กจกรรมระยะตดตามผลการบ าบด (AFTER CARE) และกจกรรมเสรมสรางภมตานทาน

ส าหรบเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตด

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

กระทรวงยตธรรม

“WE SERVE WITH LOVE AND CARE”

แผนภมขนตอนการปฏบตตอเดกและเยาวชนในสถานควบคม

หมายเหต - หมายถง กรณไมครบกระบวนการในขนตอนดงกลาวใหสงตอเดกและเยาวชนไปยงระบบสมครใจ - * สงตอนกจตวทยา/สถานพยาบาล ในกรณทพยาบาลพบอาการทางจต

สมภาษณเดกและเยาวชนเดกและเยาวชน

สรางภมคมกน

ดาน ยาเสพตด

ปลอยตวเดกและเยาวชน

กลมตด (Dependence)

กลมใชครงคราว (User)

ครบ

A

A

กลมตดรนแรง (Hard core)

กลมเสพ (Abuser)

ไมครบ

ประเมนระดบความรนแรง ของการใชยาเสพตด

บาบดอาการทเกดจาก การใชยาเสพตด*

สงตอเพอการรกษา/บาบดใน

สถานบาบดเฉพาะ

ไมใช

ใช

ตดตามผลการบาบด

เสรมสรางภมตานทาน

ขนตด

ตามผ

ลการ

บาบด

ขนถอ

นพษย

า ขน

ฟนฟ

สมรร

ถภาพ

ขน

เตรยม

การ

กระบ

วนกา

รจาแ

นกแล

ะวาง

แผนแ

กไขฟน

ฟ กร

ะบวน

การ

แกไข

บาบด

ฟนฟ

กระบ

วนกา

รเตรย

มควา

มพรอ

มกอน

ปลอย

และต

ดตาม

ภายห

ลงปล

อย

ประชมคณะกรรมการนกวชาชพ เพอกาหนดแผน

แกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชนทเปนผเสพ/ตด

ประชมคณะกรรมการนกวชาชพ เพอประเมนผล

พบปญหาโรคแทรกทางกาย/จตเวช/สงคม

ไมพบปญหา

คดกรอง การใชยาเสพตด

ไมผาน ผาน

Brief

Adv

ice : B

A

กระบวนการบาบดรกษาฟนฟดานยาเสพตด ระบบสาธารณสข กระบวนการดาเนนงานและการปฏบตตอเดกและเยาวชนของกรมพนจฯ

ขนตอนการดาเนนงานสาหรบเดกและเยาวชนกลมเสยงตอการใชยาเสพตด/กลมใชครงคราว

การประเมนปญหาการใชยาเสพตด (Assessment) นกวชาชพ - ประเมนเดกและเยาวชนทางดานกาย จต สงคม นกวชาชพ - ประเมนปญหาการใชยาเสพตดโดยใชแบบคดกรองการใชยาเสพตดในเดก

และเยาวชน(WHO-ASSIST) พยาบาล

- จาแนกปญหาการใชยาเสพตดของเดกและเยาวชน โดยแบงเดกและเยาวชนออกเปน 4 กลม ไดแก กลมใชครงคราว เสพ ตด ตดรนแรง

พยาบาล

การใหคาแนะนาแบบสน (Brief Advice : BA) พยาบาล การสรางภมคมกนดานยาเสพตด นกวชาชพ ประเมนผลการเขารวมกจกรรมของเดกและเยาวชน นกวชาชพ

ขนตอนการดาเนนงานสาหรบเดกและเยาวชนกลมเสพ

การคดกรองปญหาการใชยาเสพตด พนกงานคมประพฤต - ปฐมนเทศเดกและเยาวชนทอยในกลมเสพ/ตดยาเสพตด รวมถงผปกครอง - สงตอเดกและเยาวชนเขารบการบาบดในระบบสมครใจ

(กรณปลอยตวชวคราว) - สงตอเดกและเยาวชนเพอประกอบการจาแนกปญหาการใชยาเสพตด (กรณ

ควบคมตว) การประเมนปญหาการใชยาเสพตด (Assessment) นกวชาชพ

- ประเมนเดกและเยาวชนทางดานกาย จต สงคม นกวชาชพ - ประเมนปญหาการใชยาเสพตดโดยใชแบบคดกรองการใชยาเสพตดใน

เดกและเยาวชน(WHO-ASSIST) พยาบาล

- จาแนกปญหาการใชยาเสพตดของเดกและเยาวชน โดยแบงเดกและเยาวชนออกเปน 4 กลม ไดแก กลมใชครงคราว เสพ ตด ตดรนแรง

พยาบาล

การบาบดอาการทเกดจากการใชยาเสพตด พยาบาล - ประเมนอาการผดปกต อาการและอาการแสดงของการไดรบยา

(Intoxication) และการถอนพษยา (Detoxification) พยาบาล

- ดาเนนการรกษาพยาบาลและประเมนผลการพยาบาล ตามขอบเขตวชาชพ หรอสงตอสถานพยาบาล กรณพบโรคแทรกซอนทางกายทจาเปนตองไดรบการดแลเปนพเศษ

พยาบาล

- ดาเนนการประเมนสภาวะสขภาพจตหรอสงตอสถานพยาบาล กรณพบปญหาโรครวมทางจตเวช (C0-morbid)

นกจตวทยา

การใหการบาบดแบบสน (Brief Intervention : BI) พยาบาล การแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชน นกวชาชพ

- จดทาแผนแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชนทเปนผเสพ/ตดยาเสพตด เปนรายบคคลตามสภาพปญหาการใชยาเสพตด โดยนกวชาชพ

- การจดกจกรรมการแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชน - ประเมนผลการเขารวมกจกรรมของเดกและเยาวชน

การตดตามผลการบาบด (After care) พยาบาล นกสงคมสงเคราะห

กจกรรมการเสรมสรางภมตานทานเพอเตรยมความพรอมเดกและเยาวชนทงดานรางกายและจตใจ ตามระยะเวลากอนทเดกและเยาวชนจะไดรบการปลอยตว

นกวชาชพ

ขนตอนการดาเนนงานสาหรบเดกและเยาวชนกลมตด

การคดกรองปญหาการใชยาเสพตด พนกงานคมประพฤต - ปฐมนเทศเดกและเยาวชนทอยในกลมเสพ/ตดยาเสพตด รวมถงผปกครอง - สงตอเดกและเยาวชนเขารบการบาบดในระบบสมครใจ

(กรณปลอยตวชวคราว) - สงตอเดกและเยาวชนเพอประกอบการจาแนกปญหาการใชยาเสพตด (กรณ

ควบคมตว) การประเมนปญหาการใชยาเสพตด (Assessment) นกวชาชพ

- ประเมนเดกและเยาวชนทางดานกาย จต สงคม นกวชาชพ - ประเมนปญหาการใชยาเสพตดโดยใชแบบคดกรองการใชยาเสพตดในเดก

และเยาวชน(WHO-ASSIST) พยาบาล

- จาแนกปญหาการใชยาเสพตดของเดกและเยาวชน โดยแบงเดกและเยาวชนออกเปน 4 กลม ไดแก กลมใชครงคราว เสพ ตด ตดรนแรง

พยาบาล

การบาบดอาการทเกดจากการใชยาเสพตด พยาบาล - ประเมนอาการผดปกต อาการและอาการแสดงของการไดรบยา

(Intoxication) และการถอนพษยา (Detoxification) พยาบาล

- ดาเนนการรกษาพยาบาลและประเมนผลการพยาบาล ตามขอบเขตวชาชพ หรอสงตอสถานพยาบาล กรณพบโรคแทรกซอนทางกายทจาเปนตองไดรบการดแลเปนพเศษ

พยาบาล

- ดาเนนการประเมนสภาวะสขภาพจตหรอสงตอสถานพยาบาล กรณพบปญหาโรครวมทางจตเวช (C0-morbid)

นกจตวทยา

การสมภาษณเพอเสรมสรางแรงจงใจ (Motivational Interviewing : MI) พยาบาล การแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชน นกวชาชพ

- จดทาแผนแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชนทเปนผเสพ/ตดยาเสพตด เปนรายบคคลตามสภาพปญหาการใชยาเสพตด โดยนกวชาชพ

- การจดกจกรรมการแกไข และฟนฟสมรรถภาพเดกและเยาวชน - ประเมนผลการเขารวมกจกรรมของเดกและเยาวชน

การตดตามผลการบาบด (After care) พยาบาล นกสงคมสงเคราะห

กจกรรมการเสรมสรางภมตานทานเพอเตรยมความพรอมเดกและเยาวชนทงดานรางกายและจตใจ ตามระยะเวลากอนทเดกและเยาวชนจะไดรบการปลอยตว

นกวชาชพ

ขนตอนการดาเนนงานสาหรบเดกและเยาวชนกลมตดรนแรง

การคดกรองปญหาการใชยาเสพตด พนกงานคมประพฤต - ปฐมนเทศเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตด รวมถงผปกครอง - สงตอเดกและเยาวชนเขารบการบาบดในระบบสมครใจ

(กรณปลอยตวชวคราว) - สงตอเดกและเยาวชนเพอประกอบการจาแนกปญหาการใชยาเสพตด (กรณ

ควบคมตว) การประเมนปญหาการใชยาเสพตด (Assessment) นกวชาชพ

- ประเมนเดกและเยาวชนทางดานกาย จต สงคม นกวชาชพ - ประเมนปญหาการใชยาเสพตดโดยใชแบบคดกรองการใชยาเสพตดในเดก

และเยาวชน(WHO-ASSIST) พยาบาล

- จาแนกปญหาการใชยาเสพตด ของเดกและเยาวชน โดยแบงเดกและเยาวชนออกเปน 4 กลม ไดแก กลมใชครงคราว เสพ ตด ตดรนแรง

พยาบาล

การบาบดอาการทเกดจากการใชยาเสพตด พยาบาล - ประเมนอาการผดปกต อาการและอาการแสดงของการไดรบยา

(Intoxication) และการถอนพษยา (Detoxification) พยาบาล

- สงตอเพอการรกษาหรอบาบดในสถานบาบดเฉพาะเมอพบโรคแทรกทางกาย

พยาบาล

- ดาเนนการประเมนสภาวะสขภาพจตหรอสงตอสถานพยาบาลกรณพบปญหาโรครวมทางจตเวช (C0-morbid)

นกจตวทยา

สรปผลการรกษาหรอบาบดในสถานบาบดเฉพาะของเดกและเยาวชน นกวชาชพ การตดตามผลการบาบด (After care) พยาบาล

นกสงคมสงเคราะห กจกรรมการเสรมสรางภมตานทานเพอเตรยมความพรอมเดกและเยาวชนทงดานรางกายและจตใจ ตามระยะเวลากอนทเดกและเยาวชนจะไดรบการปลอยตว

นกวชาชพ

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

1 กจกรรมภาพของฉน ๑ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒ กจกรรมขางหลงภาพ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓ กจกรรมสรางบาน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ4 กจกรรมครอบครวในฝน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๕ กจกรรมลกเตาอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๖ กจกรรมการดอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ7 กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘ กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙ กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

10 กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๑ กจกรรมแมทแสนด 1 นกสงคมสงเคราะห๑๒ กจกรรมสอรกจดหมาย 1 นกสงคมสงเคราะห13 กจกรรมเปาหมายในชวต 1 นกสงคมสงเคราะห๑๔ กจกรรมเปาหมายชวตของฉน 1 นกสงคมสงเคราะห๑๕ กจกรรมตกกะตย (3ขน) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ16 กจกรรมบงโก (มนษย) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๗ กจกรรม Walk Rally 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๘ กจกรรมหอคอยกระดา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ19 กจกรรมถนนกบซอย 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๐ กจกรรมเพชฌฆาตความเครยด...มอโปร 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๑ กจกรรมคณคาแหงชวต 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ22 กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๓ กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๔ กจกรรมตรวจปสสาวะหาสารเสพตด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

การจดกจกรรมระยะตดตามผลการบ าบดเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตดกจกรรมระยะ ๑ ป (เดอนละ ๒ ครง จ านวน ๒๔ กจกรรม)

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

1 กจกรรมนแหละตวฉน ๑ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒ กจกรรมตกตาลมลก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓ กจกรรมอณหภมใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ4 กจกรรมเขมขดเสนเดยว 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๕ กจกรรมกระจกวเศษ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๖ กจกรรมสงสารแม 1 นกสงคมสงเคราะห7 กจกรรมกราฟชวต อดต ปจจบน อนาคต 1 นกสงคมสงเคราะห๘ กจกรรมสอสารทางเดยวและสองทาง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙ กจกรรมรวมสงของ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

10 กจกรรมสรางภาพในจนตนาการ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๑ กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๒ กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

การจดกจกรรมการเสรมสรางภมตานทานส าหรบเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตด

กจกรรมระยะ ๑-๒ ป (เดอนละ ๑ ครง จ านวน ๑๒ กจกรรม)

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

1 กจกรรมพกผอนคลายจต โดยวธคดอยางสรางสรรค ๑ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒ กจกรรมผรบเคราะห 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓ กจกรรมฉนคอใคร อะไรเอย 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ4 กจกรรมจบคคยกน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๕ กจกรรมครอบครวของเรา 1 นกสงคมสงเคราะห๖ กจกรรมชวตทพงปรารถนา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

การจดกจกรรมการเสรมสรางภมตานทาน

ส าหรบเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตด

กจกรรมระยะ ๒-๓ ป (๒ เดอน/ครง จ านวน ๖ กจกรรม)

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

1 กจกรรมบนไดชวต ๑ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒ กจกรรมมาชวย...กนหนอย 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓ กจกรรมสงทมคาทสดส าหรบฉน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ4 กจกรรม ประสบการณทท าใหเกดความภาคภมใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๕ กจกรรมฉนแหละเธอเปนคนพเศษ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๖ กจกรรมเปนท 1 โดยไมพงยาเสพตด (To be Number One) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ7 กจกรรมภมใจในตนเอง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘ กจกรรมแหงความส าเรจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙ กจกรรมฉนเปนทรก...ฉนรกทจะท า 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

10 กจกรรมสงใจใหกน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๑ กจกรรมคณคาแหงจตใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๒ กจกรรมฉนเปนฉนเอง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ13 กจกรรมถนนชวต 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๔ กจกรรมผรบเคราะห 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๕ กจกรรมสงคมดมสข 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ16 กจกรรมตาบอดหาของ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๗ กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๘ กจกรรมสงคมในฝน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ19 กจกรรมวาดรปคน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๐ กจกรรมครสมใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๑ กจกรรมลา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ22 กจกรรมคนหาขอดของผอน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๓ กจกรรมหลายคนหลายแบบ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๔ กจกรรมเหนใจฉนเถด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๕ กจกรรมถนน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ26 กจกรรมความรสกพนฐาน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๗ กจกรรมพายอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๘ กจกรรมจกรยานนมขอคด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๒๙ กจกรรมปรอทอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ30 กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓๑ กจกรรมสมผสแหงอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓๒ กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๓๓ กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ34 กจกรรมสมผสแหงอารมณ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

การจดกจกรรมการเสรมสรางภมตานทานส าหรบเดกและเยาวชนทเกยวของกบยาเสพตด

กจกรรมระยะ 3 ปขนไป (3 เดอน/ครง )

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

35 กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ ๑ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ36 กจกรรมเราเสยง สอใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ37 กจกรรมการเผชญผอน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ38 กจกรรมอปสรรคในชวต 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ39 กจกรรมสมองใสวยเรยน (3 กจกรรมยอย) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ40 กจกรรมรไวใชปองกน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ41 กจกรรมแมน าจระเข 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ42 กจกรรมอนตรายของยาบา (2ครง) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ43 กจกรรมความนากลวของยาบา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ44 กจกรรมท าอยางไรไมเสพซ า (2ครง) 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ45 กจกรรมทางออก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ46 กจกรรมทกษะการปฏเสธ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ47 กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ48 กจกรรมเพอนทรจก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ49 กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ50 กจกรรมฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ51 กจกรรมคนหาความด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ52 กจกรรมเมอฉนมคา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ53 กจกรรมดอกไมของฉน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ54 กจกรรมสงใจใหกน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ55 กจกรรมคณคาของตนเอง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ56 กจกรรมการสรางสมพนธภาพ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ57 กจกรรมใจเขาใจเรา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ58 กจกรรมขาพเจา 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ59 กจกรรมขอเทจจรง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ60 กจกรรมฉนคอใคร 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ61 กจกรรมรจกตนเอง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ62 กจกรรมพอของฉน 1 นกสงคมสงเคราะห63 กจกรรมบานของฉน 1 นกสงคมสงเคราะห64 กจกรรมครอบครวในดวงใจ 1 นกสงคมสงเคราะห65 กจกรรมความตองการความส าเรจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ66 กจกรรม 20 ประการทอยากท า 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ67 กจกรรมความลมเหลวเปนครทด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ68 กจกรรมจกรยานนมขอคด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ69 กจกรรมความตองการความส าเรจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ70 กจกรรม 20 ประการทอยากท า 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ71 กจกรรมความลมเหลวเปนครทด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

ล าดบ ประเภทกจกรรมระยะเวลา

(คาบ)ผรบผดชอบ

๗๒ กจกรรมพรายกระซบ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๓ กจกรรมวาดรปตามค าบอก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๔ กจกรรมสอสารอยางสรางสรรค 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๕ กจกรรมขาวลอ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๖ กจกรรมทางใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๗ กจกรรมชวยฟงฉนหนอย 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๘ กจกรรมภาษาดอกไม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๗๙ กจกรรมกระซบรก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๐ กจกรรมผน าผตาม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๑ กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๒ กจกรรมตอภาพ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๓ กจกรรมลาฆาตกร 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๔ กจกรรมการตชมกลม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๕ กจกรรมปากกาแมงมม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๖ กจกรรมนทานลอมวง 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๗ กจกรรมผน าผตาม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๘ กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๘๙ กจกรรมการรอบรสงตองร และควรร 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๐ กจกรรมบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๑ กจกรรมการวางตวของวยรน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๒ กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๓ กจกรรมความรจกและเขาใจความแตกตางระหวางบคคล 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๔ กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๕ กจกรรมพทธศาสนกชนทด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๖ กจกรรมพลเมองทด 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๗ กจกรรมคณครทรก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๘ กจกรรมมารยาทชาวพทธ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๙๙ กจกรรมกฎแหงกรรม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

๑๐๐ กจกรรมพระคณของพระคณรตนตรย 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๐๑ กจกรรมบารมพระมากลนร าพน 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๐๒ กจกรรมคาน านม 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๐๓ กจกรรมสตสมปชญญะ 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ๑๐๔ กจกรรมธรรมะคมครองโลก 1 นกวชาการอบรมและฝกวชาชพ

สารบญ

หนา

กจกรรมส าหรบเดกและเยาวชนในการตดตามดแล (After-care)

กจกรรมระยะ 1 ป (เดอนละ 2 ครง) จ านวน 24 กจกรรม

ดานท 1 ความภาคภมใจในตวเอง ( 2 กจกรรม ) 2-5 - กจกรรมภาพของฉน - กจกรรมขางหลงภาพ

ดานท 2 การสงเสรมความรบผดชอบ ( 2 กจกรรม ) 6-14 - กจกรรมสรางบาน - กจกรรมครอบครวในฝน

ดานท 3 การจดการอารมณ ( 2 กจกรรม ) 15-23 - กจกรรมลกเตาอารมณ - กจกรรมการดอารมณ

ดานท 4 ทกษะการจดการกบปญหา ( 2 กจกรรม ) 24-35 - กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม - กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด

ดานท 5 รจกตนเองและคณคาของตนเอง ( 2 กจกรรม ) 36-43 - กจกรรมใบหนาปรศนา - กจกรรมตราประจ าตว

ดานท 6 ลดความขดแยงในครอบครว ( 2 กจกรรม ) 44-53 - กจกรรมแมทแสนด - กจกรรมสอรกจดหมาย

ดานท 7 ทกษะการสรางเปาหมายในชวต ( 2 กจกรรม ) 54-64 - กจกรรมเปาหมายในชวต - กจกรรมเปาหมายชวตของฉน

ดานท 8 ทกษะการสอสาร (2 กจกรรม ) 65-67 - กจกรรมตกกะตย (3ขน) - กจกรรมบงโก (มนษย)

ดานท 9 ทกษะการท างานรวมกน ( 2 กจกรรม ) 68-72 - กจกรรม Walk Rally - กจกรรมหอคอยกระดาษ

ดานท 10 การจดการกบความเครยด ( 2 กจกรรม ) 73-77 - กจกรรมถนนกบซอย - กจกรรมเพชฌฆาตความเครยด...มอโปร

ดานท 11 คณธรรม – จรยธรรม ( 2 กจกรรม ) 78-86 - กจกรรมคณคาแหงชวต - กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต

ดานท 12 กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด (1 กจกรรม) 87-88 ดานท 13 กจกรรมตรวจปสสาวะหาสารเสพตด (1 กจกรรม) 89-91

กจกรรมระยะ 1 – 2 ป (เดอนละ 1 ครง) จ านวน 12 กจกรรม ดานท 1 ความภาคภมใจในตวเอง ( 1 กจกรรม ) 93-95

- กจกรรมนแหละตวฉน ดานท 2 การสงเสรมความรบผดชอบ ( 1 กจกรรม ) 96-97

- กจกรรมตกตาลมลก ดานท 3 การจดการอารมณ ( 1 กจกรรม ) 98-100

- กจกรรมอณหภมใจ ดานท 4 ทกษะการจดการกบปญหา ( 1 กจกรรม ) 101-105

- กจกรรมเขมขดเสนเดยว ดานท 5 รจกตนเองและคณคาของตนเอง ( 1 กจกรรม ) 106-108

- กจกรรมใบหนาปรศนา - กจกรรมตราประจ าตว - กจกรรมกระจกวเศษ

ดานท 6 ลดความขดแยงในครอบครว ( 1 กจกรรม ) 109-113 - กจกรรมสงสารแม

ดานท 7 ทกษะการสรางเปาหมายในชวต ( 1 กจกรรม ) 114-115 - กจกรรมกราฟชวต อดต ปจจบน อนาคต ดานท 8 ทกษะการสอสาร ( 1 กจกรรม ) 116-121

- กจกรรมสอสารทางเดยวและสองทาง ดานท 9 ทกษะการท างานรวมกน ( 1 กจกรรม ) 122-123

- กจกรรมรวมสงของ ดานท 10 การจดการกบความเครยด ( 1 กจกรรม ) 124-125

- กจกรรมสรางภาพในจนตนาการ ดานท 11 คณธรรม – จรยธรรม ( 1 กจกรรม ) 126-131

- กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร ดานท 12 กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด (1 กจกรรม) 132-133

กจกรรมระยะเวลา 2-3 ป ( 2 เดอน / ครง) จ านวน 6 กจกรรม

ดานท 1 การจดการกบความเครยด ( 1 กจกรรม ) 135-138 - กจกรรมพกผอนคลายจต โดยวธคดอยางสรางสรรค

ดานท 2 การสงเสรมความรบผดชอบ ( 1 กจกรรม ) 139-142 - กจกรรมผรบเคราะห

ดานท 3 ทกษะการสรางเปาหมายในชวต ( 1 กจกรรม ) 143-145 - กจกรรมฉนคอใคร อะไรเอย

ดานท 4 ทกษะการสอสาร ( 1 กจกรรม ) 146-147 - กจกรรมจบคคยกน

ดานท 5 ลดความขดแยงในครอบครว ( 1 กจกรรม ) 148-149 - กจกรรมครอบครวของเรา

ดานท 6 คณธรรม – จรยธรรม ( 1 กจกรรม ) 150-154 - กจกรรมชวตทพงปรารถนา

กจกรรมระยะเวลา 3 ปขนไป( 3 เดอน / ครง ) จ านวน 97 กจกรรม ดานท 1 ความภาคภมใจในตวเอง ( 13 กจกรรม ) 156-188

- กจกรรมบนไดชวต - กจกรรมมาชวย...กนหนอย - กจกรรมสงทมคาทสดส าหรบฉน - กจกรรม ประสบการณทท าใหเกดความภาคภมใจ - กจกรรมฉนแหละเธอเปนคนพเศษ - กจกรรมเปนท 1 โดยไมพงยาเสพตด (To be Number One) - กจกรรมภมใจในตนเอง - กจกรรมแหงความส าเรจ - กจกรรมฉนเปนทรก...ฉนรกทจะท า - กจกรรมสงใจใหกน - กจกรรมคณคาแหงจตใจ - กจกรรมฉนเปนฉนเอง - กจกรรมถนนชวต

ดานท 2 การสงเสรมความรบผดชอบ ( 12 กจกรรม ) 189-235 - กจกรรมผรบเคราะห - กจกรรมสงคมดมสข - กจกรรมตาบอดหาของ - กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา - กจกรรมสงคมในฝน - กจกรรมวาดรปคน - กจกรรมครสมใจ - กจกรรมลา - กจกรรมคนหาขอดของผอน - กจกรรมหลายคนหลายแบบ - กจกรรมเหนใจฉนเถด - กจกรรมถนน

ดานท 3 การจดการอารมณ ( 9 กจกรรม ) 236-259 - กจกรรมความรสกพนฐาน - กจกรรมพายอารมณ - กจกรรมจกรยานนมขอคด - กจกรรมปรอทอารมณ - กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม

- กจกรรมสมผสแหงอารมณ - กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ - กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม - กจกรรมสมผสแหงอารมณ - กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ - กจกรรมเราเสยง สอใจ - กจกรรมการเผชญผอน

ดานท 4 ทกษะการจดการกบปญหา ( 12 กจกรรม ) 260-309 - กจกรรมอปสรรคในชวต - กจกรรมสมองใสวยเรยน(3 กจกรรมยอย) - กจกรรมรไวใชปองกน - กจกรรมแมน าจระเข - กจกรรมอนตรายของยาบา (2ครง) - กจกรรมความนากลวของยาบา - กจกรรมท าอยางไรไมเสพซ า (2ครง) - กจกรรมทางออก - กจกรรมทกษะการปฏเสธ - กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล - กจกรรมเพอนทรจก - กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม

ดานท 5 รจกตนเองและคณคาของตนเอง ( 12 กจกรรม ) 310-332 - กจกรรมฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง - กจกรรมคนหาความด - กจกรรมเมอฉนมคา - กจกรรมดอกไมของฉน - กจกรรมสงใจใหกน - กจกรรมคณคาของตนเอง - กจกรรมการสรางสมพนธภาพ - กจกรรมใจเขาใจเรา - กจกรรมขาพเจา - กจกรรมขอเทจจรง - กจกรรมฉนคอใคร - กจกรรมรจกตนเอง

ดานท 6 ลดความขดแยงในครอบครว ( 3 กจกรรม ) 333-342 - กจกรรมพอของฉน - กจกรรมบานของฉน - กจกรรมครอบครวในดวงใจ

ดานท 7 ทกษะการสรางเปาหมายในชวต ( 3 กจกรรม ) 343-347 - กจกรรมความตองการความส าเรจ

- กจกรรม 20 ประการทอยากท า - กจกรรมความลมเหลวเปนครทด

ดานท 8 ทกษะการสอสาร ( 8 กจกรรม ) 348-362 - กจกรรมพรายกระซบ - กจกรรมวาดรปตามค าบอก - กจกรรมสอสารอยางสรางสรรค - กจกรรมขาวลอ - กจกรรมทางใจ - กจกรรมชวยฟงฉนหนอย - กจกรรมภาษาดอกไม - กจกรรมกระซบรก

ดานท 9 ทกษะการท างานรวมกน ( 7 กจกรรม ) 363-375 - กจกรรมผน าผตาม - กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว - กจกรรมตอภาพ - กจกรรมลาฆาตกร - กจกรรมการตชมกลม - กจกรรมปากากแมงมม - กจกรรมนทานลอมวง

ดานท 10 การจดการกบความเครยด ( 2 กจกรรม ) 376-384 - กจกรรมการฝกสมาธเพอลดความเครยด - กจกรรมการฝกหายใจเพอลดความเครยด

ดานท 11 คณธรรม – จรยธรรม ( 16 กจกรรม ) 385-472 - กจกรรมการรอบรสงตองร และควรร - กจกรรมบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ - กจกรรมการวางตวของวยรน - กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต - กจกรรมการรจกและเขาใจความแตกตางระหวางบคคล - กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน - กจกรรมพทธศาสนกชนทด - กจกรรมพลเมองทด - กจกรรมคณครทรก - กจกรรมมารยาทชาวพทธ - กจกรรมกฎแหงกรรม - กจกรรมพระคณของพระรตนตรย - กจกรรมบารมพระมากลนร าพน - กจกรรมคาน านม - กจกรรมสตสมปชญญะ - กจกรรมธรรมะคมครองโลก

1

กจกรรมระยะ 1ป เดอนละ 2 ครง (24 กจกรรม)

2

ความภาคภมใจในตวเอง (2 กจกรรม)

3

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมภาพของฉน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกสามารถเรยนรขอดของตนเองและผอน 2. เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจและเหนคณคาในตนเอง

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 2. ดนสอ ยางลบ 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมเกรนน าวาทกสงในโลกลวนมประโยชนและมคณคาในตวเอง สมาชกกมคณคาในตนเอง

เชนกน (5 – 10 นาท) 2. ใหสมาชกท ากจกรรมตามใบกจกรรมโดยจบคและเขยนตอบในสวนของตนเองกอน แลวใหถามค

ของตนวาเขามองวาเปนคนลกษณะอยางไร ผถามเปนคนเขยนค าตอบเอง (15 – 20 นาท) 3. เปดโอกาสใหสมาชกแสดงความรสกหลงท ากจกรรม (15 นาท) 4. ผน ากลม สมาชกรวมกนสรปสงทไดจากกจกรรม (ผน ากลมสรปตามใบความร)

การประเมนผล

1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

4

ใบกจกรรม

“กจกรรมภาพของฉน”

ฉนมองตวเอง เพอนมองตวฉน

ลกษณะทาทาง

รปราง

ความสามารถ

มนษยสมพนธ

อปนสย

ใบความร “กจกรรมภาพของฉน”

คนเราทกคนมขอดและขอเสย แตการพยายามคนหาขอดไมวาจะเปนของตวเองหรอผอนไมใชเรองยาก เพราะท าแลวจะน ามาซงความสบายใจมากกวาทจะไปพยายามคนหาขอเสย เพราะฉะนนเราจงควรหนมาสนใจใสใจซงกนและกนในการคนหาขอดทงของตวเองและของผอน ซงจะกอใหเกดความสขดวยกนทง 2 ฝาย ความรสกภาคภ มใจในตนเอง เหนคณคาตนเองจะเกดขนถารจ กทจะส ารวจความด ความสามารถของตน และอกประการหนง การรบฟงความคดเหนของเพอนหรอคนอน ๆ ทเขาชนชมในความดของเราดวยความจรงใจ กสามารถทจะน ามาเปนขอมลในการพจารณาตวเองวา ควรจะรกษาความดเหลานนไวไดอยางไร หรอจะน าความดทมอยนนไปพฒนาใหเกดประโยชนไดอยางไรบาง เพราะการทไดมโอกาสท าสงทดและประสบผลส าเรจจะเพมใหคนเรามก าลงใจทจะท าอะไรด ๆ ในชวตมากยงขน

5

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมขางหลงภาพ”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกสามารถเรยนรขอดของตนเองและผอน 2. เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจและเหนคณคาในตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 2. เทป 3. ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกเขาแถวเรยงกนตามยาวแถวละ 8 – 10 คน 2. ใหสมาชกทอยขางหลง ปดกระดาษ A4 ทเสอดานหลง 3. เขยนถงความรสกด ๆ และประทบใจ ดวยขอความสน ๆ 4. ใหสมาชกเลกแถว แลวผลดกนเขยนถงความรสกประทบใจสมาชกคนอน ๆ

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

6

การสงเสรมความรบผดชอบ (2 กจกรรม)

7

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมสรางบาน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกตระหนกถงความรบผดชอบตอสงคม

สอการจดกจกรรม 1. จดอปกรณ ประกอบดวยกระดาษโปสเตอร กระดาษส กาว ดนสอ ปากกา สน าและกรรไกร 2. ใบความร 3. กระดาษ A4 4. ดนสอ/ปากกา 5. ใบกจกรรม 1, 2

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมและสมาชกทกคนแนะน าตว 2. ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 – 6 คน แจกอปกรณกลมละ 1 ชด 3. ใหสมาชกรวมกนสรางบานขนมา ตามความคดเหนของสมาชกในกลม 4. เมอสรางบานเสรจใหสมาชกรวมกนพดคยถงวธการชวยเหลอกนภายในกลมถงปญหาอปสรรค ท

พบและวธการแกปญหาทเกดขนของกลม ตามใบกจกรรม 1 5. ผน ากลมสมตวแทนประมาณ 2 –3 กลม น าเสนอผลงานพดคยและใหกลมทมความคดเหนแตกตาง

น าเสนอเพมเตม 6. ผน ากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 7. ใหสมาชกแตละคนเขยนบทบาทหนาทของตนเองขณะเขารวมกลมสรางบานวาไดท าอะไรบาง

ตามใบกจกรรม 2 8. ผน ากลมสรปและปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

8

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมสรางบาน”

วธการชวยเหลอกนในขณะทชวยกนสรางบาน มวธการอยางไร

............................................................................................................................. .................................................

................................................................................................................................ ..............................................

..................................................................................... ........................................................................................

ปญหา อปสรรคมอะไรบาง

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

.............................................................................................................................................................................

เมอมปญหาอปสรรคมวธแกไขปญหาอยางไร

.......................................................................................... ....................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................................................. ...........................................................

9

ใบกจกรรม 2 “กจกรรมสรางบาน”

ใหสมาชกแตละคน เขยนบทบาทหนาทของตนเองขณะเขารวมกลมสรางบานวาไดท าอะไรบาง

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................ ..................................

................................................................................................. .............................................................................

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................................................................. ............................................

..............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

ชอ.....................................สกล............................ ............

10

ใบความร

“กจกรรมสรางบาน”

บทบาทหนาทในการท างานรวมกน ถาแตละคนสามารถท างานตามทตนเองถนดจะท าใหงานนนงาย แตถาไมสามารถท างานในสงทถนด แตสามารถเกอกล ชวยเหลอกนงานกจะออกมาด แตถาคนใดคนหนงในสงคมขาดความรบผดชอบทมตอหนาทและตอการท างานรวมกบคนอน เปรยบเหมอนการใชชวตอยในสงคม ถาทกคนรบทบาทหนาทของตนเองทมตอสงคมแลว จะท าใหอยรวมกนไดอยางมความสข

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

11

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมครอบครวในฝน”

วตถประสงค ใหสมาชกรจกบทบาทและหนาทของสมาชกในครอบครว และสามารถเขาใจบทบาทหนาทของตนเองตอ

ครอบครว ซงหากปฏบตไดจะสามารถท าใหตนเองและครอบครวมความสข

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 หรอสมดบนทก 2. ปากกาหรอดนสอ 3. กระดาษขาวเทาหรอกระดาษวาดเขยน 4. สไมหรอสชอลก กรรไกร 5. ใบความร 6. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกหลบตาคดถงครอบครวของตนเอง มใครบางเปนสมาชกในครอบครว แตละคน ท าหนาทอะไร แลวบนทกลงในกระดาษ

2. ใหสมาชกรวมกลม ๆ ละ 4 –5 คน ชวยกนก าหนดบทบาทและหนาทของสมาชกในครอบครว ซงไดแกบทบาท พอ แม พ นอง

3. ใหตวแทนกลมออกมารายงานความคดของกลมตนเอง 4. ใหผน ากลมอภปรายเพมเตม ถงแนวความคดทสมาชกควรไดรบ 5. ใหสมาชกเลอกบทบาททตนเองอยากจะเปนและคดวาตนเองท าไดดทสด และน ามาวาดเปน

หนากาก โดยการใชสญลกษณแทนบทบาททตนเองอยากเปน และน ามาเลาใหสมาชกฟง 6. ผน ากลมสรปและอภปรายเพมเตม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

12

ใบกจกรรมท 1

“กจกรรมครอบครวในฝน”

1. สมาชกในครอบครวประกอบดวย..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. บทบาทของสมาชกแตละคน..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

13

ใบกจกรรมท 2

“กจกรรมครอบครวในฝน”

ใหสมาชกชวยกนวาดหนากากเพอแสดงถงสญลกษณทตนเองอยากจะเปน ลงในกระดาษวาดเขยน และบรรยายภาพประกอบ เพอน ามาเลาใหสมาชกฟง

14

ใบความร “กจกรรมครอบครวในฝน”

มนษยทกคนตองมบทบาทหนาท ซงเปนบทบาทและหนาทเปลยนไปตามสถานการณและวนเวลา ในวยเดกในครอบครว มบทบาทเปนลก เมอโตขนมครอบครว มบทบาทเปนพอแม ดงนนการทจะอยในสงคมไดอยางมความสขเราควรรถงบทบาทและหนาทของตนเอง

บทบาทของลก 1. การเชอฟงปฏบตตามค าสอนของพอแม 2. เปนเดกด นสยด มความประพฤตด 3. ตงใจขยนเรยนหนงสอ 4. ชวยแบงเบาภาระของพอแม ชวยงานบาน

บทบาทของพอ 1. เปนสามทดของภรรยา 2. ประกอบสมมาชพดแลครอบครว 3. ใหเกยรตภรรยาและครอบครวของภรรยา และเพอน ๆ

บทบาทของแม 1. เปนภรรยาทดของสาม 2. ประกอบสมมาชพดแลครอบครว 3. ใหเกยรตสามและครอบครวของสาม และเพอน ๆ

บทบาทของพอแมตอลก 1. เปนแบบอยางทดของลก 2. หลกเลยงจากอบายมขทกอยาง 3. ด ารงตนอยในคณธรรม คอ รจกหา รจกเกบ รจกใชจาย 4. แสดงความรกใหขยนพร าเตอน 5. เอาใจใสอยาใหลกรสกเปลาเปลยว 6. รวมมอแกปญหากบโรงเรยน 7. สงเสรมใหเรยน ใหท างานตามความถนด 8. รจกใชจายอยางมประโยชน

15

การจดการอารมณ (2 กจกรรม)

16

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกมการส ารวจภาวะอารมณของตนเอง 2. เพอใหสมาชกเขาใจถงธรรมชาตของอารมณและการควบคมอารมณทเหมาะสม

สอการจดกจกรรม 1. วงลออารมณ (วธท าตามเอกสารทแนบ) 2. ลกเตาอารมณ (วธท าตามเอกสารทแนบ) 3. ใบกจกรรม 1, 2 4. ใบความร 5. ดนสอ/กระดาษ/ยางลบ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมขออาสาสมคร 5 คน ใหจะแตละคนมาทอยลกเตาหรอออกมาหมนวงลออารมณ

ถาเขมวงลอไปตกอยทใด หรอทอยลกเตาไดทอารมณกใหอาสาสมครผนนพดถงความรสก ตออารมณนน ๆ เชน ความอจฉากใหเลาวามอะไรท าใหเราอจฉาไดบาง

2. แบงกลมสมาชกกลมละ 5 – 6 คน และแตละกลมรวมกบอภปราย ตามใบกจกรรม 1 3. ใหผแทนแตละกลมน าเสนอผลการอภปราย 4. ผน ากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 5. ใหสมาชกเขยนเรยงความ เรอง ฉนตองการเปนผใหญทมอารมณเชนไรลงในใบกจกรรม 2

การประเมนผล 1. การเขารวมกจกรรมของสมาชกตรงตามเวลาทนดหมาย 2. สมาชกไดรวมแสดงความคดเหนในกลม

กจกรรมเสนอแนะ

ใหสมาชกฝกพด สะทอนอารมณทแทจรงของตนเองใหผอนไดรบร

17

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

ค าแนะน า ใหแบงสมาชกออกเปนกลมละ 5 – 6 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปน

1. สาเหตทท าใหเกดอารมณนน ๆ ตามตวอยางในวงลอ 2. วธการควบคมอารมณนนท าอยางไร 3. ภาวะอารมณแบบใดทไมปรารถนาพบเหน 4. ภาวะอารมณแบบใดทปรารถนาเหน

ใบกจกรรม 2 “กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

ค าแนะน า ใหสมาชกทเขยนเรยงความเรอง

“ฉนตองการเปนผใหญทมอารมณเชนไร”

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

ชอ....................................สกล......................................

18

ภาพตวอยางและอปกรณใชท าวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ “กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

อปกรณ

กระดาษแขง, เขมหมด, ส

วธท า

1. ตดกระดาษเปนรปวงกลม เขยนตามอารมณความรสกตาง ๆ ลงไป ทงดและไมด (ตามแบบภาพ) 2. ท าเขมนาฬกาทหมนไดโดยใชกระดาษแขงและอาจใชเขมหมดยดเปนเขมนาฬกาตดไวกบตววง

ลอ

ตวอยาง

ชนชม

ดใจ

เกลยด เสยใจ

เขนอาย

รก โกรธ

อจฉา

19

ดใจ

เสยใจ

โกรธ

oo

oo

ภาพตวอยางและอปกรณใชท าวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ “กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

อปกรณทใช

กลองสเหลยมขนาดเลก, กาว, กระดาษ, ปากกาเคม

วธท า 1. ตดกระดาษทวาดหนาของการตนทแสดงอารมณตาง ๆ แปะไวในแตละดานของกลองสเหลยม 2. กลองสเหลยมอาจจะใชกระดาษแขงท าขนเองกได

ตวอยาง

20

ใบความร “กจกรรมวงลออารมณหรอลกเตาอารมณ”

คนเราทกคนยอมมอารมณทเกดขนมากมาย ซงบางคนกกลาทจะแสดงออก บางคนกไมกลาทจะแสดงออกใหใครเหนโดยเฉพาะความรสกดานลบ บางประการ เชน อจฉา, เกลยด, หมนไส เปนตน ดงนน ถารจกท าความเขาใจถงธรรมชาตของอารมณวาทกคนอาจเกดอารมณเหลานนขนได และฝกทจะยอมรบความรสกทอาจเกดขนไดโดยพจารณาถงสาเหตและท าการแกไขจดการกบอารมณนน กจะท าใหเกดผลดตอตนเอง และมผลเสยจากการแสดงอารมณทไมเหมาะสมนอยทสด กจะท าใหการอยรวมกนสงบสข และเปนทพงปรารถนาของคนโดยทวไป

21

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมการดอารมณ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกรเทาทนอารมณของตนเองและผอน

สอการจดกจกรรม 1. ใบความร 2. ใบกจกรรม 3. ภาพการดอารมณตาง ๆ 4. ดนสอ กระดาษ ยางลบ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมแนะน าตวและสมาชกทกคนแนะน าตว 2. ผน ากลมสมถามสมาชก 3 – 4 คน วา “เคยมอารมณโกรธเกดขนบางหรอไม และเมอโกรธมการ

แสดงออกอยางไรบาง 3. ใหสมาชกทกคนออกมาเลอกการดอารมณคนละ 1 ใบ โดยไมใหคนอนเหนวาตนเลอกอะไร 4. ใหสมาชกจบคและสบเปลยนกนแสดงอารมณใหคของตนเองทายตามทเหน 5. ผน ากลมถามสมาชกวามคใดสามารถทายไดถกทงคบาง 6. ผน ากลมถามสมาชกททายถกวามวธการอยางไรถงสามารถทายอารมณคของตนเองไดถกตอง 7. ผน ากลมสรปเพมเตมตามใบความร 8. ใหสมาชกบอกหรอเขยนถงประโยชนของการรบรถงอารมณทถกตองของผอน และใหสมาชกสรป

ความคดเหนตามใบกจกรรม 9. ปดกลม

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม

22

ใบความร

“กจกรรมการดอารมณ”

การทคนเรามความสามารถทจะเขาใจอารมณของตนเองและพยายามทจะศกษาถงอารมณของ คนอน ๆ จะเปนประโยชนอยางยงตอการพฒนาตนเองและการจดการกบอารมณทไมเหมาะสมของ ตนเอง ตลอดจนท าใหเกดความเขาใจเมอผอนแสดงอารมณทไมเหมาะสมและจะท าใหสามารถทจะปรบตวอยรวมกนได

ใบกจกรรม

“กจกรรมการดอารมณ”

ค าแนะน า : ใหสมาชกเขยนถงประโยชนของการรบรถงอารมณ ของผอนลงในใบกจกรรมน

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

ชอ.....................................สกล..............................................

23

ภาพตวอยาง

“กจกรรมการดอารมณ”

วธท า : ตดกระดาษเปนสเหลยมจตรสแลววาดหนาการตนทแสดงอารมณตาง ๆ ตามจ านวนเดกทเขารวม กจกรรม

ในแตละแผนท าอยางละ 5 แผนใสลงในตะกราใบเดยวกน

24

ทกษะการจดการกบปญหา (2กจกรรม)

25

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกบอกสาเหตของความผดพลาดในชวตของบคคลในกรณตวอยางได 2. เพอใหสมาชกเสนอแนวทางการแกปญหาเมอเกดความผดพลาดได 3. เพอใหสมาชกบอกชนด และโทษของอบายมขได 4. เพอใหสมาชกบอกแนวทางปฏบตเพอใหปลอดภยจากอบายมขได

สอการจดกจกรรม 1. กรณตวอยางจากหนงสอพมพ (ควรเปนขาวปจจบนหรอเปนเรองทรจกกนอยางแพรหลาย ถาม

ภาพประกอบดวยจะดมาก) 2. กระดาษ A4, ดนสอ 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมชกชวนสมาชกคยถงเรองปญหาวยรนในสงคมปจจบน 2. ผน ากลมยกตวอยางดารานกแสดง หรอบคคลทเปนทรจกทมความผดพลาดในชวต 3. ใหสมาชกลองเลาประสบการณของตนเอง ทเคยพบเหนหรอกระท าพฤตกรรมทไมเหมาะสม 4. ผน ากลมเลากรณตวอยางจากหนงสอพมพ 5. แบงกลมใหสมาชกวเคราะหกรณตวอยาง

- สาเหตของความผดพลาดในชวต - เสนอแนวคดในการแกปญหา เมอเกดความผดพลาดอยางเชนกรณตวอยาง

6. ผน ากลมใหสมาชกอภปรายถงชนด และโทษของอบายมข 7. ผน ากลมและสมาชกอภปรายถงแนวทางปฏบตตนเพอใหปลอดภยจากอบายมขนน 8. ผน ากลมใหสมาชกชวยกนสรปประเดนส าคญของโทษของอบายมข และแนวทางปฏบตตน

เพอใหปลอดภยจากอบายมขนน 9. ผน ากลมสรปเพมเตม ตามใบความร

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. สงเกตการมสวนรวมแสดงความคดเหน / อภปรายกลม

26

ใบความร

“กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม”

ในสภาพสงคมในปจจบน ทมการหลงไหลของวฒนธรรมในรปแบบตาง ๆ รวมทงเปนยคขาวสารทคนในสงคมรบร ไดกวางขวางขน ท าใหเราไดพบเหนสงตาง ๆ มากขน รวมทงท าให เดกและวยรนได แบบอยางทงทดและไมดจากสงคม สงหนงทนบวาเปนปญหาของสงคมในปจจบนคอ ปญหาของวยรนทประพฤตปฏบตตนใหเกดปญหาในสงคม เชน การตดยาเสพตด การเทยวเตรตามสถานทตาง ๆ การใช เงนทองอยางฟมเฟอย ตลอดจนการท ารายตนเองถงแกชวต เพราะความผดพลาดทเกดขน แทนทวยรนจะใชเวลาในชวงชวตของตนไปในการศกษาหาความรเพอเลยงตนเองและครอบครว ตลอดจนทดแทนพระคณบพการในอนาคต อนเปนสงดงามในสงคมไทย กลบมาเพลดเพลนกบสงทไมสรางสรรคความเจรญใหกบตนเอง จงเปนเรองทนาเสยดายเปนอยางยง การทใหเดก/เยาวชนไดเหนขอผดพลาดและผลรายในชวตจากตวอยางจรงท เกดขน จะท าใหสมาชกไดขอคด อทาหรณเตอนใจ ใหหลกเล ยงส ง เหลาน หนมาหาส งทด เปนประโยชน อนจะชวยเสรมสรางชวตทผาสกตอไป

27

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกระบระดบความรนแรงของปญหาทเปนสถานการณเสยงได 2. เพอใหสมาชกคนหา สาเหตของปญหาทเปนสถานการณเสยงได 3. เพอใหสมาชกเปรยบเทยบขอด ขอเสยของทางเลอกในการแกปญหาได 4. เพอใหสมาชกตดสนใจเลอกแนวทางแกไขปญหาของตนเองไดอยางเหมาะสม 5. เพอใหสมาชกสามารถเสนอแนะแนวทางปฏบตในการตดสนใจ แกปญหาเมออยใน

สถานการณเสยงใหกบเพอนได

สอการจดกจกรรม 1. ใบความรเรอง “ขนตอนการตดสนใจและแกไขปญหา” 2. กรณศกษาเรอง “ทางไหนด” 3. ใบงาน 1 และ 2

ขนตอนกจกรรม 1. ผน ากลมบรรยายประกอบใบความร “ขนตอนการตดสนใจ” 2. ผน ากลมอานกรณศกษาเรอง “ทางไหนด” 3. สมาชกแบงกลมอภปรายตามใบงานท 1 4. ตวแทนกลมรายงานผน ากลมสรป 5. สมาชกแบงกลมอภปรายตามใบงานท 2 6. ตวแทนกลมรายงาน ผน ากลมสรป

การประเมนผล 3. สงเกตการมสวนรวมแสดงความคดเหน / อภปรายกลม 4. ผลงานกลม

28

กรณศกษาเรอง ทางไหนด

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ปราโมชเปนนกเรยนชน ม.2 แมของเขาหยากบพอไปมสามใหม ปราโมชและพชายอยกบพอ ซงมอาชพรบเลยมพระ พอมรายไดไมแนนอน ตอมาพอมภรรยาใหมและมลกอก 1 คน แมเลยงมกยกยอกเงนบางสวนของพอไวไมใหปราโมชและพชาย ปราโมชมกมปากเสยงทะเลาะววาทกบแมเลยงบอย ๆ เวลาทเขาขอเงนแมเลยงไปท ากจกรรมทโรงเรยน และใชจายสวนตวทจ าเปนจนเพอนตางรวาปราโมชมปญหาเรองเงนเปนประจ า

วนหนง นคมเพอหองเดยวกบปราโมช ไดชวนใหปราโมชขายยาบา จะไดมเงนใชจายโดยไมตองขอแมเลยง อกใจหนงปราโมชกอยากเอาชนะแมเลยง แตอกใจหนงปราโมชกรวาการขายยาบาเปนสงไมด

ถาทานเปนปราโมช ทานจะตดสนใจแกไขปญหานอยางไร........................................................

29

ใบความร

เรองขนตอนการตดสนใจ และแกไขปญหา

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

การตดสนใจในการแกปญหา เปนการเลอกทางในการแกปญหาทมทางเลอกมากกวา 1 ทางเลอก ในการเผชญปญหาทหาทางออกไม ได และการตดสนใจแกปญหานน อาจจะสงผลกระทบตอตนเอง ตอผอน ซงจะน าไป ส ความส าเรจหรอความลมเหลว ฉะนนจงควรใหความส าคญตอการตดสนใจ

ทรอบคอบ โดยอาศยขอมลทถกตอง เหมาะสม ทนสมย และเพยงพอ

ในการตดสนใจและแกไขปญหาแตละครง ควรก าหนดขนตอนเลอกกระบวนการตดสนใจ ดวยวธการทมระบบและมเหตผล เปนกระบวนการตดสนใจและแกไขปญหา 5 ขนตอน คอ

1. การก าหนดปญหา เปนขนตอนทก าหนดใหชดเจนวา อะไรคอปญหาทแทจรง 2. การคนหาสาเหตของปญหาและก าหนดทางเลอก โดยพจารณาจากสาเหตของปญหาและพฒนา

ทางเลอกหลาย ๆ ทางเลอกทมความเปนไปไดในการแกไขปญหา 3. การวเคราะหทางเลอก โดยการประเมนทางเลอกแตละทางเลอกวาเกดผลด ผลเสยอะไรตามมา

และสามารถปฏบตไดหรอไม โดยใชขอมลตาง ๆ ทมอย หรอหาขอมลประกอบเพมเตม 4. การตดสนใจเลอก วธแกไขปญหา จากทางเลอกตาง ๆ ดวยเหตผลและขอมลทม โดยอาศยหลก

จรยธรรม คานยม และหลกกฎหมาย มาเปนเกณฑในการตดสนใจดวย 5. การแกไขขอเสยของทางเลอก เสนอแนะวธการแกไขขอเสยทเกดจากวธแกปญหาทเลอกใช ถา

ทดลองใชแลวไดผลกสรป เปนแนวทางปฏบตจรง

30

ใบงานท 1 “กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ค าแนะน า : ใหสมาชกรวมกลม 4 คน รวมกนแกปญหาจากกรณศกษาเรอง “ทางไหนด” โดยวเคราะหขนตอนตามหลกการตดสนใจและแกไขปญหา (เวลา 20 นาท)

1. ก าหนดปญหา ปญหาของปราโมช คอ......................................................................................... 2. สาเหตของปญหาคอ............................................................................................................ .........

