงจะเปนประโยชนในการวเคราะหวจยของส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร รวมทงเปนประโยชนในการก าหนดนโยบายมาตรการตางๆ 2.3.7 การวเคราะหทางดานราคา (Price Analysis Model) เปนการวเคราะหผลกระทบจากการเปลยนแปลงราคาของสนคาชนดใดชนดหนงตอราคาสนคาอนๆ ในระบบเศรษฐกจ เชน ถาราคาน ามนเพมขนรอยละ 20 จะเหนไดวาสนคาทใชน ามนเปนปจจยการผลต จะมตนทนการผลตสงขน สงผลใหราคาสนคานนสงขน ซงอาจจะเท าหรอไม เทากบรอยละ 20 ก ได ในขณะเดยวกนสนคาอนทใชสนคาทไดรบผลกระทบจากราคาน ามนเปนปจจยการผลตก จะไดรบผลกระทบเชนกน ผลกระทบจะตอเนองไปเรอยๆ จนกวาจะเขาสภาวะสมดล

8 2.3.8 ใชเปนฐานขอมลในการสรางแบบจ าลองเศรษฐศาสตรอนๆ ตารางปจจยการผลตและผลผลต เปนตารางทแสดงถงภาคการผลตของระบบเศรษฐกจและเปนขอมลส าคญทน าไปใชในการสรางบญชเมทรกซสงคม (Social Account Matrix : SAM) ซงเปนบญชทแสดงความสมพนธระหวางภาคการผลต ภาคครวเรอน และภาคการเงน และใชในการสรางแบบจ าลองดลยภาพทวไป (Computable General Equilibrium : CGE) 2.3.9 การประยกตใชตารางปจจยการผลตและผลผลตทางดานอนๆ ในสวนของประเทศไทยไดมการประยกตใชแนวคดของตารางปจจยการผลตและผลผลตกบภาคการทองเทยวของประเทศ โดยการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตดานการทองเทยว พรอมกบการสรางบญชประชาชาตดานการทองเทยว โดยภาคการทองเทยวไมสามารถวดมลคาทางเศรษฐกจไดจากบญชหลกของรายไดประชาชาต เพราะในการเเบงสาขาในบญชประชาชาต ไมมภาคการทองเทยว แตรายไดรายจายของ ภาคการทองเทยวจะแฝงอยในสาขาอน เชน การคมนาคมขนสง การคาสงคาปลก ภตตาคารอาหาร และโรงแรม ท าใหไมสามารถวดการเจรญเตบโตของภาคการทองเทยวไดชดเจน กระทรวงการทองเทยวและกฬา จงไดจดจางบรษททปรกษาจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว และตารางปจจยการผลตและผลผลต ดานการทองเทยวขน เพอใชประโยชนในการวเคราะหทางดานเศรษฐกจการทองเทยวรวมถงเปนประโยชน ในการวเคราะหทางดานเศรษฐกจของสาขาการผลตอนๆ ทเกยวของ 2.3.10 แนวคดทฤษฎเกยวกบตารางปจจยการผลตและผลผลต มการน ามาปรบใชในหลายรปแบบ เชน องคการเพอความรวมมอและการพฒนาทางเศรษฐกจ (Organisation for Economic Co-operation and Development : OECD) สรางตาราง Input-Output ในแนวคดทใชอตสาหกรรมแทนสนคา เนองจากเหนวาสามารถใชขอมลสถตตางๆ น ามาสรางตารางไดงายกวา รวมถงสามารถใชเปนเครองมอในการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรในระดบนานาชาตไดดกวา รวมถงสรางตาราง OECD Inter Country Input-Output Table ทใช International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC) Rev.3 ในการจดสราง

2.4 ตารางปจจยการผลตและผลผลตของประเทศไทย การสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตของประเทศไทยเรมขนครงแรกโดย ดร.วชตวงศ ณ ปอมเพชร เปนตารางขนาด 3 คณ 3 ของป 2494 และไดมการสรางและพฒนาตอเนองมาโดยล าดบ แตเนองจาก ในขณะนนประเทศไทยยงไมมขอมลโครงสรางการผลต การสรางตารางจงอาศยขอมลจากประเทศอน เชน ดร.ล าดวน มาประเสรฐ สรางตารางขนาด 11 คณ 11 ในป 2497 โดยใชขอมลโครงสรางสมประสทธปจจยการผลตจากประเทศอนเดยและไนจเรยมาเปนพนฐาน ทงนเพราะวธของตารางปจจยการผลตและผลผลตนน เชอวาการผลตในภาคอตสาหกรรมขนอยกบเทคโนโลยและเครองจกรกล ซงแตละประเทศจะมการใชในลกษณะกน การจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลตของประเทศไทยซ งด าเนนการโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สรางขนครงแรกและประกาศใชอยางเปนทางการ ในป 2518 ดวยความรวมมอระหวาง 3 หนวยงาน คอ ส านกงานสถตแหงชาต สถาบนวจยสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย และ Institute of Developing Economic (IDE) ประเทศญปน จดท าเปนตารางขนาด 180 คณ 180 สาขา ใชเวลาในการจดท า 5 ป หลงจากนนไดด าเนนการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตทก 5 ป ตารางทไดมการจดท าและเผยแพรแลวคอตารางประจ าป 2518 2523 2528 2533 2538 และ 2543 รวมทงมการสรางตารางในป 2541 เปนกรณพเศษ เนองจากเปนปทมภาวะเศรษฐกจผดปกต นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต ของอาเซยนขนดวย

9 2.5 ตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร 2.5.1 ในป 2543 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดจดท าโครงการขอมลสถตการเกษตรและสารสนเทศ ดวยความรวมมอจาก Japan International Cooperation Agency (JICA) และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มวตถประสงคเพอจดท าเครองมอทางเศรษฐศาสตรไดแก แบบจ าลองเศรษฐศาสตรมหภาค ตารางปจจยการผลตและผลผลต และแบบจ าลองเศรษฐศาสตร มหภาคดลยภาพทวไป เพอพฒนางานดานสถตการเกษตร ไดแก การปรบปรงระเบยบวธการส ารวจขอมลสถ ต และการปรบปรงระบบเครอขายสารสนเทศภายในส านกงานเศรษฐกจการเกษตร และเพอพฒนาบคลากรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรใหมความรความเขาใจในเรองของสถต เศรษฐศาสตร และเทคโนโลยสารสนเทศ สามารถน าความรและเครองมอตางๆดงกลาวไปใชกบงานของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดอยาง มประสทธภาพ 2.5.2 การจ าแนกสาขาการผลต (Classification) ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลตภาคการเกษตร โดยการขยายสาขาการผลตในภาคการเกษตรจากเดมทส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตด าเนนการไว 29 สาขาเปน 56 สาขา เพอสนองวตถประสงคในการน ามาใชในการวเคราะหทางภาคการเกษตรใหไดมากกวาตารางปจจยการผลตและผลผลตของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สวนการผลตนอกภาคเกษตรบางสาขาจะถกน ามารวมเปนสาขาเดยว สาขาการผลตทงหมดของตารางปจจยการผลตและผลผลตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจงม 175 สาขา ในขณะทของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตม 180 สาขา ในการจ าแนกสาขาการผลตดงกลาว นอกจากสาขาการผลตแลวยงก าหนดสาขาการผลตยอยและสนคาดวยวาสนคาใดควรอยในสาขาผลตใด นอกจากนในสวนของการบรโภคภาคเอกชนกจดท าเพมขนจากภาพรวมของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทด าเนนการไวเปนการบรโภ คของครวเรอนเกษตร (Farm Households) และครวเรอนนอกภาคการเกษตร (Non–farm Households) สาเหตทแยกสาขาการผลตทางการเกษตรของส านกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมใหมากขน เนองจากราคาและลกษณะการผลตของสนคาบางชนดมความแตกตางกน สนคาบางชนดมมลคาการผล ตและการสงออกสงจงมความส าคญตอระบบเศรษฐกจของไทยมากขน การแยกสาขาการผลตออกดงกลาวจะชวยใหผทตองการน าไปใชประโยชนทางดานนโยบายสามารถวเคราะหไดชดเจนขน การแยกสาขาการผลตดงกลาว มรายละเอยดดงน 2.5.2.1 ขาว แยกเปน ขาวนาป ขาวนาปรง 2.5.2.2 ถวตางๆ แยกเปน ถวเหลอง ถวลสง ถวเขยว ถวอนๆ 2.5.2.3 พชเสนใย แยกเปน ฝาย และพชเสนใยอนๆ 2.5.2.4 ไมผล แยกเปน สม เงาะ มะมวง สบปะรด กลวย ทเรยน ล าไย มงคด ไมผลอน 2.5.2.5 ประมงทะเล แยกเปน ประมงทะเลตามธรรมชาตยกเวนกง กงทะเลตามธรรมชาต การเพาะเลยงกง การเพาะเลยงสตวน าทะเลอนๆ ยกเวนกง 2.5.2.6 ประมงน าจด แยกออกเปน ประมงน าจดตามธรรมชาต การเพาะเลยงสตวน าจด 2.5.2.7 พชผก แยกเปน กระเทยม หอม ผกกนหว ผกกนใบ ผกกนฝก/เมลด พชผกประเภทเครองเทศ พชผกอนๆ 2.5.2.8 ผลผลตทางการเกษตรอนๆ แยกเปน ไมดอก ผลผลตทางการเกษตรอนๆ 2.5.2.9 โค-กระบอ แยกเปน โค กระบอ น านมดบ นอกจากนในบางสาขายงเพมสนคาทมแนวโนมจะเปนสนคาเกษตรทส าคญ เชน จระเข

10 2.5.3 การหาผลผลตรวม (Gross Output) น าขอมลปรมาณการผลตและราคามาค านวณหามลคาผลผลต โดยในสาขาทมสาขายอยและสนคาจะท าการค านวณจากระดบสนคาขนมา ราคาสวนใหญใชขอมลราคาทเกษตรกรขายไดของศนยสารสนเทศการเกษตร สวนปรมาณการผลตมรายละเอยดดงน 2.5.3.1 กรณทเปนพชไรหรอพชอน ซงมชวงเวลาผลผลตออกสตลาดขามป เชน ขาว จะค านวณผลผลตเปนปปฏทน โดยใชผลรวมของผลผลตทผลตไดในแตละเดอน 2.5.3.2 กรณปศสตว ซงเปนสตวใหญ เชน โค กระบอ สกร แพะ แกะ จระเข นยามเกยวกบปรมาณการผลตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรตรงกบนยามทใชในการจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลต จงใชวธค านวณเชนเดยวกบการจดท าผลตภณฑจงหวดสาขาเกษตรกรรมของเขตเกษตรเศรษฐกจ ซงเปนวธเดยวกบของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คอ ปรมาณการผลต = จ านวนสตวคงเหลอปลายป-จ านวนสตวคงเหลอตนป+จ านวนเกด-จ านวนตาย+จ านวนฆาตามอาชญาบตรปรบดวยตวคณขยาย (Correction Factor) ในสวนของสตวปกและผลผลตจากสตวปกใชขอมลปรมาณการผลตของสวนสารสนเทศการผลต ปศสตวและประมง ศนยสารสนเทศการเกษตร 2.5.4 การหาโครงสรางปจจยการผลต (Input Structure) ในการหาโครงสรางปจจยการผลต (Input Structure) ขอมลทน ามาใชแบงเปน 3 ประเภท คอ 2.5.4.1 ขอมลตนทนการผลตของศนยสารสนเทศการเกษตร เปนตนทนการผลตสนคาเกษตรทส าคญ เชน ขาวนาป ขาวนาปรง มนส าปะหลง ออยโรงงาน เปนตน ตนทนการผลตของศนยสารสนเทศการเกษตรมขอดคอมรายละเอยดในสวนของมลคาเพม ไดแก คาจาง คาเชา ก าไร คาเสอมราคา และดอกเบย แตรายการตนทนบางรายการไมไดแยกรายละเอยด เชน คาวสดอปกรณการเกษตร เปนตน ขนตอนในกา รค านวณมดงน 1) น าขอมลตนทนมาใสรหสในรายการตางๆ ตามตารางปจจยการผลตและผลผลต 2) หาคาสมประสทธ โดยใชมลคาผลผลตตอไรเปนตวควบคมผลรวม (Control total) 3) น าคาสมประสทธทลงรหสแลวมาเปรยบเทยบกบคาสมประสทธของตารางปจจยการผลตและผลผลตของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทไดแปลง (Convert) รหสใหเปนรหสของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรแลว 4) ตรวจสอบความแตกตางของคาสมประสทธแลวท าการปรบคา 5) น าไปค านวณหาคา Xij 2.5.4.2 ขอมลคาใชจายขนกลางจากการจดท าสถตผลตภณฑจงหวดสาขาเกษตรกรรมของส านกงานเศรษฐกจเกษตรเปนขอมลทมรายละเอยดของคาใชจายขนกลาง แตในสวนของขอมลมลคาเพมจะรวมทกรายการเปนรายการเดยว ขอมลทไดม 2 ลกษณะ คอ ขอมลระดบประเทศและขอมลในระดบจงหวด มขนตอนการจดท าคอ 1) น าขอมลของทกสนคาในแตละสาขาในทกจงหวดทมขอมล น ามาหาคาเฉลย ในระดบจงหวด แลวน าหาคาเฉลยถวงน าหนก โดยใชมลคาผลผลตรวมเปนตวถวงน าหนก 2) หาคาสมประสทธ โดยใชมลคาผลผลตรวมเปนตวควบคมผลรวม (Control Total) 3) น ารายการตนทนดงกลาวมาใสรหสสาขาตามตารางปจจยการผลตและผลผลตของส านกงานเศรษฐกจเกษตร 4) น าคาสมประสทธทลงรหสแลวมาเปรยบเทยบกบคาสมประสทธของตาราง ปจจยการผลตและผลผลตของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทไดแปลงรหสใหเปนรหสของส านกงานเศรษฐกจเกษตรแลว

11 5) ตรวจสอบความแตกตางของคาสมประสทธแลวท าการปรบคา 6) น าไปค านวณหาคา Xij 2.5.5 การจดท าขอมลคาใชจายการบรโภคภาคเอกชน (Private Consumption Expenditure) ในป 2544 ศนยสารสนเทศการเกษตรรวมกบส านกงานเศรษฐกจเกษตรททวประเทศ ท าการส ารวจขอมลการบรโภคอาหาร โดยมวตถประสงคเพอส ารวจขอมลปรมาณการบรโภคอาหารตอคนตอปทกชนด ของสนคาทางการเกษตร ศกษาพฤตกรรมการบรโภคของประชากร และน าผลการส ารวจไปใชสนบสนนในการจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลต (IO Table) ในการส ารวจท าการส ารวจ 4 ครง ใน 1 ป เพอใหครอบคลมปรมาณอาหารทครวเรอนบรโภคทกชนดตลอดป โดยแบงตวอยางออกเปนครวเรอนทอาศยอยในเขตเทศบาลและครวเรอนทอาศยอยนอกเขตเทศบาล และครวเรอนตวอยางทงหมดจะกระทบไปทกภาคทวประเทศ 2.5.5.1 ประชากรในเขตเทศบาลแบงตามกลมอาชพ 3 กลม ไดแก 1) ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจและลกจางพนกงานเอกชน 2) ผประกอบการธรกจของตนเอง 3) รบจางทวไป 2.5.5.2 ประชากรนอกเขตเทศบาลแบงออกเปน 1) ชาวนา 2) ชาวไรและชาวสวน 3) ชาวประมงและเกษตรกรผเลยงปศสตว 4) รบจางทางการเกษตร 2.5.5.3 ก าหนดระยะเวลาในการส ารวจ ดงน 1) รอบท 1 หมายถง ระยะเวลาระหวางวนท 1 ม.ค. – 31 ม.ค. 44 2) รอบท 2 หมายถง ระยะเวลาระหวางวนท 1 เม.ย. – 30 ม.ย. 44 3) รอบท 3 หมายถง ระยะเวลาระหวางวนท 1 ก.ค. – 30 ก.ย. 44 4) รอบท 4 หมายถง ระยะเวลาระหวางวนท 1 ต.ค. – 31 ธ.ค. 44 2.5.5.4 การประมวลผลมลคาในการบรโภค มขนตอนคอ 1) น าแบบสอบถามมาบรรณาธกรณใหม โดยใชรหสสนคาเดมเปนสวนใหญและเพมเตมรหสสนคาบางชนดตามนยาม และทฤษฎของการจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลต 2) บนทกขอมลในโปรแกรมประมวลผล 3) ตรวจสอบและจดรหสสนคาตามการส ารวจการบรโภคอาหารใหตรงกบรหสของสาขาการผลตในตารางปจจยการผลตและผลผลต 4) ประมวลผลและวเคราะหขอมลเบองตน โดยประมวลผลมลคาการบรโภคอาหารตอครวเรอนตอปเพอน ามาวเคราะหโดยเปรยบเทยบจากขอมลการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของส านกงานสถตแหงชาต 5) จดท าขอมลเพอน ามาใสในตารางปจจยการผลตและผลผลต โดยน าขอมลทวเคราะหแลวมาค านวณหาขอมลการบรโภคทงหมดตอป โดยคณดวยจ านวนครวเรอนทงหมด น ามาปรบคา (Deflated) ใหเปนมลคาในป 2538 จะไดมลคาการบรโภคหมวดอาหารแยกเปนครวเรอนเกษตรและครวเรอนนอกการเกษตร 6) น าขอมลจากการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของส านกงานสถตแหงชาตในหมวดทไมใชอาหารมาจดตามสาขาการผลตของตารางปจจยการผลตและผลผลตแลวน ามาใสในตาราง

12 2.5.6 การสงออกและการน าเขา การสงออกสนคาเกษตรกรรม 2.5.6.1 มลคาการสงออกสนคาเกษตรกรรมเปนราคา F.O.B.(Free On Board) ซงเปนราคาทรวมคาขนสงและสวนเหลอมทางการคาไวดวย ในการเปลยนมลคาการสงออก ณ ระดบราคาผซอ เปนราคาผผลตจงตองหกดวยคาขนสงและสวนเหลอมทางการคา การหามลคาการสงออกจงมสองขนตอนคอ 1) ประมาณมลคาการสงออกของสาขาเกษตรกรรมทงในระดบราคาทเกษตรกรขายไดและราคาผซอ โดยจ าแนกสนคาและสาขาการผลตตามตารางปจจยการผลตและผลผลตดานการเกษตร (Agricultural Input-Output Table) 2) ค านวณมลคาการสงออก ณ ระดบราคาผซอใหเปนราคาผผลต 2.5.6.2 การน าเขาสนคาเกษตรกรรม มลคาการน าเขาเปนมลคาทราคา C.I.F. (Cost Insurance and Freight) ในตารางปจจยการผลตและผลผลต ราคา C.I.F. เปนราคาในระดบเดยวกบราคาผผลต มลคาการน าเขาทไดจ าแนกตามตารางปจจยการผลตและผลผลตดานการเกษตร (Agricultural Input-Output Table) จงสามารถน ามาใสในตารางไดโดยไมตองค านวณอก 2.5.7 การท าตารางปจจยการผลตและผลผลตทางดานแถวและสดมภใหเทากนโดยการท าดวยมอและวธ RAS จากขนตอนตางๆ จะไดตารางปจจยการผลตและผลผลตเบองตน น าชดขอมลมาตรวจสอบ การกระจายผลผลต (Output Distribution) ของแตละสาขา น ามาท าสมดลดานแถว (Row Balance) โดยตรวจสอบความถกตองแนบนยของขอมลตางๆ ในทกสาขาทงดานแถวและสดมภ ท าสมดลดานสดมภและแถว โดยการค านวณและตรวจสอบขอมลและท าการกระทบยอดโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร (Visaul Basic ใน Microsoft Excel) 2.5.8 ปญหาในการจดท า 2.5.8.1 ดานขอมล 1) ขอมลทน าใชในการจดท าโครงสรางปจจยการผลต (Input Structure) จดท าตามความตองการใชของแตละหนวยงาน รายการตางๆ จงไมตรงกบการจดท าตารางปจจยการผลต ท าใหตองม การปรบคาในการจดท า 2) การจ าแนกสาขาการผลตดานการเกษตรใหมากขนท าใหขาดขอมลในสวนของการน าเขา-สงออกและการกระจายผลผลต (Output Distribution) ในบางสาขา ตองน าสดสวนของสาขาการผลตอน ทมลกษณะคลายกนมาใชในการค านวณ 3) ขอมลสนคาหลายชนดยงไมมหนวยงานใดจดท าหรอรวบรวม ท าใหตองใช การประมาณการขน เชน จระเข พชผกประเภทเครองเทศ สมนไพร เปนตน 2.5.8.2 ดานความรและเทคนคในการจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลต เนองจากการจดท าตารางปจจยการผลตและผลผลตดานการเกษตรเปนการจดท าครงแรก ท าให มปญหาในการจดท าหลายดาน คอ 1) การจ าแนกสนคาและสาขายอยในสาขาการผลตในบางสาขายงไมชดเจน 2) การขาดประสบการณและทกษะในการตรวจสอบความถกตองแนบนยของขอมลในตารางปจจยการผลตและผลผลต

บทท 3

การจดท าขอมลของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

3.1 ภาพรวม ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรมภำรกจเกยวกบกำรเสนอแนะนโยบำยมำตรกำรและวำงแผนพฒนำกำรเกษตรและสหกรณ รวมทงจดท ำและใหบรกำรขอมลขำวสำรกำรเกษตรอยำงถกตอง รวดเรว และทวถง โดยศกษำ วเครำะห วจยเศรษฐกจกำรเกษตร ตดตำมและประเมนผล เพอใหกำรเกษตรของประเทศมควำมพรอมส ำหรบกำรแขงขนในตลำดโลก และเพอใหเกษตรกรมคณภำพชวตทด โดยอ ำนำจหนำท ทส ำคญ ขอหนง คอ ศกษำวเครำะหจดท ำ และเผยแพรขอมลสำรสนเทศกำรเกษตร ขอมลเตอนภยเศรษฐกจกำรเกษตร รวมทงเปนศนยกลำงระบบเครอขำยและระบบกำรเชอมโยงสำรสนเทศกำรเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ 3.1.1 หนำทควำมรบผดชอบ ศนยสำรสนเทศกำรเกษตรเปนหนวยงำนภำยในส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร มหนำทรบผดชอบโดยตรงในกำรจดท ำขอมลสำรสนเทศเศรษฐกจกำรเกษตรของประเทศไทย 3.1.1.1 ศกษำวจย และพฒนำ วำงแผนและจดท ำขอมลกำรเกษตรเกยวกบกำรผลต กำรใชปจจยกำรผลต และตนทนกำรผลตของพช ปศสตว และประมง ตลอดจนขอมลเศรษฐกจกำรเกษตร รวมทงวเครำะหผลและรำยงำนเผยแพรขอมลสำรสนเทศทำงกำรเกษตร 3.1.1.2 ศกษำ วเครำะหและพฒนำวธกำรพยำกรณขอมลกำรเกษตร รวมทงวเครำะหสถำนกำรณกำรผลตสนคำเกษตร และควำมเสยหำยจำกกำรเกดภยทมผลกระทบตอดำนกำรเกษตร 3.1.1.3 ศกษำ วเครำะห พฒนำ และจดท ำระบบสำรสนเทศภมศำสตร และระบบขอมลระยะไกลในกำรจ ำแนกสภำพกำรใชทดน กำรประกอบกจกรรมกำรเกษตรและแหลงเหมำะสมของกำรผลตสนคำเกษตรเพอใชสนบสนนกำรวำงแผนพฒนำกำรเกษตร และกำรก ำหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ 3.1.1.4 ศกษำ ก ำหนดวธกำร และจดท ำทะเบยนเกยวกบเกษตรกรและผประกอบกจกำรในดำนกำรเกษตร 3.1.1.5 ศกษำ พฒนำ และจดวำงระบบฐำนขอมลกำรเกษตรระบบกำรเชอมโยงเครอขำย กำรสอสำรขอมล ระบบคอมพวเตอร รวมทงเปนศนยกลำงขอมลสำรสนเทศกำรเกษตรของกระทรวงและสหกรณ 3.1.1.6 ปฏบตงำนรวมกน หรอสนบสนนกำรบรหำรงำนของหนวยงำนอนทเกยวของตำมทไดรบมอบหมำย 3.1.2 โครงสรำงกำรแบงงำน 3.1.2.1 โครงสรำงของศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ศนยสำรสนเทศกำรเกษตรมกำรแบงสวนภำยในออกเปน 10 สวน ดงน 1) ฝำยบรหำรทวไป ท ำหนำทรบผดชอบเกยวกบเรองของงำนสำรบรรณงำนพสด งำนกำรเงน และงำนดำนบรหำรทวไปอนๆ 2) สวนสำรสนเทศกำรผลตพชสวน รบผดชอบในกำรจดท ำขอมลสถตกำรผลตไมผลไมยนตน 3) สวนสำรสนเทศกำรผลตพชไร รบผดชอบจดท ำขอมลสถตของ ขำว และพชไร 4) สวนสำรสนเทศกำรผลตปศสตวและประมง รบผดชอบกำรจดท ำสถตดำนปศสตวและประมง ตนทนกำรผลตปศสตวและประมง 5) สวนพยำกรณขอมลกำรเกษตร ท ำหนำทพยำกรณปรมำณกำรผลตสนคำเกษตรทส ำคญ

