ผลิตภัณฑ์ otop กับการก้าวเข้าสู่ ... ·...

วารสารวจยมหาวทยาลยเวสเทรน มนษยศาสตรและสงคมศาสตร Western University Research Journal of Humanities and Social Science

ปท 1 ฉบบท 2 เดอนพฤษภาคม–สงหาคม 2558 | Vol1,No.2 May- August 2015: ISSN 2465-3578

ผลตภณฑ OTOP กบการกาวเขาสเสนทาง AEC OTOP TO AEC

วรรณพร พทธภมพทกษ1

บทคดยอ การประกอบธรกจในยคการแขงขนทมการกาวขามพรมแดนทงทางเทคโนโลย ทางระบบโลจสตกส ทาง

ระบบโลกออนไลนในยคสงคมแหงการเปลยนแปลงสยคทเรยกวา การคาผานอนเตอรเนต ซงสงตางๆเหลานลวนเปนผลจากการเปลยนแปลงของสงคมโลก ดงนนผประกอบการธรกจจ าเปนตองปรบตวตงรบและทนตอการเปลยนแปลง เตรยมพรอมรบการเปลยนแปลงโดยเฉพาะโลกของการแขงขนทางธรกจ ซงธรกจOTOP ของไทยทเปนผลตภณฑมาจากพนฐานของคนรากหญา ภมปญญาทองถน สงคมชนบท สนคาชมชนยง จ าเปนตองท าการศกษาและเตรยมความพรอมในการเขาส AEC ของประเทศไทย ประเดนหลกทส าคญๆคอ การพฒนาทกษะของพนกงานทงทกษะทางดานภาษาทกษะในการท างานทใชทกษะ ความช านาญเฉพาะดาน ทงการศกษาเรยนร การฝกฝน การใชภมปญญาทองถนผนวกกบการเตมเตมผสมผสานกบเทคนคนวตกรรม เทคโนโลยทสมยใหมและความตองการของตลาดทงในและตางประเทศซงถอเปนประเดนทส าคญของประเทศไทยเนองจากผประกอบการ OTOP ชาวไทยยงขาดทกษะเหลานโดยเฉพาะทกษะดานภาษา และการไดรบการสนบสนบอยางจรงจงและตอเนองจากหนวยงานภาครฐเพอใหผประกอบการ OTOP กาวเขาสการแขงขนในภมภาคอาเซยน กาวเขาสเวทการแขงขนระดบโลกไดอยางเตมความสามารถ เตมศกยภาพ

ค าส าคญ : ผลตภณฑ OTOP, เสนทาง, AEC

Abstract The business in the competition is unlimited of Technology, Logistic System and Online

System in the globalization to E-commerce. All of these are the result of globalization. So entrepreneurs need to adjust and keep pace with the changing situation. Prepare for the changes, especially the world of business competition.Business OTOP of Thailand is a product on the basis of people at the grassroots; Local knowledge, Local society and The community product require to study and prepare for the AEC.The main important issue is development skills of employee such as Language skills, Expertise skills, Study and training. Using local knowledge combined with technical innovation modern technology and the market demand both at home and abroad. This is an important issue because of OTOP operators in Thailand are none skill especially language skills and none continued supported by government to OTOP operators step into competition in the Asian and step into the arena of global competition at full capacity potential.

KeyWords: OTOP Product, TO, AEC

1 นกวชาการอสระ

100



บทน า สนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP)

เปนผลตภณฑทถอเปนการสรางรายไดใหกบวถเศรษฐกจชมชน เนองจากผลตภณฑ OTOP นนมใชเพยงสนคาทเปนเพยงแคสนคาอปโภคบรโภคทวไปในทองตลาด แตผลตภณฑ OTOP ยงเปนสนคาทเปรยบเสมอนตวแทนของวถชวตวฒนธรรมของชมชนสงคมนนๆผนวกกบภมปญญาทไดรบการถายทอดกนมาจากร นส ร นสบทอดตอกนจนกลายเปนเทคนค หรออตลกษณเฉพาะทองถนทน ามาผสมผสานกบระบบการจดการการผลตและการตลาด

ในปจจบนทามกลางกระแสการแขงขนภ าย ใต ค า ว า “โ ล ก าภ ว ฒ น”ผนว กก บม ก า รเคลอนยายการลงทนอยางเสรในป พ.ศ.2558 หรอท เรารจกกนดกบค าวาการกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ทมเปาหมายในการรวมกลมสนคา บรการ การลงทน และแรงงานทมฝมอไดอยางเสรอนจะสงผลใหผประกอบการในภาคอตสาหกรรมภาคเกษตรกรรม ภาคบรการ ฯลฯ ไมวาจะเปนธรกจขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดยอม ขนาดใหญ และกระทงระดบรากหญา หรอชมชนตองเตรยมพรอมรบกบการเปลยนแปลงในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC : Asean Economics Community) โดยเฉพาะผประกอบธรกจผผลตสนคาหนงต าบล

หนงผลตภณฑ (OTOP: One Tambon One Product) ทตองพฒนาผลตภณฑ ทงในรปแบบตวผลตภณฑ ทตองออกแบบใหดทนสมย นาจบตองดนาสนใจ เกดความประทบใจในรปลกษณของตวผลตภณฑ ตวบรรจภณฑทนาสนใจ โดยเฉพาะบรรจภณฑทรกษาสงแวดลอม แมแตค าอธบายวธการใชท