ก าหนดทางเลอกในการแกปญหาของปราโมชม........................ทางเลอก คอ

1...................................................................................................................................................

2............................................................................................................................ .......................

3................................................................................................................................. ..................

3. วเคราะหขอด ขอเสยของแตละทางเลอก คอ ทางเลอก ขอด ขอเสย

1. ......................................... ............................................ .............................................

2. ...................................... .......................... .................... .............................................

3. ...................................... ...................................... ………………………………………

4. ปราโมชควรตดสนใจเลอกทางเลอก................................................................................... ......... 5. การแกไขขอเสยของทางเลอกทตดสนใจคอ................................................................................

31

ใบงานท 2

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ค าแนะน า : ใหสมาชกแบงกลมรวมกนวเคราะหการตดสนใจ และแกไขปญหาตามกรณศกษา และสงตวแทนกลมรายงาน

1. ก าไรด

พายพ อาย 14 ป เรยนอยชน ม.2 ไดเหนเหตการณและรขอมลดวยตนเองวา ยาบานนจ าหนายดวยราคาแพง เขาเลาใหเพอนชออดมฟงวา มรนพคนขางบานเคยไปท างานทจงหวดทางภาคเหนอ เมอกลบมาอยบานกมฐานะดขนอยางนาผดสงเกต เขาน ายาบามาแบงขายใหคนงาน โรงงานเหลกเสนทอยใกล ๆ บานบรรจ ถงละ 200 เมด ตนทนเพยงเมดละ 5 – 6 บาท แตสามารถขายไดถงเมดละ 60 – 130 บาท แสดงวา ไดก าไรเยอะ บางทขายถงหนง ไดก าไรอกถงหนงฟร ๆ

พคนนนเขายงมาชวนพายพใหเปนผขายเลย เพราะเหนวาพายพมเพอนนกเรยนทโรงเรยนเยอะ เขายงแนะน าวาพายพไมตองเอาก าไรมากนกกได เพราะนกเรยนคงมสตางคนอย แตถาขายใหไดลกคา มากขน จ านวนเงนทจะไดกมากขนเอง พายพเลยหารอกบอดรวา ควรจะไปท าอยางพเขาดไหม

2. ลองดไหม

บญชรเปนนกเรยนชน ม.1 มผวพรรณด หนาตายมแยม แจมใส พดจาสภาพ เขามรปรางคอนขางสงผอมมากจนเหนกระดก พอแมของบญชรแยกทางกนไปมครอบครวใหม เขาอาศยอยกบพชาย พของเขาตดยาบา และคายาบามานานกวา 3 ป ขณะนพชายคนโตถกขงคกในขอหาคายาบา สวนพชายคนท 2 กยงคงท าอาชพนอย พทงสองของบญชรเรยนจบแคชนป.6 เทานน แตคาดหวงวาจะสงเสยใหนองไดเรยนสง ๆ เพอจะไดไมประกอบอาชพทผดกฎหมายเหมอนพ บายวนหนงขณะทไมมใครอยบาน บญชรเหลอบเหน ยาบาทเหลอจากการจ าหนายวางไวบนโตะ ดวยความอยากรวายาบาเปนอยางไรเขาจงอยากลองดสกครง

ถาทานเปนบญชร ทานจะตดสนใจอยางไร....................................................................................... .

3. ค าแนะน าของเพอน

กรรณการอยชน ม. 3 ซงมปญหาทางบาน พอแมทะเลาะกนตกนแรง ๆ ชวงหลง ๆ มานกรรณการมกจะหลบมมอยเงยบ ๆ คนเดยว ไมพดจากบเพอน ๆ พาณเปนเพอนทอยละแวกบานเดยวกน เยนวนหนงพาณมาบอกกรรณการใหลองดมกาวดจะท าใหลมความทกขใจไปไดเหมอนทเธอท าอย

กรรณการลงเลใจวา เธอควรจะตามพาณดหรอไม.......................................................................

32

ใบความรส าหรบผน ากลม “แนวคดทควรได”

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1) ก าหนดปญหา ปญหาของปราโมช คอ

..........................................................................

2) สาเหตของปญหา คอ........................................

..........................................................................

ก าหนดทางเลอกในการแกปญหาของปราโมชม

.............. ทางเลอก คอ

1. .................................................................... 2. .................................................................... 3. ....................................................................

3) วเคราะหขอด ขอเสยของแตละทางเลอกทง 3 ทางเลอก

4) ปราโมชควรตดสนใจเลอกทางเลอก...................

5) การแกไขขอเสยของทางเลอกทตดสนใจ

- เสยงตอการใชและขายสารเสพตด

- ปราโมชมปญหาครอบครว และไมมเงนใช

- ทางแกปญหาเปนไปไดหลายทาง ครควรพจารณาการตดสนใจของสมาชกทเปนแนวทางบวก เชนไมขายสารเสพต ดตามเ พ อน ประหย ด ใช จ ายเฉพาะทจ าเปน หรอหางานพเศษท าหลงเลกเรยน

- ประเมนตามใบความร ขนตอนการตดสนใจและแกไขปญหา (ดความมเหตผล)

- ควรตดสนใจไมขายสารเสพตด (ไมเสยง)

- พจารณาจากเหตผลของสมาชก

33

แบบวดทกษะการตดสนใจแกปญหา

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ค าชแจง โปรดอานสถานการณทก าหนดตอไปนใหเขาใจ แลวตอบค าถามโดยกาเครองหมาย X ลงหนาตวอกษรหนาขอความทตรงกบความคดเหนของตนเองมากทสด หากตองการตอบขอ จ. อน ๆ ระบ ......................... ใหเตมขอความทเปนความคดเหนของสมาชกเอง

สถานการณ

บญชาเปนนกเรยนชน ม. 2 มฐานะยากจน หลงกลบจากโรงเรยนไปรบจางเสรฟอาหารจนถงหาทมทกวน จงไมมเวลาอานหนงสอและท าการบาน ผลการเรยนเขาต าลง และเขากนงหลบในเวลาเรยนบอย ๆ ชงชยเพอนทนงโตะใกลกนชวนเขาไปทหองน าแลวบอกวา ใหลองกนยาบาดซ เพราะมคนบอกวาชวยใหความคดใสปงขน ชวยแกปญหาความทกขใจได กนแลวจะขยนนะ อดนอนไดดก ๆ บญชาจะไดท าการบานเสรจทนสงคร ชงชยมาชวนใหบญชาใชยาบาบอย ๆ

ถานกเรยนเปนบญชา นกเรยนจะตดสนใจแกปญหาอยางไร

( โ ดยใ ช ข นตอนการต ดส นใ จอย างม เ หต ผล ระบ ป ญหา หาสาเ หต ของป ญหาและหาแนวทาง ในการตดสนใจทคดวาสามารถเปนไปได พรอมทงวเคราะห ขอด ขอเสย ของแตละแนวทางทตดสนใจเลอกพรอมดวยเหตผล)

1. สมาชกคดวาปญหาของบญชา คออะไร ก. เสยงตอการเกดอบตเหต เพราะนอนไมพอ ข. ท างานมากเกนไป ค. อยในสถานการณเสยงตอการใชสารเสพตด ง. ไมมสมาธในการดหนงสอ

จ. อน ๆ ระบ ................................................. 2. สาเหตของปญหาของบญชา คออะไร

ก. บญชาไมขยนเรยน ข. ชงชยชวนใหบญชาเสพยาบาบอย ๆ ค. กลวพอแมดวาทผลการเรยนต าลง ง. บญชาไมมสมาธในการดหนงสอ จ. อน ๆ ระบ .......................................................

34

3. ถาสมาชกเปนบญชา สมาชกจะแกปญหาอยางไร ก. ใหเพอนชวยตวให ข. ลองเสพยาบาตามค าชกชวนของชงชย ค. อยท าการบานทโรงเรยนใหเสรจตอนเยน กอนไปเสรฟอาหาร ง. หยดไปเสรฟอาหารจนกวาผลการเรยนจะดขน จ. อน ๆ ระบ ........................................................

4. ใหสมาชกวเคราะหขอด และขอเสย ของแนวทางการแกไขปญหาในขอ 3 ทกขอ ตามความคดเห นของสมาชก ดงน (เขยนค าตอบทง ขอ ก. และ ขอ ข.)

ก. ใหเพอนชวยตวให ขอด คอ.....................................................................................................

ขอเสย คอ .................................................................................................

ข. ลองเสพยาบาตามค าชวนของชงชย ขอด คอ .....................................................................................................

ขอเสย คอ .......................................................... ........................................

5. เมอสมาชกวเคราะห ขอด ขอเสย ของแนวทางแกปญหาในขอ 3 แลว ขอใหพจารณาตดสนใจ อกครงหนง

สมาชกตดสนใจเลอกแกไขปญหาตามขอ .......................................................................... ..

และแนวทางแกไขขอเสยของขอน คอ .................................................................................

35

เฉลย

แบบวดทกษะการตดสนใจแกไขปญหา

“กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด”

ขอ 1. ค ขอ 2. ข ขอ 3. ข

ขอ 4. ค และพจารณาเหตผลในการวเคราะหของสมาชก

ขอ 5. ค และพจารณาเหตผลในการวเคราะหของสมาชก

36

รจกตนเองและคณคาของตนเอง

(2 กจกรรม)

37

แผนการจดกจกรรม การรจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมใบหนาปรศนา”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกรจก เขาใจ และยอมรบตนเอง 2. เพอใหสมาชกกลาเปดเผยตวเองตอผอนมากขน 3. เพอใหสมาชกเกดความเขาใจซงกนและกนมากขน

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 2. ดนสอ ยางลบ 3. ใบความร 4. ใบกจกรรมท 1, ใบกจกรรมท 2

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมและสมาชกทกคนแนะน าตว 2. แจกกระดาษ ดนสอ ยางลบ ใหสมาชกทกคน 3. ใหสมาชกวาดรปหนาของตนเอง พรอมทงเนนจดเดนบนใบหนาทจะท าใหเพอนจ าได 4. ผน ากลมรวบรวมกระดาษทวาดเรยบรอยแลวแจกสลบคนกน โดยไมใหตรงกบเจาของภาพ 5. ใหสมาชกทรบภาพหาเจาของภาพโดยทเจาของภาพไมตองแสดงตวใหรวาเปนรปของตนเอง

เพอใหสมาชกพจารณาเอง จนพบแลวใหซกถามรายละเอยด 6. ใหสมาชกพดคยกนถงวธการคนหาเจาของภาพ 7. ใหสมาชกออกมาพดคยเกยวกบวธการคนหาเจาของภาพ 8. แบงกลม 5 – 6 คน เพอใหสมาชกพดคยถงประโยชนทไดจากกจกรรมนตามใบกจกรรมท 1 9. ใหตวแทนกลมออกรายงานผลจากการพดคย 10. ผน ากลมสรปเพมเตมตามใบความร 11. ใหสมาชกเขยนขอด ขอเสยของตนเอง ดานละ 3 ขอ ตามใบกจกรรมท 2 12. ผน ากลมสรปและปดกลม

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมการมสวนรวมของสมาชก

* ขอด/ขอเสย ทสมาชกเขยนใหเกบไวในแฟมของสมาชก เพอใชประโยชนในกจกรรมตอ ๆ ไป

38

ใบความร

“กจกรรมใบหนาปรศนา”

ลกษณะของคนเราจะประกอบดวย 2 สวน คอ สวนทเปนรปรางหนาตาทมองเหนได และสวนทเปนนสยใจคอของเรา การทเรารจกผอนไดดนน ตองเรมตนจากการทเรารจกตวเราเองกอน และพรอมทจะเปดเผยใหผอนไดรจกเรา ถาเราแสดงความจรงใจใหผอนเหน ผอนกจะแสดงออกถงความจรงใจตอเรา

ใบกจกรรมท 1

“กจกรรมใบหนาปรศนา”

ประโยชนทไดจากกจกรรมใบหนาปรศนา (เวลา 10 นาท)

............................................................................................................................. ..................

.......................................................................................................... .....................................

............................................................................................................................. ..................

กลม................................................

39

ใบกจกรรมท 2

“กจกรรมใบหนาปรศนา”

ใหเขยนขอดขอเสยของตนเอง ดานละ 3 ขอ (เวลา 5 นาท)

ขอด 1............................................................................................................................ ............

2........................................................................................................................................

3............................................................................................................................ ............

ขอเสย 1............................................................................................................................ ............

2............................................................................................................................ ............

3..................................................................................................................... ...................

ชอ.....................................สกล..............................................

40

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมตราประจ าตว”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดส ารวจตนเองในดานตาง ๆ และพรอมทจะเปดเผยตวเอง

สอการจดกจกรรม 1. ใบกจกรรม 1 (ตราประจ าตว), ใบกจกรรม 2 และ 3 2. ดนสอ 3. ใบชแจง 4. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมและสมาชกทกคนแนะน าตว 2. แจกใบกจกรรม 1 (ตราประจ าตว) แกสมาชกทกคน 3. ใหสมาชกเขยนขอความทเกยวของกบตนเอง ในชองตาง ๆ ตามหมายเลขทระบไวในใบกจกรรมตรา

ประจ าตว ดงรายละเอยดตามใบชแจง 4. ใหสมาชกแตละคนออกมาบรรยายตราประจ าตวของตนใหสมาชกรบฟงทละคน 5. ใหสมาชกแบงกลม 5 – 6 คน พดคยถงประโยชนของกจกรรมตราประจ าตวตามใบกจกรรม 2 6. ใหสมาชกสงตวแทนของกลมมาน าเสนอรายงานทไดจากการพดคยกนในกลม 7. ผน ากลมสรปเพมเตมเชอมโยงความคดเหนของสมาชกตามใบความรใชเวลา 5 นาท 8. ใหสมาชกชวยกนยกตวอยางความสามารถทแตกตางระหวางบคคลตามใบกจกรรม 3 9. ผน ากลมสรปและปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

41

ใบชแจง “กจกรรมตราประจ าตว”

ค าแนะน า : ใหสมาชกเขยนขอความเกยวกบตนเองในประเดนตาง ๆ ทก าหนดใหลงในภาพตามชองหมายเลขตาง ๆ ลงในใบกจกรรม 1 (ตราประจ าตว) ดงน

ชองท 1 คตประจ าใจ

ชองท 2 ความส าเรจทตนไดรบ

ชองท 3 การกระท าของผอนทท าใหตนเกดความสข

ชองท 4 ความผดหวงของตนเอง

ชองท 5 เปาหมายในชวต

ชองท 6 สงทตนเองอยากแกไข

ชองท 7 สงทอยากใหผอนพดถงตน

ใบความร “กจกรรมตราประจ าตว”

การทเราเปดเผยตวเองมากเทาไรกจะยงท าใหเราเรยนรทจะเขาใจตวเอง เขาใจคนอนไดมากเทานน เราจะพบวามบางเรองทคลายกนและกมอกหลาย ๆ เรองทแตกตางกน (ในดานทศนคต ความคด ความเชอ ประสบการณ) ซงสงเหลานเองทผลกดนใหเรามพฤตกรรม หรอการแสดงออกตางกน เมอเราไดเขาใจปจจยตาง ๆ เหลาน กจะท าใหเราเกดการยอมรบตวเอง ยอมรบและเขาใจผอนพรอมทจะปรบตวอยรวมกนไดอยางมความสข

42

1.

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมตราประจ าตว”

ชอ................................................. สกล.............................................

2.

4. 5.

6. 7.

3.

43

ใบกจกรรม 2 “กจกรรมตราประจ าตว”

ประโยชนทไดรบจากการท ากจกรรมตราประจ าตว (เวลา 5 นาท)

1............................................................................................................................ .......................

2.......................................................................................................... .........................................

3............................................................................................................................ .......................

4................................................................ ...................................................................................

5............................................................................................................................ .......................

กลม.............................................

ใบกจกรรม 3

“กจกรรมตราประจ าตว”

ยกตวอยางความสามารถทแตกตางกนระหวางบคคล (เวลา 5 นาท)

1............................................................................................................................ .......................

2.......................................................................................................... ........................................

3............................................................................................................................ ......................

4.................................................................. ................................................................................

5............................................................................................................................ .......................

ชอ................................................. สกล.............................................

44

ลดความขดแยงในครอบครว

(2 กจกรรม)

45

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมแมทแสนด”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกรจกระบายความคบของใจทมตอแม 2. เพอใหสมาชกเกดการเรยนรปญหาตนเองและผอน ท าใหเขาใจตนเองดขนและน าไปสการแกไข

ปญหาทถกตอง

สอการจดกจกรรม 1. ใบกจกรรม 1, 2, 3 2. ใบความร 1, 2 3. ดนสอ / ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมแนะน าตวและใหสมาชกทกคนแนะน าตว 2. ผน ากลมแจกใบกจกรรม 1 3. ผน ากลมใหสมาชกแตละคน เตมขอความลงในชองวางตามความรสกนกคดของตนเอง 4. ผน ากลมใหอาสาสมครมาเลาเรองทตนเองเขยนขนมาตามใบกจกรรม 1 ทละคนประมาณ 4 คน 5. ผน ากลมสรปตามใบความร 1 6. ผน ากลมแบงกลม 5 – 6 คน และแจกใบกจกรรม 2 7. ใหแตละกลมพดคยกนตามใบกจกรรม 2 8. ผน ากลมใหตวแทนทกกลม เลาเรองในสงทพดคยกนในกลม 9. ผน ากลมสรปตามใบความร 2 10. ผน ากลมใหสมาชกทกคนเขยนจดหมายถงแมหรอใครกไดทประทบใจเปรยบเสมอนแม ตาม

ใบกจกรรม 3

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

46

ใบกจกรรมท 1 “กจกรรมแมทแสนด”

วนหนงฉนเหนแมคนหนง จงลกเดนเลนทสนามหญา ฉนรสก

............................................................................................................................. .............................................

............................................................................................................................. .............................................

..................................................................................... .....................................................................................

ชอ ..................................... สกล ....................................................

(เวลา 15 นาท)

ใบกจกรรมท 2

“กจกรรมแมทแสนด” ถาเรามแมทอารมณฉนเฉยวหรอขบน เราจะแกสถานการณอยางไร

............................................................................................................................. .................................................

........................................................................................................................................................... ...................

................................................................................................................ ...........................................................

............................................................................................................................. .................................................

................................................................................................................................................... .........................

กลม...................................................

(เวลา 15 นาท)

47

ใบกจกรรมท 3

“กจกรรมแมทแสนด” ใหเขยนจดหมายถงแมหรอใครกไดทประทบใจเปรยบเสมอนแม

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................... ...............................................

.................................................................................... ..........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

ชอ .................................สกล............................. ...........................

(เวลา 10 นาท)

48

ใบความร 1 “กจกรรมแมทแสนด”

การระบายปญหามหลายวธนอกเหนอจากการพดใหผอนฟงแลว สามารถระบายปญหาดวยวธการเขยนกได ซงผลของการระบายแบบน สามารถท าใหเรารสกสบายใจขน

ใบความร 2 “กจกรรมแมทแสนด”

การแกไขปญหาในสถานการณทมความขดแยง เราสามารถแกไขไดหลายวธ แตวธทเหมาะสมควรท าความเขาใจกบสาเหตของการเกดปญหานนวามสาเหตเนองจากตวเราหรอจากผอน หากสาเหตของปญหาเกดจากตวเรา เรากควรจะแกไขปรบปรงตวเราใหถกตองเหมาะสมขน ปญหาความขดแยงระหวางแมกบลกยอมเกดขนไดเสมอ ทงนขนอยกบวาคน ๆ นนรจกจะหาทางออกในการแกไขปญหาไดอยางไรจงเหมาะสม

49

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมสอรกจดหมาย”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกแสดงความรสกกดดนภายในจตใจของตนเองโดยการเขยนจดหมายได 2. เพอใหสมาชกไดเรยนรการเขาใจตนเองและการเขาใจคนอนอยางลกซงได 3. เพอใหสมาชกสามารถมองเหนตวตนขางในของตนและแกไขบาดแผลในใจและสวนท

บดเบอนไปจากทควรเปนดวยตวเองได

สอการจดกจกรรม 1. ดนสอ / ปากกา 2. กระดาษ / สมดโนต 3. ใบความร 4. ตวอยางจดหมาย

ขนตอนการจดกจกรรม ผน ากลมใหเขยน “จดหมายจากฉนถงแม” และ “จดหมายจากแมถงฉน” ในแตละหวขอทใหเขยนนน ใหเขยนหลาย ๆ ครง จนกวาเนอความในจดหมายจะมความลกซงมากขน

จดหมายจากฉนถงแม

1. จดเตรยมอปกรณเครองเขยน สมดโนตใหแกสมาชก 2. ผน ากลมสอน

ควรใชค าพดตอไปน

“เอาละทกคนวนนเราจะมาเขยนจดหมายถงแม (หรอพอ) กน”

“ทกคนหลบตา นกภาพไปดวยกน ตอนนแมของเรา (หรอพอของเรา) ก าลงท าอะไรอย”

“เรามาลองนกยอนไปดซวา มาถงตอนนนะ เราท าอะไรใหคณแม (หรอคณพอ) ล าบากและตองเสยใจบางหรอเปลา เคยท าอะไรด ๆ ใหทานไดดใจกนบางหรอเปลา และสงทเคยเลนหรอท าดวยกนกบทาน”

“เอาละคราวนลมตาขน เขยนจดหมายถงแม (หรอพอ) เลย”

3. ใหลองสอนตามวธการดงตอไปนในกรณทสมาชกยนกรานวาจะเขยนไมได

50

“เมอสมาชกบอกวาการใหนกยอนเกยวกบครอบครวของตนเปนเรองยากใหสมาชกไดลองนกเรองราวตาง ๆ ทผานมาจนถงปจจบนเกยวกบเรองตอไปน “เรองทโดนแม (หรอพอ) วา “เรองทถกทาน แอบร”“เรองทถกทานแอบฟง”“เรองทถกทานท า”“เรองทตนเองเปนคนท า” ใหลองเขยนจดหมายตามความรสกตาง ๆ ทเกดขนจากเรองตาง ๆ เหลาน”

จดหมายจากแมถงลก 1. เตรยมอปกรณเครองเขยนและสมดโนตใหกบสมาชก 2. ผน ากลมสอน ควรใชค าพดดงตอไปน

“วนนเราจะลองมาเปนแมของเรากนด”

“ทกคนหลบตาลง นกดซวาตอนนแม (หรอพอ) ของเราก าลงท าอะไรอย”

“เราจะมาลองนกเรองราวตาง ๆ ดถงเรองทเราเคยท าใหแม (หรอพอ) โกรธ หรอเรองทถกทานชม เรองทเราท าใหทานล าบากจากทานเสยใจ เรองทเราท าดจนทานดใจ เรองทเราเคยเลนหรอท าดวยกนตงแตเดก ๆ จนถงปจจบนกน”

“คณแม (หรอคณพอ) ของเราทานคดกบลกของทานหรอตวเราเองยงไง เรามาลองคดในความรสกของคณแม (หรอคณพอ) ของเรากนด”

“เอาละ ลมตา แลวลองมาเขยนจดหมายโดยคดวาตวเองเปนแมเขยนมาถงลก (ตวเอง) ด”

ตวอยาง

(จดหมายจากลกถงแม)

“แมนะนะชอบเอาใจแตนอง แตกบผมนะแมกเอาแตโมโหอยเรอย ผมกอยากใหแมมาเอาใจผม บางเหมอนกนนะ”

(จดหมายจากแมถงลก)

“กแกนะนะไมเคยฟงค าพดของแมเลย เอาแตท าเรองแย ๆ ไมใชเหรอ แกรบางรเปลาวาแกท าใหทกคนเดอดรอนขนาดไหน”

(จดหมายจากลกถงแมครงท 2)

“เรองทท าใหทกคนเดอดรอนหรอเปลานะผมไมรหรอก แตคนทท าใหผมเรมท าเรองแย ๆ นะแมไมใชเหรอ แมนะแหละทผด”

(จดหมายจากแมถงลกครงท 2)

“แลวแกนะเคยคดถงความรสกของแมหรอคนในบานบางรเปลาละ ไหนจะเรองงาน ไหนจะเรองดแลพวกแกอกนะ แกรมยวาชนนะล าบากขนาดไหน”

(จดหมายจากลกถงแมครงท 3)

51

“แตทท าใหผมไมฟงค าพดของแมนะกเพราะผมอยากใหแมมาเอาใจผมบางนะส กเลยตองท าแตเรองแย ๆ ผมเหงามากรไหม ถงผมจะท าอะไรไปกคงไมมใครมาสนใจผมหรอก”

ใหเขยนในลกษณะเชนน คอ เปนทงตนเองและเปนทงฝายตรงขาม เมอไดท าบทบาทการเขยนจดหมาย (ROLE LETTERING) หรอ RL แลวจะท าใหครงตอ ๆ ไปสมาชกจะไดคดเรองของฝายตรงขาม มากขน

- ผน ากลมใหสมาชกชวยกนแสดงความคดเหน และผน ากลมสรปโดยดหลกการจากใบความร

การประเมนผล 1. จากการอานขอความในจดหมายของสมาชกในแตละครง 2. จากการสงเกตอากปกรยา อารมณของสมาชก 3. จากการแสดงความคดเหนของสมาชกหลงจากการการจดกจกรรม

52

ใบความร “กจกรรมสอรกจดหมาย”

สอรกจดหมาย เปนกจกรรมหนงของวธการใชบทบาทของการเขยนจดหมาย (ROLE LETTERING) เปนการใหเปลยนเนอความในจดหมายทแสดงความรสกกดดนภายในจตใจของสมาชก โดยการใหสมาชกเขยนจดหมายโตตอบกลบไปกลบมาโดยสมมตใหสมาชกอย ในสองฐานะคอตนเองและฝายตรงขามใน กจกรรม “สอรกจดหมาย”RL นนกคอ การใหสมาชกคดและเขยนจดหมายดวยตวเองอาจจะถงแมของตน (หรอพอของตน) และใหสมาชกสมมตตนเองเปนฝายรบจดหมายและเขยนตอบ กลบมาหาตวเองอกครง การเขยนจดหมายโตตอบ ความรทแสดงออกมานนบอกถงความอดอดขดแยง เราจะน าเอาความรสกนน มาท าการฟนฟ แกไขใหม ในทสดนนกจะท าใหไดเขาใจฝายตรงขามและยอมรบความเปน “เขา” ได เมอท าเชนนแลว กจะชวยใหตนเองไดเรยนรการยนดวยตนเอง การเขาใจตนเองไดดขน การเขาใจคนอนไดลกซงขนดวย ซงจะท าใหสมาชกมความสามารถในการควบคมความรสกของตนเอง ใชแรงของตนเองฟนฟตนเอง กบบาดแผลในใจทอดอนอยในสภาพทยงไมไดแกไข ไดแก ความเครยดทเกดจากการเจรญเตบโตทางรางกาย ความรสกขาดความรกหรอประสบการณความเจบปวดทางใจเปนตน เมอไดลองท าการเรยนรแลวจะท าใหสมาชกเปลยนไปเปนคนทมก าลงพอทจะควบคมความรสกของตน มความรบผดชอบตอ ความคดของตนเองการกระท าและทาทางของตนเองไดดขน และจากการทไดท า RL ซ าแลวซ าอกนน กจะท าใหการจนตนาการในเชงลบตอฝายตรงขามนน (ตวอยางเชน ความรสกเจบแคน ความรสกตอตาน ความรสกเปนศตร) กจะคอย ๆ หลดออกไปจนตนาการใหม ๆ (ตวอยางเชน ความคดทวา “จรง ๆ แลวทเขาเขมงวดและคดอยางจรงจงนกเพอเรานเองแหละ เพราะการมองทล าเอยงของเราท าใหเกดความเขาใจผดนเอง” เปนตน) ใหไดนกขนมา ท าใหเปลยนความคดตอคนทเคยผดพลาดมากอนเปนการคดหรอจนตนาการแบบไมเอาตวเองเขาไปเกยว (อคต) และคดไดอยางมเหตมผลมากขน

53

สงทควรระมดระวง

1. ไมจ ากดการเขยนและไมบงคบเนอหาในการเขยน 2. กบสมาชกทไมอยากเขยนนนใหรอจนกวาสมาชกจะคดไดวาอยากเขยนขนมาแตอยาบงคบเปน

ลกษณะเชญชวน หรอใหแนวคดการเขยน 3. ในการอานจดหมายของสมาชกพยายามเลยงความเหนท านองการประเมนคาเนอหาของ

ขอเขยน เชน “จดหมายฉบบนเปนจดหมายทด (เลว) มาก” แตแนะน าใหสมาชกไดแสดง ความรสกและวธการคดของตนเองไดออกมาอยางชดเจน เชน “ล าบากมากเลยนะ” หรอ “จรง ๆ แลวอยากใหเคามาดแลสนะ”

4. ผน ากลมจะตองไมใหสมาชกหลงอยในความคดหรอทศนคตผด ๆ เชน การท าทาทางไมอยากเขยน 5. ผน ากลมตองพยายามสรางบรรยากาศใหสมาชกสามารถพดคยไดดวยทกเรองอยางปกต 6. ผน ากลมตองฟงเรองราวใหด และพยายามท าความเขาใจกบความรสกนน

54

ทกษะการสรางเปาหมายในชวต

(2 กจกรรม)

55

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายชวต

“กจกรรมเปาหมายชวต”

วตถประสงค 1. เพอใหเหนความส าคญของการมเปาหมายชวต 2. เพอใหสามารถวางแผนชวตอยางเปนรปธรรมชดเจน

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A 4 2. ใบกจกรรม 1, 2, 3 3. ใบความร 4. ดนสอ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมแนะน าตวและใหสมาชกแนะน าตวทกคน 2. ผน ากลมแจกกระดาษ A 4 แกสมาชกทกคนโดยใหสมาชกพบกระดาษเปนรปนกอะไรกได 3. ใหสมาชกเลาเรองเกยวกบนกตามใบกจกรรม 1 4. ผน ากลมใหสมาชกพดคยตามประเดนในใบกจกรรม 2 และใหตวแทนรายงาน 5. ใหสมาชกแตละคนท างานตามใบกจกรรมท 3 และสมตวแทนสมาชกรายงาน 3 – 4 คน 6. ผน ากลมสรปตามใบความรและปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

56

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมเปาหมายชวต”

ค าชแจง ผน ากลมใหสมาชกแตละคนพดเกยวกบนกทตนเองพบใหเพอนในกลมฟง

ประเดน 1. นกตวนชอนกอะไร 2. ก าลงจะไปไหน

ใบกจกรรม 2 “กจกรรมเปาหมายชวต”

ค าชแจง 1. แบงสมาชกออกเปนกลม ๆ ละ 5 – 6 คน 2. ใหสมาชกแตละกลมพดคยในประเดนทก าหนดให ใชเวลา 10 นาท 3. ใหตวแทนกลมออกมาน าเสนอผลงาน

ประเดน : คนเราตองมเปาหมายในชวตหรอไม เพราะเหตใด

57

ใบกจกรรม 3

“กจกรรมเปาหมายชวต”

ค าชแจง 1. ใหสมาชกแตละท างานตามประเดนทก าหนด ใหในเวลา 10 นาท 2. ใหน าเสนอสงทเขยนไวใหเพอนในกลมฟง โดยอาสาสมครหรอสม 3 - 4 คน

ประเดน :

1. เปาหมายชวตและตนเองขณะนคออะไร 2. จะท าอยางไรจงจะท าใหเปาหมายชวตของตนเองประสบความส าเรจ

ใบความร

“กจกรรมเปาหมายชวต”

คนเราทกคนยอมตองการมเปาหมายในชวต แตความเปนจรงบางครงเราไมสามารถไปถงเปาหมายทเราตงเอาไว เนองจากมปญหาอปสรรคเขามาในชวตมากมาย แตอยางไรกตามปญหาอปสรรคในชวตสามารถแกไขได

ชวตเปนของเรา ดงนนถาเราจะเปนผก าหนดเปาหมายในชวตดวยตวของเราเอง แลวมความผดพลาดเกดขนควรใหโอกาสตนเองในการแกไขความผดพลาดทเกดขนโดยการน าเอาความผดพลาดนนมาเปนบทเรยนในการทจะเรมตนชวตใหม เชน การหกลมเราสามารถลกขนมายนได ถงแมวาการหกลมจะท าใหเราเจบปวด เราสามารถน าเอาความเจบปวดมาเปนทบเรยนมาท าใหเราไมเดนหกลมอก

58

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายชวต

“กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเกดการตระหนกรในความตองการหรอเปาหมายชวตของตนในปจจบน และสามารถวเคราะหปญหาจะทเปนอปสรรคขดขวางเปาหมายชวตตนเอง และสามารถแสดงออกถงแนวทางในการแกไขอปสรรคนน ๆ

สอการจดกจกรรม 1. บทความโอกาสทางการศกษาเพมคณคาคนพการ 2. ใบงานท 1, 2 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกอานบทความ โอกาสทางการศกษาเพมคณคาคนพการ 2. ตงค าถามใหสมาชกตอบโดยการแบงออกเปนกลมยอย กลมละ 3 – 4 คน

- สมาชกรสกอยางไรกบเรองราวชวตของ แพทยหญงผาสก บญซอ และไดขอคดอะไรจาก บทความน

- แพทยหญงผาสก มเปาหมายทางการศกษาทชดเจน ตวสมาชกเองมเปาหมายชวตทางการศกษาของตนเองอยางไร

- ใหตวแทนของสมาชกออกมาเสนอผลงานของกลม (ใบงานท 1) 3. ตงค าถามใหสมาชกตอบโดยแบงออกเปนกลมยอยกลมละ 3 - 4 คน

- สมาชกคดวาการด าเนนชวตแบบมเปาหมายไมมเปาหมายมผลตอชวตของสมาชกอยางไร - สมาชกชวยกนส ารวจดวาอปสรรคส าคญทขดขวางเปาหมายชวตของสมาชกคออะไร และ

แนวทางในการแกไขอปสรรคนน ๆ ท าไดอยางไร (ใบงานท 2) 4. ใหตวแทนกลมรายงานทละประเดน / ผน ากลมอภปรายและสรปตามแนวคดทควรได (ใบความรท 1)

5. ตงค าถาม เพอไปสเปาหมายของชวต สมาชกจะปรบปรงหรอเปลยนแปลงตนเองอยางไร 6. ผน ากลมสรปและใหก าลงใจ (ใบความรท 2) 7. ปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

59

บทความโอกาสทางการศกษาเพมคณคาคนพการ “กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

แพทยหญงผาสก บญซอ “ตราบใดทมลมหายใจชวตตองมหวง” หลาย ๆ คนฟงดแลวกคงมความรสกวาเปนเพยงประโยคธรรมดา ๆ เทานนเอง แตส าหรบดฉนแลวเปนประโยคทมากดวยคณคาและเปนตวกระตนเตอนใหรสกเสมอมา

ทกชวตทเกดขนมาบนโลกมนษยไมวาชวตเหลานนจะอยในสภาพใดกตาม ปญหา อปสรรค ความขมขน ความทรมานเปนสงทหลกเลยงไมได ยงสภาพชวตของคนทถกสงคมตราวาเปนคนพการดวยแลว รสชาดของชวตจะพบกบขวากหนามมากมา ทงสขภาพรางกายทไมอ านวยและสขภาพจตใจซงเกดจากความกดดนตาง ๆ ขนอยกบวาใครจะมวธการตอสกบมนอยางไร และจะสอยางไรจงจะมคณคา เราไมอาจเปลยนแปลงความจรงทเกดขนกบเราได แตเราสามารถเปลยนแปลงความจรงเหลานนในกลายเปนสงทมคา เพยงแตเราสและไมหมดก าลงใจไปเสยกอน

ส าหรบตวดฉนถอวา คณคาของคนไมไดอยทรปรางหนาตาภายนอก แตอยทการมความสามารถและมคณธรรมซงความสามารถดงกลาวนนมมาไดจาก 2 ทาง คอ พรสวรรค และพรแสวง หากวาเราม พรแสวงอยในตว โอกาสกาวหนาไมวาดานใดยอมมมากกวาผมพรสวรรคเพยงอยางเดยว ซงพรแสวงจะ เกดขนไดตองมความพยายาม อดทน และอตสาหะเปนอยางมาก ส าหรบตวดฉนแลว “พรแสวง” กคอการศกษาอยางแนนอน การทดฉนตดสนใจเขยนบทความนมใชเพอหวงรางวลอะไรทงนน แตเพราะคดวาประวตการตอสชวตในการศกษาของตนคงจะมประโยชนตอทกคนไมวาจะอยในสภาพใด...ใดบาง

ดฉนชอ นางสาวผาสก บญซอ เกดวนท 30 เมษายน 2508 เปนบตรคนท 6 ในจ านวนพนอง 8 คน เปนเพราะโชคชะตาหรอกรรมเกาสดจะเดาไดเมอดฉนอายได 3 เดอน คณพอไดพาดฉนไปรกษาดวยเรองไขสง ดฉนถกฉดยาตรงบรเวณสะโพกขางขวา ตอจากนนขาขวาและแขนซายเรมมอาการออนแรง ท าใหดฉนมพฒนาการในเรองการเดนชากวาเดกอน ๆ ยงไปกวานนเมอเดนไดแลวกผดปกตจากคนอน แตยงโชคด ทพฒนาการทางดานสตปญญายงปรกตอย ดฉนเปนคนรกเรยนมาตงแตเดก ๆ แมจะทรมานในการเดนทางไปเรยนสกปานใด ดฉนไมเคยหวน หวงสงเดยวคอใหไดเรยนหนงสอ โลกนยงมความยตธรรมอยบาง ผลการเรยนมาตงแตเลก ๆ ดฉนไดอนดบ 1 มาตลอดไมวาจะอยโรงเรยนใด (ชวตดฉนเปลยนโรงเรยน บอย ๆ) ส าหรบเรองการเรยนของดฉนมนไมยากนก แตในการด าเนนชวตขณะอยในโรงเรยนทามกลางเพอนฝงมนทรมานและล าบากมาก จากค าพดเสยดแทงใจด า ดถกเหยยดหยามและท หนกมากกคอการ ถกกลนแกลงจากเพอนฝงแตสงเหลาน ดฉนคนพบวามนคอย ๆ มลายหายไปทละนอย ๆ

60

เมอดฉนเปนหนงในเรองการเรยน เพราะอยางนอยพวกเขาเหลานนยงตองพงพามนสมองของดฉนอยบางในบางครง ท าใหดฉนมนใจขนไปอกวา “ปมดอย” จะถกลบเลอนไปไดเพราะการเรยนอยางแนนอน ดฉนจงมงมนเรยนหนงสอดวยความเพยรพยายามและความอดทนมากมายมหาศาล เพราะชวตของดฉนไมไดเรยนเพยงอยางเดยว ยงตองท างานบานและหาล าไพพเศษโดยการสอนหนงสอ เนองจากปญหาเศรษฐกจทางบาน แตกระนน ดฉนกยงภมใจทคณพอคณแมทงมรดกชนส าคญไวให คอ “มนสมอง” และแลวปทดฉนตองพยายามสดชวตกมาถงการสอบเขามหาวทยาลย เนองจากดฉนสอบได อนดบ 1 ของโรงเรยน เปนธรรมดาอยเองททกคนตงเปาหมายใหเขาเรยนวชาแพทย ซงเปนทใฝฝนของนกเรยนทเรยนดทกคนและแลวสงทไมคาดหวงกเกดขน เมอมการประกาศจากทางจงหวดทดฉนอาศยอยวา “ดฉนไมมสทธสอบเรยนแพทยเนองจากพการ” ดฉนเสยใจเปนทสด คดอยเพยงอยางเดยววา ท าไม ? คนพการจงไมมสทธแมกระทงการสอบเชยวหรอ ? หากวาดฉนสอบแลวตกสมภาษณดฉนกจะยอมรบความจรงในเรองสภาพรางกายของตนเองโดยไมโทษใครทงนน ขณะนนคดอยอยางเดยววา ทางจงหวดไรความมมนษยธรรมมาก ดฉนจง ปฎญาณวา “จะตอสใหถงทสด เพอประกาศใหชาวโลกรวาคนพการกมคณคา” ดฉนจงตดสนใจมายง คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ซงเปนแหลงผลตแพทยโดยตรง ไดเลาเหตการณดงกลาวใหอาจารยฝายวชาการฟง โลกยงยตธรรมกบดฉนอยอาจารยผเปยมดวยเมตตาธรรมไดออกหนงสอรบรองวา “ในกรณนนาจะให นางสาวผาสก บญซอ มสทธสอบแพทย” แตทางจงหวดยงคานวาค าวา “นาจะ” ไมไดหมายถงการใหสอบ แตยงมอาจารยทเหนถงความอยตธรรมจงเสนอวาไมมพจนานกรมเลมใด บอกค าวา “นาจะ” แปลวาไมให ดฉนจงไดสอบ แตยงไมวายถกตดคะแนนสมภาษณอยางยบเยน เนองจากความพการ และแลววนประกาศผลการสอบกมาถง ขอบคณสวรรค ดฉนตดแพทยศาสตรอนดบ 4 ของปนน อปสรรคยงเกดขนอก ดฉนตองสอบสมภาษณมากกวาคนอน ๆ อก 1 วนดวยความมมนษยธรรมเปยมดวยคณธรรมของอาจารยแพทยดฉนจงไดเขาเรยนแพทยตามทตงใจไว จากนนกไดรบความกรณาจากอาจารยแพทยทานหนงผาตดแกไขความพการทสามารถแกไขไดจนอยในสภาพใกลเคยงกบคนปรกตไดในทกวนน

ชวตของการเรยนแพทย โดยคนปรกตถอวาหนกมากทสดแลวทานผอานลองคดดเถดวาดฉนผซงพการจะหนกเปนกเทา ความเครยด ความกดดนทเกดขน นอกจากการเรยนทหนกองและบคคลรอบขางในบางครงแลวยงมสงทเพมความเครยดใหดฉนมากทสดกคอ สายตาหลายสบคของคนไขเฝามองดฉนวาจะมความสามารถรกษาพวกเคาใหหายไดหรอไม ? ชวงนน ดฉนใหก าลงใจตวเองอยตลอดเวลาวา “การเปนแพทยทดไมไดอยทรปลกษณะภายนอก แตอยทจตใจทเปยมดวยคณธรรมและเมตตาปราณตอคนไข” และแลวในทสด ดฉนกเปนทรกของคนไข พรอมกนนนดฉนกไดส าเรจการศกษาแพทยศาสตรบณฑตในป 2531 จากนนไดศกษาตอเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรฟนฟฯ ดฉนไดรบความกรณาจากอาจารยแพทยหญงจ านง สตะพนธ ทไดใหการสนบสนนจนไดมาเรยนแพทยเฉพาะทางดานน ซงเกยวของกบคนไขพการเกอบทงหมดท าใหดฉนดใจและภมใจมากทตวเองมคณคาในการชวยเหลอคนประเภทเดยวกนไดในทสด

61

ปจจบนดฉนเปนแพทยประจ าบานปท 2 แผนกเวชศาสตรฟนฟฯ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย เชยงใหม เปาหมายของดฉน คอ จะขอท างานในการชวยเหลอคนพการใหดทสด ขณะเดยวกนจะท าตวใหเปนประโยชนตอสงคมมากทสดเทาทความสามารถของตนเองมอย อยางนอยดฉนเชอวาตวเองมแนวความคดและทศนคตเกยวกบคนพการไดดพอสมควรเพยงเพอเปลยนทศนคตของคนบางคนทมกจะเปรยบเปรย “คนพการเปนขยะของสงคมใหคนพการกลบเปนอญมณอนมคาได”

ไมใชเพราะการศกษาทดหรอกหรอ จงท าใหดฉนมายนอยในอาชพ ซงมคณคาตอชวต ซงมคณคาตอชวตของคนทงโลก

แพทยหญงผาสก บญซอ

แพทยประจ าบานปท 2

แผนกเวชศาสตรฟนฟฯ

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

62

ใบงานท 1 “กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

1. นกเรยนรสกอยางไรกบเรองราวชวตของแพทยหญงผาสก บญซอ และไดขอคดอะไรจากบทความน (กลมใหญ)

2. แพทยหญงผาสก ด าเนนชวตอยางมเปาหมายทางการศกษาทชดเจน ตวนกเรยนเองมเปาหมายชวตทางการศกษาของตนอยางไร (กลมใหญ)

ใบงานท 2 “กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

ใหสมาชกกลมยอย 3- 4 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปน จนไดขอสรปแลวเตรยมตวแทน 1 ทาน น าเสนอในกลมใหญ

1. นกเรยนคดวา การด าเนนชวตมเปาหมาย / ไมมเปาหมาย มผลตอชวตนกเรยนอยางไรบาง 2. นกเรยนชวยกนส ารวจดวาอปสรรคส าคญทขดขวางเปาหมายชวตของนกเรยนคออะไร และ

แนวทางในการแกไขอปสรรคนน ๆ ท าไดอยางไร

63

ใบความรท 1

“กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1. นกเรยนคดวาการด าเนนชวตมเปาหมาย / ไมมเปาหมายมผลตอชวตนกเรยนอยางไร

2. นกเรยนชวยกนส ารวจดวา อปสรรคส าคญทขดขวางเปาหมายชวตของนกเรยนคออะไรและแนวทางในการแกไขอปสรรคนน ๆ ท าไดอยางไร

การด าเนนชวตอยางมเปาหมายท าใหเรามแนวทางในการด าเนนชวตทชดเจนท าใหเรารขนตอนชวตในแตละขณะวา เราควรท าอะไรอยางไร และเปนสงทชวยใหเกดการเตรยมพรอมในการแกปญหาอปสรรคทจะเกดขน

อปสรรคส าคญทขดขวางเปาหมายชวตของเรามกจะอยทตวเราเอง เชน การขาดความรบผดชอบตอการกระท าของตนทจะใหบรรลเปาหมายขาดความพยายามและความอดทนเปนตน สงส าคญทจะชวยใหเราบรรลเปาหมายชวตของเราไดกคอการมความรบผดชอบตอการกระท าของตนเอง และพงตระหนกไวเสมอวาชวตของเราจะเปนอยางไรขนอยกบการกระท าของเราเองรวมทงมความพยายามและอดทนอยางตอเนองทจะท าใหเปาหมายชวตของเราประสบความส าเรจ

64

ใบความรท 2 “กจกรรมเปาหมายชวตของฉน”

เปาหมายชวต เปรยบเสมอนดวงไฟสองทาง ทท าใหเรามแนวทางในการด าเนนชวตอยางชดเจนสงทชวยใหเราสามารถบรรลเปาหมายชวตของเรา กคอ การมความรบผดชอบตอการกระท าทท าใหเราไปสเปาหมายชวต

65

ทกษะการสอสาร

(2 กจกรรม)

66

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมตกกะตย”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเขาใจถงความส าคญของการสอสาร 2 ทาง 2. เพอใหสมาชกเขาใจถงปญหาในการสอสาร

สอการจดกจกรรม สมาชกทเขารวมกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. จบคเพอนแตละคนคดถงเรองทตนเองชอบ คนละ 1 เรอง 2. ใหเลาเรองพรอม ๆ กนทงสองคน แลวถามกนวารเรองทเพอนเลาไหม 3. สมมตภาษาขนมาค าหนง เชน “ตกกะตย” แลวใชค านเลาแทนค าพดทงหมดในเรองเดมของ

ทง 2 คน 4. สดทายใหแตละคนเลาเรองแลวถามวารเรองไหม แลวอภปรายกนถงความแตกตางของการสอสาร

การประเมนผล

1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. ประเมนผลจากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

67

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมบงโกมนษย”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเขาใจถงความส าคญของการสอสาร 2 ทาง 2. เพอใหสมาชกเขาใจถงปญหาในการสอสาร

สอการจดกจกรรม

เกาอ 9 ตว

ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกเปน 2 กลม ผน ากลมชแจงกตกาการเลนโดยการปรบมอใหผเลนแตละกลมมผแทนเขาไปนงเกาอ ทง 9 ตวโดยนงแบบแนวตง แนวนอนหรอแนวทแยงแบบบงโก เพอใหชนะอกฝายหนง

2. ใหแตละกลมคดเลอกผเลนและปรกษากนไดวาจะวางแผนกนอยางไร ด าเนนกจกรรมแบบตกตาบงโกเชนเดม

3. ใหแตละกลมมผน ากลมในการจดผเลนและวางแผนการการเลน เพอใหชนะอกฝายหนง

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. ประเมนผลจากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

68

ทกษะการท างานรวมกน

(2 กจกรรม)

69

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรม Walk Rally”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกการท างานรวมกนเปนทม 2. เพอใหสมาชกเหนความส าคญของพลงความสามคค 3. เพอใหสมาชกรจกการวางแผนทดมการยอมรบความคดเหนซงกนและกน

สอการจดกจกรรม

1. นกหวด 1 อน 2. ใบความร เรอง Walk Rally

สายธารหวใจ

1. ขวดเปลา 4 –5 ใบ 2. ถงพลาสตก 1 ใบ

สดเออม 1. เกาอ 2 ตว 2. ขวดเปลา 1 ใบ 3. หนงยาง 30 – 40 เสน 4. เชอก

สงตอความรก 1. ชอน 10 คน 2. ลกปงปอง 5 – 6 ลก 3. ลกโปง 10 – 15 ลก 4. เกาอ 1 ตว 5. ตะกราใสลกปงปอง 1 ใบ 6. หนงยางส าหรบมดลกโปง 30 – 40 เสน

70

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมใหสมาชกแบงกลมเปน 3 กลม กลมละเทา ๆ กน 2. ผน ากลมสรางฐานเพอใหสมาชกท ากจกรรม Walk Rally 3 ฐาน

ฐานท 1 สายธารหวใจ, ฐานท 2 สดเออม, ฐานท 3 สงตอความรก 3. ผน ากลมอธบายกฎกตกาในการรวมกจกรรม Walk Rally (ดจากใบความร) 4. ผน ากลมใหสมาชกจบสลากเลอกฐานและใหท ากจกรรมโดยก าหนดเวลา(ประมาณ 3 – 5 นาท)

ใชสญญาณนกหวดเปาบอกหมดเวลา ผน ากลมตรวจสอบผลงานและใหคะแนนแตละกลม 5. ผน ากลมใหสมาชกเปลยนฐานและตรวจสอบเมอหมดเวลา จนทกกลมไดรวมกจกรรมครบทง 3

ฐาน 6. ผน ากลมประกาศคะแนนในแตละฐานในทกกลมทราบ 7. ผน ากลมใหตวแทนกลมทไดคะแนนมากทสดในแตละฐานอธบายถงวธการท ากจกรรมอยางไรให

ประสบความส าเรจ 8. ผน ากลมใหผแทนกลมทไดคะแนนนอยทสดในแตละฐานบอกสาเหตทท าใหกลมของตนไดคะแนน

นอยทสด 9. ผน ากลมสรปรวมกนกบสมาชกถงวธการทเหมาะสมและอธบายหลกการท างานรวมกนเปนทม

การประเมนผล เชงปรมาณ

สมาชกไดรวมกจกรรม Walk Rally ทกคน

เชงคณภาพ

สมาชกเรยนรหลกการท างานรวมกนเปนทม รจกการเสยสละยอมรบความคดเหนของ ผอนเกดความสามคคในหมคณะ

71

ใบความร “กจกรรม Walk Rally”

กจกรรม Walk Rally(วธการสรางฐาน กฎ กตกา)

ฐานท 1 สายธารหวใจ (เวลา 3 นาท)