14

6) สวนสำรสนเทศปจจยกำรผลตและรำคำ รบผดชอบเกยวกบกำรจดท ำตนทนกำรผลตสนคำเกษตรทส ำคญและกำรรำยงำนรำคำสนคำเกษตร 7) สวนสำรสนเทศเศรษฐกจกำรเกษตร รบผดชอบในกำรจดท ำขอมล ภำวะเศรษฐกจสงคมของครวเรอนเกษตร และงำนทะเบยนเกษตรกร 8) สวนภมสำรสนเทศกำรเกษตร รบผดชอบในกำรจดท ำขอมลดำนภมสำรสนเทศกำรเกษตร 9) สวนเทคโนโลยสำรสนเทศ รบผดชอบในเรองของระบบเครอขำย งำนระบบฐำนขอมล 10) สวนปฏบตกำรขอมลกำรเกษตร ท ำหนำทรวบรวมขอมลและจดท ำสำรสนเทศเพอเผยแพรแกบคคลภำยนอก 3.1.3 บคลำกร

3.2 การส ารวจปรมาณการผลต 3.2.1 ชนดสนคำทศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร ด ำเนนกำรจดท ำประกอบดวย พชไร ไดแก ขำวนำป ขำวนำปรง ขำวโพดเลยงสตว มนส ำปะหลงโรงงำน ถวเหลอง ขำวโพดหวำน ขำวโพดฝกออน ไมผลไมยนตน ไดแก ปำลมน ำมน ยำงพำรำ ล ำไย ลนจ เงำะ ทเรยน มงคด ลองกอง กำแฟ มะพรำว มะนำว สมเขยวหวำน พชผก ไดแก กระเจยบเขยว มะเขอเทศ กระเทยม หอมแดง หอมหวใหญ มนฝรง ปศสตว ไดแก ไกเนอ ไกไข สกร น ำนมดบ โคเนอ กระบอ ไกพนเมอง เปดเนอ เปดไข ประมง ไดแก กงขำวแวนนำไม กงกลำด ำ ปลำนล ปลำดก 3.2.2 รำยกำรขอมลทจดเกบ พชไร ไดแก เนอทเพำะปลก เนอทเกบเกยว ผลผลต ผลผลตตอไร รอยละกำรปลกรำยเดอน รอยละกำรขำยรำยเดอน พนทแยกตำมระบบชลประทำน เนอทแยกตำมพนธไมผลไมยนตน ไดแก เนอทยนตน เนอทใหผล เนอทปลกใหม เนอทโคนทง ผลผลต ผลผลตตอไร รอยละกำรเกบผลผลตรำยเดอน เนอทแยกตำมเขตชลประทำน ปศสตว ไดแก จ ำนวน ณ วนท 1 มกรำคม ปรมำณกำรผลต อตรำกำรเกด อตรำกำรใหไข อตรำกำรใหนม รอยละกำรเกบผลผลตรำยเดอน จ ำนวนสตว ณ วนท 1 มกรำคม แยกรำยอำย ประมง ไดแก เนอทเพำะเลยง ปรมำณกำรผลต 3.2.3 ระเบยบวธกำรส ำรวจ ในกำรจดท ำขอมลปรมำณกำรผลตศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ใชวธกำรส ำรวจดวยตวอยำง มวธกำรดงน 3.2.3.1 กำรส ำรวจดวยตวอยำงโดยใชแผนแบบกำรเลอกตวอยำงแบบแบงเปนพวกขนตอนเดยว (Stratified One Stage Random Sampling) ใชในกำรส ำรวจปรมำณกำรผลตปศสตว โดยน ำครวเรอน ผเลยงปศสตว ในแตละจงหวดมำจดแบงพวก (Stratum) ตำมขนำดจ ำนวนตวทเลยง กำรเลอกตวอยำงในแตละพวกใชวธกำรสมตวอยำงแบบมระบบ (Systematic Sampling) 3.2.3.2 กำรส ำรวจดวยตวอยำงโดยใชแผนแบบกำรเลอกตวอยำงแบบแบงเปนพวก 2 ขนตอน (Stratified Two Stage Random Sampling) จำกกรอบตวอยำงของหมบำน ใชในกำรส ำรวจปรมำณกำรผลตพช โดยจดแบงหมบำนออกเปนพวกหรอชนภม ตำมขนำดเนอทเพำะปลก ในแตละพวกหรอชนภมท ำกำรสมหมบำนตวอยำงเปนหนวยสมขนท 1 โดยใชวธกำรสมอยำงมระบบ (Systematic Random Sampling) สมเลอกตำมจ ำนวนหมบำนตวอยำงทก ำหนด จำกนนเลอกตวอยำงขนท 2 โดยสมเลอกครวเรอนผปลกพชตวอยำงจำกหมบำนตวอยำง ดวยวธกำรสมอยำงงำยแบบไมใสคน (Simple Random Sampling Without Replacement) 3.2.3.3 กำรส ำรวจขอมลผลผลตตอไรโดยกำรตงแปลงทดสอบผลผลต (Crop Cutting Survey) ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ไดก ำหนดใหมกำรส ำรวจขอมลผลผลตตอไรโดยใชวกำรตงแปลงทดสอบผลผลตใน 7 ชนด ไดแก ขำว มนส ำปะหลง ออยโรงงำน ขำวโพดเลยงสตว ถวเหลอง ล ำไย และสบปะรด ทงนพชทง 7 ชนด มควำมแตกตำงกนในผลผลตของแตละพนท แตละพนธ โดยมกำรแยกรำยละเอยดตำมควำมแตกตำงเพอใหได

15

ขอมลทมควำมถกตองยงขน ประกอบกบกำรสอบถำมขอมลจำกเกษตรกร ในบำงครงเกษตรกรไมสำมำรถบอกขอมลไดถกตอง กำรส ำรวจขอมลผลผลตตอไรโดยใชวธกำรตงแปลงทดสอบผลผลต เปนกำรส ำรวจเพอประมำณผลผลตตอไรของพชในพนทใดพนทหนง เชน จงหวด หรออ ำเภอ ไมไดเปนขอมลของแปลงเพำะปลกแปลงใดแปลงหนง โดยขอมลทไดจำกจดตวอยำง (Sample Spot) ในแปลงตวอยำง (Sample Field) จะใชเปนขอมลเพอประมำณคำทำงสถตตอไป หรออกนยหนง จำกจดตวอยำง (Sample Spot) แตละจดจะไดคำปรมำณผลผลต (Yield) ของแตละจด และคำปรมำณผลผลต (Yield) ของแตละจดจะใชเปนขอมลเพอประมำณคำปรมำณผลผลต (Yield) ของพนท เชน ของต ำบล อ ำเภอ หรอจงหวดตอไป 1) วธกำรจดเกบขอมลผลผลตตอไรโดยวธตงแปลงทดสอบผลผลตนน จะมหลกเกณฑและวธปฏบตทแตกตำงกนออกไป ขนอยกบประเภทของสนคำและลกษณะกำรเพำะปลก มรำยละเอยดดงน 1.1) ขำวนำป ขำวนำปรง และถวเหลอง 1.1.1) กำรสมเลอกแปลงตวอยำง 1.1.1.1) สอบถำมเกษตรกรตวอยำงถงจ ำนวนแปลงทมอยในชวงเวลำ ทจะเกบเกยวผลผลตได พรอมวำดแผนทตงของแปลงตำงๆ ดวย ถำไมมแปลงใดทสำมำรถจะท ำกำรเกบเกยว ในชวงเวลำทเขำไปปฏบตงำนได จะตองสอบถำมเกษตรกรตวอยำงวำ แตละแปลงตวอยำงจะเกบเกยวผลผลตไดเมอใด เพอจะไดนดหมำยมำพบกบเกษตรกรและด ำเนนกำรตำมขนตอนตอไป 1.1.1.2) ใหท ำกำรสมเลอกแปลงตวอยำง 1 แปลง โดยใชตำรำงสมแปลงตวอยำง (ตำรำงส ำเรจรป) 1.1.2) กำรสมเลอกบงนำตวอยำง 1.1.2.1) เขำไปในแปลงตวอยำงและสอบถำมเกษตรกรตวอยำงถงจ ำนวนบงนำทงหมด พรอมทงวำดรปและใหหมำยเลขแตละบงนำ 1.1.2.2) สมบงนำ 2 บง โดยใชตำรำงสมบงนำตวอยำง (ตำรำงส ำเรจรป) 1.1.3) กำรสมเลอกจดส ำรวจในแตละบงนำใหเลอกจดส ำรวจ 1 จด โดยใช “เทคนคกำรเดน 30 กำว” คอ เดนตำมบงนำ 30 กำว และเลยวเขำแปลงอก 30 กำว กจะไดจดส ำรวจ ทตองกำร และจดท 2 เดนจำกดำนตรงกนขำม 1.1.4) กำรเกบเกยวผลผลต ตรงปลำยเทำกำวท 30 ใหวำงกรอบตวอยำง (Frame) ขนำด 1 X 1 ตำรำงเมตร ในจดส ำรวจและเกบเกยวรวงขำวทอยภำยในกรอบตวอยำงทงหมด 1.1.5) นวดและท ำควำมสะอำดขำวทเกบเกยวจำกจดส ำรวจ 2 จด 1.1.6) ชงน ำหนกผลผลตขำวและวดควำมชน 1.2) มนส ำปะหลง ออยโรงงำน และขำวโพดเลยงสตว 1.2.1) สมแปลงตวอยำงของเกษตรกรตวอยำงตำมตำรำงกำรสมแปลงตวอยำงโดยจะตองเปนแปลงทก ำลงท ำกำรเกบเกยวผลผลต จำกนนท ำกำรเลอกจดส ำรวจ จ ำนวน 2 จดในแปลงตวอยำง 1.2.2) กำรเลอกจดส ำรวจ ทง 2 จด ใหปฏบตดงน เดนไปตำมแปลงตวอยำง 30 กำว และเลยวเขำแปลงอก 30 กำว เปนจดส ำรวจท 1 จำกจดส ำรวจท 1 เลยวซำย (หรอขวำ) อก 30 กำว จำกนนเลยวขวำ (หรอเลยวซำย) อก 30 กำว จะได จดส ำรวจท 2 เพอใชปฏบตงำนในขนตอนล ำดบตอไป 1.2.3) กำรเกบเกยวและทดสอบผลผลต 1.2.3.1) กำรวดหำระยะปลกและนบจ ำนวนตน ซงตองวดควำมยำวระหวำงแถว 3 แถว คอแถวท 1 ถงแถวท 3 และระยะระหวำงตนจ ำนวน 3 เมตร พรอมกบนบจ ำนวนตนในระยะ 3 เมตร เพอหำคำเฉลยพนทปลกแตละตนและจ ำนวนตนพชตอไรเฉลยทง 2 จดของครวเรอนตวอยำง

16

1.2.3.2) กำรขดและชงน ำหนก ซงในแตละจดส ำรวจตองขดผลผลตในแถวทก ำหนดระยะ 3 เมตร ทจดเรมตนของแตละจดและชงน ำหนกผลผลตทงหมด หลงจำกทท ำควำมสะอำดเบองตนแลว เพอหำคำเฉลยน ำหนกตอตนทง 2 จดของครวเรอนตวอยำง 1.2.3.3) ค ำนวณหำผลผลตตอไร โดยกำรน ำคำเฉลยจ ำนวนตนตอไรจำก 2 จดคณดวยน ำหนกเฉลยตอตนจำก 2 จด ไดผลผลตตอไรของครวเรอนตวอยำง

ภำพท 1 แสดงกำรปฏบตงำนส ำรวจผลผลตตอไรของมนส ำปะหลง 2) กำรประมำณคำผลผลตตอไร 2.1) กำรค ำนวณผลผลตตอไรในระดบครวเรอนตวอยำง ในกำรประมำณคำผลผลตตอไรในระดบครวเรอนตวอยำง จะมควำมแตกตำงกนในแตละสนคำ ขนอยกบหลกเกณฑและวธกำรในกำรจดเกบ โดยแยกเปน 2 กลมสนคำ คอ 2.1.1) ขำวนำป ขำวนำปรง และถวเหลอง จำกน ำหนกผลผลตทไดใน 1 ตำรำงเมตร จะไดผลผลตตอไรของพนทตวอยำง และจะค ำนวณหำผลผลตตอไรของจงหวด ภำค ประเทศตอไป 2.1.2) มนส ำปะหลง ออยโรงงำน ขำวโพดเลยงสตว จำกจ ำนวนตนทนบไดในระหวำงควำมยำว 3 เมตร และระหวำงของแถว 3 แถว จะสำมำรถน ำมำค ำนวณ หำจ ำนวนตนตอไร และจ ำนวนน ำหนกตอตนทชงได จะท ำใหไดน ำหนกของผลผลตทงหมดตอ 1 ไร นนคอผลผลตตอไรของครวเรอนทส ำรวจน ำมำประมำณคำผลผลตตอไรของจงหวด ภำค ประเทศ ตอไป 3) กำรส ำรวจโดยวธกำรตงแปลงทดสอบผลผลต เปนกำรเกบเกยวผลผลตในจดตวอยำงขนำด 1 ตำรำงเมตร ในกรณของขำวนำหวำนและถวเหลอง ทมกำรปลกแบบหวำน หรอพนทขนำด 6 แถวx 6 รอง ในกรณของมนส ำปะหลง ออยโรงงำน ขำวนำด ำ ขำวโพดเลยงสตว และถวเหลองแบบหยอดเปนแถว ท ำใหคำประมำณทไดสงกวำควำมเปนจรง เพรำะในทำงปฏบตในกำรเกบเกยวผลผลตของเกษตรกรยอมมผลผลตทตกหลนเหลออยในแปลง ประกอบกบในแปลงเพำะปลกพชสวนใหญจะมพนทบำงสวนทไมสำมำรถปลกพชได ดงนนเพอใหขอมลทไดสะทอนขอเทจจรงมำกยงขน จ ำเปนจะตองท ำกำรส ำรวจในเรองทเกยวของดวย คอ 3.1) กำรส ำรวจเนอททไมไดปลก เพอหำสดสวนของเนอททปลกไดจรง เนองจำก ในแปลงเพำะปลกพชจะมพนทบำงสวนทไมสำมำรถปลกพชได เชน คนนำ หนองน ำ บอน ำ ไมยนตน จอมปลวก หำงนำ เปนตน

การวดหาระยะปลก

เดน 30 กาว

จดส ารวจและตนทขด

จดท 1

จดท 2

แถวท 1 ถงแถวท 3

ระยะ 3 เมตร

แถวท 1

แถวท 2

แถวท 3

เดน 30 กาว

17

3.2) กำรส ำรวจสดสวนเนอทปลกไดจรง ในกำรจดเกบขอมลผลผลต เรำจดเกบขอมลจำกพนท 1 ตำรำงเมตร และน ำ 1600 ไปคณกบ

ผลผลตทได ซงในขอเทจจรง พนท 1 ไร ไมสำมำรถปลกไดทงหมด 3.2.1) ขนตอนกำรด ำเนนงำน มดงน 3.2.2) พจำรณำรปแบบและลกษณะของแปลงตวอยำง 3.2.3) วดเนอททงหมดของแปลงตวอยำงโดยใชวธกำรของเฮอรอนหรอวธกำรทดแทน ทงนขนอยกบลกษณะของแปลงตวอยำง 3.2.4) หำเนอทของขอบแปลงทง 4 ดำน โดยวดควำมยำวขอบแปลง และวดควำมกวำงดำนละ 3 จด คอ จดเรมตน จดกลำง และจดปลำยของขอบแปลง แลวน ำมำหำคำเฉลยควำมกวำงของคนนำในแตละดำน เพอค ำนวณหำเนอทไมสำมำรถปลกได โดยใชสตร กวำง X ยำว ของแตละดำน 3.2.5) วดเนอทของสงอนทอยในแปลงเพำะปลก เชน ตนไม รองน ำ บอน ำ โขดหน หรอเพงพก เปนตน โดยใชสตร คอ กวำง X ยำว 3.2.6) ค ำนวณรอยละของเนอททไมสำมำรถปลกไดและเนอทปลกไดจรง ตอไรไดดงน รอยละเนอททไมไดปลกตอไร = เนอททไมไดปลกทงหมด * 100 .

เนอททไดจำกกำรวดหรอสมภำษณ * 1600 4) กำรส ำรวจผลผลตตกหลน เพอค ำนวณหำปรมำณผลผลตทตกหลนจำกกำรเกบเกยว ในกำรเกบเกยวผลผลตในแปลงเพำะปลกไมวำจะใชแรงงำนคนหรอเครองจกร ยอมตองมผลผลตทตกหลนอยในแปลง แตในกำรส ำรวจโดยวธตงแปลงทดสอบผลผลตนน จะท ำกำรเกบเกยวในพนทตวอยำงทมขนำดเลก มควำมพถพถน และละเอยดมำก ท ำใหขอมลทไดสงกวำขอเทจจรงจ ำเปนตองส ำรวจหำปรมำณผลผลตทตกหลน ซงตองกระท ำกอนทผลผลตนน สญหำยไปจำกกำรกดกนของ หน เปด ไก โดยมขนตอนกำรปฏบตงำน ดงน ในแตละจงหวดส ำรวจ 2-4 หมบำนตวอยำง ท ำกำรสมเลอก 2 ครวเรอนตวอยำง ทเพงเกบเกยวเสรจใหมๆ สมเลอกมำ 1 แปลง เพอตงจดทดสอบ 2 จด (เทคนคกำรเดน 30 กำว) ก ำหนดพนททใชในกำรเกบผลผลต – ขำว ถวเหลอง ใชกรอบ 1 ตำรำงเมตร - มนส ำปะหลง ขำวโพด กวำง 1 เมตร ยำว 4 เมตร ท ำกำรเกบผลผลตทหลงเหลออยภำยในจดส ำรวจตำมขนำดพนททก ำหนด แลวชงน ำหนกและค ำนวณหำผลผลต ตกหลนตอไร จำกทกลำวมำแลวขำงตนวำ กำรจดเกบขอมลผลผลตตอไรจะประกอบดวย กำรส ำรวจโดยตงแปลงทดสอบผลผลต กำรส ำรวจผลผลตตกหลนและกำรส ำรวจเนอททไมสำมำรถปลกได ซงขอมลผลผลตตอไรสทธจะไดจำกกำรค ำนวณ ดงน ผลผลตตอไรสทธ = (ผลผลตตอไรเบองตน – ผลผลตตกหลนตอไร) * สดสวนเนอททปลกไดจรง โดยทผลผลตตอไรเบองตนคอผลผลตตอไรทไดจำกกำรส ำรวจโดยกำรตงแปลงทดสอบผลผลต ซงผลผลตทน ำมำชง ตวง วด นน จะตองอยในรปของผลผลตมำตรฐำน ในกรณของขำวหำกพบวำมควำมชนเกนกวำทก ำหนดจะตองท ำกำรแปลงขอมลผลผลตจำกควำมชนเดมใหเปนควำมชนท 15%

3.3 การส ารวจขอมลตนทนการผลต ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรมกำรจดท ำขอมลตนทนกำรผลตของพชจ ำนวน 34 ชนด ปศสตว 5 ชนด และประมง 4 ชนด มหลกกำรในกำรจดท ำขอมลตนทนกำรผลต คอ เปนตนทนทำงเศรษฐศำสตร โดยคดจำกคำใชจำยทกกจกรรมกำรผลต ทงทเปนเงนสดและไมเปนตวเงน เทำทใชจรงในชวงเวลำกำรผลต ไมคดซ ำซอน

18

มนยำมทชดเจนเปนมำตรฐำนเดยวกน รวมคำเสยโอกำสหรอดอกเบยเงนลงทน และเปนตนทนกำรผลตของเกษตรกร ณ ไรนำ ค ำนวณโดยเปนคำเฉลยจำกตวอยำงซงถวงน ำหนกดวยพนทหรอผลผลต 3.3.1 แนวคดในกำรจดท ำขอมลตนทนกำรผลต เปนตนทนทำงเศรษฐศำสตร เปนกำรคดคำใชจำยทกกจกรรมกำรผลตทงทเปนเงนสด และไมเปนเงนสด (กำรประเมน) ทเกษตรกรไดใชจำยจรงในชวงเวลำกำรผลต โดยไมคดซ ำซอนและเปนคำใชจำย ณ ไรนำ รวมทงคดคำเสยโอกำสเงนลงทนดวย เปนตนทนกำรผลตเฉลย เปนกำรคดคำใชจำยของเกษตรกรตวอยำงทกรำยไมใชรำยใดรำยหนง ทมกำรใชกจกรรมกำรผลตตลอดชวงของกำรผลตหรอรนของกำรผลต โดยถวงน ำหนกดวยพนทเพำะปลกหรอผลผลต ในกำรจดท ำตนทนกำรผลต แนวคดและวธกำร มรำยละเอยดทแตกตำงกนตำมลกษณะกำรผลตของสนคำแตละประเภท ส ำหรบสนคำทมแนวคดแตกตำง มดงน 3.3.1.1 ไมผลไมยนตน เปนพชทปลกครงเดยวสำมำรถยนตน และใหผลผลตไดหลำยป กำรคดตนทนเฉพำะปทใหผลผลตอยำงเดยวจะท ำใหไดขอมลไมครบถวน เพรำะกอนทจะเกบเกยวผลผลตได เกษตรกรตองลงทนในกจกรรมตำงๆ ไดแก กำรเตรยมดน กำรปลก และกำรบ ำรงรกษำจนกวำจะใหผลผลต ดงนน กำรคดตนทนกำรผลตไมผลไมยนตน จงแบงออกเปน 2 ชวง ดงน 1) ตนทนกอนใหผลผลต เปนกำรน ำคำใชจำยทงหมดทเกดขนตงแตปแรกหรอปปลกถงปกอนใหผลผลต แลวน ำไปกระจำยเปนคำใชจำยตอปในทกชวงอำยทใหผลผลต 2) ตนทนชวงใหผลผลต เปนกำรน ำคำใชจำยทงหมดทเกดขนทกกจกรรมตงแตปทเรมใหผลผลตจนถงสนอำยขย ดงนน ตนทนรวมตอไรตอป ของไมผลไมยนตน จงเทำกบ ตนทนกอนใหผลผลต บวกดวยตนทน ชวงใหผลผลต 3.3.1.2 พชไรทมอำย ไดแก ออยโรงงำน และสบปะรดโรงงำน แนวคดในกำรจดท ำตนทนกำรผลตจะตำงกบพชไรทวไป คอปลกครงเดยวสำมำรถไวตอ/ตนหรอหนอ และเกบเกยวไดมำกกวำ 1 รอบ โดยสำมำรถสอบถำมคำใชจำยเมอเรมปลกจนถงเกบเกยวไดในแตละปหรอรอบ ส ำหรบวธกำรค ำนวณ จะมคำใชจำยบำงรำยกำร ไดแก คำจำงแรงงำนเตรยมดน คำจำงแรงงำนปลก และคำพนธ ทตองน ำมำคดเฉลยใหในแตละรอบปถดมำ ทไมมกจกรรมดงกลำว และมกำรเกบเกยวผลผลตของพชชนดนน ส ำหรบโครงสรำงตนทนกำรผลตจะเหมอนกบ พชไรชนดอนๆ ทมอำยเพยงปเดยวหรอฤดกำลเดยว 3.3.1.3 พชไรทมฤดกำลหรอรนกำรผลต เชน ขำว ขำวโพดเลยงสตว มนส ำปะหลง ถวตำงๆ เปนตน มแนวคดกำรจดท ำตนทนกำรผลตตำมแนวคดหลก ตำมขอ 3.3.3 3.3.1.4 ปศสตว ไดแก สกร ไกเนอ ไกไข โคขน โคนม เปนตน ตนทนกำรผลตของผลผลตปศสตวชนดตำงๆ ของเกษตรกร คำใชจำยทน ำมำคดเปนตนทนกำรผลตจะตองครอบคลมตงแตเรมตนท ำกำรเลยงจนกระทงโตไดขนำดและน ำหนกตำมควำมตองกำร หรอสำมำรถใหผลผลตตำมมำตรฐำนก ำหนด จงจะสำมำรถน ำมำค ำนวณเปนตนทนกำรผลตได และมแนวคดกำรจดท ำตนทนกำรผลตตำมแนวคดหลก เหมอนพชไร ทมฤดกำลหรอรนกำรผลต 3.3.1.5 ประมง ไดแก กงทะเลเพำะเลยง ปลำกะพง ปลำนล เปนตน ตนทนกำรผลตของผลผลตประมง คอเปนตนทนกำรผลตในฟำรมหรอบอของเกษตรกร คำใชจำยทน ำมำค ำนวณตนทนกำรผลต คลอบคลมตงแตกำรเตรยมบอ กำรปลอยพนธกงและปลำลงบอ จนกระทงโตไดขนำดและน ำหนกทตองกำรแลวเกบผลผลตออกจ ำหนำย (ปดบอ) และมแนวคดกำรจดท ำตนทนกำรผลตตำมแนวคดหลกเหมอนพชไร ทมฤดกำลหรอรนกำรผลต

