“ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - kulclib.ku.ac.th ›...

9
“ครูคือใคร” : มโนอุปลักษณ์ครูในบทเพลงไทย “Who’s teacher?” : conceptual metaphor about teacher in Thai songs นพรัตน์ น้อยเจริญ 1* Nopparat Noyjarean 1* บทคัดย่อ บทความวิจัยนี้มุ ่งวิเคราะห์ถ้อยคาอุปลักษณ์เกี่ยวกับครู ที่ปรากฏใช้ในบทเพลงไทย จาก ผลการวิจัยพบว่า มโนอุปลักษณ์เกี่ยวกับครูในบทเพลงไทย ได้แก[ครูคือสิ่งที่ให้ แสงสว่าง ] [ครูคือผู ้สร้าง ] [ครูคือแบบพิมพ์ ] และ[ครูคือเรือจ้าง] ตามลาดับ มโนอุปลักษณ์เกี่ยวกับครูดังกล่าวสะท้อนมโนทัศ น์ของผู ้ใช้ ภาษาว่า (1) ครูเป็นผู ้ให้ความรู ้ให้ปัญญา คนที่มีปัญญาย่อมมองเห็นทุ กสิ่งทุกอย่าง (2) ครูเป็นผู ้พัฒนาคน ให้มีความรู ้ความสามารถเพื่อให้ศิษย์ได้สร้ างสรรค์สิ่งใหม่เพื่อประชาชาติ (3) ครูเป็นแบบอย่างที่ดีในการ ประพฤติปฏิบัติตนตามขนบของไทย และ (4) ภารกิจของครูเป็น การสานฝันให้ลูกศิษย์ประสบความเร็จใน ชีวิต ABSTRACT This study analyzes metaphors of the words about teachers in Thai songs. This study found conceptual metaphors about teachers in Thai song: Teachers are illuminating. Teachers are builder. Teachers are plate and teachers are hired boat. Conceptual metaphors about teachers reflect the concept of language users : 1) Teachers who provide knowledge to wisdom and the wise shall see everything; 2) Teachers who develop people with the ability to innovate is to disciple the nations; 3) Teachers are proper models in practice the tradition of Thailand. And; 4) The mission of the teacher to make students succeed in their lives. Key Words: metaphors, conceptual metaphors, teacher, thai songs *Corresponding author; e-mail address: [email protected] 1 ภาควิชาภาษาไทย คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ กรุงเทพฯ 10220 1 Department of The Thai, Faculty of Liberal Arts, North Bangkok University, Bangkok, 10220 การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 53 สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ 933

Upload: others

Post on 03-Jul-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

“ครคอใคร” : มโนอปลกษณครในบทเพลงไทย “Who’s teacher?” : conceptual metaphor about teacher in Thai songs

นพรตน นอยเจรญ1* Nopparat Noyjarean1*

บทคดยอ

บทความวจยนมงวเคราะหถอยค าอปลกษณเกยวกบคร ทปรากฏใชในบทเพลงไทย จากผลการวจยพบวา มโนอปลกษณเกยวกบครในบทเพลงไทย ไดแก [ครคอสงทใหแสงสวาง ] [ครคอผสราง ] [ครคอแบบพมพ] และ[ครคอเรอจาง] ตามล าดบ มโนอปลกษณเกยวกบครดงกลาวสะทอนมโนทศ นของผใชภาษาวา (1) ครเปนผใหความรใหปญญา คนทมปญญายอมมองเหนท กสงทกอยาง (2) ครเปนผพฒนาคนใหมความรความสามารถเพอใหศษยไดสร างสรรคสงใหมเพอประชาชาต (3) ครเปนแบบอยางทดในการประพฤตปฏบตตนตามขนบของไทย และ (4) ภารกจของครเปน การสานฝนใหลกศษยประสบความเรจในชวต