1. น าขวดเปลาวางไว 4 – 5 ใบ 2. วางถงพลาสตกใสน าไวใหหางจากจดทขวดวางประมาณ 4 – 5 เมตร 3. ใหผรวมกจกรรมใชมอตกน าไปเทใสขวดโดยใชวธใดกได ภายในเวลาทก าหนด 4. ผน ากลมตรวจสอบผลงานและใหคะแนน

ฐานท 2 สดเออม (เวลา 3 นาท)

1. วางขวดเปลาไว 1 ใบ 2. วางเกาอ 2 ตว เพอมดเชอกทขาเกาอเพอกนเขต ระยะหางกบขวด 1 –50 เมตร 3. วางหนงยางไวดานนอกเชอก 30 – 40 เสน 4. ใหสมาชกน าหนงยางไปคลองลงในขวดใหไดเยอะทสดภายในเวลาทก าหนด 5. ผน ากลมตรวจสอบผลงานและใหคะแนน

ฐานท 3 สงตอความรก (เวลา 3 นาท) 1. วางตะกราใสอปกรณชอน ปงปอง ลกโปง บนเกาอ 2. ใหสมาชกยนตอกนเปนแถวเดยวโดยทกคนใชปากคาบชอนไว 3. คนแรกของแถวเปาลกโปงเสรจแลวใชขาหนบลกโปงไว น าลกปงปองวางบนชอน

แลวสงตอโดยใชปากใหกบคนท 2 4. หลงจากนนกสงตวไปเรอย ๆ จนถงคนสดทาย 5. กรณลกโปงหรอลกปงปองหลนใหเรมตนใหมตงแตคนแรก ท าจนหมดเวลา 6. ผน ากลมตรวจสอบผลงานและใหคะแนน

ผน ากลมสรป การวางแผนทดมการยอมรบความคดเหนซงกนและกน เสยสละรบทบาทหนาทและความ

สามคค ท างานใหส าเรจ บคคลมความรสกนกคดและการกระท าทแตกตางกนไป อนเนองมาจากการ อบรม เลยงด สงแวดลอม คานยมทยดถอทแตกตางกน รวมทงระดบการศกษาและประสบการณชวตของบคคล ดงนนแมวาบคคลจะประสบกบสถานการณเดยวกนแตอาจมการรบรตอสถานการณทเกดขน ไมเหมอนกนการยดมนในความคดของตนเอง โดยไมยอมรบฟงและเคารพความคดเหนของบคคลอนจงมกน ามาสปญหาการขดแยงไดโดยงาย ในการท างานรวมกนจงตองยอมรบฟงและเคารพความคดเหนของกนและกน มมมมองรวมกนในสถานการณทเกดขนกจะชวยใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

72

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมหอคอยกระดาษ”

วตถประสงค

1. เพอเปดโอกาสใหสมาชกฝกการวางแผนและท างานรวมกนเปนทม 2. เพอเปดโอกาสใหสมาชกเรยนรถงปญหา อปสรรคในการท างานและฝกทกษะการแกปญหารวมกน

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษหนงสอพมพ 2. เทปกาว 3. กรรไกร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผน ากลมพดน าเกยวกบสถาปตยกรรมตาง ๆ ทรจกและสอบถามถงหอคอยวามคณสมบตอะไรบาง (มความแขงแรง สวยงาม และสง)

2. แบงกลมยอยออกเปนกลม ๆ ละ 8-12 คน และแจกอปกรณใหทกกลมเปนจ านวนเทากน 3. ใหสมาชกกลมสรางหอคอยดวยวสด อปกรณทเตรยมใหโดยใหมคณสมบตแขงแรง สวยงาม และสง

ทสด ก าหนดเวลาไมเกน 30 นาท 4. เมอหมดเวลาใหวทยากรทดสอบคณสมบตดงกลาวตอหอคอยทแตละกลมสราง และคดเลอกทมท

มคณสมบตครบทง 3 ขอ หรอทมแตละทมทมคณสมบตครบเปนบางขอ 5. ผน ากลมสอบถามถงกระบวนการท างาน การวางแผนแบงหนาทและสอบถามทมทท าไดไมครบ

ตามคณสมบตถงปญหาอปสรรคทเกดขน 6. เปดโอกาสใหรวมกนอภปรายถงองคประกอบทจะท าใหเราสามารถท างานรวมกนไดบรรลเปาหมาย

การประเมนผล

1. สงเกตการใหความรวมมอและการมสวนรวมของสมาชกในการท ากจกรรมและแสดงความคดเหน 2. สมาชกเขารวมกจกรรมครบตามจ านวน

73

การจดการกบความเครยด

(2 กจกรรม)

74

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมถนนกบซอย”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกเขาใจผลกระทบของความเครยด 2. เพอใหสมาชกไดตรวจสอบความเครยดของตนเอง

สอการจดกจกรรม สมาชกแสดงบทบาทสมมต

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหจบคและผลดกนจบชพจร วาเตนกครง / นาท 2. ขออาสาสมคร 2 คน ก าหนดเปนต ารวจและขโมย 3. ใหสมาชกทเหลอจดแถว 5 แถว จ านวนแถว ๆ ละประมาณ 6 – 8 คน ยนหางกน ตามชวงแขน

แตะไหลของเพอนดานหนา 4. ผน ากลม พดวา “ซอย” ใหเพอนในแถวยกมอขวาแตะไหลซายคนขวามอ และเมอพดวา “ถนน”

ให เ พอนในแถวยกมอขวาแตะไหลขวาคนขางหนา โดยผ เลนเปนขโมยตองพยายาม วงหนไมใหต ารวจตามจบไดทน และผน ากลมกจะพดถนน, ซอยไปเรอย ๆ ถาจบไดกเปลยน คเลนใหมประมาณ 3 – 4 ค จากนนจงใหทกคนนงทและจบคเดม โดยผลดกนจบชพจรวาเตน กครง / นาทและถามความรสกวาเปนอยางไรแลวอภปรายถงความเครยดทมตอรางกาย

การประเมนผล การแสดงความคดเหนของสมาชกถงวธการจดการกบความเครยด

75

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมเพชฌฆาตความเครยด .... มอโปร”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกอธบายถงความหมาย สาเหตของความเครยดได 2. เพอใหสมาชกตระหนกถงอาการตาง ๆ ทแสดงวาสมาชกเรมมความเครยด 3. เพอใหสมาชกมแนวทางในการเผชญกบความเครยด ไดอยางเหมาะสม

สอการจดกจกรรม ใบงาน

ขนตอนการจดกจกรรม ประสบการณ

1. ผน ากลมบอกวตถประสงคของการท ากจกรรมและอธบายถงความหมายของ “ความเครยด” ในกลมใหญ (5 นาท)

2. ผน ากลมถามสมาชก “มสมาชกคนใดบางทเคยมความเครยด” สญญาณอะไรทเปนตวบอก ใหสมาชกทราบวาตนเองก าลงมความเครยด” โดยใหสมาชกชวยกนบอก สมาชกจดสญญาณตาง ๆ ลงบนกระดานด า (5 นาท)

3. ใหสมาชกชวยกนสรปถงอาการทแสดงวาก าลงมความเครยด ผน ากลมบร รยายเพมเตม (5 นาท)

การสะทอนความคดและอภปราย 4. แบงกลมสมาชกกลมละ 4 – 5 คนใหสมาชกระดมความคดอภปรายรวมกนตามใบงานท 1

(10 นาท) 5. ผน ากลมสมถามในกลมใหญถงสถานการณตาง ๆ สาเหตและวธการจดการกบความเครยด

ของแตละกลม โดยใหสมาชกคนอน ๆ สามารถเสนอวธการอน ๆ ทเหนแตกตางไปเพมเตมได

ความคดรวบยอด 6. ผน ากลมอธบายใหสมาชกทราบถงสาเหตของความเครยดโดยทวไปสน ๆ (2 นาท) 7. ใหสมาชกชวยกนจดกลมสาเหตของความเครยด และวธการจดการกบความเครยดในแตละ

สาเหต (8 นาท) 8. ผน ากลมสรปเพมเตมถงวธการจดการกบความเครยดดวยกลวธใหญ 2 ประการ ไดแก การรจก

จดการกบอารมณ และความสามารถในการแกปญหาความเครยด ซงตองใชใหเหมาะสมกบบคคล สถานทและเวลา (5 นาท)

76

การประยกตแนวคด 9. ใหสมาชกชวยกนคดบทกลอนหรอค าขวญเกยวกบเทคนคตาง ๆ ทใชในการเผชญความเครยดของ

วยรนในสถานการณตาง ๆ เชน เมอขดแยงกบเพอน เมอใกลสอบ เปนตน

การวเคราะหและอภปราย ความเครยดเกดไดในทกสถานการณ ขนอยกบวาแตละคนจะรบรตอเหตการณนนอยางไร ฉะนนเหตการณอยางหนงอาจท าใหคนหนงเครยดแตอาจท าใหคนหนงเครยดแตอาจไมท าใหอกคนเครยดกได ซงขนอยกบการเรยนร ในอดตของแตละคน การเรยนรซงกนและกนจ งชวยใหผน ากลมและสมาชก สามารถจดการกบความเครยดได ดงนนการทสมาชกไดมโอกาสพดคยแลกเปลยนประสบการณเกยวกบเหตการณทท าใหเกดความเครยดในชวตประจ าวนของสมาชกเอง ตลอดจนทราบสาเหตและแนวทาง แกไข จะชวยใหสมาชกสามารถรบรเกยวกบความเครยดทก าลงจะเกดขนกบตนเองไดรวดเรวขน ไมตนเตนตกใจจนเกดเหตและสามารถหาทางแกไขไดอยางเหมาะสมตอไป

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

77

ใบงานท 1 “กจกรรมเพชฌฆาตความเครยด .... มอโปร”

ใหสมาชกเลอกประธาน และเลขาของกลม แลวระดมความคดรวมกนในประเดน ตอไปน (10 นาท)

1. ใหสมาชกแตละคนเขยนเหตการณทกอใหเกดความเครยดของตนเองในอดตหรอปจจบนเทาทคดได คนละ 1 ขอ

2. สมาชกน าเหตการณนน ๆ เปดเผยตอกลมทละคนโดยเลาถงสาเหตตลอดถงวธการจดการกบความเครยดนน ๆ ดวยวาใชวธการใด และใชไดผลหรอไมเพราะเหตใด

3. เลขาฯ บนทกและสรปขอมลทไดจากกลม เตรยมน าเสนอในกลมใหญ

78

คณธรรม-จรยธรรม

(2 กจกรรม)

79

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมคณคาแหงชวต”

วตถประสงค

4. เพอใหสมาชกเขาใจความหมายของชวตทแทจรง 5. เพอใหสมาชกตระหนกและเหนคณคาของชวต 6. เพอเปนแนวทางในการพจารณาตนเองของสมาชก

สอการจดกจกรรม 1. ภาพการเจรญเตบโตของทารกในครรภมารดา 2. แผน Chart ความรเรองชวต 3. นทาน 4. กระดาษเปลา 5. ดนสอ 6. ใบงานท 1 7. ใบงานท 2 8. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนน า (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผน ากลมกลาวทกทายท าความรจก และสมาชกแนะน าตว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผน ากลมดวยการนงสมาธเพอส ารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนด าเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ใหสมาชกแบงกลม ๆ 5 คน รวมอภปรายในประเดนปญหา “ชวตคออะไร มาจากไหน และมความส าคญอยางไร” ตามใบงานท 1 สรปแลวเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

2.2 ผน ากลมสรปในประเดนทสมาชกรวมอภปรายและน าเสนอหลงจากนนบรรยายธรรมะเรอง การก าเนดของชวตทางชววทยา โดยมภาพการเจรญของทารกในครรภมารดา เพอโนมนาวใหสมาชกตระหนกถงความส าคญของตนเองและความรก ความอบอนทมารดา – บดา และบคคลรอบขางมให หลงจากนนบรรยายตอไปดวยความเชอเรองการก าเนดชวตในทางพทธศาสนาซงเกดจากการรวมตวและการท าหนาทรวมกนของธาตทง 6 คอ ธาตดน, ธาตน า, ธาตลม, ธาตไฟ, อากาศธาต, และวญญาณธาต เพอใหสมาชกมองเหนตวตนทแทจรง ส าหรบใชเปนแนวทางในการพจารณาปญหาตาง ๆ ตอไป โดยใชแผน Chart ความรประกอบการบรรยาย และเขยนอธบายในกระดาน White Board ตามใบความรท 1 (30 นาท)

80

2.3 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน หรอใชกลมเดมรวมอภปรายเพอตอบปญหาในประเดน“สมาชกมแนวทางอยางไรทจะท าใหตนเองเปนทรกและพอใจของบคคลรอบขาง” (ตามใบงานท 2) เขยนลงกระดาษเปลาทแจกใหและใหตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

2.4 เปดโอกาสใหสมาชกรวมอภปรายซกถามปญหาขอสงสยกบผน ากลม (10 นาท) 3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

3.1 ผน ากลมสรปประเดนส าคญทสมาชกควรไดรบอกครงเกยวกบชวต ใหสมาชกตระหนกและเหนความส าคญของชวตและการด าเนนชวตอยางถกตอง

3.2 ใหสมาชกส ารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม

81

ใบงานท 1

“กจกรรมคณคาแหงชวต” ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน และรวมกนระดมความคดอภปรายในประเดนดงน

1) ชวตคออะไร............................................................ 2) ชวตมาจากไหน....................................................... 3) ชวตมความส าคญอยางไร.......................................

หลงจากนนสงตวแทนกลมน าเสนอใหเพอน ๆ ฟง

ใบงานท 2

“กจกรรมคณคาแหงชวต”

ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน(อาจจะใชกลมเดม) และรวมกนระดมความคดอภปรายในประเดนปญหาดงน

สมาชกมแนวทางอยางไรทจะท าใหตนเองเปนทรกและพอใจของบคคลรอบขาง .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................

หลงจากนนสงตวแทนกลมน าเสนอใหเพอน ๆ ฟง

82

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ

“กจกรรมคณคาแหงชวต” ชวตคออะไร

ในทางพทธศาสนาแบงชวตออกเปน 2 สวน คอ รปธาต (สวนรางกาย) กบนามธาต (สวนจตใจ) ดงน รปธาต ประกอบดวย ธาตทง 4 ไดแก

1) ปฐวธาต หรอ ธาตดน คอ สภาพทแผไปหรอกนเนอท 2) อาโปธาต หรอ ธาตน า คอ สภาพทดงดดซาบซม 3) เตโชธาต หรอ ธาตไฟ คอ สภาพทแผความรอน 4) วาโยธาต หรอ ธาตลม คอ สภาพทสนไหว

นามธาต ประกอบดวย ธาต 2 ไดแก 1) อากาศธาต คอ ภาวะแหงความวาง 2) วญญาณธาต คอ การรบรหรอการรสกทงหลาย

โดยสวนของนามธาตนนจะท าหนาทใน 4 ดาน คอ (1) การรสก (เวทนา) (2) การจ าได (สญญา) (3) การนกคด (สงขาร) และ(4) การรแจง (วญญาณ)

กลาวโดยสรปชวตในทางพทธศาสนาประกอบไปดวยธาต 6 หรอ ขนธ 5 นนเอง ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ และการท าหนาทของขนธ 5 นท าใหชวตด ารงอยและสามารถพฒนาตอไปได โดยอาศยปจจย 4 เปนเครองหลอเลยงรางกาย ชวตมาจากไหนและเกดมาเพออะไร

ชวตของมนษยถอก าเนดขนในครรภมารดา และใชระยะเวลาทมารดาตองคอยถนอมครรภนนยาวนานถง 9 เดอน ดวยความรก เสยสละ และอดทนอยางมากมาย ครนเมอคลอดจากครรภมารดาแลวยงตองอาศยการดแลเอาใจใสของมารดา – บดา และบคคลรอบขางโดยมารดาเองนนแมการเลยงดบตร กยงตองอาศยคณธรรมของมารดาเพอใหบตรด ารงชวตอยตรงกบค าเปรยบเทยบทกลาววา “แมนนเปรยบเหมอนเทวดา และพรหมของลก” กลาวคอ มารดาตองมคณธรรมของพรหมไดแก เมตตา – กรณา และคณธรรมของเทวดา คอ หรโอตปปะ เปนตน เนองจากมารดา – บดา มความตงใจตงแตแรกแลววาจะเลยงดบตรใหเตบโตเปนคนด หรอเปนมนษยทสมบรณ และหวงใหสบสกลและภารกจของทานตอไป อาจกลาวไดวาบตรคอความหวงของมารดา บดา จะเหนวาชวตนนเปนสงทไดมาดวยความยากล าบากและมคายง ดงนนมนษยทกคนจงควรใชโอกาสอนดทสดนพฒนาตนเองใหมากทสดดวยการด าเนนชวตอยางถกตองตามท านองคลองธรรม อนมสมมาทฏฐหรอความถกตองเปนหลกและฝกอบรมตนเองใหพรอมดวย สต – สมปชญญะ ปญญา และสมาธอยเสมอ โดยการปฏบตธรรมดวยวธการตาง ๆ เชน การฟงธรรม การสนทนาธรรม การสาธยายธรรม การปฏบตสมาธ เปนตน

ทกชวตเกดขนมาพรอมกบความทกข คอ ความทนไดยาก มการเปลยนแปลงตลอดเวลา ไมจรงยงยน การม

ครอบครวทไมสมบรณหรอการประสบกบปญหาตาง ๆ ในชวตประจ าวนเปนสงทแกไขได ทกคนพงใช สงเหลานนเปนเครองมอในการพฒนาตนดกวาไปทนทกขกบสงนนตลอดไป ดงนนมนษยจงตองพฒนาตนเองอยเสมอเพอใหผานพนความทกขหรอปญหาตาง ๆ ไปไดดวยด โดยการพจารณาศกษาธรรมะเพอพฒนาตนเองใหดยง ๆ ขนไป หรอ “ใหไดสงทดทสดทมนษยควรได” ตามค ากลาวของทานอาจารยพทธทาสภกข

83

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกและเขาใจเรองของทกข หรอปญหาในชวตของตนเอง สามารถก าหนดรทกขหรอปญหาไดทกขณะ

2. เพอใหสมาชกสามารถใชการก าหนดรในปญหาพจารณาถงสาเหตของปญหาไดอยางถกตองตอไป สอการจดกจกรรม

1. ภาพปฏจจสมปบาท 2. แผน Chart 3. White Board และปากกา 4. กระดาษเปลา 5. ดนสอ 6. ใบงานท 1, 2 7. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนน า (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผน ากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผน ากลมดวยการนงสมาธเพอส ารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2 ขนด าเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ยกตวอยางภาษต “นกไมเหนฟา ปลาไมเหนน า” ใหสมาชกฟงและสมถามความเหนสมาชก 6 – 7 คน วามความคดเหนอยางไร (5 นาท)

2.2 หลงจากนนใหสมาชกจบคพดคยในประเดนปญหา “ทกขคออะไรตามความเขาใจของสมาชกและทราบไดอยางไรวาสงนนคอทกขหรอปญหา” ตามใบงานท 2 รวบรวมเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกให หลงจากนนผน ากลมสมถามความคดเหนสมาชก 4 – 5 ค (10 นาท)

2.3 ผน ากลมสรปประเดนทงหมดทใหสมาชกพดคย หลงจากนนบรรยายธรรมะในเรองเกยวกบทกขตามแนวอรยสจ ขอท 1 คอ สภาวะทเปนทกขหรอปญหาโดยใชภาพ ปฏจจสมปบาทประกอบการบรรยายและขณะบรรยายจะกระตนใหมการโตตอบระหวางผน ากลม และสมาชกเปนระยะ ๆ เพอสรางบรรยากาศของความเปนกนเองและเปนการบรรยายทด นอกจากนนจะชใหสมาชกทราบและตระหนกในอารมณทง 10 อนเปนทตงแหงทกข และการมองเหนตวทกขวาเปนปญหา ตลอดจนวธการก าหนดรทกขทลมหายใจของตนเอง (30 นาท)

84

2.4 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน รวมกนระดมความคดในประเดนเกยวกบ “ทกขหรอปญหาของวยรนทพบไดในชวตประจ าวนมอะไรบาง และเมอสมาชกประสบกบสงทเรยกวาทกขจะมลกษณะอาการอยางไรบาง” ตามใบงานท 2 ใหเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

2.5 เปดโอกาสใหสมาชกซกถามขอสงสยกบผน ากลม (5 นาท) 3 ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

3.1 ผน ากลมสรปประเดนส าคญเกยวกบสงทเรยกวาตวทกขหรอปญหา และชใหสมาชกเหนวาทกขเปนปญหาทตองแกไขและสามารถแกไขไดดวยตนเอง

3.2 ใหสมาชกส ารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการรวมกจกรรม เชน การตอบค าถาม ความกระตอรอรน

85

ใบงานท 1

“กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต” ใหสมาชกจบค และ หนเขาหากน รวมพดคยในประเดนทก าหนดใหคอ

ตามความเขาใจของสมาชก ทกขคออะไร.................................................................. และทราบไดอยางไร วาสงนนคอทกขหรอปญหา...................................................... ....................................................................................................................................

ใบงานท 2

“กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต” ใหสมาชกแบงกลมๆ ละ 5 คน และรวมกนระดมความคดอภปรายในประเดนทก าหนดให ดงน

ทกขหรอปญหาของสมาชกทพบไดในชวตประจ าวนมอะไรบาง............................................................................................................................. ........................................................................... ......................................................................................

เม อสมาช กประสบกบส งท เ ร ยกว าท กข จ ะม ล กษณะอาการอย า ง ไรบ า ง............................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................

86

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ “กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต”

ทกขคออะไร ทกข แปลวา ความทกขหรอสภาพททนไดยาก ไดแก ปญหาตาง ๆ ของมนษยคอสภาวะของสง

ทงหลายทตกอยในกฎของธรรมดาแหงความไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา ในทางปฏบต “ทกข” หมายถง รภาวะทเปนทกขซงตองก าหนดรตามสภาพทแทจรงของมน ไมใชรตามทเราอยากใหเปนหรอตามทเราเกลยดชงมน

ทกข คอ ปญหาตาง ๆ ของมนษยเปนเรองบบคนชวตจตใจ เปนของนาเกลยด นากลว ซงมอยแกสตวมนษยทกคน บคคลทวไป หลกเลยงไมอยากไดยน พระพทธเจาทรงสอนเรองทกข มใชเพอใหเปนทกขแตเพอเปนจดเรมตนทจะดบทกขเพราะรวาทกขหรอปญหานนแกไขได ดบได การรบรสหนากบความทกขนนมไดหมายความวาจะเขาไปแบกทกขไวหรอท าใหตนเปนทกข แตเพอใหรเทาทนทกข ซงเปนการท าหนาทตอทกขไดอยางถกตองคอ การยอมรบความจรงเกยวกบทกขตามทมนเปนอย แลวมองดรจกชวตและโลกตามทมนเปนจรง สงทเปนทกข

มนษยและสตวในโลกลวนแตมทกขดวยกนทงสน ยกเวนพระอรหนตซงเปนผอยเหนอโลกหมดจดจากกเลสเรองเศราหมองทงหลาย ความทกขทงหลายเกดจากขนธ 5 หรออปทานขนธ 5 ดงนนมนษยทกคนจงถอก าเนดขนมาพรอมกบทกข โดยทกขในอรยสจ ไดแก ความเกด, ความแก, ความตาย, ความเศราโศก, ความคร าครวญ, ความทกขกาย, ความทกขใจ, ความคบแคนใจ, การประสบกบสงทไมไดรก, การพลดพรากจากสงทรก, การปรารถนาสงใดไมไดสงน น สภาวะทกขตาง ๆ เหลานเราสามารถรบรไดโดยสงเกต จากอารมณหรอความรสกตาง ๆ ทเกดขน เชน ความรก, ความโกรธ, ความเครยด, ความกลว, ความตนเตน, ความวตกกงวล, ความอาลยอาวรณ, ความอจฉารษยา, ความหงหวง และความเครยด เปนตน

การก าหนดรทกข

อารมณแหงความทกขทเกดขนภายในจตใจของมนษยเรานนยอมท าใหรบรไดถงความเปลยนแปลง ไมสงบ กระวนกระวาย ลกษณะตาง ๆ เหลานในทางพทธศาสนา สรปลงวา “ความทกข” การก าหนดรทกข สามารถท าไดโดยงายดวยการสงเกตทลมหายใจในสภาวะปกตของคนเราจะมลมหายใจปกตสม าเสมอ แตเมอประสบกบสภาวะทเปนทกขไมวาจะเปนทางฝายบวกหรอฝายลบ จะท าใหมการเปลยนแปลงทนท ดงนน การด าเนนชวตดวยความมสต ตลอดเวลาจะท าใหเราก าหนดรทกขไดอยางรวดเรว และแกไขไดรวดเรวเชนกน ยงไปกวานนความทกขทงหลายอาจจะไมเขาใกลไดเลย ถาเรามการฝกฝนทดอยางเพยงพอ เชน การฝก อานาปานสตภาวนาอยเสมอ เปนตน

87

กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด

(1 กจกรรม)

88

แผนการจดกจกรรม

“กจกรรมรณรงคเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด”

วตถประสงค

1. เพอรณรงคประชาสมพนธในการใหความรดานยาเสพตดรวมถงสถานการณการแพรระบาดของ ยาเสพตด

2. เพอสงเสรมการมสวนรวมของเดกและเยาวชน ผปกครอง/ชมชน/ภาคประชาสงคมในกจกรรม เพอการปองกนยาเสพตด

3. เพอประชาสมพนธบทบาทของหนวยงานตอสาธารณะ

ขนตอนการด าเนนการ

1. การบ าเพญประโยชนตอสาธารณะตามกจกรรมทเหมาะสมในแตละพนท โดยคดเลอกเดกและเยาวชนทมความสมครใจเขารวมกจกรรม

2. ประชาสมพนธถงการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด เชน การจดบอรดประชาสมพนธ การจดกจกรรมกลม การใหความร ความเขาใจเกยวกบยาเสพตด สถานการณการแพรระบาดของ ยาเสพตด

3. การสงเสรมการมสวนรวมของหนวยงานหรอเครอขายทเกยวของในการดแลเดกและเยาวชน อยางตอเนอง

การประเมนผล

เดกและเยาวชน ผปกครอง/ชมชน/ภาคประชาสงคมมสวนรวมในกจกรรมรณรงคเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

89

กจกรรมการตรวจปสสาวะหาสารเสพตด (Screening Test) (1 กจกรรม)

90

แผนการจดกจกรรม

“กจกรรมการตรวจปสสาวะหาสารเสพตด (Screening Test)”

วตถประสงค

1. เพอประกอบการจ าแนกและคดกรองปญหาการใชยาเสพตด 2. เพอเฝาระวงการใชยาเสพตดในกลมเดก/เยาวชนทถกควบคมตว

อปกรณ

การตรวจพสจนเบองตนสวนใหญจะเปนการตรวจ ณจดตรวจโดยใชชดทดสอบส าเรจรปเบองตนส าหรบการตรวจปสสาวะ

ขนตอนการด าเนนการ

1. การเกบปสสาวะ 1.1 สถานทเตรยมหองสขาหรอสถานทซงจดไวส าหรบถายปสสาวะ มความสะอาด สะดวกพอสมควร และไมมสบ ผงซกฟอกหรอสารอนใดวางอย

1.2 เตรยมวสดอปกรณทจ าเปน

- ขวดพลาสตกทสะอาดและแหงพรอมฝาปด ขนาดบรรจประมาณ 60 มลลตร ส าหรบบรรจตวอยางปสสาวะ

- อปกรณส าหรบผนกขวด ( หากเปนไปไดควรจะมเครองหมายหรอสญลกษณของหนวยงานทตรวจเกบตดอยเพอปองกนการสบเปลยนตวอยาง )

- เตรยมฉลากปดขวดเกบปสสาวะ เพอบนทกรายละเอยด ประกอบดวย

ล าดบท........

ชอ-สกล................……………..

วนทเกบตวอยาง.........................

1.3 วธการเกบปสสาวะ

- ตรวจคนตวเดกและเยาวชน หามมใหมวสด / สารอน / ปสสาวะอน กอนเขาเกบปสสาวะ - ควบคมดแลใหผเขารบการตรวจถายปสสาวะลงในขวดเกบตวอยางประมาณ 30 มลลลตร

มการควบคมมใหมการสบเปลยน หรอปนปลอมสารอนใดลงในปสสาวะ

91

- ปดฉลากบนขวดปสสาวะตอหนาเจาของปสสาวะ ( หามปดฉลากฝาขวด )

ทงนการตรวจในขนนไมสามารถยนยนความถกตองวามการเสพยาบาหรอไมจนกวาจะผานการตรวจในขนยนยนผล

การด าเนนการหลงทราบผลการตรวจปสสาวะ

1. ใหรายงานผลใหผบงคบบญชาทราบ เพอด าเนนการตอไป 2. หากพบวาเดกและเยาวชนไมยอมรบวามการเสพสารเสพตด ใหหนวยงานพจารณาในการตรวจสอบ

ยนยนผล (Confirmation Test) ตอไป

92

กจกรรมระยะเวลา 1-2 ป

1 เดอน / 1 ครง (12 กจกรรม)

93

ความภาคภมใจในตวเอง (1 กจกรรม)

94

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมนแหละตวฉนเอง”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกขอดและขอบกพรองของตน 2. เพอใหสมาชกรจกเขาใจและยอมรบตนเอง กลาเปดเผยตนเองตอผอน 3. เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจในตนเอง

สอการจดกจกรรม

1. สม 1 ผล 2. ตวอยางบคคลทประสบความส าเรจ 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผน ากลมหยบผลสมใหสมาชกดและถามวาเราจะกนสมทงผลไดหรอไม (โดยไมปอกเปลอก และเอาเมลดออก)

2. เปรยบเทยบคนกบผลสมวา คนมทงสวนด (เหมอนสมทกนได) และสวนเสย หรอขอบกพรอง (เหมอนสวนทกนไมได)

3. ผน ากลมชใหเหนวาชวตจ าเปนตองรบทงสวนดและสวนเสยของตนไว ซงแตกตางจากผลสมทเราเลอกสวนทกนได และทงสวนทกนไมไดไป เราจงควรพจารณาขอดและขอเสยของตนเอง เพอจะไดชวยใหเราอยกบสงตาง ๆ เหลานนไดอยางมความสข

4. ยกตวอยางบคคลทประสบความส าเรจในชวต 5. ใหสมาชกลองวเคราะหตนเองวามสวนดและสวนบกพรองเหลานน 6. ใหสมาชกพจารณาวาตนเองเคยปรบปรงหรอพฒนาสวนบกพรองของตนเองบางหรอไม อยางไรใน

กรณทไมเคยสมาชกจะหาแนวทางปรบปรงอยางไรบาง 7. ใหสมาชกทกลาเปดเผยตวเองไดแสดงผลการวเคราะหและแนวทางการปรบปรงสวนบกพรอง

ของตนเองใหเพอน ๆ ฟง 8. ผน ากลมใหขอคดเพมเตมตามใบความร

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

95

ใบความร

“กจกรรมนแหละตวฉนเอง”

มนษยทกคนไมมความสมบรณพรอมไปทกดาน อาจจะมสวนดและสวนดอยในตนเอง ทงดานลกษณะนสยใจคอหรอสภาพแวดลอมและโอกาสตาง ๆ ในชวต หากบคคลรจกน าจดเดนทมอยใชในทางทถกจะกอใหเกดความภาคภมใจและปรบปรงพฒนาจดดอย จะท าใหเกดความสขในชวต แตถาหากมอง จดดอยนนเหมอนอปสรรค ขวากหนามเปนปมดอยทนาอบอายไมกอใหเกดความภาคภมใจยอมท าใหเกดความเครยดวตกกงวลอนน าไปสความทกขใจ

96

การสงเสรมความรบผดชอบ (๑กจกรรม)

97

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมตกตาลมลก”

วตถประสงค

1. เพอเปนการส ารวจปญหาทเกดจากการท างานรวมกน 2. เพอใหตระหนกถงความไววางใจซงเปนสงส าคญของการท างาน

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกแยกเปนกลมยอย กลมละประมาณ 12-15 คน โดยยนลอมรอบเปนวงกลม 2. ใหสมาชก 1 คน ออกมายนตรงกลาง หลบตา และใหเอยงลงไปดานใดดานหนง โดยสมาชกทยน

ลอมรอบคอยชวยประคองและออกแรงผลกสมาชกทอยตรงกลางไปในทางตรงกนขามเหมอนตกตาลมลก

3. เปดโอกาสใหสมาชกแตละคนในกลมไดออกมายนตรงกลาง 4. จากนนผน ากลมสอบถามความรสกของผทอยตรงกลางและผทอยลอมรอบ และอาจใชค าถาม

อน ๆ รวมดวย ตามความเหมาะสม ค าถามสมาชกทยนอยตรงกลาง

- ความรสกครงแรกเปนอยางไร และเมอลองท าไปไดสกพก มความรสกตางจากความรสกแรกอยางไรบาง

- มความมนใจตอเพอนทเปนคนรบเรามากนอยแคไหน - มความรสกอยางไรบาง เมอเพอนชวยกนรบและพยงเราเอาไว - อปสรรคทเกดขนทท าใหไมประสบความส าเรจคออะไร

ค าถามส าหรบสมาชกทยนเปนวงกลม

- รสกอยางไรบางเมอตองชวยกนรบและพยงเพอนเอาไว - มปญหาและอปสรรคอะไรทท าให ท าไดไมดหรอเพอนลม - ถาตองการใหสามารถท าไดอยางตอเนอง ราบรน ทงทผทอยตรงกลางกบอยรอบ ๆ

ควรจะตองท าอยางไร 5. จากนนผน ากลมโยงเขาสการท างานรวมกน และรวมกนอภปรายกบสมาชกถงการประยกต

ความคดมาใชในการท างานรวมกน

การประเมนผล 1. สงเกตการมสวนรวมของสมาชกในการท ากจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

98

การจดการอารมณ (๑ กจกรรม)

99

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมอณหภมใจ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกสามารถบอกไดวาสถานการณใดทกระตนใหเกดความรสกสข เศรา กลว โกรธ ได

มากทสด 2. เพอใหสมาชกกลาเปดเผยถงความรสกตาง ๆ ทเกยวของกบเหตการณหรอสถานการณนน ๆ

สอการจดกจกรรม ภาพปรอทตามจ านวนสมาชก

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมใหสมาชกชวยกนระดมความคดเกยวกบสถานการณตาง ๆ ทกอใหเกดความรสก

พนฐานทง 4 เขยนไวบนกระดาษ 2. ผน ากลมแจกภาพปรอทวดความรสกคนละ 4 แผน แตละแผนเปนตวแทนของความรสก

แตละแบบ 3. ผน ากลมใหสมาชกแตละคนเลอกดวาสถานการณใดทท าใหเขาเกดความรสกตาง ๆ จากนอยทสดไป

หามากทสดแลวเขยนลงในภาพปรอททแจกทง 4 แผน 4. การวเคราะหและสรป อภปรายรวมกนถงเหตผลทแตละคนเลอกจดชนดกบความรสกตางกน

เพราะอะไรเราจงรสกแตกตางกนในแตละสถานการณ ผน ากลมเชอมโยงถงประสบการณในอดต ทแตละคนเคยมและขณะนความรสกนเปลยนแปลงหรอไม

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม

100

ตวอยาง “กจกรรมอณหภมใจ”

- มากทสด

- เรยนจบ

- ไดของขวญ

- มคนมาใสใจ - ไปวายน า

- .................. - .................. - .................. - .................. - นอยทสด

- มากทสด

- เรยนจบ

- ไดของขวญ

- มคนมาใสใจ - ไปวายน า

- .................. - .................. - .................. - .................. - นอยทสด

- มากทสด

- เรยนจบ

- ไดของขวญ

- มคนมาใสใจ - ไปวายน า

- .................. - .................. - .................. - .................. - นอยทสด

- มากทสด

- เรยนจบ

- ไดของขวญ

- มคนมาใสใจ - ไปวายน า

- .................. - .................. - .................. - .................. - นอยทสด

- มากทสด

- เรยนจบ

- ไดของขวญ

- มคนมาใสใจ - ไปวายน า

- .................. - .................. - .................. - .................. - นอยทสด

โกรธ

กลว

สข

สข

เศร

า

101

ทกษะการจดการกบปญหา (๑ กจกรรม)

102

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมเขมขดเสนเดยว”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกรจกการแกปญหา อยางมขนตอนและมทางเลอกทเหมาะสมกบเหตการณ สถานการณ

สอการจดกจกรรม 1. กรณศกษาเรองเขมขดเสนเดยว 2. ใบความรเรองขนตอนการแกปญหา 3. ใบกจกรรมท 1 และ 2 4. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมเกรนน าถงปญหาทสมาชกเคยเจอและมวธการแกไขปญหาอยางไร 2. ผน ากลมเสนอกรณศกษาเรองเขมขดเสนเดยวใหกบสมาชก ในกลมใหญแลวใหสมาชกแบง

ออกเปนกลมยอย ท าตามใบกจกรรมท 1 และใหสมาชกสงตวแทนมาน าเสนอตอกลมใหญ 3. ผน ากลมสรปเกยวกบแนวทางในการแกปญหาตามใบความร 4. แบงกลมสมาชกออกเปนกลมยอย ท ากจกรรมตามใบกจกรรมท 2 5. ใหตวแทนกลมน าเสนอผลงานตอกลมใหญ 6. ผน ากลมสรปเพมเตม และปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 3. ผลงานของสมาชกในใบกจกรรม

103

กรณศกษา “กจกรรมเขมขดเสนเดยว”

สมมตวาสมาชกนงเรอไปในทะเลระหวางทนงไปไดเกดมลมพาย จนท าใหเรอลม และเมอสมาชก รสกตวอกครงพบวาตนเองอยบนเกาะ ๆ หนง ซงบนเกาะมตนมะพราว และ เสอผาของสมาชกไดสญหายหมดเหลอเพยงเขมขดเสนเดยว ซงมลกษณะคลายเขมขดลกเสอ มหวเขมขดท าดวยทองเหลอง สมาชกรสกกลว

ใบกจกรรมท 1 “กจกรรมเขมขดเสนเดยว”

ใหสมาชกชวยกนอภปรายและสมตวอยางถาม 3 – 4 คน วาถาสมาชกเจอสถานการณดงกลาวสมาชกจะท าอยางไร

104

ใบความร “กจกรรมเขมขดเสนเดยว”

ขนตอนการแกปญหา

คนทกคนยอมประสบกบปญหาดวยกนทกคน ซ าแตละคนอาจมปญหามากนอยแตกตางกนปญหาหลายปญหาเราสามารถแกไขได ถาเรารวาปญหานนมาจากสาเหตอะไร และเลอกวธการแกปญหา แตบางปญหานนสลบซบซอน ตองใชเวลาความตงใจ ความอดทน และการมสต ดงนน ปญหาตาง ๆ ทมอยนนเราสามารถแกไขไดหลาย ๆ วธ

ในการแกปญหา ม 5 ขนตอน ดงน

1. การก าหนดปญหา เปนขนตอนใหชดเจนวา อะไรคอปญหาทแทจรง 2. การก าหนดทางเลอก เปนการก าหนดทางเลอกเพอแกปญหาทเปนไปไดทงหมด 3. วเคราะหทางเลอก เปนการวเคราะหขอด ขอเสยของแตละทางเลอก จากขอมลตาง ๆ ทมอย

หรอหาเพมเตม 4. ตดสนใจเลอกวธแกปญหาจากทางเลอกตาง ๆ 5. แกขอเสยของทางเลอก หาวธการแกขอเสยทเกดจากวธแกปญหาทเหลอไว

ใบกจกรรมท 2 “กจกรรมเขมขดเสนเดยว”

แบงสมาชกออกเปนกลมยอย ใหแตละกลมรวมกนแกปญหา กรณศกษาเขมขดเสนเดยว โดยการวเคราะหขนตอนตาง ๆ ตามหลกการแกไขปญหา 5 ขนตอน ในหวขอ

-อยางไรถงมชวตอยบนเกาะ -ท าอยางไรถงจะไดกลบฝง 1. ก าหนดปญหา เรอง ....................................................................................................... ...............

....................................................................................................................................................................... ......

............................................................................................................................ ..................................................

105

2. ก าหนดทางเลอกในการแกไขปญหา 1. .................................................................................................................................. 2. .................................................................................................................................. 3. .................................................................................................................................. 4. ..................................................................................................................................

3. หาขอด ขอเสย ของแตละทางเลอก

ทางเลอก ขอด ขอเสย

1. ........................................ ............................................ .......................................

2. ........................................ .............................................. .........................................

3. ........................................ .............................................. .........................................

4. ........................................ .............................................. .........................................

4. ตดสนใจเลอกทางเลอก 1 ทางเลอก ทางเลอกทคดวาจะท า

................................................................ ..............................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. ................................................

.......................................................................................................................................................................... ..

วธการแกขอเสยของทางเลอกทตดสนใจเลอก............................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................... ................................................

106

รจกตนเองและคณคาของตนเอง

(1 กจกรรม)

107

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกไดรบรภาพลกษณทดของตนเองและผอน 2. เพอใหสมาชกเกดความกระตอรอรนในการกระท าตามภาพลกษณของตนและเปนการเสรมสราง

คณคาความภาคภมใจในตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษโปสเตอร 2. ปากกาสเมจก

ขนตอนการจดกจกรรม 1. สมาชกจบค วาดรปตนเองในกระดาษ สวนพนทกระดาษทเหลอใหเขยนขอดของตนเอง 2. สมาชกน าภาพทวาดมาแสดงและพดถงขอดของตนเอง 3. ผน ากลมน ากลมสมาชกปรบมอสนบสนนและซกถามเพมเตม 4. สมาชกพดถงความรสกทดตอตนเองในการท ากจกรรมน 5. ผน ากลมและสมาชกชวยกนสรป

การประเมนผล จ านวนสมาชกทใหความรวมมอ

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมกระจกวเศษ”

108

ใบงาน 1

“กจกรรมกระจกวเศษ”

สมาชกจบค วาดรปตนเองในกระดาษทไดรบและ เขยนขอดของตนเองในกระดาษทเหลอ ในเรองการเรยน การเลน การชวยงานบาน การชวยงานโรงเรยน การชวยเหลอผอน ฯลฯ

ใบความร

“กจกรรมกระจกวเศษ”

ทกคนมภาพลกษณทด นาภาคภมใจ และเปนทนาชนชมส าหรบผอน การไดกระท าในสงทด ๆ ทตนเปนอยอยางสม าเสมอจะน าความสข ความภาคภมใจ ความมคณคาใหกบตนเอง

109

ลดความขดแยงในครอบครว

(1 กจกรรม)

110

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมสงสารแม”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเกดความรสกเหนใจผอน

สอการจดกจกรรม 1. บทความเรองของนอย 2. ดนสอ, ปากกา 3. ใบงานท 1, 2 4. ใบชแจง 5. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ถามสมาชกวาเมอฟงบทความเรองของนอยจบแลว (สมถามทละค าถาม)

- รสกอยางไรตอเรองทไดยน - รสกอยางไรตอนอยและแมของนอย

2. ใหสมาชกจบคแลกเปลยนความคดเหนกนตามใบชแจงแลวสมถาม 3. ใหสมาชกแบงลม 5 คน แตละกลมรวมกนอภปราย เพอหาขอสรป (ตามใบงานท 1) 4. ตวแทนกลมน าเสนอขอสรปของกลม 5. รวบรวมขอสรปและแสดงความคดเหนเพมเตม 6. ใหสมาชกกลมเดมรวมกนอภปรายเพอหาขอสรปตามใบงานท 2 7. รวบรวมขอสรป และแสดงความคดเหนเพมเตม

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

111

บทความเรองของนอย “กจกรรมสงสารแม”

*นอยถกศาลพพากษาจ าคก 1 ป จากคดเสพยาบา ระหวางถกคมความประพฤต นอยจะตองมา รายงานตวทก 1 เดอน และหามเกยวของกบยาเสพตดทกชนด

เมอถงก าหนดนดรายงานตวครงท 1 นอยไมมารายงานตว หลงจากนน 7 วน พนกงานคมประพฤตจงออกหมายเตอนใหไปรายงานตว นอยนอกจากไมไปรายงานตวแลวยงขโมยเงนของแมเปนประจ าเพอน าไปซอยาบามาเสพ จนแมของนอยซงมอาชพคาขายขาดเงนลงทนตองไปกเงนเพอนบาน ซงคดดอกเบยแพงมาก ตอมานอยเกดอบตเหตรถจกรยานยนตคว าจากการหนต ารวจทตามจบจนแขนและขาหก แมของนอยตองวงเตนหาเงนมารกษาตวนอยจนไมมเวลาคาขาย หนสนกมากขนแลวนอยกคงตองตดคกแนนอนหลงจากอาการดขนแลว แมของนอยคดมากจนโรคความดนโลหตสงก าเรบตองเขารกษาตวอกคน.....................

ใบชแจง

“กจกรรมสงสารแม”

ใหสมาชกจบคเพอนทนงใกลกน แลกเปลยนความคดเหนกนในประเดนตอไปน

1. สมาชกเคยไดยนเรองของครอบครวอน ๆ (คลายของนอย) บางหรอไม ทไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกในครอบครว

2. ถาไมเคยรบรเรองของครอบครวอน ใหลองส ารวจครอบครวของสมาชกเองวาคนในครอบครวเปนอยางไรบางทสมาชกเสพยาบาและถกคมความประพฤต

5 นาท

112

ใบงานท 1

“กจกรรมสงสารแม”

ใหสมาชกแบงกลม 5 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปนจนไดขอสรปแลวเตรยมสมาชก 1 คนส าหรบรายงานในกลมใหญ

สมาชกรสกอยางไรทบคคลในครอบครวไดรบผลกระทบจากการเสพยาบา

ของสมาชกเอง (จากใบชแจง)

- เหนใจ เพราะ .............................................. - ไมเหนใจ เพราะ.......................................... - อน ๆ เพราะ.................................................