19

อนง หำกลงทนแลวไมมผลผลตหรอผลเสยหำยหมดกจะไมสำมำรถค ำนวณหำตนทนของผลผลตได จะมแตเพยงคำใชจำยตำมกจกรรมกำรผลตเทำนน ดงนน จงไมนบเปนตนทนกำรผลต 3.3.2 กำรก ำหนดระเบยบวธส ำรวจตอตนทนกำรผลต กำรส ำรวจตนทนกำรผลตสนคำเกษตรทกชนดสนคำ ไดก ำหนดระเบยบวธกำรส ำรวจ ดวยวธสมภำษณเกษตรกรตวอยำง โดยใชแผนแบบกำรเลอกตวอยำงแบบเจำะจง (Purposive Sampling Method) ในแหลงผลตส ำคญของแตละจงหวดตำมชนดสนคำนนๆ ทวประเทศ สำเหตทตองใชกำรเลอกตวอยำง แบบเจำะจง มเหตผล ดงน 3.3.2.1 ขอมลทตองจดเกบครอบคลมทกขนตอนกำรผลตจงมขอมลจ ำนวนมำก และใชเวลำในกำรสอบถำมนำน เกษตรกรทเปนตวอยำงตองสำมำรถใหขอมลไดครบถวน 3.3.3.2 เกษตรกรตองเตมใจและใหควำมรวมมอในกำรใหขอมลเปนอยำงด 3.3.3.3 ในกำรส ำรวจมกำรแบงขนำดเนอทเพำะปลกและขนำดกำรเลยง ของแตละชนดสนคำทส ำรวจ โดยกระจำยจ ำนวนตวอยำงตำมขนำดเนอท ขนำดกำรเลยงหรอขนำดฟำรม เพอใหไดขอมล ทเปนตวแทนของเกษตรกรครอบคลมทกประเภทของตวอยำง 3.3.3.4 ในกำรส ำรวจไมผลไมยนตนมกำรแบงชวงอำยของพชทส ำรวจโดยกระจำยจ ำนวนตวอยำงแตละชวงอำย เพอใหไดขอมลครบทกชวงอำย สวนพชไร แบงตำมฤดกำลของพชทส ำรวจ เชน เปนพชรนฝน รนแลง เปนตน 3.3.3 โครงสรำงตนทนกำรผลต

ตำรำงท 4 แสดงโครงสรำงตนทนกำรผลต หนวย : บำท/หนวย

1. ตนทนผนแปร XXXX 1.1 คำแรงงำน XX 1.2 คำวสด XX 1.3 คำเสยโอกำสเงนลงทน XX

2. ตนทนคงท XXXX คำเชำทดน/คำเสอมฯ/คำเสยโอกำสอปกรณฯ และอนๆ XX

3. ตนทนรวม XXXX 4. ตนทนรวมตอหนวย XX 5. ผลผลตตอหนวย XX

3.3.3.1 ตนทนผนแปร หมำยถง คำใชจำยในกำรผลตทสำมำรถเปลยนขนำดตำมกำรใชปจจย เพอเปลยนแปลงขนำดของผลผลต ประกอบดวย 1) คำแรงงำน ดำนพช อำท คำจำงเตรยมดน คำจำงในกำรปลก ดแลรกษำ เกบเกยว หรอ คำแรงงำนในกำรเลยง ส ำหรบปศสตว ไดแก กำรผสมอำหำร กำรขนอำหำร เตรยมและใหอำหำร-น ำ ท ำควำมสะอำดโรงเรอน ใหยำรกษำโรค ท ำวคซน ดแลรกษำ คำแรงงำนในกำรรดนมโค เปนตน 2) คำวสด ดำนพช อำท คำพนธ คำปย ยำปรำบวชพช/ศตรพช คำน ำมนเชอเพล ง ทใชกบเครองจกรกลกำรเกษตรทด ำเนนกำรในกจกรรมกำรผลตพชนน โดยเกษตรกรด ำเนนกำรเองไมไดจำง คำวสดกำรเกษตรและวสดสนเปลอง คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตรของเกษตรกรเอง กรณดำนปศสตว จะประกอบดวย คำพนธสตว คำอำหำรสตว คำยำปองกนและรกษำโรค คำน ำมนเชอเพลง คำวสดสนเปลอง

20

และคำซอมแซมโรงเรอนอปกรณ สวนดำนประมง เพมรำยกำร คำวสดปรบสภำพดนและน ำ รำยกำรอนเหมอนดำนปศสตว 3) คำเสยโอกำสเงนลงทน หมำยถง คำใชจำยทเกดจำกกำรประเมนกำรลงทนในมลคำปจจยผนแปรทงหมดในชวงหรอรนกำรผลตหนงๆ ซงมลคำปจจยทน ำมำใชในกำรผลต ตองเสยโอกำสทจะน ำไปใชในกจกรรมอนๆ เชน ฝำกธนำคำร หรอใหกยม โดยคดจำกตนทนผนแปร และใชอตรำดอกเบยเงนก 3.3.3.2 ตนทนคงท หมำยถง คำใชจำยในกำรผลตแตละชวง หรอรนกำรผลตหนงๆ เปนกำรผลตระยะสน ปจจยทใชประกอบกำรผลตจงมสภำพคงท ปจจยเหลำนจงไมสำมำรถเปลยนแปลงขนำดกำรผลตได ไมวำจะมกำรผลตมำกหรอผลตนอย หรอไมมกำรผลตเลยกตำม ปจจยกำรผลตชนดนจะยงคงมอย และเปนคำใชจำยซงไมสำมำรถเปลยนแปลงไดทนท ประกอบดวย 1) คำเชำทดนและคำใชทดน แมไมมกำรเชำ (เปนทดนของเกษตรกร) กตองประเมนคำเชำใหกบเกษตรกรเจำของทดนดวย 2) คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร เปนกำรคดคำใชจำยทเกดขนจำกกำรประเมน โดยกระจำยมลคำของทรพยสนทซอไวใชงำนไปสแตละชวงกำรผลตตำงๆ ตลอดอำยกำรใชงำนของทรพยสนนน และแสดงมลคำไมเปนเงนสด โดยใชวธค ำนวณแบบเสนตรง (Straight Line Method) คอ เฉลยเทำกน ทกปตลอดอำยกำรใชงำน ในกรณปศสตวกตองน ำมำค ำนวณคำเสอมรำคำพนธสตวดวย ไดแก โคนม 3) คำเสยโอกำสเงนลงทนอปกรณกำรเกษตร (อำยใชงำน 1 ปขนไป ) เปนกำรคดคำใชจำยทประเมนขนจำกกำรน ำเอำทรพยสนตำงๆ เชน เครองมออปกรณกำรเกษตร โรงเรอน สงกอสรำง มำคดคำเสยโอกำสทจะไดรบผลตอบแทนจำกกำรน ำอปกรณกำรเกษตรไปใชในกจกรรมอนๆ ซงในกำรประเมนคำเสยโอกำสนนจะใชเปนอตรำดอกเบยเงนก ในกรณปศสตวกตองน ำมำค ำนวณคำเสยโอกำสพนธสตวดวย ไดแก โคนม อนง ในกำรค ำนวณคำเสอมและคำเสยโอกำสเงนลงทนอปกรณกำรเกษตร ตองเปนขอมลชดเดยวกน และในกรณทมกำรจำยคำจำงแรงงำนทไดรวมเครองมออปกรณกำรเกษตรไปแลว จะไมน ำเครองมอนนมำคดคำเสอมรำคำและคำเสยโอกำสอก เพรำะเทำกบเปนกำรคดซ ำซอน 4) ตนทนกำรผลตกอนใหผล เปนรำยกำรหนงในโครงสรำงตนทนกำรผลตเฉพำะ ไมผลไมยนตน เปนกำรคดคำใชจำยทงหมดตงแตเตรยมดนจนถงกอนเกบเกยวผลผลตไดเปนครงแรก 3.3.3.3 ตนทนรวม หมำยถง คำใชจำยหรอมลคำกำรใชปจจยกำรผลตในทำงเศรษฐศำสตร ทงประเภทปจจยผนแปรและปจจยคงท ทน ำมำใชในกำรประกอบกำรผลต เพอใหกำรผลตด ำเนนกำรไป จนสนสดขบวนกำรผลตในชวงเวลำ หรอรนกำรผลตหนงๆ ทก ำหนด หรอ ตนทนกำรผลต เทำกบ ตนทนผนแปร บวกดวย ตนทนคงท นนเอง 3.3.3.4 ตนทนรวมตอหนวย หมำยถง ตนทนกำรผลต หำรดวย ผลผลตตอไร มหนวยเปนตน หรอกโลกรม อนง ในกำรค ำนวณตนทนกำรผลตปศสตวจะมบำงรำยกำรทเปนผลพลอยไดจำกกำรเลยงสตว สำมำรถน ำมำค ำนวณเปนรำยไดจำกกำรเลยงปศสตวชนดนนๆ ไดแก มลคำสตวปลดระวำง มลสตว ถงอำหำร โดยจะน ำรำยกำรดงกลำวมำหกออกจำกตนทนกำรผลตทงหมด (คำใชจำย) มลคำสตวปลดระวำง หมำยถง รำคำตวสตวทใชงำนหรอใหผลผลตมำระยะหนงแลวปลดระวำงหรอคดออกขำยเนองจำกใหผลผลตไมคมคำใชจำย เชน แมไกไข ผลพลอยไดจำกกำรเลยงสตว หมำยถง ผลผลตรองทไมใชผลผลตหลกจำกกำรเลยงปศสตวชนดนน เชน มลสตวทขำยไดของรนนนๆ ถงอำหำรสตว เปนตน

21

3.3.4 กำรค ำนวณตนทนกำรผลต กำรค ำนวณตนทนกำรผลตตอไร และตนทนกำรผลตตอกโลกรม มขนตอนกำรค ำนวณ ดงน 3.3.4.1 กำรค ำนวณผลระดบตวอยำง 1) ตนทนกำรผลตรวม คอ ตนทนผนแปร + ตนทนคงท

TFCTVCTC iii (1) โดยท TC i = ตนทนรวมของตวอยำงท i TVC i = ตนทนผนแปรของตวอยำงท i TFC i = ตนทนคงทของตวอยำงท i i = ตวอยำงท 1, 2, 3, ..., n 2) ตนทนกำรผลตตอไร คอ ตนทนกำรผลตรวม หรอคำใชจำยรวมทงหมด (บำท) ของตวอยำงท i หำรดวย เนอทเพำะปลก (ไร) ของตวอยำงท i ดงน

A

TCTCR

i

ii (2)

โดยท TCR i = ตนทนกำรผลตตอไรของตวอยำงท i TC i = ตนทนกำรผลตรวม หรอคำใชจำยในกำรผลตรวมของตวอยำงท i A i = เนอทปลกของตวอยำงท i 3) ผลผลตตอไร คอ ผลผลตทงหมด (กก.) ของตวอยำงท i หำรดวยเนอทปลก (ไร) ของตวอยำงท i

AP

Yi

ii (3)

โดยท Y i = ผลผลตตอไรของตวอยำงท i P i = ผลผลตทงหมดของตวอยำงท i A i = เนอทปลกของตวอยำงท i 4) ตนทนกำรผลตตอกโลกรม คอ ตนทนกำรผลตตอไร (บำท) ของตวอยำงท i หำรดวย ผลผลตตอไร (กก.) ของตวอยำงท i หรอ สมกำร (2) หำรดวย สมกำร (3)

Y

TCRTCK

i

ii

(4)

หรอ คอ ตนทนกำรผลตรวมของตวอยำงท i หำรดวย ผลผลตทงหมดของตวอยำงท i

P

TCTCK

i

i

i

โดยท TCK i = ตนทนกำรผลตรวมตอกโลกรม (บำท) ของตวอยำงท i 3.3.4.2 กำรค ำนวณผลระดบจงหวด 1) ตนทนกำรผลตตอไรของจงหวด คอ ผลรวมของตนทนกำรผลตตวอยำงท i คณดวย เนอทปลกของตวอยำงท i ในจงหวด j หำรดวย ผลรวมของเนอทปลกของทกตวอยำง i ในจงหวด j

n

1ii

n

1i i

j

A

A)(TC

TCR (5)

2) ตนทนกำรผลตตอกโลกรมของจงหวด คอ ตนทนกำรผลตตอไร (บำท) ของจงหวด j หำรดวย ผลผลตตอไร (กก.) ของจงหวด j

22

Y

TCRTCK

j

j

j (6)

โดยท TCK j = ตนทนกำรผลตตอกโลกรม ของจงหวด j TCR j = ตนทนกำรผลตตอไร ของจงหวด j Y j = ผลผลตตอไร ของจงหวด j j = จงหวดท 1, 2, 3, ... , n 3.3.4.3 กำรค ำนวณผลระดบภำค 1) ตนทนกำรผลตตอไรของภำค คอ ผลรวมของตนทนกำรผลตของจงหวด j คณดวย เนอทปลกของจงหวด j ในภำค k หำรดวย ผลรวมของเนอทปลกของทกจงหวด j ในภำค k

n

1jj

n

1jj

k

A

A)(TC

TCR (7)

โดยท A j = เนอทปลก (ไร) ของจงหวด j 2) ตนทนกำรผลตตอกโลกรมของภำค คอ ตนทนกำรผลตตอไร (บำท) ของภำค k หำรดวย ผลผลตตอไร (กก.) ของภำค k

Y

TCRTCK

k

kk

(8)

โดยท TCK k = ตนทนกำรผลตตอกโลกรม ของภำค k TCR k = ตนทนกำรผลตตอไร ของภำค k Y k = ผลผลตตอไร ของภำค k k = ภำคท 1, 2, 3, ... , n 3.3.4.4 กำรค ำนวณผลระดบประเทศ 1) ตนทนกำรผลตตอไรของประเทศ คอ ผลรวมของตนทนกำรผลตของภำค k คณดวย เนอทปลกของภำค k หำรดวย ผลรวมของเนอทปลกของทกภำคในประเทศ

n

1kk

n

1kk

T

A

A)(TC

TCR (9)

โดยท A k = เนอทปลก (ไร) ของภำค k 2) ตนทนกำรผลตตอกโลกรมของประเทศ คอ ตนทนกำรผลตตอไร (บำท) ของประเทศ หำรดวย ผลผลตตอไร (กก.) ของประเทศ

Y

TCRTCK

T

T

T (10)

โดยท TCK T = ตนทนกำรผลตตอกโลกรม ของประเทศ TRC T = ตนทนกำรผลตตอไร ของประเทศ

Y T = ผลผลตตอไร ของประเทศ หมำยเหต : กำรค ำนวณคำเฉลยระดบจงหวดขนไป ตองถวงน ำหนกดวยเนอทปลก 3.3.4.5 คำเสยโอกำสเงนลงทน มวธค ำนวณ ดงน

12

MrTVCOPC

23

โดยท OPC = คำเสยโอกำสเงนลงทน TVC = ตนทนผนแปรทงหมด M = ระยะเวลำกำรผลต (เดอน) ตงแตเรมกจกรรมจนถงเกบเกยวผลผลต r = อตรำดอกเบยเงนกรอยละตอป 3.3.4.6 คำเสอมรำคำทรพยสน

D = N

SVBV 12

PP

A

1

โดยท D = คำเสอมรำคำตอปทรพยสน BV = มลคำแรกซอหรอสรำงทรพยสน SV = มลคำซำกของทรพยสนเมอหมดอำยกำรใชงำน PP = ชวงเวลำกำรผลต (เดอน) ตงแตเรมกำรผลตจนถงเกบเกยวผลผลต N = อำยกำรใชงำนของทรพยสน A = เนอทเพำะปลก ในกรณท ไดจำงแรงงำนรวมเครองมออปกรณ และคดเปนคำจำงไปแลว ไมน ำเครองมอนนมำคด คำเสอมอก เพรำะจะเปนกำรคดซ ำซอน 3.3.4.7 คำเสยโอกำสเงนลงทนอปกรณกำรเกษตร มวธค ำนวณ ดงน

A

1U

12

Mr

2

EV)(BVOPI

โดยท OPI = คำเสยโอกำสเงนลงทนอปกรณกำรเกษตร BV = มลคำแรกซอหรอสรำงของอปกรณกำรเกษตร EV = มลคำซำกของอปกรณกำรเกษตร M = ระยะเวลำกำรผลต (เดอน) ตงแตเรมกจกรรมจนถงเกบเกยวผลผลต r = อตรำดอกเบยเงนกรอยละตอป U = รอยละกำรใชงำนของอปกรณกำรเกษตร A = เนอทเพำะปลก

3.4 การพยากรณ (Forecasting) 3.4.1 ควำมหมำยและวธกำรพยำกรณ กำรพยำกรณ คอกำรคำดกำรณสงทจะเกดขนในอนำคต โดยอำศยกำรวเครำะหขอมลในอดต ขอมลปจจบนและจำกประสบกำรณ สำมำรถน ำไปใชเพอใหทรำบถงแนวโนมกำรเปลยนแปลงของสถำนกำรณหรอสภำพแวดลอมทจะมผลในอนำคตและท ำใหสำมำรถทจะวำงแผนหรอก ำหนดนโยบำยเพอใหบรรลวตถประสงคได กำรพยำกรณทท ำกนโดยทวไปมอย 3 วธ คอ 3.4.1.1 พยำกรณโดยอำศยประสบกำรณและควำมช ำนำญ วธนนยมใชกนมำก เนองจำกไมตอง มหลกเกณฑทแนนอนอะไร เพยงแตอำศยประสบกำรณและควำมรควำมช ำนำญทำงดำนน ตลอดจนเขำใจแจมแจงในปญหำของเรองทจะพยำกรณ เชน สมำคมผคำขำวโพด ท ำกำรประเมนผลผลตขำวโพดประจ ำปโดย กำรสงคณะเจำหนำทออกไปตระเวนดสภำพของตนขำวโพดในทองททมกำรปลกขำวโพดมำกทวประเทศ แลวเปรยบเทยบวำสภำพตนขำวโพดในปนดหรอเลวกวำปทแลวเพยงไร ปลกในเนอทมำกขนหรอลดลง จำกนนกพยำกรณผลผลตขำวโพด โดยใชผลผลตของปทแลวเปนหลกวำควรเพม หรอลดลงเทำไร

24

อยำงไรกตำม กำรพยำกรณดวยวธน สำมำรถน ำไปใชไดในกรณทมกำรด ำเนนงำนในขอบเขตขนำดเลกเทำนน อนงกำรพยำกรณดวยวธนแมจะเปนวธทงำย แตกมโอกำสผดพลำดไดมำก โดยเฉพำะอยำงยง ถำผพยำกรณไมมประสบกำรณ หรอขำดควำมรควำมช ำนำญเกยวกบเรองทจะท ำกำรพยำกรณ 3.4.1.2 พยำกรณโดยอำศยเหตกำรณและหลกฐำนบำงอยำง กำรพยำกรณดวยวธน มกมกำรอภปรำยประกอบหลกฐำนกนอยำงกวำงขวำงแลวสรปหำขอยต หลกฐำนเหลำนอำจเปนหลกฐำนทำงนตศำสตร ทำงกำรเมอง ทำงเศรษฐกจและสงคม ตวอยำงเชน เมอสงครำมโลกครงทสองไดสนสดลงกม ผพยำกรณวำจะเกดภำวะขำวยำกหมำกแพง โจรผรำยชกชมเชนเดยวกบทเคยเกดมำแลวภำยหลงสงครำมโลกครงทหนง เปนตน กำรพยำกรณแบบนอำจกลำวในเชงคณตศำสตรไดวำ ตงอยบนรำกฐำนของ "ตวแปรทวดคำไมได" 3.4.1.3 กำรพยำกรณทำงสถต เปนกำรพยำกรณโดยใชขอมลสถตประเภททเรยกวำ ขอมลอนกรมเวลำหรอขอมลยอนหลงหลำยๆ ป เปนเครองมอกำรพยำกรณโดยวธนจะตองศกษำถงพฤตกำรณของเรองนนๆ ทเกดขนในอดตวำมลกษณะอยำงไรเสยกอน แลวจงท ำกำรพยำกรณ ขอมลอนกรมเวลำจะบอกใหทรำบถงพฤตกำรณนนๆ ตวอยำงของกำรพยำกรณทำงสถตในเรองทเกยวกบเศรษฐกจ และธรกจ ไดแก กำรพยำกำรณจ ำนวนประชำกรของประเทศ กำรพยำกรณผลผลตทำงกำรเกษตร ปรมำณกำรขำย ระดบรำคำสนคำ เปนตน กำรพยำกรณทำงสถตจะท ำไดตอเมอพฤตกำรณทเกดขนในอดตมควำมแปรผนตำมปกต เชน แตละป ทผำนไป จ ำนวนประชำกรของโลกมแนวโนมเพมขนเรอยๆ หรออตรำกำรตำยของเดกอำยต ำกวำ 1 ป มแนวโนมลดลงอยำงสม ำเสมอ หรอสนคำเครองกนหนำวจะขำยไดมำกในฤดหนำว แตจะขำยไดนอยในฤดอนๆ เปนตน แตถำพฤตกำรณทเกดขนในอดตมควำมแปรผนผดปกต เชน สนคำเครองกนหนำว แทนทจะขำยไดนอย ในฤดอนนอกจำกฤดหนำวเปนประจ ำทกป กลบกลำยเปนวำบำงปขำยไดมำก บำงปกขำยไดนอยไมแนนอน พฤตกำรณท ำนองนกำรพยำกรณทำงสถตไมสำมำรถท ำได ตวอยำงของกำรพยำกรณ รำยไดจำกกำรขำยผลตภณฑเคมซงคำดวำบรษท ทรพยด จ ำกด จะไดรบโดยประมำณ สมกำรพยำกรณ คอ y = 1.5 + 1.48 x เมอ y = รำยไดจำกกำรขำยผลตภณฑเคมมหนวยเปนแสนบำท x = หนวยแสดงเวลำเปนป เรมจำก 0, 1, 2, 3,... (ป 2540 = 0) สมมตวำถำตองกำรพยำกรณรำยไดจำกกำรขำยในป พ.ศ. 2557 จะไดคำ x = 16 น ำคำ x ไปแทน ในสมกำรจะได y = 1.5 + (0.48 x 16) = 9.18 เนองจำก y มหนวยเปนแสนบำท y = 9.18 x 100,000 = 918,000 บำท อยำงไรกตำม คำทพยำกรณไดนเปนเพยงคำประมำณเทำนน ทงนเพรำะกำรพยำกรณทำงสถต ตงอยบนสมมตฐำนทวำ "สงอนไมเปลยนแปลง" นนถอวำเหตกำรณอนๆ ทจะเกดขนในชวงเวลำของกำรพยำกรณเหมอนกนกบทเกดขนในชวงเวลำทแลวๆ มำ แตควำมเปนจรงมไดเปนเชนนน เพรำะเหตกำรณทจะเกดขน ในชวงเวลำของกำรพยำกรณนำจะคลำยคลงกบเหตกำรณทเพงเกดขนเมอเรวๆ นมำกกวำเหตกำรณทเกดขน เมอนำนมำแลว ยงกวำนนในขณะทจะท ำกำรพยำกรณหำกบงเอญไปอยในวฏจกร (Cycle) ทเศรษฐกจก ำลงรงเรองถงขดสด (Peak) คำทพยำกรณไดจะสงกวำควำมเปนจรง เพรำะปกตวสยของเศรษฐกจในชวงเวลำถดไปจะเรมตกต ำ (Contraction) และในทำงตรงขำม ถำอยในวฏจกรทเศรษฐกจก ำลงตกต ำถงทสด (Trough) คำทพยำกรณได กจะต ำกวำควำมเปนจรงเพรำะปกตวสยของเศรษฐกจในชวงเวลำถดไปจะเรมฟนตวดขน (Expansion)