ABSTRACT This study analyzes metaphors of the words about teachers in Thai songs. This study found conceptual metaphors about teachers in Thai song: Teachers are illuminating. Teachers are builder. Teachers are plate and teachers are hired boat. Conceptual metaphors about teachers reflect the concept of language users : 1) Teachers who provide knowledge to wisdom and the wise shall see everything; 2) Teachers who develop people with the ability to innovate is to disciple the nations; 3) Teachers are proper models in practice the tradition of Thailand. And; 4) The mission of the teacher to make students succeed in their lives. Key Words: metaphors, conceptual metaphors, teacher, thai songs *Corresponding author; e-mail address: [email protected]

1 ภาควชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยนอรทกรงเทพ กรงเทพฯ 10220 1Department of The Thai, Faculty of Liberal Arts, North Bangkok University, Bangkok, 10220

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

933

Page 2: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

ค าน า พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ .ศ.2542 ใหความหมายไววา “คร” หมายถง ผสงสอนศษย

ผถายทอดความรใหแกศษย โดยมรากศพทมาจากมาจากศพทภาษาสนสกฤต "คร" และภาษาบาล "คร, คร" ซงหมายถง หนก (ราชบณฑตยสถาน . 2546: 225) นอกจากนยงมผ ใหความหมายของ “คร” ไวในท านองเดยวกน เชน “คร” คอ ผท า หนาทสอนใหความรแกศษย เพอใหศษยเกดความรความกาวหนาในสาขาวชานน ๆ ดงนนอาจกลาวไดวา ครเปนอาชพหนงทมความส าคญตอสงคมและประเทศชาต ดงพระราโชวาทของสมเดจพระเทพรตนราชส ดาฯ สยามบรมราชกมารในพธพระราชทานปรญญาบตร ชวงเชา แกผส าเรจการศกษาจากวทยาลยคร ณ อาคารใหมสวนอมพร วนพธท 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2526 ตอนหนงวา

.....อาชพครถอวาส าคญอยางยง เพราะครมบทบาทส าคญในการพฒนาประเทศใหเจรญมนคง และกอนทจะพฒ นาบานเมองใหเจรญไดนน จะตองพฒนาคน ซงไดแกเยาวชนของชาตเสยกอน เพอใหเยาวชนเตบโตเปนผใหญทมคณคาสมบรณทกดาน จงสามารถชวยกนสรางความเจรญใหแกชาตตอไปได........ (พระราโชวาท, 2526 : 18)

จากพระราโชวาทของสมเดจพระเทพฯ แสดงใหเหนถงความส าคญของครทมตอความเจรญของบคคล และชาตบานเมองเปนอยางยง ชาตบานเมองจะเจรญไดเพราะประชาชนในชาตไดรบการศกษาทด และมครทมคณภาพ ครจงเปนอาชพหนงทไดรบการยกยองจากคนในสงคมไทย จะเหนไดจากวาทกรรม ตาง ๆ ทกลาวถงความส าคญของอาชพคร เชน ภาพยนตร บทเพลง งานเขยนประเภท นวนยาย เรองสน บทความ และค าขวญ เปนตน บทเพลงเปนอกวาทกรรมหนงทกลาวถงอาชพคร โดยเนอรองและท านองนนมกจะพรรณนาใหเหนถงความส าคญ การใชชวตของคร การทมเทและการดแลเอาใจใสศษย สงหนงทโดดเดนในการสรางสรรคบทเพลงทมเนอหาเกยวกบคร มกจะใชความเปรยบ เพอใชสรางสรรคจนตนาการ เพมความลกซง และความไพเราะใหกบบทเพลง จงพบวามการใชความเปรยบของครแตงเปนเพลง เพอเปนตวแทนความ ระลกถง เชดชความดงาม ความเสยสละทครมอบใหศษย ด งนนจงพบวาครเปรยบเปนสง ตาง ๆ หลายสง ดงตวอยางเพลง “แมพมพของชาต”

แสงเรองๆ ทสองประเทองอยทวเมองไทยคอแมพมพอนนอยใหญ โอครไทยในแดนแหลมทองเหนอยยากอยางไรไมเคยบนไปใหคนเขามองครนนยงล าพองในเกยรตของตนเสมอมา (วนครครสภา. 2557: ออนไลน)