จ าเปนตองมทงภาษาไทย ภาษาองกฤษ และภาษาอนๆทมความจ าเปนทสนคา OTOP ตองท าการเขาไปแขงขนในตลาดนนๆ แมกระทงเรองของสวนผสมซ งป จจบนจะเนนวตถดบท มาจากธรรมชาต โดยเฉพาะพชสมนไพรไทยทไดรบความสนใจ ดงนนทงตวผลตภณฑ สวนผสม ตวบรรจภณฑตองไดมาตรฐานเพอกาวเขาสมาตรฐานสากลเพอเขาสการแขงขนในระดบ AEC

และผลอนเนองมาจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในมตของเศรษฐกจ สงคม ประชากรของโลก วถชวตความเปนอยทงของชมชน สงคมเมอง และประเทศ มการเปลยนแปลงไปทวทงโลก หรออาจใชค าวาการเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวฒน ท าใหทวทกมมโลกไมอาจหลกเลยงกบการเปลยนแปลงน โดยเฉพาะในภมภาคเอเชยทแมแตประเทศไทยของเราท จะตองกาวเข าสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงจะมประชากรไมใชเพยงแคในประเทศไทยกวา 60 ลานคน แตกลายเปนประชากรอาเซยนกวา 600 ลานคน

ซ ง การรวมกล มประชาคมอา เซ ยนมผลกระทบตอเศรษฐกจ สงคม วถชวต รวมไปถง การอยรวมกนในความหลากหลายทางวฒนธรรม การเชอมโยงทางเศรษฐกจ เสนทางการคมนาคม การคา การลงทนทมาพรอมกบการแขงขนในดาน โลจสตกส การจางแรงงาน ฯลฯ ตงแตตนน าถงปลายน าทผประกอบการตองตนตว พรอมรบการเปลยนแปลง ทอาจสงผลทงในดานบวกและลบ โดยเฉพาะส าหรบผประกอบการผลตภณฑ OTOP ตองเผชญ และตองเตรยมความพรอมรบการเปลยนแปลงอยางไรนน ผประกอบการควรเรมตงแตการทราบถงความส าคญของเสาหลกอาเซยน ความเปนมาของ OTOP การแบง

101



ประเภท OTOP เพอเปนการเตรยมความพรอมปรบตวในการแขงขนเมอเขาสการเปนประชาคมอาเซยน ซงการเปนประชาคมอาเซยนทประกอบดวยความรวมมอสามเสาหลก ดงน

ภาพท 1 สามเสาหลกอาเซยน: ทมา http://www.uasean.com/kerobow01/18

สามเสาหลกประกอบดวย

1) ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน (Asean Security Community-ASC)

2) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (Asean Economic Community-AEC)

3) ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (Asean Socio-Cultural Community-ASCC)

เพอความเขาใจทชดเจนนนมาดความหมายและวตถประสงคของแตละ 3 เสาหลกดงน

1. ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community หรอ

APSC)ความมนคงและเสถยรภาพทางการเมองเปนพนฐานส าคญในการพฒนาดานอนๆ ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยนจงเปนเสาหลกความรวมมอหนงในสามเสาหลก ทเนนการรวมตวของอาเซยนเพอสรางความมนใจ เสถยรภาพ และสนตภาพ ในภมภาค เพอใหประชาชนในอาเซยนอยรวมกนอยางสนตสข และปราศจากภยคกคามดานการทหาร และภยคกคามในรปแบบใหม เชน ปญหายาเสพตด และปญหาอาชญากรรมขามชาต ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยนมเปาหมาย 3 ประการ ไดแก

1.1 สรางประชาคมใหมคานยมรวมกนในเรองของการเคารพความหลากหลายของแนวคด และสงเสรมใหประชาชนเปนศนยกลางของนโยบายและกจกรรมภายใตเสาการเมองและความมนคง

1.2 ใหอาเซยนสามารถเผชญกบภยคกคามความมนคงในรปแบบเดมและรปแบบใหมและสงเสรมความมนคงของมนษย

1.3 ใหอาเซยนมปฎสมพนธทแนนแฟนและสรางสรรคกบประชาคมโลก โดยอาเซยนมบทบาทเปนผน าในภมภาค และจะชวยสงเสรมความมนคงของภมภาค นอกจากการมเสถยรภาพทางการเมองของภมภาคแลว ผลลพธประการส าคญทจะเกดขนจากการจดต งประชาคมการเมอง และความมนคงอาเซยน กคอการทประเทศสมาชกอาเซยนจะมกลไกและเครองมอทครอบคลมและ มประสทธภาพในการแกไขปญหาทเกยวกบความมนคงตางๆไมวาจะเปนปญหาความขดแยงดานการเมองระหวางรฐสมาชกกบรฐสมาชกดวยกนเอง

102



ซงจะตองแกไขโดยสนตวธ หรอปญหาภยคกคามรปแบบใหมๆ ซงประเทศใดประเทศหนงไมสามารถแกไขไดโดยล าพง เชน การกอการราย การลกลอบคายาเสพตด ปญหาโจรสลด และอาชญากรรมขามชาต เปนตน

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community หรอ AEC) ทามกลางบรบททางเศรษฐกจ การคาและการลงทนระหวางประเทศทมการแขงขนสง อนสงผลใหประเทศตางๆ ตองปรบต ว เอง เ พอให ได ร บประโยชนจากระบบเศรษฐกจโลก รวมถงการ รวมกลมการคากนของประเทศตางๆ อาท สหภาพยโรป และเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ ผน าประเทศสมาชกอาเซยนไดเหนชอบ ใหจดตงประชาคมเศรษฐกจของอาเซยนภายในป 2558 มประสงคทจะใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความมนคง มงคง และสามารถแขงขนกบภมภาคอนๆ ได โดย

