ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

ปรญญานพนธ ของ

วชราภรณ ศรผา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ�อเปนสวนหน�งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

ตลาคม 2554

ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

ปรญญานพนธ ของ

วชราภรณ ศรผา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ�อเปนสวนหน�งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

ตลาคม 2554 ลขสทธ6เปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

บทคดยอ ของ

วชราภรณ ศรผา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ�อเปนสวนหน�งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

ตลาคม 2554

วชราภรณ ศรผา. (2554). ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเพ�อพฒนาทกษะ

การแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษา ปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการ ควบคม: รองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต, รองศาสตราจารยนภา ศรไพโรจน. การศกษาการวจยคร >งน > มจดมงหมายเพ�อศกษาและเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น กลมตวอยางเปนนกเรยนชายและหญง อายระหวาง 5 – 6 ป ท�กาลงศกษาช >นอนบาลปท� 2 โรงเรยนอนบาลราษไศล จงหวดศรสะเกษ ภาคเรยนท� 2 ปการศกษา 2552 จานวน 15 คน ซ�งไดมาจากการสมตวอยาง 2 ข >นตอน (Two-Stage Random Sampling) โดยการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ใชเวลาในการทดลองจานวน 8 สปดาหๆ ละ 3 วนๆละ 40 นาท รวมท >งส >น 24 คร >ง เคร�องมอท�ใชในการทดลองคร >งน > คอแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นและแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ซ�งมคาความเช�อม�นเทากบ .90 สถตท�ใชในการวเคราะหขอมลคอ คาเฉล�ย ความเบ�ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบสมมตฐานโดยใช โดยใชสตร t-test for Dependent Sample ผลการวจยพบวา 1. เดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น มทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองสงข >นทกดานท >งดานการต >งคาถาม ดานการสารวจ และดานการเผยแพรความร 2. เดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการแสวงหา

ความรดวยตนเองสงข >น อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01

THE RESULT OF LOCAL CULTURAL FIELD TRIPS ACTIVITIES TO DEVELOP YOUNG CHILDREN’S SELF KNOWLEDGE INQUIRY SKILLS

AN ABSTRACT BY

WACHIRAPORN SRIPHA

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education Degree in Early Childhood Education

at Srinakharinwirot University October 2011

Wachiraporn Sripha. (2011). The Result of Local Cultural Field Trips Activities to Develop

Young Children’s Self Knowledge Inquiry Skills. Master Thesis. M.Ed.( Early Childhood Education). Bankok : Graduate School. Srinakharinwirot University. Advisor Committees : Assoc. Prof. Dr.Yawvapa Tajagupta, Assoc. Prof. Nipa Sripairot. The purposes of this research were to study and compare young children’s knowledge inquiry skills obtained local cultural field trips. The sample used in study were 5 – 6 years old children who studied in kindergarten 2 at Rasrisalai Kindergarten School in Sisaket Provice, in the second semester of the academic year 2009. The two – stage random sampling was used to select 15 sample children for local cultural field trips. The experiment was carried out by researcher for 8 excutive weeks, 3 day, a week and 40 minutes per day, totally 24 times. The instruments use in this study were Local Cultural Field Trips Lesson Plan and Young Children and the self Knowledge Inquiry Skills Test. The reliability of the test form was .90. The statistics used in this study were mean and standard deviation. The t – test for dependent samples was used to test hypothesis: The results of this study revealed that : 1. Young children’s self knowledge inquiry skills obtained local cultural field trips scores was at high level in all aspects : Questioning , Exploring and Expanding khowledge aspects. 2. Young children’s self knowledge inquiry skills had increased significantly higher at .01 level.

ปรญญานพนธ เร�อง

ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

ของ วชราภรณ ศรผา

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหน�งของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

................................................................. คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล)

วนท� ...... เดอน ตลาคม พ.ศ. 2554

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา .................................................. ประธาน .............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต) (รองศาสตราจารย ดร.กลยา ตนตผลาชวะ)

.................................................. กรรมการ ............................................. กรรมการ (รองศาสตราจารยนภา ศรไพโรจน) (รองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต) ............................................. กรรมการ (รองศาสตราจารยนภา ศรไพโรจน) ............................................. กรรมการ (อาจารย ดร.สจนดา ขจรรงศลป)

ปรญญานพนธฉบบน Oไดรบทนการสนบสนนการวจย จาก

งบประมาณแผนดนประจาปงบประมาณ 2553

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบน >สาเรจไดดวยดดวยความกรณาอยางสงจาก รองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต ประธานควบคมปรญญานพนธ และรองศาสตราจารย นภา ศรไพโรจน ท�ใหคาแนะนา ขอคดเหนและตรวจแกไขขอบกพรองตางๆดวยความเอาใจใส เปนอยางดมาโดยตลอด ผ วจยรสกซาบซ >งในความกรณาเปนอยางย�ง จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน > ขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.กลยา ตนตผลาชวะ และอาจารย ดร.สจนดา ขจรรงศลป ท�กรณาเปนกรรมการในการสอบปากเปลาปรญญานพนธ ท�กรณาใหคาแนะนาเพ�มเตม ทาใหปรญญานพนธฉบบน >สมบรณย�งข >น ขอกราบขอบพระคณ อาจารยกอบกมล ทบบณฑต ศกษานเทศกชานาญการพเศษ อาจารยดร.กาญจนา ทอแกว รองคณะบดคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ผ ชวยศาสตราจารยบญญาพร อนากล อาจารยโรงเรยนสาธต มศว (ฝายประถม) มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ผชวยศาสตราจารย ดร.พฒนานสรณ สถาพรวงศ อาจารยประจาภาควชาจตวทยามหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารยอญชล ไสยวรรณ อาจารยประจาภาควชาการศกษาปฐมวย มหาวทยาลยราชภฏราชภฏพระนครและอาจารย ดร.วรนารถ รกสกลไทย ผ อานวยการโรงเรยนเกษมพทยา แผนกอนบาล ท�กรณาเปนผ เช�ยวชาญ ใหคาแนะนาตรวจแกไขขอบกพรองตางๆของแผนการสอนและแบบทดสอบ ท�ใชในการวจยคร >งน >ใหมคณภาพ ขอกราบขอบพระคณ คณาจารยประจาภาควชาการศกษาปฐมวยทกทานท�ไดกรณาใหการอบรมส�งสอน ประสทธ6ประสาทวชาความร ทกษะ และประสบการณท�ดและมคณคาย�งแกผ วจย ขอกราบขอบพระคณผ อานวยการโรงเรยนอนบาลราศไศล คณะครอนบาล และขอบคณนกเรยนอนบาลปท� 2 โรงเรยนอนบาลราศไศล สงกดสานกงานเขตพ >นท�การศกษาศรสะเกษ เขต 2 ท�กรณาใหการสนบสนน และอานวยความสะดวกในการวจยคร >งน > ขอกราบขอบพระคณ คณพอเพชรไทย – คณแมประยร ศรผา ทกคนในครอบครว นางสาวอาภารตน ผลาวรรณ และเพ�อน ๆ นสต ปรญญาโทสาขาวชาการศกษาปฐมวย รนท� 25 ท�ใหความชวยเหลอและเปนกาลงใจท�ดมาโดยตลอดคณคาและประโยชนของปรญญานพนธฉบบน >ขอมอบเปนเคร�องบชา พระคณบดา มารดา ท�ไดอบรมเล >ยงดใหโอกาสทางการศกษาแกผ วจย และพระคณคณาจารยทกทานท�ไดประสทธ6ประสาทความรแกผ วจย ทาใหผ วจยไดรบประสบการณอนทรงคณคาย�ง

วชราภรณ ศรผา

สารบญ

บทท� หนา 1 บทนา……………………………………………………………………………. 1 ภมหลง……………………………...……………………………………….. 1 ความมงหมายของการวจย...................................................................... 3 ความสาคญของการวจย...............................................……….……….... 3 ขอบเขตของการวจย......................................................…….…………... 3 ประชากรท�ใชในการวจย..........................................……….…………..… 3 กลมตวอยางท�ใชในการวจย.....................................……….…………..… 4 ตวแปรท�ศกษา........................................................................................ 4 นยามศพทเฉพาะ...................................................……….…………..…. 4 กรอบแนวคดในการวจย.......................................................…………..… 6 สมมตฐานในการวจย.............................................................................. 6 2 เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ................................................................ 7 เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง…... 8 ความหมายของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง……..………...…. 8 ความสาคญของการใหผ เรยนแสวงหาความรดวยตนเอง……………… 9 ทฤษฎท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง…………….. 10 ลกษณะของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย…….. 12 ทกษะท�สาคญในการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง........ 16 แนวทางการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง……….....….. 18 งานวจยท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง………....… 20 เอกสารงานวจยท�เก�ยวของกบการจดกจกรรมทศนศกษา……………….…. 22 ความเปนมาของกจกรรมทศนศกษา…………………………..……….. 22 ความหมายของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย…..…….. 23 ความสาคญของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย…..…….. 24 ประเภทของการจดกจกรรมทศนศกษา……………………………..…... 24

สารบญ (ตอ)

บทท� หนา 2 (ตอ) คณคาของการจดกจกรรมทศนศกษาเพ�อพฒนาการเรยนร……………. 28 จดมงหมายของการจดกจกรรมทศนศกษา……………….………..…... 29 ขอควรระวงจากการเรยนรนอกสถานท�………………………….……… 29 งานวจยท�เก�ยวกบของกจกรรมทศนศกษา……..………………………. 30 เอกสารงานวจยท�เก�ยวของกบวฒนธรรมทองถ�นจงหวดศรสะเกษ...………. 32 สภาพท�วไปของจงหวดศรสะเกษ……………………………………..…. 32 สภาพท�วไป สงคมและวฒนธรรมของอาเภอราษไศล…………………...35 ความหมายของวฒนธรรม…………………….…………….…..……… 50 ประเภทของวฒนธรรม…………………………………………………. 54 ความหมายของวฒนธรรมทองถ�น……………………………...……… 56 งานวจยท�เก�ยวของกบวฒนธรรมทองถ�น………………………………. 59 3 วธดาเนนการวจย………………………...................................................... 61 การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง……....................................... 61 ประชากร...............................................................…………..….……… 61 กลมตวอยาง.......................................................................................... 61 เคร�องมอท�ใชในการวจย.......................................................................... 61 การสรางและการหาคณภาพของเคร�องมอท�ใชในการวจย........................... 62 แบบแผนการทดลองและวธดาเนนการทดลอง……………..………………. 65 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………..……………… 69 การวเคราะหขอมลและสถตท�ใชในการวเคราะหขอมล……….……………. 69 4 ผลการวเคราะหขอมล…………………………………………………………. 73 สญลกษณท�ใชในการวเคราะหขอมล………………………….…………… 73 การวเคราะหขอมล…………………………………………….……………. 73

สารบญ (ตอ)

บทท� หนา 4 (ตอ) ผลการวเคราะหขอมล………………………………………….…………… 73 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ………………………………..…………… 81 ความมงหมายของการวจย…………………………………………………. 81 สมมตฐานในการวจย…………..……………………….………………….. 81 ขอบเขตของการวจย…………………………………….………………….. 81 เคร�องมอท�ใชในการวจย……………………………………………..……… 82 วธการดาเนนการวจย……………..…………………………………………. 82 การวเคราะหขอมล………………………………………………………..… 83 สรปผลการวจย………………………………………….………………..…. 83 อภปรายผล…………………………………….……………....................... 83 ขอสงเกตท�ไดรบจากการวจย…………………..……………………………. 90 ขอเสนอแนะในการนาไปใช…………………………………………………. 90 ขอเสนอแนะในการทางานวจยคร >งตอไป……………………………………. 91 บรรณานกรม…..………………………………………………………………………… 92 ภาคผนวก...…….……………………………………………………………………….. 101 ภาคผนวก ก…………..………………………………………………………......... 102 ภาคผนวก ข………....…………………………………….…………………….......115 ภาคผนวก ค………...……………………………………….…………………........124 ภาคผนวก ง………...……………………………………….…………………........ 127 ประวตยอผวจย.. ....................................................................................................133

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 แสดงกรอบแนวคดเปาหมายการเรยนรวฒนธรรม………………..…………….…….. 57 2 แบบแผนการทดลอง………………………………………………..………………… 66 3 กาหนดการจดกจกรรมในการทดลอง………….………………………….…………… 66 4 คาสถตแสดงคาเฉล�ยและความเบ�ยงเบนมาตรฐานของคะแนนทกษะ การแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนการทดลองท�ไดรบ การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น.......……………………………………. 74 5 คาสถตแสดงระดบการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ของเดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ..........................……..... 75 6 การเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเชงคณภาพ กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ........................……........ 76 7 คาดชนความเท�ยงตรงเชงเน >อหาของแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย......................................................................……....... 125 8 คา ∑X คา ∑Y คา 2

X∑ คา 2

Y∑ คา YX∑ เพ�อหาความสมพนธของ ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยใชสมประสทธ6สหสมพนธ ของเพยรสน (Pearson)...........................................................................……....... 125 9 คาความยากงาย (PE) และคาอานาจจาแนก (D) ของแบบทดสอบทกษะ การแสวงหาความรของเดกปฐมวย.............................................................……..... 126

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย……………………………………………………………… 6 2 แผนท�แสดงขอบเขตและภมประเทศของพ >นท�ศกษา จงหวดศรสะเกษ……………… 33 3 แผนท�แสดงขอบเขตของพ >นท�ศกษาอาเภอราศไศล.......................................…….. 36 4 กราฟแสดงการเปรยบเทยบผลของทกษะการแสวงหาความรดวย ตนเองของเดกปฐมวย……………………………………………………………….. 76

1

บทท� 1 บทนา

ภมหลง หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 (กระทรวงศกษาธการ. 2546 : 17) มแนวคดวาเดกทกคนควรไดรบการอบรมเล 1ยงดและสงเสรมพฒนาการ ตลอดจนการเรยนรอยางเหมาะสมเพ5อใหเดกมโอกาสพฒนาตนเองตามลาดบข 1นของพฒนาการทกดานอยางสมดลและเตมตามศกยภาพ ซ5งมกระบวนการท5สงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาการท5ครอบคลมเดกปฐมวยทกประเภท ยดหลกการใหการศกษาท5เนนเดกเปนสาคญ โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลและวถชวตของเดกตามบรบทของชมชน สงคม และวฒนธรรมไทย พฒนาเดกโดยองครวมผานการเลนและการจดกจกรรมท5เหมาะสมกบวย จดประสบการณการเรยนรใหสามารถดารงชวตประจาวนไดอยางมคณภาพและมความสข ซ5งการจดการศกษาท5จะทาใหผ เรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองซ5งสอดคลองกบหลกสตรการศกษาข 1นพ 1นฐาน พทธศกราช 2544 (กระทรวงศกษาธการ. 2544 : 5 ) ท5เนนใหผ เรยนมการสรางองคความรดวยตนเองโดยควรคานงถงธรรมชาตท5แตกตางกนของผ เรยน ท 1งดานวยวฒ ภาวะ ความตองการ ความถนด ความสนใจ และวธการเรยนร รวมท 1งมการดาเนนชวตและส5งแวดลอมท5แตกตางกน ซ5งส5งตาง ๆ ดงกลาวมาแลว ลวนมผลกระทาตอการเรยนร ของผ เรยนท 1งส 1น ดงน 1น การจดกระบวนการเรยนรสรางองคความรโดยผ เรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน การจดกจกรรมมความสขในการเรยนร เกดการเรยนรอยางมความหมาย และจะนาไปสการคนควาหาความรดวยตนเองตลอดชวตในท5สด แตท 1งน 1 ครหรอผ สอนมไดมความสาคญนอยลง แตยงมความสาคญอยางมาก เพราะเปนการจดกระบวนการเรยนรท5ใหความสาคญหรอประโยชนสงสดท5ผ เรยนพงไดรบตามสทธข 1นพ 1นฐาน ผบรหารสถานศกษา คร ผปกครอง พอแม และผ มสวนเก5ยวของ จาเปนตองชวยกนคดสรางสรรค จดสภาพแวดลอมใหเอ 1อตอการเรยนรใหแกผ เรยน ใหเขาไดรจกตนเอง คนพบองคความรดวยตนเอง เพ5อใหผ เรยนไดใชสตปญญาดานการคดวเคราะห สงเคราะห สรางสรรค ตดสนใจ และแกปญหา เนนสาระความรท5มความหมายตอตนเอง รวมท 1งเกดทกษะในการเรยนรท5มหลากหลายวธ เชน การคนควา อภปราย ถกเถยง ลงมอปฏบตจรง ท 1งคนเดยวและเปนกลม ซ5งจะกอใหเกดการเรยนรท5จะรวมมอชวยเหลอซ5งกนและกนอยรวมกนไดอยางมความสข การจดกระบวนการเรยนรท5สงเสรมการเรยนรเชนน 1 เปนการใหความสาคญและกอใหเกดประโยชนสงสดแกผ เรยนโดยผ เรยนจะไดรบประสบการณตรงท 1งดานความร ทกษะ คณธรรม จรยธรรม และ คานยม (ปทมา จราภรณ. 2546 : 6 – 7)

2

การแสวงหาความรเร5มตนจากความรสกของบคคล รสกเก5ยวกบความสงสย เม5อคนๆหน5งรสกสงสยเก5ยวกบส5งตางๆ ทางานอยางไร ความสงสยสงผลใหเขาเปดเร5องราวเพ5อคนหา การแกไขหรอปรบปรง เพ5อแกไขหรอคนหาทาใหเหนวาจะตองเอาความรท5มอยมาประยกต ทาใหนกแสวงหาความรหลายคนนาความรเดมมาพฒนาใหเปนระบบเก5ยวกบแนวทางของวงจรปญหาท5ตองแกไขใหม ส5งท5เปนความสงสยกอใหเกดการสรางส5งใหมบนความเช5อหรอความรท5มอยเดม แตความสงสยท5มาจากการบงคบเพ5อใหคนหาจะกอใหเกดผลเสยมากกวา ดงน 1นความสงสยจงนาไปสการคนหาและแกไข ปรบปรง โดยนาความรเดมมาพฒนาใหเปนความรใหมแตความสงสยท5มาจากการบงคบจะสงผลเสยตอกระบวนการแสวงหาความร (อญชล ไสยวรรณ. 2548: 22) การแสวงหาความรจงเปนทกษะสาคญตอผ เรยน ซ5งควรสงเสรมและกระตนใหผ เรยนมความกระตอรอรนและต5นตวอยตลอดเวลากบส5งท5อยรอบตวกระตอรอรนตอการเปล5ยนแปลงท5เกดข 1นเพ5อจะปรบตวเองใหทนตอเหตการณท5เปล5ยนแปลงไปเพ5อใหสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข เปนกระบวนการเรยนรท5มประสทธภาพทาใหผ เรยนเกดการเรยนรท5แทจรง มความสขและภาคภมใจในตนเอง สอดคลองกบความเช5อท5วาทกคนมศกยภาพในการเรยนรและการเรยนรมใชถกสอนอยตลอดเวลา ควรใหผ เรยนไดใชกระบวนการเรยนรในการเรยนรดวยตนเอง จากการซกถาม พดคย คดหาเหตผล (สปปนนท เกตทต. 2541: 5 – 7) การเรยนรเปนกระบวนการท5เกดข 1นภายในตวบคคล บคคลเปนผสรางความร จากความสมพนธระหวางส5งท5พบเหนกบความรความเขาใจท5มอยเดมเปนโครงสรางทางปญญาในแตละบคคล (วฒนาพร ระงบทกข. 2545: 54) ซ5งทกษะดงกลาวเปนทกษะท5สาคญและควรสงเสรมใหเกดข 1นในเดกปฐมวย การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น เปนการจดการศกษานอกหองเรยนเก5ยวกบวฒนธรรมทองถ5นท5จะกระตนใหเดกเกดการเรยนร ซ5งเพยเจท (Piaget) กลาววาการเรยนรส5งท5เปนนามธรรมของเดกจะเกดข 1นเองอยางงายดาย ถาเดกไดมโอกาสสมผสหรอพบเหนส5งเหลาน 1นจรง (เกยรตวรรณ อมาตยกล. 2534 : 19 ; อางองจาก Piaget. n.d.) การทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นจงเปนกจกรรมหน5งท5เดกจะมโอกาสไดเรยนรจากการสมผสและเปนบทเรยนท5สนก แปลกใหม จงใจใหตดตาม และทาใหอยากคนควาศกษาหาความรเพ5มเตมจากส5งใหม ๆ ท5นาสนใจ รจกคดและพฒนาความคดจากความรท5ไดรบ สามารถถายทอดความรใหผ อ5นไดรบทราบเดกจะไดพฒนาความสามารถของตนเองตามศกยภาพพฒนาองครวมของความเปนมนษยทกดาน ไดแก สตปญญา รางกาย อารมณ จตใจ สงคม ตลอดจนบคลกภาพ (กระทรวงศกษาธการ. 2545 : 32-34) การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น เปนการสอนวธหน5งท5จะสงเสรมใหเดกเขาใจวฒนธรรมทองถ5นท5ตนอาศยและเปนปลกฝงการรกวฒนธรรมทองถ5นของตน นอกจากน 1กจกรรมทศศกษาวฒนธรรมทองถ5นยงเปนกจกรรมท5สามารถพฒนาทกษะการแสวงหาความรอยางหน5งท5ครสามารถปรบใหเหมาะสมกบ

3

สภาพแวดลอมและความพรอมของเดกได กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นเปนกจกรรมท5ทาใหเดกมแรงจงใจในการคด สารวจ การแสวงหาความร โดยเดกปฐมวยจะสรางความรผานการแสวงหาความรดวยตนเอง โดยบทบาทครจะตองสนใจตอการถามคาถามของเดก จดเตรยมกจกรรม รวมสนทนากบเดก รบฟงเดกพด ใหโอกาสเดกไดปฏบตกจกรรมโดยออกไปศกษาและสารวจวฒนธรรมทองถ5นของตนเอง และใหโอกาสเดกประเมนผลงานของตนเองเพ5อสรปความเขาใจของตน โดยจดกจกรรมโดยยดเดกเปนศนยกลางเพ5อใหเดกแสวงหาความรโดยการสารวจ สบคน ไดทาการทดลอง จนกระท5งสรางความรความเขาใจดวยตนเอง ดวยเหตผลดงกลาวผ วจยจงสนใจท5จะศกษาผลของการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นเพ5อพฒนาทกษะการคดแสวงหาความรของเดกปฐมวย ท 1งน 1ผลจากการศกษา ท5ไดดาเนนการวจยอยางเปนระบบจะเปนแนวทางใหครและผ ท5เก5ยวของกบการจดการศกษาสาหรบเดกปฐมวย นาไปเปนแนวทางปรบใชในการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นใหเกดความเหมาะสมกบเดกปฐมวยตอไป ความมงหมายของการวจย 1. เพ5อศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท5ไดจากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น 2. เพ5อเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น

ความสาคญของการวจย ผลการวจยในคร 1งน 1จะชวยใหผ วจยและผ ท5สนใจไดรบประโยชนและแนวทางในการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นเพ5อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยและพฒนาการสอนใหเหมาะสมกบเดกปฐมวยตอไป ขอบเขตของการวจย ประชากรท�ใชในการวจย

ประชากรท5ใชในการวจยคร 1งน 1เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5 - 6 ป ท5กาลงศกษาอยช 1นอนบาลปท5 2 ภาคเรยนท5 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ 1นท5การศกษาศรสะเกษ เขต 2 จานวน 2 หองเรยน นกเรยนมจานวนท 1งหมด 82 คน

4

กลมตวอยางท�ใชในการวจย กลมตวอยางท5ใชในการวจยคร 1งน 1เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5-6 ป ท5กาลงศกษาอยช 1นอนบาลปท5 2 ภาคเรยนท5 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ 1นท5การศกษาศรสะเกษ เขต 2 โดยใชวธการสมตวอยาง 2 ข 1นตอน (Two-Stage Random Sampling) โดยมข 1นตอนการสมดงน 1 ข 1นตอนท5 1 เลอกนกเรยนจากการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling)โดยใชหองเรยนเปนหนวยการสมจากการจบฉลาก 1 หองเรยนจานวนนกเรยน 42 คน ข 1นตอนท5 2 สารวจนกเรยนท5มผปกครองใหความรวมมอในหองน 1 ซ5งมจานวน 36 คน จากน 1นสมนกเรยนท5ใหความรวมมอมาจานวน 15 คนจากการจบสลาก ตวแปรท�ศกษา

1. ตวแปรอสระ ไดแก การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น 2. ตวแปรตาม ไดแก ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง นยามศพทเฉพาะ

1. เดกปฐมวย หมายถง เดกนกเรยนชาย - หญง อาย 5 – 6 ป ท5กาลงศกษาอยช 1นอนบาลปท5 2 ภาคเรยนท5 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ 1นท5การศกษาศรสะเกษ เขต 2 จงหวดศรสะเกษ 2. ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย หมายถง การแสดงออกของผ เรยนในการคนควาหาความรดวยตนเองจากการต 1งคาถาม สงเกต สารวจ คนควา จากแหลงความรตางๆ ท 1งในและนอกหองเรยน และสามารถสรางองคความรดวยตนเองของเดกปฐมวยได ในการวจยในคร 1งน 1 ผ วจย กาหนดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ออกเปน 3 ลกษณะ คอ 2.1 การต 1งคาถาม หมายถง ความสามารถในการถามหรอพดเก5ยวกบวตถ ส5งมชวตและสถานการณท5เกดข 1นเพ5อหาคาตอบในส5งท5อยากร 2.2 การสารวจ หมายถง ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร5องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย 2.3 การสรปผลและเผยแพรความร หมายถง ความสามารถในการนาขอมลท5สารวจมาจดระบบขอมลเพ5อสรางความเขาใจและนาเสนอการดาเนนการสารวจเพ5อใหผ อ5นเขาใจโดยการพดอธบายภาพวาด

5

ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยในงานวจยน 1 วดไดจากแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนแบบทดสอบภาคปฏบต (Performance test) มวธการประเมนโดยใชขอคาถาม หรอ MEQ (Modified Essay Question) เปนการประเมนโดยครจะใชกรณศกษาตามลาดบเหตการณแลวถามเดกเปนระยะ ๆ โดยใชสถานการณท5เปนเง5อนไข (Conditional Situation) และถามคาถามท5กระต นใหเดกแสดงความสามารถตามวตถประสงคของการทดสอบท5ต 1งไว แบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท5ผ วจยสรางข 1นเปนแบบทดสอบคขนาน มจานวน 2 ชดแตละชด ม 3 ขอคาถาม แบงเปน 4 ข 1นตอน ซ5งเปนเร5องราวท5มความตอเน5องกนโดยใหเดกตอบเชงปฏบตการณวตถประสงคของการทดสอบท5ต 1งไว ใชทดสอบกอนเรยน 1 ชด และทดสอบหลงเรยน 1 ชด 3. การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น หมายถง การจดกจกรรมใหเดกไดทศนศกษานอกหองเรยนและนอกโรงเรยนเก5ยวกบวฒนธรรมทองถ5นจงหวดศรสะเกษโดยเปนการศกษาเก5ยวของกบวถการดาเนนชวตของผ คนในทองถ5น สถานท5สาคญ บคคลสาคญ วถชวต อาหารประจาทองถ5น และภมปญญาทองถ5น ซ5งประกอบดวย เน 1อหา หลกดงน 1 3.1 สถานท5สาคญ หมายถง พ 1นท5ส5งปลกสรางท5สาคญ ซ5งเปนแหลงทองเท5ยวทางวฒนธรรม ประกอบดวย แหลงโบราณคด สถานท5สาคญทางศาสนา และสถานท5สาคญทางประวตศาสตร 3.2 บคคลสาคญ หมายถง ผ มช5อเสยง ท5ไดประกอบคณงามความดอนเกดประโยชนตอทองถ5น หรอประเทศชาต จนเปนท5ยอมรบนบถอจากผคนท5วไป ประกอบดวย บคคลสาคญดานศลปวฒนธรรม ผ นาทองถ5น และปราชญชาวบาน 3.3 วถชวต หมายถง วถการดาเนนชวตของคนในสงคม ประกอบดวย ประเพณทองถ5น การละเลนพ 1นบาน ตานาน / นทาน 3.4 อาหารประจาทองถ5น หมายถง ส5งท5ประชาชนในทองถ5นนยมบรโภคมาเปนเวลาตอเน5องต 1งแตอดตจนถงปจจบน ประกอบดวย อาหารคาว อาหารหวาน การถนอมอาหาร ผก และผลไมพ 1นบาน 3.5 ภมปญญาทองถ5น หมายถง ความสามารถของบคคลหรอชมชนในการใชพ 1นความรสรางสรรคงานเพ5อพฒนาและดารงชวตของคนในทองถ5น ความรดงกลาวเปนความรท5นามาปฏบต มผลผลตเปนรปธรรม เปนความรท5มความสาคญในการดารงชวตของคนในทองถ5นประกอบดวย ภมปญญาดานหตถกรรม เคร5องนงหม การเกษตร สขภาพอนามย และดานเทคโนโลยพ 1นบาน

6

ข 1นตอนของการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น ประกอบดวย 3 ข 1นตอน ดงน 1 1. ข 1นการต 1งคาถาม 2. ข 1นการสารวจ 3. ข 1นสรปผลและเผยแพรความร กรอบแนวคดในการวจย การศกษาคนควาคร 1งน 1 ผ วจยศกษาแนวคดทฤษฎ งานวจย และนามาสงเคราะหเปนกรอบแนวคดในการศกษาคนควา โดยศกษางานวจยท5มงสงเสรมทกษะแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท5ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5น การจดกจกรรมทศศกษาวฒนธรรมทองถ5นน 1 เปนการนาเดกไปศกษานอกหองเรยนและนอกโรงเรยนเก5ยวกบวฒนธรรมทองถ5นของจงหวด ศรสะเกษ ทาใหเดกไดเกดการเรยนรจากการปฏบตจรง โดยใชแนวคดทางทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง (Constructivism) ของไวกอตสก 1(Vygotsky) ทฤษฎการสรางความรดวยตนเองโดยการสรางสรรคช 1นงาน (Constructionnism) ของเพยเจท (Piaget) ในเร5องพฒนาการทางสตปญญาโดยการจดการเรยนรท5เนนผ เรยนเปนสาคญ โดยแบงทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย 3 ลกษณะ โดยกาหนดกรอบแนวคดในการศกษาคนควาเร5อง ผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นเพ5อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ดงน 1

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย สมมตฐานในการวจย เดกปฐมวยท5ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ5นมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองสงข 1น

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเอง

1. การต 1งคาถาม

2. การสารวจ 3. การสรปผลและเผยแพรความร

การจดกจกรรมทศนศกษา วฒนธรรมทองถ�น

1. ข 1นการต 1งคาถาม 2. ข 1นการสารวจ 3. ข 1นสรปผลและเผยแพรความร

7

บทท� 2

เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ

ในการวจยคร �งน � ผ วจยไดศกษาเอกสารและงานวจยท เก ยวของและไดนาเสนอตามหวขอตอไปน �

1. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

1.1 ความหมายของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

1.2 ความสาคญของการใหผ เรยนแสวงหาความรดวยตนเอง

1.3 ทฤษฎท เก ยวของกบทกษะการแสวงหาความร

1.4 ลกษณะของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

1.5 ทกษะท สาคญในการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

1.6 แนวทางการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

1.7 งานวจยท เก ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

2. เอกสารงานวจยท เก ยวของกบการจดกจกรรมทศนศกษา

2.1 ความเปนมาของกจกรรมทศนศกษา

2.2 ความหมายของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย

2.3 ความสาคญของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย

2.4 ประเภทของการจดกจกรรมทศนศกษา

2.5 คณคาของการจดกจกรรมทศนศกษาเพ อพฒนาการเรยนร

2.6 จดมงหมายของการจดกจกรรมทศนศกษา

2.7 ขอควรระวงจากการเรยนรนอกสถานท

2.8 งานวจยท เก ยวกบของกจกรรมทศนศกษา

8

3. เอกสารงานวจยท เก ยวของกบวฒนธรรมทองถ น

3.1 สภาพท วไปของจงหวดศรสะเกษ

3.2 สภาพท วไป สงคมและวฒนธรรมของอาเภอราษไศล

3.3 ความหมายของวฒนธรรม

3.4 ประเภทของวฒนธรรม

3.5 ความหมายของวฒนธรรมทองถ น

3.6 งานวจยท เก ยวของกบวฒนธรรมทองถ น

1. เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

1.1 ความหมายของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

นกการศกษาหลายทานใหความหมายของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ดงน �

สวฒน มทธเมทธา (2522: 88) กลาววา ทกษะการแสวงหาความร หมายถง การท ผ เรยนมนสยในการคนควาหาความรดวยตนเอง รจกใชความรในเร องน �นๆ รจกสรปใหคาอธบายจากการหาความร และสามารถเขาใจหลกการตางๆ พรอมท �งประเมนผลความร ความเขาใจ การใชความคดและหลกการน �นๆ ได

วาร ถระจตร (2534: 100) กลาววา ทกษะการแสวงหาความร เปนความสามารถในการเสาะแสวงหาความรดวยตนเอง ตลอดจนการคนควาขอมลจากหลายแหลง ซ งควรฝกใหเกดเปนนสยในการทางาน การเสาะแสวงหาความรตองอาศยขอมลตางๆ และแนวทางในการแสวงหาความร คอ การสงเกต หาคาตอบ และเขยนบทความ เปนตน

วโรจน วฒนานมตกล (2540: 17) กลาววา ทกษะการแสวงหาความร หมายถง การแสดงออกของผ เรยนในการศกษาคนควาหาความรดวยการกาหนดประเดนคนควา การคาดเดาผลการเลอกวธการในการคนควาและดาเนนการไดอยางเหมาะสม รวมถงการวเคราะหและสรปผลการคนควาท ไดมา

ศรพร หงสพนธ (2542: 8) กลาววาทกษะการแสวงหาความร หมายถง การท นกเรยนมนสยในการคนควาหาความรดวยตนเอง รจกใชความรในเร องน �นๆ รจกสรปใหคาอธบายจากการหา

9

ความรและความสามารถเขาใจหลกการตางๆ พรอมท �งประเมนผลความรความเขาใจ และการใชความคดหลกการน �นเปนส งจาเปนของการเรยนร

พจนา ทรพยสมาน (2549: 3) กลาววา ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองการท ผ เรยนสรางความรของตนเองจากการคดและปฏบตตามลาดบข �น เพ อวเคราะห ความสาคญ ความจาเปนของส งท จะเรยนร วางแผนกาหนดขอบเขตวธเรยนร ลงมอเรยนรตามแผน นาเสนอขอมลท ไดจากการเรยนร วเคราะหอภปรายสรปความร ขอคดแนวทางการปฏบต จดทาผลงานรายงานการเรยนรและวธการเรยนรของตนในรปแบบตางๆ ตามความสนใจ

จากความหมายดงกลาวขางตน พอสรปไดวา ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองหมายถง ความสามารถในการคนควาหาความรจากแหลงความรตางๆ เพ อใหไดมาซ งความรใหมท เพ มเตมจากความรและประสบการณเดม ตามความสนใจหรอความตองการของตนเอง โดยวธการคนควาหาความรน �นมการดาเนนการอยางเปนระบบตามแผนงานท วางไวกอนลวงหนา เร มต �งแตการกาหนดประเดนหวขอคนควา การคาดเดาผลท จะไดจากการคนควา การเลอกวธการคนควาและการดาเนนการแลวนาขอมลท ไดจากการคนความาวเคราะหและสรปเปนความรใหมท ไดรบ

1.2 ความสาคญของการใหผเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง

นกการศกษาหลายทานกลาวถงความสาคญของการใหผ เรยนแสวงหาความรดวยตนเอง ดงน �

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2542: 20) กลาวถงความสาคญของการใหผ เรยนแสวงหาความรดวยตนเองไววากระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผ เรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต เตมตามศกยภาพและกาหนดแนวการจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานท เก ยวของดาเนนการ ดงน �

1. จดเน �อหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผ เรยนโดยคานงความแตกตางระหวางบคคล

2. ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความรมาใชเพ อปองกนและแกไขปญหา

3. จดกจกรรมใหผ เรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบต ใหทาไดคดเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเน อง

4. จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกนรวมท �งปลกฝงคณธรรม จรยธรรม คานยมท ดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา

10

5. สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม ส อการเรยนและอานวยความสะดวกเพ อใหนกเรยนเกดการเรยนรและมความรอบรรวมท �งสามารถใชการวจยเปนสวนหน งของกระบวนการเรยนร ท �งน �ผสอนและผ เรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากส อการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตางๆ

6. จดการเรยนรใหเกดข �นไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา มารดา ผปกครองและบคคลในชมชนทกฝายเพ อรวมกนพฒนาผ เรยนตามศกยภาพ

พจนา ทรพยสมาน (2549 : 2) กลาววา การเรยนรท ผ เรยนแสวงหาและคนพบความรดวยตนเอง หมายถง การท ผ เรยนใชกระบวนการเรยนรสรางความรของตนเองจากการคดและปฏบตจรงตามลาดบข �น เพ อวเคราะหความสาคญของส งท จะเรยนร วางแผนกาหนดขอบเขตวธการเรยนร ลงมอเรยนรตามแผน นาเสนอขอมลท ไดจากการเรยนร วเคราะหอภปรายสรปความร ขอคดแนวทางการปฏบต จดทาผลงานรายงานผลการเรยนรของตนในรปแบบตางๆ ตามความถนดความสนใจ

จากท กลาวมาขางตนสรปไดวา ความสาคญของการใหผ เรยนแสวงหาความรดวยตนเอง เปนหนาท โดยตรงของผสอนและบคลากรทางการศกษาท ตองศกษาเรยนร เพ อใหเกดความรความเขาใจ มทกษะการปฏบตการปฏบตสามารถจดกระบวนการเรยนรหรอสงเสรมการจดกระบวนการเรยนรใหผ เรยนรจากการคดปฏบตจรงเพ อคนพบความรดวยตนเองเกดการเรยนรท แทจรงมพฒนาการรอบดานมความสขและภาคภมใจในตนเองตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษา พ.ศ.2542

1.3 ทฤษฎท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความร

พจนา ทรพยสมาน (2549 : 5 – 8) กลาวถงทฤษฎท เก ยวของกบทกษะการแสวงหาความร ดงน � จากแนวคดของการจดการเรยนรโดยใหผ เรยนแสวงหาและคนพบความรดวยตนเองท เนนผ เ รยนเปนสาคญซ งยดหลกการจดการเ รยนรตามแนวทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง (Constructivism) ทฤษฎการสรางความรดวยตนเองโดยการสรางสรรคช �นงาน (Constructionism) และทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) ดงน �

1. ทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง (Constructivism)