25

นอกจำกน เหตกำรณท เกดขนโดยมไดคำดหมำยบำงอยำง เชน กำรเกดสงครำม กำรคนพบสงประดษฐใหมๆ รสนยม และทศนคตของประชำชนทเปลยนแปลงไปกมสวนกระทบกระเทอนตอควำมถกตอง ของกำรพยำกรณดวย เชน ในกำรพยำกรณประชำกรของโลกใน 10 ปขำงหนำ หำกเกดสงครำมขนในระหวำงนกด หรอเกดโรคระบำดอยำงใหมท ำใหผคนลมตำยเปนจ ำนวนมำกกด กรณเหลำนกยอมท ำใหคำทพยำกรณได ตองคลำดเคลอนจำกควำมเปนจรงไปได อยำงไรกตำม แมกำรพยำกรณทำงสถตจะมขอจ ำกดในกำรใชอยมำกกตำม แตเมอเปรยบเทยบกบวธกำรพยำกรณทงสองวธทกลำวมำแลว กำรพยำกรณทำงสถตกจดวำมหลกกำรและวธกำรทดกวำ เพรำะนอกจำกจะตองใชควำมรควำมช ำนำญและประสบกำรณเกยวกบเรองทจะพยำกรณเหมอนสองวธทกลำวแลว กำรพยำกรณทำงสถตยงมขอมลซงแสดงถงเหตกำรณตำงๆ ทเกดขนในอดต เปนเครองชแนวทำงพยำกรณ นอกจำกนนขอมลเหลำนยงชวยใหสำมำรถค ำนวณไดวำ คำทพยำกรณไดอำจผดพลำดจำกควำมจรงไดไมเกนเทำไร และสำมำรถเชอถอไดมำกนอยเพยงไรอกดวย ดงนนกำรพยำกรณทำงสถต จงนบวำเปนเครองมอทส ำคญ และมควำมจ ำเปนตอกำรก ำหนดนโยบำยและวำงแผนงำนบำงอยำงทงของรฐบำลและของเอกชนซงจะขำดเสยมได

3.5 วธการพยากรณของศนยสารสนเทศการเกษตร กำรส ำรวจขอมลกำรเกษตรในแตละปเพำะปลก ศนยสำรสนเทศกำรเกษตรจะด ำเนนกำรในระยะเวลำ ทมกำรเพำะปลกไปแลวประมำณรอยละ 40 หรอในระยะเกบเกยว ผลส ำรวจจงมกลำชำไมทนควำมตองกำรใช ดงนน จงจ ำเปนตองท ำกำรพยำกรณขอมลเปนกำรลวงหนำ เพอใหผบรหำรและผใชทวไปมขอมลส ำหรบ กำรวำงแผนและก ำหนดนโยบำยทำงกำรคำ เปำหมำยกำร สงออก นโยบำยกำรผลต เปนตน โดยมรำยละเอยด ทเกยวของ ไดแก เนอทเพำะปลก ผลผลตตอไร ผลผลต จ ำนวนตวและปรมำณกำรผลตปศสตว และจดท ำเปนระดบจงหวด รำยไตรมำสตงแตตนป คอ มนำคม มถนำยน กนยำยน และธนวำคม แตละไตรมำสอำจมกำรปรบ คำพยำกรณบำงตำมสถำนกำรณทเปลยนแปลงไป เชน สภำพดนฟำอำกำศ ปรมำณน ำฝน รำคำ นโยบำยภำครฐ เปนตน 3.5.1 วธกำรพยำกรณ ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ใชขอมลหรอตวแปรทมผลกระทบตอกำรเพมขนหรอลดลงของผลผลตตอไร หรอเนอทเพำะปลก ซงตองใชสถตขอมลยอนหลง รวม 20 ป เชน ถำจะพยำกรณขอมลป พ.ศ.2557 จะใชขอมลตงแต ป พ.ศ. 2537 ถง ป พ.ศ. 2556 เปนตน ตวอยำง ขอมลเหลำน ไดแก ปรมำณน ำฝนจำกกรมอตนยมวทยำ รำคำ ณ ไรนำ นโยบำยภำครฐและเอกชน พนธขำว กำรบ ำรงรกษำ สภำพภมอำกำศและภยธรรมชำต เปนตน เพอหำปรมำณและรปแบบควำมสมพนธกบผลผลตตอไร แลวน ำมำสรำงสมกำรพยำกรณทำงสถต ขอมลผลผลตตอไรและเนอทเพำะปลกทน ำมำใชในกำรพยำกรณ เปนขอมลจำกผลกำรส ำรวจ โดยกำรส ำรวจใชวธกำรสมภำษณเกษตรกร และวธกำรตงแปลงทดสอบผลผลต (Crop Cutting) ซงเปนขอมลจำกกำรเกบเกยวผลผลตจรงของเกษตรกร จำกทงแปลงทมผลผลตสงและต ำ น ำมำค ำนวณเปนคำเฉลยของผลผลตตอไรในระดบจงหวด และเปนขอมลทไดรบควำมเหนชอบแลวจำกคณะกรรมกำรพฒนำคณภำพขอมลดำนกำรเกษตร ซงประกอบดวยผแทนจำกกรมสงเสรมกำรเกษตร กรมกำรขำว กรมชลประทำน กรมวชำกำรเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ 3.5.2 กำรวเครำะหคำพยำกรณ เมอไดคำพยำกรณดวยวธกำรค ำนวณจำกสมกำรพยำกรณแลว ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ยงไดมกำรส ำรวจภำวะกำรผลตในแหลงผลตส ำคญ โดยวธกำรสมภำษณเกษตรกร เพอน ำมำปรบคำพยำกรณใหใกลเคยงกบควำมเปนจรงในพนทมำกขน 3.5.3 กำรพจำรณำขอมลพยำกรณกอนกำรเผยแพร เมอไดคำพยำกรณแลว ศนยสำรสนเทศกำรเกษตรไดสงผลพยำกรณเบองตนใหแก ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรเขต หรอหนวยงำนในทองถน เพอใหขอคดเหน หำกไมเหนดวย จะด ำเนนกำรทบทวนคำพยำกรณตำมสถำนกำรณกำรผลตในพนทอกครงหนง แลวจงน ำเสนอในทประชมคณะกรรมกำรพฒนำคณภำพขอมลดำนกำรเกษตรเพอพจำรณำกอนกำรเผยแพร

26

3.5.4 กำรปรบคำพยำกรณรำยไตรมำส ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร จะมกำรตดตำมสถำนกำรณกำรผลต และจะปรบคำพยำกรณเปนรำยไตรมำส หำกพบวำมสถำนกำรณเปลยนแปลงทมผลกระทบตอคำพยำกรณอยำงมนยส ำคญ เนองจำกในชวงไตรมำสแรก ทพยำกรณเปนชวงทเกษตรกรยงไมเรมเพำะปลก จะพยำกรณภำยใตสมมตฐำนวำสภำพภมอำกำศปกต หลงจำกนนในระหวำงฤดปลกและเกบเกยว หำกเกษตรกรประสบภยแลง ภำวะฝนทงชวงอทกภย แมลงหรอศตรพชระบำด ท ำใหผลผลตเสยหำย เกบเกยวผลผลตไดนอยลง ศนยสำรสนเทศกำรเกษตรจะปรบลดคำผลผลตตอไรลง โดยใชสมกำรพยำกรณทำงสถต และใชขอมลจำกกำรส ำรวจภำวะกำรผลตรวมทงขอมลประกอบอน เชน ขอมลส ำรวจพนทเสยหำยจำกกรมสงเสรมกำรเกษตร เปนตน แลวน ำผลพยำกรณทปรบใหมของแตละไตรมำส สงใหหนวยงำนในพนทใหขอคดเหน และน ำเสนอคณะกรรมกำรพฒนำคณภำพขอมลดำนกำรเกษตรเพอพจำรณำ กอนกำรเผยแพร เชนเดยวกบไตรมำสแรก 3.5.5 กำรส ำรวจภำวะกำรผลตสนคำเกษตรแบบเรงดวน (Rural Rapid Appraisal) ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร ส ำรวจภำวะกำรผลตสนคำเกษตร โดยกำรสมภำษณเกษตรกร จำกจดสงเกตทเปนแหลงผลตทส ำคญ เพอน ำขอมลทไดมำวเครำะหสถำนกำรณกำรผลตสนคำเกษตรใหถกตองแมนย ำ และน ำมำใชอธบำยทศทำงกำรเพมขน หรอลดลงของเนอทเพำะปลก/เนอทใหผล และผลผลตตอไร รวมทงเหตผลและสภำพกำรผลตตำงๆ ทมแหลงอำงอง ซงกำรส ำรวจดงกลำวไดมใชเทคโนโลยสำรสนเทศภมศำสตรในกำรตดตำมสถำนกำรณกำรผลต และระบพกดของจดสงเกตทจะตองตรวจสอบเปนประจ ำ เพอเปรยบเทยบสภำพกำรเปลยนแปลงของพนท 3.5.6 ควำมแมนย ำของคำพยำกรณ กำรตรวจสอบควำมถกตอง แมนย ำของผลพยำกรณ ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ไดเปรยบเทยบผลกำรพยำกรณกบผลกำรส ำรวจ ตงแตปเพำะปลก 2530/31 ถง 2554/55 ในระดบประเทศ เปนรำยไตรมำส พบวำผลพยำกรณของเนอทเพำะปลก และปรมำณผลผลตรวมทงประเทศ ปรำกฏวำ รอยละควำมคลำดเคลอน มคำอยระหวำงรอยละ 2 ถง รอยละ 10 เทำนน

3.6 การรายงาน ในกำรจดท ำขอมลของศนยสำรสนเทศกำรเกษตรมกำรจดท ำ โดยกำรรำยงำน 3 ประเภท คอ 3.6.1 กำรรำยงำนสถำนกำรณกำรผลต โดยเจำหนำท ของส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรทซงประจ ำอยในภมภำค จะรำยงำนสถำนกำรณกำรผลตพชทส ำคญ ใหศนยสำรสนเทศกำรเกษตรเปนประจ ำท กเดอน ตำมทก ำหนดโดยแตละพช จะตองรำยงำนในชวงกอนกำรเพำะปลก หลงกำรเพำะปลก และกอนกำรเกบเกยว ของพชแตละชนดนน ซงกำรรำยงำน จะมกำรคำดกำรณและดสถำนกำรณ ณ ขณะนน วำเนอทเพำะปลกเนอทเกบเกยวผลผลตตอไร มกำรเปลยนแปลงหรอไมเพมขนหรอลดลงสำเหตเพรำะอะไร รวมทงมกำรรำยงำนในกรณ ทสถำนกำรณกำรผลตไมปกตเชนฝนแลงน ำทวมมโรคระบำดเปนตน 3.6.2 กำรจดท ำขอมลรำคำสนคำเกษตร ขอมลรำคำสนคำเกษตรเปนขอมลดำนกำรตลำดทส ำคญ ทใชกนมำกทงควำมถในกำรใชงำนและจ ำนวนหนวยงำนทใช โดยรฐบำลใชเปนขอมลประกอบและตวชวดในกำรก ำหนดนโยบำยทำงดำนกำรเกษตร ทงในทำงพฒนำและกำรแกไขปญหำ บรษท หำงรำนตำงๆ ใชเปนขอมลอำงองในกำรวำงแผนกำรผลตสนคำของตนเอง อำจำรย นกวชำกำร และนกศกษำใชในงำนวจยตำงๆ เกษตรกรใชในกำรตดสนใจในกำรผลตสนคำในชวงเวลำตอไป และหนวยงำนรำชกำรอนๆ เชน ธนำคำรแหงประเทศไทย ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ใชเปนขอมลประกอบในกำรวเครำะหภำวะเศรษฐกจในภำคกำรเกษตร โดยเฉพำะส ำนกดชนเศรษฐกจกำรคำ กระทรวงพำณชย ใชเปนขอมลหลกทำงดำนเกษตรในกำรจดท ำดชนรำคำผผลตเปนประจ ำทกเดอน ขอมลรำคำทเปนปจจบนทนตอเหตกำรณ และตอเนองยอนหลงหลำยๆ ป

27

จะท ำใหทรำบควำมเคลอนไหวและกำรเปลยนแปลงรำคำสนคำเกษตรไดอยำงตอเนอง นอกจำกนสถตขอมลรำคำกยงเปนประโยชนอยำงยงทจะใชศกษำพฤตกรรมของรำคำ ศกษำแนวโนมกำรคำดกำรณรำคำลวงหนำ หรอกำรใชประกอบกำรคำดคะเนปรมำณกำรผลตลวงหนำกอนถงฤดกำลเพำะปลก

3.7 ประเภทของราคาสนคาเกษตร ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร โดยศนยสำรสนเทศกำรเกษตร รวมกบส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท มกำรจดเกบ รวบรวม และเผยแพร ขอมลรำคำสนคำเกษตร 2 ประเภท ไดแก 3.7.1 รำคำรำยวนทตลำดกลำงและ/หรอตลำดส ำคญ เปนกำรจดเกบขอมลรำคำสนคำเกษตร ณ ตลำดส ำคญ เพอตดตำมควำมเคลอนไหวของสถำนกำรณรำคำ ใหมควำมรวดเรวและถกตอง ในกำรน ำเสนอผบรหำร เพอเปนกำรเตอนภยทำงดำนรำคำ 3.7.2 รำคำทเกษตรกรขำยไดทไรนำ (Farm Gate Price) เปนรำคำทจดเกบจำกเกษตรกรผผลตในแหลงผลตของตนเอง โดยมควำมถในกำรจดเกบสปดำหละ 1 ครง แลวค ำนวณเฉลยเปนระดบจงหวด ภำค และประเทศ รวมทงน ำขอมลรำยสปดำหมำค ำนวณเฉลยเปนรำยเดอน ป ไตรมำส 6 เดอน 9 เดอน และตำม ปเพำะปลก โดยมสนคำเกษตรทตองรำยงำนทงหมดประมำณ 180 สนคำ จ ำนวน 76 จงหวด และมระยะเวลำด ำเนนกำรส ำรวจ เพอจดเกบรวบรวมขอมลรำคำทกสปดำห จ ำนวน 50 สปดำห ตอป ยกเวน ชวงปใหม และเทศกำลสงกรำนต

3.8 วธการเกบรวบรวมขอมลราคาสนคาเกษตร 3.8.1 กำรจดเกบรำคำรำยวนทตลำดกลำงและ/หรอตลำดส ำคญ 3.8.1.1 ก ำหนดตลำดทเชอถอได และใหควำมรวมมอในกำรเกบขอมลรำคำไดทกวน โดยจะตองระบชอตลำดและทอย พรอมเบอรโทรศพท 3.8.1.2 ก ำหนดเกรดสนคำในกำรรำยงำนรำคำ 3.8.1.3 เปนรำคำรบซอทตลำดกลำงและ/หรอตลำดส ำคญ 3.8.1.4 เปนรำคำรบซอสวนใหญในรอบวน 3.8.1.5 เกบเฉพำะสนคำส ำคญระดบประเทศหรอเปนสนคำทมกมปญหำรำคำตำมฤดกำลในจงหวดทเปนแหลงผลตทส ำคญ 3.8.1.6 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท เกบรวบรวมรำคำ พรอมทงระบสำเหตกำรเคลอนไหวของรำคำ และรำยงำนผำนโปรแกรมใหกบศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ภำยในเวลำ 10.00 น. ทกวนรำชกำร 3.8.1.7 ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร วเครำะหขอมลโดยกำรเปรยบเทยบกบวนทผำนมำและเปรยบเทยบกบตลำดอนๆ ในสนคำและเกรดเดยวกน 3.8.1.8 ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร รำยงำนผำนทำงขอควำมสน (SMS) ใหผบรหำรกอน 11.00 น. และสงใหฝำยประชำสมพนธ ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร เพอเผยแพรกอน 12.00 น. 3.8.2 กำรจดเกบรำคำรำยสปดำหทเกษตรกรขำยไดทไรนำ 3.8.2.1 เกบรวบรวมจำกแหลงรบซอทเชอถอไดและสำมำรถใหขอมลตอเนองตลอดฤดกำล ซอขำย โดยใหส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท เปนผคดเลอกแหลงรบซอตำมชนดสนคำทผลตไดในแตละจงหวด ก ำหนดตวอยำงจงหวดละ 2 อ ำเภอๆ ละ 2 ตวอยำง หรอไมนอยกวำ 4 ตวอยำงตอสนคำตอจงหวด โดยใชวธกำรเลอกตวอยำงแบบเฉพำะเจำะจง (Purposive Sampling) 3.8.2.2 รำคำทเกษตรกรขำยไดทไรนำ อนโลมใหเทำกบรำคำเฉลย ณ แหลงรบซอหกดวย คำขนสงเฉลย เนองจำกในทำงปฏบตไมสำมำรถเกบรวบรวมขอมลรำคำจำกเกษตรกรแตละรำยไดอยำงตอเนองเพรำะเกษตรกรไทยสวนใหญเปนเกษตรกรรำยยอยผลตไดไมมำกขำยเพยงไมกครงผลผลตกหมด ซงกำรเปลยนแปลงจดจดเกบบอยๆ จะท ำใหไมทรำบวำรำคำทเปลยนแปลงขนลงในแตละครง เกดจำกกำรเปลยนแปลงของ

28

สถำนกำรณกำรตลำดหรอเกดจำกคำขนสงทแตกตำงกน ดงนน เพอใหไดขอมลทสำมำรถเปรยบเทยบหรอน ำมำเฉลยดวยกนไดจงพจำรณำก ำหนดใหจดเกบจำกแหลงรบซอผลผลตทเชอถอไดและมกำรซอขำยทตอเนอง 3.8.2.3 จดเกบรำคำตำมหนวยซอขำยผลผลตตำมมำตรฐำนก ำหนด 3.8.2.4 เกบรวบรวมเฉพำะรำคำสนคำเกษตรทผลตไดในทองถน และเปนสนคำทส ำคญของจงหวดตำมเกรดมำตรฐำนทก ำหนด แหลงจดเกบขอมลรำคำสนคำเกษตร มหลำยแหลง ไดแก 1) พอคำรวบรวม 2) รำนคำรบซอผลผลต 3) โรงงำนอตสำหกรรมเกษตร เชน โรงส ลำนมน โรงงำนแปงมน โรงงำนอำหำรสตว และโรงงำนสกดน ำมน เปนตน 4) สถำบนเกษตรกร ไดแก สหกรณกำรเกษตร และกลมเกษตรกร 5) ตลำดกลำงคำขำวและพชไร 6) ตลำดกลำงผกและผลไม 7) ตลำดกลำงยำงพำรำ 8) ตลำดกลำงโค – กระบอ 9) ฟำรม สกร สตวปก 10) แพปลำ – ประมงทะเล 11) บอกง – บอปลำ 3.8.2.5 เกบรวบรวมทกสปดำห โดยมสปดำหอำงองขอมลรำคำคอ วนจนทรถงวนอาทตย 3.8.2.6 วนทใชอำงองขอมลรำคำคอ วนจนทร เนองจำกรำคำสนคำเปลยนแปลงคอนขำงเรว สงทตองค ำนงถงคอ จะตองอำงองวนทเกบรวบรวมในวนเดยวกน โดยเฉพำะอยำงยงถำเกบขอมลจำกหลำยแหลงไมเชนนนแลวจะไมสำมำรถน ำมำเปรยบเทยบหรอน ำมำเฉลยดวยกนได 3.8.2.7 เกบรวบรวมขอมลในวนจนทร โดยเจำหนำทส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท หรอบคคลทส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท มอบหมำยใหเปนผรวบรวม ไดแก เศรษฐกจกำรเกษตรอำสำ 3.8.2.8 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท ตรวจสอบควำมถกตองและประมวลผลขอมลระดบจงหวด โดยวธกำรค ำนวณเฉลยอยำงงำย หรอ ฐำนนยม พรอมทงวเครำะหขอมลรำคำและระบสำเหตกำรเปลยนแปลงของรำคำ 3.8.2.9 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรท รำยงำนระดบจงหวดและสำเหตกำรเปลยนแปลงของรำคำ ผำนโปรแกรมใหกบศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ภำยในเวลำ 12.00 น. ของวนองคำร 3.8.2.10 ศนยสำรสนเทศกำรเกษตร ท ำกำรประมวลผลและวเครำะหผลขอมลระดบภำคและประเทศ โดยวธกำรเฉลยแบบถวงน ำหนก 3.5.3 กำรรำยงำนรำคำปจจยกำรผลต แยกเปนกำรรำยงำนรำคำปจจยกำรผลตของพช และปศสตว โดยกำรรำยงำนรำคำปจจยกำรผลตของพชรำยงำนทกไตรมำส รำยกำรทรำยงำนไดแก อตรำคำจำง รำคำ ปยเคมสำรก ำจด ศตรพช สำรก ำจด วชพช เปนตน สวนของปศสตวรำยงำนทกเดอน โดยรำยกำรทรำยงำนไดแก รำคำอำหำรสตวประเภทตำงๆ คำพนธสตว คำยำเปนตน