2.1 มงทจะจดตงใหอาเซยนเปนตลาดเดยวและเปนฐานการผลตรวมกน

2.2 มงใหเกดการเคลอนยายเงนทน สนคา การบรการ การลงทน แรงงานฝมอระหวางประเทศสมาชกโดยเสร

2.3 ใหความชวยเหลอแกประเทศสมาชกใหมของอาเซยน (กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม หรอ CLMV) เพอลดชองวางของระดบการพฒนาของประเทศสมาชกอาเซยน และชวยใหประเทศสมาชกเหลาน เขารวมในกระบวนการรวมตวทางเศรษฐกจของอาเซยน ส ง เสรมใหอาเซยนสามารถรวมตวเขากบประชาคมโลกไดอยาง

ไม อย ใ นภาวะท เ ส ย เปร ยบ และส ง เสร มข ดความสามารถในการแขงขนของอาเซยน

2.4 สงเสรมความรวมมอในนโยบายการเงนและเศรษฐกจมหภาค การพฒนาโครงสรางพนฐานและการคมนาคม กรอบความรวมมอดานกฎหมาย การพฒนาความรวมมอดานการเกษตร พลงงาน การทองเทยว การพฒนาทรพยากรมนษย โดยการยกระดบการศกษาและการพฒนาฝมอ ประชาคมเศรษฐกจของอาเซยน จะเปนเครองมอส าคญทจะชวยขยายปรมาณการคาและการลงทนภายในภมภาค ลดการพงพาตลาดในประเทศทสาม สรางอ านาจการตอรองและศกยภาพในการแขงขนของอาเซยนในเวทเศรษฐกจโลก เพมสวสดการและยกระดบความเปนอยของประชาชนของประเทศสมาชกอาเซยน

3. ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community หรอASCC) มเปาหมายใหอาเซยนเปนประชาคมทมประชาชนเปนศนยกลาง สงคมทเอออาทรและแบงปนประชากรอาเซยนมสภาพความเปนอยทดและมการพฒนา ในทกดานเพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน รวมทงสงเสรมอตลกษณของอาเซยน โดยมแผนปฏบตการดานสงคมและวฒนธรรมอาเซยนระบอยในแผนปฏบตการเวยงจนทน ซงประกอบดวยความรวมมอใน 6 ดาน ไดแก

3.1 การ พ ฒนามน ษย (Human Development)

3.2 การคมครองและสวสดการสงคม (Social Welfare and Protection)

103



3.3 สทธและความยตธรรมทางสงคม (Social Justice and Rights)

3.4 ความย งย นด านส งแวดล อม (Environmental Sustainability)

3.5 การสร างอ ตล กษณ อาเซ ยน (Building and ASEAN Identity)

3.6 การลดชองวางทางการพฒนา (Narrowing the Development Gap) ดงนน ผผลตสนคาหน งต าบลหน งผลตภณฑ (OTOP) ทเปนสนคาอนเปนตวแทนวถชวต วฒนธรรมของชมชนและเปนผลตภณฑทไดรบการพฒนาใหเขาสสนคาระดบประเทศ กยอมไมอาจหลกหนในการทตองไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาจากการรวมกลม AEC ดงนนเมอผลตภณฑOTOP ตองเขาสเวทการแขงขนของ AEC อยางไมอาจหลกเลยงไดและตองเผชญกบการแข งขนทางธรกจทม ใชระดบประเทศ แตเปนการแขงขนในเวทระดบโลก ททกประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตแขงขนกนอยางรนแรง

อยางไรกตามผลตภณฑ OTOP นนมจดเดนหรอทางการตลาดเรยกวาจดแขง นนคอเรองของวถชวต การใชภมปญญา การสบทอดวฒนธรรม ซงตองอาศยเรองของการจดการในการผสมผสานสงเหลานใหกลายเปนสญลกษณ อตลกษณ เอกลกษณ เพอขยายโอกาสไปสตลาดอาเซยน โดยผประกอบธรกจOTOP ตองพฒนาคณภาพสนคาตามมาตรฐานสากล ปรบปรงการผลตทเนนผลตภณฑใหเกดนวตกรรมความโดดเดน ทตรงกบความตองการของตลาด สรางมลคาเพมของสนคาจากการศกษาเรยนรพฤตกรรมของผซอหรอผบรโภค เพอผลตสนคาใหตรงกบความตองการของผบรโภคและกลมเปาหมาย(ธนยมย เจยรกล, 2557)

แตทงนปญหาของผประกอบธรกจ OTOP ในภาพรวมนน สวนใหญผประกอบธรกจ OTOP คอชมชนทยงขาดความช านญในเรองของการตลาด การออกแบบผลตภณฑใหตรงใจผบรโภค โดยเฉพาะผบรโภคในระดบภมภาคเอเชยหรอในระดบสากล ประการส าคญคอเรองการขยายการลงทน ดงนนการทจะใหผประกอบการธรกจ OTOP กาวไปสการแขงขนใน AEC ไดนน สงส าคญ คอ การไดรบการพฒนาสงเสรมตงแตพฒนาชมชน อ าเภอ จงหวด จนถงระดบประเทศ นนคอทกภาคสวนทเกยวของตองเขามามบทบาทใหการสนบสนนสงเสรมทงการชวยเหลอพฒนายกระดบใหไปสตลาด AEC อยางเตมศกยภาพและเกดภาคภมใจในผลตภณฑ OTOP ของไทยสตลาดสากล