เปนทฤษฎท มพ �นฐานมาจากทฤษฎของความร (Theory of Knowledge) โดยเพยเจท (Piaget) เปนการนาทฤษฎการสรางความรดวยตนเองไปใชในการจดการเรยนร สามารถทาได ดงน �

1.1 ผลการเรยนรมงเนนท กระบวนการสรางความร ผ เรยนตองฝกฝน การสรางความรดวยตนเอง

11

1.2 เปาหมายการเรยนรเปล ยนจากการถายทอดสาระความรท ตายตวเปนการเรยนวธการเรยนร

1,3 ผ เรยนตองเรยนรจากประสบการณจรง ไดจดกระทา ศกษาสารวจ ลองผดลองถก จนเกดเปนความรความเขาใจ

1.4 ใหผ เรยนไดใชปฏสมพนธทางสงคมเพ อการรวมมอในการแลกเปล ยนเรยนรสรางความรรวมกน

1.5 ผ เรยนเปนผ เลอกส งท ตองการเรยน ต �งกฎระเบยบ รบผดชอบและแกปญหาการเรยนของตนเอง

1.6 ครผสอนเปล ยนบทบาทจากผ ถายทอดความรเปนผ อานวยความสะดวกชวยเหลอผ เรยนในการเรยนร การเรยนรเปล ยนจากการใหความรเปนการใหผ เรยนสรางความร 2. ทฤษฎการสรางความรดวยตนเองโดยการสรางสรรคช �นงาน (Constructionism)

เปนทฤษฎท มพ �นฐานมาจากทฤษฎของความร (Theory of Knowledge) ของเพยเจท (Piaget) โดยซมวร พารเพรท (Seymour Papert) เปนผคดข �นโดยประยกตจากทฤษฎทฤษฎการสรางความร (Constructivism) ของเพยเจท (Piaget) ทฤษฎการสรางความรดวยตนเองโดยการสรางสรรคช �นงาน มจดเนนท การใชส อเทคโนโลย วสดอปกรณท เหมาะสมชวยใหผ เรยนสรางสาระการเรยนร และผลงานตางๆ ดวยตนเอง ในบรรยากาศท มทางเลอกท หลากหลายตามความถนด ความสนใจ ใหผ เรยนท มวนย ความถนด ความสามารถและประสบการณแตกตางกนไดชวยเหลอซ งกนและกนสรางสรรคความรและผลงาน และพฒนาทกษะทางสงคมภายใตบรรยากาศท อบอนเปนมตรและมความสข

3. ทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences)

ตามแนวคดของการดเนอร (Gardner) มแนวทางในการจดการเรยนร ดงน �

3.1 จดกจกรรมการเรยนรท หลากหลายสงเสรมเชาวนปญญารอบดานไมเนน

เพยงดานใดดานหน ง

3.2 จดกจกรรมการเรยนรท ตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล สงเสรมพฒนาการในแตละดานท แตกตางตามความเหมาะสม

3.3 ใหผ เรยนใชความสามารถท แตกตางหลากหลายใหเปนประโยชนในการเรยนรรวมกนอยางมความสข

12

3.4 ประเมนความสามารถของผ เรยนดวยสถานการณท ตองใชความสามารถหลายๆ ดานในการแกปญหา

1.4 ลกษณะของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

1.4.1 ลกษณะการแสวงหาความรดวยตนเอง

นกการศกษาหลายทานกลาวถงลกษณะของทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวย ดงน�

มาล จฑา (2544:137) อธบายกระบวนการแสวงหาความรวา เปนความคดของบคคลท อยากรอยากเหน หรอสนใจเร องราวตาง ๆ กยอมแสดงพฤตกรรมสบคนเพ อสนองความอยากรอยากเหนของตน จะมการสมผสส งเราท เปนขอมลขาวสาร และหรอขอเทจจรงตาง ๆ ท นาสนใจแลวจะทาใหการตความสงผลใหเกดการรบร (Perception) ในส งท ตนอยากรอยากเหน การท บคคลไดสมผส เชน ไดยน ไดเหน ไดชม ไดดม ไดสมผส ) ยอมเกดความรสกรบรและเปล ยนแปลงพฤตกรรม จากไมรเปนร (เขาใจ) หรอจากอธบายไมไดเปนอธบายได และหรอจากวเคราะห สงเคราะหไมไดเปนวเคราะห สงเคราะหได ทาใหเกดการเรยนรในส งท ประสงคมนษยแสวงหาความรเปนกระบวนการ การแสวงหาความรเปนกระบวนการหน งท นาไปสการสรางความคดใหม กระบวนการแสวงหาความรประกอบดวยข �นตอนตาง ๆ (อญชล ไสยวรรณ.2548: 24; อางองจาก Inquiry Process.2003:Online) ดงน �

ข �นตอนท 1 การต �งคาถาม คาถามในการแสวงหาความรเปนคาถามเพ อตองการการคนพบความรคาถามนาไปสการกระตนความอยากรอยากเหนเก ยวกบประสบการณในโลกแหงความเปนจรงคาถามหรอปญหาในข �นตอนน � ผแสวงหาความรเร มตนต �งคาถามดวยตนเองเพ อนาไปสการอธบาย เชน ไกมาจากไหน และไขทามาไดอยางไร ทาไมดวงจนทรจงเปล ยนแปลงรปราง คาถามทาใหผ แสวงหาความรใชความคดตลอดกระบวนการ คาถามทาใหนาไปสข �นตอนของกระบวนการสบคนตอไป

ข �นตอนท 2 การสบคน ความอยากรอยากเหนเปนแรงผลกดนไปสการลงมอปฏบตการสบคน ข �นตอนน �ผแสวงหาความรเร มตนเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย การคนหาขอมลจากแหลงขอมลตาง ๆ การศกษา การทดลอง การสงเกตดวยประสาทสมผสท �ง 5 การสมภาษณระหวางการสบคนขอมล ผแสวงหาความรอาจต �งคาถามเพ มข �นอก ข �นตอนการเกบรวบรวมขอมลเปนกระบวนการท เกดข �นจากแรงจงใจของผแสวงหาความรเอง

ข �นตอนท 3 การสรางความร ผแสวงหาความร นาขอมลท ไดจากการเกบรวบรวมขอมลในข �นตอนการสบคนมาดาเนนการสรางความรใหม โดยผ แสวงหาความรเร มตน

13

เช อมโยงขอมลตางๆ ท รวบรวมมา ความสามารถในข �นตอนน �เพ อใหเกดความเขาใจจากการสงเคราะหจนทาใหเกดเปนความรใหม ผ แสวงหาความรต นเตนกบผลงานท สรางสรรคข �นเปนความคดใหม แนวคดใหม และทฤษฎใหมท เกดข �นบนพ �นฐานประสบการณเดมของเรา

ข �นตอนท 4 แลกเปล ยนความรใหม ผแสวงหาความรทกคนไดรวมกนอภปราย (Discuss) แลกเปล ยนความคดใหมของตนกบผ อ น ผแสวงหาความรเร มตนถามผ อ นถงประสบการณการสบคนของเขา การแลกเปล ยนความคดเหนควรทาเปนกระบวนการกลม กระบวนการน �เปนการปฏบตท ทาใหผแสวงหาความรไดนาขอสงเกตตางๆ ของตนมาเปรยบเทยบผลแหงความร สรปเปนความรและไดมโอกาสแลกเปล ยนประสบการณกน

ข �นตอนท 5 การทบทวน ข �นตอนน �เปนชวงเวลาท ผ แสวงหาความรมองยอนกลบไปท คาถาม กระบวนการสบคนและการสรป เปนการทบทวนข �นตอนตางๆ ท ปฏบตผานมาแลวทาการประเมนคนหาขอสงเกต และมความเปนไปไดอยางย งท ทาใหผแสวงหาความรตดสนใจใหมวา มการแกไขขอคนพบใหมหรอไม คาถามใหมมความชดเจนหรอไม ควรจะตองถามอยางไร?

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร (2546: ออนไลน) และสาขาชววทยา สสวท. (2550; ออนไลน) กลาวถง กระบวนการสบเสาะหาความร 5 ข �นตอน วาเปนรปแบบหน งของการสบเสาะหาความร คอ การสรางสนใจ (Engagement) และประเมนผล (Evaluation) ซ งท �ง 5 ข �นตอนเปนกระบวนการการเรยนรท ครจะตองสงเสรมใหนกเรยนรจกคด มความคดสรางสรรคใหโอกาสนกเรยนไดใชความคดของตนเองมากท สด ท �งน �กจกรรมท จะใหนกเรยนสารวจคาตอบจะตองเช อมโยงกบความคดเดม และนาไปสการแสวงหาความรใหม และไดใชกระบวนการและทกษะตางๆทางวทยาศาสตรและการสบเสาะหาความร กระบวนสบเสาะหาความรท �ง 5 ขอบขาย มดงตอไปน �

1. การสรางความสนใจ เปนการนาเขาสบทเรยนหรอเร องท สนใจ ซ งอาจเกดข �นเอง จากความสงสยหรอความสนใจของตวนกเรยนเอง หรอเกดจากการอภปรายภายในกลม เร องท นาสนใจอาจมาจากเหตการณท กาลงเกดข �นอยในชวงเวลาน �น หรอเปนเร องท เช อมโยงกบความรเดมท เพ งเรยนรมาแลวเปนตวกระตน ใหนกเรยนสรางคาถาม กาหนดประเดนท จะศกษา ในกรณท ยงไมมประเดนท นาสนใจ ครอาจจดกจกรรมหรอสถานการณเพ อกระตน ย วย หรอทาทายใหนกเรยนต นเตน สงสย ใครร อยากรอยากเหน หรอขดแยง เพ อนาไปสการแกปญหา การศกษา การคนควา ซ งในข �นตอนน �ครสามารถจดกจกรรมไดหลายแบบ เชน สาธต ทดลอง นาเสนอขอมล เลาเร อง/เหตการณ ใหคนควา/อานเร อง อภปราย/พดคย สนทนา ใชเกม ใชส อ วสดอปกรณ สรางสถานการณ/ปญหา ท นาสนใจท นาสงสยแปลกใจ

14

2. การสารวจคนควา นกเรยนดาเนนการสารวจ ทดลอง คนหา และรวบรวมขอมล วางแผนการสารวจตรวจสอบ หรออกแบบการทดลอง ลงมอปฏบต เชน สงเกต วด ทดลอง รวบรวมขอมล ขอสนเทศ หรอเหตการณตางๆ

3. การอธบาย นกเรยนนาขอมลท ไดจากการสารวจและคนหามาวเคราะห แปลผล สรปและอภปราย พรอมท �งนาเสนอผลงานในรปแบบตางๆ ซ งอาจเปนรปวาด ตาราง แผนผง โดยมการอางองความรประกอบการใหเหตผลสมเหตสมผล การลงขอสรปถกตองเช อถอได มเอกสารอางองและหลกฐานชดเจน

4. การขยายความร

4.1 ครจดกจกรรมหรอสถานการณ เพ อใหนกเรยนมความรลกซ �งข �น หรอขยายกรอบความคดกวางข �นหรอเช อมโยงความรเดมสความรใหมหรอนาไปสการศกษาคนควา ทดลองเพ มข �น เชน ต �งประเดน เพ อใหนกเรยนช �แจงหรอรวมอภปรายแสดงความคดเหนเพ มเตมใหชดเจนย งข �น ซกถามใหนกเรยนชดเจนหรอกระจางในความรท ไดหรอเช อมโยงความรท ไดกบความรเดม

4.2 นกเรยนมสวนรวมในกจกรรม เชนอภบายและขยายความรเพ มเตมมความละเอยดมากข �น ยกสถานการณ ตวอยาง อธบายเช อมโยงความรท ไดเปนระบบและลกซ �งย งข �น หรอสมบรณละเอยดข �น นาไปสความรใหมหรอความรลกซ �งข �น ประยกตความรท ไดไปใชในเร องอ นหรอสถานการณอ นๆ หรอสรางคาถามใหมและออกแบบการสารวจ คนหา และรวบรวมเพ อนาไปสการสรางความรใหม

5. การประเมน ใหนกเรยนไดระบส งท นกเรยนไดเรยนรท �งดานกระบวนการและผลผลตเพ อเปนการตรวจสอบความถกตองของความรท ได โดยนกเรยนไดวเคราะหแลกเปล ยน วจารณแลกเปล ยนความรซ งกนและกน คดพจารณาใหรอบคอบท �งกระบวนการ และผลงาน อภปรายประเมนปรบปรง เพ มเตมและสรป ถายงมปญหาใหศกษาทบทวนใหมอกคร �ง อางองทฤษฎหรอหลกการและเกณฑเปรยบเทยบผลกบสมมตฐาน เปรยบเทยบความรใหมกบความรเดม

อญชล ไสยวรรณ (2548: 25) กลาววากระบวนการแสวงหาความรของมนษยเร มตนจากความอยากรอยากเหน ความสงสยมนษยจะต �งคาถามดวยตนเองเพ อนาไปสการอธบาย ความอยากรอยากเหนน �เปนแรงผลกดนไปสการลงมอปฏบตการสบคนดวยวธการตางๆและพยายามเกบรวบรวมขอมล นาขอมลท �งหมดท ไดจากการสบคนมาสรางความเขาใจดวยการวเคราะหอยางมเหตผลและสงเคราะหเปนความรใหมดวยตนเอง นาความรท ไดไปแลกเปล ยนกบผ อ นเพ อใหเกดการปรบเปล ยนองคความรท มอยใหมความชดเจนย งข �น

15

จากท กลาวมาขางตนสรปไดวา ลกษณะของการแสวงหาความรดวยตนเอง เร มตนจากการอยากรอยากเหนนาไปสการคนหาความรจากการต �งคาถาม สารวจ เกบรวบรวมขอมล สรปความรตลอดจนนาความรท ไดไปแลกเปล ยนกบผ อ น เพ อใหเกดการปรบเปล ยนความรท มอยใหชดเจนข �น

1.4.2 การแสวงหาความรของเดกปฐมวย

1.4.2.1 การแสวงหาความรของเดกปฐมวย

นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงการแสวงหาความรของเดกปฐมวย

เอาไวดงน�

ศนยกลางแหลงขอมลวทยาศาสตรแหงชาต (อญชล ไสยวรรณ.2548: 32; อางองจาก National Science Resources Center.1997 : 8) อธบายวา การแสวงหาความรเก ยวของกบ กระบวนการสงเกต การต �งคาถาม การตรวจสอบความเขาใจจากหนงสอและจากแหลงขอมลอ นๆ การวางแผนการสบคนการทบทวนส งท ไดเรยนรจากการสบคน การใชเคร องมอเกบขอมล การวเคราะหขอมลเพ อการสรปความสมพนธของขอมลท คนพบ

เฮโรแมน (อญชล ไสยวรรณ.2548: 32; อางองจาก Heroman.2003: Online) กลาววาทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท เกดข �นในกระบวนการเรยนการสอนประกอบดวย ความสามารถในการต �งคาถาม ความสามารถในการสารวจและการสบคนขอมลความสามารถในการใชเคร องมอตางๆ และประสาทสมผสดานตางๆ เพ อเกบรวบรวมขอมลความสามารถในการอธบายอยางมเหตผล และความสามารถในการแสดงส งท ไดเรยนรผานการวาดภาพ การกอสราง การเขยน กราฟ การเลาเร องหรอการแสดงละคร จากบทความเร องการแสวงหาความรและการคนควาในระดบอนบาล

สถาบนวจย อนบาลศกษา (อญชล ไสยวรรณ.2548: 34; อางองจาก Inquiry and Research:Kindergarten.2003: 56) ใหความคดเหนวาเดกอนบาลตองมทกษะการแสวงหาความรหลายดานซ งประกอบดวย ความสามารถในการอธบายความตองการ การเลอกขอมล การจดกระทากบขอมล และขอคนพบ ความสามารถการเกบรวบรวมขอมล การจดประเภทขอมล และการสงเกต สามารถสารวจขอมลหรอสบคนขอมลโดยการทางานรวมกบผ อ น ตรวจสอบความคดและแลกเปล ยนขอมลท คนพบ สามารถหาความสมพนธของความรเดมโดยการคนหาแหลงท มาของขอมล ทาการสงเกต และปรบความรเดมไปสการเรยนรใหม

อญชล ไสยวรรณ (2548: 26) กลาววา ทกษะการแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวย หมายถง ความสามารถในการคนหาความรดวยการลงมอกระทาอยางเปนระบบจนเกด

16

ความเขาใจ ประกอบดวย 5 ดาน ดงน � การต �งคาถาม การสบคน การใชเคร องมอเกบขอมล การใชขอมลสรางความเขาใจและการเผยแพรความรท คนพบ พชรา อยสมบรณ (2553: 34) กลาววา ทกษะการแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวย หมายถง กระบวนการสรางความร คนหาความจรงเพ อความเขาใจอยางลกซ �ง อนเปนผลมาจากความพยายามสบคน เสาะหา สารวจตรวจสอบและคนควาดวยวธการตางๆ

จากท กลาวมาขางตน สรปไดวา การแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย หมายถง การแสดงออกของผ เรยนในการคนควาหาความรดวยตนเองจากการต �งคาถาม สงเกต สารวจ คนควา จากแหลงความรตางๆ ท �งในและนอกหองเรยน และสามารถสรางองคความรดวยตนเองของเดกปฐมวยได

ในการวจยในคร �งน � ผ วจย ไดกาหนดการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ออกเปน 3 ลกษณะ คอ

1.1 การต �งคาถาม หมายถง ความสามารถในการถามหรอพดเก ยวกบวตถ ส งมชวตและสถานการณท เกดข �นเพ อหาคาตอบในส งท อยากร

1.2 การสารวจ หมายถง ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย

1.3 การสรปผลและเผยแพรความร หมายถง ความสามารถในการนาขอมลท สารวจมาจดระบบขอมลเพ อสรางความเขาใจและนาเสนอการดาเนนการสารวจเพ อใหผ อ นเขาใจโดยการพดอธบายภาพวาด

1.5 ทกษะท�สาคญในการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

นกการศกษาหลายทานกลาวถงทกษะท สาคญในการสงเสรมการแสวงหาความรดวยตนเองเอาไวดงน �

วโรจน วฒนานมตกล (2540: 20 - 26) ทาการวเคราะหทกษะสาคญในการแสวงหาความร โดยพจารณาจากรปแบบการสอนท เอ �อตอการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรซ งสามารถสรปไดวา ทกษะสาคญท ใหผ เรยนไดฝกปฏบตเพ อการแสวงหาความร แบงออกไดเปน 5 ดานใหญๆ ดงน �

1. ทกษะการกาหนดประเดนคนควา

2. ทกษะการคาดคะเนผล

17

3. ทกษะการกาหนดวธการคนควาและดาเนนการ

4. ทกษะการวเคราะหผลการคนควา

5. ทกษะการสรปผลการคนควา

ทกษะในแตละดานดงกลาว สามารถวเคราะหและนาเสนอถงทกษะยอยๆ ไดดงน �

1. ทกษะการกาหนดประเดนคนควา ประกอบดวยการแสดงออกดงน �

1.1 การต �งประเดนคนควา

1.2 การกาหนดขอบเขตของประเดนคนควา

1.3 การอธบายประเดนคนควา

1.4 การแสดงความคดเหนตอประเดนคนควา

2. ทกษะการคาดคะเนผล ประกอบดวยการแสดงออกดงน �

2.1 การต �งประเดนคาดคะเนผล

2.2 การอธบายรายละเอยดเก ยวกบประเดนคาดคะเนผล

2.3 การแสดงความคดเหนตอประเดนคาดคะเนผล

3. ทกษะการกาหนดวธการคนควาและดาเนนการ ประกอบดวยการแสดงออกดงน �

3.1 การจาแนกวธการคนควา

3.2 การเลอกวธการคนควา พรอมระบเหตผล

3.3 การวางแผนการคนควาตามแนวทางท ไดกาหนด

3.4 การคาดคะเนส งท จะเปนอปสรรคในการคนควา

3.5 การดาเนนการศกษาคนควา

4. ทกษะการวเคราะหผลการคนควา ประกอบดวยการแสดงออกดงน �

4.1 การจาแนก จดกลม และจดลาดบขอมล

4.2 การพจารณาองคประกอบและความสมพนธของขอมล

5. ทกษะการสรปผลการคนควา ประกอบดวยการแสดงออกดงน �

18

5.1 การสงเคราะหขอมล

5.2 การอภปรายผลการคนควา

5.3 การสรปกระบวนการในการคนควา

5.4 การประเมนกระบวนการท ใชในการคนควา

จากขอความท กลาวมาขางตนพอสรปไดวา ทกษะท สาคญในการสงเสรมทกษะแสวงหาความรดวยตนเองน �น ประกอบดวย ทกษะการกาหนดประเดนคนควา ทกษะการคาดคะเนผล ทกษะการกาหนดวธการคนควาและดาเนนการ ทกษะการวเคราะหผลการคนควา ทกษะการสรปผลการคนควา

1.6 แนวทางการสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

พบวาม นกการศกษาหลายทานเสนอถงแนวทางการสงเสรมทกษะการแสวงหาความร

ดวยตนเอง เอาไวดงน�

วาร ถระจตร (2534: 101-103) เสนอแนะแนวทางในการปลกฝงและสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยดวยตนเองไวพอสรปไดดงน �

1. ฝกใหผ เรยนมนสยรกการอาน ชางจด–จา และบนทกกจกรรมการอาน ซ งสามารถจดทาไดในหลายๆ กลมสาระวชา

2. ฝกใหผ เรยนเปนคนชางสงเกต เพราะถอวาการสงเกตชวยใหผ เรยนรอบร และเขาใจไดดพอๆ กบการเรยนรโดยวธอ น

3. ฝกใหผ เรยนรจกการคนควาหาความร ครผสอนจะมบทบาทสาคญท จะชวยใหผ เรยนเกดทกษะในดานน � โดยการจดวธการสอนท ใหมกจกรรมการคนความากๆ หนงสอจะเปนปจจยสาคญในการท จะชวยใหการฝกวธน �ไดผล

4. ฝกใหผ เรยนทารายงานคนควาจากปญหาตางๆ ท อยในความสนใจ และเก ยวของกบผ เรยน โดยครผสอนควรจดเวลาใหผ เรยนอยางเพยงพอ เปดโอกาสใหทาท �งในหองเรยนและมอบหมายใหทางานนอกเวลาตามความเหมาะสม ครผสอนควรสรปแนวทางการเขยนรายงานวามขอบเขตการจดทาอยางไร ควรวางรปแบบการเรยนรวมกบผ อ น และใหแนวทางท จะใหผ เรยนประเมนผลการรายงานน �นได

5. ฝกใหผ เรยนหาคาตอบจากคาถามตางๆ เปนวธการสอนท ผสอนอาจสอดแทรกในกจกรรมการเรยน และทาไดท �งในเวลาและนอกเวลาเรยน

19

6. ใหผ เรยนไดรบการกระตนและเราใหเกดความสนใจตอการแสวงหาความรจากครผสอน ตลอดจนการสรางบรรยากาศตางๆ ใหเกดความสนใจ

7. ครผสอนคดเลอกขอความหรอบทความท เก ยวของกบวธการแสวงหาความรใหผ เรยนไดอานอยางสม าเสมอ บทความเหลาน �นอาจคดเลอกเร องท เก ยวของกบการเรยนในหนวยการเรยนตางๆ เพ อเสรมบทเรยน และใชเปนเอกสารเสรมประสบการณไดอกทางหน งดวย

วโรจน วฒนานมตกล (2540: 19) กลาวถงการสงเสรมใหผ เรยนไดพฒนาการแสวงหาความรไววา การฝกทกษะในการแสวงหาความรน �นมข �นตอนท เฉพาะเจาะจง แตทวาข �นตอนดงกลาวน �นสามารถฝกฝนไดจากข �นตอนการเรยนรทกษะปฏบตท วๆ ไป ซ งสามารถสรปเปนข �นตอนในการสอนทกษะ ไดดงน �

1. ความรความเขาใจ ผสอนจะตองมความรความเขาใจ รแนชดวาทาอยางไรจงจะเปนการเรยนทกษะ ในข �นน �จะตองมการวเคราะหทกษะท จะสอนวาส งน �นประกอบดวยอะไรบางใชทกษะแบบใด

2. การลงมอปฏบต ในการลงมอปฏบตครผสอนควรคานงถงส งตอไปน �

2.1 สารวจวามความพรอมและมความเขาใจในการเรยนทกษะน �นๆ เพยงใดผ เรยนยงขาดทกษะใด ควรจะสอนส งใดเพ มเตม สาหรบผ ท มความพรอมอยแลวควรจะสนบสนนทกษะน �นตอไปอยางไร

2.2 อธบายและสาธตใหผ เรยนเหนวธการฝกทกษะอยางชดเจนโดยวธการตางๆ

2.3 ผ เรยนเร มลงมอฝกทกษะน �นๆ โดยครผ สอนจะตองจดส งเราและการตอบสนองใหกบผ เรยนในระยะเวลาท เหมาะสม และใหผ เรยนฝกกระทาบอยๆ

3. การทราบผลการฝกทกษะ ในข �นน �ใหผ เรยนนาผลการฝกทกษะในแตละคร �งมาเปรยบเทยบกน โดยครผสอนจะตองบอกถงขอด และขอบกพรองของผ เรยนอยางชดเจนมากท สดและผ เรยนจะตองนาผลท ไดรบจากการวจารณน �นไปปรบปรง และใชใหเปนประโยชนตอไป

4. ความสามารถในการทากจกรรมและสามารถทาไดโดยอตโนมต ในข �นน �เปนข �นท เรยนสามารถกระทาไดโดยอตโนมต กระทาไดอยางคลองแคลว

จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวา แนวทางการจดการเรยนรท สงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองใหกบผ เรยนน �นเปนการฝกฝนใหผ เรยนมนสยรกการอาน มความชางสงเกต

20

และรจกต �งคาถามในส งท สงสยหรออยากร รวมถงการทดลองท จะใชวธการตาง ๆ ท จะนาไปสคาตอบของคาถามน �นอยางเปนระบบ

1.7 งานวจยท�เก�ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

งานวจยตางประเทศ

มาเรย (อญชล ไสยวรรณ.2548: 77; อางองจาก Maria. 1981: 624 -A) ประเมนประสทธภาพการสอนแบบแสวงหาความรท สงเสรมความคดสรางสรรคของเดกเกรด 4-6 พบวาคะแนนความคดสรางสรรคของนกเรยนท เรยนรดวยการแสวงหาความรสงกวากลมควบคม

ดรท (Dorit 1987: Abstrac) ศกษาทกษะการแสวงหาความรและผลสมฤทธyทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของเดกเกรด 5 – 6 โดยฐานขอมลของระบบคอมพวเตอร พบวา ครมสวนสาคญในกระบวนการการเรยนรในการสรางความรสกและการสนทนาโตตอบกบนกเรยน ผลการศกษาพบวาทกษะการแสวงหาความรและผลสมฤทธyทางการเรยนวทยาศาสตรสงข �นอยางมนยสาคญ วดโดยแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความร

ทอมสน (อญชล ไสยวรรณ.2548: 77; อางองจาก Thompson 2000: 61-108) ศกษาการเรยนรแบบแสวงหาความรในวชาคณตศาสตรระดบวทยาลยพบวา จดมงหมายของครและเวลามผลตอการพฒนาการเรยนรแบบแสวงหาความรเพราะถามเวลามากผ เรยนจะใชคาถามของตนเองในการแสวงหาคาตอบและพฒนาการใชแบบจาลองทางคณตศาสตรตามความเขาใจของผ เรยน แตถามเวลานอยผ เ รยนจะใชคาถามของครและวธการของครในการแสวงหาคาตอบ ผ เ รยนสามารถพฒนาการใชแบบจาลองทางคณตศาสตรไดตามคาอธบายของคร

จอรน (ชนญญา ไทยนวฒนวไล. 2553 : 43; อางองจาก John 1986: 2178 –A) ศกษาผลในระยะยาวของการสอนดวยวฏจกรการเรยนรและความสมพนธระหวางพฒนาการทางสตปญญาการเรยนร เชาวปญญาและผลสมฤทธyทางการเรยน กลมตวอยางคดเลอกจากนกเรยนมเชาวปญญาเทากนแบงเปนกลมทดลองท สอนดวยวฏจกรการเรยนรและกลมควบคมท สอนแบบปกต กลมละ 10 คน หลงจากการสอนจบแลว 20 เดอน จงทาการสอบวดคณลกษณะของตวแปรตาง ๆ วเคราะหขอมลดวยการวเคราะหความแปรปรวนสองทางของตวแปรวธสอน เพศ ปฏสมพนธระหวางวธสอนและเพศ ผลการวจยพบวาระหวางวธสอน และระหวางเพศมความแตกตางกน และผลสมฤทธyทางการเรยนมความสมพนธกน นอกจากน �ยงพบวา ความคงทนทางการเรยนของนกเรยนในกลมทดลองสงกวากลมควบคม

21

งานวจยในประเทศไทย

ด สงสวาง (2546 : บทคดยอ) ทาการวจยเร อง การสงเสรมความสามารถและเจตคตในการแสวงหาความรของนกเรยนช �นประถมศกษา ปท 6 โดยใชกระบวนการเรยนรจากแหลงเรยนรในชมชน ผลการวจยสรปวา หลงจากท ใชกระบวนการเรยนรจากแหลงเรยนรในชมชนแลวปรากฏวานกเรยนมความสามารถในการแสวงหาความรมากกวากอนท จะใชกระบวนการเรยนรจากแหลงเรยนรในชมชนอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 และหลงจากท ใชกระบวนการเรยนรจากแหลงเรยนรในชมชนนกเรยนมเจตคตตอการแสวงหาความรอยในระดบด

ศศมา พรหมรกษ (2546: บทคดยอ) ทาการศกษาคนควาเก ยวกบพฤตกรรมความรวมมอของเดกปฐมวยท ไดรบการจดประสบการณทางวทยาศาสตรพบวา ภายหลงไดรบการจดประสบการณทางวทยาศาสตร เดกปฐมวยมพฤตกรรมความรวมมอสงข �นอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .05 โดยมพฤตกรรมความรวมมอเฉล ยรายดาน ไดแก ดานความชวยเหลอ ดานการเปนผ นา ดานความรบผดชอบ และดานการแกปญหาความขดแยงสงกวากอนไดรบการจดประสบการณ

กรรณการ กล นหวาน (2547: บทคดยอ) ทาการศกษาคนควาเก ยวกบผลการจดกจกรรมเนนผ เรยนเปน 4 แบบ ท มตอการคดแบบอเนกนยของเดกปฐมวย พบวา เดกปฐมวยภายหลงไดรบการจดกจกรรมเนนผ เรยน 4 แบบ มความสามารถในการคดแบบอเนกนยอยในระดบท ดท �งในภาพรวมและจาแนกรายดาน คอ ดานความคดคลองแคลว ความคดยดหยนและความคดรเ ร มและความสามารถในการคดแบบอเนกนยของเดกปฐมวยหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 ท �งในภาพรวมและจาแนกรายดานคอ ดานความคดคลองแคลวความคดยดหยนและความคดรเร ม

อญชล ไสยวรรณ (2548: บทคดยอ) ทาการศกษารปแบบการเรยนการสอนทกษะความคดแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวยพบวาสามารถพฒนาใหเดกปฐมวยมทกษะการคดแสวงหาความรหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 เม อเปรยบเทยบความสามารถรายดาน คอ การเช อมโยงขอมล การบอกความตองการในส งท อยากร การบอกจดบอดของปญหา การประเมนความคดของตนเองและประเมนความกาวหนา พบวา หลงการทดลองสงกวากอนการทดลองซ งแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 สาหรบความสามารถในการใชขอมลไมแตกตางกน

รจรตน รงหวไผ (2549: บทคดยอ) ทาการวจยเร อง การศกษาความสามารถในการทาโครงงานคณตศาสตร ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง และเจตคตตอวชาคณตศาสตร ของนกเรยนช �นมธยมศกษาปท 2 จากการจดกจกรรมโครงงานคณตศาสตร ผลการวจยพบวา การจด

22

กจกรรมโครงงานคณตศาสตรมผลตอความสามารถในการทาโครงงานคณตศาสตร ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง และเจตคตตอวชาคณตศาสตรของนกเรยนช �นมธยมศกษาปท 2 ในระดบด โดยมความสามารถในการทาโครงงานคณตศาสตร รอยละ 86.50 ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง รอยละ 87.00 และเจตคตตอวชาคณตศาสตร รอยละ 74.36 การจดกจกรรมโครงงานคณตศาสตรสงผลใหนกเรยนช �นมธยมศกษาปท 2 มพฒนาการดานความสามารถในการทาโครงงานคณตศาสตร ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองและเจตคตตอวชาคณตศาสตร สงข �น โดยภายหลงการจดกจกรรมโครงงานคณตศาสตร ระยะท 2 นกเรยนมคะแนนเฉล ยในแตละดานสงกวาระยะท 1 อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01

พชรา อยสมบรณ (2553: บทคดยอ) ทาการศกษาเร อง ผลการจดกจกรรมเสรมประสบการณ เร องแสง ท มตอทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย การศกษาคร �งน �มจดมงหมายเพ อเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท ทากจกรรมเสรมประสบการณ เร องแสง กอนและหลงการทดลอง ผลการวจยพบวา นกเรยนท ไดทากจกรรมเสรมประสบการณ เร องแสง มทกษะการแสวงหาความรสงข �น อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01

จากการศกษางานวจยขางตน สรปไดวา ทกษะการแสวงหาความรของผ เรยนสามารถพฒนาไดดวยวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนหลากหลายรปแบบ เชน การจดการเรยนการสอนแบบโครงงานหรอการจดประสบการณทางวทยาศาสตรซ งเปนวธการท ทาใหผ เรยนไดมการคนควาหาความรดวยตนเองเชนเดยวกบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ นท ผ วจยนามาใชในการพฒนาทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย

2. เอกสารงานวจยท�เก�ยวของกบการจดกจกรรมทศนศกษา

2.1 ความเปนมาของกจกรรมทศนศกษา

สานกงานคณะกรรมการการสงเสรมและประสานงานแหงชาต 2540 – 2544 (2539: 2) กลาววา ทศนศกษาเปนกจกรรมหน งท ใชประโยชนในการสงเสรมและพฒนาเดกและเยาวชน ใหมคณลกษณะพรอมท �งรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ ซ งรวมถงบคลกภาพและความสานกในบทบาทหนาท ท จะตองพฒนาตนเองและประเทศชาต และแผนพฒนาการทองเท ยวในระยะแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 กไดกาหนดวตถประสงคท สาคญไวประการหน งคอ เพ อใหการทองเท ยวเปนส อในการสรางความภมใจในความเปนไทย ซ งตรงกบนโยบายการพฒนาเดกและเยาวชนดานการเมองการปกครองท กาหนดไววา จะปลกฝงใหเดกและเยาวชนไดตระหนกในความสาคญของความเปนชาต เอกลกษณของชาต และเขาใจหนาท ของตนในการพฒนาชาต ดงน �น

23

การวางแผนสงเสรมการทองเท ยวทศนศกษาสาหรบเดกและเยาวชน จงนาจะไดกาหนดใหเปนสวนหน งในแผนพฒนาเดกและเยาวชนระยะ 5 ป (พ.ศ. 2540–2544) เพ อสรางเสรมความรกชาตบานเมอง และความภมใจในความเปนไทย การจดทศนศกษาสาหรบเยาวชนในอดตน �นขาดการสงเสรมท ชดเจน การทองเท ยวทศนศกษาของเยาวชนเปนไปในรปแบบของการ นาเท ยวเพ อการพกผอนหยอนใจ สนกสนาน ขาดการเตรยมการวางแผนท ดไมมหนวยงานท �งภาครฐและเอกชนท สงเสรมการทองเท ยวทศนศกษาสาหรบเยาวชนอยางถกวธเยาวชนจงไดรบผลจากการจดการทองเท ยวทศนศกษาไมเตมท ทาใหไมเปนท ยอมรบ โดยเฉพาะผปกครองซ งมความหวงใยในเร องความปลอดภย

จากท กลาวมาขางตน สรปไดวา แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 6 ไดกาหนดกจกรรมทศนศกษาเปนสวนหน งในแผนพฒนาเดกและเยาวชนระยะท 5 (พ.ศ.2540 – 2544) เน องจากเปนกจกรรมท ชวยใหเดกและเยาวชนใหมคณลกษณะพรอมท �งรางกาย อารมณ สงคม จตใจ และสตปญญา สานกในบทบาทหนาท

2.2 ความหมายของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย

นกการศกษาหลายทานใหความหมายของการจดกจกรรมทศนศกษาของเดกปฐมวย เอาไวดงน �

กด (สรนทร ลดดากลม.2551: 34; อางองจาก Good, V. 1945: 169) ไดใหความหมายในพจนานกรมการศกษาไวดงน �

1. เปนการเดนทางเพ อศกษานอกสถานท ตามจดประสงคของการศกษา โดยไปศกษาตามสถานท ตาง ๆ ท มวสดหรอส อสาหรบการเรยนโดยใชการสงเกต และเรยนรโดยตรง เชน ไปศกษานอกสถานท ท โรงงานหรอไปชมระบบชลประทาน

2. ไปเย ยมชมโรงงานอตสาหกรรม หรอสถานประกอบอาชพอ น ๆ ท นกเรยนสนใจเพ อเหนระบบการทางานของอาชพน �น ๆ เพ อเปนขอมล

3. เปนการทศนศกษา (Excursion) สาหรบการศกษาทางชววทยา หรอทางกายภาพของส งแวดลอมตาง ๆ ตลอดจนการเกบรวบรวมของตวอยางตาง ๆ

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545 : 5) กลาวถง คาวาทศนศกษา (Field Trip) วา การไปเรยนนอกสถานท (ซ งเดมทเดยวเรยกวา การศกษาสญจร)

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2525: 132) ใหความหมายของทศนศกษาไววา ทศนศกษา หมายถง การทองเท ยวเพ อการแสวงหาความร การเรยนรดวยการด การเหนการศกษานอกสถานท

24

สมสทธy จตรสถาพร (2536 : 12) ใหความหมายของคาวาทศนศกษาไววาเปนกจกรรมนนทนาการท มเปาหมายเพ อการพกผอนหยอนใจเปนหลก

จากความหมายดงกลาวขางตนสรปไดวา กจกรรมทศนศกษา หมายถง การเรยนรนอกสถานท เพ อเพ มพนความรและประสบการณจากแหลงการเรยนรจรงโดยเดกไดเ รยนรผานประสบการณตรงจากการสงเกต สารวจ