จากตวอยางแสดงใหเหนความเปรยบเกยวกบครวา ครเปนแมพมพ และเปรยบคนทมปญญาเปนเหมอนแสงสวางทสองทาง นอกจากนยงพบความเปรยบอน ๆ ในบทเพลง ลกษณะความเปรยบเชนนจงเปนจดเรมตนความสนใจทจะศกษาความเปรยบเกยวครในแงมมของการศกษาตามแนวภาษาศาสตรปรชานเพอใหเหนระบบความคดของผใชภาษาทสะทอนระบบมโนทศนของคนในสงคม

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

934

Page 3: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

การใชภาษาของคนในสงคมจะสะทอนระบบมโนทศนนน เรยกวา อปลกษณ ซงท าใหเราเขาใจระบบมโนทศนวาเปน “มโนอปลกษณ” (Conceptual metaphor) เลคอฟและจอหนสน (Lakoff and Johnson, 1980, 2003) ผ เสนอมมมองอปลกษณตาม แนวภาษาศาสตรปรชานไดจ าแนกอปลกษณเปนสองระดบ คอ อปลกษณในระดบถอยค าเรยกวา ถอยค าอปลกษณ (metaphorical expressions) หมายถง ถอยค าทเปนการเปรยบเทยบซงผ ใชภาษาสอสารกนทวไปในชวตประจ าวน และอปลกษณในระดบมโนทศน เร ยกวา มโนอปลกษณ (Conceptual metaphor) หมายถง ความคดซงมลกษณะเปนความเปรยบทอยในระบบการรบรหรอระบบปรชานของผใชภาษา

ผคนสวนใหญอาจเขาใจวาอปลกษณเปนเพยงกลวธทางภาษาอยางหนงในการสรางภาพพจนในบทกวและงานประพนธอนๆ หรอเปนภาษา ทพเศษกวาภาษาทใชสอสารในช วตประจ าวน ยงไปกวานน อปลกษณยงถกมองวาเปนคณสมบตของภาษาเพยงอยางเดยวและเปนสมบตของค ามากกวาความคดหรอการกระท า ดวยเหตผลนคนสวนใหญจงเขาใจวาเราเขาใจสงตางๆ ไดโดยไมตองใชอปลกษณ แตเลคอฟฟและจอหนสน (Lakoff and Johnson, 1980, 2003: 3) กลบมองตรงกนขาม กลาวคอ อปลกษณเปนสงทมอยทวไปในชวตประจ าวน ไมใชเปนเพยงภาษาแตอยในความคดและการกระท าของเราดวย ทเปนเชนนนเพราะธรรมชาตของระบบความคดของเรามลกษณะเปนการเปรยบเทยบแบบอปล กษณ เรามกเปรยบเทยบสงทเปนนามธรรมกบสงทเปนรปธรรมมากกวา เปรยบเทยบสงทอยไกลตวกบสงทอยใกลตวและเปรยบเทยบสงทเราไมเคยมประสบการณมากอนกบสงทเราคนเคยมากกวา

ดงนนผ วจยจงสนใจทจะศกษาถอยค าอปลกษณเกยวครในบทเพลงไทยและมโนอปลกษณทสะทอนจากถอยค าอปลกษณเกยวกบครตามแนวภาษาศาสตร ปรชาน (Lakoff and Johnson, 1980, 2003: 3) เพอใหเหนระบบวธคดของผใชภาษาในปจจบน

วธการ 1. ผศกษาคดเลอกบทเพลงทมเนอหาเกยวกบคร ขบรองทงชายและหญง เปนบ ทเพลงประเภท ตาง ๆ ไดแก เพลงไทยสากล เพลงไทยลกกรง เพลงไทยลกทง และเพลงไทยเพอชวต จ านวนทงสน 78 เพลง 2. จ าแนกถอยค าอปลกษณเกยวกบคร ขนตอนนผ วจยจะจ าแนกถอยค าอปลกษณทมแบบเปรยบ (source domain) ทเหมอนกนอยในหมวดหมเดยวกน 3. วเคราะหถอยค าอปลกษณ บทความวจยนผ วจยจะน าแนวคดของเลคอฟและจอหนสน .(Lakoff

and Johnson 1980,2003) มาใชในการวเคราะหถอยค าอปลกษณ 2 ซงจะวเคราะหลกษณะเดน (salient features) ระหวางแบบเปรยบ (source domain) และสงทถกเปรยบ (target domain) โดยพจารณาจากปรบทและแสดงลกษณะคสมพนธ (mapping) อยางเปนระบบ ซงสะทอนใหเหนมโนอปลกษณ