ซงในปจจบนผลตภณฑของ OTOP ควรไดรบการพฒนาอะไรบางขอกลาวถงเปนบางสวน เพอสามารถใชเปนแนวทางใหผประกอบการไดน าไปประยกตใชกบผลตภณฑของตนเองโดยเรมจากประวตความเปนมาของผลตภณฑ OTOP และการแบงประเภทของผลตภณฑ OTOP ในประเทศไทย ดงน การรเรมการด าเนนงานของOTOP ในประเทศญปน

ผลตภณฑ OTOP นนเรมกอก าเนดมาจากประเทศญปน โดยนายยามาดะฮารม (Yamada Harumi) เปนชาวจงหวดโออตะ (OITA) ซงเปนจงหวด ทตงอยทางทศตะวนตกเฉยงใตของประเทศญปน ทอาศยอยในเมองเมองชนบทของประเทศญปน ซงตงอยบนเกาะควชเนองจากหมบานทคณยามาดะ

104



อาศยอยนนเปนหมบานทชอวาโอยามะ(OYAMA) ตงอยในหบเขาซงมพนทท ากนดานการเกษตรนอยมาก คนในหมบานมรายไดนอยและมความยากจนเปนอยางมากจนกระทงใน ป ค.ศ. 1961 การด าเนนของ OTOP จงไดถอก าเนดขนซงเปนการเรมตนมาจากหมบานทอยในหบเขาทมผคนอยในทสภาพยากจนมากตอนทเรมด าเนนการนนคณยามาดะไดคดเลอกเอาบวยกบเกาลดเปนผลตภณฑเปาหมายเพราะเปนสงทมอยในทองถนนนแลวซงกอนเรมด าเนนนนคณยามาดะไดมการเตรยมการอยางละเอยดตงแตการส ารวจ การตรวจสอบสงทจ าเปนส าหรบการด าเนนงานอยางละเอยดถถวน

แมกระทงมการค านวณคาใชจายทเปนตนทน (Cost) มการคาดการณและไดคาดคะเนวาอก 30 ปหลงจากนนอาหารในชวตประจ าวนของคนญปนนนจะมความจ าเปนมากย งขนและยงไดคาดคะเนทศทางทมความเปนไปไดเขาไดเขยนสงตางๆเหลานลงไปในนโยบายดวยเบองหลงของการเรมด าเนนงานของ OTOP ทสามารถประสบความส าเรจในญป นนนกคอ“ความรก ใครสามคคและความพยายามจนสดก าลง, การค านวณทางดานตวเลข” และกลายเปนตวอยางส าหรบเมองทไดมการพฒนาตวเองในปจจบนนสหกรณการเกษตรของเมอง โอยามะจงหวดโออตะยงคงสบทอดการด าเนนงานของ OTOP และไดเปดท าการสปดาหละ 4 วนๆละ 7 ชวโมงรวมเวลาท าการ 28 ชวโมงตอสปดาห ซงเขาไดถงแกกรรมไปเมอป ค.ศ. 1993 ตอนทอายได 81 ป ในปจจบนนทกๆคนในหมบานโอยามะจะเรยกคณยามาดะวาเปน “บดาแหงเมองโอยามะ”

หรอบางคนเรยกเขาวาเปน “เทพเจา” บางเพราะวาเมอครงเขายงมชวตอยเขาจะคอยเฝาดสถานการณของหมบานและมความเชอมนวา“ยงมผคนในหมบานของเขาทรกและใหความส าคญกบครอบครวของตนเองเปนอยางมากแต เขาย งปรารถนายงไปมากกวานนทอยากใหคนหมบานทงหมดมความสขซงเปนศรทธาอนแรงกลาของเขา” ภายหลงจากทการด าเนนงาน OTOP ของเมองโอยะ ทพสจนใหผคนเหนถงผลส าเรจท าใหนายฮรามาซ (Hiramatsu) ซงเปนเจาหนาทจากกระทรวงการคาและอตสาหกรรมทถกทางรฐบาลสงใหมาด ารงต าแหนงในหนาทผวาราชการจงหวดโออตะ ไดเหน ถงความส าคญของการด าเนนงานนจงไดมการเรยกรองใหเปนนโยบายของทกจงหวด ซงในปจจบนนการด าเนนงานในรปแบบของ OTOP นนประเทศไทยไดเปนจดเรมตนขนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและตอมากไดขยายออกไปสประเทศตางๆในเอเชย ไดแกประเทศเกาหลและจน

จงถอไดวาการด าเนนงานของผลตภณฑ OTOP ของประเทศญปนนนถอเปนการเรมตนของความส าเรจและทส าคญคอผทรเรมคอเกษตรกรในพนททมความยากจนทมความพยายามทจะเอาชนะความยากจนทมอยในทองถนจนประสบความส าเรจ ซงในกรณของจงหวดโออตะ ทางฝายบรหารของจงหวดไดเลงเหนถงความส าคญในระดบทองถนจงตงขนเปนนโยบายโดยใชชอ OTOP และไดขยายออกไปทวจงหวดและทวประเทศจนประสบความส าเรจและกลายเปนนโยบายทมชอเสยงมากของจงหวด(ซซมโอซาก Mr. Susumu Ozaki.สนคาหนงต าบล

105



หนงผลตภณฑ (OTOP) กบการตลาด (ฉบบแกไขปรบปรง) ตลาคม, 2547 ความเปนมาโครงการ หนงต าบล หนงผลตภณฑในประเทศไทย