2.3 ความสาคญของการจดกจกรรมทศนศกษาสาหรบเดกปฐมวย

ศนยพทกษสทธเดกและครอบครว กระทรวงศกษาธการ (2545: 2) สรปการทองเท ยว หรอทศนศกษาวาเปนกระบวนการเรยนรรปแบบหน งท จะชวยเสรมสรางและพฒนาเดกและเยาวชนใหมความสมบรณท �งดานรางกาย สตปญญา อารมณ จตใจ สงคม สามารถอยรวมกบผ อ นไดอยางมความสข เสรมสรางคณลกษณะท พงประสงคใหเดกและเยาวชนเปนคนด มคณธรรม จรยธรรมมความรก ความภาคภมใจในทองถ นและภมปญญาไทย ปลกจตสานกดานการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาต ส งแวดลอม ศลปวฒนธรรม และประเพณของชาตไทยใหคงอย คไทย ตลอดไป กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ นเปนกระบวนการเรยนรปแบบหน งท จะชวยเสรมสรางและพฒนาเดกและเยาวชนใหมความสมบรณท �งดานรางกาย สตปญญา อารมณ จตใจ และสงคม สามารถอยรวมกบผ อ นไดอยางมความสข เสรมสรางคณลกษณะท พงประสงคใหเดกและเยาวชนเปนคนด มคณธรรม จรยธรรม มความรก ความภาคภมใจในทองถ นและภมปญญาไทย ปลกจตสานกดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ส งแวดลอม ศลปวฒนธรรม และประเพณของชาตไทยใหคงอยตอไปนอกจากน �การทองเท ยวทศนศกษายงมผลดตอประเทศหลายประการ ต �งแตการสรางและการกระจายรายไดใหแกทองถ น สรางรายไดแกอตสาหกรรมทองเท ยว และรายไดของประเทศ เปนการกระตนเศรษฐกจของประเทศ รวมท �งทาใหเกดการแลกเปล ยนเรยนรวฒนธรรมซ งกนและกน จงเปนการสรางความสมพนธและความเขาใจอนดระหวางคนในสงคม

จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวา ความสาคญของกจกรรมทศนศกษาเปนกระบวนการเรยนรรปแบบหน งท จะชวยเสรมสรางและพฒนาเดกใหสมบรณท �งดานรางกาย อารมณ- จตใจ สงคม และสตปญญา สามารถอยรวมกบผ อ นไดอยางมความสข

2.4 ประเภทของการจดกจกรรมทศนศกษา

นกการศกษาหลายทานเสนอประเภทของการจดกจกรรมทศนศกษา ดงน �

สมสทธy จตรสถาพร (2536: 13–16) แบงประเภทของการจดทศนศกษาเปน

6 ประเภท ดงน �

25

1. แบงตามวตถประสงค คอ การศกษาท มลกษณะ ดงน �

1.1 การศกษาภายในบรเวณโรงเรยนหรอใกลสถานศกษา (Local School Trips) เชน การศกษาเพ อวดระยะทาง ศกษาตนไม ดอกไม ซ งอยภายในโรงเรยนหรอหลงโรงเรยน

1.2 ศกษาภายในชมชนใกลเคยง (Community Trips) เปนการศกษานอกสถานท บรเวณท ไมไกลจากโรงเรยนมากนก เชน สวนสตว พพธภณฑ เปนตน

1.3 ทศนาจร หรอทองเท ยว (Tour or Journey) การศกษาลกษณะน �ตองใชเวลามากข �น ตองใชการวางแผนในการเดนทางมากข �น เปนการศกษาท เนนความเพลดเพลนในชวงวางหลงจากเรยน เชนชวงปดภาคเรยน

1.4 การศกษานอกสถานท ในจนตนาการ (Imaginary Tour)การศกษาลกษณะน � มงเนนเพ อการศกษาและการเรยนร ตองวางแผนอยางละเอยดในการเดนทาง มการศกษาหาความรอยางจรงจงในเร องหรอขอบขายท กาหนด

1.5 การเย ยมเยยนระหวางโรงเรยน (Inter – School Visits or Study Visits) อาจเปนการเย ยมเยยนระหวางกลมเฉพาะ เชน ชมรมตาง ๆ หรอระหวางกลมท ไมไดเฉพาะเจาะจง เพ อแลกเปล ยนความคดเหน หรอเพ อสมพนธไมตร

1.6 การศกษานอกสถานท เปนรายบคคล (Individual Trips) เปนการศกษารายบคคลเพ อเกบขอมลตามท ไดรบมอบหมายจากคร – อาจารย เพ อเปนสวนหน งของการเรยน

1.7 การศกษานอกสถานท ตางประเทศ (Abroad Trips) การศกษานอกสถานท ประเภทน �กาลงไดรบความสนใจมากข �นตามลาดบ แตการไปศกษานอกสถานท ตางประเทศคอนขางยงยากและมคาใชจายสง แตกเปนการจดการเรยนรท ใหผ เรยนไดรบประสบการณตรงท มคามากอยางหน ง

2. แบงตามสภาพภมศาสตร เปนการศกษาท มลกษณะ ดงน �

2.1 การศกษานอกสถานท นอกเมอง

2.2 การศกษานอกสถานท ในเมอง

2.3 การศกษานอกสถานตางประเทศ

3. แบงตามระเบยบวาดวยการพานกเรยนและนกศกษาไปนอกสถานศกษาของกระทรวงศกษาธการการ แบงประเภทของการศกษานอกสถานท ของกระทรวงศกษาน �นยดระยะเวลา

26

และระยะทางเปนเกณฑในการแบง เพราะการศกษานอกสถานท มต �งแตชวงเวลาส �น ๆ เชน 5 นาท ไปจนถงสปดาห ซ งการแบงตามระเบยบของกระทรวงศกษาธการน �แบงไดเปน 3 ประเภทคอ

3.1 การพาไปนอกสถานท และไมคางคน

3.2 การพาไปนอกสถานท และคางคน

3.3 การพาไปนอกราชอาณาจกร

4. แบงตามระเบยบมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วาดวยการศกษานอกสถานท พ.ศ. 2518 มรายละเอยด ดงน �

4.1 การศกษานอกสถานท โดยไมคางคน

4.2 การศกษานอกสถานท โดยคางคน

4.3 การศกษานอกราชอาณาจกร

5. แบงตามระยะทางจากโรงเรยนท จดการศกษานอกสถานท มรายละเอยด ดงน �

5.1 ศกษาภายในบรเวณโรงเรยน

5.2 ศกษาภายในชมชนท โรงเรยน

5.3 ทศนาจรเพ อการศกษา

6. แบงตามระยะทางของการเดนทาง มรายละเอยด ดงน �

6.1 การศกษานอกสถานท ระยะใกล

6.2 การศกษานอกสถานท ระยะไกล

ศนยพทกษสทธเดกและครอบครว (กระทรวงศกษาธการ. 2545: 36–38) แบงกจกรรมทศนศกษาออกเปน 2 ประเภท ดงน �

1. กจกรรมทางวชาการ เปนกจกรรมท จดข �นเพ อเพ มพนความรและประสบการณใหกบเดกและเยาวชนใหไดรบประสบการณจากแหลงเรยนรจรง สามารถทาได 3 ระยะ คอ ระยะกอนการเดนทาง ระหวางการเดนทาง และหลงจากเสรจส �นการเดนทาง ท �งน �ข �นอยกบความพรอมของการจดทศนศกษาแตละคร �ง รวมถงระดบความร ความสนใจของกลมเดกและเยาวชนท จะไปทศนศกษา และเน �อหาสาระของแหลงท จะไปทศนศกษาวามความสาคญมากนอยเพยงใด เพ อใหการจดทศนศกษาไดประโยชนสงสด ผจดจะตองวางแผนจดกจกรรมทางวชาการไวลวงหนาควรเนนใหเดกและเยาวชนเรยนรอยางมความสข มความรสกสนกสนาน เพลดเพลนกบการแสวงหาความร ไมควรจด

27

กจกรรมในลกษณะท ทาใหเดกเกดความรสกวาเปนภาระงานท หนกและยงยากในการปฏบต ซ งการจดกจกรรมสามารถจดไดหลายวธ เชน

1.1 มอบหมายใหเดกและเยาวชนศกษาเร องราวของแหลงทศนศกษากอนเดนทางไปทศนศกษาสถานท น �น

1.2 จดประชมบรรยายสรปหลงจากจบกจกรรมในแตละวน

1.3 การมอบหมายใหเดกและเยาวชนบนทกส งท ไดพบเหนหรอประสบการณท ไดรบในแตละวน

1.4 การจดทายปญหาเก ยวกบส งท ไดพบเหนจากการทศนศกษา

1.5 การจดนทรรศการและบรรยายเร องราวหรอประสบการณท ไดรบจากการทศนศกษา

2. กจกรรมนนทนาการ เปนกจกรรมท จะทาใหเดกและเยาวชนท รวมเดนทางทองเท ยวทศนศกษาเกดความสนกสนานเพลดเพลน และรจกปรบตวใหเขากบกลมเพ อน ซ งจะทาใหการทองเท ยวทศนศกษามความหมาย มคณคานาประทบใจย งข �น อกท �งยงเสรมคณลกษณะความเปนผ นาผตามท ด ความรก ความสามคค ความมวนย ใหกบเดกและเยาวชนดวยการจดกจกรรมนนทนาการท นาสนใจ ซ งจดไดระหวางการเดนทางมหลายลกษณะดงน �

2.1 กจกรรมกลมและมนษยสมพนธ

2.2 กจกรรมเกมตาง ๆ

2.3 การรองเพลง สกวา การอาน โคลง กลอน หรอรอยแกว

2.4 การชมวดทศน

2.5 การแนะนาเกรดความร สถานท สองขางทาง

2.6 การจดแคมปไฟชวงพกแรม

การจดกจกรรมนนทนาการท มประสทธภาพ ผจดตองวางแผนการจดกจกรรม และเตรยมส ออปกรณตาง ๆ ใหพรอม ในการจดกจกรรมควรใหเดกทกคนมสวนรวม โดยคานงถงความเหมาะสม ตามเพศ วย เวลา สถานท และความสนใจของสมาชกเปนสาคญ

จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวากจกรรมทศนศกษาสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทคอ แบบในสถานท และแบบนอกสถานท

28

2.5 คณคาของการจดกจกรรมทศนศกษาเพ�อพฒนาการเรยนร

นกการศกษากลาวถงคณคาของกจกรรมทศนศกษาเพ�อพฒนาการเรยนร ดงน ;

ศนยพทกษสทธเดกและครอบครว กระทรวงศกษาธการ (2545: 2) กลาววา เดกและเยาวชนจะไดรบประสบการณท มคณคาจากการทองเท ยวทศนศกษาโดยตรงและโดยออม ดงน �

1. ดานสงคม จะไดรจกการเขาสงคมเพราะไดพบเพ อนเพ มข �น ไดเรยนรถงวธการตางๆในการอยรวมกน ชวยใหรจกการปรบตวเขากบคนอ นไดงาย ไมวาจะเปนสวนตวหรอหมคณะ

2. ดานสตปญญา จะไดรบความเจรญงอกงามทางสตปญญา เพราะไดศกษาจากแหลงเรยนร และแหลงทองเท ยวท หลากหลาย มกจกรรมใหเลอกทามากมาย ทาใหเดกและเยาวชนไดเรยนรตามความตองการ ความถนด และความสนใจ ทาใหเกดการเรยนรและไดรบประสบการณตาง ๆ ท มคณคา

3. ดานสขภาพและอนามย เดกและเยาวชนไดรบผลทางสขภาพและพลานามยจากกจกรรมตางๆ เชน การออกกาลงกาย เกม การเดน เปนตน

ปทมา จราภรณ (2546: 2 51) กลาววา ขอดของการศกษานอกสถานท มดงน �

1. นกเรยนไดรบประสบการณตรง โดยผานประสาทสมผสหลายดานและไดเช อมโยงประสบการณตรงกบความรสกท ไดเรยนในหองเรยน

2. สอดคลองกบความสนใจและเหมาะสมกบวยของผ เรยนเพราะเดกในระดบมธยมศกษาตอนตน เปนวยท อยในชวงอยากรอยากเหน สนใจกบส งท ย วยรอบดาน ทาใหรสกสนกและไดเปล ยนบรรยากาศ

จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวา ทศนศกษาเปนกจกรรมท จดใหผ เรยนไดพฒนาความสามารถของตนเองตามศกยภาพพฒนาองครวมของความเปนมนษยครบทกดาน ท �งดานสงคม สตปญญา รางกายและอารมณ ตลอดจนบคลกภาพ เปนแนวทางหน งท จะสนองนโยบายในการสรางเดกและเยาวชนใหเปนผ มศลธรรม จรยธรรม มระเบยบวนย และมคณภาพ เพ อพฒนาองครวมของความเปนมนษยท สมบรณ ปลกฝงและสรางจตสานกในการเช อมโยงส งท เรยนรไปสการปฏบตในชวตประจาวน วถชวตในโรงเรยนท จะสะทอนถงแนวทางปฏบตตอธรรมชาตและส งแวดลอม ในทศทางท เดกและเยาวชนไดเรยนรจากบทเรยนและจากประสบการณตรง

29

2.6 จดมงหมายของการจดกจกรรมทศนศกษา

สมสทธy จตรสถาพร. (2536 : 18) กลาวถงจดมงหมายของเก ยวกบ การจดกจกรรม ทศนศกษา โดยมจดมงหมาย วาควรมดงตอไปน �

1. เพ อใหนกเรยนไดมประสบการณตรงในการศกษานอกสถานท รจกวธศกษาจากแหลงวชาตาง ๆ ในชมชน

2. เพ อสอนนกเรยนใหรจกเปรยบเทยบจากการศกษาในหองเรยนกบการศกษา นอกสถานท สามารถเช อมโยงความรจากแหลงความรตาง ๆ เพ อนาไปใชเปนประโยชนตอไป

จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวา จดมงหมายการจดกจกรรมทศนศกษาเพ อใหนกเรยนไดประสบการณตรงและสามารถเช อมโยงความรจากแหลงความรตาง ๆ เพ อนาไปใชเปนประโยชนตอไป

2.7 ขอควรระวงจากการเรยนรนอกสถานท�

ธนาทพ ฉตรภม (2545: 26) กลาววา แคมเบลล รจมลเลอร นกจตวทยาอเมรกน มองวาการเรยนรนอกสถานท มผลดในแงท ทาใหเดกมประสบการณชวต รจกโลกภายนอกมากข �นมความรบผดชอบและกลาหาญข �นกวาเดม แตขณะเดยวกนผลดเหลาน �อาจสงผลใหเดกเกดทศนคตในแงลบตอผ อ นได เน องมาจากการท เดกเกดความเช อม นในตนเอง (self – esteem) จนเกนขนาด การเรยนรนอกสถานท จงควรเนนการทางานรวมกน และเฉล ยความรบผดชอบให เดก ๆ อยางเทาเทยม เพ อใหพวกเขาตระหนกถงความสาคญของผ อ น รคณคาของการรวมมอ และใสใจกบมตรภาพมากกวาท จะทาใหความสาคญกบความเกง ความกลา ประสบการณท เพ มมากข �นของตนเอง นอกจากน � คารอล แลนตส ยงไดเตอนผ ท คดจะพาเดกไปเรยนรนอกสถานท ระลกถงใหมาก คอ การใชประโยชนจากสถานท ท จะไป บอยคร �งการมองประโยชนของสถานท ใดสถานท หน งในมมแคบ กทาใหเสยโอกาสจากการเรยนรไปมาก ยกตวอยางเชน การเรยนรในสถานท ท เปนแหลงธรรมชาต คนสวนใหญมกจะมงประเดนไปท การเรยนรในเร องธรรมชาตเพยงอยางเดยวท �งท ยงสามารถเรยนรในเร องอ น ๆ ไดอก เชน

1. ดานเศรษฐกจสงคม

ชาวบานท อยในแหลงธรรมชาตน �น ๆ สามารถใชประโยชนอะไรจากธรรมชาตท อยรอบตวเขาไดบาง หรอมอะไรบางในพ �นท ธรรมชาตน �นท สามารถเปนแหลงรายไดใหกบชาวบานได

2. ดานวฒนธรรม

แหลงธรรมชาตน �น ๆ เปนท อยของชมชนใดบาง มประวตความเปนมาอยางไร และมความเก ยวพนกบพ �นท น �นมากนอยแคไหน

30

3. ดานความขดแยง

มความขดแยงใดบางระหวางคนกบส งแวดลอมทางธรรมชาตในพ �นท น �น หากครมการวางแผนท ด จะทาใหนกเรยนไดประโยชนเพ มข �นจากการออกไปเรยนรนอกสถานท ในแตละคร �ง จากขอมลท �งหมดแสดงใหเหนวาแมการเรยนรนอกสถานท จะเปนส งท ไดรบการยอมรบกนท วไปใน แวดวงการศกษา วาสามารถสรางความรและทกษะใหกบนกเรยนไดเปนอยางด แตหากไมม การตดตามผล ออกแบบและวางแผนการเรยนรอยางเหมาะสม การเรยนนอกสถานท กอาจเสยเวลาไปโดยเปลาประโยชน และกระตนใหเดกมพฤตกรรมท ไมพงประสงค

จากท กลาวมาขางตนสรปไดวา ขอควรระวงจากการเรยนรนอกสถานท เปนการพฒนาการเรยนรท มท �งผลดและผลเสยซ งตองคานงถงปจจยตางๆท เก ยวของดวย เชนดานเศษฐกจและสงคม ดานวฒนธรรม และดานความขดแยง

2.8 งานวจยท�เก�ยวของกบกจกรรมทศนศกษา

งานวจยตางประเทศ

มเชล สครบเนอร – แมคลน (สรนทร ลดดากลม.2551: 43; อางองจาก Michelle Seribner – Maclean. 1992: 57 – 60) ศกษาการออกแบบรปแบบการเดนทางทศนศกษา โดยไดออกแบบรปแบบท �งหมด 3 รปแบบ รปแบบท 1 เปนรปแบบลกษณะของการทศนศกษา รปแบบท 2 คอรปแบบเร มตนจนส �นสดการเดนทางรปแบบท 3 เปนรปแบบประสบการณท มจดรวม ซ งผลการวจยพบวานกเรยนชอบท จะจดจาการเดนทางทศนศกษา ท พวกเขาไดมสวนรวมและเก ยวของสง

ลห เมลเบอร (สรนทร ลดดากลม.2551: 43; อางองจาก Leah Melber. 1996) ศกษาเก ยวกบการสงเสรมวชาการรหนงสอสาหรบนกเรยนทามกลางการดารงชวตตามส งแวดลอม โดยไดใชเวลาในการทศนศกษา 1 วน ท ทะเล โดยจดกจกรรมท �งหมด 4 กจกรรม ซ งผลการวจยพบวาวชาการรหนงสอเร มตนดวยการสารวจแนวความคดท คนเคยและเก ยวพนกบผ เรยนอยางลกซ �ง

งานวจยในประเทศ

วรศรา สงหสรย (2549: บทคดยอ) ศกษาการเรยนรของผปกครองและเดกปฐมวยและความพงพอใจของผ ปกครองท เขารวมกจกรรมรปแบบการทองเท ยวเพ อการเรยนรกลมตวอยางประกอบดวย แมกบลก หรอพอแมกบลก หรอผปกครองกบนกเรยน อยช �นอนบาลปท 3 ป การศกษา 2548 โรงเรยนสารสาสนเอกตรา สงกดคณะกรรมการการศกษาเอกชนท สมครใจเขารวมกจกรรม จานวน 15 ค หรอ 30 คน ผลการวจยพบวา

31

1. การเรยนรของผปกครองท เก ยวกบบทบาทการเปนผปกครองการมปฏสมพนธ กบลกการมสวนรวมระหวางครกบผปกครอง หลงการเขารวมกจกรรมสงกวากอนการเขารวมกจกรรมอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01

2. การเรยนรของเดกปฐมวย ท ไดรบจากการทองเท ยว และการรบรความเปนผปกครองของพอ แม หลงการทดลองสงกวากอนการทดลองในกจกรรมรปแบบการทองเท ยวเพ อการเรยนรอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01

3. ความพงพอใจของผปกครองตอกจกรรมรปแบบการทองเท ยวเพ อการเรยนร อยในระดบความพงพอใจมาก

มนตกราน คมรกษา (2551: บทคดยอ) ศกษาการจดกจกรรมทศนศกษาประกอบการบนทกขอมล มการส อความหมายดานการเขยนท �ง 6 ข �น ในแตละชวงสปดาหแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 โดยท การเปล ยนแปลงการส อความหมายดานการเขยน กอนการทดลอง กบระหวางการจดกจกรรมในชวงสปดาหท 6 จนถงหลงการทดลอง (สปดาหท 11 – 12) มการเปล ยนแปลงในทางท เพ มข �น อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .05 ยกเวนระหวางการจดกจกรรมชวงสปดาหท 3 กบสปดาหท 4 และสปดาหท 4 กบสปดาหท 5 มการเปล ยนแปลงเพ มข �นอยางไมมนยสาคญทางสถต

สรนทร ลดดากลม (2551: บทคดยอ) ศกษาความสามารถทางพหปญญาของเดกปฐมวยท ไดรบการจดประสบการณการจดกจกรรมทศนศกษาโดยใชรปแบบพหปญญาเพ อการเรยนร มความสามารถทางพหปญญาทกดานสงข �น โดยความสามารถทางพหปญญาของเดกปฐมวยในแตละดานพฒนาจากความสามารถระดบต า เปนความสามารถระดบปานกลาง และความสามารถระดบสง โดยใชชวงเวลาของการจดกจกรรมท แตกตางกน จากการวจยยงพบความสมพนธของความสามารถทางพหปญญาของเดกปฐมวยในแตละชวงเวลายกเวนดานตรรกะและคณตศาสตรท ไมพบความสมพนธดงกลาว

จากการศกษางานวจยขางตนพอสรปไดวา กจกรรมทศนศกษาเปนกจกรรมท สงเสรมการเรยนรของผ เรยนไดเปนอยางด ท �งทางดานสตปญญา ดานรางกาย ดานอารมณ/จตใจ และดานสงคมซ งรปแบบการจดกจกรรมท ผ เรยนไดปฏบตดวยตนเองจากเอกสารงานวจยท เก ยวของผ วจยไดศกษาเพ อเปนพ �นฐานในการจดประสบการณการจดกจกรรมทศนศกษาเพ อนาไปปรบใชเปนแนวทางในการกจกรรมตอไป

32

3. เอกสารงานวจยท�เก�ยวของกบวฒนธรรมทองถ�นจงหวดศรสะเกษ

3.1 สภาพท�วไปของจงหวดศรสะเกษ

วศกรณ สมนา (2549: 11) กลาววา จงหวดศรสะเกษต �งอยตอนใตของภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยระหวาง ละตจดท 14 องศา 20 ลปดาเหนอถง 15 องศา 40 ลปดาเหนอ ลองตจดท 103 องศา 45 ลปดาตะวนออก ถง 105 องศา 40 ลปดาตะวนออก อยเหนอระดบน �าทะเล 120 เมตร โดยประมาณมเน �อท ประมาณ 8,861 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 5,538,356 ไร หางจากกรงเทพมหานคร โดยทางรถไฟระยะทาง 515 กโลเมตร ทางรถยนตเปนระยะทางประมาณ 571 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยงและประเทศเพ อนบานดงน � ทศเหนอตดตอกบเขตอาเภอราษไศล อาเภอยางชมนอย ก งอาเภอศลาลาด ตดตอกบจงหวด ยโสธร และจงหวดรอยเอดนอกจากน � วศกรณ สมมนา ยงไดใหขอมลเก ยวกบสภาพท วไปของพ �นท ศกษาดงน �

3.1.1 ขอบเขตและตาแหนงท�ต ;งจงหวดศรสะเกษ

จงหวดศรสะเกษต �งอยตอนใตของภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยระหวางละตจดท 14 องศา 20 ลปดาเหนอถง 15 องศา 40 ลปดาเหนอ ลองจจดท 103 องศา 45 ลปดา-ตะวนออก ถง 105 องศา 40 ลปดาตะวนออก อยเหนอระดบน �าทะเล 120 เมตรโดยประมาณ มเน �อท ประมาณ 8,861 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 5,538,356 ไร หางจากกรงเทพมหานคร โดยทางรถไฟระยะทาง 515 กโลเมตร ทางรถยนตเปนระยะทางประมาณ 571 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยงและประเทศเพ อนบานดงน �

ทศเหนอ เขตอาเภอราษไศล อาเภอยางชมนอย ก งอาเภอศลาลาด ตดตอกบจงหวดยโสธร..และจงหวดรอยเอด

ทศใต เขตอาเภอภสงห อาเภอขนหาญ อาเภอกนทรลกษ ตดกบประเทศกมพชาฯ

ทศตะวนออก อาเภอกนทรารมย..อาเภอเบญจลกษ..อาเภอโนนคณตดตอกบจงหวดอบลราชธาน

ทศตะวนตก..เขตอาเภออทมพรพสย..อาเภอปรางคก..อาเภอหวยทบทน อาเภอบงบรพ ตดตอกบจงหวดสรนทร ดงภาพประกอบ 2 (เทศบาลเมองศรสะเกษ :2547)

33

ภาพประกอบ 2 แผนท แสดงขอบเขตและภมประเทศของพ �นท ศกษา จงหวดศรสะเกษ

3.1.2 การแบงเขตการปกครอง

จงหวดศรสะเกษแบงเขตการปกครองออกเปน 20 อาเภอ 2 ก งอาเภอ 206 ตาบล 2,381 หมบาน และไดแบงการบรหารราชการสวนทองถ นดงน � องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาลและองคการบรหารสวนตาบล

3.1.3 เสนทางการคมนาคม

การคมนาคมจงหวดศรสะเกษ มเสนทางคมนาคมท ตดตอไดกบจงหวดใกลเคยงและท �งอาเภอตาง ๆ ภายในทองท จงหวดศรสะเกษ โดยแบงการคมนาคมเปน 3 ทาง การคมนาคมโดยรถไฟ มวนละ 22 ขบวน จากสถานรถไฟหวลาโพง สายกรงเทพฯ-อบลราชธาน ผานท สถานศรสะเกษ ระยะทาง 515 กโลเมตร การคมนาคมโดยรถยนตและรถโดยสารประจาทาง จากกรงเทพฯมรถโดยสารออกจากสถานขนสงสายตะวนออกเฉยงเหนอ ไปศรสะเกษทกวน ใชเวลาเดนทางประมาณ 8 ช วโมง และถาเดนทางโดยรถยนตจากกรงเทพฯ ใชเสนทางหลวงหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) แลวแยกเขาทางหลวงหมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) ท จงหวดสระบร ไปจนถงจงหวดนครราชสมา เขาทางหลวงหมายเลข 226 ผานจงหวดบรรมย จงหวดสรนทร เขาตวเมอง ศรสะเกษสวนเสนทางคมนาคมในจงหวดศรสะเกษมระยะทางท อยในความรบผดชอบของสานกงานเรงรดพฒนาชนบท และกรมโยธาธการ รวมท �งส �น 1,541.282 กม. เปนถนนในความรบผดชอบของสานกงานเรงรดพฒนาชนบท จานวน

34

932.387 ก.ม. และกรมโยธาธการ 608.895 ก.ม.ถนนดงกลาว สวนใหญเปนถนนลาดยาง ถนนลกรง และถนนคอนกรตการคมนาคมโดยทางอากาศ จงหวดศรสะเกษไมมสนามบนแตสามารถใชสนามบนท จงหวดอบลราชธานได ในการวจยคร �งน �จะนาเฉพาะเสนทางคมนาคมสายหลกมาวเคราะห สวนในจงหวดศรสะเกษไมมสนามบน กจะไมนามาเปนเกณฑหรอปจจยในการพจารณา

3.1.4 ประชากรของจงหวดศรสะเกษ

จงหวดศรสะเกษเปนจงหวดหน งท ม จานวนประชากรมากเกนหน งลานคน เปรยบเทยบจานวนประชากรจากสถตประชากรในป พ.ศ.2536 ถงป พ.ศ. 2547 จะเหนวาจงหวดศรสะเกษมจานวนประชากรเพ มข �น แตกมแนวโนมท กาลงลดลง หลงจากป พ.ศ.2545 และในปจจบนน �จงหวดศรสะเกษมจานวนประชากร 1,446,345 คน (สานกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง 31 ธนวาคม 2552: ออนไลน) จากจานวนประชากรของจงหวดศรสะเกษท มจานวนมากจงทาใหมขยะเปนมจานวนมาก และจาเปนตองหาพ �นท กาจดขยะเพ อไมใหเกดปญหาในอนาคต

3.1.5 สถานท�ทองเท�ยวท�นาสนใจ

3.1.5.1 สวนสมเดจศรนครนทร อยในวทยาลยเกษตรกรรม ถ.กสกรรมเปนสวนสาธารณะและปาธรรมชาตแหงเดยวในประเทศ ท มตนลาดวนปลกไวถง 40,000 ตน

3.1.5.2..ปราสาทหนวดสระกาแพงนอย อยบานกลาง หางจากตวเมอง 8.7 กม. มปรางควหาร สระน �ากอศลาแลง เปนศลปะแบบบาปวน และมสถาปตยกรรมแบบบายน ปนอยดวย และยงมส งกอสรางท เรยกกนในสมยน �นวา อโรคยศาล ซ งหมายถง สถานพยาบาลประจาชมชน

3.1.5.3 .ปราสาทหนวดสระกาแพงใหญ หางท วาการ อ.อทมพรพสย 2 กม. อยในวดสระกาแพงใหญ เปนปราสาทขอมขนาดใหญท สดในจงหวด มปรางค 3 องคบนฐานเดยวกน ปรางคประธานองคกลางกอดวยหนทราย มอฐแซมบางสวนซ งมรปทรงท สมบรณและสวยท สด

3.1.5.4 ปราสาทบานปราสาท เปนปราสาทขอมท ถกดดแปลง เชนเดยวกบปราสาทศรขรภม จ.สรนทร ท ต �งอยบนเนนดน ปรางคเปนรปส เหล ยมทรงแหลมเรยวรลดหล นลงมา ปรางคองคกลางมขนาดใหญกวาอก 2 องค ปราสาทน �เปนศลปะขอมผสมผสาน

3.1.5.5 ปราสาทปรางคก ต �งอยท บานก ตาบลก อาเภอปรางคก หางจากตวจงหวด 61กโลเมตร เปนปรางค 3 ยอดซ งไดรบการบรณใหม เปนปราสาทหน งท มความสวยงามต �งอยขางหนองน �าขนาดใหญท มนกเปดน �าเปนจานวนมาก

35

3.1.5.6 สวนสาธารณะหวยน �าคา..อยตดเขตเทศบาลเมองศรสะเกษ..ทางไปอาเภอกนทรลกษณ หวยน �าคามพ �นท ประมาณ 14 ไร ภายในสวนมไมประดบ สนามเดกเลนสวนอาหาร และทะเลสาบขดขนาดใหญมประชาชนไปพกผอนหยอนใจเปนประจาตลอดป

3.1.5.7..ศาลเจาพอหลกเมอง..เปนส งท เคารพของชาวจงหวดน �มาก..ต �งอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของท ต �งศาลวาการจงหวดศรสะเกษ หางจากท ศาลากลางจงหวด 8 -10 เมตร

3.1.5.8..น �าตกสาโรงเกยรต น �าตกภละออ ท อาเภอกนทรลกษ น �าตกหวยจนทรอาเภอขนหาญนอกจากน �นยงม วดลานขวดท อาเภอขนหาญ พระธาตเรองรอง อยทางทศเหนอของอาเภอเมอง และแหลงโบราณอก 3 แหง คอวดสมคซอด, อาคารขนอาภยพาณชย ซ งต �งอยในตวเมองสวนปาเปดหนองกวางซ งเปนหนองน �าท ขดเปนทะเลสาบเพ อพกผอนหยอนใจหางจากตวเมองประมาณ 5 กโลเมตร ข �นไปทางตะวนออกเฉยงเหนอ ในการวจยคร �งน �ไดทาการกนขอบเขต แหลงโบราณคดและสถานท ทองเท ยวท สาคญ เพ อปองกนเพ อไมใหเกดผลกระทบดานตางๆ แกนกทองเท ยว

3.2 สภาพท�วไป สงคมและวฒนธรรมของอาเภอราษไศล

สภาพท�วไปของอาเภอราษไศล

หองสมดประชาขนอาเภอราษไศล (2553 ; ออนไลน) กลาวถง ขอมลท วไปของอาเภอราษไศลเอาไวดงน �

3.2.1 ท ต �งและอาณาเขต

ต �งอยตอนบนของจงหวดศรสะเกษ มเน �อท 498.806 ตารางกโลเมตร จานวนประชากรท �งส �น 82,887 คน แยกเปนชาย 41,147 คน หญง 41,740 คน มความหนาแนนเฉล ยตอพ �นท ประมาณ 165.36 คน/ตารางกโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบเขตการปกครองขางเคยงดงน �

ทศเหนอ ตดตอกบอาเภอโพนทราย (จงหวดรอยเอด)

อาเภอศลาลาด และอาเภอมหาชนะชย (จงหวดยโสธร)

ทศตะวนออก ตดตอกบอาเภอคอวง (จงหวดยโสธร) และอาเภอ

ยางชมนอย

ทศใต ตดตอกบอาเภอยางชมนอย อาเภอเมองศรสะเกษ และ

อาเภออทมพรพสย

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอบงบรพ และอาเภอรตนบร (จงหวดสรนทร)

36

ภาพประกอบ 3 แผนท แสดงขอบเขตของพ �นท ศกษา อาเภอราษไศล

3.2.2 ลกษณะภมประเทศ

สภาพพ �นท อาเภอราษไศลมลกษณะท ราบสง พ �นดนเปนดนรวมปนทราย โดยท วไปมพ �นท เปนปาละเมาะบางสวน มแมน �ามลไหลผานจากทศตะวนตกไปสทศตะวนออก ท ดนรมฝ งแมน �ามลเปนท ราบลมน �าทวมถงและน �าหลากตอนน �ามากใหฤดฝน และมพ �นท อยในเขตทงกลารองไห ไดแกพ �นท ตาบลฝ งซายแมน �ามล ตาบลเมองแคน ตาบลหนองหม มระยะทางรวมกนท �งส �น 38 กโลเมตร มน �าไหลตลอดป ในฤดแลง น �าจะต �นเขนบางตอน

3.2.3 ดานเศรษฐกจ

รายไดประชากร ประชากรมรายไดตอหว 8,000 บาท/ป การเกษตรกรรม อาเภอราษไศลมพ �นท การเกษตรท �งส �น 171,050 ไร ครอบครวเกษตรกร จานวน 71,212 ครอบครว

ประชากรมรายไดจากกลมสตรในอาเภอราษไศลในการแปรรปผลตภณฑในทองถ นตาง ๆ เชน กลมสตรบานสมปอยใหญ – ขนมดอกจอก กลมสตรสหกรณบานเม ยง – ทาไสกรอก กลมสตรสหกรณบานไผ หม 3 – เพาะเหดฟาง กลมสตรบานตง – ปลาสมและแหนม กลมสตรสหกรณบานผ �ง – หตถกรรมพ �นบาน กลมสตรสหกรณบานอหนา – ทาขาวเกรยบ กลมสตรสหกรณบานบวขว – ทอเส อกก กลมสตรบานดอนไมงาม – จกสานไมไผ

37

3.2.4 ดานสงคมและวฒนธรรม

3.2.4.1 คาขวญอาเภอราษไศล คอ หาดทรายมลคบาน ลงบานหวานคเมอง ดงภดนลอเล อง เมองแหงบ �งไฟแสน ดนแดนหอมแดง แหลงหมหนรสด ฝายราษสดสวย พรอมดวยไขไกงาม ท มาของคาขวญอาเภอราษไศล และประวตความเปนมาของเอกลกษณ ประจาทองถ นในอาเภอราษไศล มดงน �

หาดทรายมลคบาน แมน �ามล เปนลาน �าท สาคญของอาเภอราษไศล ซ งมตนกาเนดจากเทอกเขาดงพญาเยน ในทองท จงหวดนครราชสมา ไหลผานในหลายตาบลของอาเภอราษไศลดงน � ตาบลดาน ตาบลหนองแค ตาบลบวหง ตาบลหนองอ ง ตาบลเมองคง ตาบลเมองแคน ตาบลสมปอย และตาบลหนองหม ระยะทางประมาณ 38 กโลเมตร จงเปนแหลงการทามาหากนของชาวราษไศล หลายดานดวยกน ไมวาจะเปน การประมงพ �นบาน การใชน �าเพ ออปโภค บรโภค การใชน �าในการทาเกษตรตางๆ เปนตน

ลงบานหวานคเมอง ลงบานหวาน อาศยอยท ป ตาบานหวาน หม 2 ตาบลหวานคา อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ เปนสวนปา สาธารณะของหมบาน เปนดอนป ตา มเน �อท ประมาณ 20 ไรอยหางจากอาเภอราษไศล ประมาณ 6 กโลเมตร และสาหรบประวตความเปนมา ของสวนลงบานหวาน ผ เฒาผแกเลาวาลงน �เปนทหารของป ตา ต �งแตเกดมากพบลงอยแลว ซ งชาวบานมความเช อวา ถาใครทารายลง กเหมอนกบไปทารายป ตา จะทาใหมอนเปนไป ชาวบานจงไมกลาทารายลง ลงจงอาศยอยในปาแหงน �ได สวนลงบานหวานใชเปนท พกผอนหยอนใจ ช นชมบรรยากาศ ใหอาหารสตวเปนการทาบญทาใหจตใจเบกบานและมการจดเล �ยงโตะจนใหลง ในชวงเดอนกนยายนของทกป

ดงภดนลอเล อง ปาดงภดน เปนปาสงวนแหงชาตต �งอยในพ �นท ตาบลหนองแค มจานวนเน �อท 5,100 ไร "ดงภดน" เปนเนนเขาเต �ยๆ รมลาน �ามลอยหางจากตวอาเภอราษไศลไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอราว 10 กโลเมตร เปนศนยรวมความเช อของคนแหงลมน �ามลตอนกลาง ดานทศตะวนตกของดงภดนเปนเนนเขาสง มองไปจะเหนสายน �ามลทอดยาวคดเค �ยวมาจากทางทศตะวนตกมาพบกบลาน �าเสยว ท ไหลผานจากกลางทงกลารองไหมาบรรจบกน ณ ท แหงน � หากลงเรอลองลาน �ามลจากหนาเข อน ราษไศลไปตามลาน �ามล กจะเหนกลมไมยางของปาดงภยนตนตระหงาน มองเหนแตไกล

เมองแหงบ �งไฟแสน การจดประเพณบ �งไฟ หรอบญบ �งไฟ เช อกนวาเปน การบชาแถน บชาอารกษหลกเมอง และเปนประเพณ ขอฝนเพ อใหฝนตกตองตามฤดกาล ชาวบานอยเยนเปนสข ขาวปลาอาหารอดมสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบดวย สาหรบการจด