ผลและการวจารณ

2 ผวจยไดน าแนวคดการนยาม ถอยค าอปลกษณ ในงานวจยของ รชนยญา กลนน าหอม (2551 : 45-51) มาเปนเกณฑ จงก าหนด

ความหมาย ถอยค าอปลกษณเกยวกบคร หมายถง คอ รปภาษาทใชในการประพนเพลงซงแสดงใหเหนการเปรยบเทยบระหวางสงสองสงทอยตางแวดวงความหมายกนซงในงานวจยนหมายถง “คร” และ “สงทใชเปรยบเกยวกบคร”

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

935

Page 4: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

จากการวเคราะหถอยค าอปลกษณทปรากฏในบทเพลงไทย พบวามโนอปลกษณเกยวกบครในบท

เพลงไทย ไดแก [ครคอสงทใหแสงสวาง ]3 [ครคอผสราง] [ครคอแบบพมพ ] และ [ครคอเรอจาง ] ตามล าดบดงน 1. [ครคอสงทใหแสงสวาง] มโนอปลกษณ [ครคอสงทใหแสงสวาง ] เปนการน าถอยค าทอยในวงความหมาย ของ “สงทใหแสงสวาง” มากลาวถง “คร” โดยใช “สงทใหแสงสวาง ” เปน แบบเปรยบ (source domain) และม “คร” เปนสงทถกเปรยบ (target domain) การเปรยบนใหเขาใจ มโนทศนเกยวกบ “คร” ของผใชภาษาผาน “สงทใหแสงสวาง” ซงสะทอนจากค าวา “แสงเทยน” “สอง” “เทยนสองทาง ” “เทยนเลมนอย ” “เปลวเทยน” “เปลงแสง” “สวาง” “เทยนนอย” “เทยนชย” และ “เปลงประกาย ” เปนตน สะทอนใหเหนมโนทศ นของผใชภาษาวาครเปนผใหความรใหปญญา คนทมปญญายอมมองเหนทกสงทกอยาง ซงแสดง ลกษณะคสมพน ธ (mapping) ไดดงน แบบเปรยบ (source domain) สงทถกเปรยบ (target domain) [สงทใหแสงสวาง] [คร] เทยน คร เทยนเลมนอย คร เทยนชย คร เทยนนอย คร สอง ชน า แนะน า ใหค าปรกษา สงสอน เทยนสองทาง ครเปนผ ชน า เปลงแสง การใหความร ความดงาม สวาง ปญญา เปลงประกาย คณงามความดของคร

ถอยค า อปลกษณทสะทอนมโนอปลกษณ [ครคอสงทใหแสงสวาง ] ปรากฏอยในบทเพลงไทย ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 1 ครคอเทยนสองทางสรางคน เปนคน ดวยผลของการศกษา ครจงเปนบคคลล าคาน าพา ประชาและชาตสดใส (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 2

3 เครองหมาย [….] ใชแสดงสงทเปนความคดซงอยในการรบรของ ผ ใชภาษา ไมไดหมายถงขอความทใชสอสารทวไป

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

936

Page 5: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

เปลวเทยน ตานลมโหมกระหน า กยง เปลงแสงแวววาม ถงจะลต ามเมอลมพดมา เหมอนดวงใจทแกรงกลาของครผมศรทธาอทศตนมา เพอท าหนาทคร (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 3 จงไปเถดเดกนอยรอคอยอย ตองการครน าทางไปทกแหง ถนภายในปากวางยงมดมน เพยงคคนเทยนสองทางสวางคอย (วนครครสภา. 2557: ออนไลน)

ตวอยางท 4 เปนแสงเทยนสองคอยชชองใหเดนทางด (วนครครสภา. 2557: ออนไลน)