จากวกฤตเศรษฐกจฟองสบแตกเมอป พ.ศ. 2540 ประชาชน ผประกอบการ ประสบปญหาภาวะเศรษฐกจตกต าอยางตอเนอง ซงตอมาโดยระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการอ านวยการหนงต าบล หนงผลตภณฑ แหงชาต พ.ศ. 2544 ประกาศ ณ วนท 7 กนยายน 2544 ขนโดยก าหนดใหมคณะกรรมการอ านวยการ หนงต าบล หนงผลตภณฑ แหงชาต หรอเรยกโดยยอวา กอ.นตผ ซงฯพณฯ นายกรฐมนตร ไดมอบหมายใหรองนายกรฐมนตร (นายปองพล อดเรกสาร) เปนประธานกรรมการ และใหคณะกรรมการ กอ.นตผ. มอ านาจหนาทในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและแผนแมบทการด าเนนงาน“หนงต าบล หนงผลตภณฑ” ก าหนดมาตรฐานและหลกเกณฑการคดเลอกและขนบญชผลตภณฑดเดนของต าบลรวมทงสนบสนนใหการด าเนนงานเปนไปตามนโยบาย ยทธศาสตรและแผนแมบท อยางมประสทธภาพการด าเนนงานโครงการ OTOP ของรฐบาลป 2547 ทส าคญ เชนการสรางต านานผลตภณฑ (Story of Product) โครงการ OTOP Tourism Village โครงการ OTOP Product Champion การจดงาน OTOP City การสงเสรมการทองเทยวและจดตงรานคาสนคา OTOP ในสถานททองเทยว การสงเสรมการสงออกผลตภณฑ OTOP การสนบสนนดานเทคโนโลยและความรจาก JETRO และองคกรอนๆ และการจดต งทมงานดานการตลาดจาก

หนวยงานทเกยวของ เปนตน กอ.นตผ. ไดรเรมโครงการ OTOP Product Champion-OPC เพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑเพอการสงออก โดยการคดสรรผลตภณฑ OTOP ระดบจงหวด ภมภาค และประเทศ

กลาวคอ 1 ดาว หมายถง คณภาพต า, 2 ดาว คณภาพต า แตสามารถพฒนาได, 3 ดาว คณภาพปานกลางแตสามารถพฒนาเพอการสงออกได, 4 ดาว คณภาพสงแตยงตองไดรบการปรบปรง และ 5 ดาว คณภาพสงสามารถสงออกได โดยมการแบงหมวด หมของผลตภณฑออกเปน 6 ประเภท คอ 1) อาหาร 2) เครองดม 3) ผา เครองแตงกาย 4) เครองใชและเครองประดบตกแตง และ 5) ศลปะประดษฐ และของทระลก และ 6) สมนไพรทไมใชอาหาร และยา โดยสามารถจ าแนกรายละเอยดเพอใหผประกอบการน ามาใชเพอดวาผลตภณฑของตนเองจะเขาสมาตรฐาน โอทอป และควรอยในระดบกดาวหรอตองการพฒนาผลตภณฑของตนเองใหไดระดบดาวสงๆนน จะมเกณฑอยางไรบางเพอพฒนาไดตรงจด

ประเภทผลตภณฑทคดสรร (Product Classification) 1. ประเภทอาหาร หมายถง ผลตผลทางการเกษตรทบรโภคสด เชน ผลไม เปนตนและผลตภณฑอาหารแปรรปทพรอมบรโภคหรออาหารแปรรปกงส าเรจรปรวมถง อาหารแปรรปทใชเปนวตถดบส าหรบอตสาหกรรมตอเนองเชนน าพรก

2. ประเภทเครองดม หมายถง ผลตภณฑประเภทเครองดมทมแอลกอฮอล เชน สราแช สรากลน เปนตน และไมมแอลกอฮอลรวมถงผลตภณฑเครองดมทพรอมดมผลตภณฑประเภทชงละลาย ขงผงส าเรจรป และผลตภณฑประเภทชง เชน น าผลไม น าสมนไพร ชาใบหมอน ชาจน เปนตน

106



3. ประเภทผา เครองแตงกาย หมายถง ผาทอและผาถกจากเสนใยธรรมชาตหรอเสนใยธรรม ชาตและเสนใยสงเคราะห เชน ผาแพรวา ผาถกโครเชท เปนตน ผลตภณฑประเภท เสอผาเครองประดบตกแตงรางกายจากวสดทกประเภท เชน ผาพนคอ หมวกกระเปาเขมขดรองเทา

4. ประเภทของใชและของประดบตกแตง หมายถง ผลตภณฑประเภทเครองเขยน เครองใชส านกงานเครองตกแตงบานเครองใชสอยตางๆ รวมท ง ผล ตภณฑ ในกล มจ กสาน ถ กสานท มวตถประสงคเพอการใชสอยเชน โตะ เกาอ ดอกไม ประดษฐ เปนตน

5. ประเภทสมนไพรทไมใชอาหาร หมายถง ผลผลตจากธรรมชาตทไมใชอาหารบรโภค (สสว. 2555)

หลกเกณฑการคดสรร OPC 1.กลมผผลตชมชน หมายถง กลมคนท

รวมกลมกนทงทจดทะเบยนอยางเปนทางการ และ ไมมการจดทะเบยน ไดแก กลม ชมรม สมาคม ม ล น ธ โ ด ย ท ส ม า ช ก ใ น กล ม ม ก า ร ร ว ม ก นผลต บรหารจดการ และรบผลประโยชน