38

ประเพณบญบ �งไฟ ในอาเภอราษไศล มการจดกนทกตาบล มกาหนดจดงานประเพณบญบ �งไฟข �นเปนประจาทกป ในเดอนมถนายน การจดงานดาเนนการ 2 วน คอวนแรกเปนวนรวมจะมการแหบ �งไฟท ตกแตงอยางสวยงามและมขบวนเซ �งฟอนราท สวยงามและวนท สองเปนวนจดบ �งไฟเพ อแขงขนกนวาบ �งไฟของใครจะข �นสงหรอลอยอยในทองฟาไดนานกวากน ซ งการดาเนนงานจดประเพณบญบ �งไฟของอาเภอราษไศลจะมทกภาคสวนใหความรวมมอในการอนรกษประเพณอนดงามไมวาจะเปนภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนใหความรวมมอในการจดประเพณโดยการจดสงขบวนแหบ �งไฟและจดสงบ �งไฟท ใชในการจดตามประเพณ

ดนแดนหอมแดง การปลกหอมแดง ในอาเภอราษไศล มมากในตาบลหนองหม ตาบลสมปอย ตาบลไผ และในหลายๆตาบล เปนวถชวตของ ท �งอาเภอราษไศล ซ งทารายไดตอปใหกบชาวบานท ปลกเปนอยางมาก หอมแดงมหลายพนธ เชน หอมลาพน หอมลบแล และหอมราษไศล เปนตน ระยะเวลาในการปลกและลกษณะ กจะแตกตางกน โดยเฉพาะหอมราษไศล จะมหวใหญกวาท �งสองพนธ ใชเวลาในการปลก หรออายกอนการเกบเก ยว ประมาณ 70-80 วน การปลกหอมแดงจะปลกกนปละสองคร �ง คอ ชวงเดอนตลาคม ปลกหอมแดง ท จะใชทาพนธ และชวงเดอนธนวาคม จะนาหอมแดงท เปนพนธ มาปลกเพ อจาหนาย ซ งเปนชวงฤดหนาว หอมแดงชอบอากาศหนาว ปลกในชวงน �จะไดผลผลตท ด หอมแดง มหวใหญกวาปลกในชวงอ นๆ ผลผลตท ไดจากหอมแดงนอกจาก หวหอมแดงแลว ยงนาผลผลตท ได คอ ดอกหอมแดงสามารถนาไปทาอาหารไดหลายประเภท ไมวาจะเปน ลวก น ง ดอง เปนตน

แหลงหมหนรสด การทาหมหน ท อาเภอราษไศล เร มตนจาก คณสรยวฒน กะตะศลา ไดทางานท รานอาหารในกรงเทพฯ ซ งเปนรานอาหารท ขายหมหนสตรอรอย ไดเรยนรสตรในการทาหมหน ท อรอย และเม อกลบมาท อาเภอราษไศล ไดรวมทารานอาหารกบนองๆ คอ คณศรทศน กะตะศลา ในช อราน “ชตหมหน” หมหนของรานเร มมคนรจกมากข �นเร อยๆ เน องจากมรสชาตอรอย และเปนเอกลกษณ มช อเสยงในอาเภอราษไศล จงเปนท มาของ“หมหนรสด” ดงปรากฎในคาขวญอาเภอราษไศลตดตอหมหนรสด ของอาเภอราษไศล

ฝายราษไศลสดสวย ต �งอยตาบลหนองแค อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ เปนระบบผนน �าบนลาน �ามล ตามโครงการ โขง-ช-มล สรางดวยคอนกรต เกบน �าไดตลอดท �งป สามารถสงน �าใหแกพ �นท เพาะปลกไดประมาณ 34,420 ไร ในเขตพ �นท อาเภอราษไศล อาเภอ บงบรพ จงหวดศรสะเกษ อาเภอรตนบร จงหวดสรนทร และอาเภอโพนทราย จงหวดรอยเอด และเปนสถานท พกผอนหยอนใจ อยหางจากอาเภอราษไศล ประมาณ 12 กโลเมตร

39

พรอมดวยไขไกงาม ไขไกงาม ท ฟารมอนเรอน “ฟารมอนเรอน” ของครอบครวอนเรอน โดยม คณราไพ อนเรอน เปนผดแลหลกๆ ฟารมอนเรอน เล �ยงไก ในระบบฟารมเปด เล �ยงแบบธรรมชาต ใชอาหารชวภาพ ไมมสารเคม ใชน �าหมกชวภาพในการฆาเช �อตางๆในฟารม และท ฟารมเล �ยงไก มการปลกพชผก ปลกไมยนตน ท มความเปนธรรมชาต มากไขไกท ฟารมอนเรอน ไดจดสงตวอยางไขไก ใหกองโภชนาการ กรมอนามย ทาการวเคราะหคณคาทางโภชนาการ และผลการวเคราะห ปรากฎวา เปนไขไกท มโคเลสเตอรอลต าจงเหมาะกบการบรโภค

3.2.4.2 แหลงโบราณคด

กลาวถงแหลงโบราณคดวามดงตอไปน �

1) แหลงโบราณคดคงโคกหรอเมองคงโคก ต �งอยบรเวณทศเหนอของบานหลบโมก ตาบลเมองคง อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ เปนชมชนโบราณท มลกษณะเปนเนนดนรปรางคอนขางกลม มคน �าและคนดนลอมรอบ 2 ช �น โดยกอคนดนลอมรอบคน �าดานนอกลกษณะเชนน �เช อวาคงสรางคน �าข �น โดยมจดประสงคหลกในการกกเกบน �า ปจจบนคน �าและคนดนบางสวนเปล ยนสภาพกลายเปนพ �นนาตวแหลงโบราณคดมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 60 เมตร จากการสารวจภายในแหลงพบโบราณวตถตางๆ ไดแก ซากโบราณ ซ งปจจบนอยในสภาพพงทลายเน องจากการถกลกลอบขดหาวตถโบราณ เหลอสภาพเพยงเศษอฐกระจายอยท วไป กลมใบเสมาหนทรายบรเวณทศตะวนออกเฉยงใตของตวแหลง เศษภาชนะดนเผาท �งประเภทเน �อหยาบและเน �อแกรง จากโบราณวตถท พบสนนษฐานวา แหลงโบราณคด แหงน �คงเปนชมชนในสมยประวตศาสตรวฒนธรรมทวารวด ระหวางพทธศตวรรษท 12-16 มการนบถอศาสนาพทธ โดยประดษฐใบเสมาข �นเพ อใชประกอบสงฆกรรม มการสรางส งกอสรางท นาจะเปนศาสนสถานและมการสรางคน �าคนดนเพ อใชกกเกบน �าในการอปโภคบรโภคของชมชน แหลงโบราณคดแหงน � กรมศลปากรสารวจข �นทะเบยนเปนแหลงโบราณคด และกรมการศาสนาข �นทะเบยนเปนเขตวดรางปจจบนเปนท ต �งวดเมองคง ซ งเปนวดฝายมหานกาย รวมท �งรปป �นของพญากตะศลาซ งเปนเจาเมองผ นาชาวเยอมการบวงสรวงกนทกวนเพญเดอนสาม

2) แหลงโบราณคดดอนเกลอ แผนผงแหลงโบราณคด บานดอนเกลอ ตาบลด อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ ต �งอยบรเวณบานด ตาบลด อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ มลกษณะเปนเนนดนรปรางคอนขางกลมเสนผาศนยกลางประมาณ 400 เมตร มคน �าและคนดนลอมรอบ โดยเหนสภาพคนดน 2 ช �น ท ลอมรอบคน �าทางดานทศตะวนตกโคงไปตามแนวถงบรเวณทศใต จากการสารวจไดพบโบราณวตถรปแบบตางๆ ไดแก พระพทธรปหนทราย ภาชนะดนเผาเน �อหยาบเคร องถวยเขมรเคลอบสน �าตาล ภาชนะดนเผาบรรจกระดก หนบดและแทนหนบดยา หนด กาไลหน

40

ขวานหนขด จากโบราณวตถเหลาน �สนนฐานวาแหลงโบราณคด แหงน �คงเปนชมชนในสมยประวตศาสตร มการนบถอศาสนาพทธ มอายอยในชวงหน ง หรอมการอยอาศยตอเน องกนมา ในระหวางพทธศตวรรษท 12-18

3) แหลงโบราณคดบานน �าออมนอย ต �งอยบรเวณบานน �าออมนอย ตาบลเมองแคน อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษเปนชมชนโบราณมลกษณะเปนเนนดนคอนขางกลม มเสนผาศนยกลางประมาณ 35 เมตร มคน �าและคนดนลอมรอบ 1 ช �นปจจบนมบานเรอนราษฎรและวดเกาะโพธyไทรต �งอย จากการสารวจไดพบโบราณวตถประเภทช �นสวนสมฤทธy ภาชนะดนเผาเน �อหยาบ จากลกษณะการสรางคน �าและคนดนประกอบกบโบราณวตถท พบ สนนฐานวาแหลงโบราณดแหงน � เปนชมชนโบราณท อาจมการต �งถ นฐานอยอาศยคร �งแรกกอนสมยประวตศาสตรตอนปลายและมการอยอาศยตอเน องจนถงสมยประวตศาสตรตอนตนจากลกษณะของการสรางคนดนท รายรอบ คน �าทางขอบนอกน �เช อวาคงสรางข �นโดยมจดประสงคหลกเพ อการกกเกบน �า อายของแหลงโบราณคดแหงน � ถามการอยอาศยคร �งแรกในสมยกอนประวตศาสตรตอนปลายจรง คงมอายอยราว 2,500 ปลงมา

4) แหลงโบราณคดบานบงหมอก ม 3 จด คอ แหลงโบราณคดบานบงหมอก แหลงโบราณคดโนนกานเหลอง และแหลงโบราณคดโนนหนองหวาบานบงหมอกนอย ตาบลสมปอย อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ ขดพบเศษภาชนะดนเผาเน �อหยาบแบบผวเรยบและแบบท ตกแตงเปนลายเชอกทาบ ขดขด สวนแหลงโบราณคดโนนกานเหลองพบการฝงศพโดยฝงภาชนะดนเผาและขวานหนขดดวย บานบงหมอกเดมเรยนวาบานเมองหมอก ถอเปนชมชนโบราณขนาดใหญประกอบดวยหลายชมชน มแหลงโบราณคด ในอาเภอราษไศล ท ยงไมไดดาเนนการสารวจ จากกรมศลปากร จานวน 2 แหง คอ

5) แหลงโบราณคดบานเมองแคน ต �งอยท บานเมองแคน ตาบลเมองแคน อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษมลกษณะคลายแหลงโบราณคดบานน �าออมนอย และอยในเขตท ใกลเคยงกน

6) แหลงโบราณคดบานโนนสง ต �งอยท บานโนนสง ตาบลหนองแค อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษมลกษณะเปนเนนสง มวดและพระพทธรปขนาดใหญท สรางข �นในปจจบนต �งอย รองศาสตราจารยศรศกรวลลโภดม นกโบราณคดใหความเหนวานาจะเปนชมชนโบราณ

41

3.2.4.3 ชนเผา

อาเภอราษไศลเปนดนแดนส เผาไทย ในจงหวดศรสะเกษ เปนลกษณะพเศษ ของความหลากหลายทางวฒนธรรมชนเผาตางๆ ในพ �นท ไดแก สวย เขมร ลาว เยอ อาเภอราษไศล เปนอาเภอหน งของจงหวดศรสะเกษ ท มเอกลกษณ ของตนเอง ไมวาจะเปน ชาวพ �นเมอง คอ ชาวเยอ ท มการต �งถ นฐานเร มตนท อาเภอราษไศล จนเปนตานานของชาวเยอ ซ งชาวเยอ จะมเอกลกษณของตนเองในดานตางๆ หลายอยาง ท ในปจจบนยงคงอนรกษไว และมภาษาถ นท ใชส อสาร ในทองถ นอาเภอราษไศล และในอาเภอราษไศล มส งด ส งท เดนๆ จนกลายมาเปนคาขวญของอาเภอราษไศลถงปจจบน

ชาวเยอ เปนชาวพ �นเมองกลมหน ง ท จดอยในกลมภาษามอญ-เขมร เรยกตนเองวา กวย มความหมายวา คน หากจดกลมแลว ชาวเยอจดอยในกลมของชาวกย มภาษาพดภาษาเดยวกน ซ งมเพยงบางคาเทาน �นท แตกตางกน จดเดนของชาวเยอกคอมความเหนยวแนนในการรกษาธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมทางภาษาของกลมชนไวเปนอยางด ในหมบานชาวเยอทกหมบาน จะพดภาษาเยอ ชาวลาวหรอคนหมบานอ นท มาต �งหลกฐานในหมบานจะเปล ยนภาษาพดเดมของตนมาพดภาษาเยอและปฏบตตามธรรมเนยมของชาวเยอดวย ชาวเยอโดยท วไปจะสงประมาณ 165 เซนตเมตร ผวดาแดง การต �งหมบานสวนใหญจะต �งอยในเขตใกลลาน �าหรอลาหวย เชน บานเมองคง บานทาโพธy บานใหญ บานกลาง บานโนน บานฮองโสก บานหลบโมก บานดอนเรอ บานหนองบาก บานหวาน อาเภอราษไศล ต �งอยรมฝ งแมน �ามล บานโนนแกด บานขม �น อาเภอเมองศรสะเกษ บานโพธyศร ตาบลโนนเพก อาเภอพยห ต �งอยท ราบลมหวยแฮด บานปราสาทเยอ บานโพนปลด บานเขวา ตาบลปราสาทเยอ ต �งอยท ราบลมหวยทา บานกง บานวงไฮ บานขาม บานกลาง บานจก ต �งอยบรเวณท ราบลมลาน �าเสยว เปนตน ท นาสนใจคอชาวเยอในแตละหมบานมความสมพนธในลกษณะเครอญาต ปกตชาวเยอมอาชพทานา แตบางสวนมความชานาญดานชาง ตานานของชาวเยอในศรสะเกษ เร มตนท พญากตะศลา เปนหวหนานาคนเผาเยอ อพยพมาโดยทางเรอ มาต �งเมองคงโคกหรอเมองคงปจจบนน � ซ งอยรมฝ งแมน �ามล ซ งอดมสมบรณดวยสตวน �า และเปนเสนทางคมนาคมในการตดตอคาขาย มลเหตของการต �งช อเมองอาจมาจากการท พ �นท เหลาน �อาจจะมปามะมวงมากอนแลว หรอมการปลกตนไมผล เชน ขนน มะมวง มะนาว มะพราว ฯลฯ ผลไมท ปลกงายและใหผลเรวคอ มะมวง มะมวงภาษาเยอวา เยาะคอง หรอเยาะกอง ตนมะมวงท มอยจานวนมากจงเรยกเมองตนเองวา เมองเยาะคอง และเพ �ยนเปนเมองคอง-เมองคง ในท สด ปจจบนมรปป �นพญากตะศลา ท บงคงโคก บานหลบโมก ตาบลเมองคง อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ เปนท เคารพของชาวเยอและมการบวงสรวงในวนเพญเดอนสามทกป การอพยพของพญากตะศลาเปนคาบอกเลาท นาสนใจ เพราะใชเรอสวง (เรอยาวท ใชพายแขงขนกน) 2 ลา เรอลาท 1 ช อ คาผาย เรอลาท 2 ช อคามวน แตละลาจคนไดประมาณ

42

40-50 คน พายจากลาน �าโขงเขาปากแมน �ามล รอนแรมทวนกระแสน �าข �นมาเร อยๆ ผานเมองไหนกบอกกบเจาเมองน �นวาจะไปต �งเมองใหมอย เจาเมองๆน �นกใหไปเลอกอยตามท เหนเหมาะสม ถงบานทา ตาบลสมปอย กพาไพรพลแวะพกแรม รงข �นวนใหมกนาพวกออกสารวจหาพ �นท ต �งเมอง มาเหนเมองรางเปนเนนดนสงมคน �าลอมรอบ ท บงคงโคกทกวนน � เหนวามสภาพภมประเทศเหมาะสมกนาไพรพลต �งบานเรอน ปจจบนท เมองคงโคกมศาลและรปป �นของพญากตะศลา เปนท เคารพสกการะ บนบานของชาวบานเปนประจาตอมาเม อจานวนพลเมองเพ มมากข �น กขยายกนมาอยรมฝ งแมน �ามล ท บานกลาง บานใหญ บานโนน และบานทาโพธy รวมเรยกวา เมองคง เวลาผานไปมพลเมองเพ มข �นเร อยๆ จงอพยพไปต �งหมบานใหมในท ตางๆ เชน ทศเหนอ ท บานหวาน ทศใตขามลาน �ามลท บานคอเยอ บานขม �น บานโนนแกด อาเภอเมองศรสะเกษ บางสวนเลยไปท บานโพนปลด อาเภอพยห บานปราสาท บาน ประอาง อาเภอไพรบง ทศตะวนตกไปท บานกง บานเชอก บานขาม อาเภอศลาลาด และบางสวนเลยทงกลารองไหไปท บานอเมง บานหวหม อาเภอพยฆภมพสย จงหวดมหาสารคาม

การแตงกายของเยอ ชาวเยอจะมการแตงกายเปนเอกลกษณของตนเอง ท �งชายและหญงจะใชผาไหมเหยยบแขนยาวยอมสดา ซ งเปนผาไหมเสนเลกทอลวดลายขดดอกเลกๆ แทรกตลอดผน เม อตดเยบแลวนามายอมดวยผลมะเกลอดบท ตาแลวนามายอมหลายคร �ง ตากใหแหงแลวคลกหมกไวในโคลน เส �อผาไหมเหยยบยอมดาน � เปนผาเน �อแนนและออนนม มความคงทนเปนพเศษใชสวมใสในทกโอกาส ไมวาทานา ทาไร ไปตลาด หรอไปเท ยวงานร นเรง ถาทานาหรอทางานอ นๆ จะสวมเส �อยอมดาคกบผาซ นฝาย แตในโอกาสทาบญตางๆ หรอโอกาสพเศษหรอไปตลาดจะนยมสวมเส �อไหมเหยยบยอมดาคกบผาซ นหม มผาสไบสดาพาดไหล ใชเชดหนาตาเชดมอได สวนผชายถาทาไรทานากสวมเส �อไหมเหยยบยอมดาแขนยาวในลกษณะเส �อเช �ต แตถาเปนงานบญหรอโอกาสพเศษจะนงโสรงไหม มผาขาวมาไหมหรอฝายสสดใสเปนลวดลายตารางมดคาดเอว ปจจบนชาวเยอไดประยกตตนเองเขากบสมยนยมแลว แตยงคงเอกลกษณของตนไว

ภาษาถ น ภาษาเยอเปนภาษาตระกลเดยวกบภาษาสวย มอยในบางทองท ของอาเภอราษไศล บานกลาง บานจก บานหลบโมก บานดอนเรอ บานบากเรอ บานหวาน บานรองโศก บานใหญ อาเภอศลาลาด บานกง บานขาม บานกลาง อาเภอเมองศรสะเกษ ท บานขม �น บานโพนคอ อาเภอไพรบงท บานปราสาทเยอ ผพดภาษาเยอ คดเปนรอยละ 1 ของประชากรท �งจงหวด ภาษาเยอเปนภาษาเดยวกบภาษาสวย เพยงแตสาเนยงแตกตางและเพ �ยนกนไป ผ ชานาญดานภาษาบางทานสรปวา เยอ คอ ภาษาสวยท ใกลชดภาษาลาว สวยคอ ภาษาเยอท ใกลชดภาษาเขมร และภาษาสวยเยอ เปนภาษาท ออนไหวจากอทธพลของภาษารอบขาง คอ ลาวและเขมรมาก แตละหมบานสวยหรอเยอ จะมสาเนยงหรอคาศพทท คอนขางแปลกแยกตางกนชดเจน ซ งงายตอการสญสลายทางภาษาในท สด

43

เคร องดนตรของชาวเยอ สะไน เปนเคร องดนตรท ศกดyสทธyตามหลกความเช อของชาวเยอท อาศยอยเขตพ �นท อาเภอราษไศลเปนภาษาเขมรแปลวา “เขาสตว” ถาเปนเขาควายกจะเรยก “สะไนกะไบ” สะไนท เปนเคร องเปาของชาวเยอกทาจากเขาสตวโดยทาจากเขาควายเหมอนกน เรยกเปนภาษาเยอวา “ซ �ง” หรอ “ซ �งไน” การท ชาวเยอนยมนาเขาควายมาทาสะไนเน องจากเขาควายมรลกต �งแตโคนเขาจนถงปลายเขาทาใหเจาะรจากปลายเขาไดงาย สวนเขาววน �นรจากโคนเขาถงปลายเขาไมลกพอจงไมนยม ตามหลกความเช อของชาวเยอท อาศยอยในพ �นท อาเภอราษไศล สะไน เปนเคร องดนตรท ใชประกอบพธกรรม หรอกจกรรมท สาคญเทาน �น เชน พธกรรมบวงสรวงศาลพญากะตะศลา การแขงขนเรอ และเปนการเปาเพ อบชาสงข (หอยสงข) ยงไมนยมนามาเปาเลนเพ อผอนคลายหรอความบนเทงใดๆ ตามท ครเฒาเผาเยอไดเลาตดตอกนมาวา สะไนเปนของศกดyสทธyและมความสาคญมาก สะไนเปนเคร องเปาท สบช �อสายมาจากสงข (ในภาษาเยอเรยก ซ �ง “ปรงซ �ง” แปลวา “เปาสงข”) ล �นของสะไนทาจากไมไผใชยางไมตดเขากบตวเขาระหวางปากลาโพงกบปลายเขา

ปราชญชาวบาน นกดนตรท มความสาคญและมฝมอในการเปาสะไนท เปนท รจกกนท วไปของจงหวดศรสะเกษคอ นายกตต วรรณวงษ เปนชาวเยอแทแตกาเนดเกดเม อวนท 7 พฤศจกายน 2485 ณ บานโพธy ตาบลเมองคง อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ บดาช อ นายเล วรรณวงษ มารดาช อ นางจาป วรรณวงษ เปนบตรคนท 4 ในจานวนพ นองรวมบดามารดา 5 คน เปนชาย 3 คน หญง 2 คนจดเร มตนของการเลนสะไนน �น ไดกลาวใหเปนท ทราบเบ �องตนแลววาไดหดเปาสะไนมาต �งแตเดก ในชวงสมยเรยนช �นประถม โดยแรกเร มตนไดหดเปาเองเปาแบบผด ๆ ถก ๆ โดยลกจาเอาจากคนแกคนเฒาท เปา แลวแอบเลยนแบบ ตอมาดวยความสนใจ ประกอบกบความมานะ ไดทาการศกษาคนควาสอบถามหาความรจากผแกผ เฒามาทาการฝกเปา ฝกทา จงทาใหสามารถทาสะไนไดเอง และนาเอาดนตรสะไนท ทาข �นน �นมาเลนเอง ซ งไดทาการถายทอดวชาการสะไนน �คร �งแรกใหกบอาจารยอคคพล อาจารยปรญญาโท สอนอยมหาวทยาลยราชภฏบรรมย ทานไดนาคณะของทานมาหดทาหดเปาอยท บานของนายกตต วรรณวงษอยหลายคร �ง ชดท สอง ไดถายทอดใหกบอาจารยพลลภ เปนอาจารยสอน อยท วทยาลยนาฎศลปจงหวดรอยเอด ปจจบนน �นายกตต วรรณวงษ ไดนาความรดานสะไนไปเลนเปนวงดนตรพ �นบานรวมกบคณะโรงเรยนบานอหนา ตาบลบวหง อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ ทาใหโรงเรยนบานอหนาเปนท รจกมช อเสยงโดงดงไปท วจงหวดและตางจงหวด และนายกตตเองกไดเปนอาจารยพเศษชวยสอนดนตรพ �นบานใหกบนกเรยนโรงเรยนบานอหนาอกดวยส งท �งหมดท นายกตตทามาน �น มความต �งใจอยากจะอนรกษดนตรพ �นเมองอสานเอาไว โดยเฉพาะในดานสะไน ซ งนบวนใกลจะสญหายไปเพราะไมมคนสบทอด ดงน �นจงคดเสยดายความรท มจงอยากจะถายทอดความรท มน �ใหกบลกหลานอนชนรนหลงและในทกวนน �นายกตตไดเขยนตาราเก ยวกบดนตรพ �นบานสะไน โดยเขยนเปนภาษาทองถ น คอ ภาษาเยอ ซ งเร องท นายกตต วรรณวงษ ได

44

เขยนข �นมอย 9 เร อง ดงน � 1) ประเพณความเปนมาของเผาเยอ/ความเปนมาของอาเภอราษไศล 2) เร องพระเจาสรางโลก 3) เร องความเปนมาของสงขสะไน 4) ความเปนมาของวาว 5) เร องพอคาเกวยนกบสะไน 6)เร องเสอกลวเสยงสะไน 7) เร องทองคาฝายออกลายเปนเสอ 8) เร องอสรพษงความเปนมา 9) เร องนกนางแอน – นกอนแสวกบนกแตดแตถอสตยสาบานเร องท �งหมดท เขยนมาน � นายกตตไดทาการสอบถามจากผแกผ เฒาในเผาเยอท มาอยกอน และเปนผ รในเร องน �น ๆ ด ซ งเปนเร องท นาศกษานาเรยนรสาหรบอนชนรนหลง

ผลงานท ไดรบรางวลเชดชเกยรต นายกตต วรรณวงษ มความสามารถในการผลตเคร องดนตรพ �นบานท �งสะไน สะนวาว พณ แคน และไดนาไปแสดงในงานวฒนธรรม ณ สถานท ตาง ๆ ท วทกจงหวดท จดใหมการประกวดดนตรพ �นบานข �น ซ งไดรบรางวลตางๆ รวมท �งไดรบเชญใหไปรวมเปนเกยรตในงานวฒนธรรม เหรยญรางวลสรปไดดงน �

1. เกยรตบตรรวมงานฟ�นฟมรดกอสานสบสานวฒนธรรม จากโรงเรยนศลาลาดประชารงสรรค เม อป 2543

2. เปนอาจารยท ปรกษาการราสะไน จากสานกงานการประถมศกษาจงหวด ศรสะเกษ ป 2543

3. ใหการสนบสนนการจดงานวนอนรกษมรดกไทย จากสภาวฒนธรรมจงหวด ศรสะเกษและจงหวดศรสะเกษ ป 2544

4. รวมกจกรรมเสงสะนวาว ในงาน “มหกรรมหอการคาเทรดแฟรคร �งท 2 เทศกาลอาหารและขนมไทย 4 ภาค จดโดยหอการคาจงหวดศรสะเกษ รวมกบสภาวฒนธรรมจงหวดศรสะเกษ ป 2545

5. ชนะเลศการประกวดดนตรพ �นบาน (สะนวาว) จากงาน “มหกรรมหอการคา เทรดแฟรคร �งท 2 เทศกาลอาหารและขนมไทย 4 ภาค จดโดยหอการคาจงหวดศรสะเกษรวมกบสภาวฒนธรรมจงหวดศรสะเกษ ป 2545

6. รางวลชมเชยการแกวงสะนในงานมหกรรมวฒนธรรมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ณ รมบงแกนนคร จงหวดขอนแกน จากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม ป 2545

7. ชนะเลศการประกวดเปาสะไน ในงานพญากตะศลาราลก ประจาป 2546 จากองคการบรหารสวนตาบลเมองคง ป 2546

45

8. ชนะเลศการประกวดดดพณ ในงานพยากตะศลาราลก ประจาป 2546 จากองคการบรหารสวนตาบลเมองคง ป2546

9. ชนะเลศ ดดพณ (ประเภทประชาชน) ในงานมหกรรมเลนวาว เปาโหวด อาเภอเบญจลกษณ จงหวดศรสะเกษ ป 2546

10. รองชนะเลศ อนดบ 2 การประกวดพณในงาน “แลกเปล ยนวฒนธรรมไทย – ลาว - กมพชา” จากจงหวดศรสะเกษ ป 2546

11. รองชนะเลศ อนดบ 2 การประกวดดดพณ เน องในงานบญกฐนสามคคสงเสรมภมปญญาอสาน สบตานานวฒนธรรมทองถ น จากสภาวฒนธรรมอาเภอเบญจลกษณ ป 2547

12. ชนะเลศอนดบ 1 การประกวดเปาแคน เน องในงานบญกฐนสามคคสงเสรมภมปญญาอสาน สบตานานวฒนธรรมทองถ น จากสภาวฒนธรรมอาเภอเบญจลกษณ ป 2547

13. ชนะเลศการประกวดดดพณ ในงานมหกรรมเลนวาว เปาโหวด อาเภอ เบญจลกษณ ป 2548

14. รองชนะเลศอนดบ 1 ประกวดเปาแคน ในมหกรรมเลนวาว เปาโหวด อาเภอเบญจลกษณ ป2548

15. รองชนะเลศอนดบ 1 การแขงขนเปาแคน ในงานยอนราลกปราสาท สระกาแพงใหญ ข �น 2 ค า เดอน 5 แหงวศวสงกรานต

16. รวมเปนกรรมการตดสนการประกวดศลปนพ �นบาน พณ แคน ซอ โหวด เปาขลย เปาใบไม และมโหร งานเทศกาลดอกลาดวนบาน สบสานประเพณส เผาไทย ประจาป 2548 จงหวดศรสะเกษ จากผลการทางานดงกลาว สงผลใหนายกตต วรรณวงษ ไดรบคดเลอกใหเปน ศลปนพ �นบานอสาน สาขาดนตรพ �นบาน (สะไน) จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม

ภารกจการงานในปจจบน ปจจบนประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนอาชพหลก เวลาวางนาดนตรพ �นบานท ทาข �นเองไดแก พณ สะไน สะน วาว ไปแสดงในงานวฒนธรรม ณ สถานท ตาง ๆ และเปนอาจารยพเศษสอนดนตร พ �นบานใหกบนกเรยนโรงเรยนบานอหนา ตาบลบวหง อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ และรวมเปนคณะนกดนตรของวงดนตรเซ �งสะไน สภาวฒนรรมอาเภอราษไศล

46

3.2.4.4 ตานาน

ศนยวฒนธรรมมหาวทยาลยราชภฎศรสะเกษ (2553 : ออนไลน) กลาวถงตานานในจงหวดศรสะเกษไดช อวาเปนเมองแหงเทพนยาย มตานานมากมายเพ อประกอบประวตความเปนมาของหมบานและชมชน ตานานดงกลาวเลาตอกนมาซ งบางอยางตองตความ และในอาเภอราษไศล กมตานานท นาสนใจ ใหศกษา ดงน �

ตานานเมองกตะศลา คนเกาแกเลาสบกนมาวา บรเวณเมองศรสะเกษ เปนเมองโบราณ เรยกวา เมองอนทเกษ ท อาเภอราษไศลมเมองหน งเรยกวา เมองกตะศลา ท อาเภอเข องในมเมองหน งเรยกวา เมองชทวน เจาเมองชทวนมธดาสาวงามคนหน ง ซ งชอบพอกบบตรชายเจาเมองกตะศลา แตบดามไดทราบความจรง ฝายเจาเมองอนทเกษไปสขอธดาเจาเมองชทวนใหแกบตรของตน เจาเมองชทวนยนยอมและพรอมกนกาหนดวนแตงงานตามประเพณแตพอใกลวนแตงงาน ธดาเจาเมองชทวนลอบหนไปอยกบบตรเจาเมองกตะศลาเสยเจาเมองอนทเกษ ไมพอใจจงยกทพเพ อชงนาง แตเจาเมองกตะศลามกาลงคนมากกวาไดชยชนะ เจาเมองชทวนไดมอบธดาใหบตรเจาเมองกตะศลา พรอมกบใหต �งกองทพอยระหวางทางไปเมองอนทเกษ คอ ตรงท บานเมองนอย อาเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ

ตานานบานบกแมว จลศกราช 1188 ปจอ (พ.ศ.2369) เจาอนวงศเวยงจนทนคดกบฎตอไทย ยกกองทพมาตเมองรายทางจนถงเมองกาฬสนธ จบเจาเมอง อปฮาดกบกรมการเมองฆา แลวกวาดตอนเอาครอบครวไพรพลเมองกาฬสนธสงไปยงเมองเวยงจนทน แลวยกทพไปตเมองเขมราษฎร จบเจาเมอง (ทาวก า บตรพระวอ) ฆาเสย แลวยกกองทพไปถงเมองรอยเอด เจาเมองรอยเอดเหนวาตอส ไมไดจงยอมเปนเมองข �น กองทพของเจาอนวงศไดยกเลยไปตหวเมองรายทาง จนถงนครราชสมา การศกสงครามทาใหประชาชนเกดความกลวแตกต น และหลบหนซกซอนตวตามปาเขา ไมเปนอนทามาหากน ในตานานเลาวาในกาลคร �งหน งมพ นองสองคนไดท �งถ นกาเนดเพ อหลบหนการสงครามในคร �งน �คนพ ช อวา บกมาย มเมยช ออปาด คนนองช อบกแมว มเมยช อ อหลง ไดท �งถ นกาเนดหวยจะระแมอนอดมสมบรณ หนศกสงครามหวงจะไปพ งเจาเมองโคราช การเดนทางลาบากมากเน องจากเปนปาเขาลาเนาไพรและตองหลบๆซอนๆ จากขาศกศตร(ทหารลาว) เดนทางมาถงไรแหงหน ง มประชาชนทาไรอย 3 หลงคาเรอน อปาดเจบทองคลอดลลก แตดวยความระโหยโรยแรงท ตองเดนทางไกลในระยะทองแก ทาใหอปาดคลอดลกตาย ปจจบนคอ บานอปาด อาเภอกนทรารมย ดวยความรกอสระ บกมาย บกแมว อหลง จงเดนทางตอมา สองพ นองตกลงแยกกนอย โดยเลอกถ นฐานบานชองใกลแหลงน �าเพ อจะไดหาปลาเปนอาหารบกมายไดแยกไปอยคนเดยวในปาใกลกบลาหวยพระบาง ปจจบน คอบานหมากมาย อาเภอคอวง จงหวดยโสธร สวนบกแมวกบอ

47

หลง ต �งถ นฐานบานชองในปาใกลแมน �ามล ช อบานบกแมว ปจจบน คอบานหนองนาค ตาบลหนองหม อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ ทหารของเจาอนวงศไมพอใจการหลบหนของบกมายและบกแมว จนในท สดบกมายถกจบไดและถกฆาท บานหมากมาย ในขณะน �นบกแมวพาอหลงเมยรกไปเย ยมบกมายไดเหนเหตการณจงพากนหลบหน แตกไมรอดพนจากทหารจานวนมากไปได อหลงถกฆาท หมบานแหงหน ง ปจจบนคอ บานหนองอหลง อยอาเภอยางชมนอย สวนบกแมวกถกฆาตายท หนองน �า ปรากฎจนปจจบน คอ หนองเซยงแมว อยในเขต บานดอนไมงาม อาเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ

3.2.4.5 ศาสนสถาน

สานกหอสมดประชาชนอาเภอราษไศล (2553; ออนไลน) กลาวถงศาสนสถานท สาคญๆ วาสวนมากไดแกวดในบวรพระพทธศาสนาท �งส �น เพราะวดเปนส งท อยคประวตศาสตรมาโดยตลอด มอายการกอสรางมาพรอมๆกบการสรางเมองหรอชมชนทกแหง เพราะมความเช อวา วดกบบานจะแยกจากกนไมได เม อสรางบานกตองสรางวดข �นควบคไปเสมอ วดจงเปนสถานท ศกดyสทธyประจาหมบานมาแตกาลนาน พอๆกบคตเบ �องสง คอ กษตรยไทยท ทรงถอวา วงกบวด เปนส งท แยกจากกนไมออกเชนเดยวกน สาหรบวดท สาคญๆในอาเภอราษไศล มดงน �

วดกลยาโฆสตาราม (ทาโพธy) อาเภอราษไศล เปนวดใหญท ต �งอยร มฝ งซายแมน �ามล มทวทศนรมร นนาช นชมและเปนท ต �งสานกงานเจาคณะอาเภอราษไศล ศนยการปกครองสงฆของอาเภอราษไศล

วดเมองคง อาเภอราษไศล เปนวดท อยบนเนนดนเกาแก ท เดมเช อวาเปนเมองคงโคกโบราณมคน �าลอมรอบเนนดนน �น ปรากฎเร องราวเดมในใบลาน หนงสอพ �นเมองราษไศลวา เดมเปนท ต �งเมองของสองพ นอง คนพ คอ พระไกร คนนองคอ พญากตะศลา พากนลองมาตามลาน �าโขง เขามาตามลาน �ามล และพากนต �งเมองข �นท น สบมาหลายช วคน วดเมองคง คงเปนวดคเมองสมยน �น แตตอมาไดประสบเหตท ไมอาจทราบชดได เปนเหตใหท �งเมองและวดลมรางลงเปนเวลานาน มาฟ�นข �นใหมภายหลงมเน �อท 95 ไร 3 งาน 82 ตารางวา ตอมาไดมพระภกษสายวดพระธรรมกาย จงหวดปทมธานมาปฏบตธรรมประจาท น ไดดาเนนการอบรมธรรมทายาทและบรรพชาสามเณรภาคฤดรอนข �นเปนประจา ไดกอสรางอาคาร เสนาสนะตางๆข �นบรเวณวดเมองคงในปจจบน

3.2.4.6 ประเพณการดารงชวต

ประเพณหลกของชาวอาเภอราษไศลเหมอนกบชาวอสานท วไป คอ ยดม นใน“ฮตสบสอง” คอ มประเพณประจาสบสองเดอน ดงน �

48

เดอนเจยงหรอเดอนอาย (ธนวาคม) ประเพณบญเขากรรม นมนตพระสงฆมาปรวาสกรรม หรอเขากรรม เพ อฝกสานกความผด หรอความบกพรองของตน และมงประพฤตปฏบตใหถกตอง ตามพระวนยตอไป หรบฆราวาสจะทาพธเล �ยงผแถน ผตางๆ (ผบรรพบรษ)

เดอนย (มกราคม) ประเพณบญคณลาน หรอบญคณขาวชาวอสานสวนใหญ มอาชพทานาปลกขาว เม อถงฤดกาลเกบเก ยวขาวแลวกอนหาบหรอขนขาวมาใสยงฉางหรอชาวบานเรยกวา “เลา” มกจะทาบญ เพ อเปนสรมงคลเพ มความม งมศรสขใหแกตนเองและครอบครว

เดอนสาม (กมภาพนธ) ประเพณบญขาวจ ชาวบานจะนาขาวจ สวนหน งไปถวายพระ การทาบญขาวจ น �นจดข �นหลงจากการทาบญมาฆบชาแลว กาหนดวดงาน ชาวบานจะนาอาหารหวานคาว และขาวจ มารวมกนท ศาลาวด นมนตพระรบศล แลวตกบาตร ถวายขาวจ แดพระภกษ สามเณร พรอมอาหารคาวหวานเม อพระฉนเสรจแลว มการแสดงพระธรรมเทศนา จากน �นชาวบานกจะนาขาวจ สวนท เหลอจากพระฉนมาแบงกนรบประทานเพราะเช อวาจะโชคด