เมอวเคราะห ตวอยางท 1-4 แลว พบวาเปนการเปรยบครเปนเหมอนเทยนทใหแสงสวาง โดยพจารณาจากค าวา “เทยนสองทาง” สะทอนใหเหนวา ครเปนผ ทใหแสงสวางทางปญญา คอยชแนะแนวทางใหแกศษย ค าวา “เปลวเทยน ” อธบายบทบาทของคร สะทอนใหเหนวา ครเปนผ ทมความอดทน เพอสรางปญญาใหแกศษย ค าวา “สอง” มาเปรยบกบหนาทของครทใหความสวางทางปญญาแกศษย “แสงสวาง” มาเปรยบกบปญญา ซงน าลกษณะเดนของเทยนคอ สองสวาง มาเปรยบกบคร สะทอนใหเหนมโนทศนของผใชภาษาวา ครเปนผใหความรใหปญญา คนทมปญญายอมมองเหนทกสงทกอยาง

2. [ครคอผสราง] มโนอปลกษณ [ครคอผสราง ] เปนการน าถอยค าทอยในวงความหมาย ของ “ผสราง ” มากลาวถง “คร” โดยใช “ผสราง” เปน แบบเปรยบ (source domain) และม “คร” เปนสงทถกเปรยบ (target domain) การเปรยบนใหเขาใจ มโนทศนเกยวกบ “คร” ของผใชภาษาผาน “ผสราง” ซงสะทอนจากค าวา “ผสราง” “ปนคน” “สรางสรรค” และ “ปลกปน” เปนตน สะทอนใหเหนมโนทศนของผใชภาษาวา ครเปนผพฒนาคนใหมความรความสามารถเพอใหศษยไดสรางสรรคสงใหมเพอประชาชาต ซงแสดงลกษณะคสมพนธ (mapping) ไดดงน

แบบเปรยบ (source domain) สงทถกเปรยบ (target domain) [ผสราง] [คร] ผสราง คร ปนคน สงสอน อบรม ปลกปน การดแลเอาใจใสศษย

ถอยค า อปลกษณทสะทอนมโนอปลกษณ [ครคอผสราง ] ปรากฏอย ในบทเพลงไทย ดงตว อยางตอไปน

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

937

Page 6: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

ตวอยางท 5 ทวถนใกลไกล คนไทยถวนหนา ครเราฟนฝา น าพาและเฝาดแล คอยเปนผสราง ผใหดวยใจรกแท อปสรรคใด ๆ รงแกยอมแพแกความดงใจ ครไทยคอลมหายใจแผนดน ปนคนทวถนจากดนสความสดใส เตมสวนทขาดวาดสวนทหวงใหสมดงใจ ปนคนใหงามน าใจน าไทยสความเลศล า (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 6 คนหนงคนนน ปลกปน แบงเตม เสรมแตง ทมเทเรยวแรง รดน า ใสป ย เยยวยา (วนครครสภา. 2557: ออนไลน)

ตวอยางดงกลาวเปนการเปรยบครเปนผสราง โดยน าลกษณะของผสราง ทสรางสรรคสงตาง ๆ มาเปรยบเทยบ ซงพจารณาจากค าวา “ผสราง” ซงเปรยบกบคร ค าวา “ปนคน” มาอธบายบทบาทหนาทของคร โดยผาน “การสรางงานศลปะ ” สะทอนใหเหนมโนทศนของผใชภาษาทมตอครวา ครคอผสรางคนใหเปนไปตามรปแบบทสงคมสวนใหญตองการ ค าวา “ปลกปน” มาอธบายหนาทของครทนอกจากเปนผถายทอดควารใหแกศษยแลวยงเปนผ ทคอยเอาใจใสดแล เปนตน การเปรยบนท าใหเหนวา ครเปนผพฒนาคนใหมความรความสามารถเพอใหศษยไดสรางสรรคสงใหมเพอประชาชาต งานของครปฏบตในฐานะของผสรางศษย