3.9 การส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตร กำรส ำรวจภำวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนและแรงงำนเกษตร เปนกำรรวบรวมและวเครำะหขอมลพนฐำนทสะทอนถงฐำนะทำงเศรษฐกจและสภำพควำมเปนอยของครวเรอนในภำคเกษตรในภำวะทเปนอย ในปจจบน โดยมวตถประสงคเพอจดท ำขอมลพนฐำนดำนเศรษฐกจสงคมครวเรอนและแรงงำนเกษตร ไดแก กำรถอครอง และกำรใชทดน กำรผลตทำงพช ปศสตว และประมง รำยได -รำยจำยทงในและนอกกำรเกษตร หนสนและสนเชอ ทรพยสนครวเรอน สมำชกในครวเรอน แรงงำน กำรจำงและกำรเคลอนยำยแรงงำน ศกษำ

29

วเครำะห วจย ปญหำดำนกำรเกษตร และตวชวดทสะทอนกำรเปลยนแปลงสภำพเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตร น ำไปใชเปนขอมลในกำรจดท ำขอเสนอ ก ำหนดนโยบำย แผนงำน มำตรกำร ในกำรแกไขปญหำและพฒนำทำงดำนกำรเกษตรใหเหมำะสม และสอดคลองกบกลมเปนเปำหมำยอยำงเปนรปธรรม 3.9.1 ระเบยบวธกำรส ำรวจ 3.9.1.1 คมรวมกำรส ำรวจ ในกำรส ำรวจขอมลภำวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนและแรงงำนเกษตรไดก ำหนดคมรวมของกำรส ำรวจ วำตองเปนเกษตรกรรำยยอยและเปนเกษตรกรสวนใหญของประเทศ ไมรวมสถำบน บรษท และเกษตรกรทมธรกจเกษตรขนำดใหญ 3.9.1.2 กำรจดแบงพวกหมบำน ใชฐำนขอมลหมบำนจำกส ำมะโนเกษตรของส ำนกงำนสถตแหงชำต และขอมลกำรขนทะเบยนเกษตรกรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ มำจดแบงหมบำนทท ำกำรเกษตรเปนพวก (Stratum) ตำมขอมลกำรประกอบอำชพเกษตรและเนอททใชประกอบกจกรรมกำรเกษตรของครวเรอนเกษตรทกครวเรอนในแตละหมบำนในแตละจงหวดออกเปนพวกตำมนยำมทก ำหนด ดงน 1) หมบำนเลยงปศสตว จดแบงพวกเปนล ำดบแรก โดยเลอกเฉพำะหมบ ำนทมจ ำนวนครวเรอนผเลยงปศสตวเปนกำรคำตงแต 15 ครวเรอนขนไป จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมด 2) หมบำนท ำประมง จดแบงพวกเปนล ำดบทสอง โดยเลอกเฉพำะหมบำนทมจ ำนวนครวเรอนผท ำกำรประมงเพำะเลยงเพอกำรคำ ตงแต 15 ครวเรอนขนไป จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมด ทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำนลยงปศสตวแลว 3) หมบำนปลกพชผก ไมดอกไมประดบและสมนไพร จดแบงพวกเปนล ำดบทสำม โดยเลอกเฉพำะหมบำนทมเนอทเพำะปลกพชผก ไมดอกไมประดบและสมนไพร มำกกวำรอยละ 15 ของเนอททงหมด จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมดทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำนท ำประมงแลว 4) หมบำนท ำนำ จดแบงพวกเปนล ำดบทส โดยเลอกเฉพำะหมบำนทมเนอทปลกขำว มำกกวำรอยละ 60 ของเนอททงหมด จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมดทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำน ปลกพชผก ไมดอกไมประดบและสมนไพรแลว 5) หมบำนท ำไร จดแบงพวกเปนล ำดบทหำ โดยเลอกเฉพำะหมบำนทมเนอทปลก พชไร มำกกวำรอยละ60 ของเนอททงหมด จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมดทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำนท ำนำแลว 6) หมบำนปลกไมผล ไมยนตน จดแบงพวกเปนล ำดบทหก โดยเลอกเฉพำะหมบำน ทมเนอทปลกไมผลและไมยนตน มำกกวำรอยละ 60 ของเนอททงหมด จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมด ทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำนท ำไรแลว 7) หมบำนอนๆ จดแบงพวกเปนล ำดบสดทำย จำกหมบำนทท ำกำรเกษตรทงหมด ทเหลอจำกกำรแบงพวกหมบำนปลกไมผล ไมยนตนแลว 3.9.2 กำรสมตวอยำง ก ำหนดใชแผนแบบกำรเลอกตวอยำงแบบแบงเปนพวกสองขนตอน (Stratified Two-Stage Random Sampling) จำกกรอบตวอยำงของหมบำนทงหมดทวประเทศ 69,688 หมบำน จะแบงหมบำนออกเปนพวก (Stratum) ตำมชนดพชทปลก กำรเลยงสตว หรอกำรท ำประมง ในอำณำเขตหมบำนนนๆ โดย ใชหมบำนเปนหนวยสมแรก (Primary Sampling Unit : PSU) สมเลอกหมบำนตวอยำงจำกแตละพวก ดวยวธกำรสมแบบเปนระบบ (Systematic Sampling) จ ำนวน 1,750 หมบำนทกจงหวดทวประเทศ และครวเรอนเกษตรเปนหนวยสมขนท 2 (Secondary Sampling Unit: SSU) สมเลอกครวเรอนเกษตรตวอยำง

30

จำกครวเรอนเกษตรตำมพวกทนบจดไดในหมบำนตวอยำง ดวยวธกำรสมแบบเปนระบบโดยกำรใชตำรำงสม ก ำหนดใหเกบขอมลจำกครวเรอนเกษตรตวอยำง 4 ครวเรอนตอ 1 หมบำน รวมจ ำนวนครวเรอนเกษตรตวอยำงทงหมด 7,000 ครวเรอน 3.9.3. กำรประมำณคำสถต เปนกำรประมำณคำขอมลทไดจำกกำรส ำรวจ น ำมำประมวลผลดวยวธทำงสถต ตำมแผนแบบ กำรเลอกตวอยำง โดยกำรประมำณคำลกษณะทท ำกำรศกษำ เฉลยถวงน ำหนกดวยจ ำนวนครวเรอนเกษตรทงหมดอยำงเปนระบบ ดงสมกำร

L

1h

n

1ihi

h

h

L

1h

n

1i

m

1jhij

hi

hi

h

h

h

h hi

Mn

N

Ym

M

n

N

M

YY

ก ำหนดให Y คอ คำเฉลยของลกษณะทศกษำ Y คอ คำประมำณยอดรวมของลกษณะทศกษำ M คอ คำประมำณจ ำนวนครวเรอนเกษตรทศกษำ L คอ จ ำนวนพวก (Stratum) , L = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 h คอ พวกท , h = 1, 2, 3, …, L hN คอ จ ำนวนหมบำนทงหมดในพวกท h hn คอ จ ำนวนหมบำนตวอยำงในพวกท h i คอ หมบำนตวอยำงท , i = 1,2,3,…, hn hiM คอ จ ำนวนครวเรอนเกษตรทงหมดของหมบำนตวอยำงท i ในพวกท h him คอ จ ำนวนครวเรอนเกษตรตวอยำงของหมบำนตวอยำงท i ในพวกท h

hijY คอ คำลกษณะทศกษำของครวเรอนเกษตรตวอยำงท j หมบำนตวอยำงท i ในพวกท h

j คอ ครวเรอนเกษตรตวอยำงท , j = 1,2,3,…, him

3.10 รายการขอมลของภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอนเกษตร 3.10.1 รำยไดทำงกำรเกษตร หมำยถง มลคำผลตผลทำงกำรเกษตรและผลพลอยไดอนใด ทเกดขนจำกกระบวนกำรผลต ประกอบดวย 3.10.1.1 รำยไดเงนสดทำงกำรเกษตร หมำยถง รำยไดเปนเงนสดจำกผลผลต ผลพลอยได และสงอนใดจำกกระบวนกำรผลตทำงกำรเกษตรซงไดจำกกำรจ ำหนำยตำมจ ำนวนหรอปรมำณทไดก ำหนดตกลง 3.10.1.2 รำยไดไมเปนตวเงนทำงกำรเกษตร หมำยถง รำยไดทไมเปนตวเงนของผลตผล ผลพลอยได หรอมลคำสงอนใด ทเกดจำกกระบวนกำรผลตทำงกำรเกษตรไมไดจ ำหนำยออกเปนรำยไดทเปนตวเงน โดยอยในรปผลตผลคงเหลอ บรโภคในครวเรอน ใหผอน หรอใชเปนปจจยประกอบกำรผลตในกจกรรมกำรผลตทำงกำรเกษตรอน โดยประเมนรำคำตำมรำคำทเปนอยในทองถน 3.10.2 รำยจำยทำงกำรเกษตร หมำยถง มลคำปจจยกำรผลตท ใชในกระบวนกำรผลต ซงประกอบดวย

31

3.10.2.1 รำยจำยเงนสดกำรเกษตร หมำยถง มลคำปจจยกำรผลตทซอมำใชไปในกระบวนกำรผลต ตำมจ ำนวน หรอปรมำณ ในรำคำทไดก ำหนดตกลง 3.10.2.2 รำยจำยประเมนกำรเกษตร หมำยถง มลคำปจจยกำรผลตทใชในชวงกำรผลต เกดจำกกำรลงทนในอดต ไดรบแจกฟร หรอผลผลตกำรเกษตรผลพลอยได และผลผลตอนใด ทน ำมำใชเปนปจจยประกอบกำรผลตทำงกำรเกษตรทไมไดจำยเปนเงนสดแตจะถกประเมนขนมำ เชน คำเสอม หรอรำคำในทองถน 3.10.3 รำยไดนอกกำรเกษตร หมำยถง รำยไดทเกดจำกกำรประกอบกจกรรม กำรผลต กำรใชแรงงำน กำรบรกำร หรออนใดนอกเหนอจำกรำยไดทเกดจำกกำรประกอบกำรผลตทำงกำรเกษตร ทงทเปนเงนสด และไมเปนเงนสด 3.10.3.1 รำยไดเงนสดนอกกำรเกษตร หมำยถง รำยไดทเปนตวเงน เกดจำกกำรประกอบกจกรรมกำรผลต กำรใชแรงงำน กำรบรกำร หรออนใดนอกเหนอจำกกำรผลตทำงกำรเกษตร 3.10.3.2 รำยไดไมเปนตวเงนนอกกำรเกษตร หมำยถง รำยไดทประเมนเปนมลคำจำกกำรประกอบกจกรรมกำรผลต กำรใชแรงงำน กำรบรกำร หรออนใดนอกเหนอจำกกำรผลตทำงกำรเกษตร ซง ไมไดรบเปนตวเงน เชน สนคำทผลตนอกกำรเกษตรคงเหลอ ปจจยทใชในกำรผลตสนคำนอกกำรเกษตรคงเหลอ ผลผลตนอกกำรเกษตรบรโภคในครวเรอน รบคำจำงเปนสงของ โดยประเมนมลคำตำมรำคำในทองถน 3.10.4 รำยจำยนอกกำรเกษตร หมำยถง คำใชจำย ทเกดจำกกำรประกอบกจกรรมนอกกำรเกษตร กำรใชแรงงำน กำรบรโภค กำรบรกำร ซงประกอบดวย 3.10.4.1 รำยจำยเงนสดนอกกำรเกษตร หมำยถง คำใชจำยทเปนตวเงนสด เกดจำกกำรประกอบกจกรรมนอกกำรเกษตร กำรใชแรงงำน กำรบรโภค กำรบรกำร หรอเกยวกบควำมเปนอยในครวเรอนทไมเกยวกบกำรเกษตร 3.10.4.2 รำยจำยประเมนนอกกำรเกษตร หมำยถง คำใชจำยทถกประเมนขนเปนมลคำเกดจำกกำรประกอบกจกรรมนอกกำรเกษตร กำรใชแรงงำนกำรบรโภค กำรบรกำร หรอเกยวกบควำมเปนอยในครวเรอนทไมเกยวกบกำรเกษตร 3.10.5 แหลงเงนก หมำยถง บคคล สถำบน หรอองคกร ทงของรฐ และเอกชนทใหเกษตรกรกยมเงน แบงสถำบนเงนกยมออกเปน 2 สถำบน คอ สถำบนกำรเงนนอกระบบ และสถำบนกำรเงนในระบบ 3.10.5.1 สถำบนกำรเงนนอกระบบ หมำยถง แหลงเงนกทกฎหมำยไมสำมำรถควบคมถงได ในดำนปรมำณเงนกทหมนเวยนอย และอตรำดอกเบยทปลอยใหก จงเรยกวำสถำบนกำรเงนนอกระบบ อนไดแก แหลงเงนกจำกญำต พนอง เพอนบำน เจำของทดน พอคำ คหบด เจำของโรงส โรงงำนตำงๆ เปนตน 3.10.5.2 สถำบนกำรเงนในระบบ หมำยถง แหลงเงนกทตงขนตำมกฎหมำยก ำหนดไว โดย มขอบงคบกฎระเบยบแนนอน 3.10.6 ระยะเวลำก หมำยถง ก ำหนดระยะเวลำในกำรช ำระคนเงนกตงแตเรมกจนถงก ำหนดเวลำกำรช ำระคน 3.10.6.1 สนเชอระยะสน หมำยถง สนเชอทมกำรก ำหนดระยะเวลำในกำรช ำระคนเงนกตงแตเรมกจนถงก ำหนดเวลำกำรช ำระคนไมเกน 1 ป 3.10.6.2 สนเชอระยะปำนกลำง เปนสนเชอทมกำรก ำหนดระยะเวลำในกำรช ำระคนเงนกตงแตเรมกจนถงก ำหนดเวลำกำรช ำระเงนคนมำกกวำ 1 ป แตไมเกน 5 ป 3.10.6.3 สนเชอระยะยำว เปนสนเชอทมกำรก ำหนดระยะเวลำในกำรช ำระเงนคนเงนกตงแตเรมกจนถงก ำหนดเวลำกำรช ำระเงนคนมำกกวำ 5 ป ขนไป 3.10.7 ประเภทหลกทรพย หมำยถง หลกประกนควำมเสยงทผใหกหรอเรยกวำ เจำหน จะเรยกหลกทรพยค ำประกนเงนกจำกผก หรอลกหนในสถำบนกำรเงน ทมลกษณะกำรกเปนแบบรำยบคคล หรอ

32

กเปนกลม ซงในแตละลกษณะจะมกำรค ำประกนเงนกเพอเปนหลกประกนควำมเสยง ซงอำจใชบคคลทมฐำนะด มหลกฐำนแนนอน สำมำรถค ำประกนได หรอใชหลกทรพยไดแก ทดน บำน โรงเรอน และอนๆ ค ำประกน 3.10.8 ทรพย หมำยถง วตถหรอสงทมรปรำง ซงอำจมรำคำ และถอเอำได เชน บำนเรอน ทดน สญญำอนๆ เปนตน 3.10.9 ทรพยสนของครวเรอนเกษตร หมำยถง สงของหรอหลกทรพยทเกษตรกร มกรรมสทธ เปนเจำของอย สำมำรถซอขำย และจ ำหนำยจำยโอนใหผอนได ซงทรพยสนทเกษตรกรใชในกจกรรมภำยใน และภำยนอกฟำรม แบงประเภททรพยสนได 3 ประเภท คอ 3.10.9.1 ทรพยสนคงท หมำยถง ทรพยสนท เปลยนแปลงเปนเงนสดไดยำก สวนใหญ เปนพวกอสงหำรมทรพย เปนสนทรพยถำวร 1) ทรพยสนคงทในฟำรม หมำยถง ทรพยสนทใชเกยวกบกำรผลตในฟำรม เชน ทดนทำงกำรเกษตร โรงเรอน ยงฉำง คอกสตว หำงนำ 2) ทรพยสนคงทนอกฟำรม หมำยถง ทรพยสนทไมใชเกยวกบกจกรรม กำรผลตในฟำรม ไดแก บำน รว ทดน ทอยอำศย และทดนนอกกำรเกษตรอนๆ ทเปนกรรมสทธอย 3.10.9.2 ทรพยสนด ำเนนงำน หมำยถง ทรพยสนทเปนทรพยสนสนบสนนกำรบรกำรในกระบวนกำรผลตในฟำรม รวมทงมอำยกำรใชงำนไดหลำยป สำมำรถเปลยนแปลงเปนเงนสดไดงำยกวำทรพยสนคงท 1) ทรพยสนด ำเนนงำนในฟำรม หมำยถง ทรพยสนทมวตถประสงคใชเปนอปกรณเกยวกบกำรผลตในฟำรม ไดแก รถไถ รถแทรกเตอร กงหน ระหดวดน ำ เครองสบน ำ เครองพนยำ เครองมออปกรณกำรเกษตร มด จอบ เสยม รวมถง พอพนธแมพนธสตวใชงำน และพอพนธแมพนธสตว เลยงอนๆ 2) ทรพยสนด ำเนนงำนนอกฟำรม หมำยถง ทรพยสนทมวตถประสงคไมเกยวกบ กำรใชงำนในกำรท ำฟำรม เกยวกบเครองมออปกรณทใชในครวเรอน ไดแก จกรเยบผำ ตเยน โทรทศน วทย เปนตน 3.10.10 แรงงำนรบจำงทำงกำรเกษตร หมำยถง ผทรบจำงท ำงำนทำงกำรเกษตร ซงมอำยระหวำง 15 - 64 ป รวมทงแรงงำนรบจำงตำงดำว 3.10.11 อตรำคำจำง หมำยถง ผลตอบแทนทเปนเงนสดซงแรงงำนรบจำงไดรบจำกกำรท ำงำน ในแตละกจกรรม

3.11 ทะเบยนเกษตรกร ตำมพระรำชบญญตเศรษฐกจกำรเกษตร ป 2522 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร เปนหนวยงำนทรบผดชอบในเรองของทะเบยนเกษตรกรโดยเลขำธกำรส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรเปนนำยทะเบยน ตำมกฎหมำย ในป 2552 กระทรวงเกษตรและสหกรณ มนโยบำยทจะรบขนทะเบยนเกษตรกร แตเนองจำกส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร ไมมหนวยงำนในสวนจงหวด จงไดรวมมอกบกรมสงเสรมกำรเกษตร ด ำเนนกำรขนทะเบยนเกษตรกรขน โดยในทะเบยนเกษตรกร จะมขอมลเกยวกบ 1 ขอมลพนฐำนครวเรอน 2 สมำชก ในครวเรอนและกำรเปนสมำชกองคกร 3 กำรถอครองทดนเพอกำรเกษตร 4 กำรประกอบกจกรรมกำรเกษตร 5 กำรเขำรวมโครงกำรภำครฐ 6 รำยได 7 หนสน 8 เครองจกรกลกำรเกษตร 9 แหลงน ำ ขอมลดงกลำว จะถกเกบไวในฐำนขอมลทะเบยนเกษตรกร ซงในปจจบนมเกษตรกรขนทะเบยนแลว 5.7 ลำนครวเรอน อยำงไรกด ในกำรน ำขอมลจำกฐำนทะเบยนเกษตรกรไปใช ในกำรด ำเนนกำร ตำมนโยบำย และมำตรกำรของ ภำครฐ เชน โครงกำรสนบสนนเงนชวยเหลอตนทนกำรผลตใหเกษตรกรผปลกขำวนำป โครงกำรประกนภย ขำวนำป เปนตน ยงประสบปญหำเรองของขอมลทมควำมคลำดเคลอนประกอบกบ มกรมอนๆ ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ เชน กรมปศสตว กรมประมง กรมหมอนไหม มกำรขนทะเบยนเกษตรกรเพอใชประโยชน ของหนวยงำน ท ำใหเกดควำมซ ำซอน ไมสำมำรถประมวลผลไดวำครวเรอนเกษตรกรทงประเทศมอยเทำไหร

33

ในป 2560 กระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดมอบหมำยใหส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตรและ กรมสงเสรมกำรเกษตร เปนหนวยงำนหลกในกำรด ำเนนงำนโครงกำร Farmer One เพอจดท ำฐำนขอมล ทะเบยนเกษตรกร ของทกหนวยงำนใหเปนขอมลเดยวกน โดยยดหลกเลขทบตรประชำชนของกระทรวงมหำดไทยเปนเกณฑ ทะเบยนเกษตรกร แบงออกเปน ทะเบยนเกษตรกร (ทบก.) และทะเบยนเกษตรกรผปลกพชเศรษฐกจ (ทพศ.) มหลกเกณฑและเงอนไขในกำรขนทะเบยน ดงน เกษตรกรผขอขนทะเบยนจะตองเปนผประกอบกำรเกษตรในรอบปทผำนมำกำรประกอบกำรเกษตรของครวเรอนจ ำแนกเปน 2 ลกษณะคอสวนบคคล (สวนตว) และนตบคคล ครวเรอนเกษตร 1 ครวเรอนจะมตวแทนมำขอขนทะเบยนไดเพยง 1 คน กำรขนทะเบยนจำกขอ ขนทะเบยนได ณ สถำนททเปนภมล ำเนำตำมทะเบยนบำนหรอนอกสถำนทประกอบกำรเกษตรกได แตตอง ขอขนทะเบยนเพยงทเดยว กำรประกอบกำรเกษตรหมำยถงกำรปลกพช กำรเลยงปศสตว กำรเพำะเลยงสตวน ำ โดยมวตถประสงคเพอบรโภค หรอจ ำหนำย หรอใชงำนในฟำรมตำมหลกเกณฑทก ำหนดอยำงใดอยำงหนง ดงน กำรท ำนำหรอท ำไรอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนบนเนอทตงแต 1 ไรขนไป กำรปลกผกโดยกำรปลก ไมดอกไมประดบอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนบนเนอทตงแต 1 งำนขนไป กำรปลกไมผลไมยนตนหรอกำรปลกสวนปำหรอปลกปำเศรษฐกจแบบสวนเฉพำะอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนบนเนอทตงแต 1 ไร และ มจ ำนวนตงแต 15 ตนขนไป กำรปลกไมผลหรอไมยนตนแบบสวนผสมบนเนอทตงแต 1 ไร และมจ ำนวนตนอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนตงแต 15 ตนขนไป กำรเลยงแมโคนมตงแต 1 ตวขนไป กำรเลยงโคกระบอ อยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนตงแต 2 ตวขนไป กำรเลยงสกร แพะ แกะอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกนตงแต 5 ตวขนไป กำรเลยงสตวปกตงแต 50 ตวขนไป กำรเลยงสตวน ำอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกน มรำยไดจำกกจกรรมกำรเกษตรตงแต 8,000 บำทขนไป ประกอบกจกรรมกำรเกษตรอยำงใดอยำงหนงหรอหลำยอยำงรวมกนแตไมตรงตำมเงอนไขทก ำหนดในขอ 1 ถงขอ 9 และมรำยไดตงแต 800 บำทตอป ผขอขนทะเบยนหมำยถงหวหนำหรอสมำชกหรอบคคลทเปนผรบผดชอบหรอไดรบผลประโยชนจำกกำรประกอบกำรเกษตรของครวเรอนเกษตรโดยไมค ำนงถงกรรมสทธครอบครองทดนทแทจรง และไมเปนผรบจำงทำงกำรเกษตรเพยงอยำงเดยว ทงนในครวเรอนเกษตร 1 ครวเรอน จะขนทะเบยนเกษตรกรได 1 คนเทำนน และสถำนทรบขนทะเบยนตำมทะเบยนบำนส ำนกงำนเกษตรอ ำเภอ 3.11.1 นยำมศพทเกษตรกร เปนนยำมทอำงองจำกระเบยบคณะกรรมกำรนโยบำยและแผนพฒนำกำรเกษตรและสหกรณวำดวยกำรขนทะเบยนเกษตรกร พ. ศ. 2560 ขอ 6 1) เกษตรกรหมำยถงบคคลธรรมดำทประกอบกำรเกษตรหรอนตบคคลทมวตถประสงคในกำรประกอบกำรเกษตรและไดขนทะเบยนเกษตรกรไวกบหนวยงำนทขนทะเบยนตำมระเบยบ 2) ครวเรอนหมำยถงบคคลเดยวหรอหลำยคนทอำศยอยในบำนหรอสถำนทอยเดยวกนและจดหำหรอใชสงอปโภคบรโภคอนจ ำเปนแกกำรครองชพรวมกน 3) ครวเรอนเกษตรหมำยถงบคคลในครวเรอนคนใดคนหน งหรอหลำยคนทประกอบกำรเกษตร 4) ประกอบกำรเกษตร หมำยถง กำรปลกพชกำรเลยงปศสตวกำรเพำะเลยงสตวน ำกำรท ำนำเกลอสมทรกำร ปลกหมอน กำรเลยงไหม กำรเพำะเลยงแมลงเศรษฐกจและเกษตรอนๆ โดย มวตถประสงคเพอกำรบรโภคหรอจ ำหนำยหรอใชงำนในฟำรมอยำงใดอยำงหนงหรอหลำยอยำงรวมกน ตำมเกณฑทก ำหนด หมำยเหต 4.1)กำรท ำนำเกลอสมทรบนเนอทตงแต 1 ไรขนไป 4.2) กำรปลกหมอนกำรเลยงไหมอยำงใดอยำงหนงหรอรวมกน