เดอนส (มนาคม) ประเพณบญพระเวสหรอเทศนมหาชาต จดเปนงานใหญ มการจดงานตดตอกนสามวนเปนอยางนอย วนแรกของงาน หรอชาวบานเรยกวาม �อโฮม(วนรวม) คนในหมบานจะมารวมแรงรวมใจกนทางานท วด ชวยกนจดตกแตงศาลา ท จะเทศนมหาชาต ใหมบรรยากาศคลายกบปาเขา โดยจนตนาการจากศาลาของพระเวสสนดรในปาเขาวงกต วนท สอง จะมพธแหพระเวสสนดร นางมทร กณหา ชาล เขาเมองซ งเปนการไปแหมาจากทงนา ปาเขา เขามายงศาลาท ตกแตงไว วนท สามของงานบญพระเวส คอ การฟงเทศนมหาชาต ใหจบภายในวนเดยว ซ งถอเปนอานสงคท ย งใหญ ในระหวางท พระเทศนอยน �น ชาวบานจะนากณฑเทศ มาถวายพระผ เทศนอยตลอดเวลา เรยกวา “กณฑหลอน”โดยเร ยไรเงนบชากณฑเทศนในหมบาน แหกณฑเทศนเขามาตอนเทศกกจะถวายพระรปน �น โดยไมเจาะจงวาจะถวายพระรปใด

เดอนหา (เมษายน) ประเพณบญสงกรานต หรอตรษสงกรานต กาหนดจดงานข �นในวนท 13-14-15 เมษายน ของทกป เหมอนกบภาคกลาง

เดอนหก (พฤษภาคม) ประเพณบญบ �งไฟบญบ �งไฟ เปนการบชาแถน บชาอารกษหลกเมอง และเปนประเพณขอฝน เพ อใหฝนตกตองตามฤดกาลชาวบานจะอยเยนเปนสข ขาวปลาอาหารอดมสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ

เดอนเจด (มถนายน) ประเพณบญซาฮะ หรอ บญชาระ การทาบญซาฮะ จะมการต �งผาม(ปะรา) ข �นกลางหมบาน มตนกลวยผกประจาท �งส มม มไมไผแปดหลกพรอมเคร องไทยทาน น �าพระพทธมนต ฝายผกแขน มการฟงพระสวดมนต ทกเยน และถวายอาหารบณฑบาตรทกเชาเปนเวลา 3 วน วนสดทายของการทาบญ ชาวบานจะเกบส งปฏกลตางๆหรอเคร องใชท แตกหกแลว

49

ขนไปเผาท �งนอกบาน ทาบรเวณบานใหสะอาดเรยบรอย เช อวาเปนการนาส งอปมงคลออกจากบานแลวจะทาใหอยเยนเปนสข

เดอนแปด (กรกฎาคม) ประเพณบญเขาพรรษาเร มในวนแรม 1 ค า เดอน 8 เปนวนทาบญเขาพรรษา หรอบญเขาปรมพรรษา ตามประเพณท ยดถอมาเม อคร �งพทธกาล ท ใหภกษอยประจาท หรอเขาพรรษาเปนเวลา 3 เดอน ชาวบานนยมบวชลกหลาน เปนพระภกษเพ อจะไดมโอกาสศกษาพระธรรมวนย ในงานบญเขาพรรษา ชาวบานจะจดเตรยมอาหาร เพ อไปทาบญ และจดหาสบง จวร ผาอาบน �าฝน เพ อถวายแดพระภกษสงฆ ตลอดการจาพรรษาในวนดงกลาว มการฟงเทศนดวย

เดอนเกา (สงหาคม) บญขาวประดบดน การทาบญขาวประดบดน คลายกบบญขาวสาก หรอเรยกวา บญขาวสากนอย เพ ออทศสวนกศล แกบรรพบรษและความเปนสรมงคลแกพชผล

เดอนสบ (กนยายน) ประเพณบญขาวสากหรอสลากภต จดข �นตรงกบวนเพญเดอนสบ หรอเรยกวาบญเดอนสบ เปนการทาบญเพ ออทศสวนกศล ใหแกผ ท ลวงลบไปแลวอกคร �งหน งโดยผ ท จะถวายทาน เขยนช อของตนเองไวในภาชนะท ใสลงในบาตรพระภกษ สามเณร รปใดจบสลากของใครผน �นจะนาของถวาย เม อพระฉนเสรจแลว จะมการฟงเทศน และกรวดน �าอทศสวนกศลใหแกญาตมตรท ลวงลบไปแลวดวย

เดอนสบเอด (ตลาคม) ประเพณบญออกพรรษา พธจะกระทาในวนข �น 15 ค า เดอน 11 ในตอนเชามด พระสงฆจะรวมกนทาพธออกวสสาปวารณา คอ การเปดโอกาสใหมการวากลาวตกเตอนกนได สาหรบ ชาวบานจะทาบญตกบาตร เทโว ถวายภตตาหารและบรขารตางๆ แดพระภกษ สามเณรท วด

เดอนสบสอง (พฤศจกายน) ประเพณบญกฐน เร มประเพณบญกฐน ต �งแตวนแรม 1 ค า เดอน 11 ถงวนเพญเดอน 12 การทอดกฐนทากนมาแตโบราณ เพราะมพทธบญญตไวใหพระภกษ แสวงหาผาและรบกฐนไดตามกาหนดเวลาดงกลาว

จากท กลาวมาขางตนสรปไดวา สภาพท วไปของจงหวดศรสะเกษ จงหวดศรสะเกษม ภมประเทศ สภาพเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมท หลากหลาย ไดแก แหลงโบราณคด ชนเผา ตานาน ศาสนสถาน ประเพณการดารงชวตซ งเปนวฒนธรรมทองถ นท นาสนใจควรแกการศกษาและสบทอดแกอนชนรนหลง ดงน �นจงเปนจดท ผ วจยสนใจทาการศกษา ในคร �งน �

50

3.3 ความหมายของวฒนธรรม

มผกลาวถงความหมายของ ”วฒนธรรม” ไวดงตอไปน �

ครคฮอน (อมรวชช นาครทรรพ. 2546: 5; อางองจาก Kluckhohn. 1949: 135) ไดนยามคาวา “วฒนธรรม” หมายถงการออกแบบการดารงชวต (Design for living)ซ งกมความหมายในแนวกวางครอบคลมแนวทางการดาเนนชวตดานตาง ๆ ของมนษยเชนเดยวกน

เคยนและฮอลแลนด (อมรวชช นาครทรรพ. 2546: 10; อางองจาก Quinn and Holland 1978;citied in Hinkel; 1999: 77) กลาววา “วฒนธรรม” เปนส งท ไมคงท วฒนธรรมเก ยวของกบการดาเนนชวตประจาวนของผคน นอกจากน � วฒนธรรมยงเปนตวความรท แลกเปล ยนกนได น นคอ เปนส งท ผคนตองรเพ อท จะปฏบต กระทาส งตาง ๆ และตความตามประสบการณสวนตน การกระทาน �รวมถง คาพดท �งท เปนภาษาพดและภาษาเขยน การแลกเปล ยนความรในรปของพฤตกรรมทางคาพดหมายถง บทสนทนาท คนเคย ในการใชภาษา ซ งใชสาหรบการตความ หรอทาความเขาใจ สาหรบการกระทาหรอคาพดของผ อ น

ซลล (อมรวชช นาครทรรพ. 2546 : 5; อางองจาก Seely. 1984: 234) อธบายวา ”วฒนธรรม” คอ ส งท ครอบคลมทกมตของการใชชวตของมนษย

ทอมสน (ธนชาต หลอนกลาง.2550: 45; อางองจาก Thompson 1990; cited in Hinkel. 1999 : 77) ใหความหมายวฒนธรรม วา หมายถง รปแบบของความหมายท แสดงใหเหนรปสญลกษณ รวมถง การกระทา ถอยคา และวตถท มความหมายชนดตาง ๆ โดยเปนคณธรรมซ งบคคลส อสารและแลกเปล ยนประสบการณ กบผ อ น

เบดและพรอง(ธนชาต หลอนกลาง. 2550: 45; อางองจาก Bates & Plog. 1991; cited in Bayyurt. 2006: 234) ใหความหมาย “วฒนธรรม” วาหมายถง ระบบการแบงปนความเช อ คานยม ประเพณ พฤตกรรม และเคร องมอเคร องใชซ งสมาชกของสงคมใชจดการกบโลกของพวกเขาและสงคมอ น และมการถายทอดจากรนสรนผานการเรยนร

เซนเดน (อมรวชช นาครทรร. 2546: 6; Zenden. 1996; 208) ใหความหมายของ ”วฒนธรรม” ไววา หมายถง มรดกทางสงคมท ครอบคลมถงแบบความคด ความรสก คานยมตลอดจนแบบแผนการประพฤตปฏบตท ถายทอดจากรนหน งไปยงอกรนหน ง

สมปอง จนทคง (2530: 195 ) กลาววา “วฒนธรรม” เปนส งท แสดงถงเอกลกษณและศกดyศรของชาต วฒนธรรมกอใหเกดความสามคคในหมคณะระหวางชนในชาต และมสวนชวยในการพฒนาจตใจ เศรษฐกจ สงคมและการเมอง อนเปนผลใหเกดการพฒนาและความม นคงของ

51

ประเทศชาต วฒนธรรมเปนส งท เกบรวบรวมความคดเหน ความรสก ความประพฤตหรอการกระทาใดๆของคนในสงคม ดงน �นวฒนธรรมจงเปนมรดกอนล �าคาท บรรพบรษไดส งสมกนมาและตกทอดมาจนถงคนรนปจจบน วฒนธรรมน �นมอยหลายสาขา ดงน �

วฒนธรรมการกน

แจวบองเปนอาหารชนดหน งท ทาจากปลารา สบใหละเอยดปรงดวยพรกผง หอม กระเทยม เปนอาหารท มความสาคญตอชาวอสานเปนอยางมาก

อาหารท ชาวอสานถอเปนอาหารพเศษ คอ ลาบกอย เพราะอาหารประเภทน �มกจะไดกนกนในโอกาสพเศษ นาน ๆ ไดกนกนคร �งหน ง

วฒนธรรมการทอผา การยอมผา การปลกหมอนเล �ยงไหม

การปลกหมอนเล �ยงไหม ถอเปนวฒนธรรมอยางหน งของชาวอสานท กาลงไดรบความสนใจจากชาวถ นไทยอ น ๆ ฝาย เปนวสดสาคญในการทอผามาก ผาท ทอจากฝายจะใชเปนเคร องนงหมของชาวอสานโดยท วไปการยอมผาสมยกอนยงไมมสเคม ตองใชสท สกดจากธรรมชาตเชนคร ง ยางบง เปนตนสท ใชยอมในสมยกอนใชสจากคร ง ยอมแลวไดสแดง เม อมไหม กตองมฟมท ใชทอเปนผนผา ซ งมอปกรณอ น ๆ ท สาคญเชน หลา เหลกใน

วฒนธรรมการป �นหมอ

ไทยป �นดน หมายถง ชางป �นหมอ สวนมากชางป �นหมอเหลาน �มกจะป �นหมอเพ อนาไปจาหนายเปนสนคา และนยมนาหมอท แตกมาใชท บานของตน เพราะตองเอาหมอท มคณภาพดไปขาย ดงน �นจงบอกวา ไทยป �นดนไมมหมอใช

วฒนธรรมการจกสาน

ไมไผ ชาวอสานนยมนามาจกเปนตอกไวสานส งของเคร องใชตาง ๆ มากมายเชน ตะกรา กระบง ไซ ของ เปนตน ไซ เปนอปกรณท ใชดกปลา สานจากไมไผ นยมกนมากในภาคอสาน

วฒนธรรมการกนหมาก

การกนหมากน �นมมานานแลว สวนประกอบของหมากหน งคา มสเสยด หมาก พล ปน แกนคณ ใสใหไดสดสวนท พอดแลวเค �ยวใหเปนน �าสแดงแลวถมท �งไมไดกลนลงทอง เม อเค �ยวจนแดงจดจะใชยาฉนสฟนใหขาว ยาจกฟนชาวบานจะปลกเองห นเอง การกนหมากมกพบในคนแกท วไป ของชาวอสานท �งชายและหญง และในบางหมบานคนหนมกเค �ยวเชนกน

วฒนธรรมความเช อ

52

ความเช อและการยอมรบส งใดส งหน ง เปนเคร องยดเหน ยวจตใจของมนษยใหรสกอบอน ม นใจวามอานาจพเศษคมครอง ชาวไทยมความเช อเร องผและวญญาณ โชคลาง ความฝน คาถาอาคม เคร องรางของขลงโหราศาสตร รวมถงความเช อในปรากฏการณธรรมชาต ( จารวรรณ ธรรมวตร 2530: 179 )

ความเช อเปนเร องของจต มมานานพรอมกบการเกดชมชนเพราะความเช อเปนส งท ใหคาตอบ หรออธบายความสงสยของคนในท ล �ลบหรอหาเหตผลไมได ความเช อท ปรากฏมหลายเร อง เชน

ความเช อเร องผ การถอผเปนวฒนธรรมด �งเดมของชาวไทยท เก ยวของกบภาวะทางสงคมและจตใจ ชาวอสานนบถอพทธศาสนาจรงแตกยงนบถอผควบคไปดวย ความเช อเร องผท ปรากฏม ผปอบ นางธรณ ซ งเปนส งท ล �ลบ ไมมตวตน แตส งเหลาน �กฝงอยในจตใจของชาวอสานมาโดยตลอด

ความเช อเร องโชคลาง ชาวไทยเช อวาโชคและเคราะหไมไดอบตจากกรรมเทาน �นแตเกดจากบาปบญ และอานาจท มองไมเหนบนดาลใหเกดเหตรายหรอดไดโดยความผดปกตของรางกายหรอส งแวดลอมรอบตว อาจบอกลกษณะเหตการณไดลวงหนา (จารวรรณ ธรรมวตร 2530: 181) ความเช อเร องโชคลางท ปรากฏสวนใหญจะเปนเร อง ความฝน ลางสงหรณ มากกวาเปนเร องเคร องรางของขลง

ความเช อเร องพระพทธศาสนา คตความเช อในทางพระพทธศาสนาท ชาวบานเช อถอยดม น เปนพทธศาสนาระดบชาวบาน ไมไดยดถอหลกคาสอนอยางลกซ �งเปนปรชญา แตจะเช อในเร องของบญกรรม ชาตน �ชาตหนา หรอชาตปางกอน เทาท จะสนองความตองการของตนเองเทาน �น ความเช อในเร องของพระพทธศาสนาท ปรากฏ คอ

ความเช อเร องบญกรรม ชาวบานเช อวาทาดไดด ทาช วไดช ว ถาใครทาดหรอทาบญผลบญน �นกจะตอบสนอง และถาหากใครทาความช วหรอทาบาปผลกรรมน �นจะตอบสนอง

ความเช อเร องชาตน �ชาตหนา คตความเช อเร องเวยนวายตายเกด ชาตน �ชาตหนา ชาวอสานยดถอมาชานาน เช อวามผลตอการประพฤตปฏบตของคนในปจจบนและอนาคต

ความเช อเร องนรกสวรรค สงคมอสานเช อวา นรกสวรรคมจรง เม อตายไปแลวจะไปอยนรกหรอสวรรคน �นข �นอยกบผลกรรมท ไดกระทาไวกอนท จะตาย คอในชวงท ยงมชวตอย

สาโรช บวศร (2531: 37) ไดใหความหมายของ “วฒนธรรม” ไววา “วฒนธรรมหมายถง ความด ความงาม และความจรงใจในชวตมนษยซ งปรากฏในรปแบบตาง ๆ และไดตกทอดมาถงเราในปจจบน หรอท วาเราไดปรบปรงและสรางสรรคข �นในสมยของเราเอง”

53

สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2537) ใหความหมาย “วฒนธรรม” ไวดงน � วฒนธรรมเปนเร องเก ยวกบวถชวตของคนในการอยรวมกนในสงคม หรอกลาวอกนยหน ง หมายถง วถชวตของสงคม ซ งประกอบดวยระบบความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย มนษยกบสงคม มนษยกบส งแวดลอม ซ งมท �งสวนท เปนธรรมชาตและส งท สรางสรรคของมนษย เน องจากองคประกอบดงกลาวมการเปล ยนแปลงอยเสมอ งานวฒนธรรมจงตองมการปรบปรงเปล ยนแปลงเพ อใหสอดคลองกบสภาวการณของมนษย สงคมและส งแวดลอมน �น ๆ

อมรา พงศาพชญ (2537: 1-2) กลาวถงวฒนธรรมไววา “วฒนธรรม” คอ ส งท มนษยสรางข �น กาหนดข �น มใชส งท มนษยทาตามสญญาณ อาจเปนการประดษฐวตถส งของข �นใช หรออาจเปนการกาหนดพฤตกรรม และ/หรอ ความคดตลอดจนวธการหรอระบบการทางานฉะน �นวฒนธรรม กคอ ระบบในสงคมท มนษยสรางข �น มใชระบบท เกดข �นโดยธรรมชาตตามสญชาตญาณ วฒนธรรมเปนระบบสญลกษณในสงคมท มนษยสรางข �นมา แลวจงสอนใหคนรนหลง ๆ ไดเรยนรหรอนาไปปฏบต วฒนธรรมจงตองมการเรยนรและมการถายทอด

นธ เอยวศรวงศ (2538: 15) ใหความหมายของ “วฒนธรรม” วาระบบความสมพนธของคนกบคน และคนกบธรรมชาต

ยศ สนตสมบต (2540: 17) กลาวถงลกษณะพ �นฐานท สาคญของวฒนธรรมตามแนวคดของนกมนษยวทยา ไว 6 ประการ คอ 1) วฒนธรรมเปนระบบความคดและคานยมท สมาชกสงคมมรวมกน 2) วฒนธรรมเปนส งท มนษยเรยนร 3) วฒนธรรมมพ �นฐานมาจากการใชสญลกษณ 4) วฒนธรรมเปนองครวมของความรและภมปญญา 5) วฒนธรรมคอกระบวนการในการกาหนดนยามความหมายของชวตและส งท อยรอบตวมนษย และ 6) วฒนธรรมเปนส งท ไมหยดน ง แตเปล ยนแปลงปรบตวอยตลอดเวลา

นคม มสกะคามะ (2542: 3) กลาววาวฒนธรรมคอ รปแบบวถชวตของคนเผาตาง ๆ ท เปนจตวญญาณ ทาใหคนมการดารงชวต มความสขกาย สบายใจ อยเยนเปนสข เปนผลท เกดจากภมปญญาและเทคโนโลยของเผาพนธ

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายของวฒนธรรมไววา “วฒนธรรม” ส งท ทาความเจรญงอกงามใหแกหมคณะ เชน วฒนธรรมไทย วฒนธรรมในการแตงกาย วถชวตของหมคณะ เชน วฒนธรรมพ �นบาน วฒนธรรมชาวเขา

ประเวศ วะส (2547: 279) ใหความหมายคาวา “วฒนธรรม” วา หมายถงวถชวตรวมกนของกลมชนท สอดคลองกบส งแวดลอมหน ง ๆ มความเช อ ระบบคณคา การทามาหากน ชวตความ และขนบธรรมเนยมประเพณรวมกน

54

อมรวชช นาครทรรพ (2546: 5-6,8) กลาววา โดยท วไปนกวชาการทางสงคมวทยามกจะใหความหมายของคาวา วฒนธรรมไวสองระดบ คอ ระดบท เปน วตถ (Materialculture) หรอวฒนธรรมท เปนวตถซ งอาจหมายถง โบราณวตถ สถานท ขาวของเคร องใช เส �อผา วรรณกรรม ดนตร งานศลปะตาง ๆ กบอกสวนหน งคอ อวตถ (Non-material culture) หรอวฒนธรรมท ไมสามารถจบตองได ซ งไดแก คานยม ความเช อ ภาษา สญลกษณ บรรทดฐานขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ ท คนในสงคมน �นยดถอรวมกน นยามสาคญของวฒนธรรมในมมมองเชงสงคมวทยา วฒนธรรมมความสมพนธกบการใชชวตในทก ๆ ดานของมนษย มท �งสวนท เปนวตถและสวนท เปนคณคาเชงนามธรรม เปนเคร องยดโยงคนในสงคมไวดวยกน วฒนธรรมและการเปล ยนแปลงทางวฒนธรรมจงเปนเคร องบงบอกถงความสมพนธและการเปล ยนแปลงในความสมพนธระหวางคนในสงคมดวย วฒนธรรมเปนส งท ตองอาศยการเรยนรผานปฏสมพนธทางสงคม และเปนส งท มพลวตรเปล ยนแปลงไปตามกาลเวลา

จากความหมายดงกลาวขางตนพอสรปไดวาวฒนธรรมมความสมพนธเก ยวของกบการดาเนนชวตของมนษยทกคน วฒนธรรมมการเปล ยนแปลงปรบปรงหรอผลตข �นสรางข �นไมคงท ท �งน �เพ อความเจรญงอกงามในวถของสวนรวมของสงคมใดสงคมหน ง มนษยทกคนจงจาเปนอยางย งท จะตองเรยนรวฒนธรรมของตนเองใหมความรความเขาใจอยางแทจรง เพ อใชในการดาเนนชวตประจาวนท สอดคลองเหมาะสมกบบรบทสงคมท อาศยอยอกท �งการเรยนรวฒนธรรมของตนเอง ทาใหสามารถแลกเปล ยนความร ความคดเก ยวกบวฒนธรรมของตนกบผ ท มาจากประเทศท มพ �นฐานทางดานวฒนธรรมท แตกตางได ทาใหเกดการเรยนรและเปรยบเทยบความเหมอนความแตกตางได ทาใหเกดการเรยนรขามวฒนธรรมระหวางบคคล เพราะมการแลกเปล ยนความรทางวฒนธรรมผานทางภาษา ทาใหเกดการเรยนรและเปรยบเทยบความเหมอนความตางทางวฒนธรรมของผ เรยนและวฒนธรรมอ น

3.4 ประเภทของวฒนธรรม

มผกลาวถงประเภทของวฒนธรรมเอาไว ดงน �

พระยาอนมานราชธน (2507) จาแนกประเภทของวฒนธรรมไว ดงน �

1. การดารงชวต (Life) ไดแก วถชวตการทามาหากน

2. สงคมสถาบนทางสงคม (Social) ไดแกเร องของครอบครว คนท อยรวมกนเปนชมชน และแสดงออกในกจกรรมตาง ๆ เชน เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง เปนตน

3. ศาสนา (Religion) เปนเร องของความเช อ ปรชญา

55

4. สนทรยศาสตร (Aesthetic) เปนเร องของความงาม รสนยม ศลปกรรม

5. ภาษา (Language) เปนเร องของการส อสาร การเขยน การอาน วรรณกรรม

สาโรช บวศร (2531: 62) จดแบงประเภทของวฒนธรรมตามหลกสากล ดงน �

1. ศลปกรรม ภาษาและวรรณคด การละคร นาฏศลป วจตรศลป การดนตร สถาปตยกรรม การประตมากรรม ศลปกรรมท เกดข �นใหมดานวทย โทรทศนและภาพยนตร

2. มนษยศาสตร ศาสนา จรยธรรม ปรชญา ธรรมเนยม ประเพณ มานษยวทยา อดมการณ เจตคตของคนในชาต กฎเกณฑ ระเบยบวนย ฯลฯ

3. การชางฝมอ การทอ การแกะสลก การเยบปกถกรอย การทาเคร องเขน การทาเคร องเงนเคร องทอง เคร องถม การทาเคร องป �นดนเผา การจกสาน ชางเหลก ชางไม ฯลฯ

4. การกฬาและนนทนาการ กฬาพ �นเมอง การละเลนตาง ๆ การตอยมวยการฟนดาบ กระบ กระบอง ฯลฯ

5. คหกรรมศาสตร อาหารการกน เส �อผา การแตงกาย การตกแตงบานเรอนการเล �ยงดอบรมลก มารยาทการตอนรบ การอยกนเปนครอบครว

สานกโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาต กรมศลปากร (2540: 10) จาแนกสถานภาพวฒนธรรมไทย เปน 2 แบบ คอ

1. มรดกทางวฒนธรรม (Cultural heritage) คอ รากเหงาพฒนาการของคนนรนามท ผานจากยคหน เตบโต ปรบปรง เปล ยนแปลง สบตอมาจากสภาพของกาลเวลาและส งแวดลอมทางธรรมชาตและสงคม จนถงปจจบน ตองรกษาไวไมใหสญ เพ อเก �อกลเกยรตภมของทองถ น ประกอบดวย อนสรณสถาน (Moument) ภาษา (Ipigraphy) ศลปะและเคร องมอ (Artifact)

2. วฒนธรรมรวมสมยเอกลกษณไทยท ด (Contemporary life Thai identity) คอ แบบแผนการพฒนาสงคมใหเกดการสขกาย – สบายใจในการดารงชพ (อาหาร เส �อผา ยารกษาโรค และท อยอาศย) การประพฤตปฏบตทางศาสนา การใชภาษาถ น ภาษาชาต การสรางสรรคศลปะ เพ อพฒนาบานเมองใหเหมาะสม สวยงาม ประกอบดวย การดารงชพ (Life) ภาษา (Language) ศาสนา (Religion) ศลปะ (Arts) และการละเลน และ สงคม (Social)

วระ บารงรกษ (2541: 37) แบงวฒนธรรมไทยออกเปน 3 ระดบ ดงน �

1. วฒนธรรมพ �นบาน

2. วฒนธรรมประจาชาต

56

3. วฒนธรรมสากลหรอวฒนธรรมนานาชาต

นคม มสกะคามะ (2542: 3-4) แบงวฒนธรรมออกเปนสาขาใหญ 3 ระบบ คอ

1. มรดกทางวฒนธรรมในอดต (Heritage) คอหลกฐานท เก ยวกบการดารงชพของบรรพชนในอดต จาแนกได 3 ประเภท ไดแก อนสรณสถาน (Monuments) โบราณศลปวตถ (Artifacts) และ เอกสารตานาน (Archive)

2. วฒนธรรมท วไป (Common living culture) ไดแก รปแบบและเอกลกษณในการดารงชพแบบเผาพนธ แสดงใหเหนรปแบบของเผาพนธ น �นเชน การดารงชพ ( living) ภาษา (Language) ศาสนา (Religion) ศลปะและสนทรยภาพ (Aesthetic) และสงคม เศรษฐกจและการเมอง (Social)

3. ภมปญญาและเทคโนโลย (Wisdom and techonlogy) ไดแก ความร ความสามารถของประชาชนในการคดคน ประดษฐ สรางสรรค เพ อทาใหคณภาพชวตดข �น ภมปญญาไทยสมยโบราณซ งเดกไทยเรยนกบพระสงฆ มสาขา คอ 1. ไสยะ วทยะ วศวะ และโหราศาสตร 2. ภาษาศาสตร 3. เกษตรศาสตร 4. รฐศาสตร 5. ยทธศาสตร 6. เภสชศาสตรและการพยาบาล 7. ศลปะศาสตรและนาฏดรยางคศาสตร และไดแบงวฒนธรรมเปน 3 ระดบ คอ

3.1 วฒนธรรมทองถ น หรอ วฒนธรรมพ �นบาน (Native culture หรอ Localization etc.) คอ รปแบบในการดารงชพของประชาชนในทองถ น ซ งแสดงใหเหนในรปแบบการทามาหากน ภาษา ความเช อ ศลปะ ครอบครว ฯลฯ ท ทาใหเกดความสขกายสบายใจแกชมชน

3.2 วฒนธรรมแหงชาต (National culture) คอ วถชวตผ คนท รฐบาลกลางเลอกสรรจากวฒนธรรมพ �นบานมาเปนแนวปฏบตใหคนสวนใหญในรฐใชถอปฏบตตามกฎเกณฑละแนวท รฐ กาหนดเปนนโยบายและวธการดาเนน

3.3 วฒนธรรมโลก (International culture) คอ อนสญญาระหวางประเทศแหงกรงเวยนนาวาดวยสทธมนษยชน สผว ปญญาสตร เดก คนชรา คนพการ และผ ล �ภยทางการเมอง จากขอความดงกลาวขางตนพอสรปไดวาวฒนธรรมม 3 ประเภท คอ วฒนธรรมพ �นบานวฒนธรรมประจาชาต วฒนธรรมนานาชาต

3.5 ความหมายของวฒนธรรมทองถ�น

มผกลาวถงความหมายของวฒนธรรมทองถ นเอาไว ดงน �

วระ บารงรกษ (2541: 38) ใหความหมายวฒนธรรมพ �นบานวา หมายถง วฒนธรรมของประชาชนโดยท วไป ประชาชนโดยท วไป ประชาชนหรอชาวบานกาหนดหรอสรางข �นมาเพ อเปน

57

เคร องมอในการแกปญหาและตอบสนองความตองการของสงคมพ �นบาน ซ งเปนสงคมยอยในสงคมไทย

นคม มสกะคามะ (2542: 5) กลาววา วฒนธรรมแตทองถ นไมวาจะเปนระดบใด ควรจะตองมเน �อหาทางวฒนธรรม ดงตอไปน � (มรดก 3 เอกลกษณ 5 ภมปญญา 7)

1. ประวตศาสตร พฒนาการของบรรพชนต �งแตยคกอนประวตศาสตร ประวตศาสตรโบราณ (ตานาน นทาน) และเหตการณสาคญของทองถ น

2. ทรพยสนและสถานท เ กบรกษาวฒนธรรมสาขาตาง ๆ เชน โบราณสถาน โบราณวตถ และจารก เอกสาร ตานาน ฯลฯ

3. เอกลกษณของทองถ น เชน การทามาหากน ภาษา ศาสนา ศลปะ และสงคม ภมปญญา และเทคโนโลยสาขาตาง ๆ

4. บคคลสาคญของทองถ น ไดแก คนสาคญในประวตศาสตร และผ นาชมชนปจจบน

จากความหมายท กลาวมาไดแบงเปาหมายการเรยนรวฒนธรรมออกเปน 3 ดาน ดงตาราง 1 ตาราง 1 แสดงกรอบแนวคดเก ยวกบเปาหมายการเรยนรวฒนธรรม

ระดบการเรยนร เปาหมายท วไป เปาหมายเฉพาะ ความร ร ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร ก า ร พ ฒ น า

วฒนธรรมมนษยรปจจยในการเปล ยนแปลงทางวฒนธ รรม รเอกลกษณทางวฒนธรรมของชาตตาง ๆ

ร จกขนบธ รรม เ นยม และ เ ร อ ง ราวเก ยวกบวถชวตอนเปนเอกลกษณของช น ช า ต ห น ง ๆ ร จ ก ล ก ษ ณ ะ ท า งภมศาสตรและสถานท สาคญ วนสาคญ ผลผลตสาคญของชนชาตหน ง ๆ รจกการใชภาษาของชนชาตหน ง ๆ

ทกษะ สามารถคนค วา เ ร อ ง ราวทางวฒนธรรมสามารถปรบตวในวฒนธรรมท แตกตางสามารถส อ ส า ร กบ ค น ต า ง วฒ น ธ ร ร มสามารถแลกเปล ยนทศนะในเร องตาง ๆ กบคนตางวฒนธรรม

สามารถใชชวตในแตละวนในดานการกนการอย ไ ดอยางม เ ปนปกตสขในวฒนธรรมหน ง ๆ ได สามารถดารงตนไดตามบรรทดฐานของวฒนธรรมหน ง ๆ ได

58

ระดบการเรยนร เปาหมายท วไป เปาหมายเฉพาะ

เจตคต มเจตคตท ดตอความแตกตางทางวฒนธรรม การเรยนรวฒนธรรมการมองพฤตกรรมของบคคลเชงสมพนธกบวฒนธรรม

มเจตคตท ดตอวฒนธรรมหน ง ๆ มเจตคตท ดตอบคคลท มาจากวฒนธรรมหน ง

โมราน (อมรวชช นาครทรรพ, 2546: 16; อางองจาก Moran 2001: 19) กลาววา ภายใตกรอบแนวคดของนกวชาการหลาย ๆ คนตางช �ใหเหนวา การเรยนการสอนวฒนธรรมมเปาหมายต �งแตระดบความรและทกษะทางวฒนธรรมข �นไปจนเปาหมายข �นสงของการสรางความเขาใจและเหนคณคาของวฒนธรรมในแงมมตาง ๆ อยางไรกตามการเรยนการสอนวฒนธรรมสวนใหญมกจะ ตดอยท ระดบของการใหขอมลพ �นฐานทางวฒนธรรมและขอมลเก ยวกบขนบธรรมเนยมวถชวตของกลมตาง ๆ มากกวาการสรางความตระหนกและเหนคณคาวฒนธรรมอยางลกซ �ง

อมรวชช นาครทรรพ (2546 : 74-75) สรปเปาหมายหลกของการเรยนรวฒนธรรมท ดควรครอบคลมในเร องตอไปน �

1. การใหผ เรยนมทกษะทางวฒนธรรม หมายถง ความสามารในการตดตอส อสารกบบคคลรวมวฒนธรรม หรอตางวฒนธรรม

2. การใหผ เรยนมความรความเขาใจเก ยวกบรากเหงาและการดารงอยของวฒนธรรมของตน

3. การใหผ เรยนบงเกดความซาบซ �งในคณคาทางวฒนธรรมของตนผานกระบวนการจดการเรยนการสอนท เนนบทบาทของผ เรยนเปนสาคญ

4. การใหผ เรยนมความตระหนกในหนาท ของตนในฐานะสมาชกหนวยหน งทางวฒนธรรม

5. การใหผ เรยนเกดความเคารพในความหลากหลายทางวฒนธรรมและมความสามารถปรบตวในการใชชวตและการทางานในบรบทตางวฒนธรรมได

จากความหมายดงกลาวขางตนพอสรปไดวาวฒนธรรมทองถ นบางคร �งจะใชคาวา วฒนธรรมพ �นบาน ภมปญญาทองถ น และภมปญญาชาวบาน ซ งความหมายเปนเร องของการดาเนนชวตของกลมคนท อยภายในชมชนใดชมชนหน งโดยเฉพาะ ซ งมขอบเขตท อยอาศยไมกวางนก หรอมลกษณะ

59

บางอยางเชน ชาตพนธเหมอนกน ตลอดจนมลกษณะเดนของการดาเนนวถชวตแตกตางจากคนกลมอ น ๆ โดยรอบ

ในการวจยคร �งน � ผ วจยแบงประเภทวฒนธรรมทองถ นจงหวดศรสะเกษโดยเปนการศกษาเก ยวของกบวถการดาเนนชวตของผคนในทองถ น สถานท สาคญ บคคลสาคญ วถชวต อาหารประจาทองถ น และภมปญญาทองถ น ซ งประกอบดวย เน �อหา หลกดงน �

3.6 งานวจยท�เก�ยวของกบวฒนธรรมทองถ�น

งานวจยในประเทศ

ธนชาต หลอนกลาง (2550: บทคดยอ) ศกษาการพฒนาวชาภาษาองกฤษโดยใชชมชนเปนฐานเพ อสรางทกษะทางภาษาองกฤษและความรวฒนธรรมทองถ นสาหรบนกศกษาระดบ ปรญญาตร โดยมจดประสงคเพ อ 1) พฒนาภาษาองกฤษโดยใชชมชนเปนฐาน 2) เพ อเสรมสรางทกษะภาษาองกฤษของผ เรยนโดยใชแนวคดชมชนเปนฐาน 3) ศกษาการใชแนวคดชมชนเปนฐานสามารถสรางความรวฒนธรรมทองถ นไดหรอไม และ 4) ประเมนคณภาพของวชาภาษาองกฤษท ใชแนวคดชมชนเปนฐานท พฒนาข �นหลงจากท นาวชาน �ไปทดลองใช กลมตวอยางประกอบดวยนกศกษา ป 2 เอกภาษาองกฤษ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร จานวน 19 คน การทดลองใชเวลาท �งส �น 16 สปดาห การเกบรวบรวมขอมลใชการรวบรวมเชงคณภาพและเชงปรมาณ ผลการวจยพบวา 1) ขอมลท ไดจากการศกษาขอมลพ �นฐานเพ อการพฒนาวชาภาษาองกฤษ ไดนาถกมาพจารณาเพ อกาหนดรายละเอยดของเน �อหาในการพฒนาวชาภาษาองกฤษโดยใชชมชนเปนฐาน 2) แนวคดชมชนเปนฐานสามารถเสรมสรางการพฒนาทกษะภาษาองกฤษ เน องจากมปจจยท สมพนธกนระหวางบรบท เจตคตท ดตอการเรยนภาษาท สอง แรงจงใจจากช �นงาน ความคนเคยตอเน �อหา โอกาสในการเรยนท �งในและนอกหองเรยนซ งมโอกาสปฏบตจรง 3) การใชส อการเรยนท เก ยวกบวฒนธรรมทองถ นเพ อเปนกจกรรมในการเรยนและเปนการถายทอดประสบการณแกผ เรยน พบวามผลมากในการเสรมสรางการเรยนรวฒนธรรมทองถ นของผ รวมศกษา และ ผ เรยนมคะแนนสงข �นหลงการนาวชาน �ไปทดลองใช ผ เรยนประเมนตนเองดานความสามารถทางภาษาองกฤษพบวาทกษะภาษาองกฤษพฒนาข �นหลงการทดลอง

จากการศกษาเอกสารงานวจยขางตนพอสรปไดวา การศกษาวฒนธรรมทองถ นเปนการเรยนรส งท ใกลตวเดก เปนส งท เดกคนเคย และสามารถสงเสรมการเรยนรและปลกฝ งความรกในทองถ น และเปนการสบทอดวฒนธรรมของทองถ น จากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ น ยงสามารถสงเสรมใหผ เรยนเรยนรดวยตนเองจากการแสวงหาความรผานการต �งคาถาม การสารวจ

60

และการเผยแพรความร ดงน �นผ วจยจงมความสนใจท จะศกษาผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ นเพ อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยโดยเร มจากกจกรรมใกลตวเดก

61

บทท� 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยคร �งน � ผ วจยไดดาเนนการตามข �นตอน ดงน � 1. การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง 2. เคร(องมอท(ใชในการศกษาคนควา 3. การสรางและการหาคณภาพเคร(องมอท(ใชในการศกษาคนควา 4. แบบแผนการทดลองและวธดาเนนการทดลอง 5. สถตท(ใชในการวเคราะหขอมล การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง ประชากร ประชากรท(ใชในการวจยคร �งน �เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5 - 6 ป ท(กาลงศกษาอยช �นอนบาลปท( 2 ภาคเรยนท( 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ �นท(การศกษาศรสะเกษ เขต 2 จานวน 2 หองเรยน จานวนท �งหมด 82 คน กลมตวอยาง กลมตวอยางท(ใชในการวจยคร �งน �เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5-6 ป ท(กาลงศกษาอยช �นอนบาลปท( 2 ภาคเรยนท( 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ �นท(การศกษาศรสะเกษ เขต 2 โดยใชวธการสมตวอยาง 2 ข �นตอน (Two-Stage Random Sampling) โดยมข �นตอนการสมดงน � ข �นตอนท( 1 เลอกเดกปฐมวยจากการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling)โดยใชหองเรยนเปนหนวยการสมจากการจบฉลาก 1 หองเรยนจานวน 42 คน ข �นตอนท( 2 สารวจเดกปฐมวยท(มผปกครองใหความรวมมอในหองน � ซ(งมจานวน 36 คน จากน �นสมเดกปฐมวยท(ใหความรวมมอมาจานวน 15 คนจากการจบสลาก เคร�องมอท�ใชในการวจย ในการวจยคร �งน � เคร(องมอท(ใชในการวจยมดงน � 1. แผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น 2. แบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