3. [ครคอแบบพมพ] มโนอปลกษณ [ครคอแบบพมพ] เปนการน าถอยค าทอยในวงความหมาย ของ “แบบพมพ” มากลาวถง “คร” โดยใช “แบบพมพ” เปน แบบเปรยบ (source domain) และม “คร” เปนสงทถกเปรยบ (target domain) การเปรยบนใหเขาใจ มโนทศนเกยวกบ “คร” ของผใชภาษาผาน “แบบพมพ” ซงสะทอนจากค าวา “พอพมพ” “แมพมพ” และ “พมพ” สะทอนใหเหนมโนทศนของผใชภาษาวา ครเปนแบบอยางทดในการประพฤตปฏบตตนตามขนบ ประเพณ และวฒนธรรมของไทย ซงแสดงลกษณะคสมพนธ (mapping) ไดดงน

แบบเปรยบ (source domain) สงทถกเปรยบ (target domain) [แบบพมพ] [คร] พอพมพ ครชาย แมพมพ ครหญง พมพ สงสอน ใหความร

ถอยค า อปลกษณทสะทอนมโนอปลกษณ [ครคอแบบพมพ ] ปรากฏอยในบทเพลงไทย ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 7

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

938

Page 7: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

ความภมใจมไดอยในพานไหวคร แตอยในวนทรวาศษยนนไปไดด เรอจางร าแกรง ยงพายสดแรงทม พอพมพแมพมพวนน ยงพมพคนดสดแรงหวใจ (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 8 แสงเรองๆ ทสองประเทองอยทวเมองไทย คอแมพมพอนนอยใหญ โอครไทยในแดนแหลมทอง เหนอยยากอยางไร ไมเคยบนไปใหใครเขามอง ครนนยงล าพอง ในเกยรตของตนเสมอมา

(วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 9 ครๆๆๆๆ ฉน เปนครแดนไกล เดนๆๆๆๆ เพลด เพลน เดนดงพงไพร คร เอยคร ปชนยของไทย พมพ เอยพมพ แมพมพ หมกจางกลางใจ

(วนครครสภา. 2557: ออนไลน) จากตวอยางท 7-9 ขางตน การเปรยบครเปนแบบพมพ โดยน าลกษณะของแบบพมพ ทเปนแมแบบ มาเปรยบเทยบ ซงพจารณาจากค าวา “แมพมพ” เปรยบเสมอนครผหญง “พอพมพ”เปรยบเสมอนครผชาย “พมพ” เปรยบกบการอบรม สงสอน เปนตน การเปรยบนท าใหเหนวา ครเปนแบบอยางทดในการประพฤตปฏบตตนตามขนบ ประเพณ และวฒนธรรมของไทย 4. [ครคอเรอจาง] มโนอปลกษณ [ครคอเรอจ าง] เปนการน าถอยค าทอยในวงความหมาย ของ “เรอจาง ” มากลาวถง “คร” โดยใช “เรอจาง” เปน แบบเปรยบ (source domain) และม “คร” เปนสงทถกเปรยบ (target domain) การเปรยบนใหเขาใจ มโนทศนเกยวกบ “คร” ของผใชภาษาผาน “เรอจาง” ซงสะทอนจากค าวา “เรอจาง” “พาย” และ “สงขามฝง” สะทอนใหเหนมโนทศนของผใชภาษาวาภารกจของครเปนการสานฝนใหลกศษยประสบความเรจในชวต ซงแสดงลกษณะคสมพนธ (mapping) ไดดงน แบบเปรยบ (source domain) สงทถกเปรยบ (target domain) [เรอจาง] [คร] เรอจาง คร พาย วธการสอน วธอบรม สงขามฝง ใหความรแกศษย

ถอยค าอปลกษณทสะทอนมโนอปลกษณ [ครคอเรอจาง ] ปรากฏอยในบทเพลงไทย ดงตวอยางตอไปน ตวอยางท 10