15 นาท

ใบงานท 2 “กจกรรมสงสารแม”

ใหสมาชกกลมเดมรวมกนอภปรายในประเดนตอไปนจนไดขอสรป แลวเตรยมสมาชก 1 คน ส าหรบรายงานในกลมใหญ

ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบตเพอแสดงวา เหนใจ อยากชวยเหลออยากใหก าลงใจบคคลในครอบครว

10 นาท

113

ใบความรส าหรบผน ากลม

“กจกรรมสงสารแม”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1) สมาชกเคยไดยนเรองของครอบครวอนๆ (คลายของนอย) บางหรอไมทไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกในครอบครว

- ถาไมเคยรบรเรองของครอบครวอน ใหลองส ารวจครอบครวของสมาชกเองวาคน ในครอบครวเปนอยางไรทสมาชกเสพยาบาและถกคมความประพฤต

- สวนใหญจะเคยไดยน ใหเลาถงผลกระทบทสมาชกในครอบครวไดรบ เชน พอแมเสยใจ ทกขใจ

2) สมาชกรสกอยางไรทบคคลในครอบครวไดรบ ผลกระทบจากการเสพยาบาของสมาชกเอง

- เหนใจ เพราะบคคลในครอบครวไดรบผลกระทบเชน เสยใจ เสยเงน เสยชอเสยง เสยความเชอถอในสงคม

3) ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบตเพอแสดงวา

- เหนใจ อยากชวยเหลอ อยากใหก าลงใจบคคลในครอบครว

- เลกเสพยาบา ไมคบเพอนทเสพยาบา - จตใจเขมแขง ไมเชอตามค าชวนใหเสพยาบา

จากเพอน - เชอฟงพอแม และหางานท า - ท างานอดเรกทมประโยชน

114

ทกษะการสรางเปาหมายในชวต

(1 กจกรรม)

115

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายในชวต

“กจกรรมกราฟชวต”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกมแรงจงใจในการสรางเปาหมายในชวต โดยน าประสบการณในอดตและสงทเกดขนในปจจบนมาเปนแนวทาง

สอการจดกจกรรม 5. กระดาษ A4 6. ดนสอ ยางลบ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผน ากลมอธบายใหสมาชกทราบถงการเปลยนแปลงวถชวตของคนเราซงมทงอดต ปจจบน และ

อนาคต 2. ใหสมาชกวาดเสนกราฟชวตใน 3 ชวงอาย คอ ปจจบน เมอ 5 ปทแลวอก 5 ปตอจากน วาให

ชวงทง 3 นน มเหตการณ หรอสถานการณใดทด ๆ เกดขนในชวต โดยใหก าหนดความสงของกราฟ ใหสอดคลองกบสงด ๆ หรอความรสกด ๆ ในขณะนน ๆ

3. ใหสมาชกเลาเหตการณทง 3 ชวงเวลา ของตนใหสมาชกในกลมฟง 4. ผน ากลมสรปในประเดนทวา สงด ๆ ในอดตควรเกบไวเปนประสบการณ สงด ๆ ในปจจบน

ควรใชเปนแนวทางสรางแรงจงใจตอไป และสงด ๆ ในอนาคตเปนตวก าหนดเปาหมายในชวตเพอใหทราบแนวทางและมแรงจงใจในการด าเนนชวตไปสเปาหมายอยางชดเจนและเปนไปได

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากผลงานและพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

116

ทกษะการสอสาร

(1 กจกรรม)

117

แผนการกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมการสอสารทางเดยวและสองทาง”

วตถประสงค

1. เพอเปรยบเทยบความแตกตางในความรสกและผลงานทเกดขนจากการสงความหมายทางเดยวและสองทาง

2. เพอฝกใหสมาชกเหนความส าคญของการใชภาษาในการสงความหมายใหเหมาะสมกบผฟง อนจะชวยใหเกดความเขาใจตรงกนระหวางผพดและผฟง

สอการจดกจกรรม

1. กระดานด าหรอกระดาษขนาดใหญ สเมจก 2. กระดาษโรเนยวและดนสอ 3. ภาพการสอความหมายทางเดยวและสองทาง รวม 2 รป 4. นาฬกาจบเวลา 5. รปภาพและตาราง

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงสมาชกออกเปนกลมยอย กลมละ 10 – 15 คน 2. ใหแตละกลมยอยเลอกอาสาสมครขนมา 1 คน และทเหลอเปนผรวมกจกรรม 3. ผน ากลมใหค าแนะน าแกสมาชก

3.1 อาสาสมครจะไดรบแจกภาพ 2 ภาพ โดยจะมหนาทอธบายใหผรวมกจกรรมท าตามทตนบอก 2 ตอน ตอนแรกน าภาพท 1 มาด แลวออกค าสงใหผเขารวมกจกรรมท าตามจนกระทงผลงานเสรจโดยไมใหผเขารวมกจกรรมซกถามหรอสงสญญาณใด ๆ ตอนท 2 น าภาพท 2 มาดแลวออกค าสงใหผรวมกจกรรมท าตามโดยเปดโอกาสใหผรวมกจกรรมซกถามไดจนเปนทพอใจ กอนทจะอธบายแตละภาพ อนญาตใหอาสาสมครท าความเขาใจกบภาพและเตรยมวธการสงเปนเวลา 2 นาท

3.2 ผรวมกจกรรมจะไดรบแจกกระดาษเปลาคนละ 2 แผน ส าหรบท ากจกรรมตามค าสงตอนท 1 และ 2 ดนสอคนละ 1 แทง

118

4. ด าเนนกจกรรม 5. หลงจากนนผน ากลมตตารางบนกระดาน (ภาคผนวก) แลวใหสมาชกทายวาภาพทวาดเปนรป

จตรสมลกษณะการวางต าแหนงถกกรป โดยเปรยบเทยบครงท 1 และครงท 2 กจกรรมตอนท 2 จะถกมากกวากจกรรมตอนแรก

6. ถามความรสกของสมาชกทประสบในขณะด าเนนกจกรรมทง 2 ขนตอน 7. ถามความรสกของเดกและเยาวชนทประสบในขณะด าเนนกจกรรมทง 2 ขนตอน 8. เปรยบเทยบตารางท 1 และ 2 รวมทงเวลาทจบ ซงคาดวาการสอสาร 2 ทางนนอาจใช

เวลานานกวา แตมผพดและผฟงเขาใจกนไดดกวาและสบายใจกวา 9. ผน ากลมถามกลมโดยใชค าถาม เชน - กจกรรมตองการชใหเหนอะไร - การสอสารมประโยชนอยางไร - การสอสารทเกดขนทางเดยวจะเกดผลอยางไร - การสอสาร 2 ทางใหผลอยางไร - ถาเกดปญหาความไมเขาใจกน จะมวธแกอยางไร ฯลฯ 10. ผน ากลมกระตนใหสมาชกอภปรายถงการประยกตแนวคดทไปใชชวตประจ าวนและการท างาน

ดงน - ในชวตจรงมใครประสบปญหา ซงผดจากการสอสารทางเดยวในครอบครว ใหชวยเลา

ประสบการณและวธแกไข - ในการท างานหรอการตดตอกบผอน เคยประสบปญหาทเกดจากการสอสารทางเดยว

หรอไม เกดผลด ผลเสยอยางไร ถาเกดปญหานน จะมวธการปรบปรงแกไขอยางไร 11. ผน ากลมสรปเพมเตมแนวคดขางตน

การประเมนผล 1. สงเกตความรวมมอในการท ากจกรรม 2. การแสดงความคดเหนและอภปรายของสมาชก

119

ภาพท 1 การสอความหมายทางเดยว “กจกรรมการสอสารทางเดยวและสองทาง”

ค าสง ดภาพนแลวหนหลงใหกลม คณจะตองอธบายใหเพอน

สมาชกวาดภาพน โดยเ รมตนจากสเหลยมบนสดลงมา

ตามล าดบและอธบายใหตอเนองกนลงมาทละรป โดยใหสงเกต

สวนทเชอมโยงกนในแตละรปโดยไมใหมการซกถาม

120

ภาพท 1 การสอความหมายทางเดยว “กจกรรมการสอสารทางเดยวและสองทาง”

ค าสง ดภาพนแลวหนหนาเขาหา คณจะตองอธบายใหเพอนสมาชกวาด

ภาพโดยเรมตนจากสเหลยมบนสดลงมาตามล าดบแลวอธบายตอเนองลง

มาทละรปโดยใหสงเกตสวนทเชอมโยงกนในแตละรป ซงคณสามารถตอบ

ค าถาม หรออธบายซ าไดตามความตองการ

121

ตารางเปรยบเทยบจ านวนรปทคาดวาถกและถกจรง

รปท

คาดวาถก ถกจรง

ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3 ครงท 4

1

2

3

4

5

122

ทกษะการท างานรวมกน

(1 กจกรรม)

123

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมรวมสงของ”

วตถประสงค

1. เพอเปดโอกาสใหสมาชกฝกทกษะการคดในมมมองทตางออกไป 2. เพอใหสมาชกฝกการยอมรบฟงความคดเหนของผอน

สอการจดกจกรรม

สงของตาง ๆ ทมความหลากหลาย เชน อปกรณส านกงาน ของใชตาง ๆ

ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกออกเปนกลมยอย กลมละ 8 – 10 คน และใหนงกนเปนวงกลม 2. ผน ากลมใหสมาชกแตละคนหยบสงของทเตรยมไวคนละ 1 ชน 3. จากนนใหสมาชกในกลมชวยกนหาคณสมบต ประโยชนใชงาน หรอลกษณะอะไรกไดของ

สงของทตนไดรบ โดยจะตองใหมการเชอมโยงหรอเกยวของกนกบสงของของสมาชกทงกลม โดยก าหนดเวลาใหไมเกน 15 นาท

4. ใหแตละกลมสงตวแทนออกมารายงานใหเพอน ๆ ฟง 5. ผน ากลมสอบถามความ รสก ปญหา ความยากงาย และสงทเปนปจจยชวยใหกลมสามารถหา

ขอสรปได 6. จากนนผน ากลมสอบถามถงการประยกตความคดไปใชในการอยรวมกนกบผอนและการท างาน

รวมกน

การประเมนผล

1. สงเกตการใหความรวมมอของสมาชกในการท ากจกรรม 2. สมาชกใหความรวมมอในการอภปรายแสดงความคดเหน

124

การจดการกบความเครยด

(1 กจกรรม)

125

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมการสรางภาพในจนตนาการ”

วตถประสงค ใหสมาชกใชวธการสรางภาพในจนตนาการเพอผอนคลายความเครยดไดดวยตนเอง

สอการจดกจกรรม กระดาษวาดเขยน หรอกระดาษ A 4 คนละ 1 แผน

ขนตอนการจดกจกรรม ขนรชดเหนจรง

1. (เฉพาะคาบแรกของการฝก) ผน ากลมอธบายใหสมาชกทราบถง “พลงของการสรางภาพในจนตนาการ” เพอผอนคลายความเครยด

2. ใหสมาชกเขยนภาพเหตการณทประทบใจ เชน เหตการณวนไดรบรางวลเรยนด วนไดรบ ถวยกฬาดเดน เปนตน ทเมอนกถงทกครงจะท าใหรสกมความสขและสบายใจ โดยวาดภาพ และเขยนบรรยายเหตการณลงในกระดาษ อาจมความยาวประมาณครงหนา หรอ 1 หนากระดาษ

ขนลงมอกระท า 3. เมอเขยนเหตการณเสรจแลว ใหสมาชกนงเกาอทสบาย หลบตา ส ารวจกลามเนอสวนตาง ๆ ของ

รางกายและผอนคลายอยางรวดเรว 4. ตอไปใหจนตนาการภาพเหตการณรนรมยทเขยนไวในแผนกระดาษ โดยใชการจนตนาการ

ไดสมผสถงส เสยง แสง และความรสกของตนเองอยางชดเจน คงภาพไวสกคร จงคอยลมตาสมผสถงความรสกสดชนทกครง

5. สอบถามถงความรสกของสมาชกหลงการฝก รสกผอนคลายหรอไม การวเคราะหและอภปราย ในการสรางภาพจนตนาการแตละครง สมาชกบางคนอาจมภาพจนตนาการในดานลบแวบเขามาไดเชน ภาพความผดหวง ลมเหลว หรอความล าบากยากแคนตาง ๆ ซงมารบกวนท าใหไมสามารถผอนคลายได ซงผน ากลมจะตองส ง เกตทาทกระสบกระสายของสมาชกขณะฝกใหด พดคยและลองพยายามท าใหม แตถาไมส าเรจวธการนอาจไมเหมาะสมกบสมาชกคนนน ๆ ใหเลอกวธการผอนคลายแบบอนแทน

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

126

คณธรรม-จรยธรรม

(1 กจกรรม)

127

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกทราบถงทมาหรอสาเหตของปญหาหรอความทกขทแทจรง 2. เพอใหสมาชกตระหนกถงโทษของความไมรหรอความรทไมถกตอง (อวชชา) 3. เพอใหสมาชกเกดการตระหนกรหรอสตแกปญหาไดทนเหตการณ

สอการจดกจกรรม

1. White Board และปากกา 2. ภาพปฏจจสมปบาท 3. กระดาษเปลา 4. ดนสอ 5. ใบงานท 1 6. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนน า (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผน ากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผน ากลมดวยการนงสมาธเพอส ารวมกาย วาจา

ใจ ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนด าเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

a. ผน ากลมยกตวอยางปญหา 2 – 3 ปญหาทพบไดในชวตประจ าวนของสมาชก เชน เพอน ๆ รงเกยจไมยอมรบเขากลม, พอ – แม ไมเขาใจ, ผลการเรยนไมด หรออาจจะถามจากสมาชก

b. แบงกลม ๆ ละ 5 คน รวมอภปรายระดมความคดในประเดน “อะไรบางทท าใหเปนทกขและมผลตอตวสมาชกอยางไร” เขยนลงกระดาษและสงตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

128

c. ผน ากลมสรปประเดนทงหมดทสมาชกรวมอภปรายและน าเสนอหลงจากนนโยงเขาสเนอหาธรรมะอรยสจ ขอท 2 เรองของ “สมทย” คอ เหตทมาของทกขหรอปญหา โดยใชภาพปฏจจสมปบาทประกอบการบรรยาย เรองของผสสะทางอายตนะทง 6, อวชชา และเวทนา หรอความรสกพรอมกบยกตวอยางประกอบเพอใหสมาชกเขาใจและเกดความตระหนกรโดยใชตวอยางนทานและเหตการณตาง ๆ เชน ขณะสมาชกนงดวยความสบาย มเสยงคนมาดาวาดวยวาจาหยาบคาย จะรสกอยางไร ถาโกรธ.........ดาตอบถอวาขาดสต เปนตน (30 นาท)

d. เปดโอกาสใหสมาชกรวมอภปราย ซกถามปญหาขอสงสยกบสมาชก (10 นาท) 2. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

a. ผน ากลมสรปประเดนส าคญทสมาชกควรไดรบเกยวกบเหตหรอทมาของปญหาหรอตวทกขของสมาชกอกครง

b. ใหสมาชกส ารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการรวมกจกรรมของสมาชก

129

ใบงานท 1

“กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร”

ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน และรวมอภปรายระดมความคดในประเดนดงน

อะไรบางทท าใหเปนทกขหรอปญหาของสมาชก...................................................... และมผลตอสมาชกอยางไรบาง..................................................................................

............................................................................................................................. .......

เขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนน าเสนอใหเพอน ๆ ฟง

130

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ

“กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร”

เหตแหงทกขหรอปญหา

หลกอรยสจขอท 2 “สมทย” คอ เหตแหงทกขหรอสาเหตของปญหานน ไดแก ความอยากทยดถอตวตนเปนทตง ท าใหชวตถกบงคบดวยความเรารอนตดขดอยตลอดเวลาในทางปฏบต สมทย หมายถง การรสกทเปนสาเหตแหงความทกขซงจะตองก าจดใหหมดเมอบคคลสามารถจบไดวาทกขหรอปญหาของตนคออะไร เปนอยางไร อยทไหนกสบสาวหาสาเหตตอไปเพอจะไดละหรอก าจดเสย

ในขนพนฐานกลาววา “ตณหา” หรอความทะยานอยากท าใหปฏบตตนและกระท าตอชวตและโลกอยางไมถกตอง คอ ทมาแหงความทกขของมนษย โดยอวชาเปนมลของตณหาตามกระบวนการแหงปฏจจสมปบาท เมอไดก าจดอวชชาละตณหาทเปนตนตอของปญหาและสงซงเปนสาเหตของความทกขไดแลว เมอนนกจะสามารถปฏบตตอชวตและสมพนธกบโลกทงสวนมนษย สตวอน และธรรมชาตดวยปญญาทเขาใจสภาวะและรเหตปจจยของสงทงหลายตามทเปนจรง สามารถแกปญหาได แมจะมความทกขทเหลออยกเปนทกขตามสภาวะธรรมดา ไมมอทธพลครอบง าจตใจของบคคลนน ๆ ได

ตณหา 3

พระพทธเจาทรงคนพบวาสาเหตของความทกข คอ ตณหา ซงแบงออกเปน 3 อยางไดแก

1) กามตณหา คอ ความทะยานอยากในการคณทง 5 ไดแก รป รส กลน เสยง และสงสมผสทางกายทนาพงพอใจ

2) ภวตณหา คอ ความทะยานอยากในภพ ความทะยานอยากในความมหรอความเปน ความอยากเปนเจาของ ในเรองของโลกธรรม 8

3) วภวตณหา คอ ความทะยานอยากในความไมมหรอความไมเปน ความอยากท าลาย ความอยากใหดบสญ เปนตน

131

อายตนะ 6

“กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร”

สภาวะจตของบคคลตามธรรมชาตจะมลกษณะใสสงบหรอทในทางพทธศาสนาเรยกวา “จตประภสสร” แตกเลสและตณหาเปนสงมาท าใหเกดความขนมวเศราหมอง ไมสดชน แจมใส โดยตณหาเหลานเขามาทางการผสสะของอายตนะทง 6 ของมนษยเรานนเอง เมออายตนะภายนอก ไดแก รป เสยง กลน รส สมผส และธรรมมารมณ เมออายตนะภายในและอายตนะภายนอกและวญญาณ มาตดตอถงกนหรอเรยกวา “ผสสะ” จะเกดการรบรขนมา ซงอาจจะสรปไดดงน

จกข = ตา รป = รป จกขวญญาณ = เหน

โสตะ = ห สททะ = เสยง โสตวญญาณ = ไดยน

มานะ = จมก คนธะ = กลน มานะวญญาณ = ไดกลน

ชวนา = ลน รส = รส ชวหาวญญาณ = รรส

กาย = กาย โยฏฐพพะ = สมผส กายวญญาณ = รสงตองกาย

มโน = ใจ ธรรมารมณ = เรองในใจ มโนวญญาณ = รเรองในใจ

เมอผสสะเกดขนแลวจะสงผลตอไปใน เวทนา ตณหา อปาทานภพชาตชรามรณะ ตามกระบวนธรรมแบบเสพเสวยโลก ถาบคคลมปญญาทถงพรอมเมอเกดผสสะหรอการรบร ยอมไมเกดปญหา แตถาเปนผสสะหรอการรบรทประกอบดวยอวชชายอมเกดทกขหรอปญหาตามมาได ดงค ากลอนทานเจาคณอาจารยพทธทาสทกลาววา

“ความทกข เกดทจต เพราะเหนผด เมอผสสะ

ความทกข จะไมโผล ถาไมโง เมอผสสะ

ความทกข เกดไมได ถาเขาใจ เรองผสสะ”

132

กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด

(1 กจกรรม)

133

แผนการจดกจกรรม

“กจกรรมรณรงคเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด”

วตถประสงค

1. เพอรณรงคประชาสมพนธในการใหความรดานยาเสพตดรวมถงสถานการณการแพรระบาดของ ยาเสพตด

2. เพอสงเสรมการมสวนรวมของเดกและเยาวชน ผปกครอง/ชมชน/ภาคประชาสงคมในกจกรรม เพอการปองกนยาเสพตด

3. เพอประชาสมพนธบทบาทของหนวยงานตอสาธารณะ

ขนตอนการด าเนนการ

1. การบ าเพญประโยชนตอสาธารณะตามกจกรรมทเหมาะสมในแตละพนท โดยคดเลอกเดกและเยาวชนทมความสมครใจเขารวมกจกรรม

2. ประชาสมพนธถงการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด เชน การจดบอรดประชาสมพนธ การจดกจกรรมกลม การใหความร ความเขาใจเกยวกบยาเสพตด สถานการณการแพรระบาดของ ยาเสพตด

3. การสงเสรมการมสวนรวมของหนวยงานหรอเครอขายทเกยวของในการดแลเดกและเยาวชน อยางตอเนอง

การประเมนผล

เดกและเยาวชน ผปกครอง/ชมชน/ภาคประชาสงคมมสวนรวมในกจกรรมรณรงคเพอการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

134

กจกรรมระยะเวลา 2-3 ป

2 เดอน / 1 ครง (6 กจกรรม)

135

การจดการกบความเครยด

(1 กจกรรม)

136

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมการเทคนคการผอนคลายจตโดยวธคดอยางสรางสรรค”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกสามารถปรบเปลยนวธคด เพอผอนคลายความเครยดได

สอการจดกจกรรม ตารางปรบเปลยนความคด

ขนตอนการจดกจกรรม ขนรชดเหนจรง

1. (เฉพาะคาบแรกของการฝก) ผน ากลมอธบายใหสมาชกเขาใจถงประโยชนของการปรบเปลยนความคด จากการคดทางลบมาเปนการคดทางบวกตอการผอนคลายความเครยด

2. ผน ากลมอธบายตวอยางของกระบวนการคดทางบวกโดย 2.1 ยกตวอยางสถานการณทท าใหเกดความรสกเครยด เชน “วนหนงเพอนสนทเดนผาน แลว

ไมยมหรอทกทายกบเรา” 2.2 ใหสมาชกระดมความคดทเกดขนเมอประสบการณเชนนน 2.3 ขอเลขาฯ กลม จดบนทกความคดทเพอน ๆ บอก 2.4 ใหสมาชกพจารณาวา เมอเกดความคดในแตละครงนน ๆ แลวสมาชกรสกอยางไร หลงจากเกด

ความคดนน ๆ แลว เชน - ความคด “คดวา เพอนคงจะมอะไรไมพอใจเราแน” - ความรสกขณะนน นอยใจ เสยใจ ระดบความเครยดสง

2.5 ใหสมาชกลองเปลยนความคดใหม ใหเปนความคดทางบวก (Positive Thinking) - ความคดใหม “เพอนคงมองไมเหนเรา” หรอ “เพอนอาจมเรองไมสบายใจทมสาเหตจาก

คนอน” - ความรสกใหม สบายใจขน ระดบความเครยดปานกลาง

ขนลงมอกระท า 1. ใหสมาชกลองคดถงเหตการณในชวตประจ าวนของสมาชกเองทท าใหสมาชกเครยด และลองฝก

ปรบเปลยนความคดเปนขนตอน ตามแบบฟอรมตารางปรบเปลยนความคด ทผน ากลมแจกให 2. ผน ากลมประเมนการฝก การปรบเปลยนความคดของสมาชก และกระตนใหสมาชกฝกเปน

ประจ าเมอเผชญกบสถานการณตาง ๆ ทท าใหเครยด

137

การวเคราะหและอภปรายผล ในกรณทฝกใหสมาชกปรบเปลยนความคดแลว เหนวาสมาชกมความยากล าบากในการปรบเปลยนความคด ผน ากลมอาจใหแนวทางของวธการคดอยางมเหตผล 10 แบบ เพอชวยใหสมาชกสามารถพฒนาความคดทางบวกไดดขน ดงน

วธการใชความคดทมเหตผล 10 แบบ 1. ฉนอยากใหคนบางคนชอบหรอยอมรบฉนและฉนกคงผดหวงมาก หากมนไมเปนเชนนน

แตฉนกยอมรบความรสกนได และจะท าสงทดเพอความสมพนธทดตอไป 2. ฉนตองการจะท าสงตาง ๆ ใหด แตทกคนรวมทงฉนดวยมโอกาสจะพลาดไดทงนน ซงถา

สงทเกดขน ฉนกคงรสกไมด แตฉนจะพยายามท าใหดในครงตอไป 3. บางครงคนบางคนกท าใหอารมณฉนไมด แตการมอารมณโกรธมาก ๆ ไมไดท าใหสงใดดขน 4. ฉนคงผดหวง ถาสงทฉนคาดหวงไวไมเปนตามทตงใจ แตฉนจะหาทางใหเปนไปใกลเคยงกบทฉน

วางแผนไวใหมากทสด หากมนเปนไปไมไดจรง ๆ ฉนจะไมผดหวงจนเกนไป 5. ปญหาสวนหนงของฉนมาจากปจจยภายนอก แตความคดและการกระท าของฉนเองกมผล

เหมอนกน และเปนสวนทฉนควบคมมนได 6. การกงวลวาสงราย ๆ จะเกดขนกไมไดชวยท าใหเหตการณนนไมเกดขนได มแตจะท าให

ไมมความสข ฉนควรเตรยมตวรบมอกบปญหาทอาจเกดขนเทาทจะเปนไปได ไมควรกงวลกบอนาคตจนเกนไป

7. การทตองเผชญกบเหตการณราย ๆ อาจท าใหฉนรสกไมด แตการหลกหนไมไดชวยท าใหอะไรดขน กลบท าใหฉนตองกงวลกบมนนานขนเสยอก

8. เปนเรองดทฉนจะตองพงพาคนอนบางในยามจ าเปน แตตวฉนกยงตองเปนหลกใหกบตนเองเสมอ 9. ปญหาของฉนอาจมผลมาจากเหตการณในอดต แตเพราะเหตใดปญหาของฉนจงยดเยอถง

ตอนน ค าตอบกคอเพราะความคดและการกระท าของฉนเองนนแหละ ดงนน ฉนจะตองควบคมความคดของตวเองใหถกตองตามความเปนจรงเสมอ

10. ฉนคงรสกไมสบายใจเมอเหนคนอนตกอยในฐานะล าบาก แตการทฉนจะพลอยเศราไปดวย กไมไดชวยใหเขาสบายใจขน ถาเปนไปไดฉนพยายามชวยเขามากกวา

อารมณจะดขน ถาคดใหด ชดเจนและมการกระท าทสรางสรรค

138

ตารางปรบเปลยนความคด ชอ วนท

สถานการณ

ระดบความคด ปฏกรยาเดม การเปลยนแปลง ระดบความเครยด

ต า ปานกลาง สง ความคด อารมณ ความคด อารมณ ต า ปานกลาง สง

มความขดแยงในการท างานกบเพอน

/ - เพอนเหนแกตวไมชวยท างานสวนรวม

- หงดหงดกระวนกระวายโกรธ

- ความขดแยงเปนเรองปกตในการท างานรวมกนเพราะแตละคนมบคลกนสยความคดและมมมองแตกตางกนและมความถนดในการท างานไมเหมอนกน

- สบายใจ

- ความโกรธลดลง

/

- เพอนสนทเดนผานแลวไมยมทกทายเรา

- เถยงกบแมเรองไปเทยวเธคกบเพอน ๆ

/

/

- เพอนคงมอะไรไมพอใจเราแน

- แมไมเคยเขาใจหรอไววางใจเราเลย

- เสยใจ นอยใจ

- โกรธและ ผดหวง

- เพอนคงมองไมเหนเรา

- คงยากทแมจะอนญาตเพราะเธคเปนสถานทมวสมของวยรน มนอนตรายถาฉนไมระวงตว ซงจะท าใหแมเปนหวงฉน

- สบายใจขน

- เขาใจแม ความโกรธลดลง

/

/

139

การจดการอารมณ (๑ กจกรรม)

140

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

วตถประสงค

1. ใหสมาชกไดระบายความรสกคบของใจ 2. ใหสมาชกเกดการเรยนรปญหาของตนเองและผอน ท าใหเขาใจตนเองดขนและน าไปสการแกไข

ปญหาทถกตอง สอการจดกจกรรม

1. ลกโปงเทาจ านวนสมาชก 2. ใบความร 1, 2 และ 3 3. ใบชแจง 4. หนงยาง 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผน ากลมแนะน าตวและใหสมาชกทกคนแนะน าตว 2. ผน ากลมแจกลกโปงใหสมาชกในกลมทกคน และใหเปาลกโปงทแจกใหแตก 3. แบงกลมสมาชกเปนกลม ๆ ละ 5 – 6 คน และใหสมาชกแตละกลมพดคยกนวา เพราะอะไร

ลกโปงจงแตก 4. สมสมาชก 2 – 3 กลม ถงความคดเหนทลกโปงแตก 5. ผน ากลมสรปขอคดทไดจากกจกรรมตามใบความร 1 6. ผน ากลมสาธตการเปาลกโปงใหสมาชกกลมด โดยเปาใหตงเตมทผกวางไวสกคร แลวแกะยางออก

คอย ๆ ปลอยลมออกเลกนอยจนลกโปงแฟบ 7. ผน ากลมสรปขอคดทไดจากกจกรรมตามใบความร 2 8. ใหสมาชกจบค 2 คน ผลดกนเลาเรองความไมสบายใจของตนเองทผานมาคนละ 5 นาท จะเปน

เรองอะไรกได พรอมทงแจงกตกาใหสมาชกทราบวาปญหาทสมาชกเลาในกลมใหเกบไวเปนความลบ หามน าไปลอเลยนหรอพดคยเลากนนอกกลม

9. ผน ากลมสมถามความรสกของสมาชก 2 – 3 ค ในขณะเปนผเลาปญหาและเปนผฟงเรองราว คนอนรสกอยางไร ลกษณะค าถามใหถามตามใบชแจง

10. ผน ากลมสรปตามใบความร 11. ปดกลม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

141

ใบชแจง

“กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

ผน ากลมชแจงใหสมาชกทราบถงหวขอค าถาม

ผเลา

- ขณะทเลาปญหามความรสกอยางไร

- เมอเลาปญหาจบแลวมความรสกอยางไร

- เมอเหนเพอนตงใจฟงมความรสกอยางไร

ผฟง

- เมอฟงเรองทผอนเลารสกอยางไร

ใบกจกรรม

“กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

สาเหตทลกโปงแตกเปนเพราะอะไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

142

ใบความรท 1

“กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

จากกจกรรมลกโปงคลายเครยด การเปาลกโปง ลมทเปาเขาไปในลกโปง เปรยบเสมอนปญหามากมายทคนเราสะสมไวเปนเวลานาน วนแลววนเลาจนกระทงทนไมไหว ระเบดออกมาเหมอนลกโปงทแตก ตวเรากเชนกน เมอมปญหาทบถมมาก ๆ และไมสามารถแกไขได กอใหเกดผลกระทบทางจตใจ เกดความเครยด ความกดดน ความคบของใจ และในทสดกเกดอาการเจบปวยทางดานรางกายและจตใจ ตามมาเหมอนลกโปงทแตก

ใบความรท 2 “กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

การทเราปลอยลมออกจากลกโปง เปรยบเสมอนวธการแกปญหา ซงเราไดใชวธระบายปญหากคอการพดคยเรองทเราไมสบายใจ จะท าใหรสกดขน ลดความอดอดใจลงได

ใบความรท 3 “กจกรรมลกโปงคลายเครยด”

การระบายปญหาโดยการพดใหคนอนฟง เปนวธการแกไขปญหาทเหมาะสมวธหนง ผทรบฟงปญหาจะมความรสกวาผอนกมปญหาเชนกน และจะเกดความภาคภมใจทมคนไววางใจมาเลาปญหาของเขาใหเราฟง

143

ทกษะการสรางเปาหมายในชวต

(1 กจกรรม)

144

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายในชวต

“กจกรรมฉนคอใคร อะไรเอย”

วตถประสงค

1. เพอเปนการฝกทกษะการคดอยางเปนระบบ 2. เพอฝกการตงค าถามและแสวงหาค าตอบดวยตนเอง 3. เพอฝกวธการคดอยางมเหตผล 4. เพอทบทวนถงขอดและขอเสยในตนเอง

สอการจดกจกรรม

1. ปายชอรปสตวชนดตาง ๆ หรอปายเขยนชอสตวชนดตาง ๆ 2. กระดาษกาว

ขนตอนการด าเนนกจกรรม 1. ใหสมาชกยนลอมวงเปนวงกลม หนหนาเขาหากน แลวหลบตา 2. ผน ากลมน าฉลากทเขยนชอสตวชนดตาง ๆ หรอปายรปสตวชนดตาง ๆ กได น าไปปดไวทหลง

ของสมาชกทกคน โดยทสมาชกแตละคนไมสามารถเหนภาพ หรอปายชอของตนเอง 3. ผน ากลมอธบายกตกาวาใหสมาชกพยายามหาชอสตวทปดอยทหลงตนเองโดยการใชค าถาม

ทผตอบสามารถตอบไดเพยงวา “ใช” หรอ “ไมใช” หรอ “ไมทราบ” เทานน เชน ฉนเปนสตวบก ใชหรอไม ฉนมขนาดใหญกวาแมวใชหรอไม เปนตน

4. ผน ากลมใหสญญาณ สมาชกเรมถามค าถามเพอนเรอย ๆ เพอเปนการเกบขอมลเกยวกบสตวท ตนเองไดรบ โดยใหเวลาในการหาขอมลชวงแรก 3 นาท

5. ผน ากลมเปาสญญาณพกครงเวลาใหสมาชกทแนใจในค าตอบของตนเอง ลองทายวาใชสตว ชนดนนหรอไม แตละคนมสทธตอบไดเพยง 1 ครง ใครทายผด จะตองหยดเลน สวนใครททายถก จะไดรบการปรบมอชมเชยจากเพอน

6. ผน ากลมรวมพดคยกบสมาชกวา เราจะสามารถเดาค าตอบไดอยางไร เราจะมวธการตงค าถาม อยางไรใหชดเจน และไดขอมลมากทสด และเราควรมหลกการในการหาค าตอบไดอยางไร

7. เรมกจกรรมอกครงโดยใหสมาชกทยงไมไดค าตอบหาค าตอบตอไปอก 3 นาท 8. ลองใหสมาชกเลนอกครง โดยรอบนเปลยนโจทก จากชอของสตวชนดตาง ๆ เปนชอของสมาชก

ในหองแลวเรมใหสมาชกหาค าตอบใหม

145

9. สมาชกตงค าถามเพอตอบค าทายของเพอนวา ชอของใครทตดหลงตนอย สมาชกอาจตงค าถาม

เกยวกบตวเพอน ๆ อยางหลากหลาย เชน - คนนเปนคนขยนใชหรอไม - คนนเปนคนชอบชวยเหลอคนอนใชหรอไม - คนนเปนคนชอบหลบในหองเรยนใชหรอไม

10. ผน ากลมใหสมาชกแลกเปลยนขอมลทไดมาใหเพอนฟง แลวลองทายเพอนคนนนคอใคร 11. ผน ากลมชวนพดคยและสรปกจกรรมวาคนเราทกคนมลกษณะทดและดอยตางกน ขอมลทไดมา

เกยวกบตวเราจะเปนประโยชนจากการสะทอนคณสมบตในตวเราทไดจากเพอนสมาชกควรจะน าขอมลเหลานนไปปรบตวใหดยงขน และเกบลกษณะทดของตนไวตอไป

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

146

ทกษะการสอสาร

(1กจกรรม)

147

แผนการกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมจบคคยกน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกถงการเปนผฟงทด 2. เพอใหสมาชกเขาใจและเหนความส าคญของความคดและความรสกของผอน

สอการจดกจกรรม

-

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคกนและก าหนดวาใครเปนคนท 1 ใครเปนคนท 2 2. ผน ากลมอธบายกตกาการเลนโดยใหสมาชกเปนคนพด 1 คนคนฟง 1 คน ตามหวขอทผน ากล ม

ก าหนดในเวลา 1 นาท 3. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ตวของฉน” 4. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “เพอนของฉน” 5. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนชอบในตวฉน” 6. ใหคนท 2 พด คนท 1ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนชอบในตวเพอนของฉน” 7. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนไมชอบในตวฉน” 8. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนไมชอบในตวเพอนของฉน” 9. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “เมอเวลาฉนเศรา ไมสบายใจ ฉนอยากใหเธอ...” 10. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “เมอเพอนของฉนเศราเขาอยากใหฉน…” 11. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ค าพดทท าใหฉนเสยใจมากเมอไดยน...เพราะ” 12. ใหคนท2 พดคนท 1ฟงในหวขอเรอง“ค าพดทท าใหเพอนของฉนเสยใจมากเมอไดยน....เพราะ” 13. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ทาททฉนไมอยากเหน” 14. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “ทาททเพอนฉนไมอยากเหน” 15. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ความกงวลใจของฉน” 16. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “ความกงวลใจของเพอนฉน” 17. สลบบทบาทกนโดยใชค าถามเดมขอ 3-16 18. ผน ากลมรวมพดคยกบสมาชกถงการจบคคยกนครงนสมาชกไดเรยนรนสยหรอแงมมไหนทไมเคย

รมากอน สมาชกรสกเขาใจเพอนมาขนไหม หมายเหต ผน ากลมอาจเปลยนหรอเพมเตมค าถามได ขนอยความสมพนธของสมาชกภายในกลม และระดบ

อายของสมาชก

148

ลดความขดแยงในครอบครว

(1 กจกรรม)

149

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมครอบครวของเรา”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเขาใจถงครอบครวของตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษโปสเตอร 2. ดนสอสหรอสเทยน 3. ดนสอ ยางลบ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงสมาชกออกเปนกลม ๆ ละ 5 – 6 คน 2. ใหแตละคนเลาถงเรองครอบครวของตนเอง แลวรวมกนวาดภาพครอบครวรวมกน 3. เขยนค าขวญเกยวกบครอบครวกลมละ 1 ค าขวญลงบนกระดาษทวาดภาพ 4. ใหแตละกลมน าภาพทวาดพรอมค าขวญมารายงาน และเลาบรรยายถงภาพครอบครว และ

ความหมายของค าขวญ 5. ผน ากลมสรปประเดนตาง ๆ ทอาจเชอมโยงกบปญหาของสมาชกทไดจากการวาดภาพและ

การแสดงความคดเหน เชน ความขดแยงในครอบครว ปญหาสมพนธภาพในครอบครว

หมายเหต ภาพทวาดอาจเปนภาพบานทประกอบไปดวย พอ แม ลก พนอง หรอสงแวดลอมภายในบานตนไม สตวเลยง สระน า ฯลฯ

การประเมนผล 1. จ านวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากผลงานและพฤตกรรมของสมาชกทเขารวมกจกรรม

150

คณธรรม-จรยธรรม

(1 กจกรรม)

151

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมชวตทพงปรารถนา”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกทราบและตระหนกในแนวทางการด าเนนชวตทถกตอง 2. เพอใหสมาชกเหนถงประโยชนของการด าเนนชวตทถกตอง 3. เพอใหสมาชกมแนวทางการด าเนนชวตทถกตองและเหมาะสม

สอการจดกจกรรม

1. ภาพกจวตรของสามเณรหรอภาพสมาชกรวมบ าเพญประโยชนและภาพพฤตกรรมทไมเหมาะสมของสมาชก

2. นทานเรอง...................................... 3. กระดาษเปลา 4. ดนสอ 5. แผน Chart 6. ใบงานท 1, 2 7. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนน า (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผน ากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผน ากลมดวยการนงสมาธ เพอส ารวมกาย วาจา

ใจ ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนด าเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน หลงจากนนใหสงเกตภาพกจวตรของสามเณรหรอภาพสมาชกบ าเพญประโยชน และภาพพฤตกรรมทไมเหมาะสมของสมาชก โดย 2 กลมแรกจะชวยกนแสดงความคดเหนเกยวกบภาพกจวตรของสามเณรหรอภาพสมาชกบ าเพญประโยชน สวนอก 2 กลม จะชวยกนแสดงความคดเหนเกยวกบภาพพฤตกรรมทไมเหมาะสมของสมาชก โดยใหชวยกนตอบปญหาในค าถาม “หากสมาชกด าเนนชวตเชนในภาพจะท าใหชวตของสมาชกไดรบผลอยางไรบาง” ใหเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

2.2 ผน ากลมสรปประเดนทสมาชกรวมอภปรายและแสดงความคดเหน หลงจากนนบรรยายเนอหาธรรมะในเรองเกยวกบอรยสจ ขอท 3 คอ นโรธ หรอสภาพชวตทปราศจากปญหา

152

หรอความทกข และแนวทางการด าเนนชวตทถกตองของสมาชกทง 7 ประการ เพอใหมชวตทพงปรารถนา ตามแนวคดของทานอาจารยพทธทาสภกข พรอมทงยกตวอยางนทานหรอเรองราวประกอบเพอใหสมาชกเขาใจไดชดเจนยงขน

2.3 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน รวมกนอภปรายแนวทางการปฏบตเพอใหบรรลภาวะของชวตทพงปรารถนาหรอนโรธ โดยก าหนดใหอภปรายใน 2 ประเดน คอ ประเดนแรก การปฏบตเพอเปนผกลาบญ กลวบาปและขยะแขยงอบายมขในทก ๆ ความหมายจะมวธปฏบตอยางไรบาง และประเดนทสอง การท าหนาทของมนษยอยางถกตองครบถวนอยางเปนการปฏบตธรรม มวธการอยางไรบาง ใหเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนกลมน าเสนอ (10 นาท)

2.4 เปดโอกาสใหสมาชกรวมอภปรายซกถามขอสงสยกบผน ากลม (5 นาท) 3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

3.1 ผน ากลมสรปประเดนส าคญทสมาชกควรไดจากการฟงธรรมะเกยวกบสภาวะทหมดปญหาหรอความดบไมเหลอแหงทกข คอ นโรธตามหลกอรยสจขอท 2 อกครง

3.2 ใหสมาชกส ารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการรวมกจกรรมของสมาชก

153

ใบงานท 1

“กจกรรมชวตทพงปรารถนา”

ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน และกลมท 1 กลมท 3 รวมกนสงเกตภาพกจวตรของสามเณรหรอภาพของสมาชกบ าเพญประโยชน และรวมแสดงความคดเหน เพอตอบปญหาในค าถาม “หากสมาชกด าเนนชวตเชนเดยวกบในภาพจะท าใหชวตของสมาชกไดรบผลอยางไรบาง”

สวนทกลมท 2 และกลมท 4 รวมกนสงเกตภาพพฤตกรรมทไมเหมาะสมของสมาชกและรวมแสดงความคดเหน เพอตอบปญหาในค าถามเดมคอ “หากสมาชกด าเนนชวต เชนเดยวกบในภาพจะท าใหชวตของสมาชกไดรบผลอยางไรบาง”

ใบงานท 2

“กจกรรมชวตทพงปรารถนา”

ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 คน และรวมกนอภปรายแสดงความคดเหนในประเดนดงน

1. กลมท 1 และ 2 รวมกนอภปรายและแสดงความคดเหนเกยวกบแนวทางการปฏบตเพอใหบรรลภาวะของชวตทพงปรารถนา เพอตอบค าถาม “การปฏบตเพอเปนผกลาบญ กลวบาป และขยะแขยงอบายมขในทก ๆ ความหมาย จะมวธปฏบตอยางไรบาง”

2. กลมท 3 และ 4 รวมกนอภปรายและแสดงความคดเหนเกยวกบแนวทางการปฏบตเพอใหบรรลภาวนาของชวตทพงปรารถนาเพอตอบค าถาม “การท าหนาทของมนษยอยางถกตองครบถวน อยางเปนการปฏบตธรรม มวธการอยางไรบาง”

หลงจากรวมแสดงความคดเหนแลวเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและน าเสนอใหเพอน ๆ ฟง

154

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ

“กจกรรมชวตทพงปรารถนา”

ชวตทพงปรารถนา

มนษยทกคนยอมตองการมชวตทพงปรารถนาหรอชวตทอสระ ไมมความทกขดวยกนทงสน ในทางพทธศาสนาเรยกภาวะททกขดบหรอไมมความทกขนวา “นโรธ” โดยนโรธ แปลวา ความดบทกข ไดแก ภาวะทเขาถงเมอก าจดอวชชา ส ารอกตณหาสนแลวหลดเปนอสระประสบความสขทบรสทธ ปลอดโปรง โลงเบา ผองใส เบกบาน เรยกสน ๆ วา “นพพาน” ในทางปฏบต นโรธ หมายถง รภาวะดบทกข ซงจะตองท าใหประจกษแจง โดยบคคลตองเลงรภาวะทหมดปญหาเปนจดหมาย และแนวทางการแกไขปญหาทเปนไปได และความส าเรจหรอเปนไปของจดหมายนน ๆ

ความทกขหรอปญหาทบบคนของบคคลสามารถแกไขได เพราะสาเหตของความทกขหรอปญหานนเปนสงทสามารถก าจดหรอท าใหหมดสนไปได เมอก าจดตณหาพรอมทงกเลสออกไปไดจตกจะหลดพนเปนอสระ ไมมสงคงคางในใจ จตสงบ สดชน เบกบาน ผองใสไดตลอดเวลาอยางเปนปกตของใจคอการมจตทเปนประภสสรตามธรรมชาตตอไปได ไมมอทธพลของอวชชามาชกน าอกตอไป มองสงทงหลายตรงตามสภาวะและตามเหตปจจยมปญญาเปนตวชกน าพฤตกรรม ท าใหวางตนและแสดงออกสมพนธกบโลกและชวตดวยการรเทาทนทศนคตแหงธรรมดา ชวยใหใชความร ความสามารถของตนไปในทางทเปนไปเพอการแกปญหาและเสรมสรางประโยชนสขไดอยางแทจรง ซงเรยกวาเปนการด าเนนชวตดวยปญญา

ศลธรรมของสมาชก

ทานเจาคณอาจารยพทธทาสไดเสนอแนวทางการใชชวตดวยปญญาเพอไมกอปญหาหรอความทกขใหกบวยรน ตามแนวความคดทกลาววา “ศลธรรมของยวชน คอสนตภาพของโลก” โดยสมาชกควรมขอปฏบตหรอมศลธรรม 7 ประการดงน

1) เปนผทรกซอสตย กตญญกตเวทตอบดา – มารดา แมชวตกยอมสละเพอทานได 2) เปนผทเคารพเชอฟง คร – อาจารย และคนแกเฒา ตลอดถงพระเจาพระสงฆ 3) เปนผทรกเพอนอยางเพอนรวมทกข เกด แก เจบ ตาย และไมเหนแกตว เพราะมความรกเชนน 4) เปนผทกลาบญ – กลวบาป ขยะแขยงตออบายมขในทก ๆ ความหมาย 5) เปนผทสามารถบงคบความรสกฝายต า คอ กเลส และอารมณรายทงหลายไดและพทกษรกษา

ถนอมความรสกฝายสง คอ โพธ เอาไวได 6) เปนผทถอวา การท าหนาทของมนษยอยางถกตองครบถวนเปนการปฏบตธรรม 7) เปนผทเขาถงหวใจของสงทเรยกวา ชาต ศาสนา พระมหากษตรย จนฝงแนนในจต วญญาณ

ถาสมาชกสามารถด าเนนชวตดวยคณธรรมทง 7 ประการน ยอมท าใหเปนทรกและเปนความภาคภมใจของ บดา – มารดา และบคคลรอบขาง นอกจากนยงท าใหสงคมด ารงอยดวยความสข และในทสดกจะเปนความสข และความภาคภมใจของสมาชกนนเอง

155

กจกรรมระยะ 3 ปขนไป

3 เดอน / ครง (97 กจกรรม)

156

ความภาคภมใจในตวเอง (๑3 กจกรรม)

157

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมบนไดชวต”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกเขาใจและยอมรบตนเอง กลาเปดเผยตนเองตอผอน 2. เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจในตนเอง

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษ A 4 (ตามแบบใบงาน) 2. ดนสอ, ปากกา 3. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกเขยนถงสงททาใหตวเรารสกมความภาคภมใจ 10 ขอ เกยวกบบคคล สถานท และ เหตการณ

2. ใหสมาชกเขยนถงสงทเรารสกไมด 10 ขอ เกยวกบบคคล สถานท เหตการณ การประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม

158

ใบกจกรรม

“กจกรรมบนไดชวต”

กจกรรม บนไดกบความภาคภมใจและความรสกทดและไมด สงททาใหเรารสกดและภาคภมใจ

เกยวกบบคคล สถานท

และเหตการณ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

สงทท าใหเรารสกไมด เกยวกบบคคล

สถานท และเหตการณ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

159

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมมาชวย.....................กนหนอย”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจจากความสาเรจของตนเอง การทบคคลมโอกาสทาอะไรไดสาเรจ และมผเหนผลงานนน ยอมกอใหเกดความภาคภมใจในตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ 2. ส 3. แผนโฟม 4. แผนพลาสตกหมปาย

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ถามสมาชกเกยวกบปายคาขวญตาง ๆ ทสมาชกเคยพบเหน พรอมทงใหสมาชกบอกประโยชน

ของปายเหลานน 2. ใหสมาชกชวยกนเสนอแนวคดวาควรจะเปนคาขวญทเกยวกบอะไร เชน

ชกชวนใหสนใจเขาหนวยเรยน ชกชวนใหหลกเลยงสงเสพตด

ชกชวนใหเออเฟอกนและกน ชกชวนใหปลกตนไมเพอสงแวดลอม

ชกชวนใหชวยกนรกษาความสะอาดในศนยฯ

3. แบงกลมสมาชกออกเปน 5 กลม ใหแตละกลมคดคาขวญเกยวกบเรองทเลอกไวเพอเปนแนวทางเดยวกน 4. ใหสมาชกแตละกลมชวยกนคด ประดษฐ ตกแตงความสวยงามของปายโดยมอปกรณเตรยมไวใหแลว 5. อานปายคาขวญทเปนผลงานของแตละกลมใหทกคนฟง และถามความรสกของสมาชกทมตอผลงาน

ของตนเอง 6. ผนากลมสรปความภาคภมใจในตนเองสวนหนงมาจากการประสบความสาเรจในชวตหรอการทา

สงใดสงหนงไดเปนผลสาเรจ เชน เดกบางคนเรยนหนงสอ หรอเกงมาก ๆ ในวชาใด วชาหนงนน คอความภาคภมใจของเขาในขณะทบางคนเรยนหนงสอไมด แตเลนกฬาเกงหรอมพรสวรรคในการสรางสรรคผลงานทางศลปะ ดงไดกลาวแลววา ความภาคภมใจ ในตนเองเปนสงททาใหคนรสกวาตนเองมคา เปนพนฐานของการนาไปสความมสขภาพจตทด การเปดโอกาสใหสมาชกไดแสดงออกหรอสรางผลงานทเปนรปธรรมยอมสงผลใหนกเรยนมโอกาสไดชนชมและภมใจกบผลงานเหลานน

การประเมนผล 1. ประเมนจากสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. ประเมนจากผลงานและพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

160

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมสงทมคาทสดส าหรบฉน”

วตถประสงค ใหสมาชกตระหนกถงคณคาของตนเอง และภาคภมใจทไดเกดมา

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 2. ดนสอ / ปากกา 3. ใบงาน

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมถามสมาชก 4 – 5 คนในกลมใหญวา “อะไรทคดวามคาทสดในโลกน” 2. แจกกระดาษเปลาใหสมาชกหลบตาหายใจลก ๆ 2 – 3 ครง แลวใหคาดวา สงทตองการมาก

ทสดในชวตนคออะไร แลวเขยนคาตอบลงในกระดาษ 3. ใหสมาชกจบค 2 คน พดคยกนถงสงทแตละคนตองการมากทสด รวมถงเหตผลวา “เพราะเหตใดจง

ตองการสงนนมากทสด และมความสาคญอยางไร และใหผนากลมสมถาม 2 – 3 ค (5 นาท) 4. ใหสมาชกลองใหราคาสงทตองการเปนเงนวาถามคนมาขอซอของสงนน จะคดราคาประมาณเทาไร 5. แจกใบงานใหสมาชกลองใหราคาสงของตาง ๆ ตามใบงาน 6. สมถามสมาชก 5 – 6 คน ถามถงสงทมคามากทสดไปถงนอยทสดพรอมเหตผล ทใหคากบของ

เหลานตางกน 7. ใหสมาชกชวยกนสรปถงสงทมคาทสดในชวตซงกคอตวของสมาชกนนเอง 8. ใหสมาชกทงหมดหลบตาและพจารณาถงตวเองพรอม ๆ กบคาบอกเลาของผนากลม “รางกาย

ของเราประกอบดวย ศรษะทมสมองไวคด มตา 2 ขางททาใหเรามองเหนโลกกวางอนสดใส มจมกไวดมกลน มปากไวลมรสชาดของอาหาร มแขนทงสองขางไวจบมอ มขาทงสองขางไวเดนทองเทยว รางกายทกสวนของเราชางมความสาคญ ตอเราเสยนกระไร.........”