62

การสรางและการหาคณภาพของเคร�องมอท�ใชในการวจย ในการศกษาคนควาคร �งน � ผ วจยไดดาเนนการตามข �นในการสรางเคร(องมอ ดงมรายละเอยดดงตอไปน � 1. แผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ดาเนนการ ดงน � 1.1 ศกษาเอกสาร ตารา และงานวจย ท(เก(ยวของกบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น 1.2 สารวจขอมลเก(ยวกบวฒนธรรมทองถ(นอาเภอราษไศลจากวทยากรในทองถ(นผใหขอมลดงมรายช(อตอไปน � 1.2.1 นายกตต วรรณวงษ ปราชญชาวบานชนเผาเยอชาวอาเภอราษไศล 1.2.2 นายเผชญ สมทรพย นายกเทศบาลตาบลเมองคง อาเภอราษไศล 1.2.3 นายศรทศน กตะศลา เจาของราน ชตหมหน 1.2.4 นายเทอดสทธV อตสาห อดตศกษาธการอาเภอชาวราษไศล 1.2.5 อาจารยผองศร แซจง ประธานสภาวฒนธรรมอาเภอราษไศล หลงจากน �นคดเลอกหวขอจากขอมลวฒนธรรมทองถ(นอาเภอราษไศลท(ไดไปสอบถามจากวทยากรในทองถ(นเพ(อไปประกอบแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น 1.3 สรางแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น จานวน 24 แผน ซ(งมข �นตอนดงน � 1.3.1 ข �นการเตรยมการ 1.3.1.1 ครทาความเขาใจกบเดกเพ(อใหเดกทราบถงวตถประสงคของการไปทศนศกษา 1.3.1.2 ครใหเดกวางแผนการไปทศนศกษาโดยใหเดกเปนผ กาหนดสถานท(ท(เดกอยากไปและเดกจะไปเรยนรอะไรและเดกจะเตรยมอปกรณอะไรในการไปทศนศกษาบางและเตรยมอปกรณน �นไปเพ(ออะไร 1.3.1.3 สรางขอตกลงกบเดกเก(ยวกบระเบยบท(ตองปฏบตระหวางไปทศนศกษาโดยครทาผงวเคราะหการไปทศนศกษาเก(ยวกบขอตกลงในการไปทศนศกษาแสดงใหเดกด 1.3.2 ข �นการดาเนนการ 1.3.2.1 นาเดกไปทศนศกษายงสถานท(ท(กาหนดอาจจะมวทยากรสถานท(น �น ๆ 1.3.2.2 ขณะเท(ยวชมทศนศกษาใหเดกไดสงเกตส(งตาง ๆ รอบตวสภาพแวดลอมสารวจ ทดลอง รวบรวมขอมลผานการรบรดวยประสาทสมผสท �ง 5 และกระตนใหเดก

63

แสดงความคดเหนโดยใชคาถามปลายเปด จากน �นใหเดกบนทกส(งท(ไดเรยนรหรอพบเหน สะทอนออกมาโดยการขดเขยนเปนภาพวาด โดยเดกสามารถปรกษากบเพ(อนและครได 1.3.2.3 เม(อเดนทางกลบถงโรงเรยน เดกและครรวมกนสรปแสดงความคดเหนเก(ยวกบส(งท(ไดเรยนรจากการไปทศนศกษาในแตละคร �ง จากน �นนาผลงานการวาดภาพ มาแสดงและแลกเปล(ยนความคดเหนกบเพ(อน 1.3.3 ข �นสรปและเผยแพรความร 1.3.3.1 เดกและครรวมกนสรปความรท(ไดรบจากการไปทศนศกษาอกคร �งเพ(อเช(อมโยงใหเดกเหนความสมพนธระหวางส(งท(เดกสงเกตหรอสารวจพบกบส(งท(เดกเคยเรยนร 1.3.3.2 จดกจกรรมตางๆ ท(เก(ยวของกบกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น โดยเดกรวมกจกรรมเปนกลมยอย เชน กจกรรมการจดภาพการเท(ยว กจกรรมการจดปายนเทศนกลม 1.3.3.3 ครนาภาพถายท(เดกๆ ไปทศนศกษามาจดนทรรศการ เพ(อสงเสรมการเรยนรของเดก 1.4 นาแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(นท(ผ วจยสรางข �นนาเสนอตอผ เช(ยวชาญ เพ(อตรวจพจารณาและปรบปรงแกไขจานวน 3 ทาน เพ(อนามาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผ เช(ยวชาญมรายช(อดงตอไปน � 1.4.1 อาจารยกอบกมล ทบบณฑต ศกษานเทศกชานาญการพเศษ สานกงานเขตพ �นท(การศกษาศรสะเกษ เขต 1 1.4.2 อาจารย ดร. กาญจนา ทอแกว อาจารยประจาภาควชาสาขาการศกษาปฐมวย มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา 1.4.3 ผชวยศาสตราจารย บญญาพร อนากล อาจารยโรงเรยนสาธต มศว ฝายประถม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 1.5 ปรบปรงแกไขแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(นใหเหมาะสมตามคาแนะนาของผ เช(ยวชาญ โดยปรบปรงรปแบบการประเมนผล และตวกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของกลมตวอยาง 1.6 นาแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(นท(ปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผ เช(ยวชาญ ไปทดลองใช (try out) กบเดกนกเรยนช �นอนบาลปท( 2 โรงเรยนอนบาลราษ

64

ไศล สงกดสานกงานเขตพ �นท(การศกษาศรสะเกษเขต 2 ท(มลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจานวน 15 คน เพ(อหาขอบกพรองแลวนามาปรบปรงเน �อหานทานปรมปราเร(องพระยากตะศลาใหมเน �อหาสนกและสมบรณ

2. แบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย 2.1 ศกษาเอกสาร ตารา และงานวจย ท(เก(ยวของกบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง 2.2 นาขอมลท(ศกษามาสรางแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนแบบทดสอบภาคปฏบต (Performance test) มวธการประเมนโดยใชขอคาถาม หรอ MEQ (Modified Essay Question) เปนการประเมนโดยครจะใชกรณศกษาตามลาดบเหตการณแลวถามเดกเปนระยะ ๆโดยใชสถานการณท(เปนเง(อนไข (Conditional Situation) และถามคาถามท(กระตนใหเดกแสดงความสามารถตามวตถประสงคของการทดสอบท(ต �งไว แบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท(ผ วจยสรางข �นเปนแบบทดสอบคขนาน มจานวน 4 ชด คอ ชดท( 1 กจกรรมชดเมลดมหศจรรย ชดท( 2 กจกรรมเสยงหรรษา ชดท( 3 กจกรรมกล(นปรศนา และชดท( 4 กจกรรมน �าสมนไพรนาร แตละชด ม 3 ขอคาถาม แบงเปน 4 ข �นตอน ซ(งเปนเร(องราวท(มความตอเน(องกนโดยใหเดกตอบเชงปฏบตการณวตถประสงคของการทดสอบท(ต �งไว เพ(อท(จะใชทดสอบกอนเรยน 1 ชด และทดสอบหลงเรยน 1 ชด (ภาคผนวก ข) 2.3 นาแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ท(ผ วจยสรางข �นนาเสนอตอผ เช(ยวชาญจานวน 3 ทาน เพ(อตรวจสอบความเท(ยงตรงเชงเน �อหา ดงมรายช(อตอไปน � 2.3.1 ผชวยศาสตราจารย ดร. พฒนานสรณ สถาพรวงศ อาจารยภาควชาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว มหาวทยาลยมหาสารคาม 2.3.2 ผชวยศาสตราจารย ดร. อญชล ไสยวรรณ อาจารยภาควชาการศกษาปฐมวย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร 2.3.3 อาจารย ดร.วรนารถ รกสกลไทย ผ อานวยการโรงเรยนเกษมพทยา แผนกอนบาล โรงเรยนเกษมพทยา

65

2.4 นามาหาคาดชนความเท(ยงตรงเชงเน �อหา (IOC) พบวาคาดชนความเท(ยงตรงเชงเน �อหา (IOC) มคาระหวาง 0.33 – 1.00 2.5 ปรบปรงแกไขแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ท �ง 4 ชด ตามคาแนะนาของผ เช(ยวชาญเก(ยวกบเกณฑการใหคะแนนและคาพดใหมความเหมะสมสอดคลองกบวยของกลมตวอยาง 2.6 หาคณภาพของแบบทดสอบรายขอ ผ วจยนาแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท(ผานการปรบปรงแกไขเรยบรอยแลวไปทดสอบ(try out) กบเดกนกเรยนช �นอนบาลปท( 2 ท(มลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจานวน 15 คน เพ(อหาคณภาพของแบบทดสอบเปนรายขอโดยพจารณาคาความยากงาย (PE) และคาอานาจจาแนก (D) โดยใชเกณฑการพจารณาขอสอบท(มคาความยากงายรายขอระหวาง 0.20 – 0.80 และคาอานาจจาแนกท(มคาต �งแต 0.20 ข �นไป พบวา ชดน �าสมนไพรนาร มคาความยากงายต �งแต 0.31 – 0.75 คาอานาจจาแนกต �งแต 0.50 ข �นไป ชดเมลดมหศจรรย มคาความยากงาย ต �งแต 0.38 – 0.69 คาอานาจจาแนกต �งแต 0.25 ข �นไป 2.7 หาคาความเช(อม(นของแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยการนาแบบทดสอบท(ผานการหาคาความยากงายและคาอานาจจาแนกแลวมาทดสอบหาความเช(อม(นเชงคลายกน (Equivalence test)เน(องจากแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนแบบทดสอบคขนาน (Parallel form) โดยหาคาความเช(อม(นโดยใชสตร คาสมประสทธVสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson product-moment coefficient correlation) ไดคาความเช(อม(นของแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเทากบ .90 เพราะฉะน �นขอสอบชดน �าสมนไพรนาร และ ชดเมลดมหศจรรยมความสมพนธกนมากท(สด 2.8 จดทาเปนแบบทดสอบฉบบสมบรณเพ(อนาไปทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย เพ(อเกบรวบรวมขอมลกอนและหลงการทดลอง แบบแผนการทดลองและวธดาเนนการทดลอง แบบแผนการทดลอง การวจยคร �งน �เปนการวจยก(งทดลอง (Quasi–Experimental Research) ซ(งผ วจยไดดาเนนการทดลองโดยอาศยการวจยแบบการทดลองกลมเดยว วดผลกอนและหลงการทดลองตามแบบแผนการวจยแบบ One-Group Pretest - Posttest Design ดงตาราง 2

66

ตาราง 2 แบบแผนการทดลอง

กลมทดลอง สอบกอน (Pretest)

ทดลอง สอบหลง (Posttest)

E T1 X T2

ความหมายของสญลกษณ E แทน กลมทดลอง T1 แทน การทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง กอนการทดลอง T2 แทน การทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง หลงการทดลอง X แทน การดาเนนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น วธดาเนนการทดลอง การทดลองคร �งน � ดาเนนการทดลองโดยผ วจยจดกจกรรมพฒนาทกษะการแสวงหาความรเดกปฐมวยโดยใชกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น เปนระยะเวลา 8 สปดาห สปดาหละ 3 วน วนละ 40 นาท เวลา 09.20 – 10.00 น. รวมท �งส �น 24 คร �ง โดยการจดกจกรรมในชวงกจกรรมเสรมประสบการณซ(งมข �นตอน ดงน � 1. ขอความรวมมอกบผบรหารสถานศกษาในการทาวจย 2. สรางความคนเคยกบเดกกลมตวอยางกอนสปดาหแรกของการทดลอง 3. กอนทาการทดลองผ วจยทาการทดสอบ (Pretest) กบกลมตวอยาง 15 คนโดยใชวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนรายบคคล จานวน 1 ชด มจานวน 3 ขอคาถาม ตาราง 3 กาหนดการจดกจกรรมในการทดลอง สปดาหท� วน เน >อหา กจกรรม

ทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

1

องคาร หนวยทองไปในโลกกวาง

(แหลงโบราณคดวดคงโคก)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น

67

ตาราง 3 (ตอ) สปดาหท� วน เน >อหา กจกรรม

ทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

2

องคาร หนวยทองไปในโลกกวาง

(หมบานชนเผาเยอ)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

3

องคาร หนวยทองไปในโลกกวาง

(พธบวงสรวงพระยากตะศลา)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

4

องคาร หนวยทองไปในโลกกวาง

(การทอผาไหมยอมมะเกลอดา)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด

รวมกนสรปจากการไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น

5

องคาร หนวยหนอยากร

(ปราชญชาวบานการเปาสะไน ศลปนพ �นบานอสาน)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

6

องคาร หนวยหนอยากร

(วถชวตการปลกหอมแดง)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

68

ตาราง 3 (ตอ) สปดาหท� วน เน >อหา กจกรรม

ทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

7

องคาร หนวยแสนสนก

(หมหนอาหารข �น ช(อประจาทองถ(น)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

8

องคาร หนวยแสนสนก

(ขนมดอกจอกสนคา โอทอปประจาทองถ(น)

การวางแผน (หาขอมลกอนไปทศนศกษา)

พธ ไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น พฤหสบด รวมกนสรปจากการไปทศนศกษา

วฒนธรรมทองถ(น

4. ดาเนนการทดลองในภาคเรยนท( 2 ปการศกษา 2552 เปนเวลา 8 สปดาหสปดาหละ 3 วน วนละ 40 นาท รวม 24 คร �ง เร(มต �งแต วนท( 2 เดอนกมภาพนธ 2553 ถง วนท( 25 เดอน มนาคม 2553 ทกวน องคาร พธ พฤหสบด ในกจกรรมเสรมประสบการณเวลา 09.20 - 10.00 น 5. ผ วจยจงทาการทดสอบหลงทดลอง (Post test) กบกลมตวอยางเปนรายบคคล จานวน 1 ชด จานวน 4 ขอคาถาม ดวยแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยคนละชดกบท(ใชในการทดสอบกอนการทดลองท(ผ วจยสรางข �น 6. นาขอมลท(ไดจากการทดสอบไปทาการวเคราะหขอมลทางสถต เพ(อทดสอบสมมตฐานและสรปผลวจยตอไป 7. นาผลจากการวเคราะหขอมลมาแปลความหมาย โดย ผ วจยไดมเกณฑการแปลความหมายคะแนนเฉล(ย ดงน � คะแนนเฉล(ย 1.50–2.00 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบสง คะแนนเฉล(ย 0.50–1.49 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉล(ย 0.00–0.49 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบต(า 8. ตรวจสอบสมมตฐานเพ(อเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น

69

การเกบรวบรวมขอมล ผ วจยเกบรวบรวมขอมลท(ไดจากการทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยของกลมทดลอง โดยทาการทดสอบกอนและหลงทดลองแลวนาขอมลท(ไดไปวเคราะหตามวธการทางสถตตอไป การวเคราะหขอมลและสถตท�ใชในการวเคราะหขอมล ผ วจยนาขอมลท(ไดจากการทดสอบ มาวเคราะหและหาคณภาพดวยวธการทางสถตดงน � 1. สถตพ >นฐาน ไดแก 1.1 คะแนนเฉล(ย ( Mean) โดยใชสตร (ลวน สายยศ; และองคณา สายยศ. 2539: 59)

N

x x∑

=

เม(อ x แทน คะแนนเฉล(ยของคะแนน ∑x แทน ผลรวมของคะแนนท �งหมด N แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

1.2 คาเบ(ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) (ลวน สายยศ; และองคณา สายยศ. 2539: 79)

( )( )1-NN

xxN S

22∑ ∑−=

เม(อ S แทน คาเบ(ยงเบนมาตรฐาน 2

x∑ แทน ผลรวมของกาลงสองของคะแนนนกเรยนแตละคนในกลม ตวอยาง

( )2x∑ แทน กาลงสองของผลรวมของกาลงสองของคะแนนนกเรยน แตละคนในกลมตวอยาง N แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

70

2. สถตท�ใชในการหาคณภาพของเคร�องมอ 2.1 หาความเท(ยงตรงรายขอ ดวยการคานวณความสอดคลองระหวางขอแบบทดสอบกบจดประสงค โดยใชสตร (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2545: 95)

N

R IOC∑

=

เม(อ IOC แทน คาดชนความสอดคลองระหวางขอแบบทดสอบแตละ ขอกบจดประสงค

∑R แทน ผลรวมของคะแนนจากผ เช(ยวชาญ N แทน จานวนผ เช(ยวชาญท �งหมด

2.2 หาคาความงาย EP โดยใชวธของวทนยและซาเบอรส (Whitney and Sabers)

(ลวน สายยศ; และองคณา สายยศ. 2539: 199-200)

ดชนคาความงาย EP ; )X2N(X

)(2NXSSP

minmax

minLUE

−

−+=

เม(อ EP แทน คาดชนความงาย US แทน ผลรวมของคะแนนของนกเรยนกลมเกง LS แทน ผลรวมของคะแนนของนกเรยนกลมออน maxX แทน คะแนนท(นกเรยนทาไดสงสด minX แทน คะแนนท(นกเรยนทาไดต(า

N แทน จานวนนกเรยนกลมออนหรอกลมเกง

2.3 หาคาหาคาอานาจจาแนก (Discrimination) เพ(อวเคราะหแบบทดสอบ รายขอ แบบทดสอบแบบอตนย โดยใชวธของวทนยและซาเบอรส (Whitney and Sabers) (ลวน สายยศ;และ องคณา สายยศ. 2539: 199-201)

71

ดชนคาอานาจจาแนก D ; )XN(X

SS D

minmax

LU

−

+=

เม(อ D แทน คาอานาจจาแนก US แทน ผลรวมของคะแนนของนกเรยนกลมเกง LS แทน ผลรวมของคะแนนของนกเรยนกลมออน maxX แทน คะแนนท(นกเรยนทาไดสงสด minX แทน คะแนนท(นกเรยนทาไดต(า

N แทน จานวนนกเรยนกลมออนหรอกลมเกง

2.4 หาความสมพนธของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยใชสมประสทธVสหสมพนธของเพยรสน (Pearson) (ชศร วงศรตนะ. 2550: 312)

])(][)(X[N

YX -XYN r

2222XY

∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑

−−=

YYNX

เม(อ r แทน สมประสทธVสหสมพนธ ∑X แทน ผลรวมของคะแนนชด X ∑Y แทน ผลรวมของคะแนนชด Y 2

X∑ แทน ผลรวมของคะแนนชด X แตละตวยกกาลงสอง

2Y∑ แทน ผลรวมของคะแนนชด Y แตละตวยกกาลงสอง YX∑ แทน ผลรวมของผลคณระหวาง X กบ Y

N แทน จานวนคนหรอส(งท(ศกษา 3. สถตท�ใชในการทดสอบสมมตฐาน ใชสตร t – test for Dependent Samples ทดสอบ (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. 2540 : 248)

1N

D)(DN

D t

22

−

−=

∑ ∑

∑ ; 1 - N df =

72

เม(อ t แทน คาท(ใชพจารณาใน t - Distribution

∑D แทน ผลรวมของความแตกตางระหวางคะแนนการ

ทดสอบกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น

2

D∑ แทน ผลรวมของกาลงสองของความแตกตางระหวางคะแนนสอบกอน

และหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ(น

N แทน จานวนนกเรยนกลมตวอยาง

73

บทท� 4 ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณท�ใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลจากผลการทดลอง และการแปลผลการวเคราะหขอมลในการศกษาวจยคร "งน " เพ&อใหเกดความเขาใจตรงกนในการแปลความหมายขอมล ผ วจยไดใชสญลกษณ ในการวเคราะหขอมล ดงน " N แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง X แทน คะแนนเฉล&ย S แทน ความเบ&ยงเบนมาตรฐานของคะแนน t แทน สถตท&ใชพจารณาในการแจกแจงแบบ t-distribution ** แทน มนยสาคญทางสถตท&ระดบ .01 การวเคราะหขอมล การวจยคร "งน " ผ วจยดาเนนการวเคราะหขอมลโดยคานวณเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย ดวยการหาคะแนนเฉล&ย ความเบ&ยงเบนมาตรฐาน และทดสอบคา t ซ&งเสนอผลการวเคราะหขอมลและการแปลผลการวเคราะหขอมล โดยเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย กอนและหลงท&ไดจากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น ผลการวเคราะหขอมล การวจยคร "งน " เปนการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น ซ&งผ วจยนาเสนอการวเคราะหขอมล เสนอตามลาดบดงน " ตอนท� 1 ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น ตอนท� 2 ผลการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงการ จดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น ตอนท� 3 ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเชงคณภาพกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น จากการสงเกตและจดบนทกของผ วจย

74

ตอนท� 1 ผลการศกษาการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นมาศกษาดวยการนา คะแนนความแตกตางกอนและหลงการจดกจกรรมวฒนธรรมทองถ&นมาศกษา โดยใชคาเฉล&ย และความเบ&ยงเบนมาตรฐานของคะแนน ดงแสดงในตาราง 4 ตาราง 4 คาสถตแสดงคาเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานของคะแนนทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนท&ไดรบการจดกจกรรมทศนะศกษาวฒนธรรมทองถ&น

ทกษะการแสวงหาความร N กอนการจดกจกรรม หลงการจดกจกรรม

X SD ระดบ X SD ระดบ 1. การต "งคาถาม 15 .87 .52 ปานกลาง 1.67 .49 สง 2. การสารวจ 15 .47 .52 ต&า 1.90 .56 สง 3. การสรปและเผยแพรความร 15 .33 .49 ต&า 1.93 .26 สง

จากตาราง 4 แสดงวาเดกปฐมวยกลมทดลองท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นกอนการจดกจกรรมมผลทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ดานการต "งคาถามอยในระดบปานกลาง ดานการสารวจ ดานการสรปผลและเผยแพรความรอยในระดบต&า และหลงการจดกจกรรมมผลทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ดานการต "งคาถาม ดานการสารวจและ ดานการสรปและเผยแพรความรอยในระดบสง ตอนท� 2 ผลการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นดวยการนาคะแนนความแตกตางกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นมาเปรยบเทยบ โดยใชคาแจกแจง t for Dependent Samples ดงแสดงในตาราง 5

75

ตาราง 5 คาสถตแสดงระดบการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย ท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษา วฒนธรรมทองถ&น และภาพประกอบ 3

ทกษะการแสวงหาความร การทดสอบ N X SD t 1. การต "งคาถาม กอนการจดกจกรรม 15 .87 .52

4.58** หลงการจดกจกรรม 15 1.67 .49

2. การสารวจ กอนการจดกจกรรม 15 .47 .52 11.00** หลงการจดกจกรรม 15 1.90 .56

3. การสรปและเผยแพรความร กอนการจดกจกรรม 15 .33 .49 12.22** หลงการจดกจกรรม 15 1.93 .26

รวม กอนการจดกจกรรม 15 1.67 1.11 11.05** หลงการจดกจกรรม 15 5.53 .64

** มนยสาคญทางสถตท&ระดบ .01

จากตาราง 5 แสดงวาเดกปฐมวยท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นมทกษะการแสวงหาความร หลงการจดกจกรรมสงข "นกวากอนการจดกจกรรมอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .01 ภาพประกอบการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นกอนและหลงการจดกจกรรม ปรากฏผลดงแสดงในภาพประกอบ 4

76

0

0.5

1

1.5

2

การต &งคาถาม การสารวจ การสรปและเผยแพรความร

กอนทดสอบ

หลงทดสอบ

ภาพประกอบ 4 กราฟแสดงการเปรยบเทยบผลของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของ เดกปฐมวย จากภาพประกอบ 4 แสดงการเปรยบเทยบผลของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยพบวาเดกปฐมวยท&ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นมทกษะการแสวงหาความร หลงการจดกจกรรมสงข "นกวากอนการจดกจกรรมอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .01 ตอนท� 3 ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเชงคณภาพกอนและหลง การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น จากการสงเกตและจดบนทกของผ วจย ตาราง 6 ตารางการเปรยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเชงคณภาพ กอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย

พฤตกรรมจากการสงเกตและจดบนทก

1. ดานการต "งคาถาม กอนการทดลอง เดกสวนใหญมการต "งคาถามงาย ๆ เชน มนคออะไรเอามาจากไหน ทาอยางไร มใครบาง ทาไมถงเปนอยางน "น หรอบางคนไมมคาถามจากการสงเกตเดกบางคนไมกลาถามคาถามและบางคนบอกวาไมรจะถามอะไรด

คะแนน

77

ตาราง 6 (ตอ)

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย

พฤตกรรมจากการสงเกตและจดบนทก

1. ดานการต "งคาถาม หลงการทดลอง เดกทกคนมพฒนาการดานการต "งคาถามเพ&มข "นเร&อย ๆเชนสปดาหท& 1 กจกรรมทศนศกษาสถานโบราณคดวด คงโคก จากแผนผงส&งท&อยากรและการถามวทยากรในส&งท&สงสยคาถามของเดกยงไมหลากหลายยงมเพยงแค สถานท&แหงน "อยท&ไหน ช&ออะไร มคนอยก&คน หลงจากท&ผ วจยจดกจกรรมไปสปดาหท& 3 เดกเร&มสนกท&จะต "งคาถามมากข "นโดยมคาถามท&หลากหลายมากข "นเชน ทาไมประเพณบญเดอนสามถงเก&ยวกบพระยากตะศลา พระยากตะศลามาจากไหน ทานมช&อเลนหรอไม บานเดมทานอยท&ไหน ใบหนาจรงๆ ของทานเปนเหมอนรปป "นหรอไม เราจะรประวตทานจากใครไดบาง หลงจากท&ผ วจยจดกจกรรมไปถงสปดาหท& 6 เดกหลายคนแยงกนต "งคาถามโดยการยกมอถามทละคนบางคนขอถามหลายคาถามซ&งคาถามมดงตอไปน " ตนหอมแดงปลกกบอะไรไดบาง หอมแดงทาอาหารอะไรไดบาง หอมแดงมประโยชนอยางไร เราควรปลกหอมแดงฤดไหน อยากใหตนหอมแดงสวย ๆ จะทาอยางไร หมบานอะไรปลกหอมแดงท "งหมบาน ทาไมตองตากหอมแดงกอนคอยขาย หอมแดงหวเลกกบหอมแดงหวใหญอรอยเทากนหรอไม เราทอดหอมแดงไดหรอไม เราจะทาอะไรกบหอมแดง ใบหอมแดงกนไดหรอไม การต "งคาถามของเดกมการพฒนาข "นมาเร& อย ๆ จนถงสปดาหท& 8 เดกทกคนต "งคาถามโดยไมตองรอใหผ วจยเรยกซ&งตวอยางคาถามท&เดก ๆ ต "งน "นแสดงถงความอยากรอยากเหนท&มมากข "นและตองการหาคาตอบโดยการถามคาถามและในความอยากรอยากเหนเดกไดนาทกษะการสงเกตเปรยบเทยบการประมาณคาเขามามสวนใน

78

ตาราง 6 (ตอ)

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย

พฤตกรรมจากการสงเกตและจดบนทก

การต "งคาถามดงจะเหนไดจากคาถาม เชน วธการทาขนมดอกจอกทาอยางไร มสวนผสมอะไรบาง และมปรมาณเทาใดวธการทาขนมใหอรอยเราตองทาอยางไร การทอดใหสวยทาอยางไร ทาไมขนมดอกจอกจงเปนขนมโอทอปของทองถ&น มท&ไหนท&ทาบาง ทาไมขนมดอกจอกจงแขง ทาไมตองใสงาลงในขนมดอกจอก สถานท&ขายขนมดอกจอกอยท&ไหน เปนตน จากการสงเกตการต "งคาถามเดกจากสปดาหท& 1 ถงสปดาหท& 8 ปรากฏวาเดกมพฒนาการในการต "งคาถามมากข "นกวาเดมเม&อสปดาหท& 3 โดยเดกเกอบทกคนมคาถามท&หลากหลายข "นแตยงมบางคนท&ไมมคาถามเม&อจดกจกรรมถงสปดาหท& 6 ถงสปดาหท& 8 ปรากฏวาเดกทกคนกระตอรอรนในการต "งตาถามเพ&อหาคาตอบและสนกกบการต "งคาถาม

2. ดานการสารวจ กอนการทดลอง เดกยงไมมการวางแผนในการคนควาหาคาตอบท&ตนอยากร จากการสรางแผนผงส&งท&อยากรเดกยงไมสามารถกาหนดไดวาตนจะหาคาตอบส&งท&ตนอยากรไดจากท&ไหนบางสงเกตจากการทากจกรรมแผนผงส&งท&อยากรและกจกรรมทศนศกษา เดกยงสารวจสถานท&หรอหาคาตอบจากการสงเกตยงไมไดผ วจยตองคอยกระตนตลอดเวลาวาใหสงเกตหรอสารวจอะไรบางการเกบขอมลเดกยงไมสามารถเกบขอมลโดยการวาดภาพเก&ยวกบเร& องราวท&ตองการคนหาคาตอบไดซ&งจากการวาดรปเดกวาดรปท&ไมเก&ยวกบกจกรรม

79

ตาราง 6 (ตอ)

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย

พฤตกรรมจากการสงเกตและจดบนทก

หลงการทดลอง เดกเร&มมการพฒนาในเร&องการสารวจเร&มจากการสรางแผนผงส&งท&อยากรรวมไปถงการสงเกตสารวจคนควาจากกจกรรมทศนศกษาและการสรปและเผยแพรความรในสปดาหท& 3 พธบวงสรวงพระยากตะศลา โดยเดกสามารถบอกไดวาจากการต "ง คาถามส&งท&อยากรในแผนผงเดกสามารถไปสารวจหาคาตอบในบรเวณโรงเรยนกบใครไดบาง โดยเดกเสนอคณครในหองสมด คณครระดบประถม และผ อานวยการโรงเรยนและจากการสารวจคาตอบจากบคลากรในโรงเรยนแลวเดกนาขอมลมาวางแผนไดวาจะหาคาตอบไดอกวธใดซ&งวธท&เดกนาเสนอคอการสอบถามคณตาคณยายท&บานเพราะเปนคนเกาแกหลงจากท&ไดขอมลจากการสอบถามเดกไปทศนศกษางานประเพณบญเดอน 3 พธบวงสรวงพระยากตะศลา เดกไดไปหาคาตอบจากวทยากรในทองถ&นผ ท&รบผดชอบดแลเก&ยวกบพธบวงสรวงพระยากตะศลาโดยการสอบถามสารวจสงเกตและรวมประกอบพธบวงสรวงพระยา กตะศลาและเดกไดเกบขอมลโดยการวาดภาพลงในสมดเดนทางซ&งจากการสงเกตเดกมพฒนาการดานการสารวจเพ&มข "นเร&อยและเม&อถงสปดาหท& 8 เดกเร&มมพฤตกรรมการสารวจดวยความสนกสนานและทกคนมความกระตอรอรนในการปฏบตกจกรรมซ&งพฒนาการดานน "พฒนาข "นมากสงเกตจากคะแนนทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองดานการสารวจกอนการทดลองเดกท "งหมดมคะแนนดานการสารวจอยในระดบ ต&า หลงจากจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&นปรากฏวาคะแนนทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองดานการสารวจอยในระดบสง

80

ตาราง 6 (ตอ)

ทกษะการแสวงหาความร ดวยตนเองของเดกปฐมวย

พฤตกรรมจากการสงเกตและจดบนทก

3. ดานการสรปผลและเผยแพรความร

กอนการทดลอง เดกยงไมสามารถสรปและเผยแพรความรใหบคคลอ&นเขาใจไดสงเกตจากการท&เดกอธบายวธการคนหาคาตอบในส&งท&อยากรเดกยงไมสามารถอธบายได หลงการทดลอง เดกเร&มมพฒนาการดานการสรปและเผยแพรความรหลงจากสปดาหท& 2 สงเกตจากการสรปขอมลจากการสารวจหาคาตอบจากคาถามท&เดกอยากรเดกเร&มบอกไดวาคาตอบท&ตนเองไปสารวจมาเดกสามารถอธบายวาไดคาตอบอยางไรบางและหลงจากท&เดกไปทศนศกษาเดกสามารถวาดภาพและอธบายรปภาพท&ตนวาดและนามาเช&อมโยงกบคาถามส&งท&ตนอยากรเปนคาตอบเชนจากแผนผงคาถามส&งท&ตนอยากรผาไหมยอมมะเกลอดามลกษณะเปนอยางไร จากภาพวาด เดกวาดผาไหมยอมมะเกลอดามสดาแตตวผาเปนเสนหนา ๆ แลวเดกออกมาอธบายเก&ยวกบผาไหมยอมมะเกลอดาวาเปนความรไ ดดข "นเ ร& อยๆ หลงจากจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น สปดาหท& 8 เดกทกคนสามารถอธบายคาตอบจากการสารวจคนควาจากการทากจกรรมไดและเดกสามารถสรปขอมลจากการตนควาหาความรในส&งท&ตนอยากรไดในระดบสงข "นกวากอนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ&น

81

บทท� 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ

การวจยคร งน เปนการวจยก�งทดลอง ท งน จะชวยใหผ วจยและผ ท�สนใจไดรบประโยชนและแนวทางในการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยและพฒนาการสอนใหเหมาะสมกบเดกปฐมวยตอไป มสาระสาคญสรปไดดงน ความมงหมายของการวจย 1. เพ�อศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยท�ไดจากการจดกจกรรม ทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น 2. เพ�อเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น สมมตฐานในการวจย เดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการแสวงหาความรสงข น ขอบเขตของการวจย ประชากร ประชากรท�ใชในการวจยคร งน เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5 - 6 ป ท�กาลงศกษาอยช นอนบาลปท� 2 ภาคเรยนท� 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาศรสะเกษ เขต 2 จานวน 2 หองเรยน นกเรยนมจานวนท งหมด 82 คน กลมตวอยาง กลมตวอยางท�ใชในการวจยคร งน เปนเดกปฐมวยชาย-หญง อาย 5-6 ป ท�กาลงศกษาอยช นอนบาลปท� 2 ภาคเรยนท� 2 ปการศกษา 2552 โรงเรยนอนบาลราษไศล สงกดสานกงานเขตพ นท�การศกษาศรสะเกษ เขต 2 โดยใชวธการสมตวอยาง 2 ข นตอน (Two-Stage Random Sampling) โดยมข นตอนการสมดงน ข นตอนท� 1 เลอกนกเรยนจากการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling)โดยใชหองเรยนเปนหนวยการสมจากการจบฉลาก 1 หองเรยนจานวนนกเรยน 42 คน

82

ข นตอนท� 2 สารวจนกเรยนท�มผปกครองใหความรวมมอในหองน ซ�งมจานวน 36 คน จากน นสมนกเรยนท�ใหความรวมมอมาจานวน 15 คนจากการจบสลาก เคร�องมอท�ใชในการวจย 1. แผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น จานวน 24 กจกรรม ซ�งผ วจยสรางข นและผานการพจารณาจากผ เช�ยวชาญ 3 ทาน 2. แบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย จานวน 2 ชด โดยแบบทดสอบจดเปนสถานการณ ชดละ 4 ขอคาถาม โดยมคาความเช�อม�นของแบบทดสอบท งฉบบ .90 วธดาเนนการวจย การทดลองคร งน ดาเนนการทดลองโดยผ วจยจดกจกรรมพฒนาทกษะการแสวงหาความรเดกปฐมวยโดยใชกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เปนระยะเวลา 8 สปดาห สปดาหละ 3 วน วนละ 40 นาท เวลา 09.20 – 10.00 น. รวมท งส น 24 คร ง โดยการจดกจกรรมในชวงกจกรรมเสรมประสบการณซ�งมข นตอน ดงน 1. ขอความรวมมอกบผบรหารสถานศกษาในการทาวจย 2. สรางความคนเคยกบเดกกลมตวอยางกอนสปดาหแรกของการทดลอง 3. กอนทาการทดลองผ วจยทาการทดสอบ (Pretest) กบกลมตวอยาง 15 คนโดยใชวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนรายบคคล จานวน 1 ชด มจานวน 3 ขอคาถาม 4. ดาเนนการทดลองในภาคเรยนท� 2 ปการศกษา 2552 เปนเวลา 8 สปดาหสปดาหละ 3 วน วนละ 40 นาท รวม 24 คร ง เร�มต งแต วนท� 2 เดอนกมภาพนธ 2553 ถง วนท� 25 เดอน มนาคม 2553 ทกวน องคาร พธ พฤหสบด ในกจกรรมเสรมประสบการณเวลา 09.20 - 10.00 น 5. ผ วจยจงทาการทดสอบหลงทดลอง (Posttest) กบกลมตวอยางเปนรายบคคล จานวน 1 ชด จานวน 4 ขอคาถาม ดวยแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยคนละชดกบท�ใชในการทดสอบกอนการทดลองท�ผ วจยสรางข น 6. นาขอมลท�ไดจากการทดสอบไปทาการวเคราะหขอมลทางสถต เพ�อทดสอบสมมตฐานและสรปผลวจยตอไป 7. นาผลจากการวเคราะหขอมลมาแปลความหมาย โดย ผ วจยไดมเกณฑการแปลความหมายคะแนนเฉล�ย ดงน

83

คะแนนเฉล�ย 1.50–2.00 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบสง คะแนนเฉล�ย 0.50–1.49 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบ ปานกลาง คะแนนเฉล�ย 0.00–0.49 หมายถง มทกษะการแสวงหาความรอยในระดบต�า 8. ตรวจสอบสมมตฐานเพ�อเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรกอนและหลงการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น การวเคราะหขอมล 1. นาคะแนนท�ไดจากการทดสอบเชงปฏบต (Performance test) ทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยกอนและหลงการทดลองมาหาคาสถตพ นฐาน โดยนาขอมลไปหาคาเฉล�ย (Mean) และคาความเบ�ยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) 2. เปรยบเทยบผลของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยกอนและหลงทากจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น โดยใชสถต t-test สาหรบ Dependent Samples สรปผลการวจย 1. ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวากอนไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น มทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยอยในระดบต�าและปานกลาง หลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเดกปฐมวยมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองอยในระดบสงทกดาน 2. ผลการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวาเดกปฐมวยหลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองสงกวากอนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01

อภปรายผล ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวากอนไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เดกปฐมวยมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองอยในระดบต�าและปานกลาง หลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเดกปฐมวยมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองอยในระดบสงทกดาน และผลการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวาเดกปฐมวยหลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการ

84

แสวงหาความรดวยตนเองสงกวากอนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 ซ�งสามารถอธบายผลได ดงน 1. ผลการศกษาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวากอนไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น มทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยดานการต งคาถามอยในระดบปานกลาง ดานการสารวจอยในระดบต�าและดานการสรปผลและเผยแพรความรอยในระดบต�า หลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเดกปฐมวยมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองอยในระดบสงทกดาน ท งน อาจจะเปนเพราะวาจากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนกจกรรมดาเนนชวตของผคนในทองถ�น สถานท�สาคญ บคคลสาคญ วถชวต อาหารประจาทองถ�น และภมปญญาทองถ�น โดยใหผ เรยนพฒนาทกษะการแสวงหาความร 3 ทกษะ ไดแก ทกษะการต งคาถาม ทกษะการสารวจ ทกษะการสรปผลและเผยแพรความร ซ�งสามารถอภปรายผลไดดงน 1.1 ทกษะการต งคาถาม พบวา เดกปฐมวยมทกษะการต งคาถามสงข นจากทกษะการต งคาถามปานกลาง ผ วจยพบวาการใชคาถามกระตนใหเดกคด นาไปสประเดนท�จะศกษา ถาหากนาทางเดกโดยใชคาถามแบบปลายเปด สามารถจดประกายความสนใจเดก ใหเดกสนใจเก�ยวกบปญหาและความสงสยส�งท�พบเหน นาไปสการกาหนดปญหาและเร�องท�สารวจตรวจสอบดวยตนเอง ในบางคร งความตองการของครท�ตองการรคาตอบไปพรอม ๆ กบเดกน�นชวยทาใหเดกเกดความกระตอรอรนในการเรยนรเพ�มข นสอดคลองกบนพเนตร ธรรมบวร (2544 : 14) กลาววาเดกจะเกดคาถามข นมามากมายเปนการชวยตอบสนองความตองการตามวยของเดก เน�องจากเดกวยน เปนวยท�มความอยากรอยากเหน ชางสงเกต ชางสงสย ชางซกถาม นอกจากน กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นไดแสดงความคดเหนอยางอสระ รวมไปถงการมเปาหมายท�ตนเองตองการจากการถามคาถาม เชน มคาถามถามวทยากรวาการปลกหอมแดงทาอยางไร ทาไมตองตากหอมแดงกอน เราทอดหอมแดงไดหรอไม ดงน นการแสดงถงความอยากรอยากเหนท�มมากข นและตองการหาคาตอบโดยการถามคาถามของเดกน น นอกจากจะถามคาถามเพ�อหาคาตอบแลวเดกยงไดทกษะการเปรยบเทยบ การประมาณคา เขามามสวนในการต งคาถาม ดงจะเหนไดจากคาถามท�เดกถาม เชน วธการทาขนมดอกจอกทาอยางไร มสวนผสมอะไรบาง และมปรมาณเทาใด การทอดใหสวยเราจะทาไดอยางไร เดกทกคนกระตอรอรนในการหาคาตอบและการต งคาถามซ�งเปนผลจากการกระตนใหเดกพดและถามคาถามในส�งท�ตนสงสย การจดกจกรรมทาใหผ วจยไดทราบวาการพดของเดกมผลตอการต งคาถาม ผ วจยจงเหนวา การเล ยงดจากครอบครว มผลตอความสามารถในการต งคาถามของเดกโดยตรง เดกท�ไดรบการสงเสรมและอยในสภาพแวดลอมท�มการสนทนาพดคย และเปดโอกาสใหเดกไดพดต งคาถามอยางอสระ จะมความสามารถในการต งคาถามไดแตกตางกน ในขณะเดยวกน ในการจดกจกรรมประจาวน

85

ของครอาจไมเปดโอกาสใหเดกไดถามคาถามดวยตนเองเทาท�ควร เดกไดมโอกาสถามคาถามนอยเกนไป เดกไมไดรบการกระตนใหถามอยางสม�าเสมอ ซ�งการต งคาถามของเดกปฐมวยจะเปนการกระตนความสนใจใฝร และนาไปสการคดคนคาตอบดวยตนเองของเดกตอไป ดงท� นภเนตร ธรรมบวร (2544: 17) กลาววา เดกพฒนากระบวนการคดเปนระยะเวลายาวนาน กอนท�เดกจะสามารถแสดงออกทางดานการพด พฒนาการทางภาษา ถอเปนกระบวนการสาคญท�เดกจาเปนตองไดรบการกระตน และยงกลาวอกวาเม�อเดกโตข น ภาษาชวยใหเดกเรยนร และทาความเขาใจกบโลกรอบตวโดยผานวธการตางๆ มากมาย เชน การต งคาถาม การตความเก�ยวกบประสบการณใหม และการมงความสนใจ เปนตน ดวยเหตน กจกรรมในช นเรยนจงควรสงเสรมใหเดกมการแสดงออกทางดานภาษาอยางหลากหลายโดยผานการอภปรายกลม ท งในกลมใหญและกลมยอย การพดคย แกปญหารวมกบเพ�อน รวมตลอดถงการทางานเด�ยว (นภเนตร ธรรมบวร. 2544: 130; อางองจาก lindfors. 1987) ดงน นครจงควรเปนผกระตนใหเดกเกดความสงสย กระตนใหเดกไดต งคาถามดวยตนเอง ในการจดกจรรม ครอาจเปนผ ใชคาถาม และควรเปนคาถามกระตนใหผ เรยนเกดความสงสย กระตนใหผ เรยนสงเกตวตถส�งของในขณะจดประสบการณท�มลกษณะอนกอใหเกดความคด และการหาคาตอบในส�งท�สงสย เชน ทาไม........ เพราะอะไร......... ทาอยางไร...........เปนอะไร............ ซ�งเปนคาถามท�เดกสามารถตอบไดอยางอสระ คาตอบมหลากหลาย ซ�งการต งคาถามชวยกระตนใหเดกเกดความอยากรอยากเหน เปนการสรางแรงจงใจใหเดกเกดคาถาม และลงมอปฏบตกจกรรมใหบรรลเปาหมาย ในการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ไดสงเสรมการต งคาถามในส�งท�สงสยของเดกโดยการท�ครกระตนใหเดกถาม เม�อเดกไดสงเกต ส�งแวดลอมท�ครกาหนด โดยใชคาถาม เชน “เดกๆ อยากรอะไรบาง” “เดกสงสยหรอไม” เปนตน นอกจากยงมงานวจยท�ไดศกษาพฒนาการทางการพดของเดกปฐมวย สมาพร สามเต ย (2545: บทคดยอ) ท�ศกษาถงพฒนาการทางการพดของเดกปฐมวย โดยการจดกจกรรมการเลนเกมสทางภาษา ผลการวจยพบวา เดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรม การเลนเกมสทางภาษามพฒนาการทางการพดโดยเฉล�ยรวมกอนการจดกจกรรมและหลงจดกจกรรมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 พฤตกรรมทางการพดของเดกปฐมวย ท�ไดรบการจดกจกรรมคาคลองจอง มพฤตกรรมการพดดานทกษะทางการพด ดานความเขาใจความหมาย และดานการใชภาษาเพ�อใหบรรลเปาหมายท�ตองการสงข นอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 1.2 ทกษะการสารวจ พบวา เดกปฐมวยมทกษะการสารวจในระดบสงข น ท งน อาจจะเปนเพราะวาทกษะการสารวจในระดบต�า ทกษะการสารวจเปนทกษะท�เดกใชประสาทสมผสท งหาในการแสวงหาความร เดกไดคดหาวธการตาง ๆ ในการเกบรวบรวมขอมลโดยการสารวจตรวจคน ถามผ ร คนควาหาคาตอบดวยการลงมอกระทาเพ�อใหไดมาซ�งคาตอบของปญหาและขอสงสย เดกเรยนรไดจากการสารวจสงเกตโดยใชประสาทสมผสอยางใดอยางหน�งหรอหลายอยางรวมกน เดกปฐมวยท�

86

เปนวยของการสารวจ คนควา มความอยากรอยากเหนตลอดเวลาและสนใจส�งแวดลอมรอบตว การไดกระทาและเจอสถานการณตาง ๆ จรงทาใหเดกเขาใจและรวบรวมประสบการณท งหมดเขาดวยกนซ�งเปนองคความรใหมท�เกดข นกบการเรยนรของเดก สอดคลองกบแนวคดของดวอ (สมนา พานช. 2531: 1-4) ท�กลาววาการเรยนรเกดข นไดจากการกระทา (Learning by doing) ซ�งเปนกจกรรมท�เปดโอกาสใหเดกไดลงมอกระทาโดยผานประสาทสมผสท งหา ตรงกบพฒนาการดานสตปญญาของเดกในข นท�สอง ของเปยเจท คอ ข นกอนปฏบตท� เปยเจต (วรวรรณ เหมะชะญาต. 2536: 31 -33; อางอง Piaget n.d.) ท�เสนอวา เดกชวงอาย 2-6 ป จะถอเอาตวเองเปนสาคญ (Self-centered) และจะเรยนรจากประสบการณท�ตนไดลงมอปฏบต ตองการประสบการณท� เปนรปธรรม ตองการสารวจคนควา(Explore) สอดคลองกบพฒนา ชชพงศ (ม.ป.ป.: 4) ท�กลาวไวทานองเดยวกนวา การพฒนาทางสตปญญา ควรจดส�งแวดลอมหรอประสบการณใหเดกไดฝกทกษะ การสงเกต การต งคาถามการสารวจ จาแนก เปรยบเทยบ ใหโอกาสเดกคดหาเหตผล สรางกฎเกณฑตาง ๆ ไดดวยตนเอง โดยเร�มจากส�งท�อยใกลตวและกาวไปไกลตว จะเปนการชวยเดกไดปรบขยายโครงสรางของสตปญญาและมโอกาสทากจกรรมเหลาน ซ า เพ�อใหเดกเกดการเรยนรท�ดท�สด โดยจากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น ในงานวจยน ครใหเดกบอกเก�ยวกบวธการหาคาตอบท�ตนสงสยจากการสอบถามบคคลในโรงเรยนโดยครถามวาบคคลใดท�เราสามารถหาคาตอบไดบาง เดกเสนอจะหาคาตอบไดจากคณครในหองสมด คณครระดบประถม และผ อานวยการโรงเรยน จากการสารวจคาตอบจากบคลากรในโรงเรยนเดกนาขอมลมาวางแผนวาจะหาคาตอบโดยวธใด ซ�งวธท�เดกนาเสนอ คอ การสอบถามคณตาคณยายท�บานเพราะเปนคนเกาแก หลงจากท�ไดขอมลจากการสอบถามและหลงจากท�เดกไป ทศนศกษางานประเพณบญเดอน 3 พธบวงสรวงพระยากตะศลา เดกไดหาคาตอบจากวทยากรในทองถ�นท�เปนผ ท�รบผดชอบดแลเก�ยวกบพธบวงสรวงพระยากตะศลาโดยการสอบถาม สารวจ สงเกตและรวมประกอบพธบวงสรวงพระยากตะศลา เดกไดเกบขอมลโดยการวาดภาพลงในสมดเดนทาง จากการสงเกตของผ วจยเดกมพฒนาการดานการสารวจเพ�มข นเร�อยๆ นอกจากการทดลองทาตามขอมลท�เดกสารวจและสอบถามแลว เดกยงปฏบตจรงโดยการทอดขนมมรปรางท�สวยงามและหาวธการทาใหขนมมรปรางสวยงามอกดวย นอกจากน ผ วจยยงสงเกตเหนวาเดกมสมาธในการทากจกรรม เดกเกดความสนกสนาน ต งแตวนแรกท�เดกไดทากจกรรม เดกต�นเตนและใหความสนใจกบสถานท�ท�จะไป เดกมความภมใจในผลงานท�สารวจและลงมอกระทาจนสาเรจ ซ�งแสดงวาเดกปฐมวยมพฒนาการทางดานทกษะการแสวงหาความร เหนการจดกจกรรมซ�งเกดจากเดกไดลงมอกระทาดวยตนเองภายใตการสนบสนนดวยอปกรณและส�อการเรยนรท�ครจดเตรยมไว เดกจะใหความสนใจและสนกสนานสอดคลองกบการทากจกรรมผานกระบวนการคนหาคาตอบจนเกดการเรยนร และไดคาตอบในส�งท�สงสย กลยา ตนตผลาชวะ (2545: 27) กลาววา เดกปฐมวย อาย 3-6 ป เรยนรโดยการ

87

สมผส กระตนใหเกดการคด การคนควา และลงมอปฏบต การสรางใหเดกเกดการเรยนร ยงคานงถงพฒนาการและความตองการของเดก เดกมความอยากรอยากเหน ท งน เพ�อพฒนาการ กระบวนการทางานของสมอง พฒนาการทางปญญาจะเปนไปอยางรวดเรวทาใหเดกคนควาไมหยดน�ง เดกตองการคนควาทกอยางท�ไดสมผส การใหโอกาสเดกสมผสหรอปฏบตกจกรรมดวยตนเองเดกสามารถเกดทกษะตางๆ ไดตามความตองการ นอกจากน ยงมงานวจยอ�นๆ ท�ไดจดกจกรรมใหเดกไดลงมอปฏบตจรง จนทาใหเกดการเรยนรทางดานอ�นๆ ดงท� กาญจนา บญสารวย (2550: 49) กลาววา การท�เดกเรยนรจากการลงมอกระทา ปฏบตกจกรรมผานการเลน และปฏบตกจกรรมท�เปนรปธรรม สงผลใหเดกปฐมวยหลงจากการทากจกรรมการเลนรอยลกปดตามบตรตนแบบ มการคดเชงเหตผลในแตละดานสงข น 1.3 ทกษะการสรปผลและเผยแพรความร ในดานน ผลการวจยพบวา เดกปฐมวยมทกษะสรปผลและเผยแพรสงข น จากกอนการทดลองซ�งทกษะสรปผลและเผยแพรความรอยในระดบต�า ทกษะสรปผลและเผยแพรความรเปนทกษะท�เดกสามารถอธบายจากส�งท�ไดสารวจตรวจสอบอยางมเหตผล โดยมความเช�อมโยงและสมพนธกน โดยการนาเสนอดวยการวาดภาพและพดแลกเปล�ยนความคดท�เก�ยวกบผลงานของตน สอดคลองกบ กลยา ตนผลาชวะ (2551 : 12) mujกลาววา เดกมการจดระบบความสมพนธของขอมลภาพและส�งท�พบเหนเขาดวยกน เพ�อแปลตามขอมลหรอเช�อมโยงกบขออางองท�พบนาไปสรปขอความรหรอมโนทศนซ�งเปนพ นฐานความรของการเรยนรจากการทดลอง ดงจะเหนจากการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น โดยเดกบนทกขอมลผานการวาดภาพ และอธบายภาพท�ตนวาดและรวมกนตอบคาถามตามท�ไดไปหาขอมลและสรปขอมลจากการสารวจหาคาตอบจากคาถามท�เดกอยากร เดกอธบายและบอกไดวาคาตอบท�ตนเองไปสารวจมาเดกสามารถอธบายวาไดคาตอบอยางไรบางและหลงจากท�เดกไปทศนศกษา เดกสามารถวาดภาพและอธบายรปภาพท�ตนวาดและนามาเช�อมโยงกบคาถามส�งท�ตนอยากร เปนคาตอบ จากการทาแผนผงคาถามส�งท�ตนอยากร เชน ผาไหมยอมมะเกลอดามลกษณะเปนอยางไร จากภาพวาด ผาไหมยอมมะเกลอดามสดาแตตวผาเปนเสนหนา ๆ มลกษณะเปนอยางไรและนามาจดนทรรศการในช นเรยน เชญชวนเดกช นอ�นมารวมชมนทรรศการ เดกนาเสนอเก�ยวกบกจกรรมท�ตนเองทาใหผ อ�นเขาใจ ซ�งกจกรรมเหลาน เปนกจกรรมท�ทาใหเดกไดเรยนรจากประสบการณตรงผานวตถท�เปนรปธรรม อกท งยงเปนกจกรรมท�นาสนใจโดยท�ทาใหเดกมแรงจงใจในการคดแสวงหาความร เดกปฐมวยสรางความรผานการแสวงหาความรบทบาทครจะตองสนใจตอการถามคาถามของเดก จดเตรยมกจกรรม รวมสนทนากบเดก รบฟงเดกพด และใหโอกาสเดกประเมนผลงานของตนเองเพ�อสรปความเขาใจของตน ครจดกจกรรมโดยยดเดกเปนศนยกลางเพ�อใหเดกแสวงหาความรผานการสารวจ สบคน การปฎบตจรง การทาการทดลอง จนกระท�งสามารถสรางความรความเขาใจดวยตนเองซ�งสอดคลองกบบรเนอร (ประสาท อศรปรดา.

88

2523 : 120-121 อางอง Bruner. n.d.) ท�กลาววาเดกปฐมวยจะเรยนรและเขาใจจากการกระทาและเกบเปนขอมลในการพฒนาสตปญญาข นตอๆไป อยางตอเน�อง และสอดคลองกบ สมโภชน เอ�ยมสภาษต (2544 : 237-238) ท�เสนอแนะการจดการเรยนการสอนตามแนวคดของเปยเจต (Piaget.) ท�กลาววากจกรรมท�ครจดข นน นจะตองใหเดกไดมสวนในการลงมอกระทาเพราะจะทาใหเดกมโอกาสท�จะมปฏสมพนธกบส�งแวดลอมซ�งเปนการชวยพฒนาโครงสรางทางสตปญญา นอกจากน จากงานวจย วลย สาโดด (2549 : 63) ท�ไดจดกจกรรมใหเดกไดเรยนรจากส�งท�เปนรปธรรมท�ศกษาแลวคน พบวา การท�เดกไดเรยนรจากกจกรรมท�เปนรปธรรม และไดมโอกาสลองผด ลองถก จากการทากจกรรมขนมอบสงผลใหเดกปฐมวยมความสามารถดานมตสมพนธสงข น รตนา นสภกล (2550 : 53) ท�สรปวา เดกไดเรยนรจากการปฏบตกจกรรมท�เปนรปธรรม เดกไดเรยนรผานประสาทสมผสท งหา สงผลตอพฒนาการดานความคดเชงเหตผลในแตละดานของเดกปฐมวยมความแตกตางกนตามความสามารถพ นฐานเดม จากท�กลาวมา กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนกจกรรมท�สงเสรมทกษะแสวงหาความรดวยตนเอง ดานการต งคาถาม ดานสารวจและดานการสรปและเผยแพรความร โดยเดกมโอกาสเรยนรจากประสบการณตรงดวยตนเองจากการสนบสนนของครอนเปนรปแบบการจดกจกรรมการเรยนรท�เนนเดกเปนศนยกลาง และกจกรรมท�จะทาใหเดกเกดการเรยนรสงสดน นจะตองเปนกจกรรมท�เดกสนใจ ลงมอคนควากระทาดวยตนเอง โดยมครเปนผ ช แนะและสนบสนน คอยชวยเหลอในขณะท�เดกทากจกรรมท�เหมาะสมกบวย เพ�อเปนพ นฐานในการสงเสรมพฒนาการใหครบทกดาน ท งทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา 2. ผลการเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย พบวาเดกปฐมวยหลงไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองสงกวากอนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 ซ�งเปนไปตามสมมตฐานท�ใหไวท งน อาจเปนเพราะคณะกรรมการการพฒนาอภธานเพ�อมาตรฐานวทยาศาสตรศกษาแหงชาตเก�ยวกบการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร (อญชล ไสยวรรณ. 2548 : 33 ; อางองจากHeroman. 2003: Online) กลาววา ทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท�เกดข นในกระบวนการการเรยนการสอนประกอบดวย ความสามารถในการต งคาถาม ความสามารถในการสารวจ การสบคนขอมล ความสามารถในการใชเคร�องมอ และประสาทสมผสดานตางๆ เพ�อเกบรวบรวมขอมล ความสามารถในการอธบายอยางมเหตผล และความสามารถในการแสดงส�งท�ไดเรยนรผานการวาดภาพ การกอสราง การเขยน กราฟ การเลาเร�องหรอการแสดงละคร อญชล ไสยวรรณ. (2548 : 26) กลาววา ทกษะการแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวย หมายถง ความสามารถในการคนหาความรดวยการลงมอกระทาอยางเปนระบบจนเกดความเขาใจประกอบดวยความสามารถ 5

89

ดาน ดงน การต งคาถาม การสบคน การใชเคร�องมอเกบขอมล การใชขอมลสรางความเขาใจและการเผยแพรความรท�คนพบ จากการศกษาผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเพ�อพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยในคร งน เปนการจดกจกรรมนอกหองเรยนเก�ยวกบวฒนธรรมทองถ�นท�จะกระตนใหเดกเกดการเรยนรและเปนการเรยนรท�เร�มจากส�งใกลตว เปนการสอนวธหน�ง ท งยงเปนกจกรรมท�เหมาะสมกบการสรางองคความรใหม การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเร�องวถชวตการปลกหอมแดงเร�มจากการสรางแผนผงคาถามวาเดกๆ อยากรอะไรเก�ยวกบการปลกหอมแดงบางและเราจะคนควาหาคาตอบไดโดยวธใดไดบางแลวเดกคนหาคาตอบจากกจกรรมทศนศกษาขณะทากจกรรมเดกการสารวจและสงเกตตลอดเวลานอกจากเดกไดเรยนรเก�ยวกบการคนควาหาคาตอบท�สงสยแลวเดกยงเรยนรวถชวตในชมชนซ�งเปนส�งใกลตว ไดรความเปนมาของทองถ�น สามารถตอบสนองของตองการของเดกเน�องจากเปนกจกรรมท�ฝกการสงเกต การต งคาถามและเดกไดเรยนรส�งใหม ๆ ใกลตว อนเปนเร�องนาต�นตาต�นใจสาหรบเดกทกคร งท งน เน�องจาก กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนการจดกจกรรมท�เปดโอกาสใหเดกเกดการเรยนรจากการลงมอปฏบตจรงโดยผานการสงเกต การต งคาถามและผานการใชประสาทสมผสโดยธรรมชาตของเดกปฐมวยท�เปนวยของความอยากรอยากเหนตลอดเวลาและสนใจส�งแวดลอมรอบตว การไดเจอสถานการณตาง ๆ ทาใหเดกเขาใจและรวบรวมประสบการณท งหมดเขาดวยกนซ�งเปนองคความรใหมท�เกดข นกบการเรยนรของเดกแสดงใหเหนวาการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นสามารถพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยได ท งน อาจเปนเพราะในขณะท�เดกเขารวมกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเดกไดทากจกรรมดวยตนเองการท�เดกเกดการเรยนรโดยการสรางองคความรของตนเองสอดคลองกบทฤษฎการสรางความรดวยตนเอง (Constructivism) ของไวกอตสก (พชรา อยสมบรณ. 2551: 74; อางอง Vygotsky.) ทฤษฎการสรางความรดวยตนเองโดยการสรางสรรคช นงาน (Constructionnism) ของเปยเจตและแพรเพรwท (วรวรรณ เหมะชะญาต. 2536: 31; อางอง Piaget n.d.) ท�เนนการจดการเรยนรท�เนนผ เรยนเปนสาคญและสอดคลองกบ จรพร ไชยเผอก. (2547 : บทคดยอ) ท�ศกษาการจดกจกรรมเพ�อพฒนาทกษะการคดโดยใชกจกรรมการเลนทรายเปยกกบเดกปฐมวยและการจดกจกรรมการเลนน า เลนทรายแบบปกต ผลปรากฏวา เดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมการเลนทรายเปยกมทกษะการคดสงกวาเดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมการเลนน า เลนทรายแบบปกต และแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ท�ระดบ .05 และกรรณการ กล�นหวาน (2547 : บทคดยอ) ท�ศกษาผลการจดกจกรรมเนนผ เรยน 4 แบบ ท�มผลตอการคดแบบอเนกนยของเดกปฐมวย พบวา เดกปฐมวยภายหลงไดรบการจดกจกรรมเนนผ เรยน 4 แบบ มความสามารถในการคดแบบอเนกนยอยในระดบดท งในภาพรวมและจาแนกรายดาน คอดาน

90

ความคดคลองแคลว ความคดยดหยนและความคดรเร�ม และความสามารถในการคดแบบอเนกนยของเดกปฐมวย หลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตท� ระดบ .01 จากท�กลาวมาแสดงใหเหนวา การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เปนการเปดโอกาสใหเดกมประสบการณตรงและฝกการคนหาคาตอบจากส�งท�อยากรดวยตนเอง โดยการท�เดกไดออกนอกสถานท� ไดเจอส�อของจรงท�หลากหลาย กระตนใหเดกรจกการสงเกตมการต งคาถามในส�งท�อยากรมการวางแผนในการสารวจขอมลท�เดกอยากร มการเกบรวบรวมขอมล และการสรปและเผยแพรความรใหมดวยตนเองจงสงผลใหเดกปฐมวยหลงจากท�ไดรบการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองสงข น ขอสงเกตท�ไดรบจากการวจย 1. แหลงการเรยนรจากวฒนธรรมทองถ�นมความสาคญอยางย�งเพราะชวยสงเสรมใหเดกรความเปนมาของทองถ�นตวเองและปลกฝงการรกและสบทอดวฒนธรรมของทองถ�นท�ตนอาศยอย 2. เดกรจกวางแผนงาน และปฏบตงานตามลาดบข นตอนเน�องจากกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนกจกรรมท�เดกไดฝกการทางานอยางมข นตอนเปนไปตามลาดบตอเน�องจนจบกจกรรม เร�มดวยการวางแผนในการสบคนขอมลท�ตนเองสนใจไปจนกระท�งเดกเกบรวบรวมขอมลและสรปเผยแพรความร 3. เดกมความรในเร�องตาง ๆ เชน ความเปนมาของทองถ�นของตนเอง ปราชญชาวบาน เคร�องดนตรพ นบาน ประเพณของทองถ�น วฒนธรรมชนเผาตาง ๆ ในทองถ�น วถชวตในทองถ�น และคาขวญประจาทองถ�น เปนตน 4. เดกเรยนรและทากจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน กจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนกจกรรมท�แปลกใหมสาหรบเดกปฐมวย สามารถสรางความสนใจ และกระตนใหเดกอยากเรยนรไดเปนอยางด ขณะทากจกรรมเดกมโอกาสไปเรยนรส�อของจรงดวยตนเองอยางอสระเรยนรไดพดคยในกลมของตนเองในบรรยากาศการเรยนรท�ไมเครงเครยด ทาใหเดกเรยนรส�งตางๆ ไดด ขอเสนอแนะในการนาไปใช เน�องจากกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเปนกจกรรมท�ตองออกนอกสถานท� ซ�งผสนใจจะนากจกรรมการทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นไปใชมขอควรคานงถง ดงน 1. การสรางขอตกลงและความเขาใจในการดาเนนกจกรรมตอผบรหารโรงเรยนและผปกครองนกเรยนในการออกนอกสถานท�ทกคร ง

91

2. ครควรมผชวยผ วจยอยางนอย 2 คนในการดแลความปลอดภยของเดกขณะเดนทางทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น 3. เลอกใชวสด อปกรณ ใหเหมาะสม ปลอดภย และมจานวนเพยงพอกบเดกสอดคลองกบทองถ�น และส�งแวดลอมท�เดก ๆ คนเคย มการยดหยนเวลาใหเหมาะสมกบความสนใจของเดก 4. วทยากรท�ใหความรควรเปนวทยากรในทองถ�น 5. กอนลงมอทากจกรรมในสปดาหแรก ครควรแนะนากจกรรมและควรสรางขอตกลงเบ องตนในการออกนอกสถานท�ใหไดเดกทราบ ขอเสนอแนะในการทางานวจยคร,งตอไป 1. ควรมการศกษาวจยถงผลของการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�นเพ�อพฒนาทกษะทางดานอ�นๆ ของเดกปฐมวย เชน ทกษะทางภาษา ทกษะทางดานการใหความรวมมอทกษะทางดานการแกปญหา และทกษะทางดานวทยาศาสตร เปนตน 2. ควรมการศกษาวจยถงผลของการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น เพ�อนาผลท�ไดมาพฒนารวมกบการจดประสบการณดานอ�น ๆ ท�จะชวยใหเดกมการพฒนาทกษะทางดานตาง ๆ ท�หลากหลาย 3. ควรมการศกษาเปรยบเทยบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองระหวางผลการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น กบการจดกจกรรมในรปแบบอ�นท�มผลตอทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย เพ�อนาผลท�ไดมาเปนแนวทางในการพฒนาการจดกจกรรมท�จะสามารถสงเสรมทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยไดอยางเหมาะสมและคมคา

92

บรรณานกรม

93

บรรณานกรม

กรมวชาการ. กระทรวงศกษาธการ สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา สานกงาน คณะกรรมการการศกษาข �นพ �นฐาน. (2545). คมอการจดทองเท�ยวทศนศกษาเพ�อ

พฒนาการเรยนรสาหรบเดกและเยาวชน. กรงเทพฯ: ศนยพทกษสทธเดกและครอบครว. -----------. (2545). เอกสารประกอบหลกสตรการศกษาข *นพ *นฐาน พทธศกราช 2544 กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. -----------. (2546). คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546.

กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. กรมศลปากร. สานกโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาต. (2540). ระบบการบรหาร-

จดการวฒนธรรม. พมพคร �งท= 2. กรงเทพมหานคร: ประชาชน. กรรณการ กล=นหวาน. (2547). ผลของการจดกจกรรมเนนผเรยน 4 แบบท�มตอการคด

แบบอเนกนยของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต. (การศกษา ปฐมวย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. กาญจนา บญสารวย. (2550). การคดเชงเหตผลของเดกปฐมวยท�ทากจกรรมการเลนรอยลกปด

ตามบตรตนแบบ. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. กลยา ตนตผลาชวะ. (2545). การจดกจกรรมการเรยนรสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: เอดสนเพรสโปรดกส. -----------. (2547). การจดการเรยนรสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: เอดสนเพรสโปรดกส. ประสาท อศรปรดา. (2523). จตวทยาการเรยนรกบการสอน กรงเทพฯ: สานกพมพกราฟฟคอารต. เกยรตวรรณ อามาตยกล. (2550). ฉลาด เกง ด และมความสข. กรงเทพมหานคร: ซเอดบค. ท=วาการอาเภอราษไศล. (2553). ขอมลอาเภอราศไศล จงหวดศรสะเกษ. คนเม=อ 20 มกราคม 2553, http://www.muangkong.com/imfomation.html. จารวรรณ ธรรมวตร. (2530). คตชาวบานอสาน. กรงเทพมหานคร: อกษรวฒนา. จรพร ไชยเผอก. (2540). ผลของการใชกจกรรมการเลนทรายเปยกท�มตอทกษะการคดของเดก

ปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ชศร วงศรตนะ. (2550). เทคนคการใชสถตเพ�อการวจย. พมพคร �งท= 1. กรงเทพฯ: เทพนมต.

94

ชนญญา ไทยนวฒนวไล. (2553). ผลของการจดประสบการณวทยาศาสตรโดยใชวธวฏจกร การสบสอบหาความรท�มตอทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของเดกอนบาล. วทยานพนธ ค.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ธนชาต หลอนกลาง. (2550). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนวฒนธรรมทองถ�นตาม แนวการสอนประสบการณการอานแบบเสรมตอการเรยนรเพ�อเสรมสราง ความสามารถการอานภาษาองกฤษเพ�อความเขาใจและเจตคตตอวฒนธรรมทองถ�น ของนกศกษามหาวทยาลยราชภฎ. วทยานพนธ ค.ศด.(หลกสตรการสอนและเทคโนโลย การศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ธนาทพ ฉตรภต. (2545, มนาคม). “ เรยนรนอกสถานท=,” วารสารสารปฏรปส�อเพ�อการปฏรป

การศกษา. 2(5): 25 – 26. ธรภรณ ภกด. (2550). ผลของการจดกจกรรมเสรมประสบการณเร�องน *า ตามโครงการ

พระราชดารท�มตอการแกปญหาของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การศกษา ปฐมวย). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นธ เอยวศรวงศ. (2538). ชาตไทย เมองไทย แบบเรยนและอนสาวรย: วาดวยวฒนธรรม

รฐและรปการจตสานก. กรงเทพมหานคร: พฒเนศ พร_นทต �ง เซนเตอร. นคม มสกะคามะ. (2542). แนวทางการทานบารงรกษามรดกทางวฒนธรรมทองถ�น. กรงเทพมหานคร: ประชาชน. นตยา ประพฤตกจ. (2539). คณตศาสตรสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ: โอ. เอส. พร �นต �งเฮาส. นพเนตร ธรรมบวร. (2544, มนาคม). “บทบาทครในการพาเดกไปทศนศกษา,” วารสาร

ปฏรปส�อเพ�อการปฏรปการศกษา. 2545: 4. บญเชด ภญโญอนนตพงษ. (2545). รายงานการวจยฉบบสมบรณ เร�อง การประเมนผล

การเรยนร. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ประเวศ วะศร. (2547). ภมปญญาทางวฒนธรรมกบการพฒนา. ราชบณฑตยสถาน 29 (เมษายน-มถนายน): 275-280. ปทมา จราภรณ. (2546). หลกสตรและการจดการศกษาข *นพ *นฐาน. กรงเทพฯ: ภาควชา การศกษาปฐมวย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. ปานใจ จารวณช . (2548). พฤตกรรมการพดของเดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรม

คาคลองจอง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

95

ปานใจ จรานภาพ. (2543, เมษายน) “การเรยนรโดยการคนหาขอมลดวยตนเอง”. วารสาร

การศกษาปฐมวย. (2): 10 – 15. พชรา อยสมบรณ. (2553). ผลการจดกจกรรมเสรมประสบการณ เร�องแสง ท�มตอทกษะการ

แสวงหาความรของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต. (การศกษา ปฐมวย). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พฒนา ชชพงศ. (ม.ป.ป.). “โครงสรางหลกสตรและการพฒนาหลกสตรการศกษาระดบกอน ปฐมวย” ในเอกสารประกอบการประชมช *แจงและอบรมรปแบบการเตรยมความ

พรอมกอนประถมศกษา. ม.ป.พ. พจนา ทรพยสมาน. (2549). การจดการเรยนรโดยใหผเรยนแสวงหาความรและคนพบ

ความรดวยตนเอง. กรงเทพฯ: สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ภาวนา ภมศรสะอาด. (2533). การศกษาการจดกจกรรมสรางเสรมวธการแสวงหาความร ในกลมสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต สาหรบนกเรยนช*น ประถมศกษาปท� 6 ในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ค.ม.(ประถมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. มาลย สงหะ. (2542). การสอนแบบโครงงาน. กรงเทพฯ: ดบบลว. เจ.พรอพเพอต �. มาล จฑา. (2544). จตวทยาการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: อกษราการพมพ. มาโนช ตนชวนชย. (2537, พฤษภาคม). การศกษาความคดรวบยอดทางจรยธรรมของ

นกเรยนระดบช *นมธยมศกษาตอนตนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จาแนกตาม เพศของนกเรยนและอาชพของผปกครอง. วารสารศกษาศาสตร มข. 53) : 45 – 46. มนตกราน คมรกษา. (2551). ผลของการจดกจกรรมทศนศกษาประกอบการบนทกขอมล

ท�มตอการส�อความหมายดานการเขยนของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธการศกษา มหาบณฑต. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพ: บณฑตวทยาลยมหาลยศรนครนทรวโรฒ. ยศ สนตสมบต. (2522). มนษยกบวฒนธรรม. พมพคร �งท= 2. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร รตนา นสภกล. (2550). การคดเชงเหตผลของเดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรมศลปะ

สรางสรรคดวยน *าตาลไอซ�ง. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รตตกาล สทธสวสดdกล. (2547). การพฒนาทกษะดานคาศพทภาษาองกฤษของนกเรยนช*น

ประถมศกษาปท� 5 โดยใชการสอนแบบโครงงาน. สารนพนธ ศศ.ม. (การสอน ภาษาองกฤษในฐานะภาษาตางประเทศ). มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

96

ราชบณฑตยสถาน. (2525). พจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ.2525. พมพคร �งท= 5. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน อจท. -----------. (2542). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. พมพคร �งท= 2. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน อจท. รจรตน รงหวไผ. (2549). การศกษาความสามารถในการทาโครงงานคณตศาสตร ทกษะ การแสวงหาความรดวยตนเองและเจตคตตอวชาคณตศาสตร ของนกเรยนช*น มธยมศกษาปท� 2 จากการจดกจกรรมโครงงานคณตศาสตร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวจยและสถตทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ลดดา ภเกยรต. การสอนโดยการใชโครงงาน. เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการการ พฒนาคณภาพการเรยนการสอนสาหรบครประจาการ เร=อง นวตกรรมเพ=อการเรยนร สาหรบครยคใหม คร �งท= 1. 21 สงหาคม 2542. -----------. (2543). โครงงานเพ�อการเรยนร : หลกการและแนวทางการจดกจกรรม.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ลวน สายยศ ; และองคณา สายยศ. (2539). เทคนคการวจยทางการศกษา. พมพคร �งท= 5. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. -----------. (2540). สถตวทยาทางการวจย. พมพคร �งท= 3. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วราภรณ รกวจย. (2542). “การจดกจกรรมประจาวนเพ�อพฒนาเดก” ในเอกสารประกอบการ อบรมครโรงเรยนเอกชนระดบกอนประถมศกษา. หนา 159-179 กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. วรศรา สงหสรย. (2549). ผลของรปแบบการทองเท�ยวเพ�อการเรยนรท�มตอการเรยนรของ

ผปกครองและเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วฒนาพร ระงบทกข. (2545, มนาคม). เทคนคและการจดกจกรรมการเรยนรท�เนนผเรยน

เปนสาคญตามหลกสตรการศกษาข *นพ *นฐาน. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟก. วรรณทพาและพมพนธ เดชะคปต. (2542). การพฒนาการคดของครดวยกจกรรมทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตร กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรป แมเนจเมนท . วไลพร พงษศรทศน. (2533). ผลของการจดประสบการณแบบปฏบตการทดลองประกอบ

อาหารกบแบบปกต. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

97

วาร ถระจตร. (2534). การพฒนาการสอนสงคมศกษาระดบประถมศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วโรจน วฒนานมตกล. (2540). การพฒนาและประเมนรปแบบการสอนโดยใชสาระอง

บรบทเพ�อสงเสรมความใฝรของนกเรยนระดบช *นประถมศกษา. วทยานพนธ ค.ม. (ประถมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. วศกรณ สมมนา. (2549). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพ�อหาพ *นท�ท�ฝง

กลบขยะตามหลกสขาภบาล กรณศกษาพ *นท�จงหวดศรสะเกษ. ปรญญานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต. (ภมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วระ บารงรกษ. (2541). ระบบการวฒนธรรมและคณภาพมาตรฐาน. กรงเทพฯ: ประชาชน. วรวรรณ เหมะญาต. (2536). ผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามแนวคดของกาเยท�

มตอความสามารถในการรบรทางดานมตสมพนธของเดกกอนวยเรยน. วทยานพนธ ค.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ศศมา พรหมรกษ. (2546). พฤตกรรมความรวมมอของเดกปฐมวยท�ไดรบการจดประสบการณ

ทางวทยาศาสตร. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต.(การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ศรพร หงษพนธ. (2542). การจดกจกรรมการเรยนการสอนดานส�งแวดลอมศกษาในโรงเรยน.