2.กลมผผลตวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ไดแก วสาหกจทมจ านวนการจางงาน มลคาสนทรพยถาวรหรอทนจดทะเบยนทช าระแลว ตามจ านวนทก าหนดในกฎกระทรวง การจดระดบของสนคา

ในป พ.ศ. 2547 กอ.นตผ. มนโยบายจะเนน “คณภาพและมาตรฐานของผลตภณฑ”โดยผลตภณฑ ทสงเขาคดสรรตองไดรบรองมาตรฐานทก าหนดซงไดแกมาตรฐาน ผลตภณฑชมชน (มผช.) เปนส าคญโดยเฉพาะผลตภณฑประเภทอาหาร และเครองดมตองผานมาตรฐานหรออยใน กระบวนการพฒนาเพอใหไดมาตรฐาน ดงนน จงไดก าหนดหลกเกณฑทวไป

(general criteria) และหลกเกณฑเฉพาะกลมผลตภณฑ (specific criteria) ใหมโดยก าหนดคะแนนรวมไว 100 คะแนน ไดแก ดานหลกเกณฑการพจารณาดานการผลตและความเขมแขงของชมชน 40 คะแนน ดานตวผลตภณฑ 30 คะแนน และดานมาตรฐานผลตภณฑ 30 คะแนนซงจะน ามาก าหนดระดบสนคา (product level) ออกเปน 5 ระดบ ตามคาคะแนน ดงน

1. ระดบ 5 ดาว ไดคะแนนตงแต 90 คะแนนขนไปเปนสนคาทมคณภาพมาตรฐาน หรอม ศกยภาพในการสงออก

2. ระดบ 4 ดาว ไดคะแนนระหวาง 89-90 คะแนน เปนสนคาทมศกยภาพ เปนทยอมรบระดบประเทศและสามารถพฒนาสสากลได

3. ระดบ 3 ดาว ไดคะแนนระหวาง 70-79 คะแนน เปนสนคาระดบกลาง ทสามารถพฒนาส ระดบ 4 ดาว

4. ระดบ 2 ดาว ไดคะแนนระหวาง 60-69 คะแนน เปนสนคาสามารถพฒนาสระดบ 3 ดาวมการประเมนศกยภาพเปนระยะ

5. ระดบ 1 ดาว ไดคะแนนต ากวา 60 คะแนน เปนสนคาทไมสามารถพฒนาสระดบ 2 ดาวไดเนองจากมจดออนมากและยากตอการพฒนา (คณะกรรมการอ านวยการหน งต าบลหน งผลตภณฑแหงชาต , 2555)

“หนงต าบล หนงผลตภณฑ” เปนแนวทางประการหน งทจะสรางความเจรญแกชมชนใหสามารถยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขนโดยการผลตหรอจดการทรพยากรทมอยในทองถน ใหกลายเปนสนคาทมคณภาพมจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองท สอดคลองกบวฒนธรรมใน

107



แตละทองถนสามารถจ าหนายในตลาดทงภายในและตางประเทศ ทงนมหลกการพนฐาน 3 ประการ คอ

1. ภมปญญาทองถนสสากล (Local Yet Global)

2. พงตนเองและคดอยางสรางสรรค (Self-Reliance-Creativity)

3. การสร างทรพยากรมนษย (Human Resource Development)

ซ งจากการท ร ฐบาลไดพยายามท งท มงบประมาณกบโครงการ OTOP ในการทจะพฒนาทองถนใหยงยนและกาวไปสการแขงขนในเวทระดบโลก โดยมหนวยงานตางๆของภาครฐลงไปในพนทของชมชนและเขาไปในพนทเพอใหความชวยเหลอแกผประกอบการของชมชนในการจดตง OTOP ทงในดานความรตางๆ อาทเชน การบรหารจดการ การผลต อปกรณเครองมอพนฐานในการบรรจภณฑ ฉลาก การตลาด การจดจ าหนาย(ศศเพญพวงสายใจ

, 2551) เพอใหผลตภณฑเปนทรจกและสามารถทจะเชอมโยงผลตภณฑจากชมชน สตลาด ทงในและตางประเทศ โดยภาครฐชวยดานการจดหาทจดจ าหนายโดยผานศนยจ าหนายผลตภณฑ OTOP ทรฐบาลจดขน เชน การจดศนยแสดงและกระจายผลตภณฑ OTOP ของกลมแมบาน งานกาชาด และยกระดบสากล เชน งานออกบธจ าหนายผลตภณฑ OTOP ตลอดจนชวยเหลอใหสามารถแขงขนในระดบประเทศโดยใชชองทางการจ าหนายผลตภณฑ OTOP ผานอนเตอรเนตแตเมอพจารณาถงกจกรรมตางๆทหนวยงานของรฐบาลไดพยายามเขามาด าเนนการสงเสรม โดยเฉพาะตนทนหรอเงนงบประมาณทรฐไดลงทน และผลตอบรบทไดในปจจบนนนแมจะมอตราผลตอบแทนหรอรายไดจาก OTOP เพมขน แตในขณะเดยวกบอตราสวนของการเตบโตกลบลดลง โดยดจากภาพท 2 รายไดจาก OTOP ป พ.ศ. 2545-2558

108



ภาพท 2 รายไดจาก OTOP ป พ.ศ. 2545-2558 ทมา: กรมการพฒนาชมชน (2556)