การประเมนผล 1. สมาชกจะรสกวาตวเองมคณคา และทาใหภาคภมใจ 2. ถามสมาชกบางคนมความรสกไมเหนคณคาในตวเองใหบนทกรายชอไวเปนกลมเสยง เมอนาไปเขา

กลมใหการเสรมสรางความภาคภมใจสาหรบกลมเสยงหรอใหการชวยเหลอเปนรายบคคล ตอไป

161

ใบงาน

“กจกรรมสงทมคาทสดส าหรบฉน”

ใหสมาชกพจารณาวา ถามคนมาขอซอสงตาง ๆ ตอไปนจากสมาชก ๆ จะขาย ในราคาเทาไร

1. สมดบนทกสวนตว ราคา ......................... บาท

2. กระเปาสตางคสดรก ราคา ......................... บาท

3. นาฬกาเรอนโปรด ราคา ......................... บาท

4. บตรชมคอนเสรตดาราคนโปรด ราคา ......................... บาท

5. ภาพดาราคนโปรดพรอมลายเซนต ราคา ......................... บาท

6. นวกอยมอขวาของสมาชก ราคา ......................... บาท

7. นวโปงมอขวาของสมาชก ราคา ......................... บาท

8. แขนขวาของสมาชก ราคา ......................... บาท

9. ลกตา 1 ขางของสมาชก ราคา ......................... บาท

10. ขาสองขาง ราคา ......................... บาท

หมายเหต ใบรายการสงของทใช ตงแตขอ 1–5 ผ น ากลมสามารถปรบรายการใหเหมาะสมกบ

สถานะของสมาชกในศนยฝกและอบรมแตละศนยฝกและอบรม และควรเปนสงของท

เหนวามความส าคญกบตวสมาชกแตละวยดวย

162

อาย 7 ป

เสนชวต

อาย 9 ป อาย 15 ป

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมประสบการณทท าใหเกดความภาคภมใจ”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกมความภาคภมใจและมองเหนคณคาของตนเอง

สอการจดกจกรรม กระดาษ, ดนสอ / อปกรณการเขยน

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกนกถงเหตการณประทบใจทเกดขนทงทดและไมด ผนากลมสมถาม 4 – 5 คน วาม

เหตการณอะไรบาง ทพอจะเลาได และเกดขนในชวงอายใด และนาเหตการณนนเขยนบนเสนชวตดงตวอยาง

2. แจกกระดาษและอปกรณการเขยนใหกบสมาชก 3. ใหสมาชกเขยนเสนชวตตงแตวยเดก เทาทจาความไดแตละชวงอายททาใหเกดความภาคภมใจ

ตวอยาง

4. ในกรณทบางคนไมมประสบการณทนาภาคภมใจผนากลมกระตนใหเขยนความภาคภมใจ ซงเปนความตองการใหเกดขนในชวงอายตาง ๆ

5. ใหสมาชกเลาเหตการณเกยวกบความภาคภมใจทเขยนไวในเสนชวตใหกลมฟง

การประเมนผล 1. สมาชกชวยกนสรปวามกจกรรมใดบางททาใหเกดความภาคภมใจในตวเอง 2. ผนากลมสรปวาทกคนสามารถสรางความรสกภาคภมใจขนในตนเองได และใหฝกสรางอยเสมอ

จบฉลากไดของขวญถกใจ เกบเงนไดและน าสงคร เปนนกกฬาดเดน

ของโรงเรยน

163

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมฉนและเธอเปนคนพเศษ”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกรเกยวกบศกยภาพ ความมคณคาของตนเอง และของเพอนสมาชกในกลม 2. เพอใหสมาชกมความภาคภมใจในตนเองเพมมากขน และนาไปใชประโยชนได 3. เพอฝกการกลาแสดงออกในดานความรสกนกคด

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษ ดนสอ ปากกา 2. กระดาษโปสเตอรสตาง ๆ ตดเปนรปหวใจตามจานวนสมาชก 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมเกรนนาวา “ทกสงในโลกลวนมประโยชนและมคณคาในตวเอง สมาชกทกคนกมประโยชนและมคณคา สงทกระทาโดยเปนประโยชนตอตนเอง ผอนหรอสงคม จะยงเสรมใหคนเรามคณคาและความภาคภมใจในตนเองมากยงขน”

2. ใหสมาชกแตละคนเขยนลกษณะพเศษ หรอคณสมบตสวนตวทตนคดวาเปนสงทภาคภมใจ 4 – 5 ประการ แลวอานใหเพอน ๆ ฟงทละคน โดยสมาชกทเปนผฟงตงใจฟง

3. แจกกระดาษรปหวใจใหสมาชกคนละ 1 ดวง พรอมทงใหสมาชกเขยนขอความในทางบวกใหเพอน ซงอาจเปนคณสมบตสวนตว ความประทบใจทมกบเพอน แลวนาไปมอบใหเพอนคนทตนตองการจะให

4. อภปรายรวมกนถงความรสก ความคดเหน จากการทากจกรรมครงนใหทกคนมสวนรวมใน การแสดงความคดเหน

5. ใหสมาชกเลาถงความสามารถของตนใหเพอนฟง หรอใหเขยนถงเรองราวทปฏบต และรสกวาภาคภมใจ ตดไวทโตะเรยน หรอหองนอนของตนเอง

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตจากผลงานและพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

164

ใบความร

“กจกรรมฉนและเธอเปนคนพเศษ”

ความมคณคาในตวบคคลอาจจะเหมอนกนหรอแตกตางกน เราสามารถสรางใหเกดขนได ในตวเรา การรจกรบผดชอบ และกลาแสดงออกในดานความรสกนกคดเปนคณสมบตทควรพฒนา ใหเกดขน

165

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมเปนทหนงโดยไมพงยาเสพตด (To be Number One)”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกถงความสาคญของการใชชวตโดยปราศจากยาเสพตด 2. เพอใหสมาชกสามารถเปนผนาในการรณรงคใหหางไกลยาเสพตด

สอการจดกจกรรม

1. CD เพลง To be Number One 2. คมอการจดกจกรรม To be Number One 3. เพลงทเกยวของกบการตอตานยาเสพตด 4. โปสเตอร เอกสารตอตานยาเสพตด พษภยยาเสพตด

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ประกวดรองเพลง เพลงบงคบคอ To be Number One เพลงโชว เลน เพลงเกยวกบการตอตาน ยาเสพตดตาง ๆ

2. ประกวดหนม – สาว Number One โดยเนนผลงานเกยวกบการทากจกรรมรณรงคตอตานยาเสพตด ในศนยฝกและอบรม มมนษยสมพนธด และมความสามารถพเศษ

3. ประกวด D.J. Number One โดยสามารถพดรณรงคใหปองกนและแกไขปญหายาเสพตดแบบ D.J. มรปแบบนาสนใจ

4. ประกวดวาดภาพชดนทรรศการ เรยงความ ทมเนอหาในการรณรงคปลกกระแสใหตระหนกถงความสาคญของการปองกนยาเสพตด

5. การประกวดคาขวญ ทมเนอหาเกยวกบการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด 6. การประกวด Talk Show เกยวกบการรณรงคการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดโดยใชรปแบบ

ทหลากหลาย

การประเมนผล 1. ประเมนจากความสนใจเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. ประเมนจากความสนใจของบคคลนอกชมรมในการประกวดแตละประเภท

166

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมภมใจในตนเอง”

วตถประสงค 1. เพอกระตนใหสมาชกเสรมสรางความภาคภมใจในตนเอง 2. เพอใหสมาชกเปนแบบอยางทดและจงใหเพอนปฏบตตาม

สอการจดกจกรรม 1. ใบงาน 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกจบคเลาประสบการณการกระทาของตนเองทไดใชความสามารถในการทาสงทดและ

เปนประโยชนตอผอน ตามใบงาน 2. สมสมาชกออกมานาเสนอ แลวใหเพอนสมาชกชนชม ปรบมอ 3. ใหสมาชกรวมกนพดถงความรสกและผลทไดทาในสงด รวมทงอปสรรคทมทาใหทาในสงด

ไมสาเรจ ตามใบงาน 4. ผนากลมพรอมกบสมาชกชวยกนสรปตามใบความร

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมสมาชกทเขารวมกจกรรม

167

ใบงาน 1

“กจกรรมภมใจในตนเอง”

ใหสมาชกพดถง

1. ความรสกและผลทไดนาในสงด 2. อปสรรคททาสงดไมสาเรจ

ใบความร

“กจกรรมภมใจในตนเอง”

ผทใชความสามารถในการกระทาสงทดและเปนประโยชนตอผ อน ควรไดรบการยกยองใหเปนแบบอยางทดในการนาไปประพฤตปฏบต ความตงใจทาแบบอยางทดตอผอน ทาใหเกดความสบายใจ พอใจในตนเอง และไดรบคาชนชมจากกลมเพอน

168

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกสรางสมพนธภาพทด และใหตระหนกในความสามารถของตนเองและมความมนใจทจะ

สรางความสาเรจใหกบตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. บทความแหงความสาเรจ 2. ใบงานท 1, ท 2 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกอานบทความแหงความสาเรจ และตงคาถามวาสมาชกไดขอคดอะไรจากบทความน

(ตามใบงานท 1) 2. ผนากลมถามทละคน และสรปจากทสมาชกตอบและเพมเตม 3. ใหสมาชกจบคแลกเปลยนประสบการณความสาเรจของตนเองทประทบใจพรอมทงเหตผล

จากนนสรปจากทสมาชกตอบพรอมใหกาลงใจ 4. ตงคาถามใหสมาชกตอบ (ตามใบงานท 2) โดยแบงออกเปนกลมยอย แลวใหสงตวแทนมา

รายงานผล 5. สรปและโนมนาวใหสมาชกเกดกาลงใจ มความภาคภมใจในตนเอง และเหนคณคาของตนเอง

(ตามใบความร)

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะรวมกจกรรม

169

บทความประสบการณแหงความส าเรจจากการกระท าของตน

ความส าเรจ – ความหมาย

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

ความสาเรจหมายถงการทเราตงใจทาสงทเราตงใจไวอยางอดทนตอเนอง จนงานนนเสรจลงไปดวยการทราบถงผลแหงงานนน ซงอาจจะพบวาเราทาไดหรอทาไมได เมอเราตงใจวาดรปแลวทาจนสาเรจ นนคอความสาเรจ เมอเรานดเพอนแลวเรากไปตามนด นนคอความสาเรจ เมอเราสญญากบตนเอง จะทาความสะอาดหองแลวลงมอทาเรากมความสาเรจ ความสาเรจจงเปนของทกคนตามความตงใจของเขา พงชนชมสรางสรรคความสาเรจใหแกตนเอง ดวยความตงใจของตนเอง

โสรช โพธแกว

170

ใบงานท 1

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

1. สมาชกไดขอคดอะไรจากบทความน (กลมใหญ) 2. สมาชกแลกเปลยนประสบการณความสาเรจทตนเองประทบใจพรอมเหตผล (กลม 2 คน)

ใบงานท 2

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

ใหสมาชกแบงกลมยอย 3 – 4 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปนจนไดขอสรปแลวเตรยมตวแทน 1 คน นาเสนอในกลมใหญ

1. ความสาเรจทไดมานนเกดจากอะไร 2. ความสาเรจทไดมานน ยากหรอไม เพราะเหตใด 3. การเหนคณคาของตนเองและไมเหนคณคาของตนเอง สมาชกคดวามผลตอสมาชกอยางไร

171

ใบความรส าหรบผน ากลม

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1. ความสาเรจทสมาชกไดมานนเกดจากอะไร ปจจยสาคญททาใหสมาชกประสบความสาเรจไดนนอยทตวสมาชกเอง อนไดแก ความตงใจอนแนวแน ความพยายาม ความสามารถและความอดทนไมยอทอ ทจะทาสงใดสงหนงจนสาเรจ ปจจยอน ๆ จากภายนอกเปนปจจยทรองลงมา เชน การชวยเหลอจากผอนหรอกาลงใจทไดรบจากผอน

2. ความสาเรจทไดมานนยากหรอไมเพราะเหตใด ความสาเรจท ไดมานนจะยากหรอไมขนอยกบความรสกของตนเอง หรออยทใจของเรา

3. การเหนคณคาในตวเองและไมเหนคณคาของตนเอง สมาชกคดวามผลตอสมาชกอยางไร

การเหนคณคาในตนเอง เปนเสมอนพลงใจสาคญทหลอเลยงชวตของเรา ทาใหเราเกดความมนคงในใจ มความเชอมนและมกาลงใจทจะกระทาสงตาง ๆ ในชวตของเราใหสาเรจตอไป ในทางตรงกนขาม ถาหากเราไมเหนคณคาในตนเองกเสมอนกบใจทขาดพลง ขาดความเชอมนในตนเอง ไมมกาลงทจะตอสปญหา หรอกระทาสงใด ๆ ในชวต

172

ความคดรวบยอด

“กจกรรมแหงความส าเรจ”

ความสาเรจ คอ การทเราตงใจทาในสงทเราตงใจไวอยางอดทนและตอเนองจนงานนนเสรจลงไป ความสาเรจจงไมใชสงยงใหญทไกลตวเรา เมอไหรทเรามความตงใจ มความอดทนและพยายามอยางตอเนอง ทจะทาใหสงทเราตงใจไวจนสาเรจ เมอนนความสาเรจกเปนของเรา สงสาคญกคอ เมอเราทาในสงทเรา ตงใจไวจนสาเรจแลว เราพงชนชมความสาเรจอนเกดจากความตงใจของเราและพงสรางความสาเรจให ตนเองดวยความเชอมนในความตงใจของเราตอไป

173

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“ กจกรรมฉนเปนทรก ฉนรกทจะท า”

วตถประสงค

1. เพอกระตนความคดใหสมาชกเลอกทาสงทดเปนประโยชนตอผอน และนาผลจากความคดไปฝกปฏบต

2. เพอเสรมสรางความภาคภมใจในคณคาตนเอง สอการจดกจกรรม

1. กระดาษโปสเตอร 2. ปากกาสเมจก

ขนตอนการจดกจกรรม 1. สมาชกจบคคยกนพดถงคาชมทไดรบจากบดา มาดา ชนชมตนเอง นาเสนอ ผนากลมเขยน

ลงในกระดาษโปสเตอร 2. สมาชกรวมกนคดวา อยากทาสงใดทเปนประโยชนตอบดามารดา และผลทจะไดรบจากการ

กระทา 3. สงตวแทนกลมนาเสนอ ผนากลมสรป

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

ใบความร

“ กจกรรมฉนเปนทรก ฉนรกทจะท า”

สงทสมาชกคดอยากจะทาเปนสงทด สมาชกมความสามารถนาสงทดไดทกคนและควรนาไปปฏบต

174

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมสงใจใหกน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกคนหาขอดของผอน 2. เพอใหสมาชกรจกยอมรบขอดของผอน 3. เพอใหสมาชกเกดความภมใจทไดเปนผใหและผรบคาชม

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษโปสเตอรสแดง ตดเปนรปหวใจเทาจานวนสมาชก 3. ปากกาสเมจก

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแจกกระดาษรปหวใจใหคนละ 1 แผน พรอมปากกาสเมจกคนละ 1 แทง และใหเขยนชอ – สกล ของตนลงบนกระดาษและสงตอใหเพอนดานขวามอ

2. ใหสมาชกเขยนชมขอดของเพอนในกระดาษรปหวใจทไดรบ และสงตอใหเพอนดานขวามอของตนตอไป เขยนไปจนครบและไดของตนวนกลบคนมา

3. ผนากลมสมถามสมาชกวาเขยนชมเพอนอยางไรบาง 4. สมาชกรวมกลมละ 4 – 5 คน อภปรายถงขอความทเพอนเขยนให และทไดเขยนใหเพอนพรอมทง

ความรสกทเกดขนของการเปนผใหและผรบ 5. สมาชกสงตวแทนนาเสนอ และผนากลมสรป (ใบความร)

การประเมนผล 1. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 2. ความสนใจในการเขารวมกจกรรม

175

ใบความร

“กจกรรมสงใจใหกน”

ทกคนมขอดทคนอนชนชม การคนหาขอดของกนและกน แลวนามาชนชมกนนาความสขมาใหแกกน ทาใหทกคนมคณคาในตวเองและตอผอน

176

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมคณคาแหงใจ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเหนคณคาความภาคภมใจและมความเขาใจในตนเองอยางเปนระบบ

สอการจดกจกรรม 1. ใบความร 2. กระดาษ A4 3. ดนสอ / ปากกา 4. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. นาเขาส กจกรรมโดยพดวาในชวงชวตคนเราสงหนงทแสดงถงความมคณคาของตนเอง

คอการไดชวยเหลอบคคลอนทงทอาจเปนผใกลชดหรอบคคลทวไป ทตองการความชวยเหลอหรอบางคนอาจใหสงใดกบใครแลวไดรบผลตอบแทนหรอความสบายใจ ความภาคภมใจ ฯลฯ กลบคนมา จะทาใหเรารสกวาเปนสงทดมคณคาสาหรบตวเราเองและมคณคาสาหรบบคคลอน (สามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม ใหตรงกบการแสดงถงการใหและการรบ)

3. ใหสมาชกแลกเปลยนประสบการณโดยใหอาสาสมคร 2 – 3 คน เลาถงประสบการณทไดสรางสงทถอวาเปนคณคาแกจตใจใหกลมรบฟง * ส าหรบกรณทไมมใครแสดงออก ผน ากลมตองเสนอประสบการณของตนเองเพอจดประกายใหสมาชกไดนกถงเรองของตนเองทไดแสดงถงสงทมคณคาทไดใหหรอไดรบจากบคคลอน*

4. ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 3 โดยท คนท1 : เปนผเลาถงความมคณคาในการแสดงนาใจชวยเหลอผอนแลวไดรบผลตอบแทน

ทมคณคา โดยใชเวลา 3 นาท คนท 2 : เปนผฟง คนท 3 : เปนผสงเกตการณ

5. ใหตวแทนกลมนาเสนอเรองความมคณคาในการแสดงนาใจ การให การรบของกลม โดยเลอกเพยง 1 เรอง โดยใหเชอมโยงถงการดาเนนชวตในสภาพสงคมปจจบน

6. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 7. ใหสมาชกแตละคนเขยนบรรยายถงการแสดงความมนาใจทไดใหกบบคคลอน และการไดรบ

ผลตอบแทนทตนเองประทบใจตามใบกจกรรม 8. ปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

177

ใบกจกรรม

“กจกรรมคณคาแหงใจ”

ใหเขยนบรรยายถงการแสดงความมนาใจทไดใหกบบคคลอนและไดรบผลตอบแทนทตนเองพอใจ (ใชเวลา 5 นาท)

....................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

ชอ.........................................สกล.........................................

178

ใบความร

“กจกรรมคณคาแหงใจ”

คณคาแหงจตใจเปนสงททกคนตองการโดยเฉพาะอยางยง วถชวตของคนไทยการรจกรบทเหมาะสม รจกเกรงใจผอน เปนขนบธรรมเนยมประเพณททาใหเราสามารถอยรวมกนอยางมความสข เปนความเอออาทร เปนการแสดงนาใจใหแกกน แตถาสงคมขาดสงเหลานไป หรอลดนอยลงไปจะ ทาใหไมมความสงบสข อยางเชน คนบางคนทมความตองการอยางมาก ความตองการเหลานนอาจเปนสงทไมถกตองไมเหมาะสมจงเกดความปนปวนในสงคมได เชน การลกขโมย

179

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเหนคณคาความภาคภมใจและมความเขาใจในตนเองอยางเปนระบบ

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 1 (บตรคา), ใบกจกรรม 2,3 2. ใบชแจง 3. ใบความร 4. ดนสอ / ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมและสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ผนากลมสาธตปรบมอ 2 จงหวะ ใหสมาชกด และแนะนากตกาการเลนโดย

2.1 ใหสมาชกคนแรกตบมอ 2 จงหวะแลวบอกชอตนเอง พรอมทงคณสมบตหรอลกษณะของตนเองตามใบชแจง (ผนากลมเลอกตามความเหมาะสมประมาณ 3-4 บตรคา) ตามใบกจกรรม 1 (บตรคา)

1. พดถงรปรางภายนอกทภมใจ 2. พดถงนสยทด 3. พดถงนสยทไมด 4. พดถงอาหารทชอบ 5. พดถงกฬาทชอบเลน 6. พดถงเพลงโปรด 7. พดถงดาราคนโปรด 8. พดถงสงทอยากเปนในอนาคต

2.2 เมอพดจบใหตบมอ 2 จงหวะ แลวชนวหวแมมอไปทางสมาชกถดไปเพอใหพดถง ตนเอง พรอมทงคณสมบตหรอลกษณะของตนตามบตรคา แลวทาตอ ๆ กนไปจนครบทกคน หลงจากนนผนากลมเปลยนบตรคาพรอมทงชใหสมาชกดวาจะพดอะไรตอไป ทาจนครบบตรคาทเลอกไวจงหยดกจกรรมน

3. ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5-6 คน พดคยประเดน “คนเรามความแตกตางอยางไรบาง” ตามใบ กจกรรมท 2

4. ใหตวแทนกลม 2-3 กลม นาเสนอและใหกลมทมความเหนแตกตางนาเสนอเพมเตม 5. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 6. ใหสมาชกเขยนเรยงความเรอง “นคอตวฉน” 7. ปดกลม

180

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

181

ใบชแจง

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

ในการดาเนนกจกรรมแตละรอบ ชบตรคาซงเขยนตวโต ๆ ทสามารถอานไดงาย โดยใชกระดาษหนา ขนาด 2 X 4” ใหสมาชกดดงน

1. บตรคา รปรางภายนอกทภมใจ 2. บตรคา นสยทด 3. บตรคา นสยทไมด 4. บตรคา อาหารทชอบ 5. บตรคา กฬาทชอบเลน 6. บตรคา เพลงโปรด 7. บตรคา ดาราคนโปรด 8. บตรคา อนาคตทอยากเปน

ใบความร

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

การเปดเผยตนเองในแงมมตาง ๆ ชวยใหเราเกดความเขาใจตนเองมากขน เชนไดเขาใจ วาเรามจดเดน จดดอยในเรองใด เรามความเหมอน หรอความแตกตางจากเพอน ๆ อยางไร ขณะเดยวกนเรากจะเกดการยอมรบตนเอง มองเหนความเปนตวตนของเรา เกดความภมใจในความเปนเรา

182

ใบกจกรรม 1 (บตรค า)

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

รปรางภายนอกทภมใจ

กฬาทชอบเลน

นสยทไมด

เพลงโปรด

183

ใบกจกรรม 1 (บตรค า)

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

นสยทด

ดาราคนโปรด

อาหารทชอบ

อนาคตอยากเปน...

184

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

ใหกจกรรมกลมพดคย เรอง “คนเรามความแตกตางกน” ตามประเดนตาง ๆ ดงน

(ใชเวลา 10 นาท)

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

ชอ............................................สกล.......................................

185

ใบกจกรรม 3

“กจกรรมฉนเปนฉนเอง”

ใหเขยนเรยงความ “นคอตวฉน” (ใชเวลา 5 นาท)

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................... ....

ชอ............................................สกล.......................................

186

แผนการจดกจกรรม ความภาคภมใจในตนเอง (นบถอตนเอง)

“กจกรรมถนนชวต”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกถงคณคาในตนเอง 2. เพอใหสมาชกตระหนกถงการตงเปาหมายในชวตทเหมาะสมกบความคาดหวงท เปนจรง

อนจะนาไปสความสาเรจและความภาคภมใจในตนเอง สอการจดกจกรรม

1. ใบงาน 2. ดนสอ / ปากกา 3. ยางลบ 4. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมเกรนนาวาในชวตของสมาชกทกคนคงเคยมประสบการณททาใหรสกดกบตนเองบางไมมากกนอย เชน เคยชวยเหลอสตว คน หรอเคยชนะการประกวดรางวลตาง ๆ เปนตน (2 นาท)

2. ผนากลมแจกใบงานถนนชวต ใหสมาชกทกคน เขยนภาพหรอขอความทเปนรายละเอยดเกยวกบเหตการณทรสกประทบใจ ทเมอนกถงแลวเกดความรสกทด ในแตละชวงของชวตโดยบนทกลงในใบงานระบป หรอชวงเวลาของเหตการณนน ๆ ตงแตจาความไดจนปจจบน (10 นาท)

3. แบงกลม กลมละประมาณ 5 – 6 คน ใหสมาชกผลดกนเลาเหตการณและสาเหตททาใหรสกประทบใจกบเหตการณนน ๆ ดวยครงละคน (10 นาท)

4. ตวแทนกลมนาเสนอเหตการณประทบใจของกลม สมาชกบนทกลงบนกระดานดา (15 นาท) 5. ใหสมาชกอภปรายรวมกนในกลมใหญ ถงเหตการณประทบใจ และสงททาใหสมาชกเกดความ

ประทบใจในเรองตาง ๆ วาเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร 6. ใหสมาชกชวยกนสรปถงสาเหตททาใหบคคลมความประทบใจในสงตาง ๆ แตกตางกน

ซงเกดจากการทคนเราคาดหวงตอความสาเรจตางกน และใหคดวาการตงความคาดหวงทเกนความสามารถมผลเสยตอตวเองอยางไร และสามารถตงความคาดหวงทสอดคลองกบความจรงไดอยางไร

187

ใบความร

“กจกรรมถนนชวต”

ประสบการณททาใหบคคลมความภาคภมใจนนอาจแตกตางกนไป ขนอยกบวาสมาชก ตงเกณฑของคณคาแหงความภาคภมใจไวอยางไร สงเหลานเกดจากการเรยนรตงแตวยเดกจากครอบครวและคานยมของสงคมทสมาชกอาศยอย เชนบางครอบครวใหความสาคญกบการเรยนเกง บางครอบครวใหความสาคญกบกฬา เปนตน แตอยางไรกตามสมาชกสามารถเกบเกยวความภาคภมใจไดจากความสาเรจเลก ๆ นอย ๆ เหมอนทเพอน ๆ หลายคนรบรได เชน แมการไดเกบขยะชวยใหศนยฝกและอบรมสะอาดนาอย กนบเปนความภาคภมใจอยางหนง ฉะนน บคคลสามารถหาความภาคภมใจใหกบตนองไดตลอดเวลา ซงขนอยกบวธคดของนกเรยนนนเอง นอกจากนสมาชกตองตระหนกไวเสมอวา การตงความคาดหวงทสงกวาความสามรถทแทจรงของสมาชกมากเกนไป จะทาใหเราเกดความทอแท ฉะนนการตงเปาหมายในการทาสงใดกตามใหตงไวสงกวาความสามารถจรงเลกนอย แลวคอย ๆ เพมขนทละขนเมอทาสาเรจสมาชกกจะประสบความสาเรจและเกดความภาคภมใจในตนเองในทสด

188

ใบงาน “ครงนน...ฉนจ าได”

“กจกรรมถนนชวต”

เหตการณทประทบใจในชวต อดต / ปจจบน ระบชวงอาย

หมายเหต สมาชกเขยนชวงอายทเกดเหตการณไดตามความเปนจรง

5 7 9 11 13 15 17

ป

189

การสงเสรมความรบผดชอบ (๑2 กจกรรม)

190

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมผรบเคราะห”

วตถประสงค

1. วเคราะหความรสกของสมาชกตอผทไดรบผลกระทบจากปญหาสารเสพตด 2. เพอใหสมาชกแสดงความเหนใจตอผทไดรบผลกระทบจากปญหายาเสพตด 3. แสดงความคดเหนเกยวกบแนวทางการชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากปญหาสารเสพตด

สอการจดกจกรรม 1. บทสาหรบอาน 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมนาเขาสเนอหาโดยพดคยกนในคาถามวา “ถามครอบครวในละแวกบานซงลกตดยาบาแลว เกด

อาการคลมคลง ฆาแม สมาชกรสกอยางไร” 2. ผนากลมสมถามสมาชก 3. ผนากลมขออาสาสมครอานบทความ 4. ผนากลมสอบถามความรสกของสมาชกหลงจากฟงบทความดงกลาว 5. ใหแบงกลมสมาชกลมละ 10 คน และใหรวมกนตอบคาถามดงตอไปน

- ถาสมาชกเปนเพอนบานของนางด สมาชกจะรสกอยางไร เพราะเหตใด - จากเหตการณทเกดขน สงผลใหนายแตวตองตดคก สมาชกรสกอยางไร เพราะเหตใด - ถาในสงคมมบคคลอยางนายเตอนเปนจานวนมาก สมาชกคดวาจะสงผลกระทบตอ

สมาชกในสงคมนนอยางไร และสมาชกรสกอยางไรตอผทไดรบผลกระทบนน 6. ใหตวแทนกลมรายงานและรวมกนอภปรายเพมเตม 7. ผนากลมใหสมาชกแตละกลมรวมกนอภปรายเพมเตมในหวขอ

- สมาชกจะมแนวทางในการชวยเหลอบคคลในครอบครวทไดรบผลกระทบจากการทสมาชกของครอบครวใชสารเสพตดอยางไร

- สมาชกมแนวทางในการชวยเหลอบคคลในสงคมทไดรบผลกระทบจากการทสมาชกของสงคมใชสารเสพตดไดอยางไร

8. จากนนผนากลมในแตละกลมรายงานและรวมกนอภปราย 9. ผนากลมสรปและปดกลม

การประเมน 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

191

กรณศกษาเรอง “ลกทรพ”

"กจกรรมผรบเคราะห”

ลกฆาแม ทรพ ทาสยาบากอนคดมาตฆาต แทงแมตนเองอาการปางตาย เหตเพราะหายานรกเสพไมได

นายแตว โตมา อาย 30 ป ผตองหาฆานองชาย คอนายเตอน โตมา อาย 25 ป บตรนางด โตมา อาย 60 ป ไดใหการวานายเตอน นองชายของตน ไมมอาชพ ตดยาบามาหลายป ตองเสพอยางนอยวนละครงเมดทกวน ระยะหลงยาบาราคาแพงขน แตนายเตอนเลกไมได เลยดมเหลาแทน แลวคยกบตนสยงดง แมตะโกนดาวาอะไรจาไมได ตอนนนนายเตอนเมามาก ประกอบกบอารมณหงดหงด เพราะอยากยาบา เกดโมโหเลอดขนหนา เลยความดจะไปแทงแม ตนรองหาม แตนายเตอนไมฟง เขาไปแทงแมถกทแขนซาย และจะแทงซาตนจงควาปนมายงนายเตอนตายคาท

192

ใบความรส าหรบผน ากลม “แนวคดทควรได” “กจกรรมผรบเคราะห”

ประเดนการอภปราย แนวคดทวางไว 1) ถาสมาชกเปนเพอนบานของนางด สมาชกจะรสก

อยางไร เพราะเหตใด

- รสกสงสารและเหนใจ ครอบครวของนางด เพราะมลกทใชสารเสพตด จนทาใหครอบครวเดอดรอน

2) จากเหตการณทเกดขน สงผลใหนายแตวตอง ตดคก สมาชกรสกอยางไร เพราะเหตใด

- รสกสงสารเหนใจ และเขาใจถงความจาเปนทนายแตวตองฆานองชาย

3) ถาในสงคมมบคคลอยางนายเตอนอยจานวนมาก สมาชกคดวาสงผลตอสมาชกในสงคมนนอยางไร แ ล ะ ส ม า ช ก ร ส ก อ ย า ง ไ ร ต อ ผ ท ไ ด ร บ ผลกระทบนน

- กอใหเกดปญหาอาชญากรรม อบตเหต เกดความไมสงบในสงคม ขาดบคคลทมคณภาพ ทาใหบคคลทอยในสงคมนนรสกไมปลอดภยในชวตและทรพยสน

- รสกสงสารและเหนใจบคคลในสงคมนน และไมอยากใหเหตการณเชนนเกดขนในสงคมไทย

4) สมาชกจะมแนวทางในการชวยเหลอบคคลในครอบครวทไดรบผลกระทบจากการทสมาชกของครอบครวใชสารเสพตดอยางไร

- ใหการยอมรบ ไมแสดงความรงเกยจ - ใหกาลงใจ ใหคาปรกษา รบฟงความทกข - ใหความชวยเหลออน ๆ ทอาจชวยเหลอได

5) สมาชกจะมแนวทางในการชวยเหลอบคคลในสงคมทไดรบผลกระทบจากการทสมาชกของสงคมใชสารเสพตดอยางไร

- กระตนใหสมาชกในสงคมเกดความตระหนก และเขามามสวนรวมในความรบผดชอบตอปญหายาเสพตด

- รวมปรกษากบตวแทนในสงคม เพอหาวธปองกนและชวยเหลอกนเพอใหบคคลในสงคมอยอยางสงบสข

- เสนอกจกรรมรณรงคเพอปองกนการแพรระบาดของสารเสพตดในชมชน

- ชวยกนสอดสองดแลเพอปองกนเหตราย และ พบเหนเหตการณทอาจจะเกยวของกบสารเสพตดควรแจงเจาหนาท

193

แบบวดความเหนใจผอน “กจกรรมผรบเคราะห”

ขอ ขอความ เหนดวย อยางยง

เหนดวย ไมแนใจ ไม

เหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

1. บคคลในครอบครวทมผใชสารเสพตดเปนผนาเหนใจ

2. ผทไดรบความเดอดรอนจากการกระท าของผใชสารเสพตดเปนบคคลทนาสนใจ

3. ครอบครวของผตดสารเสพตดเปนทนารงเกยจของสงคม

4. เราควรเหนใจผไดรบผลกระทบจากการกระท าของผเสพสารเสพตด

5. ผทไดรบอบตเหตบนถนนทเกดจากการกระท าของผตดสารเสพตด เปนบคคลทนาเหนใจ

6. ครอบครวทมผใชสารเสพตดจะถกสงคมตอตาน

7. ครอบครวทมผใชสารเสพตด โดย รเทาไมถงการณ เปนครอบครวท นาสนใจ

8. ครอบครวของผ ตดสารเสพตดจะพบแตความเดอดรอน

9. ผ ตดสารเสพตดทมฐานะดจะไมสรางภาระใหครอบครว

10. ผ ท ถกท ารายรางกายจากผ ตดสาร เสพตด เปนบคคลทควรใหการ ชวยเหลอ

194

เฉลยแบบวดความเหนใจผอน

“กจกรรมผรบเคราะห”

ขอ ระดบความคดเหน

เหนดวย อยางยง

เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

1, 2, 4, 5, 7, 8, 10 5 4 3 2 1

3, 6, 9 1 2 3 4 5

195

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“สงคมดมสข”

วตถประสงค

1. สมาชกเกดความรสกรบผดชอบตอครอบครว 2. สมาชกไดสารวจผลกระทบของการเสพยาบาของตนเองทตอครอบครวและสงคม 3. สมาชกรวมกนคนหาแนวทาง ทจะแสดงความรบผดชอบตอครอบครว และสงคมในเรองของ

พฤตกรรมเสพยาบา สอการจดกจกรรม หนงสอพมพทมขาวคนเมายาบา แลวจบคนในครอบครวเพอเอาเงนไปซอยาบา,ใบงาน, ดนสอ, ยางลบ

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมถามสมาชกวาเคยทราบขาว เกยวกบเหตการณรนแรงตาง ๆ ทเกดจากการใชยาบาของคนในสงคมหรอไม เชนขาวจบเดกอาย 1 ป เปนตวประกนแลวปนขนหลงคาบาน ถาเคย รสกอยางไร ตอขาวนน ๆ (สมถาม โดยไมตองสรป)

- ใหสมาชก 1-2 อานขาวจากหนงสอพมพ 1-2 ขาว เกยวกบขาวคนเมายาบาจบเอาคนในครอบครวเพอเอาเงนไปซอยาบา

2. ใหสมาชกจบคเพอนทนงใกลกน ใหแตละคและเปลยนความคดเหนกนวาสถานการณ เชน ขาวนนมโอกาสเกดกบครอบครวของทานหรอไม อยางไร

3. สมถามและสรปประเดนสาคญวาสมาชกยงใชยาบาตอไป กอาจมอาการทางจต ขาดสต และ ทารายคนในครอบครว/สงคมโดยไมรตวกได

4. ใหสมาชกแบงกลม 5 คน แลกเปลยนความคดเหนกนตามใบงานท 1 5. ตวแทนนาขอสรปของกลมมานาเสนอในกลมใหญ 6. ผนากลมรวบรวมขอสรปของทกกลมแลวสรปประเดนกลม 7. ใหสมาชกแบงกลมเดมและรวมอภปรายตามใบงานท 2,3 8. ตวแทนกลมนาขอสรปของกลมมานาเสนอในกลมใหญ 9. ผนากลมรวบรวมขอสรปของทกกลมแลวสรปประเดนสาคญ

การประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

196

ใบงานท 1

“กจกรรมสงคมดมสข”

ใหสมาชกแบงกลม 5 คน แลกเปลยนความคดเหนกนในประเดนตอไปน จนไดขอสรป แลวเตรยมตวแทน 1 คน เพอนาเสนอในกลมใหญ

1. ใหชวยกนสารวจถงผลกระทบทเกดขนกบครอบครวจากการทสมาชกในครอบครวนนเสพยาบา 2. ใหชวยกนสารวจถงผลกระทบทเกดกบสงคมจากการทสมาชกในสงคมนนเสพยาบา

10 นาท

197

ใบงานท 2

“กจกรรมสงคมดมสข”

ใหสมาชกกลมเดมแลกเปลยนความคดเหนกนในประเดนตอไปนจนไดขอสรปแลวเตรยมตวแทน 1 คน เพอเสนอในกลมใหญ

ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบต ในการแสดงความรบผดชอบตอครอบครว เพอใหบคคลใน

ครอบครวไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกนอยลง

10 นาท

ใบงานท 3

“กจกรรมสงคมดมสข”

ใหสมาชกกลมเดม แลกเปลยนความคดเหนกนในประเดนตอไปนจนไดขอสรปแลวเตรยมตวแทน 1 คน เพอนาเสนอในกลมใหญ

ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบต ในการแสดงความรบผดชอบตอสงคม เพอใหบคคลในสงคมไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกนอยลง

10 นาท

198

ใบความรส าหรบผน ากลม “แนวคดทควรได” “กจกรรมสงคมดมสข”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1) ใหชวยกนสารวจถงผลกระทบท เกดขนกบครอบครวจากการทสมาชกในครอบครวนนเสพยาบา

- ใหชวยกนสารวจถงผลกระทบทเกดกบสงคม จากการทสมาชกในสงคมนนเสพยาบา

- ครอบครวไมมความสข ไมไววางกน เกดการทะเลาะกน มปญหาลกขโมยในบาน สญเสย เงนทองโดยใชเหต

- สงคมวนวายเดอดรอน มปญหาอาชญากรรม เพมขน มผลกระทบดานเศรษฐกจของประเทศ และเสยชอเสยง

2) ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบตในการแสดงความรบผดชอบตอครอบครวเพอใหบคคลในครอบครวไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกนอยลง

- เลกเสพยาบาโดยเดดขาด - หางานสจรตทา - มปญหาปรกษาคนในครอบครว/ญาตผใหญ - ชวยแบงเบาภาระในครอบครว/ชวยทางานบาน

3) ใหสมาชกรวมกนหาแนวทางปฏบตในการแสดงความรบผดชอบตอสงคมเพอใหบคคลในสงคมไดรบผลกระทบจากการใชยาบาของสมาชกนอยลง

- เลกเสพยาบา - ไมแนะนาเพอน/ผอนเสพยาบา - ไมกอเหตวนวาย ควบคมตนเอง - ประกอบอาชพสจรต

199

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมตาบอดหาของ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเรยนรถงความสาคญของการเหนใจและเขาใจผอน สอการจดกจกรรม

1. สงของ/เครองใชของตนเอง เชน ปากกา ดนสอ หนงสอ ฯลฯ 2. ใบความร 3. ใบกจกรรม 1,2 4. ผาปดตา (เทาจานวนสมาชก) 5. ดนสอ / ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ผนากลมใหสมาชกนาสงของหรอของใชของตนเองมาคนละ 1 อยาง เชน ปากกา ดนสอ ฯลฯ

แลวนาไปซอนไวภายในหองกจกรรม 3. ใหสมาชกทกคนปดตา แลวหมนรอบตวเอง 2 รอบ แลวกลบไปหาของทตนเองซอนไว แลว

กลบมานงทเดมภายในเวลาทกาหนดจากนนใหทกคนปดตา 4. ผนากลมใหสมาชกจบคกนตามความสมครใจ โดยใหสมาชกคนใดคนหนงในแตละก ลม

นาของไปซอนไวแลวกลบมา ปดตาตนเองหลงจากนนใหคของตนจงมอไปหาของทซอน แลวจงกลบมาทเดม

5. ผนากลมแบงกลม 5-6 คน พดคยกนถงความแตกตางของความรสกทถกปดตา แลวไปหาของ ทซอนดวยตนเองกบการไปหาของทซอนไวโดยมเพอนจงไป ตามใบกจกรรม 1

6. สมตวแทนแตละกลมออกมารายงานผลการพดคยกนในกลม และใหสมาชกกลมทมความคดเหนแตกตางนาเสนอเพมเตม

7. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 8. ผนากลมใหสมาชกเขยนบรรยายความรสกของตนเอง เมอประสบปญหาและมผมาใหความ

ชวยเหลอตามใบกจกรรม 2 9. ผนากลมสรปและปดกลม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

200

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมตาบอดหาของ”

ความรสกและความคดเหนขณะถกปดตาไปหาของทซอนไวดวยตนเอง

.......................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

ความรสกและความคดเหน เกยวกบการถกปดตา และมเพอนจงไปหาของ

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

กลม.......................................

(ใชเวลา 5 นาท)

201

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมตาบอดหาของ”

ค าแนะน า : ใหสมาชกทกคนเขยนบรรยายความรสกของตนเองเมอประสบปญหา และมผมาใหความชวยเหลอ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ชอ.............................................. สกล.............................................

202

ใบความร

“กจกรรมตาบอดหาของ”

คนเราทกคนมความแตกตางกน ไมวาจะเปนรปรางหนาตา บคลก ความสมบรณของรางกายหรอฐานะทางสงคม ในการดาเนนชวตทกคนตองการสงด ๆ ใหกบตนเอง และคนทเรารกดวยกนทงนน คนทมสภาพรางกาย จตใจและสตปญญาทสมบรณ นบวาเปนผโชคดแลว แตมหลาย ๆ คนทเขาตองเผชญกบปญหาความบกพรองของดานจตใจ รางกาย สตปญญาหรอแมแตคนปกต บางครงตองการความชวยเหลอ ตองการทจะพงพาอาศย ฉะนนการทเราไดแสดงความเหนอกเหนใจแสดงความเขาใจ และการชวยเหลอเกอกล ซงกนและกน จะทาใหคนเราสามารถใชชวตรวมกนอยางมความสข

203

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา”

วตถประสงค เพอใหสมาชกตระหนกถงความรบผดชอบตอสงคม สอการจดกจกรรม

1. ใบชแจง 2. กระดาษโปสเตอร 3. กระดานดาหรอบอรด 4. ปากกาไวทบอรด 5. ดนสอส, สเทยน, สเมจก ฯลฯ 6. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกแตละคนแนะนาตว 2. ผนากลมใหสมาชกทกคนพดถงสภาพแวดลอมในปจจบนเปนอยางไรบาง 3. ผนากลมใหสมาชกแบงกลม 4. ผนากลมแตละกลมพดคยในประเดนตาง ๆ ตามใบชแจง 5. ผนากลมใหตวแทนแตละกลมออกมารายงานผลการพดคยในกลมใหญ 6. ผนากลมใหสมาชกแบงออกเปนกลม โดยใหตวแทนแตละกลมออกมาวาดรปเกยวกบ ปาไม

อากาศและนาลงในกระดาษโปสเตอรแผนเดยว โดยทง 3 องคประกอบมความสมพนธซงกนและกน

7. ผนากลมกลาวสรปเพมเตม ตามใบความร 8. ผนากลมกลาวสรปปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

204

ใบชแจง “กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา”

กลมท 1 เรองปาไม ใหสมาชกในกลมอภปรายเรองปาไมในประเดนตอไปน

1. สภาพปาไมในปจจบนนในความคดของกลมเปนอยางไร? 2. สมาชกในกลมมองปญหาของปาไมเปนอยางไร? 3. สมาชกในกลมมวธการชวยแกปญหานอยางไร?

กลมท 2 เรองอากาศ ใหสมาชกในกลมอภปรายเรองอากาศในประเดนตอไปน

1. สภาพอากาศในปจจบนนในความคดของกลมเปนอยางไร? 2. สมาชกในกลมมองปญหาของอากาศเปนอยางไร? 3. สมาชกในกลมมวธการชวยแกปญหานอยางไร?

กลมท 3 เรองน า ใหสมาชกในกลมอภปรายเรองนาในประเดนตอไปน

1. สภาพนาในปจจบนนในความคดของกลมเปนอยางไร? 2. สมาชกในกลมมองปญหาของนาเปนอยางไร? 3. สมาชกในกลมมวธการชวยแกปญหานอยางไร?

205

ใบความร

“กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา”

โลกเราจะนาอยหรอไมนน ขนอยกบมนษยโลกจะชวยกนทาใหโลกมสภาพเปนอยางไร ดงคาทวา“โลกสวยดวยมอเรา” ถาเราชวยกนดแล และใชทรพยากรธรรมชาต เชนปาไม อากาศ นา ใหไดประโยชนมากทสดโดยใหมการสญเสยนอยทสดหรอมการเสรมสรางทดแทนสวนทถกทาลาย กจะทาใหสงแวดลอมนาอยไปดวย

206

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมสงคมในฝน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกตระหนกถงความรบผดชอบตอสงคม

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 1,2 2. ดนสอ / ปากกา 3. ใบชแจง

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกแตละคนแนะนาตว 2. ผนากลมกลาวนาถงเรอง องคประกอบของสงคม ประกอบดวยสถาบนทางสงคมหลายสถาบน

เชน สถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนศาสนา สถาบนพระมหากษตรย เปนตน 3. แบงสมาชกออกเปนกลม ๆ ละ เทา ๆ กน ใหทางานตามใบชแจงและเขยนบรรยายลงใน

ใบกจกรรม 1 4. สมตวแทนกลมประมาณ 2-3 กลม ออกมารายงานผลงานกลมและใหกลมทมความคดเหน

แตกตางนาเสนอเพมเตม 5. ใหสมาชกรวมกนพดคยแสดงความคดเหนเกยวกบสภาพแวดลอมทเปนปญหาตามใบกจกรรม 2 6. สมเลอกสมาชกประมาณ 2-3 กลม มานาเสนอผลการพดคยและใหกลมทมความคดเหนแตกตาง

นาเสนอเพมเตม 7. ผนากลมสรปสภาพสงคมตามความเปนจรง โดยการหยบสถานการณในปจจบนมาประกอบ เชน

ปญหาเศรษฐกจ ปญหาสงคมและปญหาการเมอง 8. ใหสมาชกจบคกนเขยนบรรยาย สงคมทพงปรารถนา ตามความคดเหนหรอความตองการของ

สมาชกตามใบกจกรรม 3 9. ผนากลมกลาวสรปปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

207

ใบชแจง

“กจกรรมสงคมในฝน”

ค าแนะน า : แบงสมาชกออกเปนกลมละ 5-6 คน มอบหมายประเดนใหพดคยกน กลมท 1 : ใหเขยนบรรยายถงสภาพสงคมทดตามประสบการณของสมาชกในกลมแตละคน กลมท 2 : ใหเขยนบรรยายถงสภาพสงคมทเปนปญหาตามประสบการณของสมาชกแตละคน

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมสงคมในฝน”

ใหเขยนบรรยายถงสภาพสงคมทดตามประสบการณของสมาชกในกลมแตละคน (ใชเวลา 10 นาท)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

กลม.........................................

208

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมสงคมในฝน”

ใหเขยนบรรยายถงสภาพสงคมทเปนปญหาตามประสบการณของสมาชกแตละคน (ใชเวลา 10 นาท) ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

กลม.........................................

209

ใบกจกรรม 3

“กจกรรมสงคมในฝน”

ใหสมาชกจบคเขยนสงคมทพงปรารถนา มอะไรบาง ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ชอ............................สกล.................................

210

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมวาดรปคน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเรยนรถงความสาคญของการเหนใจและเขาใจผอน

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 1,2 2. กระดาษวาดเขยน 3. ดนสอ / ยางลบ / ดนสอส

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตว และใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ใหสมาชกแบงกลมพรอมกบแจกใบกจกรรม 1 และอปกรณวาดภาพคอ กระดาษวาดเขยน และ

ดนสอส แลวใหวาดรปกจกรรมทไดรบ ดงรายละเอยดในใบกจกรรม 1 โดยไมใหกลมอนรวากลมตนเองกาลงวาดรปอะไร จากนนมาจดเรยงหรอประกอบเขากนใหเปนรปคนบนกระดานดา

3. ใหสมาชกรวมกลมใหญ แลวชวยกนพดคยเกยวกบรปภาพทนามาตอกน วาเปนอยางไร 4. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความร 5. ใหสมาชกแตละคนเขยนถงวธการแสดงความเหนใจและเขาใจในจดดอยของเพอน โดยอาจเขยน

ถงลกษณะนสย รปรางภายนอกตามใบกจกรรม 2 6. ผนากลมกลาวสรปปดกลม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

211

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมวาดรปคน”

ค าแนะน า : แบงกลมสมาชกออกเปนกลม กลมละเทา ๆ กน

: แจกกระดาษวาดเขยนดนสอส หรอดนสอ ปากกา ใหกลมละ 1 ชด โดยทผนากลมจะมอบหมายกจกรรมใหแตละกลมทาโดยทกลมอนไมทราบวากลมแตละกลมไดรบมอบหมายใหทาอะไรบาง

กลมท 1 วาดรปคนชวงหวจนถงลาคอ

กลมท 2 วาดรปซกขวาตงไหลจนถงเอว

กลมท 3 วาดรปซกซายตงไหลจนถงเอว

กลมท 4 วาดรปคนซกขวาตงแตเอวจนถงปลายเทา

กลมท 5 วาดรปคนซกซายตงแตเอวจนถงปลายเทา

หมายเหต : แตละกลมใชเวลาในการวาดรป 5 นาท

212

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมวาดรปคน”

ใหสมาชกแตละคนเขยนการแสดงความเหนใจ และเขาใจในจดดอยของเพอน (ใชเวลา 10 นาท)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ชอ...........................................สกล............................................

213

ใบความร

“กจกรรมวาดรปคน”

คนเราทกคน มสภาพรางกายภายนอกทแตกตางกนไป และไมมใครทจะมรปรางภายนอกทสมบรณแบบครบถวนไปทกอยางททาใหตนพอใจและคนทพบเหนพอใจไดอยางเทาเทยมกน รปรางภายนอกจงเปนแตสวนประกอบอนหนงของคนเราเทานน ไมไดหมายความวาคนดาจะใจราย คนสวยจะใจดเสมอไป แตละคนยอมมจดดจดดอยทแตกตางกนไป ดงนนสงทสาคญทสดคอการทเราไดเรยนรและเขาใจในจดด จดดอยของคนอน เหนอกเหนใจพรอมทจะใหความชวยเหลอกนและใหระลกถงความมคณคาของแตละคน ซงไมวาจะขาวหรอดา ผอมหรออวน รวยหรอจน เราไมไดวดความเปนคนกนทจดน ทสาคญความเปนคนทเทาเทยมกนคอ ความมคณคาของแตละคน ททาใหคนเราอยรวมกนไดอยางมความสข

214

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมกรณครสมใจ”

วตถประสงค

1. เพอแสดงใหเหนวา ความในใจมผลตอการทางานอยางไร 2. เพอใหทราบวาพฤตกรรมของแตละบคคลทแสดงออกแตกตางกนนน เกดจากสาเหตหลาย

ประการทงทแตกตางกน และทงทเหมอนกน ทงนเพราะบคคลมสงผลกดนในใจทแตกตางกนในดานความรสกนกคด ประสบการณแนวคด คานยมและความปรารถนา ฯ โดยเฉพาะอคต 4 (ฉนทะคต, โทสะคต, โมหะคต และภยาคต) มอทธพลตอการแสดงออก

3. เพอใหเขาใจวาแตละบคคล มวธการดาเนนการหรอเทคนคเพอไปสเปาหมายของตน โดยมวธการแตกตางกนไปตามบคลกภาพของแตละบคคล

สอการจดกจกรรม

“กรณครสมใจ” 1 ชดตอ 1 กลมยอย

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงกลมยอยกลมละ 7-10 คน ในแตละกลมยอยจะใหเปนผแสดงบทบาท 6 คน ใหนงอยในวงใน

สมาชกทเหลอเปนผสงเกตการณอยวงนอก 2. เมอกาหนดตวผแสดง และผสงเกตการณไดแลว ใหคาแนะนาแกผแสดงดงน “สมาชกทง 6 ทาน

เปนตวแทนจากแผนกวชาตาง ๆ เพอมาประชมหารอกน โดยแตละคนจะไดรบแจกบทบาท ทตองการใหแสดง โดยมกตกาวา

2.1 ใหทกคนเกบบทบาทของตนไวเปนความลบไมใหผอนด 2.2 อานและทาความเขาใจ เพอจะไดแสดงบทบาทของตนใหสมจรงสมจง 2.3 ใหเวลาในการประชม 15 นาท

3. แยกผสงเกตการณออกมาขณะทผแสดงกาลงทาความเขาใจกบบทบาททไดรบ ผนากลมให แนวทางในการสงเกตพฤตกรรมของผแสดงในดานตาง ๆ ดงน

3.1 สงเกตวธการตาง ๆ ทสมาชกทาใหกลมคลอยตาม 3.2 สงเกตทาทาง การใชคาพด การชกจง ความพอใจ ไมพอใจของผแสดง 3.3 ผลการประชมเปนอยางไร หรอผลทไดเปนอยางไร สรปไดหรอไม เปนทพอใจหรอไมของ

เสยงสวนใหญ อยางไร 3.4 ใชเวลามากนอยเพยงใด 3.5 ใหทายวาแตละคนแสดงบทบาทอะไร

4. ใหสญญาณทกกลมแสดงได 5. เมอครบกาหนดเวลาแลว ผนากลมใหผสงเกตการณทายวาสมาชกในกลมของตนใครไดรบ

บทบาทอะไร แลวใหเฉลยโดยใหผแสดงอานบทบาทของตนใหฟง

215

6. รวมกลม แลวผนากลมนาการอภปรายโดย 6.1 ใหผสงเกตการณรายงานผลการสงเกตใหสมาชกทราบ ในกลมยอยเกยวกบ

6.1.1 บรรยากาศในการประชม 6.1.2 วธการทสมาชกใชในการทาใหกลมเชอถอ 6.1.3 ขอสรป

6.2 ใหสมาชกทแสดงบทบาทเลาถงความรสกท เกดขนกบตนเอง เปนความพอใจ ไมพอใจ ความคบของใจ

6.3 ผนากลมเนนใหเหนถงวธการตาง ๆ ของสมาชก ซงทาใหการประชมบรรลเปาหมาย (หาขอยตได) หรอสรปไมไดวาเกดขนเพราะอะไร และมวธการแกปญหาอยางไร

6.4 ซกถามสมาชกทแสดงบทบาทวา บทบาททแจกไปใหนน มผลอยางไรบางในการประชม (อภปรายในแงทบางคนยดมนในบทบาทนนมาก หรอมการอลมอลวยอยางไร) ชใหเหนถง ขอด ขอเสยตอการประชม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

216

“กจกรรมกรณครสมใจ”

สถานการณ ครสมใจเปนครท โรงเรยนแหงหนงมาเปนเวลานานและกาหนดจะเกษยณในไมชาน ทางโรงเรยนจงแตงตงกรรมการขนชดหนงเพอประชมตกลงกนวา จะทาอะไรใหแกครสมใจสมมตวาคณเปนคนหนงทไดรบแตงตงใหเปนกรรมการ ขอใหคณสวมบทบาทตามขอมลทไดรบอยางแนบเนยนทสดเทาททาได

บทบาทท 1 คณเปนเพอนรวมงานของครสมใจ แตคณกบครสมใจ ไมคอยจะชอบพอกนมาแตไหนแตไรแลว

เพราะความคดเหนของคณกบครสมใจไมคอยตรงกนนก คณไมชอบครสมใจ จงไมสนบสนนในการใหของขวญแกครสมใจ

บทบาทท 2 คณเปนเพอนทสนทมากของครสมใจ คณรวาสมใจกาลงจะออกเดนทางไปพกผอน ยงตางประเทศ หลงจากปลดเกษยณแลว คณคดวาครสมใจจะดใจมาก ถาไดรบกระเปาเดนทางอยางด ๆ เปนของขวญ เพราะเปนของทสามารถใชไดทนท

บทบาทท 3 คณเปนครใหมของโรงเรยนแหงน และรสกไมพอใจททางโรงเรยนคอยเรยไรอย เสมอ โดยเหตผลใดเหตผลหนง ครงนกเชนกน คณรสกไมพอใจอยางยง โดยเฉพาะเมอคณเหนวา ยงมครอกหลายคนทจะปลดเกษยณเชนกน

บทบาทท 4 คณมความเหนวา คณะครควรใหของขวญ แกโรงเรยนในนามของครสมใจโดยตรง เพราะครสมใจเปนครทรกการศกษา ถาคณะครจะใหอะไรกควรใหสงทเปนเครองระลกถงครสมใจ จะทาใหเปนชอเปนเสยงแกครสมใจ นอกจากนทางโรงเรยนยงไดรบประโยชนจากสงนนดวย

บทบาทท 5 คณรสกลงเลในการตดสนใจ จงสงวนทาทคอยดวาฝายใดจะมเหตผลสมควรกวากน

บทบาทท 6 คณรสกเฉย ๆ ตอเหตการณ ไมมความเหนอะไร คณตองการใหการตดสนผานไปอยางเรวทสด เพราะคณเหนวา เรองนไมใชเรองสาคญมาก นอกจากนคณอยากจะกลบบานเรว ๆ เพราะคณนดกบเพอนของคณไว

217

แผนการจดกจกรรมสงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมลา”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเขาใจบทบาทหนาททแตกตางกน 2. เพอใหสมาชกเหนความสาคญของการรวมมอซงกนและกนและเขาใจบทบาทหนาทของตนเองและ

ผอน

สอการจดกจกรรม 1. ใบกจกรรม 2. ใบความร 3. กระดาษ A4 4. ดนสอ,ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตว และใหสมาชกทกคนแนะนาตวและชแจงกจกรรม 2. แจกกระดาษทเตรยมไวใหสมาชกไปขอลายเซนบคคลทระบไว ดงรายละเอยดในใบกจกรรม 1 ซง

ตวบคคลทนาไปสมภาษณเปลยนแปลงไดตามสภาพของสถานททสมาชกอาศยอย ภายในเวลา 10 นาท

3. เมอสนสดเวลาทกาหนดใหสมาชกทกคนกลบมาเขากลม 4. ใหสมาชกทกคนพดถงความรสก ประโยชนและอปสรรคทพบจากการทากจกรรม ใชเวลา 10 นาท 5. ใหสมาชกแบงกลมออกเปน 4 กลม ใหทางานตามใบกจกรรม 2 ใชเวลา 5 นาท

กลมท 1 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอแมครว/พอครว กลมท 2 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอพอบาน/แมบาน กลมท 3 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอครใจด กลมท 4 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอเพอนทแสนด

6. ใหตวแทนกลมออกมานาเสนอรายงานผลงานกลม ใชเวลา 5 นาท 7. ผนากลมนาสรปตามใบความร ใชเวลา 5 นาท 8. ใหสมาชกแตละกลมเขยนจดหมายถงบคคลทกลมตนเองไดพดคยตามใบกจกรรม 3 และรวบรวมใบ

กจกรรม 3 สงทผนากลม ใชเวลา 5 นาท

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

218

ใบกจกรรม 1 “กจกรรมลา”

บคคล ลายเซน

1. แมครว/พอครว

2 พอบาน/แมบาน

3. ครใจด

4. เพอนทแสนด

ชอ.................................................สกล............................................