34

4.3) กำรเพำะเลยงแมลงเศรษฐกจและเกษตรอนๆหมำยควำมวำกำรเลยงผง พนธผงโพรง ชนโรง ครง จงหรด ดวงสำค ไสเดอนดนชวภณฑและอนๆ ทมลกษณะเดยวกน

3.12 การใชทดน 3.12.1 เนอทถอครองท ำกำรเกษตร หมำยถง เนอทรวมของทดนทกผนทถอครองอย และใช ท ำกำรเกษตรซงอำจเปนเจำของ เชำ หรอไดท ำฟร 3.12.2 กำรถอครองทดน หมำยถง กำรเขำไปท ำประโยชนบนผนทดนนน โดยไมค ำนงถงกรรมสทธทแทจรงของผนทดนนนๆ วำจะเปนของใครกตำม ซงแยกลกษณะกำรถอครองไดดงน 3.12.2.1 ของตนเอง หมำยถง ทดนทมเอกสำรสทธ หรอทดนทไดรบกำรจดสรร และเขำท ำประโยชนบนทดนผนทดนนนๆ 3.12.2.2 จ ำนองผ อน หมำยถง ทดนทน ำไปค ำประกนเงนกหรอค ำประกนอยำงอน แต ยงคงในสทธทดนแปลงนนอย และยงคงเขำไปท ำประโยชนในทดนผนนนอย หรอไมไดท ำแตกมไดใหบคคลอนเขำไปท ำประโยชนใดๆ 3.12.3.3 ขำยฝำกผ อน หมำยถง ทดนทน ำไปขำยฝำกผ อน แตยงถอครองและเขำไปท ำประโยชนอย โดยอำจเสยคำเชำหรอไมเสยกได แตไมมสทธในทดน คงมสทธทจะซอคนภำยหลงในระยะเวลำทตกลงกนไว 3.12.3.4 รบจ ำนอง หมำยถง ทดนทผอนน ำมำจ ำนองไว และครวเรอนเกษตรเขำถอครองใชประกอบกำรเกษตรบนผนทดนนนๆ 3.12.3.5 รบขำยฝำก หมำยถง ทดนทผอนน ำมำขำยฝำกไว และครวเรอนเกษตรเขำถอครอง ใชประกอบกำรเกษตรบนผนทดนนนๆ 3.12.3.6 เชำผอน หมำยถง ทดนทครวเรอนเกษตรเขำไปท ำประโยชนโดยตองจำยคำตอบแทนใหแกเจำของทดน ซงอำจจำยเปนเงนสด เงนเชอ ผลผลต หรออนๆ อยำงใดอยำงหนง หรอหลำยอยำงกไดตำมแตจะตกลง หรอท ำสญญำกบเจำของทดน 3.12.3.7 ไดท ำฟร หมำยถง ทดนทครวเรอนเกษตรเขำครอบครองและท ำประโยชนโดยไมมกรรมสทธ และไมไดจำยคำเชำ เชน ทดนในเขตปำสงวนฯ ทสำธำรณะ ทดนทบคคลอนอนญำตใหเขำไปท ำประโยชนไดโดยไมตองจำยคำตอบแทนใดๆ 3.12.3.8 เอกสำรสทธ มดงน 1) โฉนด (น.ส.4) หมำยถง หนงสอส ำคญแสดงกรรมสทธในทดนทรบรองถกตองตำม พ.ร.บ.ประมวลกฎหมำยทดน พ.ศ. 2479 ซงเปนกฎหมำยทประกำศใชอยในปจจบน 2) น.ส.3/น.ส.3ก. หมำยถง หนงสอรบรองกำรเขำท ำประโยชนในทดนและสำมำรถน ำไปใชในกำรท ำนตกรรมตำงๆ ได เชน กำรจ ำนอง ขำยฝำก โอนเปนตน แตตองรอประกำศภำยใน 30 วน ส ำหรบ น.ส.3 และไมตองรอประกำศส ำหรบ น.ส.3ก. 3) ส.ค.1 หมำยถง หนงสอแสดงสทธกำรครอบครองทดนมอเปลำ ทแสดงวำบคคลนน ไดแจงกำรครอบครองตำม พ.ร.บ.ประมวลกฎหมำยทดน มำตรำ 5 ซงท ำใหผครอบครองมโอกำสทจะไดรบโฉนดหรอ น.ส.3 จำกทำงรำชกำรตอไป 4) ใบจอง (น.ส.2) หมำยถง หนงสอทอนญำตใหเขำท ำประโยชนในทดนชวครำว แตทงนจะตองมกำรท ำประโยชนภำยใน 6 เดอน นบตงแตไดรบใบจอง 5) ใบไตสวน (น.ส.5) หมำยถง หนงสอแสดงกำรสอบสวนเพอออกโฉนดทดน ถำทดนแปลงนนมกำรท ำระวำงแผนทแลว แตถำยงไมมกำรท ำระวำงแผนททำงรำชกำรกจะออกเปน น.ส.3 ให

35

6) ใบเหยยบย ำ หมำยถง เอกสำรตำมบทบญญตกฎหมำยทดนฉบบเกำๆ ทใหบคคลเขำครอบครองบกเบกท ำประโยชนในทดน ตำมขนตอนของกฎหมำย และมสทธครอบครองเปนกรรมสทธตอไป 7) น.ค.3 หมำยถง หนงสอใหเขำท ำประโยชนในนคมสรำงตนเองของกรมประชำสงเครำะห ซงผถอครองมสทธครอบครองแตจะไมมกรรมสทธ เวนแตจะปฏบตตำมหลกเกณฑ เงอนไขขอก ำหนดตำงๆ แลวเทำนน 8) สทก. หมำยถง หนงสอแสดงสทธทดนท ำกนในเขตปำสงวนแหงชำต ซงออกโดยกรมปำไม ทอนญำตใหเขำท ำประโยชนเปนกำรชวครำว 9) กสน. หมำยถง หนงสอแสดงสทธทดนท ำกนในเขตนคมสหกรณ ซงออกโดย กรมสงเสรมสหกรณ ทอนญำตใหเขำท ำประโยชน 10) ส.ป.ก.4-01 หมำยถง หนงสอแสดงสทธกำรท ำประโยชนเพอกำรเกษตร ตำมกฎหมำยกำรปฏรปทดน ทออกใหโดยส ำนกงำนปฏรปทดนเพอกำรเกษตร (ส.ป.ก.) ซงเกษตรกรมสทธน ำไปใชเปนหลกทรพยค ำประกนเงนกกบธนำคำร (ธ.ก.ส.) ได แตไมมสทธทจะน ำไปขำยหรอยกใหผอน เวนแตจะตกทอดเปนมรดกใหลก-หลำน เพอท ำกำรเกษตรเทำนน 11) ภ.บ.ท. 5, 6 หมำยถง ใบเสรจเสยภำษบ ำรงทองทซงเปนเพยงหลกฐำนแสดงวำ ผมชอในใบเสรจเปนผเสยบ ำรงทองทเทำนน มใชสทธครอบครองทดน 3.12.3 กำรใชประโยชนทดน หมำยถง ลกษณะของกำรใชทดนเพอน ำไปใชประโยชนในเนอทดน ท เกษตรกรถอครอง และทสำธำรณะ โดยพจำรณำจำกเจตนำกำรน ำไปใชประโยชนในดำนตำงๆ ซง จะพจำรณำตำมลกษณะกำรใชประโยชนประจ ำของผนทดนนนๆ เปนเกณฑดงน 3.12.3.1 ทอยอำศย หมำยถง ทดนทใชเปนทตงบำนเรอนส ำหรบพกอำศย รวมถงโรงเรอน คอกสตว ยงฉำง ลำนบำน ในบรเวณทอยอำศยดวย 3.12.3.2 ทนำ หมำยถง ทดนทใชในกำรเพำะปลกขำว และรวมบำงสวนทอยในทนำ เชน คนนำ จอมปลวก ซงสำมำรถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1) นำขำวขนน ำ หมำยถง ทนำซงถกน ำทวมขงเปนประจ ำ ใชปลกขำวขนน ำไดเพยงอยำงเดยวเทำนน สวนใหญจะอยบรเวณทรำบลมภำคกลำง เชน จงหวดพระนครศรอยธยำ นนทบร ปทมธำน เปนตน 2) ทนำลมปำนกลำง หมำยถง ทนำซงปลกขำวเปนประจ ำทกป ซงสำมำรถปลกไดทงขำวนำป และขำวนำปรงแตไมรวมขำวขนน ำ โดยทดนประเภทนสวนใหญเปนทรำบ และอำจใชระบบชลประทำนเขำชวยในกำรท ำนำ 3) ทนำดอน หมำยถง ทนำซงอำศยน ำฝนหรอน ำธรรมชำตในกำรเพำะปลกเปนสวนใหญ และบำงปอำจเปลยนไปปลกพชอนๆ เปนกำรชวครำวได เชน ปอ ออย ขำวโพด ถวตำงๆ เปนตน 4) ทพชไร หมำยถง ทดนทน ำไมทวมขงสวนใหญเปนทดอนมกใชในกำรเพำะปลก พชไร เชน ขำวโพด ออย มนส ำปะหลง ฝำย ปอ ถวตำงๆ เปนตน และใหรวมถงทปลกขำวไรดวย 5) ทสวนไมผล หมำยถง ทดนทใชในกำรปลกไมผล เชน ล ำไย ลนจ ทเรยน สม เงำะ มะพรำว เปนตน โดยใหรวมเนอทรองสวนเขำไปดวย (ถำม) 6) ทไมยนตน หมำยถง ทดนทใชในกำรปลกไมยนตน เชน ปำลมน ำมน ยำงพำรำ เปนตน 7) ทสวนผก หมำยถง ทดนทใชในกำรปลกพชผก เชน พรก ผกช แตงกวำ ผกกำด เปนตน โดยใหรวมเนอทรองสวนเขำไปดวย (ถำม) 8) ทไมดอก/ไมประดบ หมำยถง ทดนทใชในกำรปลกไมดอก/ไมประดบ เชน กหลำบ กลวยไม จ ำป มะล เปนตน โดยใหรวมเนอทรองสวนเขำไปดวย (ถำม)

36

9) ททงหญำเลยงสตว หมำยถง ทดนซงใชประโยชนเปนทเลยงสตวถำวร หรอทดนประเภทอนๆ ซงไดปลอยทงไวจนเปนลกษณะของทงหญำเลยงสตว มำนำนตดตอกนตงแต 5 ปขนไป 10) ทรกรำง หมำยถง ทดนทเคยใชท ำประโยชนมำกอน แตปจจบนปลอยทงรำงไมไดท ำประโยชนตดตอกน 5 ปขนไป 11) ทปำถอครอง หมำยถง ทดนในทถอครองซงมตนไมทปลกเองหรอขนตำมธรรมชำต และเปนไมยนตนทมไวใชเพอประโยชนอนๆ เชน กนลม เปนเงำบงรมใหกบพชอนไวใชท ำฟนหรอเผำถำน เปนตน รวมถงสวนปำเศรษฐกจทปลกเอง เชน สวนสก กระถนเทพำ สะเดำชำง ยคำลปตส เปนตน และยงรวมถงสวนปำทปลกตำมโครงกำรปลกปำของรฐ หรอปำสงวนฯ ทเกษตรกรเขำไปถอครองดวย 12) ทหวย หนอง บง สระ หมำยถง บอน ำ หนองน ำ สระน ำทถอครองอยซง อำจเกดขนเองตำมธรรมชำต หรอกอสรำงขนมำกได 13) ทเพำะเลยงประมง หมำยถง บอปลำ บอกง กระชง ของสตวน ำใดๆ ทจดสรำงขน รวมทงโรงเรอนเพอกำรดงกลำวดวย ซงอำจจะเปนประมงน ำจด หรอประมงน ำกรอย หรอกำรเพำะเลยงในทะเลกได 14) ทเลยงปศสตว หมำยถง ทดนทจดสรำงขนเปนโรงเรอนส ำหรบเลยงสตวบก เชน คอกวว คอกควำย โรงเรอนเลยงไก/เปด/สกร เปนตน 15) ทท ำฟำรมผสมผสำน หมำยถง ทดนท ใชประกอบกจกรรมกำรผลตทำงกำรเกษตรหลำยๆ ชนดในพนทเดยวกน เชน กำรเลยงปลำในนำขำว กำรเลยงไกครอมบอเลยงปลำ เปนตน 16) ทอนๆ หมำยถง ทดนถอครองทนอกเหนอไปจำก ขอ 3) ถง 14)

37

ขอมลขำวนำปรง ปเพำะปลก2555/56 จงหวดเชยงใหม

ขอมลขำวนำปรง เกดกำรเปลยนแปลงพนทเปนล ำไย

ชวงเดอนมกรำคม 2557

ขอมลขำวนำปรง ปเพำะปลก2555/56 จงหวดชยภม

ขอมลขำวนำปรง เกดกำรเปลยนแปลงพนทเปนยำสบ

ชวงเดอนมกรำคม 2557

ภำพท 2 กำรตดตำมกำรเปลยนแปลงกำรผลตสนคำเกษตรทส ำคญ

บทท 4

แนวทางการปรบปรงการจดท าขอมลสารสนเทศการเกษตร

4.1 ขอมลสารสนเทศของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรกบการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต ในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต ทงท เปนตารางหลกและตารางดานการเกษตรจ าเปนตองใชขอมลตางๆ จ านวนมาก ซงแยกไดดงน 4.1.1 ปรมาณการผลต เปนขอมลทจะตองน ามาใชในการค านวณมลคาการผลต ของแตละสาขา การผลตในตารางปจจยการผลตและผลผลต ซงปจจบนยงมปญหาเรองของขอมลปรมาณการผลต ทส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจดท ายงไมครบถวน ไมสามารถเปนตวแทนทดในการค านวณของสาขานนๆ เชน ไมผล ไมยนตน ยงไมมการจดเกบขอมลของมะมวง พชผก มการจดเกบ 8 ชนด ไดแก หอมแดง กระเทยมหอมหวใหญ มนฝรง ขาวโพดหวาน ขาวโพดฝกออน กระเจยบเขยว หนอไมฝรง แตยงไมมการจดเกบขอมลของพชผกอน เชน ผกบงจน คะนา ผกกาดขาว กะหล าปล พชสมนไพร เปนตน 4.1.2 ตนทนการผลต เปนขอมลท ใชในการค านวณคาใชจายขนกลาง (Intermediate Cost) ในตารางปจจยการผลตและผลผลต การจดท าตนทนการผลตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ใชแนวคดในทางเศรษฐศาสตรมาจดท า ท าใหขอมลทไดสามารถน ามาปรบใชกบการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตได แตยงคงมปญหา ในเรองรายละเอยดเกยวกบคาวสด ซงไมสามารถแยกไดวาเปนคาอะไรบาง ท าให มปญหาในการค านวณวาจะน าไปอยในสาขาการผลตใด 4.1.3 ราคาสนคาเกษตรทส าคญ ขอมลราคาเปนขอมลส าคญอกชนดหนง ซงจะน ามาใชใน การค านวณมลคาการผลตของแตละสนคา ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรมการรายงานราคาสนคาเกษตรทส าคญทเกษตรกรขายได (Farm Gate Price)ซ งถอเปนราคาระดบผผลต (Producer Price) ของสาขาการเกษตร และมราคารายวน ณ ตลาดกลางทส าคญ ซงราคาทเกษตรกรขายไดสามารถน ามาใชในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตไดเนองจากมราคาเฉลยรายปของสนคาเกษตรตางๆ แตยงขาดราคา ณ ระดบตางๆ ซง จะน ามาใชประกอบในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตในสวนทเชอมโยงกบสาขาการคา 4.1.4 ราคาปจจยการผลต ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรมการรายงานราคาปจจยการผลตและอตราการจางงานเปนประจ าทกป ทงในสวนของปจจยการผลตทใชในการเพาะปลกพชและปจจยการผลตทใชในการเลยงปศสตว แตขอมลดงกลาวยงเปนขอมลทใชภายใน และไมมการเกบรวบรวมไวเปนฐานขอมล ทจะสามารถน ามาใชประกอบในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลตได 4.1.5 ขอมลอนๆ ทไมมการจดท า ในการสรางตารางปจจยการผลตและผลผลต ขอมลทใชจะตอง ใชทงทางดานของอปสงคและอปทาน ขอมลสารสนเทศของส านกงาน เศรษฐกจการเกษตรทจดท าอย เกอบทงหมดเปนขอมลดานอปทาน โดยเฉพาะปรมาณการผลต แตในสวนของดานอปสงคซงจะเปนสวน ทน าไปใชในการสรางความเชอมโยงของสาขาการเกษตรกบสาขาอนๆ ยงไมมการจดเกบ เชน ขอมล วถการตลาด สวนเหลอมการตลาด ขอมลการแปรรป สดสวนอตราสวนในการแปรรป ตนทนในการแปรรป รปแบบของสนคาเกษตรทแปรรปแลว เปนตน

4.2 มาตรฐาน/วชาการทางดานสถต 4.2.1 แผนแมบทระบบสถตประเทศไทย ระบบสถตของประเทศไทยเปนระบบกระจายงาน มส านกงานสถตแหงชาต เปนหนวยงานหลกในการผลตสถตดวยการท าส ามะโนและส ารวจดวยตวอยาง และ มหนวยงานภาครฐอกเปนจ านวนมาก ผลตสถตจากการแบบงานจากทะเบยนและจากความตองการเฉพาะของหนวยงาน ภายใตขอจ ากดดานบคลากรงบประมาณทแตกตางกน ตามพระราชบญญตสถต พ.ศ. 2550 ก าหนดบทบาทส าคญของส านกงานสถตแหงชาต คอ ท าหนาทเปนหนวยงานกลางของรฐในการบรหารจดการระบบสถตของประเทศ มมาตราทเกยวของ เชน มาตรา 6

39

วงเลบ 1 ก าหนดใหส านกงานสถตแหงชาตมหนาทในการจดท าแผนแมบทเกยวกบการด าเนนงานทางดาน สถตของรฐ มาตรา 6 วงเลบ 2 มหนาทจดท ามาตรฐานสถตเสนอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบ มาตรา 6 วงเลบ 5 ประสานงานและหารอรวมกบหนวยงานเพอจดท าแผนก าหนดความรบผดชอบในการด าเนนงานทางเสพตตามแผนแมบท ตามวงเลบ 1 เปนตน ตามพระราชบญญตดงกลาว ส านกงานสถตแหงชาตไดจดท าแผนแมบทระบบสถตประเทศไทย พ.ศ 2554-2558 เปนแผนแมบทฉบบแรกเพอบรหารจดการระบบสถต ของประเทศ การด าเนนงานตามแผนแมบทฉบบแรกไดมการก าหนดกรอบการพฒนาคณภาพและมาตรฐานสถต โดยแบงเปน 2 ดาน คอ ดานคณภาพสถต เชน แผนพฒนาการจดการคณภาพสถตทางการประเทศไทย พ.ศ 2557-2561 หลกปฏบตเพอการจดการคณภาพสถตทางการประเทศไทย (Thailand Code of Practice) และตวชวดคณภาพสถตทางการการจดการคณภาพสถตทางการครอบคลม 4 มต คอ ระบบสถต สภาพแวดลอมเชงสถาบน กระบวนการทางสถต และผลลพธทางสถตดานมาตรฐานสถต เชน แผนพฒนามาตรฐานสถตประเทศไทย พ.ศ 2557-2561 กรอบการด าเนนงานมาตรฐานสถตในเรองของกระบวนการผลตสถต แนวคดส าหรบการผลตสถตการเผยแพรสถต จากแผนแมบทฉบบท 1 ซงเนนในเรองของการจดระบบสถตใหประเทศมขอมลสถตทางการ ปจจบนเขาสแผนแมบทฉบบท 2 ป 2559 ถง 2564 เนนทการสงเสรมการใชขอมลสถตเพอสนบสนนการตดสนใจของผบรหารในระดบตางๆ แผนแมบททง 2 ฉบบ มวตถประสงคทจะขบเคลอนการพฒนาระบบสถตของประเทศไทย สเปาหมายตามวสยทศนทก าหนดไววา ประเทศไทยมระบบสถตทท กหนวยงานรวมกนขบเคลอนเพอ ใหเกดสถตทางการทใชในการพฒนาประเทศโดยสถตทางการทจะครอบคลมทง 3 ดาน 21 สาขาดงน ดานเศรษฐกจจ านวน 11 สาขา คอ สาขาบญชประชาชาต สาขาเกษตรและประมง สาขาอตสาหกรรม สาขาพลงงาน สาขาการคาและราคา สาขาขนสงและโลจสตกส สาขาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สาขาการทองเทยวและกฬา สาขาการเงนการธนาคารและการประกนภย สาขาการคลงสาขาวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม ดานสงคมจ านวน 9 สาขา คอ สาขาประชากรศาสตร ประชากรและเคหะ สาขาแรงงาน สาขาการศกษา สาขาศาสนา ศลปวฒนธรรม สาขาสขภาพ สาขาสวสดการสงคม สาขาหญงและชาย สาขารายไดและรายจายของครวเรอน สาขายตธรรมความมนคงการเมองและการปกครอง ดานทรพยากรและสงแวดลอม จ านวน 1 สาขา คอ สาขาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงยทธศาสตรในแผนแมบทฉบบท 2 ใหความส าคญกบผลการด าเนนงานทหนวยงานตางๆ ไดรวมกนขบเคลอนภายใตแผนแมบทระบบสถตฉบบท 1 ผสมผสานกบการพฒนาตามแนวทางทไดวางรากฐานไวและรเรมแนวทางรปแบบวธการใหมๆ เพอเพมพลงและพลวตการขบเคลอนการพฒนาระบบสถต ใหตอบโจทยการพฒนาภายใตบรบททเปลยนแปลง ใหทกภาคสวนทงภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนสามารถ ใชประโยชนจากขอมลสถตทางการในทกสาขาทกระดบทงในระดบประเทศและระดบพนทไดรวมกนอยางสะดวกรวดเรวเขาถงงายๆ โดยผานโครงสรางพนฐานดจตอลทมประสทธภาพและครอบคลมทวประเทศ แผนแมบทระบบสถต ประเทศไทย ฉบบท 2 มเปาประสงคหลก คอ การพฒนาขอมลสถตให มมาตรฐานคณภาพและการบรณาการการแลกเปลยนเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงานสการน าไปใชประโยชนรวมกน ซงจะสอดคลองกบแผนพฒนาดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคมทมการพฒนาโครงสรางพนฐานดจตอลใหควบคมทวประเทศรวมทงการบรการโครงสรางพนฐานกลางภาครฐ (Government shared infrastructure Data Center) และการพฒนาแพลตฟอรมบรการพนฐานภาครฐ (Government Service platform) ตลอดจนการสรางสงคมคณภาพททวถงเทาเทยมดวยเทคโนโลยดจตอล ท าใหทกภาคสวนทกพนทสามารถเขาถงขอมลสถตไดสะดวกรวดเรว ลดความเหลอมล าในการเขาถงรวมทงการสงเสรมการพฒนาระบบ การแลกเปลยนและเชอมโยงสถตของหนวยงานตางๆ ทงในระดบประเทศ ภารกจและพนทดวยมาตรฐาน