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

939

Page 8: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

ความภมใจมไดอยในพานไหวคร แตอยในวนทรวาศษยนนไปไดด เรอจางร าแกรง ยงพายสดแรงทม พอพมพแมพมพวนน ยงพมพคนดสดแรงหวใจ (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) ตวอยางท 11 ชวตครคดดกเหมอนเรอจาง สงเขาขามฝง เขายงไมเหลยวมา ไปดโดงดง ครกยงเปนคร ยากจนฝนทนตอส ครหนอครใตฟาเมองไทย (วนครครสภา. 2557: ออนไลน) จากตวอยางท 10-11 ขางตน การเปรยบครเปนเรอจาง โดยน าลกษณะของเรอจาง ทเปนอาชพหนงท าหนาทรบสงผ โดยสาร มาเปรยบเทยบ ซงพจารณาจากค าวา “เรอจาง” “พาย” และ “สงขามฝง” ซงเปนถอยค าทอยในแวดวงความหมายของเรอจาง การเปรยบนน าลกษณะ การสงศษยใหถง ความเปนครนนตองชวยเหลอ ใหรอดพนจากภยอนตรายทงปวง อบรม สงสอน ยกตวอยาง หรอผลกระทบทตามมาในภายหลง เพอใหศษยไดมความรความเขาใจ รซงถงปญหาตาง ๆ ใหรอบรทกดาน แกไขปญหาอยางถกตอง ตลอดการเดนทางของเรอจางนน ถอยค าอปลกษณนสะทอนมโนทศนชวตวา ห นาทของครคอสงลกศษยใหประสบความส าเรจ

สรป มโนอปลกษณ [ครคอสงทใหแสงสวาง] สะทอนใหเหนมโนทศนในบทเพลงไทยวา ครคอผ ใหปญญา หนาทของครเปนผใหปญญาแกศษย เพอใหมความรความสามารถ รผดรถก รดรชว รคณรโทษ คนท มปญญายอมมองเหนทกสงทกอยางเหมอนมแสงสวางชวยสองทางใหกบตนเองตลอดเวลา มโนอปลกษณ [ครคอผสราง ] สะทอนใหเหนมโนทศนในบทเพลงไทยวา ครเปนผสรางคนใหมความร ความสามารถ สรางสรรคแนวความคด สรางคนใหมคณภาพ ภารกจทครพงกระท าหรอจ า เปนตองกระท าในฐานะผสราง เชน สอนใหศษยเปนนกคด มโนอปลกษณ [ครคอแบบพมพ] สะทอนใหเหนมโนทศนในบทเพลงไทยวาครเปนแบบอยางทดในการประพฤตปฏบตตนตามขนบ ประเพณ และวฒนธรรมของไทย ภารกจทครพงกระท า คอ เปนแบบอยางทดตอศษยและบคคลทว ไปทก ๆ ดาน มโนอปลกษณ [ครคอเรอจาง ] สะทอนใหเหนมโนทศนในบทเพลงไทยวา หนาทของครทสงลกศษยใหประสบความส าเรจเปนบคคลทมความรความสามารถ นอกจากใหความรแกศษยแลว ครยงตองดแลเอาใจใสและคอยชแนะแนวทาง คอยประคอง ลกศษยใหถงฝงฝน

เอกสารอางอง เทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร , สมเดจพระ . พระราโชวาท . 2526. ในพธพระราชทานปรญญาบตร

ชวงเชาแกผส าเรจการศกษาจากวทยาลยคร ณ อาคารใหมสวนอมพร (วนพธท 18 พฤษภาคม พ .ศ. 2526). ม.ป.ท.

สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53

940

Page 9: “ครูคือใคร ” มโนอุปลักษณ์ ... - KULClib.ku.ac.th › KUCONF › 2559 › KC5313023.pdf“คร ค อใคร ” : มโนอ ปล

รชนยญา กลนน าหอม. 2551. อปลกษณทนกการเมองไทยใช :การศกษาตามแนวอรรถศาสตรปรชาน

และวจนปฏบตศาสตร . วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต .สาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 . กรงเทพฯ : นามมบคสพบลเคชนส. วนครสภา. 2557.เพลงวนคร. เขาถงไดจาก

www.site.ksp.or.th/download.php?site=teachersday&SiteMenuID=1659 Lakoff,George and Mark,Johnson. 1980,2003. Metaphor we live by.USA:Chicago Press. Lakoff,George. 1987.Women Fire and Dangerous Things.The University of Chicago Press.

การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

941