(ใชเวลา 10 นาท)

219

ใบกจกรรม 2 “กจกรรมลา”

ใหสมาชกแบงกลมออกเปน 4 กลม พดคยถงความรสกของสมาชกทมตอบคคลดงตอไปน กลมท 1 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอ “แมครว/พอครว” กลมท 2 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอ “พอบาน/แมบาน” กลมท 3 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอ “ครใจด”

กลมท 4 ใหพดคยถงความรสกของสมาชกทมตอ “เพอนทแสนด”

ใบกจกรรม 3 “กจกรรมลา”

ใหสมาชกแบงกลมออกเปน 4 กลม เขยนบคคลดงตอไปน กลมท 1 ใหเขยนจดหมายถง “แมครว/พอครว” กลมท 2 ใหเขยนจดหมายถง “พอบาน/แมบาน” กลมท 3 ใหเขยนจดหมายถง “ครใจด” กลมท 4 ใหเขยนจดหมายถง “เพอนทแสนด”

ใบความร

“กจกรรมลา” การอยรวมกนในสถาบนของสมาชกนน เปรยบเทยบไดกบการอยรวมกนเปนครอบครวใหญ ซงแตละคนจะมบทบาท หนาทแตกตางกน บทบาทแตละบทบาทมความสาคญในตวเองและเออประโยชนซงกนและกน สมาชกทกคนควรตระหนกในเรองน พรอมทจะใหความรวมมอ ใหความเขาใจประสานการทางานรวมกนกจะทาใหทกคนอยรวมกนไดอยางมความสข

220

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“คนหาขอดของผอน”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกไดเรยนรการหาขอดของคนอน 2. ทกคนมขอด ขอเสย การรจกทจะสนใจ ในขอดของผอนและสามารถนามาแสดงความสนใจและ

ใสใจ ซงกนและกนได จะกอใหเกดความสขดวยกนทง 2 ฝาย สอการจดกจกรรม

1. บตรหมายเลข 2. กระดาษ A4 3. ดนสอ/ปากกา 4. ใบความร 5. ใบกจกรรม 1,2

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตว และใหสมาชกทกคนแนะนา 2. กาหนดเปาหมายเลขประจาตวใหสมาชกแตละคน 3. คละบตรหมายเลขแลวหยบขนมาครงละ 2 หมายเลข ใหจบคกนตามหมายเลขทหยบขนมาได 4. ใหเวลา 5 นาท ในการเขยนขอดของแตละฝายใหมากทสด โดยไมตองปรกษากนแลวนาออกมา

มอบใหแกกน 5. ใหสมาชกจบคพดคยความรสกของแตละคนทไดรบการเขยนถงขอดของตนเองจากเพอน 6. แบงกลม ๆ ละ 5 คน พดถงประโยชนทไดรบจากการทากจกรรมนและเขยนลงในใบกจกรรม 1 7. สมตวแทนกลมประมาณ 2 – 3 นาเสนอผลงานกลม และใหกลมทมความคดเหนแตกตาง

นาเสนอเพมเตม 8. ผนากลมสรปตามใบความร 9. ใหสมาชกแตละคนเขยน “ขอดของเพอน” เพมเตมใหมากทสด ตามใบกจกรรม 2 แลวแลกเปลยน

กนอาน

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานของสมาชก

221

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมคนหาขอดของผอน”

ประโยชนทไดรบจากการเขารวมกจกรรมน (ใชเวลา 10 นาท) ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................

กลม...........................................................

222

ใบกจกรรม 2

“กจกรรม คนหาขอดของผอน”

ใหเขยนขอดของเพอนเพมเตมจากทไดเขยนไปแลว ใหมากทสด (ใชเวลา 5 นาท)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ชอ......................................สกล......................

223

ใบความร

“กจกรรม คนหาขอดของผอน”

คนทกคนมทงขอดขอเสย ในการคนหาขอดของผอนโดยเฉพาะคนทไมคนเคยหรอไมชอบกน จะมความลาบากเพราะฉะนนเราควรสนใจและใสใจซงกนและกนในการคนหาขอดของผอน จะกอใหเกดความสขดวยกนทงสองฝาย

224

แผนการจดกจกรรมสงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมหลายคนหลายแบบ”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกไดเรยนรถงลกษณะนสยทแตกตางกนและการปรบปรงตวเขาหากน

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษ A4 2. ดนสอ/ปากกา 3. ใบชแจง 4. ใบความร 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลม และสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ผนากลมใหสมาชกทกคนในกลมเขยนลกษณะนสยของตนเองทดและไมดอยางละ 1 ลกษณะ

นสย 3. ใหสมาชกนาสงทเขยนมามอบใหวทยากร 4. ผนากลมใหสมาชกจบคประมาณ 3 ค แสดงทาทางตามลกษณะนสยทวทยากรกลมมอบหมายให

ตามใบชแจง และใหบอกบทบาททแสดงรวมกน 5. ผนากลมแบงสมาชกออกเปนกลมละๆ ละ 5-6 คน พดคยถงทาทางลกษณะนสยทสมาชก แตละ

คแสดงออกมาตามใบชแจง 6. ผนากลมใหสมาชกรวมกลมกนแลวใหตวแทนประมาณ 2-3 กลม ออกมารายงานผลการพดคยกน

ในกลมและใหกลมทมความคดเหนแตกตางนาเสนอเพมเตม 7. ผนากลมกลาวสรปเพมเตม ตามใบความร 8. ผนากลมใหสมาชกทกคนเขยนรายงานความรสกของตนเองเกยวกบลกษณะนสยของเพอน

ทเปนไปในทางลบทตนเองเคยพบและวธหรอแนวทางในการแกปญหาเพอลดความขดแยง ตามใบกจกรรม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานของสมาชก

225

ใบชแจง

“กจกรรม หลายคนหลายแบบ”

ผนากลมกาหนดบทบาท หรอลกษณะนสยดงน คท 1 ใหมตวละคร แสดงบทบาททมลกษณะนสยไปในทางทด

คท 2 ใหมตวละคร แสดงบทบาททมลกษณะนสยไปในทางทไมด

คท 3 ใหมตวละคร แสดงบทบาททมลกษณะนสยทงดและไมด

226

ใบกจกรรม

“กจกรรมหลายคนหลายแบบ”

ใหเขยนบรรยายถงความรสกเกยวกบนสยของเพอนทเปนไปในทางทไมดทเคยพบ และมวธการ

หรอแนวทางในการแกปญหาเพอลดความขดแยงอยางไร (ใชเวลา 5 นาท)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ชอ......................................สกล...................................

227

ใบความร

“กจกรรมหลายคนหลายแบบ”

คนเราทกคนมลกษณะนสยทแตกตางกน แมแตคนเดยวกมนสยทหลากหลาย ถาหากตองการ อยรวมกนอยางมความสข ตองมการยอมรบถงความแตกตางระหวางบคคล เชน ลกษณะนสยท สอดคลองกลมกลนกน จะทาใหสมพนธภาพของบคคลดาเนนไปดวยด เชนกรณทลกษณะนสยทแตกตางกน อาจกอใหเกดปญหาหรอความขดแยงได เชน คนทมนสยจจขบนกบคนทหงดหงด โมโหรายเปนตน เพราะฉะนนถามนสยแตกตางกน ควรจะปรบตวเขาหากน พยายามเขาใจถงความคดและความรสกของ คนอน จะทาใหเราเขาใจคนผนนมากขน และสามารถปรบตวเขาหากนไดงายขน

228

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมเหนใจฉนเถด”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกไดเรยนรถงความเขาใจและเหนใจถงความผดพลาดของผอน 2. เพอใหสมาชกเรยนรวาคนเรามโอกาสดาเนนชวตผดพลาด จนตดเชอเอดสได แตไมได

หมายความวาเปนคนดไมได และเขาเหลานนตองการความเขาใจและกาลงใจ

สอการจดกจกรรม 1. เทปเสยง/กรณศกษา “ชวตของตอย” 2. ใบกจกรรม 1,2 3. ใบความร 4. กระดาษ A4 5. ดนสอ/ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลม และสมาชกแนะนาตว 2. ผนากลมสนทนาเกยวกบสถานการณโรคเอดสในทองถนหรอในประเทศ 3. เปดเทปเสยงหรออานการกรณศกษาเรอง “ชวตของตอย” 4. ใหสมาชกจบคแลกเปลยนความคดเหนในเรองความรสกทมตอตอย 5. สมถามความรสก 2-3 ค โดยไมตองสรป 6. แบงกลมใหสมาชกแตละกลมพดคยกนในประเดนตาง ๆ ตามใบกจกรรม 1 7. สมตวแทนกลมประมาณ 2-3 กลม รายงานผลงานกลมและใหสมาชกทมความคดเหนแตกตาง

นาเสนอเพมเตม 8. ผนากลมสรปเพมเตมตามใบความร 9. ใหสมาชกจบคกนเขยนจดหมายถงตอย โดยสมมตสมาชกเปนเพอนของตอยตาม ใบ

กจกรรม 2

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานของสมาชก

229

กรณศกษาเรอง “ชวตของตอย” “กจกรรม เหนใจฉนเถด”

เชาวนหนง ณ โรงเรยนบานทานตะวน เดกตางจบกลมพดคยกนถงเรอง การสอบภาคเรยนทผานมา เดกเลกพากนวงเลนอยในสนาม เดกทโตหนอยจบกลมพดคยกนตามทตาง ๆ ในชนประถม 6 ถามไถกน ถงเรองอนาคตของตนเองวาจะไดเรยนตอหรอตองไปหางานทา ศร :จบจากนแลวเธอจะไปเรยนตอทไหนละตอย

ตอย : เราคงไมไดเรยนตอเหมอนตวหรอกศร เพราะทางบานเราไมคอยมเงน พสาวเราเขยนจดหมายมาบอกแมวาใหเราไปทางานทกรงเทพฯ จรงๆ แลวเราอยากเรยนตอเหมอนพวกเธอจงเลย

นพ : พวกเราเหนใจเธอนะแตกยงดนะทมงานใหทาขอใหเธอโชคดนะตอย หญง : ไปอยกรงเทพฯระวงคนกรงเทพฯหลอกนะ ตอยจากหมบานไปนานถง 3 ป วนทตอยกลบมาเพอนๆ ตางกดใจทมารวมกลมเพอนสนทอกครงแต

คราวนตอยเปลยนไปมาก ดซบลง ใบหนาหมนหมองอยางผดสงเกต ตอยมกจะเกบตวอยแตในบาน ไมราเรงเหมอนเคย มขาวลอเกยวกบตอยตางๆ นาๆ ศรเพอนสนทของตอยแวะชวนตอยไปเทยวงานบญเพอจะไดมโอกาสพบกบเพอน ๆ ซงอยโรงเรยนเดยวกนอกหลายคน ทงานเพอน ๆ ตางถามหาและเฝารอตอย

ศร : มาส ตอยรบปากฉนเอง แตกตองชวนอยตงนานแนะ หญง : อาว....... พวกเธอไมรเลยหรอวา ยายตอยนะเปนเอดส นพ : จรงหรอเปลา เธออยาพดสงเดชนะ หญง : กจรงนะซ ฉนไดยนพวกเพอนบานเขาคยกน

นพ : ตายแลว สงสยจะไปสาสอนมาละซ ถาเปนอยางนนจรง ฉนวาตอยไมควรมางานหรอก เดยวจะเอาเชอเอดสมาตดพวกเรา

ศร : แหม.....พวกเธออยามองเพอนอยางนนส.....ถาเปนอยางนนจรง ฉนวาตอยไมใชคนอยางนน นพ : ถาไมใชแบบนน พวกเธอคดวาตอยไปตดเอดสมาไดยงไงละ ศร : เอาเถอะ ไหนๆ พวกเธอกรกนแลว ตอยเลาใหฉนฟงวาไปตดโรคจากแฟนโดยไมรตว ตอ

ยบอกเราวาไหนๆ กจะมชวตอยไมนานแลว อยากทางานเกบเงนไวใหแม ใหนองไดเรยนตอ ไมอยากใหแมลาบาก พวกเราทาไดอยางตอยไหมละ ฉนวาเราควรเหนใจตอยนะ

นพ : ฟงดกนาเหนใจนะ หญง : ฉนวาแลวตอยจะตองถกคนกรงเทพฯ หลอก ศร : ตอนนตอยแยมากเลยนะ กนไมได นอนไมหลบ ตอยคดมาก กลวคนรงเกยจ ฉนอยากใหพวก

เราชวยใหกาลงใจตอยกนหนอย หญง : ไมเอาดวยหรอก แคไดยนคาวาเอดส ฉนกขนลกแลว

230

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมเหนใจฉนเถด”

กลมท 1 สมาชกคดวาตอยเปนอยางไร และคดวาสมาชกจะมโอกาสผดพลาดในชวตเชนเดยวกบ ตอยไดหรอไมเพราะเหตใด?

กลมท 2 ทาไมหญง (ตวละครในเรอง) จงไมรสกเหนใจตอย ทาไมศรจงรสกเหนใจตอย กลมท 3 ความรสกเหนใจและไมเหนใจมผลดตอชวตตอยอยางไร กลมท 4 ถาสมาชกเปนตอย สมาชกอยากใหเพอนปฏบตตอตนเองอยางไร กลมท 5 ถาสมาชกเปนเพอนของตอย สมาชกจะปฏบตตอตอยอยางไร

231

ใบกจกรรม 2

“กจกรรม เหนใจฉนเถด”

ใหสมาชกจบคกนเขยนจดหมายถงตอย (ใชเวลา 5 นาท) ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

................................................................................................................................ ........................

ชอ......................................สกล.................................

232

ใบความร “แนวคดทควรได” “กจกรรมเหนใจฉนเถด”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได สมาชกคดวาตอยเปนคนอยางไร และคดวาสมาชกมโอกาสผดพลาดในชวตเชนเดยวกบตอยหรอไม เพราะเหตใด

เปนคนทนาสนใจ ตอยกเชนเดยวกบคนอน ๆ อยากเปนคนด ตองการทางานหาเลยงตนเอง และครอบครว ความผดพลาดของตอยไมไดหมายความวาตอยเปนคนไมด

คนเราทกคนมโอกาสผดพลาดในชวตและเมอเกดความผดพลาดขนแลว ทกคนตองการโอกาสและความเหนใจจากคนรอบขาง

ทาไม “หญง” จงไมรสกเหนใจตอย แตทาไมศรจง รสกเหนใจ

คนทวไปมกกลวเอดสมากเกนไป โดยไมคานงถงเหตผล และเพราะคดวาคนตดเชอเอดสเปนคนไมด จงทาใหมองขามความทกขยากและความตองการของผตดเชอเอดส

การทศรเหนใจตอยเพราะศรรวาการคบตอยเปนเ พอนไมทา ใหตดเอดส และเพราะศร เปน ผทมความเหนใจผอน

ความรสกเหนใจและไมเขาใจ มผลตอชวตตอย อยางไร

การทคนรอบขางเขาใจและเหนใจผตดเชอจะชวยใหผตดเชอปรบตวอยในสงคมได และทาตวใหเป นประโยชน ต อครอบคร ว ต อส งคมไดเชนเดยวกบคนทวไป

หากทกคนรงเกยจ ผตดเชอจะมความทกขใจ ไมสามารถอยในสงคมไดอยางปกตสข ไมอาจทาตวใหเปนประโยชนตอครอบครว, สงคม

สมาชกเปนตอย สมาชกอยากใหเพอปฏบตตอตนเองอยางไร

อยากใหเพอนเขาใจ เหนใจ ยอมรบเปนเพอนเหมอนเดม

ไมอยากใหเพอนซาเตมความทกขทเขามอยแลวโดยการแสดงความรงเกยจ

สมาชกเปนเพอนของตอย จะปฏบตกบตอยอยางไร แสดงตววาเขาใจและเหนใจ โดยพดคยกบตอยเหมอนเดม

233

แผนการจดกจกรรม สงเสรมความรบผดชอบ

“กจกรรมถนน”

วตถประสงค

1. สรางการยอมรบกฎ กตกา มารยาท 2. ตระหนกถงความรบผดชอบตอตนเอง ครอบครวและสงคม

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 1,2 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกแตละคนแนะนาตว 2. ผนากลมพดถงมารยาทในการใชถนน กฎ จราจร 3. ผนากลมใหตวแทนของกลมเลาประสบการณสงทเคยพบหรอไดฟงถงเหตการณทเกดจาก

ไมเคารพกฎจราจร 4. ผนากลมใหสมาชกแบงกลมยอยออกเปนกลมละ 4 - 5 คน 5. ผนากลมแตละกลมพดคยในประเดนตาง ๆ ตามใบกจกรรม 1 6. ผนากลมใหตวแทนกลมยอยออกมารายงานผลการพดคยในกลมใหญ 7. ผนากลมกลาวสรปเพมเตมตามใบความร 8. ผนากลมใหสมาชกแตละคนระบถงระเบยบของการอยรวมกน 9. ผนากลมใหสมาชกเลอกสงทสมาชกพงปฏบตและทาสญญา 10. ผนากลมสรปกลาวปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน 3. ผลการปฏบตตามสญญา

234

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมถนน”

แผนการจดกจกรรมถนน ผลกระทบทไดรบ

1. ผลกระทบตอการทาผดกฎระเบยบจราจรทมตอตนเอง ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ผลกระทบตอการท าผดกฎระเบยบจราจรทมตอครอบครว ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. ผลกระทบการท าผดกฎจราจรทมตอสงคม ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

235

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมถนน”

1. ใหสมาชกแตละคนระบถงกฎระเบยบสงทพงปฏบตในขณะทอยรวมกนอยางชดเจนและใหมากทสด 2. ใหสมาชกแตละคนเลอกสงทควรปฏบตและเขยนสญญาเพอใหแนวทางในการปฏบตจรง

ใบความร

“กจกรรมถนน”

แนวคดทควรได

การกระทาผดกฎระเบยบจราจรมผลกระทบตอตนเอง ครอบครว และสงคมมดงน

ตอตนเอง - เกดอบตเหตไดรบบาดเจบ บางรายพการ เสยชวต สญเสยทรพยสนเงนทอง เสยเวลา ขาดเรยน ขาดงาน ขาดรายได ถกจบเปนผตองหา เปนตน ตอครอบครว - เกดอบตเหตไดรบบาดเจบ บางรายพการ เสยชวต สญเสยทรพยสนเงนทอง เสยเวลา ขาดเรยน ขาดงาน ขาดรายได ถกจบเปนผตองหา เปนตน ตอสงคม - สรางความเดอดรอน ร าคาญ สขภาพจตเสย สญเสยทรพยากรมนษยซงเปนทรพยากรทมคาของชาต สญเสยเงนมหาศาลในการสงเสรมปองกนรกษาพยาบาลและฟนฟสขภาพของประชาชนแทนทจะไดใชเงนเหลานไปพฒนาในเรองทจ าเปน เปนตน

236

การจดการอารมณ (9 กจกรรม)

237

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมความรสกพนฐาน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกอธบายถงความรสกทเปนอารมณพนฐานของบคคล (สข เศรา กลว โกรธ)

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษพลก (Flip Chart) จานวนเทากบกลมยอยของสมาชก 2. สเมจก

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมกลาวทกทายสมาชกและบอกถงจดหมายทจะกระทากจกรรม และโยงเขาสเรอง

ความรสก กลมใหญ ( 5 นาท) 2. ใหสมาชกนกถงเหตการณทผานมาในวนน 1 เหตการณ (เวลา 1 นาท) 3. ใหสมาชกบอกความรสกของตนเอง คนละ 1 อยาง ( 15 นาท) 4. ชวยกนจดหมวดหมความรสกทไดจากสมาชกตามความรสกพนฐาน 4 ประการ เขยนลงบน

กระดาษ ดงตวอยางกลมใหญ ( 5 นาท) สข – ดใจสมหวง, กลว ตกใจ – ตวสน, เศรา – ทกขใจผดหวง, โกรธ – หงดหงด โมโห

5. แบงสมาชกออกเปนกลมยอย ๆ 4 กลม ๆ ละ ประมาณ 3 คนขนไป จบฉลากกลมละความรสก ถากลมมสมาชกนอยอาจจะแบงกลมละ 2 ความรสก

6. ใหแตละกลมหาคาทแสดงความรสกพนฐานทจบฉลากไดใหคามากทสดนามาเขยนลงบนกระดาษ (10 นาท)

7. ใหต วแทนกล มออกมานาเสนอความรส ก พนฐานทกล มไดรบมอบหมายในกล มใหญ (10 นาท)

การประเมนผล สงเกตจากการเขารวมกจกรรมตรงตอเวลา การสนใจซกถามขอสงสยและการนาเสนอ

238

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมพายอารมณ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกตระหนกถงผลเสยของการไมสามารถควบคมอารมณ 2. เพอใหสมาชกทราบถงวธการควบคมอารมณและรวธแสดงออกทเหมาะสม

สอการจดกจกรรม บทความ, นทาน, นยายหรอหวหนงสอพมพ เชนเรอง “มฤตยดาสตแตก”

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมกลาวทกทายและบอกจดมงหมายของการทากจกรรมแกสมาชกและเกรนถงบคคลใน

กรณตวอยางวาเปนใครมความสาคญอยางไร 2. ขออาสาสมครอานภาพขาวหนงสอพมพทผนากลมนามาเปนตวอยางเกยวกบการควบคมอารมณ

(เรอง มฤตยดา สตแตก) 3. ใหสมาชกอธบายถงเหตการณทเกดขน สาเหตแหงปญญาในเรองนนคออะไร เชน เพราะอะไร

ไมคจงกดหโฮลฟลด ถาสมาชกเปนโฮลฟลด และถกทาเชนนจะรสกอยางไร 4. ผลของการไมสามารถควบคมอารมณของบคคลในตวอยาง คออะไร 5. ในกรณทใกลเคยงกนใหสมาชกถกยวยใหโกรธหรอไมพอใจ จะมวธระงบความโกรธไมพอใจได

อยางไร 6. ใหสมาชกสรปผลเสยของการไปควบคมอารมณและวธควบคมอารมณและผนากลมสรปเสรมอก

ครง

การประเมนผล จากการสงเกตการมสวนรวมของสมาชก

239

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมจกรยานนมขอคด”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกถงความสาคญในการควบคมตนเอง 2. เพอใหสมาชกทราบวธการควบคมตนเองและตอบสนองตอสภาวะอารมณทางลบไดอยางเหมาะสม

สอการจดกจกรรม

1. ภาพจกรยาน 2. แบบบนทกการปฏบต

ขนตอนของกจกรรม ขนรชดเหนจรง

1. ผนากลมใหสมาชกดภาพจกรยานและใหตวแทนสมาชกมาอานเรองตอไปน “สมมตวาสมาชกไดรถจกรยานมาคนหนง สมาชกเปนเจาของตองรบผดชอบ ดแลรกษาใหมสภาพดและใชประโยชนไดเตมท หากสมาชกยงขจกรยาน ไมเปนกหาวธใหเปน โดยใหผ อน ควบคมดแลไมใหรถลม เมอขจกรยานเปนแลวสมาชกกสามารถควบคมรถไดดวยตนเอง รจกหามลอหรอเบรค ในการลดความเรวรถหรอหยดทนท เพอไมใหชนสงกดขวางตางๆ ทาใหสมาชกมความปลอดภย ซงเปรยบเสมอนเวลาทสมาชกโกรธเพอน และทารายเพอนของสมาชก สมาชกตองรจกลด หรอหยดการกระทานน เพอหลกเลยงการปะทะ การทาลาย หรอการแสดงออกทจะมผลเสยตอตวสมาชก ตอเพอน หรอผอน”

2. สมาชกและผนากลมอภปรายรวมกน เกยวกบความสาคญของการควบคมหรอหยดความโกรธ และทารายเพอน ซงเปรยบเสมอนจกรยานทตองมเบรค เปนตน

เบรคด ชวตจะปลอดภย

ใหสมาชกคดหาวธ ฝกควบคมหรอหยด

ความโกรธและท ารายเพอน เพอไมให แสดง

การกระท าทไมเหมาะสม เชน

.......................................................................

.......................................................................

นบ 1–10 ในใจ บอกตนเองวา

- ใหอภยทกคน ฯลฯ

- จะไมตอสหรอ ปะทะ ฯลฯ

240

ขนลงมอกระท า สมาชกเลอกวธการทคดวาตนเองมโอกาสปฏบตไดมากทสด ดทสด หรอ มากกวา หากวาสมาชก

สามารถปฏบตได โดยการวางแผนการปฏบตใหละเอยดชดเจน รวมทงบนทกการปฏบตดวย

ตวอยางการวางแผน เมอเพอนมาแกลงเรากอน

1. เลอกวธควบคมอารมณ หรอหยดความโกรธโดยเตอนตนเอง ดวยการนบ 1 – 10 ในใจ 2. หาวธการแกไขปญหาโดยพดกบเพอนด ๆ วาเราไมชอบทเขามาแกลง ถาไมพอใจอะไรกใหมา

พดคยกนดกวา ดกวาจะทาใหอารมณเสย

ระยะเวลาปฏบต 10 วน

บนทกการปฏบต วนท..................... ถง .........................

วน เดอน ป แผนงาน ผล

ท าได ท าไมได

241

3. ขอใหสมาชกประเมนตนเอง หลงจากครบก าหนดปฏบตวาท าไดหรอไมได อยางไรบาง

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................

ถาสมาชกปฏบตไมไดตามแผนทวางไวสมาชก

คดวาจะเลอกวธการ หรอวางแผน การปฏบต

ใหมอยางไร

....................................................................

....................................................................

....................................................................

ถาสมาชกปฏบตไดผลดควบคมความโกรธและ

การท ารายเพอนไดสมาชกมแนวคดหรอจะปฏบต

อยางไรเพอใหสามารถควบคมความโกรธ และการ

ท ารายเพอนไดตลอดไป

....................................................................

....................................................................

....................................................................

ใหสมาชกประเมนตนเองหลงจากปฏบตตามแผนการใหมเรยบรอยแลว

การประเมนผล สงเกตจากการเขารวมกจกรรมของสมาชก

242

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมปรอทอารมณ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกตระหนกถงความเชอ ความคดและประสบการณตาง ๆ ทมผลกระทบตอสภาวะ

อารมณของตนเอง 2. สมาชกตระหนกรวาตนกาลงมอารมณโกรธและสามารถวางแผนการจดการกบอารมณของตนเอง

และสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม

สอการจดกจกรรม 1. ภาพปรอทสวน ตววดอารมณโกรธ 2. แบบบนทกการฝกฝน

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมสนทนาและซกถามสมาชกตามเนอหาตอไปน “สมาชกรจกปรอทวดไขซงมประโยชนใน

การวดไขทาใหทราบความสงของไขทเกยวเนองกบโรคของผปวยเพอดแลรกษาพยาบาลอยางถกตอง เปรยบเสมอนอารมณโกรธของสมาชก กมระดบความโกรธมากนอยเทากน ซงมาจากสาเหตทตางกน “มสมาชกคนใดทไมเคยโกรธเลย?” (สมถามซก 2 – 3 คน) คาถาม : มสวนใด/เหตการณใด/เรองใดททาใหสมาชกรสกโกรธมากทสดและโกรธนอย

ทสด และมเหตผลอยางไร

2. แจกแบบสารวจ “ปรอทสวนตววดอารมณโกรธ” โดยใหสมาชกเขยนเหตการณ / เรองททาใหสมาชกโกรธมากทสด โกรธปานกลาง และโกรธนอยทสดแลวเขยนลงในแบบสารวจ (ไมตองลงชอสมาชก)

3. ใหสมาชกจบคทาแบบสารวจปรอทสวนตวแจกกนอานและพดคยกนระหวางคของตน เพอรบทราบถงสาเหตททาใหเพอโกรธ เพอการรบรและยอมรบความแตกตางของระดบอารมณโกรธในแตละบคคล - ใหสมาชกอภปรายแสดงความคดเหน และขอคดทไดรบจากการอาน “ ปรอทสวนตว” ของเพอน

4. ผนากลมและสมาชกรวมกนสรป “เมอเขาไมสบายกาย มไข หมอกจะทาการวดระดบความสง ของไข และคนหาสาเหตเพอทาการรกษาพยาบาล เมอเราไมสบายใจ เพราะเรามความโกรธซงระดบความโกรธกมตางกนโดยขนอยกบสาเหต (สาเหตเหมอนกนอาจมระดบความโกรธตางกนได) เชน สมาชกบางคนถกเพอนเรยกวาไอหมกดาจะโกรธมากทสด แตอกคนหนงกบโกรธนอยทงนเพราะวาสมาชกมเหตผลทตางกน มความเชอ ความคด ทศนคต ประสบการณสวนตว ฯลฯ ทตางกน

243

5. ใหสมาชกแสดงความคดเหน “เมอสมาชกมอารมณโกรธมผลเสยตอสมาชกอยางไรบาง” 6. ผนากลมสนทนากบสมาชก

“ความโกรธทเกดขนในตวสมาชกยอมมผลเสยตามทสมาชกไดแสดงความคดเหน ขอใหหาวธการแกไขหรอปองกน เพอใหสมาชกมความโกรธนอยลง ใหสมาชกพจารณาจากภาพปรอทสวนตวสาเหตททาใหสมาชกโกรธมากทสดนน สมาชกจะทาอยางไรใหลดระดบความโกรธ ขอใหสมาชกวางแผนปฏบตและทาบนทก”

ตวอยาง โกรธมากทสด คอ เพอน ๆ เลนกนในหองเรยนสงเสยงดง และยงมาแกลงแหยขาพเจาดวย ขณะทขาพเจากาลงอานหนงสอในชวงพกเพอเตรยมเรยนในคาบตอไป

สมาชกใชวธควบคมอารมณตนเองโดย 1. สมาชกเลอกวธการเตอนตนเองวาเราไมสามารถควบคมการแสดงออกของผอนได

แตเราสามารถควบคมตนเองได ฉะนนเมอเปนเวลาพกเพอน ๆ กมสทธทจะเลนได เราจงควรเลยงไปอานหนงสอทหองสมด เมอถงเวลาเรยนแลวจงคอยเขามาเรยนในหองตามปกต

2. แตหากเปนชวงใกลสอบททกคนควรอานหนงสอ สมาชกอาจใชวธนบ 1 – 10 ในใจ เพอระงบความโกรธไมใหวาเพอนรนแรง แลวใชวธขอรองใหเพอนลดเสยงดงหรอ ชวนใหเพอนมาอานหนงสอดวยกนแทน

ขนลงมอกระทา

สมาชกใชเวลาฝกฝน 10 วน โดยเรมตงแต วน เดอน ป ................ถง วน เดอน ป.................

แบบการฝกฝน

ครงท ว.ด.ป ท าได ท าไมได

สรป ท าได.................... ครง ท าไมได........................ ครง

สรปผลการฝกฝน..................................................................................................................

.................................................................................................................

244

7. สมาชกสามารถฝกฝนหรอหรอปฏบตมาไดตามแผนหรอไมอยางไร

ปรอทสวนตว : วดอารมณโกรธ

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตการณจากความสนใจพฤตกรรม และผลงานของสมาชก

- 100๐Cโกรธมากทสด

- 50๐Cโกรธปานกลาง

- 5๐Cโกรธนอยทสด

ท าไมไดเพราะ............................

....................................................

สมาชกจะวางแผนการปฏบตใหม

อยางไร...............................

....................................................

ท าได สมาชกจะท าตอไปหรอไม หารอ

วธการอนใดทจะปฏบตหรอจะลดความโกรธ

ในเรองใดอกบาง ขอใหวางแผนปฏบตตามท

เคยกระท ามาแลว

245

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมสมผสแหงอารมณ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเรยนรความเชอมนในตนเอง ความไววางใจเพอนและการเอาชนะความกลว ความกงวล

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A 4 หรอสมด 2. ปากกา / ดนสอ

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคกน หนหนาเขาหากน หายใจเขาออกอยางมสมาธ แลวยนมอทงสองออกมาสมผสกนไว

2. ใหสมาชกทงสอง ลองสงความรสกทดใหกบเพอน ผานการสมผสมอผนากลมถามสมาชกวา รสกอยางไร

3. ใหสมาชกลองคดวาตนเองกาลงโกรธอยแลวสงอารมณเหลานนผานการสมผสมอเพอน ผนากลมถามสมาชกวารสกอยางไร

4. ทดลองใหสมาชกสงอารมณทหลากหลายผานการสมผสมอ เชน อารมณเศรา อารมณดใจ อารมณหงดหงด เปนตน

5. พดคยกบสมาชกวา อารมณของคนเราสามารถถายทอดผานการสมผสทางรางกายได นอกจากนน เรายงสามารถถายทอดอารมณผานสหนา แววตาและทาทางไดอกดวย

6. ใหสมาชกเขยนสงความรสกลงกระดาษ เพอเปนการสอสารเรองราว ความรสกผานการเขยน

การประเมนผล สงเกตความสนใจของสมาชกในการเขารวมกจกรรม

246

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกศกษาอทธพลของการรบรทแตกตางกนของแตละคน 2. เพอใหสมาชกรจกแสดงความรสกทเหมาะสมกบเวลาสถานทและบคคล

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษ A 4 2. ปากกา / ดนสอ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแบงสมาชกเปน 4 กลมยอย โดยใหแตละกลมทากจกรรม เกยวกบความรสกพนฐาน

กลมละ 1 แบบ ไดแก ความรสกเปนสข ความรสกเศรา ความรสกกลว และความรสกโกรธ 2. ใหคาแนะนาใหแตละกลมเขยนลงในกระดาษ ตามหวขอตอไปน

กลมท 1

เมออยทบาน เวลาสมาชกรสกเปนสข จะแสดงออกอยางไร

เมออยทโรงเรยน เวลาสมาชกรสกเปนสข จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาเพอนสนท เวลาสมาชกรสกเปนสข จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาคนไมคนเคย เวลาสมาชกรสกเปนสข จะแสดงออกอยางไร

กลมท 2

เมออยทบาน เวลาสมาชกรสกเศรา จะแสดงออกอยางไร

เมออยทโรงเรยน เวลาสมาชกรสกเศรา จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาเพอนสนท เวลาสมาชกรสกเศรา จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาคนไมคนเคย เวลาสมาชกรสกเศรา จะแสดงออกอยางไร

247

กลมท 3

เมออยทบาน เวลาสมาชกรสกกลว จะแสดงออกอยางไร

เมออยทโรงเรยน เวลาสมาชกรสกกลว จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาเพอนสนท เวลาสมาชกรสกกลว จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาคนไมคนเคย เวลาสมาชกรสกกลว จะแสดงออกอยางไร

กลมท 4

เมออยทบาน เวลาสมาชกรสกโกรธ จะแสดงออกอยางไร

เมออยทโรงเรยน เวลาสมาชกรสกโกรธ จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาเพอนสนท เวลาสมาชกรสกโกรธ จะแสดงออกอยางไร

เมออยตอหนาคนไมคนเคย เวลาสมาชกรสกโกรธ จะแสดงออกอยางไร

3. ใหแตละกลมนาสงทไดเขยนไวมาแสดงใหสมาชกดอภปรายรวมกนเกยวกบความรสกใน รปแบบตาง ๆ ใหสมาชกชวยกนเสนอความคดเหนในการแสดงความรสกทเหมาะสม และเปนทยอมรบไดในแตละสถานการณ

การประเมนผล สงเกตจากพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

248

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกสามารถอภปรายขนตอนการจดการอารมณ 4 ขนตอนได 2. เพอใหสมาชกสามารถใชทกษะการจดการกบอารมณในสถานการณตาง ๆ ได

สอการจดกจกรรม

1. ใบความร 2. ใบกจกรรม 1, 2 3. กรณศกษา เรอง “อารมณโกรธของแดน” 4. ดนสอ / ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตว และใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. นาเขาสกจกรรม โดยสรางสถานการณจาลอง ใหผนากลมดสมาชกใหสมจรง โดยไมมสาเหต 3. สมถามความรสก / อารมณ ของสมาชกเมอถกดโดยไมทราบสาเหต 4. ผนากลมอานกรณศกษาเรอง “อารมณโกรธของแดน” 5. แบงกลมออกเปนกลมละ 4 คน มอบหมายงานใหวเคราะหกรณศกษาเรอง “อารมณโกรธของแดน”

ตามใบกจกรรม 1 6. ใหตวแทนกลมรายงานผลการวเคราะหกรณศกษา 7. ผนากลมสรปเพมเตมการจดการกบอารมณ โดยใชใบความรเดม 8. แบงกลมใหแตละกลม ใหฝกทกษะการจดการกบอารมณจากกรณศกษาตาง ๆ ตามใบกจกรรม 2 9. ตวแทนกลมรายงานผลการวเคราะหกรณศกษา 10. ผนากลมสรปเพมเตม 11. ปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

249

ใบความร “กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

อารมณเปนความรสกอยางหนงทเกดขนจากผลกระทบตาง ๆ ภายนอก อารมณมทงทางบวกและทางลบ การแสดงอารมณบางอยางโดยปราศจากการควบคมอาจกอใหเกดผลเสยได การจดการหรอการควบคมอารมณเปนทกษะทเรยนรและฝกฝนได โดยมขนตอน 4 ขนตอน คอ

1. สารวจอารมณ หรอความรสกทเกดในขณะนน เชน มอสน ใจสน ตวสน กามอ เปนตน 2. คาดการณผลดผลเสยของการแสดงอารมณนนออกมา 3. ควบคมอารมณดวยวธการตาง ๆ เชน

3.1 หายใจเขาออกยาว ๆ 3.2 นบเลข 1 – 10 ชา ๆ (หรอนบตอไปเรอย ๆ จนวาจะรสกวาอารมณสงบลง) 3.3 ขอเวลานอก โดยการหนออกไปจากสถานการณนน ๆ ชวคราว 3.4 กาหนดลมหายใจ โดยใหสตอยทการหายใจเขาออก

4. สารวจความรสกของตนเองอกครง และชนชมกบการทตนเองสามารถควบคมอารมณได

กรณศกษาเรอง “อารมณโกรธของแดน”

“กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

แดนมาถงโรงเรยนสายมาก เขาวงกระหดกระหอบเขาหองเรยน พบวาครประจาชนกาลงอบรมเพอน ๆ อย ทกคนนงเงยบแลวมองมาทเขา แดนถกครทกาลงโมโหใหแดนยนหนาชน แลวดดา อยางรนแรง แดนรสกอบอาย และโกรธครมากทไมเปดโอกาสใหเขาชแจงแดนพยายามควบคมอารมณเพราะรตววาผด ถาแสดงออกครจะยงโกรธและอาจเปนเรองใหญโตได ในทสดแดนกสามารถควบคมอารมณไดโดยการนบ 1 – 10 ในใจ หลงจากครดดาแลว ครอนญาตใหแดนไปนงเรยนได แดนยกมอไหวครแลวไปนงท

หลงเลกเรยนแดนเขาไปพบคร และบอกเหตผลทเขามาเรยนชาวาเปนเพราะแมไมสบาย ตองพาแมไปสงโรงพยาบาล เมอครรความจรงกยกโทษให และครกไดขอโทษแดนทไมไดฟงเหตผลของแดนกอน แดนรสกภมใจมากทสามารถควบคมอารมณไดสาเรจ และสามารถอธบายใหครเขาใจได

250

ใบกจกรรม 1

“กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

ใหรวมกลม 4 คน รวมกนวเคราะหขนตอนการจดการกบอารมณโกรธของแดนจากกรณศกษาใน 4

ประเดนตอไปน (โดยใชเวลา 5 นาท)

1. สารวจอารมณ แดนมความรสก..................................................................ทถกครดหนาชน 2. คาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณ

ผลด ผลเสย

ถาแดนแสดงอารมณ...............................................

...............................................................................

...............................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

ถาแดนไมแสดงอารมณ..........................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

3. เลอกวธควบคมอารมณ แดนควบคมอารมณดวยวธ................................................................... ..........................................................................................................................................................

4. ส ารวจความรสกครงสดทาย แดนรสก...................................................................................... ..........................................................................................................................................................

กลม................................................................

251

ใบกจกรรม 2 (ส าหรบกลมท 1)

“กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

ใหสมาชกกลม 5 คน รวมกนฝกทกษะการจดการกบอารมณ จากสถานการณทกาหนดแลวเขยนรายงานลงในแบบฟอรมโดยวเคราะหเปนขนตอนตามทไดเรยนมา (เวลา 10 นาท) แลวสงตวแทนกลมรายงานหนาชน (กลมละ 3 นาท)

กลมท 1 แมกลบมาบาน ซอของเลนมาฝากนอง แตไมไดซอมาฝากดอน ดอนรสกโกรธแม และ อจฉานองมาก เขายนดนองเลนแลวอยากเขาไปแยงของเลนจากมอนองมาทบทาลายถานกเรยนเปนดอนในขณะนนจะทาอยางไร

การวเคราะหตามหลกทกษะการจดการกบอารมณ

1. การส ารวจอารมณ.................................................................................................................. ...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

2. การคาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณ

ผลด.......................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

ผลเสย...................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

3. เลอกวธควบคมอารมณ........................................................................................................ .............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

4. การส ารวจความรสกครงสดทาย.......................................................................................... .............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

252

ก. ใบกจกรรม 2 (สาหรบกลมท 2) “กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

ใหสมาชกกลม 5 คน รวมกนฝกทกษะการจดการกบอารมณ จากสถานการณทกาหนดแลวเขยนรายงานลงในแบบฟอรมโดยวเคราะหเปนขนตอนตามทไดเรยนมา (เวลา 10 นาท) แลวสงตวแทนกลมรายงานหนาชน (กลมละ 3 นาท) กลมท 2 ออมเปนสมาชกชน ม.3 ฐานะทางบานยากจน เธอแตงตวมาโรงเรยนดวยเสอผา เกา ๆ เพอนกลมหนงมฐานะดชอบลอเลยนและพดดถกเธอเสมอ วนหนงออมเดนผานเพอนกลมน ไดยนเสยงพดลอยมาดง ๆ วา “เหมนสาบคนจน” ออมรสกอบอายและโกรธอยางมาก และอยากโตตอบใหหายเจบใจ ถาสมาชกเปนออมจะทาอยางไร

การวเคราะหตามหลกทกษะการจดการกบอารมณ 1. การสารวจอารมณ............................................................................................................... ....

............................................................................................................................. ...................

............................................................................................................... .................................

............................................................................................................................. ................... 2. การคาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณ

ผลด......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................... ผลเสย....................................................................................................................... .............. .................................................................................................................... ............................

3. เลอกวธควบคมอารมณ........................................................................................................ ... .................................................................................................. .............................................. ............................................................................................................................. ................... ................................................................ ................................................................................

4. การสารวจความรสกครงสดทาย............................................................................................. ................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................... .............................................................................................................................................. ..

253

ใบกจกรรม 2 (สาหรบกลมท 3) “กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

ใหสมาชกกลม 5 คน รวมกนฝกทกษะการจดการกบอารมณ จากสถานการณทกาหนดแลวเขยนรายงานลงในแบบฟอรมโดยวเคราะหเปนขนตอนตามทไดเรยนมา (เวลา 10 นาท) แลวสงตวแทนกลมรายงานหนาชน (กลมละ 3 นาท) กลมท 3ฟลกกบทชเปนคปรบกน ฟลกจดงานวนเกดทบานเยนน ฟลกเชญเพอนในหองทกคนยกเวนทชกบเพอนสนทของทช 3 – 4 คน ฟลกประกาศดง ๆ วา หามแกงของทชโผลไปในงานเดดขาด ทชรสกเสยหนาและเสยใจมาก วางแผนกบเพอนวาคนนจะเขาไปกอกวนในงาน ถาสมาชกเปนทช จะทาอยางไร

การวเคราะหตามหลกทกษะการจดการกบอารมณ 1. การสารวจอารมณ............................................................................................................... ....

............................................................................................................................. ...................

............................................................................................................... .................................

............................................................................................................................. ................... 2. การคาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณ

ผลด......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................... ผลเสย.............................................................................................................................. ....... ........................................................................................................................... .....................

3. เลอกวธควบคมอารมณ........................................................................................................ .... ........................................................................................................ ........................................ ............................................................................................................................. ................... ...................................................................... ..........................................................................

4. การสารวจความรสกครงสดทาย.............................................................................................. ................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................... ................................................................................................................................................

254

ใบกจกรรม 2 (สาหรบกลมท 4) “กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ”

ใหสมาชกกลม 5 คน รวมกนฝกทกษะการจดการกบอารมณ จากสถานการณทกาหนดแลวเขยนรายงานลงในแบบฟอรมโดยวเคราะหเปนขนตอนตามทไดเรยนมา (เวลา 10 นาท) แลวสงตวแทนกลมรายงานหนาชน (กลมละ 3 นาท) กลมท 4 เบรดเปนลกกาพราพอตงแตเกด เบรดอยกบแมและนองสาว 2 คน เพอน ๆ ชอบ ลอเลยนเบรดวา เบรดเปนตด วนหนงเบรดเดนไปกบเพอนผเพอนผหญงคนหนง ผานเพอนผชายกลมใหญเบรดไดยนเสยงพดดง ๆ พรอมเสยงหวเราะวา “เบรดมแฟนโวย” เบรดจาไดวาเปนเสยงปอม เบรดโกรธ ถาสมาชกเปนเบรดจะทาอยางไร

การวเคราะหตามหลกทกษะการจดการกบอารมณ 1. การสารวจอารมณ............................................................................................................... ....

............................................................................................................................. ...................

............................................................................................................... .................................

............................................................................................................................. ................... 2. การคาดการณผลด ผลเสยของการแสดงอารมณ

ผลด......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................... ผลเสย.............................................................................................................................. ....... ........................................................................................................................... .....................

3. เลอกวธควบคมอารมณ........................................................................................................ ... ......................................................................................................... ....................................... ............................................................................................................................. ................... ....................................................................... .........................................................................

4. การสารวจความรสกครงสดทาย............................................................................................. ......................................................... ....................................................................................... ............................................................................................................................. ................... ................................................................................................................................................

255

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมเราเสยงสอใจ”

วตถประสงค ใหสมาชกรจกการแสดงออกดานอารมณและการเคลอนไหวทเหมาะสมกบอารมณ

สอการจดกจกรรม 1. เสยงของสมาชก 2. ทาทางของสมาชก

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกยนเขาแถวเรยงหนากระดานหนาหองหางกนพอสมควร 2. ใหสมาชกแตละคนคดเสยงอะไรกไดอาจเปนเสยงตอเนอง หรอออกเสยงเปนจงหวะ 3. ผนากลมใหสญญาณกบสมาชกเพอใหแตละคนออกเสยงตามทตนเองคดทละคนจากคนแรก

ไปถงคนสดทาย 4. ใหสมาชกทกคนกลบหลงหนทาทาทางใหเขากบเสยงทตนคด เมอคดเสรจแลวใหหนหนากลบมา

ทเดมและใหแตละคนแสดงใหสมาชกในกลมด 5. ใหสมาชกไปหาเพอนสมาชกในกลม และสอนเสยงพรอมทาทางใหเพอน ๆ ทงหมดทาตาม แลว

ใหเพอนออกมาแสดงเสยงและทาทางหนาหอง กจะทาใหกจกรรมนสนกสนานยงขน เวลาทเพอนออกไปแสดง ผทคดเสยงและทาทางตองคอยดดวยวาเหมอนทสอนหรอไม

6. ใหสมาชกคดวาเสยงและทาทางอยางไร และถาเศราจะทาอยางไร และทาทางอยางไร ถาเปนความตนเตนจะมเสยงและทาทางอยางไร และถาเศราจะทาอยางไร

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขากจกรรม 2. สงเกตการณจากพฤตกรรมของสมาชกทเขารวมกจกรรม

256

แผนการจดกจกรรม การจดการกบอารมณ “กจกรรมทกษะการเผชญอารมณผอน”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกสมาชกสามารถสงเกตและประเมนอารมณของผอนได 2. เพอใหสมาชกสมาชกสามารถเผชญอารมณของผอนไดอยางเหมาะสม

สอการจดกจกรรม ใบงาน, ใบความร 1, 2

ขนตอนการจดกจกรรม 1. นาเขาสบทเรยนโดยสนทนาเรอง การแสดงอารมณของคนทวไป 2. จบคเพอน 2 คน เพอตอบคาถาม “เคยสงเกตหรอรบรวาผอนมอารมณรนแรงในสถานการณใดบาง” 3. สมถามสมาชก 3 – 4 คโดยไมตองสรป 4. บรรยายเรอง “การเผชญอารมณของผอน” (ใบความร 1) 5. สาธตการเผชญอารมณของผอน 6. ใหรวมกลมสมาชก 5 – 6 คน วเคราะหสถานการณเผชญอารมณของผอน (ใบงาน 1) 7. ผนากลมสมถามกลมตาง ๆ นาอภปรายและสรป (ใบความร 2) 8. มอบหมายงานใหกลมฝกวเคราะหสถานการณทตองเผชญอารมณผอนโดยใหกลมคดสถานการณ

และบทบาทสมมต (ใบงาน 2) 9. ใหกลมสงตวแทนออกไปแสดงบทบาทสมมตหนาน 2 – 3 กลม แลวใหตวแทนกลมรายงานสรป

ขนตอนการเผชญอารมณผอนเมอการแสดงจบลง 10. ผนากลมนาอภปรายและสรปเรอง “ทกษะการเผชญอารมณผอน”

การประเมนผล 1. สงเกตการณมสวนรวมของสมาชกแสดงความคดเหนในกลม 2. สงเกตการฝกและการแสดงบทบาทสมมตของสมาชก

257

ใบความร 1

“กจกรรมทกษะการเผชญอารมณผอน”

อารมณเปนความรสกตามธรรมชาตอยางหนงของมนษย อารมณของมนษยมหลากหลาย เชน อารมณรก โกรธ อจฉารษยา กลว ตกใจ เสยใจ นอยใจ กรณอารมณตาง ๆ เกดขนเปนเรองปกต แตการแสดงอารมณตาง ๆ ออกมาอยางไรไมเหมาะสม ไมวาจะเปนอารมณในทางบวก เชน รก ดใจ หรอ อารมณในทางลบ เชน โกรธ อาจทาใหเกดปญหาตองตามมาเปนผแสดงอารมณ

ในชวตมนษยเราจะตองเผชญกบการแสดงอารมณของผอนอยตลอดเวลา บางครงผทตองเผชญอารมณอนรนแรงของผอนจะทาใหตวเองเกดอารมณตาง ๆ ขนได และอาจเกดผลเสยตาง ๆ หากไมสามารถควบคมอารมณของตนเองไวได เชน เกดการทะเลาะววาท เกดตนเตนตกใจตามไปโดยไมสามารถวเคราะหใครครวญสถานการณใหชดเจนได เปนตน

ขนตอนการเผชญอารมณ (รนแรง) ของผอน

1. รบรและสงเกตอารมณของคสนทนาขณะอยในสถานการณควรจะพยายามสงเกตเพอรบรวา ผนนมอารมณอยางไร และไมควรดวนตดสนอารมณของผอน เชน ไมพดวา “เธอกาลง โกรธ.....เรอง....นอยใจ”

2. ควรคมหรอหยดอารมณตนเองขณะทเผชญกบการแสดงอารมณผอน เรามกเกดอารมณของ ตนเอง ( เชน นบเลข 1..2..3.. ในใจไปเรอย ๆ หรอใชสมาธตดตามลมหายใจเขาออกไปเรอย ๆ ) อารมณสงบ การควบคมอารมณตนเองไดโดยไมตอบโตจะชวยใหเราเกดความรสกมนคงในการเผชญอารมณรนแรงของผอนไดด

3. บอกความรสกของตนเองดวยทาทปกตโดยไมตาหนอารมณคสนทนาหลงจากอารมณสงบแลวใหบอกวาตนเองรสกอยางไรดวยทาทสงบ เชน “ดฉนรสกแปลกใจคะทไดยนคณพดแบบนน.......” ระมดระวงไมใหมการตาหนอารมณของคสนทนา เพอปองกนการเกดอารมณรนแรงเพมขน

4. บอกความตองการของตนเองแลวเลยงจากสถานการณ เชน “ผมรสกแปลกใจทไดยนคณพด แบบนน เอาไววนหลงเราคงไดคยเรองนกนใหม ไปกอนนะครบ”

258

ใบงาน 1

“กจกรรมทกษะการเผชญอารมณผอน”

ใหสมาชกรวมกลมกน 5 – 6 คน ศกษาเรองกรณศกษาแลวชวยกนวเคราะหสถานการณเผชญอารมณผอนจากกรณศกษาน บนทกผลการวเคราะหลงตาราง

กรณศกษา “ผดนด”

สมาชกนดเพอนสนท 3 คนไปดหนงในวนเสารรอบเทยง แตนดพบกนเกาโมงเชาวาจะเดนดของกนกอน พอถงวนนดคณแมขอใหอยเฝาบานสกคร เพราะคณแมตองพานองไปหาหมอกวาจะออกจากบานไดกเกอบเกาโมงเชาแลว สมาชกไปถงสบโมงกวา พอนทเหนสมาชกเดนกงวงไปหานทกรเขามาตอวาเสยงดงลน “นเธอ คราวหลงไมตองมานดกนอกแลวนะ จาเอาไวดวย”

ขนตอนการเผชญอารมณผอน ผลการวเคราะห

1. รบรและสงเกตอารมณของคสนทนา

2. ควบคมหรอหยดอารมณของตนเอง

3. บอกความรสกของตนเองดวยทาทปกตโดย

ไมตาหนอารมณคสนทนา

4. บอกความตองการของตนเอง แลวหลกเลยง

จากสถานการณ

ผสนทนากาลงอยในอารมณ

สมาชกรสก.........................และสามารถควบคม

อารมณไดหรอไม

ประโยคบอกความรสก “.....................................