40

เดยวกน น าไปสการเปดเผยขอมล (Open Data) เพอใชประโยชนขอมลรวมกนของทกภาคสวน โดยก าหนด วสยทศน พนธกจและยทธศาสตรการพฒนาระบบเศรษฐกจของประเทศไว 5 ยทธศาสตรและ 15 กลยทธ ดงน วสยทศน ประเทศไทยมระบบสถตททกหนวยงานรวมกนขบเคลอนเพอใหเกดสถตทางการทใชในการพฒนาประเทศ พนธกจ บรหารจดการระบบสถตของประเทศสงเสรมการผลตขอมลสถตทไดมาตรฐานสากลสงเสรมการใหบรการขอมลสถต ยทธศาสตรท 1 การพฒนาระบบสถตของประเทศเพอการวางแผนและตดตามผลการพฒนาระดบประเทศและระดบจงหวดกลมจงหวด ประกอบดวย 3 กลยทธ ไดแก

1) การพฒนากลไกการบรหารจดการระบบสถตทกระดบ 2) การพฒนาภาคเครอขายเชงนโยบายเพอบรณาการการผลต 3) การใชสถตในกระบวนการวางแผนและตดตามผลการพฒนา

ยทธศาสตรท 2 การบรณาการสถต จากขอมลการบรหารงานและสถตจากการส ารวจและการเชอมโยงสถต ประกอบดวย 3 กลยทธ ไดแก 1) การบรณาการสถตจากขอมลการบรหารงานของหนวยงาน 2) การบรณาการสถตจากขอมลการบรหารงานและสถตจากการส ารวจการพฒนาระบบการเชอมโยงสถตระหวางสาขา 3) การเชอมโยงจากสถตพนทสตรสถตหลายสาขาโดยใชบรการโครงสรางพนฐานการภาครฐ (Government Share Infrastructure Data Center ) ยทธศาสตรท 3 การพฒนาคณภาพสรกใหไดมาตรฐานสากล ประกอบดวย 3 กลยทธ ไดแก 1) การจดท ามาตรฐานสถตทสอดคลองกบมาตรฐานสากลภายใตการมสวนรวมของทกภาคสวน 2) การสงเสรมการใชมาตรฐานสถต 3) การพฒนาคณภาพสถต ยทธศาสตรท 4 การใหบรการสถตทสะดวกตอการเขาถงเขาใจและการใชประโยชนประกอบดวย 3 กลยทธ ไดแก 1) การสนบสนนใหมการน าเสนอสถตในรปสอดจตอลและพฒนาแอพพลเคชนน าขอมลสถตไปใหบรการตามชองทางตางๆเพอใหทกภาคสวนเขาถงสถตไดงายสะดวกรวดเรวอยางเทาเทยม และทวถงโดยผานโครงสรางพนฐานดจตอลทมการพฒนาใหครอบคลมทวประเทศ 2) การใหบรการสถตทสามารถตอบสนองความตองการของผใชทกกลม 3) การแลกเปลยนและเชอมโยงสถตดวยมาตรฐานเดยวกน (Platform) ซงน าไปสการเปดเผยขอมล (Open Data) เพอใหเกดการใชประโยชนรวมกนและสามารถตอยอดทจะท าใหเกดมลคาของขอมลเพมขน ยทธศาสตรท 5 การเสรมสรางความเขมแขงของหนวยสถตและการพฒนาสมรรถนะบคลากรภาครฐในดานสถตและเทคโนโลยสารสนเทศประกอบดวย 3 กลยทธ ไดแก 1) การพฒนาสมรรถนะบคลากรทปฏบตงานดานสถตของหนวยสถตดวยระบบมาตรฐานสมรรถนะวชาชพดานต าแหนงงาน 2) การสงเสรมเสนทางสายอาชพของบคลากรภาครฐทปฏบตงานดานสถต 3) การพฒนาสมรรถนะบคลากรภาครฐในดานสถตและเทคโนโลยดจตอล

41

การด าเนนงานในแผนแมบทระบบสถตประเทศไทยฉบบท 2 จนถงปจจบนมการด าเนนงานไปแลว ดงน 1) จดท ารางมาตรฐานสถต เชน หลกการพนฐานสถตทางการ Epos และการน า Epos ไปสการปฏบตนโยบายดานมาตรฐานสถตมาตรฐานสถตในสวนของแนวคดการผลตสถต (เพศ อาย) สถานภาพการท างานและอตสาหกรรม ค านยามเมองและชนบท กระบวนการผลตสถตตามมาตรฐาน Generic Statistical Business Process Model (GSBPM) มาตรฐานการน าเสนอสญลกษณในตารางสถต 2) การจดประเภทผลตภณฑสนคาและบรการ ไดมการประชมหารอในเรองมาตรฐาน การจดประเภทผลตภณฑ โดยมการพจารณาในเรองของลกษณะทางกายภาพองคประกอบสวนผสมหนาทประโยชนการใชงานและกจกรรมทางเศรษฐกจ และมาตรฐานทใชในการจดประเภทผลตภณฑ ของหนวยงานตางๆ ซงทประชมมมตใหมการจดประเภทผลตภณฑกลางประเทศไท ย (Thailand Central Product Classification) โดยส านกงานสถตแหงชาตเปนเจาภาพในการจดท ามาตรฐานดงกลาว 3) การก าหนดค านยามเมองและชนบทของประเทศไทย ประเทศไทยยงไมมค านยามของเมองและชนบททชดเจน ในการจดท าขอมลสถตยงใชการแบงเขตเมองและชนบทตามการแบ งเขต การปกครองท าใหการบรหารการเมองไมสอดคลองกบการเตบโตและการขยายตวของพนทในปจจบน นอกจากน ในเปาหมายท 11 ของการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ได ใหความส าคญเกยวกบเมองและการตงถนฐานของมนษยอยางยงยนท าใหประเดนเกยวกบค านยามและ การจ าแนกความเปนเมองมความส าคญตอการจดเกบขอมลและจดท าตวชวดตางๆ ส านกงานสถตแหงชาต ไดหารอกบหนวยงานทเกยวของในการก าหนดค านยามเมองและชนบทของประเทศไทย โดยมการเปรยบเทยบพนทความเปนเมองตามการแบงเขตการปกครองตามกฎหมายกบเกณฑความหนาแนนและจ านวนประชากร ทเสนอตามผลการศกษาของ J Flood ผ เชยวชาญจากออสเตรเลย โดยเกณฑความหนาแนนดงกลาว ก าหนดใหเมอง คอ พนททมความหนาแนนมากกวา 400 คนตอตารางกโลเมตร และมจ านวนประชากรมากกวา 1000 คน ชนบท คอ พนททไมผานเกณฑดงกลาว ขอมลทใชประกอบในการศกษา คอ ขอมลจากการส ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ 2553 ขอมลความจ าเปนพนฐาน (จปฐ) ซงจดท าโดยกรมการพฒนาชมชน ส ามะโนธรกจและอตสาหกรรมจดท าโดยส านกงานสถตแหงชาต ขณะนยงอยในขนตอนของการด าเนนการและใชปจจยดงกลาวในการวเคราะห 4) การประชมหารอเพอก าหนดแนวทางการจดท าระบบบญชเศรษฐกจและส ง แ ว ด ล อ ม System of Environmental Economics Accounting (SEEA) เป น แ น วค ด ใน ก าร ว ด การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทค านงถงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทน าตนทนทรพยากรสงคมและสขภาพทเกดขนจากกจกรรมทางเศรษฐกจมาหกออกจากคา GDP หรอทเรยกวา Green GDP ใน ป 2555 The United Nations Statistical Commission (UNSC) ไดรบรอง SEEA Central Framework เปนมาตรฐานบญชดานสงแวดลอมเศรษฐกจระหวางประเทศ มาตรฐานแรกของโลกเพอใหประเทศตางๆ ใชเปนแนวทางในการจดท า SEEA เพอพฒนาความสามารถของประเทศในการประเมนคา Green GDP รวมถงใชเปนเครองมอตดตามและรายงานตวชวดเปาหมายการพฒนาทยงยนหรอ SDGs ของประเทศ ซงทประชม เหนวา SEEA มบญชตางๆ มากกวา 30 บญช ควรจะเลอกท าจากประเดนนโยบายการพฒนาประเทศ ดานทรพยากรและสงแวดลอมทส าคญกอน รวมทงพจารณาความพรอมของขอมล และเสนอใหมการจดท า 5 ประเดน คอ น า ทดน ขยะ ทะเลและชายฝง พลงงาน 4.2.2 หลกการพนฐานสถตทางการ (The Fundamental Principles of Official Statistics) หลกการพนฐานสถตทางการเปนหลกการทอางองบนพนฐานทคณะกรรมาธการสถตแหงสหประชาชาตได ใหการรบรองประกอบดวย 10 หลกการ คอ

42

หลกการท 1 ตรงตามความตองการของผใชมความเปนกลางและเขาถงไดอยางเทาเทยม สถตทางการเปนสวนหนงของระบบขอมลสารสนเทศทขาดเสยมไดของสงคมประชาธปไตยทใหบรการขอมลใน ดานเศรษฐกจประชากรสงคมและสงแวดลอมตอรฐบาลและประชาชน ดวยเหตนสถตทางการตองรวบรวม และจดท าขนบนพนฐานของความเปนกลางเพอใหตรงตอความตองการใชประโยชนอยางแทจรงโดยหนวยสถต ตองพงเคารพสทธของประชาชนในการรบรและเขาถงขอมลสถตและสารสนเทศ หลกการท 2 ผลตตามมาตรฐานวชาชพหลกวชาการและจรรยาบรรณวชาชพ โดยสถตตองใชวธการและกระบวนการในการเกบรวบรวมประมวลผลวเคราะหและน าเสนอสถตทางการอยางมออาชพบนพนฐานของหลกวชาการและจรรยาบรรณวชาชพเพอรกษาความนาเชอถอของสถตทางการ หลกการท 3 เผยแพรอยางโปรงใสและตรวจสอบไดโดยสถตตองเผยแพรแหลงทมาระเบยบวธและกระบวนการในการผลตสถตทางการตามมาตรฐานวชาการเพอแสดงถงความโปรงใสและความรบผดชอบ ตอการไดมาซงขอมลรวมถงใหผใชสามารถน าสถตทางการไปใชไดอยางมนใจและถกตอง หลกการท 4 ปองกนการใชอยางไมถกตองโดยสถตมสทธในการใหขอคดเหนเมอมการตความและ น าสถตทางการไปใชอยางไมถกตอง หลกการท 5 เลอกแหลงขอมลทเหมาะสม ขอมลทน ามาใชในวตถประสงคเชงสถตนนอาจได จากแหลงขอมลตางๆ ไมวาจากการส ารวจหรอการบรหารงานดงนนหนวยสถตตองเลอกแหลงขอมล ทเหมาะสมและคมคาเพอน ามาผลตสถตทางการโดยค านงถงคณภาพความทนสมยงบประมาณและภาระของผใหขอมล หลกการท 6 รกษาขอมลเปนความลบโดยเครงครดขอมลเฉพาะบคคลหรอเฉพาะรายไมวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลทหนวยสถตจดเกบตองรกษาปกปดไวเปนความลบอยางเครงครดและใชประโยชนในทางสถตเทานน หลกการท 7 เผยแพรกฎหมายเกยวกบระบบสถต กฎหมายระเบยบและมาตรการทเกยวของกบ การด าเนนการของระบบสถตตองเผยแพรใหสาธารณชนทราบ หลกการท 8 ประสานความรวมมอภายในประเทศการประสานความรวมมอระหวางหนวยสถตภายในประเทศเปนปจจยส าคญทท าใหระบบสถตมความสอดคลองและมประสทธภาพเพอลดความซ าซอน ลดภาระผใหขอมลและชวยใหเกดการบรณาการขอมลจากแหลงตางๆผานการใชมาตรฐานสถต หลกการท 9 ใชมาตรฐานสากลหนวยสถตควรใชแนวคดการจดจ าแนกและระเบยบวธสถตท เปนสากลเพอสงเสรมใหระบบสถตมความสอดคลองและมประสทธภาพในทกระดบ หลกการท 10 พฒนาระบบสถตผานความรวมมอระหวางประเทศความรวมมอดานสถตระหวางประเทศทงในระดบทวภาคและพหภาคมสวนชวยใหเกดการพฒนาของระบบสถตทางการในทกประเทศ 4.2.3 หลกปฏบตเพอการจดการคณภาพสถตทางการประเทศไทย (Thailand Statistics Code of Practice) มวตถประสงคเพอเปนแนวทางใหกบหนวยสถตตางๆ ในการพฒนาการผลตการเผยแพรและ การใหบรการสถตทางการอยางมคณภาพ เพอใหมความนาเชอถอไดเกดประโยชนสงสดแกผใชบรการ โดย หลกปฏบตนประกอบดวย หลกปฏบตขอท 1 ความเปนอสระและความเปนมออาชพ Professional and Independent การด าเนนงานของหนวยสถตตองเปนอสระจากหนวยงานนโยบายหนวยงานหรอคณะกรรมการบรหาร หรอก ากบดแลของภาครฐตลอดจนองคกรอสระตางๆ ในภาคเอกชนเพอรบรองความนาเชอถอในระดบสากล หลกปฏบตขอท 2 การรกษาขอมลเปนความลบโดยเครงครด Statistical Confidentiality หนวยสถตตองรบประกนวามการรกษาขอมลเฉพาะบคคลหรอเฉพาะรายและขอมลทเปนความลบใหเปนความลบโดยเครงครดโดยจะใชขอมลดงกลาวเพอวตถประสงคทางสถตเทานนและไมมการน าผลไปเผยแพรตอสาธารณชน

43

หลกปฏบตขอท 3 ความถกตองของระเบยบวธทางสถต Sound Methodology ความถกตอง ของระเบยบวธทางสถต เปนรากฐานส าคญของคณภาพสถตและความถกตองนตองอาศยความพรอมดานเครองมอกระบวนการและความช านาญ หลกปฏบตขอท 4 กระบวนการสถตทเหมาะสม Appropriate Statistical Procedures กระบวนการสถตตงแตการเกบรวบรวมขอมลไปจนถงการตรวจสอบความถกตองของขอมลทมความเหมาะสมถอเปนรากฐานส าคญของคณภาพสถต หลกปฏบตขอท 5 ตรงตามความตองการของผใช Relevance สถตทางการทผลตไดตอบสนอง ความตองการของผใช หลกปฏบตขอท 6 ความถกตองแมนย าและเชอถอได Accuracy and Reliability สถตทางการท ผลตไดตองมความแมนย าและนาเชอถอ หลกปฏบตขอท 7 ความเหมาะสมของเวลาและการตรงตอเวลา Timeliness and Punctuality สถตทางการทใหบรการหรอเผยแพรตองเผยแพรในชวงเวลาทเหมาะสมและตรงตอเวลา หลกปฏบตขอท 8 ความสอดคลองและสามารถเปรยบเทยบได Coherence and Comparability สถตทางการมความสอดคลองสามารถเปรยบเทยบขามชวงเวลาและสามารถบรการขอมลจากหลายแหลงได หลกปฏบตขอท 9 การเขาถงขอมลไดงาย Accessibility สถตทางการมการน าเสนอในรปแบบ ทชดเจนและเขาใจงาย เผยแพรดวยวธการทเหมาะสมและสะดวกตอการใชงาน พรอมใหบรการและสามารถเขาถงไดอยางเทาเทยมตลอดจนมค าอธบายขอมลเพอการใชงานอยางถกตอง

4.3 ความตองการของผใชขอมล ส าหรบความตองการใชขอมลนน ภายในส านกงานเศรษฐกจการเกษตรซงมพนธกจในการเสนอแนะนโยบายและจดท ายทธศาสตรแผนพฒนาและมาตรการทางการเกษตร รวมทงจดท าทาทและรวมเจรจาการคาสนคาเกษตรและความรวมมอดานเศรษฐกจการเกษตรระหวางประเทศ ศกษาวเคราะหวจยดานเศรษฐกจการเกษตร จดท ารายงานสถานการณเศรษฐกจการเกษตรทงภายในประเทศและตางประเทศ ตดตามและประเมนผลโครงการทส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ การด าเนนงานตามพนธกจมความจ าเปนตองใชขอมลสารสนเทศหลากหลายประเภท ในขณะทหนวยงานภายนอกส านกงานเศรษฐกจการเกษตร สวนใหญ จะเปนหนวยงานองคกรทใชขอมลสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตร ในการวเคราะหวจยทางดานเศรษฐกจ โดยหนวยงานทมกจะใชขอมลของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เชน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงพาณชย ภาคเอกชน เชน ศนยวจยของธนาคารตางๆ รวมถงบคคลทวไป เชน เกษตรกร เปนตน ขอมลสารสนเทศหลกๆ ทมความตองการใช ไดแก 4.3 1 ขอมลปรมาณการผลตสนคาเกษตรทส าคญ ใชในการวเคราะหเพอก าหนดนโยบาย มาตรการรายสนคา การวจย การผลตการตลาดสนคาเกษตรทส าคญเปนขอมลในการจดท าแบบจ าลองและเครองมอทางเศรษฐศาสตรอนๆ ซงปจจบนแมศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร จะมการจดท าขอมลปรมาณการผลตมากถงชนดสนคา แตยงมความตองการใชขอมลปรมาณการผลตสนคาชนดอนทไมไดจดท า เชน ชา เปนตน 4.3.2 ขอมลตนทนการผลต เปนขอมลทมความส าคญทจะน าไปใชในการวเคราะหเพอก าหนดนโยบายมาตรการรายสนคา รวมถงใชในการก าหนดนโยบายมาตรการเพอชวยเหลอเกษตรกรผปลกพชชนดนนๆ อยางไรกดขอมลตนทนการผลตทส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ด าเนนการจดท ายงไมเพยงพอตอความตองการใชเนองจากยงไมครบถวนทกสนคาทมความตองการใช ในขณะเดยวกนระดบของขอมลยงไมเพยงพอ โดยพชส าคญ เชน ขาว มขอมลตนทนการผลตระดบประเทศ ภาค และจงหวด แตในบางชนดสนคาทมความส าคญรองลงมาจะมขอมลเฉพาะระดบประเทศเทานน

44

4.3.3 ขอมลพยากรณปรมาณการผลตสนคาและรอยละการผลตรายเดอน เปนขอมลทมความส าคญเชนกน เนองจากเปนขอมลทมการพยากรณลวงหนา ท าใหสามารถน าไปใชในการก าหนดนโยบายมาตรการ ในการบรหารจดการสนคาแตละชนดไดลวงหนา ทงในระดบประเทศและระดบจงหวด ชงทผานมามกจะประสบปญหาในเรองของขอมลรอยละการผลตรายเดอนไมตรงและไมเพยงพอกบความตองการใช เนองจากสวนใหญมขอมลระดบประเทศยงไมมขอมลระดบจงหวด นอกจากนในการตดตามสถานการณการผลตเพอน ามาใชประกอบการวเคราะหผลการพยากรณยงมความถไมเพยงพอ ไมทนกบการเปลยนแปลงสถานการณ ทท าใหคาพยากรณผดจากสถานการณจรง 4.3.4 ขอมลภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตรกร เปนขอมลทแสดงถงสถานะทางเศรษฐกจ ของเกษตรกร ซงเปนขอมลทมความส าคญในการน าไปใชแกไขปญหาก าหนดนโยบายมาตรการทเกยวของ กบตวเกษตรกร โดยเฉพาะขอมลรายไดรายจายและหนสนของครวเรอนเกษตรกร รวมถงเปนตวชวดการปฏบตงานของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรดวย

4.4 แนวทางในการปรบปรงการจดท าขอมลสารสนเทศการเกษตรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ในการจดท าขอมลสารสนเทศใดใดกตามสงทจะตองค านงถงกคอเรองของมาตรฐานทางดานสถต มาตรฐานทางดานวชาการทเกยวของ ความตองการของผใชขอมล ส าหรบการจดท าขอมลสารสนเทศดานการเกษตร ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร มสงทควรปรบปรง ดงน 4.4.1 การจดหมวดหมของสนคาเกษตร 4.4.1.1 มาตรฐานในการจดหมวดหมและจ าแนกสาขาการผลต ในเรองของการจดหมวดหม การจ าแนกสาขาของสนคาเกษตร และสนคาอนๆ นน มมาตรฐานทใชกนอยโดยทวไป ดงน 1) International Standard Industrial Classification (ISIC) เปนระบบการแบงกจกรรมทางเศรษฐกจทองคการสหประชาชาตจดท าขนเพอเปนมาตรฐานในการอางองส าหรบกจกรรมทางเศรษฐกจ มวตถประสงคเพอใหน าไปใชประโยชนในการจดเกบและรายงานสถ ต ตามกจกรรมดงกลาว ISIC มการจดท าครงแรกเมอป 2491 โดยแตละประเทศจะน า ISIC ไปใชเปนมาตรฐานของประเทศตวเองหรอน าไปปรบ หรอพฒนาเปนมาตรฐานของประเทศตนเอง เปรยบเสมอนเปนเหมอนคมอส าหรบแตละประเทศในการพฒนาการจดแบงกจกรรมของประเทศตนเองและเปนเครองมอทส าคญส าหรบการเปรยบเทยบขอมลทางสถต ในกจกรรมทางเศรษฐกจในระดบนานาชาต ISIC ถกน าไปใชอยางกวางขวางในการจดแบงขอมลสถตตามกจกรรมทางเศรษฐกจ ทงสถตทเกยวของกบเศรษฐกจและสงคม เชน บญชประชาชาต การจางงาน การจดแบง กจกรรมทางธรกจ รวมถงน าไปใชในวตถประสงคอนทไมไดเกยวของกบสถตดวย อยางไรกดกจกรรมตางๆ มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา องคการสหประชาชาตจงไดมการจดท า ISIC ฉบบตางๆ ปจจบนเปนฉบบท 4 จดท าขนเมอป 2551 เปนฉบบทผานการพจารณาและตรวจสอบโดย The United Nation Statistical Commission ในการประชมครงท 37 เมอเดอนมนาคม 2549 ซงฉบบท 4 จะถกน ามาใชแทนฉบบท 3 และ 3.1 ซงใชมาตงแตป 2532 และ 2545 ส าหรบ ISIC ฉบบท4 ในภาพรวมจะครอบคลมกจกรรมทมการผลตตางๆ เชน กจกรรมทางเศรษฐกจ ทผลตในขอบเขตของระบบญชประชาชาต (The System of National Account) กจกรรมทางเศรษฐกจเหลาน จะถกแบงออกเปน 4 ระดบ โดยการแบงดงกลาว จะตองมมาตรฐานสามารถเปรยบเทยบกบประเทศอนได ระดบใหญสดเรยกวา Section ซงจะใชตวอกษรเปนรหส เชน Section A เกษตรกรรม ปาไมและประมง จากนนจะแบงเปนตวเลข สองหลก (Division) สามหลก (Group) และระดบรายละเอยด 4 หลก (Class) หลกการและเกณฑในการแบงดงกลาว ขนอยกบ วตถดบ การบรการ และปจจยการผลต ทใชในการผลต กระบวนการ เทคโนโลยในการผลต ลกษณะของสนคาทผลตไดและการใชสนคานนๆ กจกรรมทางเศรษฐกจ