และหากพจารณาจากสงทเกดขนในระบบเศรษฐกจทอตราสวนของการเตบโตลดลงจะพบวามประเดนปญหาเกดขนจากหลายสาเหต หลายประการโดยเรมตงแตเรองของการตงชอหรอเรยกวา การสรางแบรนด OTOP โดยสงเกตงายๆจากผลตภณฑ สนคาบางอยางมมานานแตกลบไมเปนทรจกและยอมรบในระดบสากลอกทงการทผลตภณฑ หรอสนคาของชมชนทหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนและสงเสรมในเรองของการผลต โดยเนนการใชวตถดบในทองถนมาผสมผสานกบความรภมปญญาทองถนและน ามาผลตเปนสนคา OTOPนนกลบเกดปญหาในเรองของการลอกเลยนแบบสนคาของแตละชมชน และประเภทของสนคาแตละชมชนกไมมความแตกตางกนมาก เนองมาจากความทเปนชมชน

ตดกน อยใกลเคยงกน ภมปญญาทองถนเหมอนกน วตถดบท ใชมาจากในทองถนทตดกนไมมความแตกตางกน โดยเฉพาะสนคาประเภทอปโภค บรโภคในครวเรอน เชน แชมพสระผม สบ น ายาลางจาน แตละชมชนจะใชพชสมนไพรของหมบานตนเองทเหมอนๆกนมาเปนสวนผสม เชน มะกรดประค าดควาย ใบเตย ดอกอญชน ตะไคร ซงสมนไพรเหลานมอยในชมชนแตละชมชนเปนพนฐานสงผลใหมสนคาเหมอนกนออกมาสทองตลาด และแนนอนผลทตามมาคอเกดภาวะสนคาลนตลาด และน าไปสกลไกทางเศรษฐศาสตรของการตลาด นนคอมผผลตมากกวาผบรโภค หรอความตองการซอนอยกวาทผลตออกมา ซงสดทายกน าไปสสงครามราคา การตดราคาแยงชงลกคาบางกลมยอมขายสนคาลด

109



ราคาขายต ากวาตนทนทผลต สงผลกระทบคอสนคาประสบปญหากลไกราคาสนคาลมเหลวและทส าคญคอคณคาของแบรนด OTOP ลมหายตายจากไปและกลายเปนจดเรมตนทส าคญทท าใหสนคา OTOP ไมเกด ไมเตบโต ไมเปนทนยม

รวมถงสนคาทจดแสดงในงานแสดงสนคา OTOP คณภาพสนคาจากชมชนไมสามารถสกบคณภาพสนคาของกลมผประกอบการขนาดกลาง ขนดใหญได เนองจากสนคา ผลตภณฑของชมชนยงมขอจ ากดอยมากในเรองของการพฒนาสนคาใหตรงกบความตองการของลกคา หรอผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ และชมชนยงขาดความสามารถในการบรหารจดการ ในเรองของการจดท าสนคาใหผานมาตรฐานสนคาตามระดบดาวทภาครฐก าหนดรวมถงชองทางการจดจ าหนายยงมอยอยางจ ากด (พวงเกสร วงคอนพรกล, 2552) และประเดนสาเหตทส าคญอกประการหนง คอกลมผลตภณฑ OTOP สวนใหญไมมรปแบบในการการสรางเครอขาย OTOP ทชดเจนอยางเปนรปธรรมเนองชากกลม OTOP จะพบเจอกนในการอบรม การออกบธ ดงนนจงมความสมพนธกนในลกษณะแบบบงเอญ (สภาพร มากแจง และพรศรกองนวล, 2550)จากทกลาวมาจะพบวาในการทจะกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ผประกอบการ OTOP ควรหาพนธมตรทางธรกจหรอเครอขายธรกจ เพอชวยลดปญหาทกลาวมาขางตน ตลอดจนเปนการหาพนธมตรมาชวยเตมเตมใหธรกจเราเขมแขงและสามารถแขงขนในประชาคมเศรษฐกจอาเซยนได ซงในสวนของธรกจ OTOP อาจเพยงหาพนธมตรมารวมทนเพอชวยพฒนาธรกจโดยสามารถท าไดงายทสด

คอใหหนวยงานภาครฐชวยเปนผประสาน หรอจบคพนธมตรทางธ รกจให ซ งลดความเส ยงในการทผประกอบการจะเดนหาพนธมตรเอง โดยเฉพาะธรกจขนาดยอมอยาง OTOP หรอ SMEs (Johanisson, 1996)

และมการรวมมอกนทงภาครฐและเอกชนเชนธรกจมการสรางความรวมมอระหวางมหาวทยาลยของรฐและเอกชนในการสรางจตวญญาณในการเปนผประกอบการและมทกษะในการบรหารจดการทมประสทธภาพเปนตนเพอผประกอบการจะไดไปเตรยมความพรอมดานอนๆในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน อาทเชน เรองทรพยากรมนษย ในการทจะเปนฐานการผลตอยางเสร เรองวฒนธรรมขามชาต เรองคณภาพของคนในองคกร ซงประเทศในแถบยโรปมการศกษาวจยเรองความตองการ ทส าคญในแตละดานเพอสรางความเขมแขงดานนวตกรรมของธรกจ SMEs พบวาการจดการทมคณภาพหรอคณภาพของพนกงานในองคกรมความส าคญทสดรองลงมาคอบรรยากาศในการท างานในองคกรและการสนบสนนทางการเงน การเขาถงขอมลไดง ายและการสนบสนนทางการเมองตามล าดบ (Hogeforster, 2014)