.......................................................................…”

ฉน......................................................................

............................................................. ..............

259

ใบความร 2

“กจกรรมทกษะการเผชญอารมณผอน”

แนวทางการวเคราะหสถานการณ “ผดนด”

ขนตอนการเผชญอารมณผอน ผลการวเคราะห

1. รบรและสงเกตอารมณของคสนทนา

2. ควบคมหรอหยดอารมณของตนเอง

3. บอกความรสกของตนเองดวยทาทปกตโดยไมตาหนอารมณคสนทนา

4. บอกความตองการของตนเอง แลวหลกเลยงจากสถานการณ

ผสนทนากาลงอยในอารมณ โกรธ ทาใหพดตะคอกเสยงดง สมาชกรส กเสยใจและสามารถควบคม

อารมณ ไดหรอไม (คดวา) สามารถควบคมได ประโยคบอกความรสก “ฉนรสกเสยใจ” ทเธอ

พดแบบนน”

ฉนไมอยากใหเธอพดแบบนอก เพราะจะทาใหความรสกด, ทเรามตอกนเสยไป หรอฉนอยากใหเธอถามฉนด ๆ วาทาไมถงมาชา ฉนจะไดบอกเหตผลได แตเอาเถอะไววนหลงเราคอยคยกนใหม ฉนขอตวไปกอนนะ

260

ทกษะการจดการกบปญหา

(๑2 กจกรรม)

261

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมอปสรรคในชวต”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเกดความตระหนกรพฤตกรรมทเปนอปสรรคขดขวางเปาหมายชวต

สอการจดกจกรรม 1. บทความเรอง ชวตของโก 2. ใบงานท 1, 2 3. ใบความรสาหรบผนากลม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมอานบทความเรองราวชวตของโก 2. ผนากลมตงคาถามตามใบงานท 1

- สมาชกรสกอยางไร เมอไดฟงเรองราวชวตของโก

- ถาสมาชกเปนผนากลม เมอพบวาสมาชกของตนใชสารเสพตด สมาชกรสกอยางไร

- ถาสมาชกเปนพอ แม เมอรวาลกใชสารเสพตดสมาชกรสกอยางไร

- สมาชกรสกอยางไรกบเพอนทชกจงโกไปใชสารเสพตด

3. ใหสมาชกจบกลม 3 – 4 คน แลวชวยกนตอบคาถาม 4. ใหสมาชกสงตวแทนมารายงานคาตอบ และผนากลมสรปเพมเตม 5. ผนากลมตงคาถามตามใบงานท 2

- สมาชกคดวาปจจยอะไรบางทผลกดนใหโกใชสารเสพตด

- อะไรเปนปจจยสาคญททาใหสมาชกไปใชสารเสพตด และสมาชกสามารถปองกนหรอแกไขปจจยเหลานไดอยางไร

- ใหสมาชกชวยกนวเคราะหวาพฤตกรรมการใชสารเสพตดเปนอปสรรคขดขวางเปาหมายชวตของสมาชกอยางไร

6. ตวแทนกลมรายงาน และผนากลมสรปเพมเตม 7. ใหสมาชกสารวจตนเองวามพฤตกรรมใดบางททาใหพอแมหรอครมองสมาชกในทางลบ

พรอมทงเหตผล และพฤตกรรมดงกลาวเปนอปสรรคตอเปาหมายชวตของสมาชกอยางไร 8. ใหสมคดเลอกสมาชกมารายงานตามความเหมาะสม 9. ผนากลมสรปเพมเตม และปดกลม

การประเมนผล สงเกตการแสดงความคดเหนในกลม

262

กรณศกษาเรอง “ชวตของโก”

“กจกรรมอปสรรคในชวต”

โกเปนนกเรยนในโรงเรยนมธยมแหงหนง เกดมาในครอบครวทมพอแมรบราชการคร โกไดรบการ อบรมเลยงดทเขมงวดและเครงครด ดวยความรสกรกและหวงดของแม แมจงมกเปนผดแลจดการกบทก ๆ เรองใหโกโดยไมไดคานงถงความรสกและความคดใด ๆ ของโก โกรสกอดอด รสกวาแมเผดจการ แมชอบสง ชอบใชอานาจจนบางครงโกรสกอยากตอตานแม อยากทาในสงทตรงขามกบทแมตองการโกกบแมจงมปากเสยงกนเปนประจา

ทโรงเรยนโกเปนเดกทมรปรางหนวยกานด ประกอบกบเปนเดกทกลาแสดงออก โกจงมกไดรบการคดเลอกจากครใหทากจกรรมสาคญ ๆ ของโรงเรยนเสมอมา จนโกเปนทหนงของโรงเรยน เมอโกเรยนอยชน ม.3 โกเรมเหนเพอน ๆ ในหองพดคยถงสรรพคณตาง ๆ ของยาบา โกเฝาสงเกตดเพอนเหลานน เหนพวกเขาครกครน สนกสนานเฮฮา ในขณะนนดวยความคดทขาดการไตรตรอง โกมองไมเหนผลกระทบตาง ๆ ทจะเกดขนจากยาบา โกรบรเพยงแตวาเหนเพอนใชแลวไมเหนเปนอะไร โกจงลองใชดบางตามทเพอนแนะนา จนโกเรมตดเพราะรสกวาใชแลวทาใหไมงวงนอนสามารถทาอะไรไดหลายอยางตลอดทงคน และแลววนหนงเมอโรงเรยนไดสมตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะของนกเรยน โกเปนหนงในนกเรยนทโรงเรยนตรวจพบสารเสพตดตงแตนนมาโกรบรวาภาพพจนของเขาในสายตาครเรมเปลยนแปลงไปโกมกถกครมองดวยสายตาทผดหวงไมไววางใจ และไมชนชมเหมอนเมอกอนอกแลว โกไมไดรบคดเลอกใหทากจกรรมใด ๆ ของโรงเรยนอกเลย สงหนงทอยในใจโกตลอดในขณะนนกคอ ทาไมครตองทาอยางน ทาไมไมมใครใหโอกาส ทง ๆ ทโกกเลกยาบาแลว โรงเรยนจงไมไดเปนสถานททาใหโกรสกมความสขทจะเรยนหนงสออกแลว มหนาซาทบานโกมกจะไดรบคาตเตยน ประชดประชนจากแมเสมอมา “เพราะลกไมเชอแม เหนไหมลกถงเปนอยางน ทาไมลกไมดตวอยางเพอนบานเขาบาง เขาขยน เขาเรยนเกง เขาถงไดด”จากความรกความหวงดทแมถายทอดออกมาดวยคาพดเหลานเสมอ ๆ ทาใหโกรสกวา แมไมรก แมไมเขาใจ

ทาไมแมตองเอาคนอนมาเปรยบกบตน ความคดความรสกตาง ๆ ทงจากทบานและทโรงเรยนรบกวน โกตลอดมา จนโกรสกวา ตนเองไรคา ไมมคณคาสาหรบใครอกแลว โกจงตดสนใจกนยานอนหลบ เพอฆาตวตาย โชคยงดทพอแมไดชวยชวตโกไดทน และนาโกไปบาบดรกษาฟนฟสภาพจตใจ โกไดบอกเลาถงความรสกตาง ๆ ทโกมตอบานและโรงเรยน จนทาใหแมเขาใจและเปลยนแปลงวธปฏบตตอโกอยางเขาใจ

263

ใบงานท 1

“กจกรรมอปสรรคในชวต”

1. สมาชกรสกอยางไรเมอฟงชวตของโก 2. ถาสมาชกเปนผนากลมเมอพบวาสมาชกของตนใชสารเสพตดสมาชกรสกอยางไร 3. ถาสมาชกเปนพอแม เมอรวาลกใชสารเสพตดสมาชกรสกอยางไร 4. สมาชกรสกอยางไรกบเพอนทชกจงโกไปใชสารเสพตด

(กลม 2 คน)

ใบงานท 2

“กจกรรมอปสรรคในชวต”

ใหสมาชกกลมยอย 3 – 4 คน รวมอภปรายในประเดนตอไปนจนไดขอสรป แลวเตรยมตวแทน 1 ทาน นาเสนอในกลมใหญ

1. สมาชกคดวาปจจยอะไรบางทผลกดนใหโกใชสารเสพตด 2. อะไรเปนปจจยสาคญ ททาใหสมาชกไปใชสารเสพตด และสมาชกสามารถปองกน หรอแกไข

ปจจยเหลานนไดอยางไร 3. สมาชกชวยกนวเคราะหวาพฤตกรรมการใชสารเสพตด เปนอปสรรคขดขวางเปาหมายชวต

ของสมาชกอยางไร

264

ใบความรส าหรบผน ากลม

“กจกรรมอปสรรคในชวต”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1. สมาชกคดวาปจจยอะไรบางทผลกดนใหโกใชสารเสพตด

2. อะไรเปนปจจยสาคญททาใหสมาชกไปใชสารเสพตด และสมาชกสามารถปองกนหรอแกไข ปจจยเหลานนไดอยางไร

3. พฤตกรรมการใชสารเสพตดเปนอปสรรค ขดขวางเปาหมายชวตของสมาชกอยางไร

การใชสารเสพตดเกดจากหลายปจจยมทงปจจย จากสงแวดลอมภายนอก และปจจยทเกดจาก ตวเราเองเมอสมาชกเรยนรชวตของโกกจะพบวา สมาชกกอาจจะตดสารเสพตดไดเชนเดยวกน ถาหากขาดการตระหนกถงผลกระทบทเกดขนจากการใชสารเสพตด

ปจจยสาคญททาใหใชสารเสพตดมกจะอยทตวเราเองดงนนเราสามารถปองกนไดโดยพงตระหนกถงโทษของสารเสพตด และผลกระทบของการใชสารเสพตดทมตอตวเรา ครอบครวและสงคม

การใชสารเสพตดเปนอปสรรคสาคญทขดขวาง เปาหมายชวตของสมาชกเพราะสารเสพตดมผลทาใหรางกายทรดโทรมทาใหเสยสขภาพทงดานรางกายและจตใจ ซงจะมผลกระทบตอการเรยน อาจทาใหเสยการเรยนและเสยอนาคตและเปนการกระทาทผดกฎหมาย

265

แผนการจดกจกรรมทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมสมองใสวยเรยน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกพฒนาทกษะการแกไขปญหาอยางสรางสรรค สอการจดกจกรรม

1. ไขไก 1 ฟอง 2. สาล 1 กอน 3. ถงพลาสตก 1 ถง 4. ดนนามน 1 กอน 5. หน 1 กอน 6. เชอกฟางยาว 5 ฟต 7. กระดาษหนงสอพมพ 1 แผน 8. ถวยพลาสตก 1 ใบ 9. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกฝกฝนความคดสรางสรรคโดยใชเกมปรศนา (ดตวอยางทายกจกรรม) 2. ใหสมาชกฝกฝนความคดสรางสรรคโดยใชกจกรรม “ไขตลกตกไมแตก”อางองจากคมอกจกรรม

เสรมสรางความฉลาดทางอารมณ เดกอาย 3 – 11 ป ของกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข) ลกษณะกจกรรม :แบงสมาชกเปนทม แลวแจกอปกรณใหแตละทม คอ ไขไก 1 ฟอง สาล 1 กอน ถงพลาสตก 1 ถง ดนนามน 1 กอน เชอกฟางยาว 5 ฟต กระดาษหนงสอพมพ 1 แผน ถวยพลาสตก 1 ใบ ใหแตละทมทดลองประดษฐอปกรณปองกนไขแตก เมอเสรจทกทมแลวใหทดลองโยน ไขจาก ชนสองของอาคาร กลมทไขไมแตกจะชนะ แลวใหสมาชกชวยกนวเคราะหหาสาเหตของความสาเรจ

3. ใหสมาชกฝกคดแกปญหาเศรษฐกจ เชน ถามเงนใหชมรมจานวน 2,000 บาท จะนามาลงทนทาอะไรเพอใหเงนงอกเงย และมรายไดเพมพน (ใหคดหลาย ๆ อยาง) และคดเผอไวดวยวาจะเกดปญหาตรงจดไหนไดบาง ถามปญหาจะแกไขอยางไร

การประเมนผล ประเมนจากการมสวนรวมของสมาชก และผลผลตของงาน

266

ใบความร

“กจกรรมสมองใสวยเรยน”

หมายเหต ความหมาย : ความคดสรางสรรค คอ ศลปะในการนาความฝน จนตนาการ เปาหมาย หรอวสยทศนทมอยซงเปนนามธรรมมาแปรสภาพเปนสงทเปนรปธรรม สามารถปฏบตไดจรง ความคดสรางสรรคน เปนความคดในแงบวกทสามารถควบคมไดเปนสงททาใหเราใชสตปญญาและความรความเขาใจทมอยมาใชใหเกดประโยชน

จากหนงสอ คลนลกท 5 ปราชญสงคม : สงคมไทยทพงประสงค

ในศตวรรษท 21 โดย ศ.ดร.เกยงศกด เจรญวงศศกด บรษทซสเซสมเดย จ ากด

267

ตวอยางเกมปรศนา

C A B C A B B A B C A C

C C A B B A

B B A C C B A A C B A C

C B A C B A

ตวอกษรเหลานมการเรยงล าดบอกษรตามหลกเหตผล ทานทราบไหมวาหลกนนคอหลกอะไร

เฉลย เรมจากตรงกลาง จะมการเรยงล าดบตวอกษรจาก A B C, A B C, A B Cไปเรอย ๆ ตามลกศรทแสดง

ดงแผนภาพ

จากหนงสอ สอนลกใหคดเปน เรยบเรยงโดย SMART MOM ส านกพมพดอกหญา กรป,2544

268

ใหลากเสนผานจดเกาจดเปนเสนตรงสเสนโดยหามยกดนสอหรอปากกา

เฉลย

จากหนงสอ คนฉลาดคด โดย ยดา รกไท บรษทเอกซเปอรเนต จ ากด,2542 มจดอย 16 จด จดเรยงกนดงรปขางลาง ใหลากเสนตรงผานจดทง 16 โดยลากเสนตรงเพยง 6 เสน ทงนตองไมยกปลายดนสอออกจากกระดาษ

เฉลย

จากหนงสอ คนฉลาดคด โดย ยดา รกไทย บรษทเอกซเปอรเนต จ ากด,2542

269

ชายชราผหนงตองนาลง กลวยหอม 1 เครอ และสนขลงเรอขามแมนา แตเรอลาเลกมากเขาไมสามารถจะเอาทงลง กลวยหอมและสนขลงเรอไปพรอม ๆ กนได เขาเอาไปไดแคทละอยางเทานน แตถาเขาทงลงกบกลวยหอมไว ลงกจะกนกลวยหอม ถาเขาทงลงกบสนขไว สนขกจะกดลง แตสนขของชายชราไมกนกลวย ถาสมาชกเปนชายชรา จะทาอยางไรจงจะนาลง กลวยหอมและสนขขามฟากไปได

เฉลย

ชายชราตองนาลงลงเรอไปกอนโดยทงกลวยหอมและสนขไวทฝงเดม พอเอาลงขามฟากไปแลว กกลบมาทฝงเดม เอาสนขลงเรอไป พอถงฝงกเอาสนขขนฝงแลวเอาลงลงเรอกลบมาไวทฝงเดม ขณะเดยวกนกเอากลวยหอมขามฟากไปแทน ทงกลวยหอมไวบนฝงกบสนข แลวคอยกลบมารบลงขามฟากไปอกครง

270

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมรไวใชปองกน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกสามารถจาแนกวธการแพรระบาดของสารเสพตดได 2. เพอใหสมาชกสามารถวเคราะหสาเหตและการปองกนการแพรระบาดของสารเสพตดได 3. เพอใหสมาชกสามารถอภปรายถงผลกระทบของการแพรระบาดของสารเสพตดทสงผลตอ

ตนเอง ครอบครว สงคมและประเทศชาตได

สอการจดกจกรรม

ใบความรเรองสารเสพตด

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมสอบถามสมาชก “ในชมชนทสมาชกอาศยอยมการแพรระบาดของสารเสพตดมากนอยขนาดไหน และมสารเสพตดอะไรบางทกาลงแพรระบาดอยในขณะน” โดยสมถามทละคาถามประมาณ 3 – 4 คน

2. ผนากลมใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 8 คน และใหอภปรายถงคาถาม 3 ขอ ดงตอไปน - วธการแพรระบาดของสารเสพตด - สาเหตของการแพรระบาดของสารเสพตด - การแพรระบาดของสารเสพตดสงผลกระทบตอตนเอง ครอบครว สงคมและประเทศชาต

อยางไร 3. ใหตวแทนกลมออกมารายงาน ผนากลมรวบรวมขอสรป และอภปรายเพมเตม 4. จากนนผนากลมใหแตละกลมรวมกนอภปรายวา ในสถานการณทมการแพรระบาดของ

สารเสพตด สมาชกแตละคนจะมวธการปองกนตนเอง ปองกนครอบครว และปองกน ประเทศชาตจากสารเสพตดไดอยางไร โดยใชเวลาประมาณ 15 นาท

5. ผนากลมสมสอบถามสมาชก โดยใหสมาชกอน ๆ ชวยกนอภปรายดวย 6. ผนากลมสรปขอมลทไดจากสมาชกอกครง

การประเมนผล 1. สงเกตความสนใจในขณะอภปรายและแสดงความคดเหนในกลมยอย 2. สงเกตจากการตอบคาถามในแตละประเดน 3. สงเกตจากการรายงานผลของแตละกลม 4. แบบประเมนจดประสงค

271

ใบความร เรองสารเสพตด

“กจกรรมรไวใชปองกน”

สารเสพตด หมายถง สารเคม หรอวตถชนดใด ๆ เมอเสพเขาสรางกายไมวาจะโดยการรบประทาน ดม สบ หรอฉด หรอดวยประการใด ๆ แลวทาใหเกดผลตอรางกายและจตใจในลกษณะสาคญ เชน ตองเพมขนาดการเสพเรอย ๆ มอาการถอนยาเมอขาดยา มความตองการทงรางกายและจตใจอยางรนแรงตลอดเวลา และสขภาพโดยทวไปจะทรดโทรมลง กบใหผลรวมถงสารเคมทใชในการผลตสารเสพตดดงกลาวดวย

ประเภทของสารเสพตด ในปจจบนสารเสพตดมมากกวารอยชนด สามารถจดแบงเปนประเภทตาง ๆ เชน แบงตามการ ออกฤทธ แบงตามแหลงทมา แบงตามกฎหมาย และแบงตามองคการอนามยโลก เพอใหสมาชกเกดความเขาใจงาย จะอธบายประเภทของสารเสพตดทแบงตามการออกฤทธ ดงน

1. ประเภทกดประสาท เชน ฝน มอรฟน เฮโรอน 2. ประเภทกระตนประสาท เชน แอมเฟตามน บหร กาแฟ 3. ประเภทหลอนประสาท เชน สารระเหย ลาโพง 4. ประเภทออกฤทธผสมผสาน อาจกด กระตน หรอหลอนประสาทผสมกน เชน กญชา สาเหตทท าใหเกดปญหาการตดสารเสพตด

ขอพจารณาประกอบดวย 3 ปจจย คอ

1. ตวผเสพ ผทตดสารเสพตดนน อาจตดโดยไมรโทษหรอพษภย อยในวยคะนองขาดความรอบคอบ เปนคานยมในกลมเพอน ทางการแพทย ตวผเสพ จะประกอบดวย - กรรมพนธ

- อาย เชน อยในวยรน ตองการการยอมรบจากเพอน

- บคลกภาพทนาไปสการตดยาไดงาย ไดแก ขกงวล ปรบตวยาก ชอบพงพาคนอน เกบกด อารมณ

2. ตวยา หรอสารเสพตด ทกประเภทจะออกฤทธตอจตและประสาท ทาใหมฤทธเสพตด ถาใชเปนระยะเวลานาน จะทาใหตด เลกไดยาก

3. สงแวดลอม เชน คานยม วฒนธรรมทองถน งานพธตาง ๆ ทใชสรา สงแวดลอมทเปนปจจยใหวยรนตดสารเสพตดทสาคญ คอ อทธพลของกลมเพอน และคานยม

272

สารเสพตดจดเปนสงผดกฎหมาย มบทลงโทษรนแรงตางกน ขนกบ ประเภทของสารเสพตด ปรมาณทครอบครอง และความผด (ขอหา)ทกระท า

ความผดตามกฎหมายเกยวกบเฮโรอน ยาบา ยาอ

“กจกรรมรไวใชปองกน”

ขอหา บทลงโทษ

1. ผลต / นาเขา / สงออก (มปรมาณคานวณเปน สารบรสทธตงแตจาหนาย)

2. จาหนาย (มปรมาณคานวณเปนสารบรสทธ 20 กรมขนไปถอวามไวในครอบครองเพอจาหนาย)

3. ครอบครอง (มปรมาณคานวณเปนสารบรสทธตงแต 20 กรมขนไป)

4. เสพ

5. หลอกลวง / ขเขญ / ขมขนใจใหผอนเสพ - ถากระทาโดยมอาวธ

* ถากระทากบผหญงและผทยงไมบรรลนตภาวะ

6. ยยงสงเสรมใหผอนเสพ

- จาคกตลอดชวต *ประหารชวต - จาคก 5 ป ถงตลอดชวตปรบและปรบ 50,000 - 500,000 บาท (20 กรมขนไปแตไมเกน100 กรม) *จาคกตลอดชวต หรอประหารชวต ( 100 กรมขนไป) - จาคก 1 ป ถง 10 ป และปรบ 5,000 - 100,000บาท

- จาคก 6 เดอน ถง 10 ป และ ปรบ 5,000 - 100,000 บาท

- จาคก 2 ป ถง 20 ป และ ปรบ 20,000 บาท

- จาคก 4 ป ถง 30 ป และ ปรบ 40,000 - 300,000 บาท *ประหารชวต

- จาคก 1 ป ถง 5 ป และปรบ 10,000 - 50,000 บาท

273

ความผดตามกฎหมายเกยวกบ กญชา ขอหา บทลงโทษ

1. ผลต / นาเขา / สงออก

2. จาหนาย (มปรมาณตงแต 10 กโลกรมขนไปถอวามไวในครอบครองเพอจาหนาย)

3. ครอบครอง (มปรมาณไมถง 10 กโลกรมถอวามไวในครอบครอง

4. เสพ

- จาคก 2 ป ถง 15 ป และปรบ 20,000 - 150,000 บาท

- จาคก 5 ป และปรบไมเกน 20,000 - 150,000 บาท

- จาคกไมเกน 5 ป และปรบไมเกน 50,000 บาท

- จาคกไมเกน 1 ป และปรบไมเกน 10,000 บาท

ความผดตามกฎหมายเกยวกบ สารระเหย

ขอหา บทลงโทษ

1. ขายใหแกผทมอายไมเกน 17 ป (เวนแตเปนการขายโดยสถานศกษาเพอการเรยนการสอน

2. ผลต / นาเขา / ขาย โดยไมมเครองหมายหรอขอความเตอนใหระวงการใชสารระเหย

3. ขาย / จดหาใหแกผทตนร / ควรรวาเปนหรอทงจาทงปรบผตดสารระเหย

4. ชกนา / ยยงสงเสรม / ใชอบายหลอกหลวงใหผอนใช

5. สด / ดม / เสพสารระเหย ดวยวธอนๆ

- จาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

- จาคกไมเกน 2 ป หรอ ปรบไมเกน 20,000 บาท

274

ใบความรส าหรบผน ากลม“แนวคดทควรได”

“กจกรรมรไวใชปองกน”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1) วธการแพรระบาดของสารเสพตด

2) สาเหตการแพรระบาดของสารเสพตด

3) การแพรระบาดของสารเสพตดสงผลกระทบตอตนเอง ครอบครว และประเทศชาตอยางไร

- ผทเสพสารเสพตดแจกใหเพอนลองเสพฟรกอน - ผทเสพสารเสพตดเปนผขายสารเสพตด - ผทเปนผนากลมเปนผขายสารเสพตด

- ผทอยากมรายไดเพมขนเปนผขายสารเสพตด - คนขาดความรถงโทษและพษภยของสารเสพตด - คนในชมชนขาดความรวมมอ และเจาหนาท ขาดความรบผดชอบในการปราบปราม - จานวนผขายมมากและไดคาตอบแทนสง - อยากลอง - ตอตนเอง เสยการเรยน เสยอนาคต เสยสขภาพ มโอกาสถกชกจงไปใชสารเสพตดไดงาย มความปลอดภยในชวตลดลง - ตอครอบครว ครอบครวแตกแยก ขาดความอบอน มชวตอยอยางวตกกงวล - ตอสงคม ประชากรดอยคณภาพ และยากจนลง เกดปญหาอาชญากรรม เกดอบตเหต - ตอประเทศชาต ประเทศชาตพฒนาชาลง ขาดความเชอถอจากนานาประเทศ

275

ใบความรส าหรบผน ากลม “แนวคดทควรได”

“กจกรรมรไวใชปองกน”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

4) ในสถานการณทมการแพรระบาดของสารเสพตด สมาชกจะมวธปองกนตนเอง ปองกนครอบครวและปองกนประเทศชาตจากสารเสพตดไดอยางไร

- หาความรเกยวกบโทษและพษภยของสารเสพตด - แนะนาครอบครวใหรถงโทษและพษภยของ สารเสพตด

- ปฏเสธเมอถกชกชวนใหใชสารเสพตด - ใหความรกความอบอนกบครอบครว - ไมเขาไปอยในแหลงทมการมวสมสารเสพตด - ใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน เลนกฬา ทางาน อดเรก - เมอพบเหนเหตการณทอาจเกยวของกบสารเสพตด ควรแจงใหเจาหนาททราบ

276

แบบวดความคดวเคราะหวจารณ

“กจกรรมรไวใชปองกน”

ค าชแจงให X ทบหนาขอทสมาชกพจารณาวาถกตองทสด

1. วธการใดททาใหสารเสพตดแพรระบาดไดเรวทสด

ก. สมาชกทเปนผนาของกลมเปนผขายสารเสพตด

ข. สมาชกทสนใจมรายไดเพมขนเปนผขายสารเสพตด

ค. สมาชกทเสพสารเสพตดแจกใหเพอนลองเสพฟร

ง. สมาชกทเสพสารเสพตดเปนผขายสารเสพตด

2. ขอใดตอไปนทาให เดกชาย ก. มโอกาสใชสารเสพตดไดมากทสด

ก. อยในกลมทเพอนใชสารเสพตด

ข. เพอนมาชวนใหทดลองเสพ

ค. รบฝากสารเสพตดไปใหเพอน

ง. เหนเพอนเสพสารเสพตด

3. สาเหตททาใหสารเสพตดมการแพรระบาดไดเรวทสด

ก. จานวนผขายมมากเพราะไดคาตอบแทนสง

ข. มการชกจงใหใชสารเสพตด

ค. คนในชมชนขาดความรวมมอในการปองกนการแพรระบาด

ง. ขาดความรถงโทษและพษภยของสารเสพตดอยางแทจรง

4. ถาในหมบานทสมาชกอาศยอยมการเสพและขายสารเสพตดกนอยางมากมาย

ขอใดทมผลกระทบตอสมาชกและครอบครว

ก. สมาชกและครอบครวมโอกาสถกชกจงใหใชสารเสพตดไดงาย

ข. สมาชกและครอบครวมความปลอดภยในชวตลดลง

ค. สมาชกและครอบครวอาจถกผอนมองวาเปนผใชสารเสพตดดวย

ง. สมาชกและครอบครวมความเปนอยอยางวตกกงวล

277

5. จากสถานการณในขอ 4 ขอใดทไดผลดในการปองกนตนเองและครอบครวไมใหไปใชสารเสพตด

ก. ปฏเสธเมอถกชกชวน

ข. ไมรบฝากสารเสพตด

ค. ไมคบเพอนทใชสารเสพตด

ง. ไมเขาไปอยในแหลงทมวสมสารเสพตด

6. ขอใดเปนผลกระทบตอสงคมทรนแรงทสดเมอมการแพรระบาดของสารเสพตด

ก. ประชากรดอยคณภาพ

ข. เกดปญหาอาชญากรรม

ค. ประชากรยากจนลง

ง. ประชากรเสยสขภาพจต

7. ถาประชาชนในประเทศตดสารเสพตดกนมากจะสงผลกระทบตอประเทศชาตในขอใดมากทสด

ก. ขาดดลการคาระหวางประเทศ

ข. ขาดความเชอถอจากนานาประเทศ

ค. ความสามารถในการทางานของประชากรในประเทศลดลง

ง. การพฒนาประเทศเปนไปไดชาลง

เฉลย :

1. ค 2. ข 3. ก 4. ก 5. ก 6. ข 7. ง

278

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมแมน าจระเข”

วตถประสงค

1. เพอแสดงใหเหนวาคนเรามความแตกตางกนในดานความรสกนกคด ประสบการณและคานยม ทยดถอ

2. เพอใหสมาชกไดเรยนรสาเหตของการทางานไมประสบผล 3. เพอใหสมาชกเหนความสาคญ และความจาเปนของการมหลกเกณฑในการทางาน

สอของการจดกจกรรม

1. นทาน “แมนาจระเข” 2. แผนตารางการใหคะแนน

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมเลานทานเรอง “แมนาจระเข” ใหสมาชกฟงโดยอาจจะเลาปากเปลา หรออาจใหชวยกนสมมตชอตวละครประกอบ

2. เมอเลาจบ “ใหสมาชกแตละคนพจารณาจดอนดบตวละคร 5 ตว ในเรอง โดยใหเรยงลาดบจาก ดไปเลว คอ อนดบ 1 หมายถง คนทดทสด อนดบ 2 กรองลงไป เชนนเรอยไป

3. เสรจแลวแบงสมาชกออกเปนกลมยอย 8 – 12 คน หลงใหสมาชกกลมยอยชวยกนพจารณา จดอนดบตวละครทงหมด

4. เมอครบเวลาทกาหนด ใหแตละกลมเขยนสรปผลลงในตารางทเตรยมไว 5. ผนากลมใหตวแทนกลม ออกมารายงานถงผลและวธการทางานของแตละกลม 6. ผนากลมนาเสนออภปรายโดยใชคาถามตาง ๆ เชน

- คาตอบกลมใดถกทสด เพราะเหตใด - เพระเหตใดจงตดสนวาใครถกตองทสดไมได - สมาชกคนใดยงไมพอใจกบคาตอบของกลม เพราะเหตใด - สมาชกคนใดเปลยนความคดเหนจากฟงสมาชกคนอนพดแลว ทาไมจงเปลยนใจ - อะไรเปนเครองกาหนดในการจดอนดบความดความเลวของบคคล - อะไรทชวยใหแตละกลมทางานเสรจลงได - ทาไมบางกลมหาขอยตได บางกลมหาขอยตไมได

7. ผนากลมถามเพมเตมเกยวกบการประยกตความคดทไดรบไปใชในการแกปญหาตาง ๆ

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

279

ใบความรส าหรบผน ากลม “กจกรรมแมน าจระเข”

คนเราแตละคนมความรสกนกคด และการแสดงออกทแตกตางกนอนเนองมาจากการอบรมเลยงด สงแวดลอมและคานยมทยดถอ ทสงสมใหเรามบคลกภาพและการแสดงออกเปนเชนน

คานยม คอ หลกเกณฑบางอยางทคนเราเชอถอเปนแนวทางในการดารงชวต เชน บางคนยดถอวฒนธรรมประเพณบางคนยดถอ ความกตญเปนคานยม บางคนยดถอในศลธรรม บางคนยดถอเงนทอง คานยมของคนจะเปนอยางไรกขนอยทประสบการณเดม ความเชอ ความร การอบรมทไดรบ สภาพแวดลอม เปนตน

เนองจากคนเรามประสบการณและคานยมทตางกน จงทาใหมความคดเหนเหมอนกน ความแตกตางกนนเปนสาเหตหนงททาใหคนเกดความขดแยง อยางไรกตาม ถงแมเราจะมสงทแตกตางกนและขดแยงกนทางความคด เรากสามารถทางานรวมกนได ถาเรารจกออมชอมกน ลดความยดมนในความคด ประสบการณและคานยมของเราลดลง ยอมรบฟงและเคารพความคดเหนในกนและกน มเหตผล โดยหาแกนกลางหรอกฎเกณฑทจะเปนบรรทดฐานในการทางานรวมกน ซงจะชวยใหทางานสาเรจลงได

280

นทาน “แมน าจระเข”

“กจกรรมแมน าจระเข”

มหมบานอย 2 หมบาน ตงอยใกลกนโดยคนละฟากแมน า ตดตอไปมาหาสกนทางสะพานซงมอยเพยงสะพานเดยว หนมสาวคหนงจาก 2 หมบานรกกนมากถงกบไดมการหมนหมายเพอทจะแตงงานกนในไมชา คนหนงเกดพายพดจด สะพานขามแมน าพงลง ผคนทงสองฝงจงไมสามารถไปหาสกนได หญงสาว

เปนหวงและคดถงชายหนมคหมนมากเพราะกอนหนาจะเกดเหต ชายหนมไดประสบอบตเหตถงกบขาหก

หญงสาวกระวนกระวายใจมาก จะรอใหสรางสะพานขามแมน าใหมกกนเวลานานเปนเดอนเธอจงไปตดตอ

ชายซงเปนเจาของเรอซงเปนผ เดยวทมเรอ และขอรองชายเจาของเรอพาเธอขามฟากไปหาคหมน โดยยนด

จะจายคาเชาเรอตามทเรยกรอง ชายเจาของเรอนความจรงมใชใครอน เขาเปนชายหนมคนหนงทปองรก

ในตวหญงสาวมานานแลว เมอหญงสาวมาขอรองเชนน เขาเหนวาเปนโอกาสทอาจจะชวยใหเขาสมหวงได

ประกอบกบการพาหญงสาวขามแมน าไปนนนบวาเปนการเสยงอนตรายมาก เพราะแมน านมจระเขชกชม

ชาวบานทง 2 หมบานจงมกไมใชเรอเปนพาหนะในการไปมาตดตอ ชายหนมจงยนขอเสนอวา “ถาคณอยาก

ไปจรง ๆ ผมกจะพยายามฝาอนตรายไป เรองเงนทองนนผมไมคด เพยงขอใหคณมาอยกบผมสกคนเดยวเทานน

ผมกพอใจ”หญงสาวไดยนดงนนกโกรธมากและผละจากไป นอนคดอยหลายวนกตดสนใจไมได จงไปหาเพอน

หญงคนหนง เพอขอค าแนะน า เพอนหญงผนนไดฟงเรองราวแลวเหนวาตนอาจจะเดอดรอนถาน าตวเองเขา

ไปพวพนในเรองน จงบอกปดไปวา “ฉนไมรจะแนะน าอยางไร เธอไปคดเอาเองกแลวกน”

หญงสาวรสกผดหวงทเพอนไมไดชวยเหลออะไรเธอเลย ในทสดดวยความเปนหวงใยในชายหนม

คหมน เธอจงตดสนใจกลบไปหาชายเจาของเรอและตกลงตามขอเสนอของชายนน

วนรงขน ชายเจาของเรอจงพาหญงสาวเดนทางขามฟากดวยความปลอดภย หญงสาวรบไปหา

ชายหนมคหมน ทงสองดใจมากทไดพบกนชายหนมไตถามวาท าอยางไรจงมาได หญงสาวจงเลาเรอง

ทงหมดใหชายหนมฟง ชายหนมโกรธหญงสาวมากตอวาหญงสาว และประกาศตดสมพนธกบเธอหญงสาว

เสยใจมาก ขณะทก าลงรองไหอยนนมเพอนชายคนหนงผานมาเขาจงเขามาปลอบถามไถเรองราว หญงสาว

เลาเรองใหฟง เพอนชายคนนเหนใจหญงสาวมาก และโกรธชายหนมคหมนของเธอทท าเชนนน จงเขาไป

เจรจาตอวาตอขานกบชายหนมหวงจะใหทงคคนดกน แตชายหนมไมยอม ดงนน เพอนชายของหญงสาวเกด

บนดาลโทสะจงตรงเขาชกตอยจนชายหนมลมลงสนสต

281

จากเรองน มบคคลส าคญอย 5 คนคอ

1. หญงสาว 2. ชายหนมคหมน 3. ชายเจาของเรอ 4. เพอนหญงของหญงสาว 5. เพอนชายของหญงสาว

ใครเลวทสด

ตารางการใหคะแนนตวละคร

อนดบ

ชอตวละคร

1

2

3

4

5

คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

282

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท 1”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกสามารถอธบายถงสาเหตททาใหสมาชกมาเกยวพนกบยาบาได 2. เพอใหสมาชกทาความเขาใจเรองอนตรายของยาบาได

สอการจดกจกรรม 1. ผนากลมใหสมาชกออกมาพดเกยวกบอะไรทชกจงพาเขามาสการเสพยาบา ขายของทผดกฎหมาย

ในตอนนนเขาคดอยางไร ทาไมถงตองเขามาเกยวพนกบยาบาตอไปเรอย ๆ และตอนนนเขาคดอยางไร

2. สมาชกทาแบบทดสอบเกยวกบยาเสพตด 3. ใหสมาชกเขยนลงในใบกจกรรม (ยาบา คอ อะไร) ตามทตนเองทราบและเขาใจ (ใบกจกรรมท 1) 4. ผนากลมแจกเอกสารแลวอธบายเกยวกบยาบา ลกษณะของยาบาทสมาชกยงไมทราบ สอนประกอบไป

ตามใบความร (ตรวจสอบสงทสมาชกพดออกมา ถาสมาชกไมเขาใจใหอธบายเปนพเศษ) 5. ผนากลมรวมกบสมาชกสรป

การประเมนผล 1. การทาแบบทดสอบ 2. การทากจกรรมในใบกจกรรมท 1 3. การเสนอความคดเหน การสรป

283

แบบสอบถามเกยวกบยาบา (ใชเวลาประมาณ 15 นาท)

“กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท 1”

ค าสง อานประโยคตอไปน ถาเหนวาถกตองใหทาเครองหมาย หรอถาเหนวาไมถกตองใหทา เครองหมาย X ในชองวาง ตอไปน

1. ยาบาในกลมแอมเฟตามนนนสามารถแบงออกเปนกลมใหญ ๆ ได 3 ประเภท 2. เมอใชยาบาแลวจะทาใหความอยากอาหารมเพมขน 3. เมอเทยบการใชยาบากบยาเสพตดประเภทอนแลว ยาบาจะใหผลนานกวา 4. ยาบาจะไมมผลทใหเกด “อาการตดยา” 5. มคนทเคยใชยาบาแลว นอนไมหลบนาน 3 ถง 7 วนทเดยว 6. ยาบาจะทาใหความสามารถในการจาลดนอยลง 7. ยาบาจะทาใหรมานตาหดตว 8. ยาบาจะทาใหการเตนของหวใจและความดนเลอดสงขน 9. ยาบาจะทาใหเกดความเสยงทจะเกดอาการหวใจวายได 10. ถงแมตนเองจะใชยาบา กจะไมทาใหคนอนตองเดอดรอนไปดวย 11. เมอใชยาบาตอเนองกนไปเรอย ๆ จะทาใหเกดอาการดอยา 12. ถงแมวาจะเพมปรมาณและจานวนครงการใชยา แตเมอตองการจะเลกกจะสามารถเลกได

อยางงายดาย

13. แมวาจะเลกใชยาแตอาการประสาทหลอนหรอภาพหลอนกยงมกจะเกดขนอยเสมอ ๆ 14. ใชยาบาเพยงแคครงเดยว ไมทาใหเกดผลอะไรเลย ไมเปนไร 15. เมอฤทธของยาบาหมด จะทาใหเกดอาการเหนอยลา และหงดหงด 16. ยาบาจะไมเกยวพนกบการทาความผด (อาชญากรรม) อยางอน ๆ 17. ยาบาไมทาใหปอดทางานผดปกต 18. เมอใชยาบาจะทาใหเกดอาการประสาทหลอน 19. พษของยาบา เมอเลกใชกจะหายไปดวย 20. เมอใชยาบา จะทาใหเปนคนใจเยนขน 21. ยาบาไมสามารถใชเปนยารกษาโรคอน ๆ ได 22. ยาบาทผลตอยางไมถกกฎหมายนน มกจะผสมสารปลอมปนอยดวยเสมอ 23. “อาการตดยา” ของยาบานน เกดขนจากอาการตดทางรางกาย 24. “อาการประสาทหลอนทเกดขนภายหลงจากเลกใชยา” จะไมเกดขนอกเพยงแคเกดความเครยด

เลก ๆ นอย ๆ

25. เมอใชยาบาไปเรอย ๆ จะตองเพมทงปรมาณและจานวนครงของยาขนเรอย ๆ

284

ใบกจกรรมท 1

“กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท 1”

สมาชกมความคดเหนวา ยาบา คอ อะไร (ตอบตามทตนเองเขาใจเวลา 5 นาท)

ยาบา คอ

.................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ใบความร “กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท 1”

ยาบาคออะไร? ยาบาหรอยาประเภทแอมเฟตามนชนดหนงทผลตอยางถกกฎหมายมงหวงเพอการรกษาทางการแพทยนนมมากมายหลายชนดกจรงแตกสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1. จดอยในกลมแอมเฟมน 2. ประเภททจดอยในกลมเมทแอมเฟตามน และ 3. ประเภททจดอยในกลมเดคสโทรแอมเฟตามน เนองจากสารสงเคราะหเหลานถกใชเพอใหเกดผลในระยะเวลานาน ๆ นนเอง มนจงถกใชเพอกระตนประสาทสวนกลางอยางแรงและใชเพอลดความอยากอาหาร ในอกดานหนงมนยงถกใชในดานตาง ๆ เชน ใชเพอเพมความดนเลอด และเพมความเรวของจงหวะการเตนของหวใจโดยหลก ๆ แลวจะใชเพอรกษาโรคตาง ๆ เชน “โรคนอนไมหลบ”“โรคซมเศรา” ความแตกตางของยาบาและยาชนดอน ๆ คอ มนเปนยาทประกอบขนดวยสารเคมทงหมด ซงเมอจะถามวาแลวมนจะเปนอยางไรนนกคอ เนองจากสาเหตนน ทาใหเมอมนเขาสรางกายแลว มนจะไมแยกสลายออกเปนสวน ๆ แตมนจะยงคงหลงเหลออยภายในรางกายของคนทใชเปนเวลานานดงนนจงเปนสงนากลวทวามนจะทาใหเกดอาการทเกดจากพษของยาตาง ๆ ยาบาทผลตอยางผดกฎหหมายสวนใหญนน มการผสมสารปลอมปนตาง ๆ เพอคนทใชเคยใชยาแลวเกดอาการดอยาตองใชยาในแตละครงในปรมาณมาก ๆ เพอ “อาการเมายา” นนเอง ในจานวนสารปลอมปนนน จะรวมถงสารพษซงเคยทาใหคนเสยชวตมาแลวอยดวย

285

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท 2”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกทาความเขาใจเกยวกบอนตรายของยาบา

สอการจดกจกรรม ใบความรเกยวกบเมอเสพยาบาเขาไปแลวอนตรายทจะสงผลตอรางกายจะเปนอยางไร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหผนากลมสมตวอยางพดเกยวกบ เมอเสพยาบาเขาไปแลวจะทาใหรางกายไดรบอนตรายอยางไร

ตามทสมาชกทราบและเขาใจ 2. แจกเอกสารและอธบายเกยวกบเมอเสพยาบาเขาไปแลวอนตรายทจะสงผลตอรางกายจะเปน

อยางไร (กรณสมาชกทเคยยงเกยวกบยาบา แนนอนคงจะเขาใจด สวนสมาชกทไมเคยยงเกยวกบ ยาบากอยากลายเปนลกคา (คนเสพและคนขาย) ของยาบา ในชวโมงทใหสมาชกทไมเคยยง เกยวกบยาบา แสดงความคดเหนเกยวกบสงทเคยเรยนมาและทตนเองรสก

3. ผนากลมสรปอนตรายของยาบา 4. ใหสมาชกทาความเขาใจและรบรถงอนตรายของยาบา และใหพดคยกนวาคดยงไงกบคนทอยากเสพ

ยาบา, อยากขายยาบา

การประเมนผล 1. การเสนอความคดเหน 2. การซกถาม - การสงเกต

286

ใบความร

“กจกรรมอนตรายของยาบา ครงท ๒”

ผลเสยทจะเกดขนกบสขภาพรางกาย สมอง : ท าใหเกดอาการตาง ๆ เชน อาการประสาทหลอน หวาดระแวง ความสามารถในการ

จ าลดนอยลงเปนตน

ปอด : ท าใหการท างานผดปกต เนองจากสารปลอมปนทไมละลายน าเขาไปอดในเสนเลอด

ฝอย

กระเพาะ,ตบ : เนองจากมนมฤทธควบคมความอยากอาหารท าใหเมอใชตอเนองไปเรอย ๆ จะท าให

อาการอยากอาหารทมนอยลงเรอย ๆ นนกลายเปนอาการของโรคทไมอยากกนอาหาร

ไปเลยในทสด น าหนกตวลดลงอยางรวดเรว การรบเอาสารอาหารเขารางการจงมเพยง

ทางเดยวคอการดม

ไต : เมอใช “ไอส” ซงเปนยาบาชนดหนงตอเนองกนระยะหนง จะท าใหการท างานของไต

ผดปกตถงตายได

ตา : ยาบาจะท าใหรมานตาขยายตว เมอใชตอเนองกนระยะหนง จะท าใหเกดอาการตาพรา

หวใจ : เนองจากยาบาท าใหการเตนของหวใจ การหายใจ ความดนเลอดเพมสงขน จงท าให

เปนสาเหตใหเกดอาการผดปกตตาง ๆ เชน หวใจเตนผดปกต ชพจรเตนผดปกต เจบ

หนาอก ซงอาจเปนสาเหตใหเกดอาการหวใจวายได

ระบบสบพนธ : ยาบาท าใหเกดความผดปกตทสเปรมและประจ าเดอน ท าใหเดกทเกดมาผดปกต

อน ๆ : ยาบาท าใหเกดความเหนอยลาหลงจากทยาหมดฤทธ จงท าใหเกดอาการปวดหว หว

ใจเตนเรวผดปกตหนามด การตดเชอจากการใชเขมฉดยารวมกน เนองจากการตดเชอ

ไวรสตบอกเสบ จงท าใหเกดอาการระบบการท างานของตบลมเหลว ผนงเสนเลอดด า

ผดปกต และเอดส

287

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมความนากลวของยาบา”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกไดทาความเขาใจกบพษภยของยาบา จากประสบการณการใชยาของตนเองได

สอการจดกจกรรม

1. VDO เกยวกบยาบา 2. ใบกจกรรมทง (พฤตกรรมและสภาพผดปกตของผใชยาบา) 3. ใบความร (อาการของผใชยาบาทเกดขนกบสภาพจต)

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกด VDO เกยวกบยาบา (ว ด โอ ทสามารถสอพษภยของยาบา) 2. ผนากลมใหสมาชกพดคยกนเกยวกบความรทไดด VDO นน 3. ผนากลมแบงสมาชกออกเปนกลมยอย ตามความเหมาะสม และใหทากจกรรม (ตามใบกจกรรมท 1) 4. ผนากลมใหสมาชกสงตวแทนออกมาอภปรายถงพฤตกรรมและสภาพทผดปกตของผทใชยาบา

จากผทด VDO หรอจากประสบการณของสมาชกในกลม 5. ผนากลมสรปโดยเนนใหสมาชกไดเขาใจวาการใชยาบานนจะทาใหเกดผลผดปกตตอระบบ

ประสาท และผลของยาบาสามารถทาใหผใชกออาชญากรรมอน ๆ อกดวย

การประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมการด VDO 2. การทาใบกจกรรมท 1

288

ใบกจกรรมท ๑

“กจกรรมความนากลวของยาบา”

ใหสมาชกบอกถงพฤตกรรมและสภาพทผดปกตของผ ทใชยาบา (เวลาประมาณ 5 นาท)

1........................................................................................................................................................

2........................................................................................................................................................

3........................................................................................................................................................

4........................................................................................................................................................

5........................................................................................................................................................