กรงเทพฯ. ศนยวฒนธรรมมหาวทยาลยราชภฎศรสะเกษ. (2553). โครงการแผนท�วฒนธรรมของกลม

ชาตพนธชายแดนไทย – กมพชา. คนเม=อ 20 มกราคม 2553. http://www.mapculture.org/mambo/index.php?option=com_frontpage&Itemid=28 สมาพร สามเต �ย. (2545). พฒนาการทางการพดของเดกปฐมวยท�ไดรบการจดกจกรรม

โดยการเลนเกมทางภาษา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สาโรช บวศร. (2531). ความหมายของวฒนธรรม. วฒนธรรมประจาชาต. กรงเทพฯ: อมรนทรพร_นทต �ง.

98

สรนทร ลดดากลม. (2551). การศกษาความสามารถทางพหปญญาของเดกปฐมวยท�ไดรบ การจดประสบการณการจดกจกรรมทศนศกษาโดยใชรปแบบพหปญญาเพ�อการ เรยนร. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2545). การวดผลประเมนผลแนวใหม: เดกปฐมวย. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรการสอน สาขาวชาการศกษาปฐมวย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. สปปนนท เกตทต. (2541,กมภาพนธ). การศกษาคอการเรยนรตลอดชวต. วารสารการศกษา นอกโรงเรยน. :5-7. สวฒน มทธเมทธา. (2522). การเรยนการสอนปจจบน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. สมนา พานช. (2531). การเตรยมความพรอมของเดกเลก. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. สมปอง จนทคง. (2530). วฒนธรรมภาษาอสานจากผญา : ศกษากรณบานหนองเรอ

ตาบลสงห อาเภอเมอง จงหวดยโสธร. วทยานพนธ. สาขาวชาไทยคดศกษา คณะ ศลปศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. สมโภชน เอ=ยมสภาษต. (2544). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. พมพคร �งท= 2. การพมพ. กรงเทพ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมสทธd จตรสถาพร. (2536). เทคนคการจดการศกษานอกสถานท�. สงขลา: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา. สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2543). ข *นตอนการพฒนาเดกปฐมวย

ต *งแตปฏสนธถง 5 ป. กรงเทพฯ: ศนยพฒนาหนงสอ กรมวชาการ. สานกงานคณะกรรมการการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต. (2540). แผนการ

สงเสรมการทองเท�ยวทศนศกษาสาหรบเยาวชน. กรงเทพฯ: การทองเท=ยวแหง ประเทศไทย. สานกทะเบยนกลาง. (2552). จานวนราษฎรท�วราชอาณาจกร. คนเม=อ 20 มกราคม 2553. http://203.113.86.149/stat/y_stat.html. หทยวลย บญประสงค. (2551). ผลของการจดกจกรรมประกอบอาหารประเภทขนมไทย

ท�มตอการใชประสาทสมผสท *งหาของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธการศกษา มหาบณฑต. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

99

หองสมดประชาชนอาเภอราษไศล. (2553). รองรอยทางประวตศาสตรอาเภอราษไศล. คนเม=อ 20 มกราคม 2553. http://srisaket.nfe.go.th/lib5412/topic4_old.php?page=1. อนมานราชธน, พระยา. (2507). วฒนธรรม. กรงเทพฯ: บรรณาคาร. อมรวชช นาครทรรพ. (2546). การบรณาการการเรยนรวฒนธรรมกบการศกษาของ

ตางประเทศ. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค. อมรา พงศาพชช. (2537). วฒนธรรม ศาสนา และชาตพนธ: วเคราะหสงคมไทยแนว

มนษยวทยา. พมพคร �งท= 3. กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. อญชล ไสยวรรณ. (2548). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทกษะการคดแสวงหา

ความรสาหรบเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. Abruscato, Joseph. (2000). Teaching Children Science A Discovery Approach, 5th ed. Boston: Allyn & Bacon. Constructing Knowledge through Inquiry. (2003). (Online). Available http ://

www.angelfire.com/ak4/butterflies/constructing_knowledge.htm. Retrieved August 22,2003. Good, C.V. (1945). Dictionary of Education. New York: NcGraw – Hill. Heroman,Cate. (2003). Feature Article: Science in The Creative Curriculum.(Online).

Inquiry and Research.: Kindergarten.(2003).(Online). Available http://www.accessola.org/action/Positions/info_studies/html/resrch-k.html. Retrieved August 22, 2003. John, E.L. (1986). Longitudinal study of the Effects of Specific Instruction on An Classroom Test of Formal Reasoning, Correlation Among Cognitive Development, intelligence and Achievement. Dissertation Abstracts International 46. 2 (February): 2178 - A Martin, David J. (2001). Constructing Early Childhood Science. The USA: Delmar. Maor, Dorit. (1987). Development of Student Inquiry Skills: a Consructivist Approach in a

Computererised Classroom Environment. Perth : Western Australia 6001. Melber Leah. (1996). A Day by the Sea. The magazine publisher is the copyright holder of this article and it is reproduced with permission.

100

National Science Resources Center. (1997). Science for All Children: A Guide to

Improving Elementary Science Education in Your School District. Washington, D.C.: National Academy Press. Scribner Michelle – Maclean. (1992). More Than Just a Day Away From School:

Planning a Great Science Field Trip. The magazine publisher is the copyright holder of this article and it is reproduced with permission. Tricia, David. (1999). Young Children Learning. London: Paul Chapman.

101

ภาคผนวก

102

ภาคผนวก ก 1. คมอแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น 2. ตวอยางแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

103

คมอแผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

คมอน �จดทาข �นโดยมวตถประสงคเพ%ออธบายวธการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%น ซ%งชวยใหผ วจยพฒนาเดกปฐมวย โดยมรายละเอยดดงตอไปน �

หลกการและเหตผล

ปจจบนการเรยนการสอนของเดกปฐมวย ไมไดถกจากดอยแตภายในหองเรยน เดกสามารถเรยนรไดตลอดเวลา ทกโอกาสและทกสถานท% ไมวาจะเปนในหองเรยนหรอนอกหองเรยนเปนการเปดโลกทศน และเปดการเรยนรท%ย%งใหญใหกบตวเดก เพราะเดกจะไดมโอกาสเรยนรจากสภาพแวดลอมจรง ไดสมผสกบธรรมชาตภายนอกหองเรยน มงานวจยหลายช �นระบตรงกนวา การเรยนรนอกสถานท%จะทาใหผ เรยนเกดความสนใจและกระตอรอรนตอบทเรยนมากกวาปกต การจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%นเพ%อการเรยนรเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนรท%ยดผ เรยนเปนสาคญ เดกไดทกษะการปฏบตกจกรรมการเรยนรดวยตนเอง เกดทกษะการคดวเคราะหจากกจกรรมท%ตนเองทา ประกอบดวยข �นตอนการทศนศกษา 3 ข �นตอน ดงน �

ข �นตอนท% 1 การต �งคาถาม ข �นตอนท% 2 การสารวจ ข �นตอนท% 3 การสรปผลและเผยแพรความร

วตถประสงค

เพ%อพฒนาทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท%มตอการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%น ระยะเวลา

แผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%น จานวน 8 หนวยการเรยนร แบงเปนแตละหนวยการเรยนร ดาเนนการจดกจกรรมเปนเวลา 1 สปดาห สปดาหละ 3 วน รวมท �งส �น 24 วน เน +อหา

ในงานวจยน � ไดจดกจกรรมการเรยนร จานวน 3 หนวย 5 เน �อหาวฒนธรรมทองถ%น สาหรบการจดกจกรรมเปนเวลา 8 สปดาห ๆ ละ 3 วน ไดแก

104

สปดาหท% 1 หนวย ทองไปในโลกกวาง (แหลงโบราณคดวดคงโคก) สปดาหท% 2 หนวย ทองไปในโลกกวาง (หมบานชนเผาเยอ) สปดาหท% 3 หนวย ทองไปในโลกกวาง (พธบวงสรวงพญากตะศลา) สปดาหท% 4 หนวย ทองไปในโลกกวาง (การทอผาไหมยอมมะเกลอดา) สปดาหท% 5 หนวย หนอยากร (ปราชญชาวบานการเปา สะไน ศลปนพ �นบานอสาน) สปดาหท% 6 หนวย หนอยากร (วถชวตหมบานปลกหอมแดงราษ) สปดาหท% 7 หนวย แสนสนก (หมหนอาหารข �นช%อประจาทองถ%น) สปดาหท% 8 หนวย แสนสนก (ขนมดอกจอกสนคาโอทอปประจาทองถ%น)

การดาเนนกจกรรม

ผ วจยไดแบงข �นตอนการดาเนนกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%นเปน 3 ข �นตอน โดยแตละข �นตอนจะแบงออกเปนแตละวน รวมท �งส �น 3 วน คอ

ข �นตอนท% 1 การต �งคาถาม ข �นตอนท% 2 การสารวจ ข �นตอนท% 3 การสรปผลและเผยแพรความร

การประเมนผล

1. ประเมนผลโดยใชแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวย

2. ประเมนผลจากผลงานท%เดกไดลงมอปฏบต

3. ประเมนผลตามสภาพจรงท%เดกไดลงมอปฏบต

105

สปดาหท� 1 สาระการเรยนรวฒนธรรมทองถ�น สถานท�สาคญ หนวยการเรยนรทองไปในโลกกวาง เร�อง สถานโบราณคดวดคงโคก .................................................................................................................................... สาระการเรยนร

1. ประวตความเปนมาของสถานโบราณคดวดคงโคก

2. ความสาคญของสถานโบราณคดวดคงโคก

3. ประโยชนของสถานโบราณคดวดคงโคก

4. สถานท%ต �งของสถานโบราณคดวดคงโคก

จดประสงคการเรยนร ดานการต +งคาถาม

1. เดกสามารถต �งคาถามในส%งท%ตนเองอยากรและสรางแผนผงส%งท%อยากรได

2. เดกสามารถถามบคคลในบรเวณโรงเรยนเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคกได

3. เดกสามารถต �งคาถามวทยากรเก%ยวกบโบราณคดวดคงโคกได

ดานการสารวจ 1. เดกสามารถวางแผนในการหาคาตอบเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคก

2. เดกสามารถหาคาตอบเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคกจากบคคลในบรเวณโรงเรยนได

3. เดกสามารถหาคาตอบจากสถานโบราณคดวดคงโคกไดโดยการสงเกต สารวจและ

ซกถาม

4. เดกสามารถบนทกความรจากการวาดภาพในส%งท%ตนเองอยากรเก%ยวกบสถานโบราณคด

วดคงโคกลงไปในสมดเดนทางได

ดานการสรปผลและเผยแพรความร 1. เดกสามารถบอกไดวาสถานโบราณคดวดคงโคกมความเปนมาอยางไร

2. เดกสามารถเช%อมโยงคาตอบเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคกจากวนท% 1 และ

วนท% 2 ได

3. เดกสามารถอธบายคาตอบเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคกได

4. เดกสามารถเผยแพรขอมลโดยการจดปายนเทศหนาหองเรยน

106

แนวทางในการจดกจกรรม กจกรรมน �จดในชวงกจกรรมเสรมประสบการณ ซ%งจดกจกรรมแบบทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%นโดยกระตนใหเดกมความอยากรอยากเหนเพ%อใหเกดทกษะการแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวยโดยใหเดกไดเรยนรผานประสาทสมผสท �งหาโดยผานอปกรณสถานการณหรอจากสถานท%จรงซ%งเนนใหเดกเปนศนยกลางในการเรยนร โดยม 3 ข �นตอน ไดแก

ข �นตอนท% 1 การต �งคาถาม ข �นตอนท% 2 การสารวจ ข �นตอนท% 3 การสรปผลและเผยแพรความร

กระบวนการท �ง 3 ข �นตอน ปรากฏในแผนการสอนประจาวน ส�อการเรยนร รายละเอยดปรากฏในแผนการสอนประจาวน แนวทางการประเมนผล ดานการต +งคาถาม

1. สงเกตจากการสนทนาต �งคาถามและเสนอความคดเหนในช �นเรยน

2. สงเกตจากการต �งคาถามกบวทยากร

3. สงเกตจากการใหความสนใจในสถานโบราณคดวดคงโคก

ดานการสารวจ 1. สงเกตจากการเสนอความคดเหนในการสรางแผนผงส%งท%อยากร

2. สงเกตจากการบอกวธการหาคาตอบในส%งท%เดกอยากรเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคง

โคก

3. สงเกตจากการหาคาตอบเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคก

4. สงเกตจากการบนทกภาพวาดในสมดเดนทาง

ดานการสรปผลและเผยแพรความร 1. สงเกตจากการตอบคาถามหลงจากไปหาขอมลเก%ยวกบวดสถานโบราณคดคงโคก

2. สงเกตจากการการอธบายภาพท%เดกวาดในสมดเดนทาง

3. สงเกตจากการจดปายนเทศ

107

แผนการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

สปดาหท� 1 วนท� 1 ข �นการต �งคาถาม หนวย สถานโบราณคดวดคงโคก วตถประสงค

1. เพ%อใหเดกเกดทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย 3 ดาน

2. เพ%อสงเสรมใหเดกไดรจกสถานท%สาคญของทองถ%น

3. เพ%อใหเดกไดรจกสงเกตส%งตาง ๆ รอบตว

4. เพ%อใหเดกไดรจกความเปนมาของสถานท%สาคญของทองถ%น

สาระสาคญ สถานโบราณคดวดคงโคก อยในเขตอาเภอราษไศล ต �งอยบนเนนดนเกาแกท%เช%อวาเดมเปน

เมองคงโคกโบราณ มคน �าลอมรอบเนนดนวดเมองคงเปนวดคเมองในสมยเกา แตตอมาไดเกดเหตใดไมทราบชดทาใหเมองลมรางลงเปนเวลานาน มาฟ�นข �นใหมในภายหลงมพ �นท%ประมาณ ๙๖ ไรแหลงโบราณคดแหงน � กรมศลปากรสารวจข �นทะเบยนเปนแหลงโบราณคด และกรมการศาสนาข �นทะเบยนเปนเขตวดรางปจจบนเปนท%ต �งวดเมองคง ซ%งเปนวดฝายมหานกาย รวมท �งรปป �นของพญากตะศลา ซ%งเปนเจาเมองผ นาชาวเยอมการบวงสรวงกนทกวนเพญเดอนสามของทกป

ข +นตอนการดาเนนกจกรรม ข +นกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวยท�ปรากฎ ข +นนา

1. ครเลานทานปรมปราจากหนน �วมอเร%องพระยากะตะ ศลาใหเดกฟง

2. ครแนะนาตวละครในนทาน 3. ครเปดโอกาสใหเดกถามคาถามเก%ยวกบนทาน

ปรมปราเร%องพระยากะตะศลา

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ

� ดานการสรปและเผยแพรความร

108

ข +นกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวยท�ปรากฎ ข +นกจกรรม

1. ครนาภาพสถานโบราณคดวดคงโคกมาใหเดกด 2. เดกและครรวมกนสนทนาเก%ยวกบภาพสถาน

โบราณคดวดคงโคกโดยใชคาถามดงน �

- เดกเคยเหนสถานท%แหงน �หรอไม/สถานท%แหงน �

- สถานท%แหงน �มความเปนมาอยางไร 3. เดกและครรวมกนสรางแผนผงส%งท%อยากร

เก%ยวกบสถานโบราณคดวดคงโคก 4. เดกรวมกนระดมความคดเก%ยวกบวธการหา

คาตอบส%งท%อยากรเก%ยวกบสถานโบราณคดวดคง โคกจากบคคลและสถานท%ภายในบรเวณโรงเรยน

5. เดกแบงกลมตามความสนใจของตนเอง 6. เดกคนหาขอมลเปนกลมจากบคคลและสถานท%

ตาง ๆ ในโรงเรยนตามหวขอท%เดกสนใจ โดยใหบคคลในแตละสถานท%ในโรงเรยนเขยนคาตอบลงในกระดาษบรฟ

7. เดกนาเสนอขอมลท%คนหาได

� ดานการต �งคาถาม � ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

ข +นสรป 1. เดกและครรวมกนสรปเก%ยวกบขอมลสถาน

โบราณคดวดคงโคกท%คนหาไดและรวมสนทนาโดยมคาถามดงน � - ขอมลท%เราคนหามอะไรบาง - ถาเราจะไปดสถานโบราณคดวดคงโคกเราจะไปดไดท%ไหน

2. ครแจงใหเดกทราบวาวนรงข �นจะพาเดก ไปทศนศกษาโบราณคดวดคงโคก

3. เดกและครรวมกนสรางขอตกลงรวมกนใน การไปทศนศกษาวฒนธรรมทองถ%นท%โบราณคดวดคงโคกในวนรงข �น

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

109

ส�อการสอน 1. หนน �วมอ

2. นทานปรมปราเร%องพระยากะตะศลา

3. รปภาพสถานโบราณคดวดคงโคก

4. กระดาษบรฟ

5. ปากกาเคม

การประเมนผล 1. สงเกตจากความสามารถทกษะแสวงหาความรในขณะทากจกรรม

2. สงเกตจากการอธบายและตอบคาถาม

3. สงเกตจากการมสวนรวมในกจกรรม

4. สงเกตจากการผลงานของเดก

นทานปรมปรา เร�อง พระยากะตะศลา

ไมปรากฏนามผแตง ตามลาน �าโขง เขามายงฝ%งไทยโดยม "ทาวกะตะศลา และพระยาไกร(นองชาย) เปนหวหนา

ลองเรอมาถงปากแมน �ามล แลวแยกยายกนไปพระยาไกรลองเรอไปในสายธารแหงหวยสาราญ พบท%ฐานท%นาอยรวมหมเหลาเขาสแดนทางตะวนออกแหงเมอง

ศรสะเกษ (นครศรลาดวน ขขนธ) สรางบาน สรางเมอง รงเรองราษฎร นามวา"ปราสาทเยอ"สวนพระเชษฐา "ทาวกะตะศลา" มงหนาสตามลาน �ามล ถงบงโคงโคก(โคก หมายถง พ �นท%น �าทวมไมถง) จงต �งบานน �วา " โคงโคก" หรอ "คงโคก" คอ อาเภอราษไศลในปจจบน

110

บนทกผลหลงสอน ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ลงช%อ (…………………………….) ผสอน

111

สปดาหท� 1 วนท� 2 ข �นการสารวจ หนวย สถานโบราณคดวดคงโคก

ข +นตอนการดาเนนกจกรรม

ข +นกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวยท�ปรากฎ ข +นนา

1. เดกและครรวมกนทบทวนส%งท%อยากรสถานโบราณคดวดคงโคก

2. เดกและครรวมกนทบทวนขอตกลงรวมกนในการไปทศนศกษาท%สถานโบราณคดวดคงโคก

3. ครแจกสมดเดนทางใหเดกและอธบายถงการใชโดยใหเดกบนทกการวาดภาพส%งท%ไดพบเหนหรอประทบใจในสถานโบราณคดวดคงโคกขณะทศนศกษา

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

ข +นกจกรรม 1. เม%อเดกมาถงสถานโบราณคดวดคงโคกให

เดกสงเกต สารวจส%งตาง ๆ 2. ครแนะนาวทยากรของสถานโบราณคดวด

คงโคกโดยวทยากรเลาถงความสาคญความเปนมาสถานโบราณคดวดคงโคก

3. ในขณะท%เดกสารวจสถานโบราณคดวด คงโคกครเปดโอกาสใหเดกซกถามวทยากรเก%ยวกบส%งท%เดกอยากรของสถานโบราณคดวดคงโคกโดยครถามกระตนความคดเดกดงน �

- ส%งท%อยากรของสถานโบราณคดวดคงโคก 4. เดกสงเกตและซกถามส%งท%เดกสนใจ

นอกเหนอจากหวขอท%เดกคดไว

� ดานการต �งคาถาม � ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

112

ข +นกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวยท�ปรากฎ ข +นสรป

1. เดกละครรวมกนสรปถงการเรยนรและส%งท%ประทบใจจากการมาทศนศกษาท%สถานโบราณคดวดคงโคกในวนน �โดยผานการวาดภาพและเลาเร%องราวจากภาพลงในสมดเดนทาง

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

ส�อการสอน

1. สมดเดนทาง

2. วทยากร

3. สถานโบราณคดวดคงโคก

การประเมนผล 1. สงเกตจากความสามารถทกษะแสวงหาความรในขณะทากจกรรม

2. สงเกตจากการอธบายและตอบคาถาม

3. สงเกตจากการมสวนรวมในกจกรรม

4. สงเกตจากการผลงานของเดก

บนทกผลหลงสอน ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ลงช%อ (…………………………….) ผสอน

113

สปดาหท� 1 วนท� 3 ข �นสรปและเผยแพรความร หนวย สถานโบราณคดวดคงโคก

ข +นตอนการดาเนนกจกรรม

ข +นกจกรรมการเรยนร ทกษะการแสวงหาความรดวย

ตนเองของเดกปฐมวยท�ปรากฎ ข +นนา

1. ครเลานทานปรมปราเร%องพระยากะตะศลาจากหนน �วมอแลวเลาไมจบ

2. เดกชวยเลาตอใหจบ

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

ข +นกจกรรม 1. เดกแตละคนอธบายเก%ยวกบภาพวาดของตนใน

สมดเดนทาง 2. เดกและครรวมกนสรปถงการไปทศนศกษาท%

สถานโบราณคดวดคงโคกและการเรยนรเร%องสถานโบราณคดวดคงโคกดงน �

- สถานโบราณคดวดคงโคกมความเปนมาอยางไร

- สถานโบราณคดวดคงโคกมประโยชนอยางไร

- สถานโบราณคดวดคงโคกอยท%ไหน

- การไปทศนศกษาในคร �งน �ทาใหเรารอะไรบาง

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

ข +นสรป 1. เดกรวมกนจดปายนเทศในการไปทศนศกษาใน

คร �งน �หนาหองเรยน

� ดานการต �งคาถาม

� ดานการสารวจ � ดานการสรปและเผยแพรความร

114

ส�อการสอน 1. หนน �วมอ

2. นทานพระยากะตะศลา

3. สมดเดนทาง

4. ปายนเทศหนาหองเรยน

5. กาว

6. สเทยน

การประเมนผล 1. สงเกตจากความสามารถทกษะแสวงหาความรในขณะทากจกรรม

2. สงเกตจากการอธบายและตอบคาถาม

3. สงเกตจากการมสวนรวมในกจกรรม

4. สงเกตจากการผลงานของเดก

บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. ลงช%อ (…………………………….) ผสอน

115

ภาคผนวก ข - คมอแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย - ตวอยางแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย

116

คมอแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย (อาย 5 – 6)

วตถประสงค เพ%อทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย อาย 5 – 6 ป เก%ยวกบความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย 3 ดาน ดงน � ดานการต �งคาถาม หมายถง ความสามารถในการถามหรอพดเก%ยวกบวตถ ส%งมชวตและสถานการณท%เกดข �นเพ%อหาคาตอบในส%งท%อยากร ดานการสารวจ หมายถง ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร%องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย ดานการสรปผลและเผยแพรความร หมายถง ความสามารถในการนาขอมลท%สารวจมาจดระบบขอมลเพ%อสรางความเขาใจและนาเสนอการดาเนนการสารวจเพ%อใหผ อ%นเขาใจโดยการพดอธบายภาพวาด ลกษณะท�วไปของแบบทดสอบ

แบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยเปนแบบทดสอบภาคปฏบต (Performance test) มวธการประเมนโดยใชขอคาถาม หรอ MEQ (Modified Essay Question) เปนการประเมนโดยครจะใชกรณศกษาตามลาดบเหตการณแลวถามเดกเปนระยะๆโดยใชสถานการณท%เปนเง%อนไข (Conditional Situation) และถามคาถามท%กระต นใหเดกแสดงความสามารถตามวตถประสงคของการทดสอบท%ต �งไว แบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวยท%ผ วจยสรางข �นเปนแบบทดสอบคขนาน มจานวน 2 ชด คอชดเมลดมหศจรรยและชดน �าสมนไพรนาร แตละชด ม 3 ขอคาถาม แบงเปน 4 ข �นตอน ซ%งเปนเร%องราวท%มความตอเน%องกนโดยใหเดกตอบเชงปฏบตการณวตถประสงคของการทดสอบท%ต �งไว ใชทดสอบกอนเรยน 1 ชด และทดสอบหลงเรยน 1 ชด วธการดาเนนการทดสอบ วธการดาเนนการทดสอบแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความรของเดกปฐมวย อาย 5 – 6 ป มดงน � 1. ผ ดาเนนการทดสอบศกษาคมอใหเขาใจกระบวนการท �งหมดกอน ใชภาษาใหชดเจนเปนธรรมชาตเพ%อใหเดกสนใจและต �งใจฟง 2. จดเตรยมสถานท%และอปกรณใหพรอม

117

3. ผ ดาเนนการทดสอบสรางความคนเคยกบเดก โดยการชวนเดกสนทนาอยางเปนมตร

4. ดาเนนการทดสอบเปนรายบคคล 5. เวลาท%ใชในการทดสอบ ผ วจยกาหนดเวลาในการปฏบตของเดกปฐมวย ขอคาถามละประมาณ 15 นาท เวลารวมไมควรเกน 60 นาท 6. ผ ดาเนนการทดสอบช �แจงใหเดกไดรวา เดกจะตองปฏบตกจกรรมดวยตนเอง ในเร%องท%ครกาหนดให 8. ผทดสอบสงเกตและบนทกคะแนนและพฤตกรรมการแสดงออกของเดกและสอบถามเดกไปตามสถานการณท%กาหนด การตรวจใหคะแนน

ผทดสอบวนจฉยความสามารถ หรอ การแสดงพฤตกรรมของเดกวาสอดคลองกบวตถประสงค หรอ ไม ขอสอบมท �งหมด 3 สถานการณ โดยกาหนดเกณฑการใหคะแนนดงน � คอ

1. ใหคะแนน 2 คะแนนเม%อเดกมพฤตกรรมหรอคาถามมากกวา 1 พฤตกรรมหรอคาถาม 2. ให 1 คะแนนเม%อเดกมพฤตกรรมหรอคาถาม 1 พฤตกรรมหรอคาถาม 3. ให 0 คะแนนเม%อเดกไมมพฤตกรรมหรอคาถามเลย เดกไมมความสงสยหรอไมถามคาถาม

เลย

118

แบบทดสอบทกษะแสวงหาความรของเดกปฐมวย แบบทดสอบชดท� 1 กจกรรมชดเมลดมหศจรรย

ทกษะการแสวงหาความร

ดวยตนเองของเดกปฐมวย

ข +นตอนการทดสอบ

ดานการต �งคาถาม ความสามารถในการถามห ร อ พ ด เ ก% ย ว ก บ ว ต ถ ส%งมชวตและสถานการณท%เกดข �นเพ%อหาคาตอบในส%งท%อยากร

ข +นตอนท� 1 ครนาเมลดงาขาว งาดา แมงลก ถ%วเขยว ถ%วแดง และแมงลกท%พองตวแลวใหเดกสงเกต ครใหเดกลองจบเมลดแมงลกท%พองตวโดยครยงไมบอกวาเปนเมลดอะไร ครบอกวา “ใหหนสงเกตส%งท%ครนามาใหด และหนมคาถามท%หนสงสยไหมคะ” สงเกตพฤตกรรมเดกวามการต �งคาถามในส%งท%สงสยหรอไม พฤตกรรม ________________________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

1. เดกมคาถามมากกวา 1 คาถาม 2. เดกมความสงสยหรอมคาถาม 1 คาถาม 3. เดกไมมความสงสยหรอไมถามคาถามเลย

2 1

0

ดานการสารวจ ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร%องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย

ข +นตอนท� 2 ครนาน �าเปลาใสกะละมงและเตรยมแกวพลาสตกใส วางไว 5 ใบ จากน �นครนาเมลดแมงลกพองตวท%เตรยมไวแลวมาผสมกบน �าหวานสแดงในเหยอกใบใหญ แลวบอกเดกวา “ครอยากไดเมลดแบบน �อกหน%งแกว เดกชวยครหาคาตอบไดไหมคะ วาจะทาไดจากอะไรและทาไดอยางไร” คาตอบ/พฤตกรรม ______________________________________

119

ความสามารถทกษะการแสวงหาความร

ข +นตอนการทดสอบ

ข +นตอนท� 2 (ตอ) เกณฑการใหคะแนน

คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน 1. เดกมพฤตกรรมในการสารวจคนหาคาตอบ

มากกวา 1 พฤตกรรม 2. เดกมพฤตกรรมในการสารวจหาคาตอบ 1

พฤตกรรม 3. เดกไมมพฤตกรรมการสารวจเลย

2

1

0

ดานการสารวจ ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร%องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย

ข +นตอนท� 3 ครนากระดาษ ดนสอ สและกาวมาวางไวแลวบอกเดกวา “ครใหหนวาดรปกจกรรมท%หนทาเม%อสกครจากอปกรณท%ครเตรยมให” คาตอบ/พฤตกรรม _______________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

1. เดกมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมลมากกวา 1 พฤตกรรม 2. เดกมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมล 1 พฤตกรรม 3. เดกไมมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมลเลย

2

1

0

120

ความสามารถทกษะการแสวงหาความร

ข +นตอนการทดสอบ

การสรปผลและเผยแพรความร หมายถง การนาขอมลท%สบคนมาจดระบบขอมลเพ%อสรางความเขาใจและนาเสนอกระบวนการสบคนเพ%อใหผ อ%นเขาใจโดยการพด อธบายภาพวาด

ข +นตอนท� 4 ครบอกเดกวา“ครอยากรวามนทามาจากเมลดอะไรและเดกหาคาตอบไดอยางไรและรปภาพท%หนวาดคอรปอะไรคะ” คาตอบ/พฤตกรรม _______________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

1. เดกมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมลมากกวา 1 พฤตกรรม 2. เดกมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมล1 พฤตกรรม 3. เดกไมมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมลเลย

2

1

0

121

แบบทดสอบทกษะแสวงหาความรของเดกปฐมวย แบบทดสอบชดท� 2 กจกรรมชดน +าสมนไพรนาร

ทกษะการแสวงหาความร

ดวยตนเองของเดกปฐมวย

ข +นตอนการทดสอบ

ดานการต �งคาถาม ความสามารถในการถามห ร อ พ ด เ ก% ย ว ก บ ว ต ถ ส%งมชวตและสถานการณท%เกดข �นเพ%อหาคาตอบในส%งท%อยากร

ข +นตอนท� 1 ครนาผลกระเจlยบ ทบทม ตนตะไคร ดอกอญชน ใบเตย และน �ากระเจlยบ น �าทบทม น �าตะไคร น �าอญชน และน �าใบเตย มาวางไว ใหเดกสงเกต โดยครบอกวา “ใหเดกสงเกตส%งท%ครนามาใหด และเดกถามคาถามส%งท%สงสย” สงเกตพฤตกรรมเดกวามการต �งคาถามในส%งท%สงสยหรอไม พฤตกรรม ________________________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

4. เดกมคาถามมากกวา 1 คาถาม 5. เดกมความสงสยหรอมคาถาม 1 คาถาม 6. เดกไมมความสงสยหรอไมถามคาถามเลย

2 1

0

ดานการสารวจ ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร%องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย

ข +นตอนท� 2 ครหยบน �าสมนไพรในภาชนะทบ (น �ากระเจlยบ) มาวางและเตรยมแกวน �าวางไวขาง ๆ แลวบอกเดกวา “ถาครอยากทาน �าชนดน � เดกชวยครหาคาตอบไดไหมคะ วาจะทาไดจากอะไร” คาตอบ/พฤตกรรม _______________________________________

122

ความสามารถทกษะการแสวงหาความร

ข +นตอนการทดสอบ

ข +นตอนท� 2 (ตอ) เกณฑการใหคะแนน

คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน 4. เดกมพฤตกรรมในการสารวจคนหาคาตอบ

มากกวา 1 พฤตกรรม 5. เดกมพฤตกรรมในการสารวจหาคาตอบ 1

พฤตกรรม 6. เดกไมมพฤตกรรมการสารวจเลย

2

1

0

ดานการสารวจ ความสามารถในการดาเนนการคนหา วางแผนการสารวจตรวจสอบขอมล และเกบรวบรวมขอมลผานการใชเคร%องมอและประสาทสมผสดานตาง ๆ ของเดกปฐมวย

ข +นตอนท� 3 ครนากระดาษ ดนสอ สและกาวมาวางไวแลวบอกเดกวา “ครใหหนวาดรปกจกรรมท%หนทาเม%อสกครจากอปกรณท%ครเตรยมให” คาตอบ/พฤตกรรม _______________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

1. เดกมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมลมากกวา 1 พฤตกรรม 2. เดกมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมล 1 พฤตกรรม 3. เดกไมมพฤตกรรมในการเกบรวบรวมขอมลเลย

2

1

0

123

ความสามารถทกษะการแสวงหาความร

ข +นตอนการทดสอบ

การสรปผลและเผยแพรความร หมายถง การนาขอมลท%สบคนมาจดระบบขอมลเพ%อสรางความเขาใจและนาเสนอกระบวนการสบคนเพ%อใหผ อ%นเขาใจโดยการพด อธบายภาพวาด

ข +นตอนท� 4 ครบอกเดกวา“ครอยากรวามนทามาจากอะไรและเดกหาคาตอบไดอยางไรและรปภาพท%หนวาดคอรปอะไรคะ” คาตอบ/พฤตกรรม _______________________________________

เกณฑการใหคะแนน คาตอบ/พฤตกรรม ระดบคะแนน

1. เดกมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมลมากกวา 1 พฤตกรรม 2. เดกมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมล1 พฤตกรรม 3. เดกไมมพฤตกรรมในการสรปและเผยแพรขอมลเลย

2

1

0

124

ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหเคร�องมอท�ใชในการวจย

1. คาดชน +ความเท�ยงตรงเชงเน +อหาของแบบทดสอบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย 2. คา ∑X คา ∑Y คา 2

X∑ คา 2Y∑ คา YX∑ เพ�อหาความสมพนธ

ของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยใชสมประสทธBสหสมพนธของเพยรสน 3. คาความยากงาย (PE) และคาอานาจแนก (D) ของแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย

125

ตาราง 7 คาดชนความเท%ยงตรงเชงเน �อหาของแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ของเดกปฐมวย

ผ เช%ยวชาญ คะแนนความคดเหน ชดท%

1 2 3 4 คนท% 1 - 1 -1 1 1 คนท% 2 1 1 -1 1 คนท% 3 1 1 1 -1 IOC 0.67 0.67 0.67 0.67

จากตาราง 7 พบวาคาดชนความเท%ยงตรงเชงเน �อหาของแบบทดสอบวดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวยทกขอเปน 0.67 ตาราง 8 คา ∑X คา ∑Y คา 2

X∑ คา 2Y∑ คา YX∑ เพ%อหาความสมพนธของทกษะ

การแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยใชสมประสทธoสหสมพนธของเพยรสน

ชดท% ∑X ∑Y 2X∑ 2

Y∑ YX∑ 1 23 51 85 337 159

หาความสมพนธของทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองของเดกปฐมวย โดยใช

สมประสทธoสหสมพนธของเพยรสน

])(][)(X[N

YX -XYN r

2222XY

∑ ∑ ∑ ∑

∑ ∑ ∑−−

=YYNX

เม%อ r แทน สมประสทธoสหสมพนธ ∑X แทน ผลรวมของคะแนนชด X ∑Y แทน ผลรวมของคะแนนชด Y 2

X∑ แทน ผลรวมของคะแนนชด X แตละตวยกกาลงสอง 2

Y∑ แทน ผลรวมของคะแนนชด Y แตละตวยกกาลงสอง YX∑ แทน ผลรวมของผลคณระหวาง X กบ Y

N แทน จานวนคนหรอส%งท%ศกษา

126

จากตาราง 8 จะได N = 15, ∑X= 23, ∑Y= 51, 2X∑ = 85,

2Y∑ = 337,

YX∑ = 159

0.90

])51()337(5][(23)-[5(85)

(23)(85)-5(159) r

22 XY

=

−=

ตาราง 9 คาความยากงาย (PE) และคาอานาจจาแนก (D) ของแบบทดสอบทกษะการแสวงหาความร ของเดกปฐมวย

ขอคาถาม คาความยากงาย (PE) คาอานาจจาแนก (D)

ชดท% 1 น �าสมนไพรนาร

1. การตอบคาถาม .75 .50

2. การสารวจ .31 .63

3. การสรปและเผยแพรขอมล .43 .50

ชดท% 2 เมลดมหศจรรย

1. การตอบคาถาม .69 .63

2. การสบสารวจ .38 .25

3. การสรปและเผยแพรขอมล .38 .75

จากตาราง 9 พบวาผลการหาคณภาพของแบบทดสอบทกษะการคดแสวงหาความรสาหรบเดกปฐมวย ชดน �าสมนไพรนาร มคาความยากงายต �งแต 0.31 – 0.75 คาอานาจจาแนกต �งแต 0.50 ข �นไป ชดเมลดมหศจรรย มคาความยากงาย ต �งแต 0.38 – 0.69 คาอานาจจาแนกต �งแต 0.25 ข �นไป

127

ภาคผนวก ง - ภาพการจดกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

128

ภาพกจกรรมทศนศกษาวฒนธรรมทองถ�น

129

130

131

132

133

ประวตยอผวจย

134

ประวตยอผวจย

ช�อ ช�อสกล นางสาววชราภรณ ศรผา

วนเดอนปเกด 20 พฤษภาคม 2522

สถานท�เกด จงหวดรอยเอด

สถานท�อยปจจบน 100 หม 7 ตาบลโพนทราย อาเภอโพนทราย

จงหวดรอยเอด 45240

ตาแหนงหนาท�การงานปจจบน คร อนดบ คศ.1

สถานท�ทางานปจจบน โรงเรยนบานไพรพฒนา สงกดสานกงานศรสะเกษ เขต 3

อาเภอภสงห จงหวดศรสะเกษ 32140

ประวตการศกษา

พ.ศ.2537 มธยมศกษาตอนตน(ม.3)

จาก โรงเรยนสตรศกษารอยเอด จงหวดรอยเอด

พ.ศ.2540 มธยมศกษาตอนปลาย(ม.6)

จาก โรงเรยนศรธวชวทยาลย จงหวดรอยเอด

พ.ศ.2545 ค.บ.(การศกษาปฐมวย)

จาก มหาวทยาลยราชภฏสรนทร

พ.ศ.2553 กศ.ม.(การศกษาปฐมวย)

จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