45

ทมลกษณะคลายกนจะถกจดอยในกลมเดยวกน การบรการกคอกจกรรมในแตละ Class Group Division และ Section จะตองมเหมอนกนโดยในฉบบท 4 ไดเพมเรองของ E Commerce และ การจดการเกยวกบกจกรรมทมการด าเนนกจกรรมหลายอยางผสมกน 2) รหสมาตรฐานอตสาหกรรมประเทศไทย (Thailand Standard Industrial Classification) ในการจดท าขอมลสารสนเทศตางๆ ในแตละประเทศ โดยเฉพาะการจดท ารายไดประชาชาต ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต รหสมาตรฐานอตสาหกรรม เปนสงส าคญทจะใชในการจ าแนกหมวดหม ของสาขาการผลตตางๆ โดยประเทศตางๆ จะก าหนดมาตรฐานของตนเอง โดยหลกการจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรมใชหลกเกณฑและโครงสรางของการจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรมสากล (International Standard Industrial classification : ISIC) โดยจดประเภทอตสาหกรรมทคลายกนเขาอยในกลมเดยวกน ประเภทมาตรฐานอตสาหกรรมโดยใชหลกเกณฑและโครงสรางของการจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรมสากล โดยการจดประเภทอตสาหกรรมทคลายกนเขาอยในกลมเดยวกน 3) พกดศลกากร ( Harmonize System : HS Code) เปนระบบการจ าแนกประเภท และระบชนดสนคาดวยรหสตวเลข 6 หลก ส าหรบแจงภาษอากรซงประกาศใชโดยองคการศลกากรโลก (World Custom Organization) เกดจากความรวมมอกนของสมาชกกวา 176 ประเทศและประเทศไทย ไดเขารวมเมอวนท 4 กมภาพนธ 2515 ระบบนไดรบการยอมรบจากองคการการคาโลก (World Trade Organization : WTO) จงไดน ามาใชเปนสากลทางการคาระหวางประเทศ เนองจากแตละประเทศมสนคาทหลากหลาย แตละประเทศอาจจะมวตถดบไมเหมอนกนและมชอเรยกแตกตางกน จงตองมสงทจะก าหนดใหเขาใจตรงกนในระดบสากลเกยวกบประเภทและชนดสนคานน จงมการรวมกลมแลวก าหนดเกณฑใหเขาใจตรงกน ซงกคอระบบ HS Code นนเอง อยางไรกดในการผลตสนคาชนดตางๆ จะมการพฒนารปแบบของสนคาเพอการคา ท าใหบางครงจะมปญหาในเรองของการตความวาสนคานนจะอยในพกดอะไร ส าหรบประเทศไทยกรมศลกากรใชพกดอตราภาษศลกากร ตามระบบ HS Code ออกเปนหมวด ตอน ประเภทและประเภทยอย ระบบนแบงสนคาออกเปน 21 หมวด 97 ตอน แตละตอนจะประกอบดวยประเภทและประเภทยอยแตกตางกน การระบสนคาตามระบบนจะก าหนดเปนเลข 11 หลกโดยท 6 หลกแรกจะเปนเลขทก าหนดโดยองคการการคาโลกและ 2 หลกถดมาแสดงพกดฮาโมไนซอาเซยน สวนเลข 3 หลกหลงเปนรหสสถตทก าหนดโดยแตละประเทศ ดงนนจงมค าสากลทใชก าหนดสนคาคอพกดรหสสถต (Commodity Code) โดยมค าจ ากดความดงน 1) ประเภท (Heading No) หมายถง ประเภทพกดอตราศลกากรมเลขรหส 4 หลก 2 ตวแรกเปนเลขล าดบของตอนและ 2 ตวหลงเปนเลขล าดบของประเภทในตอนนน 2) ประเภทยอย (Sub heading No) หมายถงประเภทพกดอตราศลกากรทแยกยอยลงไป สวนใหญมเลข 8 ตวเปนเลขรหสสากลททกประเทศซงใชระบพกดอตราศลกากรระบบฮารโมไนซใชตรงกน 3) รหสสถต (Statistics Code) หมายถงรหสสนคา (Code for Goods) และรหสหนวยสนคา (Unit of Goods) รหสสนคามเลข 11 ตวโดยเลข 8 ตวแรกตรงกบรหสประเภทยอย ในกรณทประเภทยอยแสดงรหสเลขเลขรหส 7 ตวเลขตวท 8 คอ 0 4) รหสหนวยสนคา (Unit of Goods) สวนใหญจะเปน KGM (กโลกรม) หนวยอนๆ เชน C62 (ชนหรอหนวย) LTR (ลตร) MTR (เมตร) MTK (เมตรกตน) 5) พกดรหสสถต (Community Code) หมายถงเลข 11 ตวทระบสนคาแตละรายการใชในความหมายเดยวกบรหสสนคา “พกดรหสสถต”เปนค าทมใชในระบบสากลและสอความหมายของพกดซงประกอบดวยตอนประเภท ประเภทยอยและรหสสถตดวย ส าหรบสนคาเกษตรจะอยในหมวดท 1 -5 ตอนท 1-24 และตอนท 40

46

4.4.1.2 น ามาตรฐานตางๆ มาก าหนดมาตรฐานการจ าแนกหมวดหมของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดยมขนตอนคอ 1) ศกษาวเคราะห รายละเอยดการจดท ามาตรฐาน การจ าแนกหมวดหม ของมาตรฐานแตละประเภท รวมถงมาตรฐานทอยภายใตแผนแมบทดานสถต 2) น าสนคาทมการจดท าสารสนเทศและการรายงานทงหมด จดตามหมวดหมทก าหนดขน 3) ก าหนดรหส ของสนคาและหมวดหมตางๆ เพอใหสามารถน าไปเปรยบเทยบกบมาตรฐานการจดหมวดหมของหนวยงานอนๆ ทเกยวของ และ/หรอเปนผใชขอมล รวมถงใหสามารถใชในการจดท าฐานขอมลตางๆ ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร และสามารถเชอมโยงกบฐานขอมลเดมของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรทมอย 4.4.1.3 น ามาตรฐานทไดมาใชในการจดท าขอมลสารสนเทศ เชน ใชเปนกรอบในการบรหารจดการขอมล ไดแก การก าหนดชนดสนคาทด าเนนการส ารวจ การจดท าขอมลสารสนเทศตนทนการผลต ราคา การน าเขา-สงออก การจดท าสารสนเทศเพอเผยแพรแกผใชในระดบตางๆ 4.4.2 ค านยาม นอกจากการจดหมวดหม ของสนคาเกษตรทส าคญ ตามการจ าแนกมาตรฐานผลตภณฑตางๆ เพอ ใหไดสนคาทส าคญและจ าเปนตองท าการส ารวจตามขอ 4.1 แลวจะตองท าการตรวจสอบค านยาม ลกษณะของสนคาใหถกตองเปนไปตามลกษณะของการจ าแนกมาตรฐานผลตภณฑดวย โดยสนคาและลกษณะของสนค าหรอรปผลผลตจะตองเปนสนคาทยงอยในภาคการเกษตร เชน ขาวเปนขาวเปลอก ไมใชขาวสาร เปนตน โดยสนคาทจะตองมการทบทวน เชน ปศสตว ซงตามนยามของศนยสารสนเทศการเกษตร ปรมาณการผลตสตวใหญ ทงสกร โค กระบอ ปรมาณการผลต หมายถง จ านวนลกทเกดในรอบป แตส าหรบการผลตในระบบเศรษฐกจผลผลตของสกร คอ สกรขนทขายเขาโรงฆาสตว เพอแปรรปเปนเนอสตว จ าหนายใหแกผบรโภค ทงน ขอมล ดงกลาวจะตองมความสมพนธกบขอมลอนๆ ในระบบเศรษฐกจ เชน ขอมลน าเขา-สงออก ซงการสงออกจะสงออกเปนสกรมชวตสกรขนหรอเนอสกรทผานการแปรรปแลว ในขณะทปรมาณการผลตตามค านยามเดมของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เปนลกสกร ซงในระบบเศรษฐกจทงทางดานบญชประชาชาตหรออนๆ ลกสกรจะตองผานกระบวนการผลตหรอการเลยงใหเปนสกรขนกอนจงจะจ าหนายเขาสโรงฆาสตว 4.4.3 การส ารวจและรายงานขอมลสารสนเทศ 4.4.3.1 การส ารวจปรมาณการผลต จากการจดประเภทและหมวดหมสนคาอาจจะท าใหรายการสนคาทจะตองจดท าขอมลมจ านวนมากขน ประกอบกบสถานการณปจจบนทโครงสรางอตราก าลงของศนยสารสนเทศการเกษตร ยงไมเพยงพอตอปรมาณงาน จงจ าเปนจะตองมการทบทวนการส ารวจปรมาณการผลตทด าเนนการอย เพอใหไดขอมลทถกตอง มความคาดเคลอนนอยตามหลกสถต ภายใตงบประมาณและอตราก าลงทมอย โดยทบทวนชนดสนคาทจะตองจดท าขอมลปรมาณการผลต โดยค านงถงความตองการของผใชขอมล ความส าคญทางดานเศรษฐกจการเกษตร โครงสรางอตราก าลงของศนยสารสนเทศการเกษตร 4.4.3.2 การส ารวจขอมลตนทนการผลต ปรบปรงการส ารวจตนทนการผลตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ใหมรายละเอยดมากขน รวมทงจ าแนกหรอก าหนดรายการขอมลทจ าเปน และสามารถน าไปใชในการวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตรได 4.4.3.3 ระเบยบวธการส ารวจขอมล จากการก าหนดชนดสนคาทจะตองท าการส ารวจ โดยแบงสนคาเปนสนคาหลก สนคารองและจดล าดบความส าคญแลว จะตองทบทวนระเบยบวธการทางสถต ในการเกบรวบรวมขอมลของสนคาแตละชนด รวมถงการส ารวจขอมลอน ทงในเรองของมาตรฐานวชาการ สถต เทคโนโลยสารสนเทศ และเครองมออปกรณในการจดเกบและส ารวจขอมล โดยใชผลการส ารวจทผานมา

47

ในอดต กรอบตวอยางในการส ารวจ ลกษณะการผลตของสนคาแตละชนด กรอบตวอยางทสามารถหาได ขอมลดบในอดตทผานมารายละเอยดของขอมล เทคโนโลยดานตางๆ ทเปลยนแปลงไป มาใชในการพจารณาการปรบปรงระเบยบวธการส ารวจใหเหมาะสม ตามความส าคญและงบประมาณอตราก าลงทมอย 4.4.3.4 การส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนของเกษตรกร (SocioEconomic Survey ) เปนการส ารวจขอมลของครวเรอนเกษตรกรทางดานเศรษฐกจและสงคม โดยแบงเปนหมวดหลก เชน รายไดรายจาย หนสน ทรพยสน การถอครองและการใชประโยชนทดน การผลตทางการเกษตร ซงการส ารวจนจะใชขอมลจากการส ามะโนการเกษตรของส านกงานสถตแหงชาต มาเปนกรอบตวอยางในการส ารวจขอมลทผานมามกประสบปญหา เรองความไมทนสมยของกรอบตวอยางเนองจากการส ามะโนการเกษตรจะด าเนนการทก 10 ป นอกจากน อตราก าลงทจ ากดท าใหจ านวนตวอยางในการส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตรกรอาจจะยงไมเพยงพอการส ารวจ ดงกลาวควรมการปรบปรงหลกสองเรอง คอ การปรบแนวคดในการส ารวจขอมลจากการส ารวจเพอประมาณคาในภาพรวมทเปนตวแทนเกษตรกรทงประเทศเปนการส ารวจเพอประมาณคา การเปลยนแปลงของรายการขอมล และการจดท ากรอบตวอยางทใชขอมลจากการส ามะโนการเกษตร ควรประสานงานกบส านกงานสถตแหงชาต ในเรองของรายละเอยดในการส ามะโนการเกษตร โดยเฉพาะ ในเรองของค านยาม การแบงประเภทของหมบาน เพอใหสามารถน าขอมลจากการส ามะโนการเกษตร มาใช ในการจดท ากรอบตวอยางในการส ารวจภาวะเศรษฐกจสงคมครวเรอนเกษตรกรไดอยางมประสทธภาพ รวมถงอาจจะน ามาใชเปนกรอบตวอยางในการส ารวจขอมลอนๆ และควรใชขอมลจากการขนทะเบยนเกษตรกร มาประกอบในการปรบปรงกรอบตวอยางในการปรบหรอจดแบงชนภมในการส ารวจ ทงนการใชขอมลจากการส ามะโนการเกษตรไมควรใชไมเกน 3 ป 4.4.3.5 ขอมลทควรมการด าเนนการเพมเตม ไดแก ขอมลดานอปสงคทยงไมไดด าเนนการ เชน ขอมลแหลงรบซอ แหลงแปรรป ก าลงการผลต ขอมลเกยวกบการแปรรป รวมถงอตราการแปลงผลผลต ขอมลวถการตลาด ขอมลสวนเหลอมการตลาดรวมถงขอมลอนๆ ทใชในการวเคราะหทางเศรษฐศาสตร

4.4.4 การจดท าค าอธบายขอมล (Meta Data) ส าหรบหนวยงานทจดท าและเผยแพรขอมลสารสนเทศตางๆ โดยทสารสนเทศนน มอยจ านวนมาก ทงชนด ประเภท รายการ หนวยงาน

นนๆ มกจะจดท าค าอธบายขอมล หรอ Meta Data เพอใหผทตองการน าขอมลสารสนเทศเหลานนไปใชมความรความเขาใจสามารถน าขอมลสารสนเทศนนไปใชไดอยางถกตอง เชน

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จะม Meta Data ของบญชประชาชาต เปนตน ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ซงเปนหนวยงานทจดท าและเผยแพรขอมลสารสนเทศดานเศรษฐกจการเกษตรจ านวนมาก ไมวาจะเปนในเรองของ

ปรมาณการผลต ตนทนการผลต ราคา ภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอนเกษตรกร ขอมลพยากรณปรมาณผลตสนคาทส าคญ ขอมลภมสารสนเทศ ขอมลดานปจจยการผลต เชน การใช

ทดน เปนตน แตยงไมมการจดท าและเผยแพร ค าอธบายขอมล บางครงจงเกดปญหาแกผใชขอมลทอาจมความเขาใจคาดเคลอน เชน ปเพาะปลกและปปฏทน ซงในการน าขอมลไปใชทางดาน

เศรษฐศาสตรไมวาจะเปนการน าไปค านวณบญชประชาชาต แนะน าไปวเคราะหวจยทางดานเศรษฐศาสตรอนๆ จะใชปปฏทน แตส าหรบภาคการเกษตรแลว การผลตพชไร และสนคาบางชนด เชน กาแฟ มนส าปะหลง จะมปเพาะปลกหรอปการผลต ซงไมตรงกบปปฏทน เปนตน โดยในการจดท าค าอธบายขอมล (Meta Data) จะตองมหวขอหลก คอ ค านยามทอธบายในเรองของสนคา

รปของผลผลต วธการไดมาของขอมล ประเภทของขอมล รายการขอมลทพรอมเผยแพร

48

4.4.5 การปรบโครงสรางองคกร จากแนวทางการปรบปรงการจดท าขอมลสารสนเทศการเกษตรของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร จะเหนไดวามเรองทไมสามารถก าหนดหนวยงานภายในศนยสารสนเทศเกษตร ทรบผดชอบได เชน การจดท ามาตรฐานการจ าแนกหมวดหมสาขาการผลต การจดท าค าอธบายขอมล (Meta Data) รวมทงงานดานวชาการ เชน การปรบเปลยนระเบยบวธการส ารวจ จงควรมหนวยงานภายในทจะมารองรบงานดานนซงถอวาเปนเรองส าคญและเปนฐานของการท างานในสวนอนๆ โดยตงเปนสวนวชาการ มหนาทความรบผดชอบดงน 4.4.5.1 จดท าแผนแมบทสถตการเกษตร ใหสอดคลองกบแผนแมบท ทางสถตของส านกงานสถตแหงชาต และแนวทางการพฒนาดานสถตของ องคกรอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต เพอใหไดสถตการเกษตร ทเปนไปตามมาตรฐานทางสถต สามารถน าไปใชในการจดท านโยบายและแผนและวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร ไดอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการของผใช 4.4.5.2 จดท ามาตรฐานการจ าแนกหมวดหม ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เพอใหได การจ าแนกหมวดหมทมรหสสอดคลองกบมาตรฐานการจ าแนกหมวดหม ของประเทศ สามารถเชอมโยงกบฐานขอมลเดมของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรได 4.4.5.3 จดท าค าอธบายขอมล (Meta Data) ของขอมลสารสนเทศการเกษตร ของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ใหไดค าอธบายขอมลทครบถวนทงในเรองของประเภทของขอมล วธการไดมาของขอมล รายการขอมล การเขาถงขอมล ขอมลทน าไปใชได Available 4.4.5.4 ปรบปรงระเบยบวธการส ารวจขอมล เพอใหไดขอมลทแมนย า ถกตอง ทนเวลา เปนไปตามมาตรฐานวชาการทางดานสถต 4.4.5.5 ศกษาวเคราะหและเสนอแนะการน าเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลยอนๆ มาใชในการจดเกบและเผยแพรขอมล 4.4.6 การเผยแพรขอมลในการจดท าขอมลสารสนเทศ ไมวาจะเปนการส ามะโนหรอการส ารวจดวยตวอยาง ควรมแผนการด าเนนงานทชดเจน มก าหนดการเผยแพรทแนนอน เพอใหผใชขอมลทราบวาจะไดขอมลประเภทใด ชนดใด เพอน าไปใชประโยชน โดยตองมการเผยแพรรายละเอยดของการด าเนนงาน ไดแก ชอรายการทท าการส ารวจ รายการขอมล ระเบยบวธการส ารวจ ระยะเวลาในการ ด าเนนการ ขนตอนตางๆ ตงแต การวางแผนการลงพนทภาคสนาม การประมวลผลและการเผยแพรขอมล ค าอธบายขอมล 4.4.7 การปรบปรงระบบพยากรณ ผใชขอมลพากรณมกจะมปญหาในเรองของสถานการณทม การเปลยนแปลงไปจากภาวะปกต ท าใหคาพยากรณทมการจดท าทก 3 เดอน ไมแมนย าในความคดของผใชขอมล ทงนดวยภาวะการณในปจจบนทมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ท าใหการผลตทางการเกษตรมการเปลยนแปลงผดจากปกต รวมถงแนวคดและแนวโนมของการใชเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป การจดท าการพยากรณปรมาณการผลตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร จงควรมการปรบเปลยนโดยสรางระบบพยากรณปรมาณการผลตสนคาเกษตรขน ซงระบบดงกลาวประกอบดวยระบบยอยภายใน ดงน 4.4.7.1 ระบบพยากรณดวยแบบจ าลองทางเศรษฐมต เปนการพฒนาการพยากรณดวยแบบจ าลองทางเศรษฐมตซงเปนงานททางศนยสารสนเทศการเกษตรด าเนนการอยแลว โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรมาชวยในการพยากรณ แทนการ Run Model ทละสนคา โดยนอกจากการพฒนารปแบบจ าลองในทางเศรษฐมตแลวใหมโปรแกรมประมวลผลดานการพยากรณสนคาเกษตร โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรทม Artificial Interface แทน ในโปรแกรมพยากรณดงกลาวใหมเมนหลก ดงน ขอมลทใชในการ Run Model ทสามารถดงขอมลจากฐานขอมลของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร และปรบปรงเพมเตมแกไขขอมลตวแปร ทตองการได ขอมลจากฐานขอมลดานภมอากาศจากกรมอตนยมวทยา เชน ปรมาณน าฝน จ านวนวนทฝนตก เปนตน ขอมล ดานเศรษฐกจทเกยวของ เชน ราคาทเกษตรกรขายได ราคาน าเขา ราคาสงออก การน าเขา

49

การสงออก ราคาปจจยการผลต (ราคาน ามน ราคาปยเคม อนๆ) และสามารถเพมสถานการณทเปนปจจบน เชน คาเงนดอลลารตก ราคาน ามนสงขน วกฤตการณทางดานเศรษฐกจ นโยบายมาตรการทเกยวของ เมนการประมวลผลแยกเปน การประมวลผลเบองตนเปนผลการประมวลหรอการ Run Model จากขอมลพนฐานการประมวลผล โดยเพมสถานการณทางดานภมอากาศและสถานการณทางดานเศรษฐกจการเกษตร และสามารถดงขอมล จากระบบจดเกบและรายงานสถานการณการผลตมาใชได โดยในโปรแกรมการพยากรณตองสามารถแสดงรปแบบสมการทเหมาะสมคาทางสถตทจ าเปนได 4.4.7.2 ระบบจดเกบและรายงานขอมลสถานการณการผลต ในการจดเกบขอมลแยกเปน 2 สวน สวนแรกเปนขอมลทไดจากการส ารวจขอมลภาวะการผลตแบบเรงดวน (Rural Rapid Appraisal) ทด าเนนการโดยศนยสารสนเทศการเกษตรและส านกงานเศรษฐกจการเกษตรทเปนประจ าอยแลว ใหมการจดเกบและรายงานสถานการณผาน Web Application ทสามารถใชกบสมารทโฟนได โดยในแบบสอบถาม จะมขอมลทงทเปนตวเลข ขอความ และพกดทางภมศาสตร สวนท 2 เปนขอมลทไดจากขอมลระยะไกล ใหสามารถน าเขาขอมลระยะไกลจากภาพถายดาวเทยมทไดจากแหลงตางๆ เชน จากการแปลภาพของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรและหนวยงานอนๆ ในสวนของรายงานใหน าขอมลจากการจดเกบทง 2 วธ มาประมวลผลและแสดงผลในรปแบบของ ตวเลข ตารางกราฟ ขอความ และแผนท ทงทเปน Shape File และเปนรปภาพ 4.4.7.3 ระบบรายงานความเสยหายจากภยพบต โดยใชขอมลระยะไกลใชขอมลจากเทคโนโลยภมสารสนเทศ เชน ขอมลภาพถายดาวเทยม ขอมลจากการจดเกบดวยโดรน น ามาวเคราะหประเมนเนอทความเสยหาย สถานการณการเจรญเตบโตของพชทไดรบความเสยหาย เพอน ามาใชประกอบในการพยากรณและรายงานเตอนภย (Early Warning) โดยใหสามารถแสดงผลในรปของตวเลข Graph Shape File และรปภาพ 4.4.7.4 ระบบแสดงผลใหสามารถแสดงผลการพยากรณ สถานการณการเกดภยทางดานภมอากาศในรปของแผนทภาพถายทเปน Shape File และประมวลผลเปนตวเลขได สามารถ Link เพอแสดงในรปแผนทในเวบไซตของส านกงานเศรษฐกจการเกษตรได

50

บรรณานกรม

คณะท ำงำนดำนปจจยกำรผลตและผลผลต โครงกำรสถตขอมลและสำรสนเทศกำรเกษตร , กำรจดท ำตำรำงปจจยกำรผลตและผลผลตทำงกำรเกษตร (Input-Output Table) , ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร , พฤษภำคม 2544 ภกด ทองสม , แนวทำงกำรพฒนำและจดท ำ ตำรำงปจจยกำรผลตและผลผลตของ SMEs , 30 ก น ย ำ ย น 2556 เ ข ำ ถ ง ไ ด จ ำ ก http://www.sme.go.th/upload/mod_download/1-%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2-IO-SME.pdf วนทสบคนขอมล 8 มถนำยน 2561 อทธ พศำลวำนช, ดร." เอกสำรประกอบกำรอบรม ควำมรพนฐำนและกำรประยกตใชแบบจ ำลองเศรษฐกจมหภำคดลยภำพทวไป " (Computable General Equilibrium : CGE) , คณะเศรษฐศำสตร ม.หอกำรคำไทย , พฤษภำคม 2545 Wassily Leontief , Input-output Economics , Oxford University , 1986 https://www.britannica.com http://www.nesdb.go.th/ https://www.nobelprize.org