โดยสรป ผประกอบการธรกจ OTOP ของไทยจ าเปนตองท าการศกษาและเตรยมความพรอมในการเขาส AEC มประเดนหลกๆทส าคญๆคอ การพฒนาทกษะของพนกงานทงทกษะทางดานภาษาทกษะในการท างานทใชทกษะความช านาญเฉพาะดาน ทงการศกษาเรยนร การฝกฝน การใชภมปญญาทองถนผนวกกบการเตมเตมผสมผสานกบเทคนคนวตกรรม เทคโนโลยทสมยใหมและความตองการ

110



ของตลาดทงในและตางประเทศซงถอเปนประเดนทส าคญของประเทศไทยเนองจากผประกอบการ OTOP ชาวไทยยงขาดทกษะเหลานโดยเฉพาะทกษะดานภาษา แตสงทส าคญทจะขาดไมไดคอไดรบการสนบสนบอยางจรงจงและตอเนองจากหนวยงานภาครฐเพอใหผประกอบการ OTOP กาวเขาสการแขงขน

ในภมภาคอาเซยน กาวเขาสเวทการแขงขนระดบโลกไดอยางเตมความสามารถเตมศกยภาพ เตมภาคภมอนจะน ามาซงความภาคภมใจในความเปนผลตภณฑ OTOP ของประเทศไทย

เอกสารอางอง คณะกรรมการอ านวยการหนงต าบลหนงผลตภณฑแหงชาต. (2555). แนวทางและหลกเกณฑการคดสรร

สดยอดหนงต าบลหนงผลตภณฑไทย ป พ.ศ. 2555. กรงเทพฯ: บทเอสเพรส, หนา 6-11. ความเปนมาของ OTOP .สบคนจากhttps://sites.google.com/site/testmidterm2554/home/khwam-

e.online.สบคนเมอ 3 พฤษภาคม 2558. ธนยมย เจยรกล. ปญหาและแนวทางการปรบตวของ OTOPเพอพรอมรบการเปด AEC.วารสารนก

บรหารExecutive Journal. ปท 34 ฉบบท 1. มกราคม-มถนายน 2557. ประชาคมอาเซยน. สบคนเมอ 17 พฤษภาคม 2558. จากเวปไซร http://www.xn--

42cle0dg2bid7g0axd4b6k.net/3-pillar-asean/.online. พวงเกสร วงคอนพรกล. (2552). แนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชน: กรณศกษา

วสาหกจชมชนกลมแมบานวดจนทรพฒนาหมท 7 ต าบลวดจนทรอ าเภอเมองจงหวดพษณโลก วทยานพนธหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม.

ศศเพญ พวงสายใจ. (2551). ปญหาและแนวทางการปรบตวของ OTOP เพอพรอมรบการเปด AEC. สบคนจาก www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/jan...14/.../aw18.pdf. สบคนเมอวนท 8 มกราคม 2558.

สสว. ยกระดบผประกอบการ OTOP 4-5 ดาวพรอมมอบรางวล 5 สดยอด OTOP PLUS จากทวประเทศ. (2555, 21 ธนวาคม).มตชนออนไลน.สบคนเมอวนท 15 มกราคม 2558. จาก http://www.matichon.co.th

สนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) กบการตลาด. (ฉบบแกไขปรบปรง). ตลาคม พ.ศ. 2547. โดยอาสาสมครอาวโสขององคการความรวมมอระหวางประเทศของญปน (JICA Senior Volunteer) (คณซซมโอซาก(Mr. Susumu Ozaki)).

สภาพร มากแจง, และพรศร กองนวล. (2550). การวจยและพฒนาระบบการจดการเครอขายวสาหกจ

111

https://sites.google.com/site/testmidterm2554/home/khwam-%20e.online.สบคนเมอ

https://sites.google.com/site/testmidterm2554/home/khwam-%20e.online.สบคนเมอ

http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/jan...14/.../aw18.pdf.%20สบคนเมอวนท%208

http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/jan...14/.../aw18.pdf.%20สบคนเมอวนท%208



ชมชนเพอเสรมสรางขดความสามารถของคนในทองถนอยางเปนระบบและยงยน: การศกษาผลตภณฑชมชนปากคลองบางปลากดอ าเภอพระสมทรเจดยจงหวดสมทรปราการ. วารสารมหาวทยาลยราชภฏธนบร, 1(2), 65-78.

สามเสาหลกประชาคมอาเซยน. สบคนเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2557. จากเวปไซร http://www.uasean.com/kerobow01/18 สบคนเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2557

หนงผลตภณฑ หนงต าบล. สบคนเมอวนท 22 พฤษภาคม 2558. จากเวปไซร https://souvenirbuu.wordpress.com/.online.

Hogeforster, M. (2014). Future challenges for innovations in SMEs in the Baltic Sea Region.Procedia-Social and Behavioral Sciences, 110, 241-250.

Johannisson, B. (1996). The dynamics of entrepreneurial networks. In Reynolds, P., et al. (Eds.).Frontiers of Entrepreneurship Research, 253-267.

112

http://www.uasean.com/kerobow01/18%20สบคนเมอวนท%2010%20ธนวาคม%20พ.ศ.2557

http://www.uasean.com/kerobow01/18%20สบคนเมอวนท%2010%20ธนวาคม%20พ.ศ.2557

https://souvenirbuu.wordpress.com/.online.

ผลิตภัณฑ์ otop กับการก้าวเข้าสู่ ... ·...

Documents