289

ใบความร “กจกรรมความนากลวของยาบา”

อาการทจะเกดขนกบสภาพจต เมอรบยาบาเขาสรางกาย จะมอารมณฮกเหมทางานทกอยางทคดได โดยใชพละกาลงทมอยมากมายแตเมอยาคอย ๆ หมดฤทธ อารมณกนนกจะคอย ๆ ลด และมความหงดหงด ความสบสนวาวนใจเขามาแทนท

เมอใชยาตอเนองไปเรอย ๆ เพราะอาการทมอารมณฮกเหมทเกดขนและอาการหงดหงดวาวนใจ จะเกดซาไปซามา ดงนนจงตองการใชยาซาอกเพอหลกเลยงอาการเหนอยลาแสนสาหสและอาการหงดหงดวาวนใจนน

จะเกดอาการผดปกตตอประสาทสมผสทง 5 เชน ประสาทหลอน หแวว ตาฝาด จมกรบกลน เปลยนไป และเมอใชตอเนองไปอก กจะไปสขน หวาดระแวง วตกกงวล นอนไมหลบ และโรคซมเศราไปในทสด และเมอเกดอาการเหลานแลว ถงแมวาจะไมไดใชยาอก กจะเกดอาการเหลานอย บางครงอาจมอาการวตกกงวลโดยไมทราบสาเหตและอาการประสาทหลอนดวย

อาการเหลานเราเรยกวา “แฟลชแบค” ถงแมวาจะเลกใชยาแลวกตาม มนกยงจะเปนสาเหตใหเกดอาการผดปกตทางจตอย

“แฟลชแบค” (อาการหลอนประสาททจะเกดซาแลวซาอก) คออะไร?

(การเหนภาพในอดตเปนชวงระยะเวลาสน ๆ ผานเขามาในสมองหรอประสาทตา: จากผแปล)

ผลเสยของการใชยาบานนจะเกดขนตอเนองอยางไมมวนสนสด ถงแมวาจะไดรบการดแลรกษาทางการแพทยอยกตาม แตอาการผดปกตทางจตนนกเปนอาการซงจะเกดขนเมอไหรกไดเสยแลวนนเอง ถงแมวาจะเลกใชยาและกลบไปใชชวตเหมอนเดมกตาม แตเมอเกดเพยงความเครยด การดมเหลา เพยงแคสงเลกนอยเหลานนน กจะกระตนอาการผดปกตทางจตตาง ๆ เชน อาการประสาทหลอน อาการหวาดระแวง ขนมาอก

และนกเรยกวาอาการแฟรชแบค ละ

อาการทเรยกวา “ตดยา” และ “ดอยา” ละ?

“ถาใชแคครงเดยวละก ไมเกดอะไรขนกบเราหรอก / ไมเปนไรหรอก” ความคดแบบนละนะทเปนอนตราย

ยาบามผลเสยทจะเกดกบ “ใจ” หรอ สภาพจตของเราโดยตรงทเดยว มนจะเขาไปควบคมการทางานของระบบประสาทสวนกลาง ทาใหเกดการตนตว ทาใหรสกอารมณดมความสขและรสกสดชน รสกเหมอนกบอาการเมาเหลา ความวตกกงวลหายไป ประสาทสมผสและการรบรเปลยนไป จะเกดอาการประสาทหลอน หแวว ทงทในความเปนจรงไมไดเกดหรอไมมสงนน ๆ กคดและเหนเปนความจรง

290

แตทวา ลกษณะพเศษทนากลวยงขนไปอกของการใชยาบานนกคอ จะเกดอาการ “ตดยา” ซงทาใหอยากใชมนอกครงแลวครงเลานนเอง ยาบานน จะทาใหเกดอาการตดทางใจ คนทใชยาบาซาหลาย ๆ ครงนน ไมใชเปนเพราะตองการไดรบ “อารมณความเคลบเคลม”ของยา แตเพอตองการรกษาอาการเหนอยลาและอารมณหงดหงดไมรจกหาย หรอพดอกอยางคอตองการพงพายาบาเพอ “กาจดอารมณวตกกงวล” นนเอง เมอเปนดงนน กจะไมสามารถทนอยไดเมอไมมยา แตวายาบานน เมอใชซา ๆ หลาย ๆ ครง กจะเกดอาการ “ดอยา” ซงกคอเมอไดรบยาปรมาณเทาเดม ยาจะไมทาใหเกดประสทธภาพเทาเดมอก

คนทคดวาเพงใชเพยงครงเดยวนน กจะตองเพมปรมาณยาและจานวนครงขนเรอย ๆ จากอาการ “ตดยา” และ “ดอยา” ของยาบา มนไมใชแคเพยงถาเราอยากจะเลกกเลกได แตจะกลายเปนตองเขาไปส วงจรความชวรายไปในทสด

291

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมท าอยางไร ไมเสพซ าครงท 1”

วตถประสงค

เพอฝกใหสมาชกมทกษะในการใชวธปฏเสธเมอไดรบการชกชวนใหใชยาอก โดยการใชRole Playing(บทบาทสมมต)

สอสารจดกจกรรม บทบาทสมมต (Role Playing)

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกทา บทบาทสมมต โดยสมมตเหตการณวา ถามเพอนมาชวนใชยาบา แลวจะใหสมาชกทา

การปฏเสธ 1.1 กาหนดสถานการณจาลอง 1.2 ใหแสดงจรง 1.3 ใหสมาชกพดคยกนถงสวนทดหรอสวนทตองแกไขในบทบาททไดแสดงไป 1.4 ใหเอาสวนทใหพดคยแกไขกนในกลมแลวมาลองแสดงกนดอกท 1.5 ใหสมาชกพดคยกนถงสวนทด หรอสวนทตองแกไขในบทบาททไดแสดงอกครง

2. สมมตเหตการณใหสมาชกหดปฏเสธเมอถกพอแมหรอผปกครองใชใหขายยาบา 2.1 กาหนดสถานการณจาลอง 2.2 ใหแสดงจรง 2.3 ใหสมาชกพดคยกนถงสวนทด หรอสวนทตองแกไขในบทบาททไดแสดงไป 2.4 เอาสวนทไดพดคยแกไขกนในกลมแลวมาลองแสดงกนดอกท 2.5 ใหสมาชกพดคยกนถงสวนทด หรอสวนทตองแกไขในบทบาททไดแสดงอกครง

3. สรปผลการทากจกรรมทไดทามาทงหมด

การประเมนผล 1. การแสดงบทบาทสมมต 2. การสรป

292

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมท าอยางไร ไมเสพซ า ครงท 2”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกไดเอาสงทไดเรยนรเกยวกบยาเสพตดมาเปนพนฐานในการตดสนใจวาตอไปจะไมเขาไปยงกบยาเสพตดอก

สอการจดกจกรรม ใบกจกรรมท 1

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลม ใหสมาชกแบงกลมพดคยกนในประเดนทวา ถามเหตการณหรอสถานการณทจะทาให

สมาชกไดกลบไปใชยาอก สมาชกจะทาอยางไร 2. ผนากลมใหสมาชกสงตวแทนออกมาพดคยแสดงความคดเหนบอกความเปลยนแปลงของความคดของ

ตนเองจากกอนทจะไดเขาทากลมโดยไดรบความรเกยวกบพษภยของยาเสพตดตาง ๆ และตอนนตนเองคดเกยวกบยาบาอยางไร

3. สมาชกเขยนเรองทไดพดคยกนไปแลวในหวขอ “การตดสนใจของฉนเกยวกบยาบา” (ใบกจกรรมท 1) 4. ผนากลมรวมกบสมาชกสรป และพยายามอภปรายใหสมาชกไดเขาใจวาถาแมวาจะคาดหวงไวแลววา

จะไมกลบไปใชยาอก แตกอาจจะมเหตการณหรอสถานการณบางอยางทอาจทาใหสมาชกกลบไปใชอกนนกไมไดหมายความวาพยายามทงหมดทไดทามาหรอชวตทงชวตหลงจากนจะจบสนไปดวย

การประเมนผล 1. จากการทาใบกจกรรม 2. การแสดงความคดเหน

293

ใบกจกรรมท 1

“กจกรรมท าอยางไร ไมเสพซ า ครงท 2”

“การตดสนใจของฉนเกยวกบยาบา”

(ใหสมาชกเขยนอยางชดเจนวามความคดเหนอะไรเกยวกบยาบา ทเปลยนแปลงไปบางระหวางกอนและหลงการเขารวมกจกรรมครงน และตอไปยงตองการใชยาอกหรอไม)

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

294

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมทางออก”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเรยนรขนตอนในการแกไขปญหา

สอการจดกจกรรม 1. กรณศกษา เรอง ปญหาของจนทรเพญ 2. ใบความร เรอง ขนตอนในการแกปญหา 3. ใบกจกรรมท 1 และ 2 4. ใบชแจงกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมสมถามสมาชกถงปญหาทสมาชกและวธการในการแกไขปญหา 2-5 คน 2. ผนากลมนาเสนอกรณศกษา เรอง ปญหาของจนทรเพญในกลมสมาชก แลวใหสมาชกแบง

ออกเปนกลมยอย ทาตามใบกจกรรมท 1 และใหตวแทนนาเสนอตอกลมใหญ 3. สรปแนวทางการแกปญหา ตามใบความร 4. แบงกลมสมาชกเปนกลมยอย ทากจกรรมตามใบกจกรรมท 2 โดยผนากลมอธบายตวอยางตาม

ใบชแจง 5. ใหตวแทนกลมนาเสนอผลงานตอกลมใหญ 6. สรปเพมเตมและปดกลม

การประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

295

กรณศกษา เรอง ปญหาของจนทรเพญ

“กจกรรมทางออก”

จนทรเพญเปนเดกหญงอาย 11 ป อาศยอยในหมบานแหงหนง จนทรเพญอยกบพอแม และนองชาย ตอนเยนหลงเลกเรยนแลว จนทรเพญจะไปทบานเพอนบานทอยตรงกนขามเสมอ เพราะเจาของบานใหจนทรเพญไปซอของหนาปากซอย แลวจะใหเงนเปนคาตอบแทน

วนหนงจนทรเพญใหไปซอเหลาใหเจาของบาน แลวใหเงนคาจาง 20 บาท โดยใหนาเหลาไปใหในหองนอน จากนนเจาของบานเรมถกเนอตองตวจนทรเพญรสกอดอดมาก ไมพอใจและกลว

296

ใบกจกรรมท 1

“กจกรรมทางออก”

ใหสมาชกกลมระดมความคดเหนเกยวกบทางออกในการแกปญหาของจนทรเพญและสงตวแทนนาเสนอ “จนทรเพญจะหาทางออกอยางไร” ..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

297

ใบชแจง

“กจกรรมทางออก”

ตวอยางกจกรรมท 1 แบงสมาชกออกเปนกลมยอย และใหแตละกลมระดมความคดแกปญหาตวอยาง เรอง ปญหาของจนทรเพญ โดยวเคราะหขนตอนตาง ๆ ตามหลกการแกไขปญหา 5 ขนตอนแลวบนทกใบแบบฟอรม ตอไปน

1. กาหนดปญหา 2. กาหนดทางเลอก 3. วเคราะหขอด และขอเสยแตละทางเลอก 4. ตดสนใจเลอกทางเลอก 5. วธแกขอเสยของทางเลอกทตดสนใจเลอก ใหผนากลมยกตวอยางประกอบคาอธบาย หลกการแกไขปญหา 5 ขนตอน เชน

1. กาหนดปญหา เรอง ทะเลาะกบแม 2. กาหนดทางเลอกในการแกปญหา (ซงมหลายทางเลอก)

2.1 คดจะแกปญหาดวยการหนออกจากบาน 2.2 คดจะแกปญหาดวยการไปอยกบญาตสกระยะหนง

3. ขอด ขอเสย ของแตละทางเลอกนน ทางเลอก ขอด ขอเสย

1. การหนออกจากบาน - เดกมความสบายใจทพนแม

- ถกชกจงในทางทไมดเรมตดยาเสพตด ถกขมขน

2. การไปอยกบญาต กพก

- เดกมความสงบใจทพนแม - เปนการหนปญหาไมไดการ แกปญหา

4. ตดสนใจเลอกทางเลอก โดยผนากลมตองอธบายใหสมาชกเขาใจวาการตดสนใจเลอกทางเลอกนนจะดวาทางเลอกใดมขอดทสด และใหผลเสยนอยทสด เชน กรณตวอยางนใหเลอกทางเลอกท 2 เพราะมขอเสยนอยทสด

5. วธแกขอเสยของทางเลอกทตดสนใจเลอก โดยผนากลมตองอธบายใหสมาชกเขาใจวาทางเลอกทสมาชกไดเลอกนน ยอมมขอดและขอเสย ฉะนนตองคดหาทางทจะแกขอเสยของทางเลอกทตดสนใจเลอก เชน กรณตวอยางทตดสนใจเลอกท 2 พบวาขอเสยถอเปนการหนปญหาไมไดแกปญหาทแทจรง ฉะนนในการแกขอเสยของทางเลอก คอ ตองการปญหาทแทจรงคออะไรแลวพยายามแกตรงจดนน

298

ใบความรเรอง

“กจกรรมทางออก”

ขนตอนการแกปญหา คนทกคนยอมมปญหาดวยกนทกคน ซงแตละคนอาจมปญหามากหรอนอยแตกตางกน ปญหาหลายปญหาเราสามารถแกไขได ถาเรารวาปญหานนมาจากสาเหตอะไร และเลอกวธการแกปญหา แตบางปญหานนสลบซบซอน ซงพยายามแกไขแลวแตไมสามารถแกไขได การขอคาปรกษาจากเพอนหรอจากบคคลทไววางใจกเปนวธการแกปญหาอยางหนง และไมไดเปนสงทนาอาย ดงนน ปญหาตาง ๆ ทม อยเราสามารถแกไขไดหลายวธ

ในการแกปญหาม 5 ขนตอน 1. การกาหนดปญหา เปนขนตอนทกาหนดใหชดเจนวาอะไรคอปญหาทแทจรง 2. การกาหนดทางเลอก เปนการกาหนดทางเลอกเพอแกปญหาทเปนไปไดทงหมด 3. การวเคราะหทางเลอก เปนการวเคราะหขอดขอเสยของแตละทางเลอก จากขอมลตาง ๆ ทมอย

หรอหาเพมเตม 4. ตดสนใจเลอกวธแกปญหาจากทางเลอกตาง ๆ 5. แกขอเสยของทางเลอก หาวธการแกขอเสยทเกดจากวธแกปญหาทเลอกได

299

ใบกจกรรมท 2

“กจกรรมทางออก”

ใหสมาชกแตละกลมรวมกนคดปญหา กลมละ 1 ปญหา และชวยกนวเคราะหขนตอนตาง ๆ ตามหลกเกณฑ แกปญหา 5 ขนตอน แลวเขยนลงในใบกจกรรมน

1. กาหนดปญหาเรอง............................................................................................................. ............ ...................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ....................................... 2. กาหนดแนวทางเลอกในการแกปญหา (ซงอาจมหลายทางเลอก)

1. ............................................................................................................................. ... 2. .......................................................................................................... ...................... 3. ............................................................................................................................. ... 4. ........................................................................................................ ........................

3. หาขอด ขอเสย ของแตละทางเลอกนน ทางเลอก ขอด ขอเสย

1. ........................................ ............................................ ....................................... 2. ........................................ .............................................. ......................................... 3. ........................................ .............................................. ......................................... 4. ........................................ .............................................. .........................................

4. ตดสนใจเลอกทางเลอก 1 ทางเลอก ทางเลอกทคดวาจะ.......................................................................................................... ..............

.................................................................................................................... ........................................................

............................................................................................................................. ...............................................

.................................................................................... ..................................................................... .................. วธการแกขอเสยของทางเลอกทตดสนใจเลอก

............................................................................................................................ ................................................

............................................................................................................................. ...............................................

................................................................................................................................................................. ...........

....................................................................................................................... .....................................................

300

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมทกษะการปฏเสธ”

วตถประสงค เพอใหสมาชกมทกษะการปฏเสธ

สอการจดกจกรรม กระดาษแผนใหญ ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมนาเขาสบทเรยนเรองการถกผอนชวนไปทาสงตาง ๆ มากมายในชวตประจาวน 2. ใหสมาชกทกคนคดวาเคยถกชวนไปทาอะไรบาง (ใครกไดทชวน) ใชเทคนคระดมสมองถาม

ทกคนใหไดสถานการณทถกชกชวนใหมากทสด ผนากลมเขยนไวบนกระดาษแผนใหญ หรอกระดานดา

3. ใหรวมกลมกน 6 คน ชวยกนวเคราะหสถานการณทถกชวนใหเขากลม “ทาได”“ไมแนใจ” และ “ไมควรทา”

4. ผนากลมสมถามเพอรวบรวมสถานการณทง 3 กลม (ผนากลมตรวจสอบอยางรวดเรววากลม “ทาได” และ “ไมแนใจ” ไมมสถานการณเสยงรวมอยดวย ถามความเสยงใหเปดอภปรายเพอหาขอสรป) ผนากลมสรป “สถานการณทควรปฏเสธ (ตามใบความรแผนหลง)

5. ผนากลมตงคาถาม “กรณไมควรทา เราจะปฏเสธเพอนอยางไรไมใหเพอนโกรธ” โดยยก สถานการณ 1 สถานการณ ใหทกกลมชวยกนคดประโยคปฏเสธ บนทกประโยคปฏเสธของกลมไวบนกระดานดา

6. ผนากลมบรรยาย “หลกการปฏเสธ” พรอมตวอยางประโยคปฏเสธ 7. ใหสมาชกชวยกนวเคราะหประโยคปฏเสธตามทเขยนไว 8. มอบหมายใหแตละกลมเลอกสถานการณกลมละ 1 สถานการณใหชวยกนคดประโยคปฏเสธและ

ฝกปฏเสธในกลมผลดกนเปนคนชวน – คนปฏเสธ สงเกตการณทคอยประเมนการฝกของของเพอนเปดโอกาสใหฝกโดยใหทกคนในกลม ฝกปฏเสธใหครบ

9. สมกลม 1 กลม ใหออกมาแสดงการปฏเสธหนาชน จบแลวใหมการประเมนวา ปฏเสธได ถกตองตามขนตอนหรอไม

10. ชวยกนสรปขนตอนปฏเสธ และบรรยายเพมเตมเรอง “การหาทางออกเมอถกเซาซ” ยกตวอยางการหาทางออกโดยใชสถานการณเดม

11. ชวยกนสรปขนตอนปฏเสธและหาทางออก / เปดโอกาสใหซกถาม การประเมนผล 1. สงเกตการมสวนรวมของสมาชกในการทากจกรรม 2. สมาชกใหความรวมมอในการอภปรายและแสดงความคดเหน

301

ใบความร

“กจกรรมทกษะการปฏเสธ”

สถานการณทควรปฏเสธม 3 กรณ ดงน 1. การชวนโดยคนแปลกหนาทกกรณ

2. ชวนใหไปทาในสงทคดวาจะเปนภยอนตรายตอรางกาย หรอสภาพ

3. การฝาฝนกฎเกณฑ ระเบยบ กฎหมาย

หลกการปฏเสธ การปฏเสธ หมายถง การพดปฏเสธผอน หรอเลยงการไปทากจกรรมหรอพฤตกรรมทเสยงตาง ๆ โดยไมเสยสมพนธภาพ การปฏเสธเปนสทธพนฐานของบคคลทควรไดรบการเคารพ ผปฏเสธจงไมควรรสกผดทไดปฏเสธในสงทไมตองการ

ขนตอนการปฏเสธ ม 3 ขนตอน ดงน

1. บอกความรสก เปนการบอกใหรถงความกงวลใจ ความหวงใย ซงอาจมเหตผลประกอบดวยกได เพอใหหนกแนน การบอกความรสกทาใหคสนทนาไมสามารถหาขอโตแยงได แตการใชเหตผลสามารถหาเหตผลอนมาลบลางไดเสมอ 2. บอกปฏเสธโดยพดใหชดเจน เชน “ผมไมไปนะครบ” หรอ “ดฉนไมอยากไป” 3. ถามความเหนเพอถนอมนาใจผชวนเชน “เธอคงเขาใจนะ”“เธอคดวาไง” หรอ “เธอคงไมโกรธนะ” เปนตน ตวอยางประโยคปฏเสธ

การปฏเสธมคาพดทครบทง 3 ขนตอน แตการเรยงคาพดอาจสลบกนไปมาได ดงตวอยาง

สถานการณ เพอนชวนไปเทยวตอนหลงเลกเรยน ชด : ไปเทยวตอกนเถอะชอบ

ชอบ : กลวแมเปนหวงไมไปละไมวากนนะ

“กลวแมเปนหวง” เปนการบอกความรสก

“ไมไปนะ” เปนการบอกปฏเสธ

“ไมวากนนะ” เปนการถามความเหน

สถานการณ เพอนชวนสบบหร

ชด : ลองนหนอยมยชอบ

ชอบ : ไมชอบ ขอไมลองดกวา นายคงเขาใจนะ

“ไมชอบ” เปนการบอกความรสก “ขอไมลองดกวา” เปนการบอกปฏเสธ “นายคงเขาใจเรานะ” เปนการถามความเหน

302

เมอปฏเสธไดสาเรจ คอ ผชวนไมเซาซตอใหผปฏเสธกลาวคา “ขอบคณ” ทกขอซงเหนมารยาททางสงคม และจะรกษาสมพนธภาพทดเอาไวได

การหาทางออกเมอถกเซาซ บางครงผชวนจะเซาซชวนไปใหได เราตองหาทางออกโดยเลอกวธหนงวธใดตอไปน

1. ปฏเสธซา แลวเดนจากไปทนท สถานการณ เพอนชวนไปเทยวตอหลงเลกเรยน

ชด : ไปเทยวกนตอเถอะชอบ

ชอบ : กลวแมเปนหวงไมไปละนะไมวากนนะ

ชด : ไปนา นาน ๆ เทยวทไมเปนไรหรอก

ชอบ : บอกแลวไงวาไมไป กลบบานดกวา (เดนไปทนท)

2. ตอรอง คอการชวนไปทาอยางอนทเหมาะสมกวา ชด : ไปนา นาน ๆ เทยวทไมเปนไรหรอก

ชอบ :เอางไปนงกนขนมคนละถวยแลวแยกกนกลบบาน

3. ผดผอน คอการจะยดเวลาไปกอน ชด : ไปนา นาน ๆ เทยวทไมเปนไรหรอก

ชอบ : วนหลงแลวกน (เดนไปทนท)

303

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกสามารถปฏเสธเพอนไดโดยไมเสยสมพนธภาพ 2. เพอใหสมาชกสามารถปฏเสธเพอนไดอยางนมนวลเมอเพอนชวนไปทาผด 3. เพอใหสมาชกสามารถปฏเสธได เมอถกเพอนชวน และเซาซใหทาผด

สอการจดกจกรรม ดนสอ, ยางลบ, ใบงาน, ใบความร

ขนตอนการท ากจกรรม 1. ผนากลมสมถามสมาชกถงประสบการณเดมทเคยปฏเสธเพอน ๆ (สมถาม) 2. ขออาสาสมครจากสมาชก ใหสมาชกแสดงบทสมมตการปฏเสธจากประสบการณเดม (ของใครกได) 3. ใหสมาชกแบงกลม 5 คน วเคราะห บทบาทสมมต ตามใบงานท 1 4. ตวแทนกลมรายงานขอสรปในกลมใหญ 5. ผนากลมรวบรวมขอสรปของแตละกลมยอยแลวสรปประเดนสาคญ 6. ใหสมาชกแบงกลม 3 คน ใหแตละกลมลองปฏบตตามใบงานท 2 7. ใหสมาชกรวมกนประเมน 8. ผนากลมสรปการฝกและประเดนสาคญ

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. บทบาท สมมตของสมาชกทแสดง

304

ใบงานท 1

“กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล”

ใหสมาชกกลม 5 คน รวมกนวเคราะหบทบาทสมมตในประเดนตอไปน 1. การปฏเสธททานเหนประสบความสาเรจหรอไม เพราะอะไร 2. การปฏเสธททานเหนเปนการปฏเสธทดหรอไม เพราะอะไร

5 นาท

ใบงานท 2

“กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล”

ใหสมาชกแบงกลม 3 คน ผลดกนแสดงบทบาทสมมต โดยใหสมาชก 1 คนเปนคนชวน สมาชกอก 1 คน เปนคนปฏเสธ สมาชกทเหลอเปนคนสงเกตการณ ตามประเดนตอไปน

1. แสดงบทบาทสมมตในสถานการณทเพอนชวนและเซาซใหเสพยาบา โดยปฏบตตามหลกการปฏเสธทด

2. สมาชกชวยกนประเมนขอด และ ขอบกพรองของการแสดงบทบาทสมมต

10 นาท

305

ใบความร

“กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล”

1. ปฏเสธอยางจรงจงทงทาทาง คาพดและนาเสยง เพอแสดงความตงใจอยางชดเจนทจะขอปฏเสธ 2. ใชความรสกเปนขออางประกอบเหตผล เพราะการใชเหตผลอยางเดยวมกถกโตแยงดวยเหตผลอน

การอางความรสกจะทาใหโตแยงไดยากขน 3. การขอความเหนชอบ และแสดงการขอบคณเมอผชวนยอมรบ จะเปนการรกษานาใจของผชวน 4. เมอถกเซาซตอ หรอสบประมาท ไมควรหวนไหวไปกบคาพดเหลานน เพราะจะทาใหขาดสมาธ

ในการหาทางออก ควรยนยนการปฏเสธและหาทางออกโดยเลอกวธตอไปน 4.1 ปฏเสธซาโดยไมตองใชขออาง พรอมทงบอกลาหาทางเลยงจากเหตการณไป 4.2 การตอรอง โดยการหากจกรรมอนทดกวามาทดแทน 4.3 การผดผอน โดยการขอยดระยะเวลาออกไปเพอใหผชวนเปลยนความตงใจ

306

ใบความรส าหรบผน ากลม “แนวคดทควรได”

“กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1) การปฏเสธททานเหนประสบความส าเรจหรอไม เพราะอะไร

- การปฏเสธททานเหนเปนการปฏเสธทดหรอไม เพราะอะไร

- การแสดงการปฏ เสธจากประสบการณขอสมาชกกลม 1 สถานการณสวนใหญสมาชกทเหลอในกลมใหญจะตอบค าถามไดวาการปฏเสธทเหนประสบความส าเรจหรอไม โดยดจากผลของการปฏเสธ ไมค านงถงหลกเกณฑ

- การปฏเสธทด สมาชกกลมมกจะไมทราบผ น ากลมอาจตองใชค าถามน า เชน “ปฏเสธอยางทเหนจะท าใหเพอนโกรธหรอไม”

2) แสดงบทบาทสมมตในสถานการณทเพอนชวนและเซาซใหเสพยาบา โดยปฏบตตามหลกการปฏเสธทด

- สมาชกชวยกนประเมนขอด และขอบกพรองของการแสดงบทบาทสมมต

- คอยใหค าแนะน าเรองการใชหลกการปฏเสธทดในชวงทสมาชกฝก กอนแสดงใหเพอนดและเนนเ ร องการ เ ล อกสถานการณ ทควรปฏ เสธ ทหลากหลาย เหมาะสมกบกลมเปาหมาย ถากลมยอยหลายกล ม ใ ห ใ ชหลายใบงาน ๆ ละสถานการณ

- วเคราะหบทบาทสมมตตามหลกการปฏเสธทด โดยใหค าชมแกสมาชกทงกลมทแสดงไดเหมาะสม จรงจง และใชหลกการการปฏเสธทด เพอใหเกดความมนใจ และน าไปใชในสถานการณจรงได

307

แผนการจดกจกรรม ทกษะในการจดการกบปญหา

“กจกรรมเพอนทรจก”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกระบายความคบของใจทมตอเพอน 2. เพอใหสมาชกเกดการเรยนรปญหาของตนเองและผอน ทาใหเขาใจเองดขนและนาไปสการ

แกไขปญหาทถกตองเหมาะสม สอการจดกจกรรม

1. กระดาษวาดเขยนขนาดใหญ 2. สเทยน 3. ใบความร 1, 2 4. กรณศกษา “จดหมายถามปญหาจากมอส” 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. แบงสมาชกออกเปนกลมๆ ละ 5 – 6 คน และแจกกระดาษวาดเขยนขนาดใหญกลมละ 1 แผน

และสเทยน กลมละ 1 กลอง 3. ผนากลมใหสมาชกวาดภาพดวยสเทยนกบเพอนทรจกทงในทางบวกและทางลบกระดาษ

วาดเขยน 4. ผนากลมใหสมาชกในแตละกลมพดคยกนและเลาเรองจากภาพทวาด และบอกสมาชกทกๆ คนวา

เรองทเลานจะเกบเปนความลบไมใหใครนาออกไปพดหรอลอเลยนนอกหอง 5. ผนากลมสรปตามใบความรท 1 6. ผนากลมแบงสมาชกออกเปนกลมละ 4 คน ใหแตละกลมอานกรณศกษา “จดหมายจากมอส”

และชวยกนหาวธการในการแกไขปญหาใหพมอส ลงในใบกจกรรมใชเวลา 10 นาท 7. ผนากลมใหตวแทนในแตละกลมรายงานผล 8. ผนากลมสรปตามใบความร 2 9. ผนากลมกลาวปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

308

กรณศกษาเรอง “จดหมายถามปญหาจากมอส”

“กจกรรมเพอนทรจก”

สวสดครบพ ๆ D.J. และเพอน ๆ แฟนรายการทกคน

กอนอนผมขอแนะนาตวกอนนะครบ ผมชอเรยกงาย ๆ สน วา “มอส” ครบ ผมตดตามรายการของพ ๆ มานานแลวโดยเฉพาะตอบปญหาทางโทรศพท ผมชอบฟงมาก เพราะผมคดวาเปนชวงทนาสนใจ มประโยชนมากทเดยว วนนผมมปญหาหนงอยากใหพชวยถามเพอน ๆ จากทางบาน ชวยหาทางแกไข ใหผมหนอย คอ เรองมอยวาผมมเพอนคนหนง ซงเปนเพอนทผมรกและรจกกนมาก เรามปญหาขดแยงกน จนถงขนทะเลาะชกตอยและโกรธไมพดกนมาหลายวนแลว ขณะน ผมมปญหากคอวาผมอยากอธบายใหเพอนคนนไดเขาใจความรสกของผม และอยากปรบความเขาใจกบเพอน แตผมกยงไมรวาจะหาทางตดตอและพดกบเพอนวาอยางไร เพราะหลงจากวนนนผมรสกไมสบายใจเลย ผมรดวาวนนนผมโกรธมาก จงใชอารมณ และความร นแร งก บ เ พอนจร ง ๆ ผม ไม ต อ งกา รจะ เส ย เ พอนท ร ใ จ คนน ไ ป จ ง อยากจะขอปร บ ความเขาใจกบเพอน แตยงไมรวาจะปรบความเขาใจอยางไรด มเพอนๆ คนใดท จะมแนวทางการแกไข ใหผมไดบาง ขอใหชวยตอบผมหนอย

สดทายน ผมหวงวาพ D.J. ทจดรายการทกคนคงจะรบนาจดหมายฉบบนมาอานออกอากาศ เพอใหทางบานชวยตอบปญหาใหผมโดยเรว และผมจะรอฟงคาตอบของเพอน ๆ ทกคนเสมอ

ขอบคณครบ มอส

ใบความร 1 “กจกรรมเพอนทรจก”

ทกคนตองมเพอน ไมมใครทจะสามารถอยไดตามลาพง เพอนอาจเปนทปรกษาและชวยเหลอเราได แตบางครงเพอนอาจชกชวนไปในทางทผดได เชน ชกชวนหนโรงเรยน ตดยาเสพตด ตดเหลา เลนการพนน มความสาสอนทางเพศ เปนตน ดงนนเราจงตองรจกเลอกคบเพอนทจะชกจงเราไปในทางทด

309

ใบความร 2

“กจกรรมเพอนทรจก”

วธการแกไขปญหาทเหมาะสม พยายามพดคยกน เพอปรบความเขาใจกน อยาใชวธรนแรง เชนดาวาอยางหยาบคาย ชกตอยกน เพราะสงเหลาน จะทาใหเรองเลกกลายเปนเรองใหญ

ใบกจกรรม “กจกรรมเพอนทรจก”

ใหสมาชกแตละกลมชวยกนหาวธ ในการแกปญหาใหพมอส (ใชเวลา 5 นาท)

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

กลม ..............................................................

310

รจกตนเองและคณคาของตนเอง

(12 กจกรรม)

311

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง”

วตถประสงค เพอใหสมาชกมความรสกทดตอตนเอง

สอการจดกจกรรม เทปบทหรอสครป เรอง “ฉนคอเพอนทดทสด”

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมเกรนนาใหสมาชกฟงในกลมใหญ (5 นาท) วามนษยทกคนมคณคาในตนเอง เพราะเรา

เกดเปนมนษยทมความรกทบรสทธตอตนเอง ตอบคคลอน ๆ และสรรพสงในโลก แม บคคล หรอสรรพสงในโลกจะแตกตางกน แตทกสงกมคณคาแตกตางกนไปในตวของมนเอง เหมอนเชนสมาชกทกคนทรสกวาตวเองกมคณคาตอตวเองเชนเดยวกน

2. จดบรรยากาศหองใหเงยบสงบ ใหสมาชกหลบตาสกคร บอกสมาชกวาใหตงใจฟงเรองทผนากลมอาน (เปด) ใหฟงตอไปน แลวผนากลมอานสครปบท“ฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง” (5 นาท) หลงจากจบใหสมาชกหลบตาตอไปสกครแลวคอย ๆ ลมตาขน

3. ผนากลมใหสมาชกอภปรายรวมกนในกลมใหญ โดยถามสมาชกวา รสกอยางไรหลงจากฟง บทความเรองนไปแลว และสมาชกไดขอคดอะไรบางจากบทความเรองน (10 นาท)

4. ใหสมาชกชวยกนสรปวาไดประโยชนอะไรจากการทากจกรรมในครง (5 นาท)

การประเมนผล 1. จากการสงเกตความสนใจในกลม 2. ความรวมมอในการอภปราย “ฉนคอเพอนทดทสดของตวอง”

312

บทสครป ฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง

“กจกรรมฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง”

.......ชวตใหมของฉนเรมตนตงแตวนน ฉนจะเรมตนชวตใหมดวยความรสกทดตอตนเอง ฉนรกตนเอง รกทกสงทกอยางทประกอบขนเปนตวฉน อารมณ ความรสกอวยวะทกสวนในรางกายของฉน ฉนรสกไดถงความรก ความเมตตาทยงใหญทอยภายในจตใจลก ๆ ของฉนและของทก ๆ คน

หายใจเขา เอาพลงแหงความรกความเมตตาเขามาในตวเรา หายใจออกแผความรกความเมตตาใหกบ ตวเอง ใหกบคนรอบ ๆ ขางทก ๆ คน พลงแหงความรกความเมตตาทาใหฉนรสกมนใจในตวเอง เหนวาตนเองมคณคา มความสาคญและเมอฉนมความรกใหกบตนเอง ฉนไดรสกถงความรกทฉนมใหกบผ อน พลงแหง ความรกความเมตตา ทาใหฉนมความสข และอยากแบงปนความสขนใหกบคนทกคน ฉนอยากทาใหทกคน ในโลกนมความสข และอยากมสวนทาใหโลกของเราเปนโลกทนาอย ขน เมอฉนมความรกใหกบตวเอง ฉนมความสขมากขนทกวน และฉนอยากแบงปนความสขนใหกบคนทกคน ฉนรแลววาโลกน ไมมใครอกแลวทเหมอนฉน และทาหนาทแทนฉนไดอยางแทจรง ฉนคอฉน เธอคอเธอ ทกคนมความแตกตางกน

ฉนเรมรสกถงความรสกด ๆ ทมตอตนเอง และเรมขจดความรสกลบตาง ๆ ออกไปจากจตใจของฉน แมวาฉนจะยงไมเปนคนทสมบรณแบบในทก ๆ ดาน และบางทฉนอาจจะไมมวนไดเปนคนทสมบรณแบบ ในทก ๆ ดานในชวตน แตฉนกจะปรบปรงตวเองใหดขนทกวน ฉนเคยทาสงทผดพลาดมามากมายและ ในอนาคตฉนกอาจจะทาอะไรผดพลาดขนอก โดยทฉนไมไดตงใจ ฉนจะนาสงทผดพลาดเหลานมาเปน บทเรยนของชวตททาใหฉนเขมแขงขน ปรบปรงตวไดรวดเรวขน และชวยเหลอคนรอบขางไดมากขน ไมวาจะมอะไรเกดขนในชวตของฉน ฉนกจะรกตวเอง มความรสกทดแกตวเอง ฉนอยากเปนเพอนทดทสดของ ตวเอง ถาฉนไมเปนเพอนทดทสดของตวฉนเองแลว ใครจะมาเปนเพอนทดทสดของฉน ฉนรกตวเองมากขนทกวน มนเปนความรสกทย งใหญทฉนเรมสนใจตวเอง ชนชมตวเอง มความรกใหแกตวเอง ฉ นเรมมความ รสกเชนเดยวกบคนรอบขาง ยงฉนมความรกใหแกตนเองและคนรอบขางมากขนเทาใด ฉนกจะมความสข ยงขนเทานน ฉนมความสขมากจรง ๆ

ฉนเรมเหนความดงามและความสามารถตาง ๆ ทมอยในตวฉน ยงฉนยอนกลบมาศกษาตวเองมากขนเทาใด ฉนกพบความสามารถทซอนเรนอยในตวฉนมากขนเทานน ฉนแสดงออกถงความสามารถตาง ๆ เหลานมากขน ฉนพฒนาความสามารถตาง ๆ เหลานไปพรอม ๆ กบนาความสามารถเหลานมาชวยเหลอผอน เมอฉนมองเขาไปในจตใจลก ๆ ของฉน ฉนไดเหนพลงแหงความรกความเมตตาทซอนอยในจตใจลก ๆ ของฉน

หายใจเขาเอาพลงแหงความรกความเมตตาเขามาในตวเรา หายใจออก แผพลงแหงความรกความเมตตาใหกบตวเอง ใหกบคนรอบขางทกคน ฉนรถงพลงแหงความรกความเมตตาทมอยในตวฉนมากขน มากขน พลงนทาใหฉนเขมแขง มความรสกดานบวกใหกบตวเองมากขน ฉนพด คดและทาแตสงทเปนบวกแกตวเองและ ผอน ฉนรจกใหอภยแกตวเองและผอน ฉนดใจทไดเกดมาเปนตวฉน ฉนบอกกบตวเองในใจวา ขอบคณ ขอบคณ ขอบคณ สาหรบการทฉนไดเกดขนมาเปนตวฉน ฉนจะเปนเพอนทดทสดของตวตลอดไป

313

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรม คนหาความด”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเรยนรถงความรสกทเกดขนจากการเขาใจผอน 2. เพอใหสมาชกเรยนรถงการใหและการรบ

สอการจดกจกรรม 1. ดนสอ / ปากกา 2. กระดาษเปลา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ใหสมาชกจบคกน 2. ใหเวลาคละ 5 นาท ในการเขยนขอดของแตละฝายใหไดมากทสด แลวนามามอบใหแกกนและกน 3. อภปรายความรสกของแตละคนในกลมใหญ เมอไดรบขอความทเพอนเขยนชนชมตน 4. ประเดนการอภปรายไดแก ความลาบากในการคนหาขอดของคนอน โดยเฉพาะในกรณทไม

คนเคยกน ซงจะตางจากกรณทเปนคนสนทสนมคนเคยกน อภปรายถงประเดนทคนเราม 2 ดาน ทงดานบวก / ลบ อยในตนเอง และอภปรายถงการนกถงผอนในดานบวกวามผลดกบ ตนเองและผอนอยางไรบาง

การประเมนผล 1. จากการสงเกตการใหความรวมมอในการรวมกจกรรม 2. การอภปรายของสมาชก

314

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมดอกไมของฉน”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกไดมโอกาสสารวจตนเองทงสวนทดและสวนทบกพรอง 2. เพอใหสมาชกหาแนวทางการปรบปรงขอบกพรองของตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษA4 2. ดนสอ / ปากกา 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 3. ผนากลมอธบายวา ใหสมาชกแตละคนวาดรปดอกไมอะไรกไดใหมสวนประกอบของดอก ใบ และ

ราก 4. เมอวาดรปดอกไมเสรจแลวใหเขยนขอดของตนเองลงบนกลบดอกไม เขยนขอบกพรองของ

ตนเองลงบนใบไมแตละใบ เสรจแลวจงเขยนแนวทางปรบปรงขอบกพรองตรงบรเวณราก 5. เมอสมาชกทกคนวาดรปเสรจแลว ผนากลมใหสมาชกแตละคนนาเสนอดอกไมของตนเอง 6. ผนากลมสรปวาการไดมโอกาสสารวจตนเองทาใหแตละคนไดขอคด แนวทางในการปรบปรง

ตนเองไดอยางไรบาง

การประเมนผล 1. สงเกตจากการวาดรปดอกไม 2. การรวมมอในการนาเสนอดอกไมของตนเอง

315

ใบความร

“กจกรรมดอกไมของฉน”

แนวทางในการปรบปรงตนเองดวย ถาสารวจตนเองบอย ๆ จะทาใหคนรอบคอบขน โอกาส ผดพลาดกจะนอยลง

ใบความร

“กจกรรมดอกไมของฉน”

ทกคนลวนมสวนทด และสวนทบกพรองดวยกนทงนน การทเราเขาใจและยอมรบ ขอบกพรอง รวมถงสามารถนาแนวทางไปปรบปรงขอบกพรองของตน จะทาใหเรามสวนทดเพมขน และการสารวจวาตนมสวนด จะทาใหเรามกาลงใจและรสกวามคณคามากขน ซงจะสงผลใหมแรงจงใจในการทาในสงทดๆ และไดรบการยอมรบมากขน

ตวอยางดอกไมของฉน

ขอด

ขอบกพรอง

แนวทางปรบปรง

316

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมสงใจใหกน”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกรจกการหาขอดของผอน 2. เพอใหสมาชกรจกการยอมรบขอดของกนและกน 3. เพอใหสมาชกเกดความภมใจทไดเปนผใหญ และผรบคาชม

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษโปสเตอรสแดง ตดเปนรปหวใจเทาจานวนสมาชกในกลม 2. ปากกาสเมจก 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแจกกระดาษรปหวใจใหคนละ 1 แผน พรอมปากกาสเมจกคนละ 1 แทง 2. สมาชกจบค เขยนชมขอดของเพอนลงในกระดาษและนาไปแลกเปลยนระหวางคของตน พดคย

ในขอความทเขยนถงกน 3. ผนากลมถามสมาชกแตละควาเขยนชมเพอนอยางไร และใหสมาชกพดเลาถงเรองทพดคยกน 4. สมาชกรวมกลมละ 4 คน อภปรายถงความรสกทเกดขนของผใหและผรบ 5. ผนากลมและสมาชกชวยกนสรป

การประเมนผล 1. สงเกตจากความรวมมอของสมาชก 2. การอภปรายของสมาชก

ใบความร

“กจกรรมสงใจใหกน”

ทกคนมขอดทคนอนชนชม การคนหาขอดของกนและกน แลวน ามาชนชมกน น าความสข มาใหแกกน ท าใหทกคนมคณคาในตวเองและมคณคาตอผอน

317

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมคณคาของตนเอง”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกพฒนาสมพนธภาพทดตอตนเอง และผอน 2. เพอใหตระหนกรในคณคาของตนเอง และทกคนสามารถสรางคณคาใหกบตนเองและผอนไดใน

สงคม

สอการจดกจกรรม 1. ใบงานท 1, 2 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมใหสมาชกแตละคนวาดภาพตนไมทมลกษณะเหมอนตนเองมากทสด แลวตงคาถามวา

“ตนไมชนดนมลกษณะเหมอนสมาชกอยางไร” (ตามใบงานท 1) 2. ใหสมาชกเปรยบเทยบคณคาหรอประโยชนของตนไมกบตวสมาชกวาเหมอนกนอยางไร

(ใบงานท 1) 3. ใหสมาชกแตละคนบอกเลาใหเพอน ๆ ฟงตามขอคาถาม (ใบงานท 1) 4. เมอสมาชกบอกเลาครบทกคน หรอตามความเหมาะสมแลวผนากลมตงคาถามวา “คนเราทกคน

ลวนมคณคาในตวเองดวยกนทงสน สมาชกเหนดวยหรอไมเพราะเหตใด และชวตสมาชกมคณคาสาหรบใครบาง การทเราทาตวเองใหมประโยชนมคณคา สมาชกคดวามผลตอตนเองและผอนอยางไร (ใบงานท 2)

5. ใหตวแทนกลมรายงานทละประเดน (ใบความร) 6. ผนากลมอภปรายความรตามใบความร เพอใหไดขอสรปตามแนวคดทควรได

การประเมนผล

1. สงเกตความรวมมอในการมสวนรวม 2. จากการทาใบงานของสมาชก

318

ใบงานทท 1

“กจกรรมคณคาของตนเอง”

ภาพตนไม : สงทฉนเปน

1. ตนไมนมลกษณะเหมอนสมาชกอยางไร

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................. ............................................................................................

..................................................................................................................

2. ตนไมนมประโยชนหรอมคณคาเหมอนกบสมาชกอยางไร

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................... .....................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

.............................................................. ................................................................................................................

319

ใบงานท 2

“กจกรรมคณคาของตนเอง”

ใหสมาชกกลมยอย 3 – 4 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปน 1 ทาน นาเสนอในกลมใหญ

1. คากลาวทวา “คนเราทกคนลวนแลวแตมคณคาในตวเองดวยกนทงสน” สมาชกเหนดวยหรอไม เพราะเหตใด

2. ชวตของสมาชกมคณคาสาหรบใครบาง และสมาชกสามารถทาตวเองใหมคณคาตอบคคลเหลานนไดอยางไร

3. การทสมาชกทาประโยชน หรอทาตวเองใหมคณคา สมาชกคดวามผลตอตวเองและผอนอยางไร

320

ใบความรส าหรบผน ากลม

“กจกรรมคณคาของตนเอง”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1. คาทกลาววา “คนเราทกคนลวนแลวแตมคณคาในตวเองดวยกน

2. ชวตของสมาชกมคณคาสาหรบใครบางและสมาชกสามารถทา

3. การทสมาชกทาประโยชนหรอทาตวเองใหม คณคา สมาชกคดวามผลตอตนเองและผอนอยางไรตวเองใหมคณคาตอบคคลเหลานนไดอยางไรทงสน”สมาชกเหนดวยหรอไมเพราะเหตใดเอง

ทก ๆ คน ยอมมคณคาในตนเองเพราะวาแตละคนทเกดมาสามารถทาตนใหเปนประโยชนทงตอตนเอง ผอนและสงคมไดเสมอ

ชวตของเรา ยอมมคณคาตอทก ๆ คนทอยรอบขาง การทาตนเองใหมคณคานน เราสามารถทาไดตามบทบาทหนาททเราพงควรกระทาและทาได โดยการแบงปนนาใจไมตรของเราในการชวยเหลอผอนตามโอกาสทม

การทาตนใหเปนประโยชนตอผอนและสงคมนนยอมใหเกดความสข ความเจรญทงผกระทาและผทไดรบ

ความคดรวบยอด

“กจกรรมคณคาของตนเอง”

คนเราทกคนลวนแลวแตมคณคาในตวเองดวยกนทงนน แมวาแตละคนจะมรปรางหนาตาลกษณะทาทาง อปนสยทแตกตางกน ทกคนยอมสามารถทาตนใหเปนประโยชนตอผอนและสงคมได การทาประโยชน สงแรกทเราพงกระทาคอ การทาหนาทตามบทบาทของเราอยางถกตอง และรบผดชอบตอบทบาทหนาทของตน นอกจากนเราสามารถสรางคณคาใหกบตวเรา ดวยการชวยเหลอเกอกล ตอทก ๆ คน ทอยรอบขางเรา ซงอาจเปนการกระทาเลก ๆ นอย ๆ ทเกดขนในชวตประจาวนของเรากได เชน การแบงปนขนมใหเพอน การชวยพอแมทางานบาน เปนตน ซงการทาประโยชนเหลานเราสามารถทาไดทกขณะและทาไดกบทก ๆ คนทอยรอบขางเรา

321

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกเกดความรสกทดตอตนเอง และมสมพนธภาพทดตอผอน 2 .เพอใหสมาชกเกดความภาคภมใจและเหนคณคาในตนเองและผอน 3. เพอใหสมาชกมพลงในการทจะพฒนาทาสงทดงามใหกบตนเอง

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษเปลา 2. ดนสอ/ปากกา 3. ใบความรท1, 2 4. ใบงาน

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมทกทายสมาชกพรอมทงแนะนาตนเองและใหสมาชกแนะนาตนเอง 2. ใหสมาชกจบคพดคยทาความรจกกนใหมากทสด พรอมทงบอกความประทบใจ ความรสกทดทม

ตอคของตน 3. ผนากลมเปดโอกาสใหแตละคนแนะนาคของตนใหสมาชกกลมรจก พรอมทงเปดโอกาสใหสมาชก

คนอน ๆ พดคยซกถามเพมเตม 4. ตงคาถาม และแบงกลมยอยออกเปน กลมละ 3 – 5 คน ตามใบงานท 1 5. ใหตวแทนกลมรายงานทละประเดน / ผนากลมอภปรายเพอใหไดขอสรปตามแนวคดทควรได

(ตามใบความรท 1) 6. ใหสมาชกเขยนสงทดของตนเอง แลวแลกเปลยนกนอาน และใหเพอนชวยกนเพมเตมใหได

มากทสด / ผนากลมสรปเพมเตม (ตามใบความรท 2) การประเมนผล

สงเกตความรวมมอในการมสวนรวมของสมาชก

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมการสรางสมพนธภาพ”

322

ใบงานท 1

“กจกรรมการสรางสมพนธภาพ”

ใหสมาชกกลมยอย 3 – 4 คน รวมกนอภปรายในประเดนตอไปน จนไดขอสรปแลวเตรยมตวแทน 1 ทาน นาเสนอในกลมใหญ

1. สมาชกมองเหนสงทดในตวเพอนไดอยางไร 2. การมองเหนสงทดของผอน สมาชกคดวามผลตอสมาชกและผอนอยางไร

323

ใบความรท 1

“กจกรรมการสรางสมพนธภาพ”

ประเดนอภปราย แนวคดทควรได

1. สมาชกมองเหนสงทดในตวเพอนไดเพราะอะไร ทกคนลวนมสงทดในตวเอง สมาชกสาารถมองเหนสงเหลานไดเมอสมาชกมความใสใจเปดใจตอนรบทกคนทอยรอบขางเรา รวมทงมความเขาใจและยอมรบผทมความแตกตางไปจากเรา

2. การมองเหนสงทดของผ อน สมาชกคดวามผลตอสมาชกและผอนอยางไร

การมองเหนสงทดของผอนยอมกอใหเกดความสขความสบายใจทงเราและผอน ทาใหเกดสมพนธภาพทดซงกนและกน รวมทงชวยใหผอนเกดความรสกเหนคณคาในตนเองอกดวย

ใบความรท 2

“กจกรรมการสรางสมพนธภาพ”

ทก ๆ คนลวนมสงทดในตวเอง ถาหากสมาชกใสใจมองสงทดในตวเองและผอน สมาชกกจะพบวาเราสามารถนาสงทด ๆ เหลานนมาพฒนาใหเกดสมพนธภาพทดระหวางเราและผอนได นอกจากนการมองเหนสงทดของตนเองและผอนยอมกอใหเกดความสขความสบายใจทงตวเราและผทไดรบอกดวย

324

แผนการจดกจกรรม รจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมใจเขาใจเรา”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเรยนรทจะเขาใจตนเองและผอนไดดยงขน

สอการจดกจกรรม 1. ใบชแจง 1, 2 2. ใบความร 3. ใบกจกรรม 1, 2

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ผนากลมใหสมาชกปรบมอ 2 ครง แนะนาเพอนทอยทางซายชออะไร 3. ผนากลมแจกบตรคาใหสมาชกคนละ 3 ใบ ตามใบชแจง 1 4. ใหสมาชกทกคนเปดดบตรคาของตนเองโดยไมใหผอนเหน 5. สมาชกใดทตองการจะแลกบตรคาใหนาไปแลกกบเพอนสมาชกภายในเวลา 5 นาท โดยตองไมให

เพอนสมาชกเหนบตรคาของตนเอง 6. ใหสมาชกเขยนความคดเหนเกยวกบวธการแสดงการมนาใจจากเพอน ลงในกจกรรม 2 7. ใหสมาชกจบคกนแลกเปลยนความคดเหนเรองวธการแสดงความมนาใจตอเพอน 8. ผนากลมสรปตามใบความร 9. ปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

325

ใบชแจง 1

“กจกรรมใจเขาใจเรา”

1. ผนากลม คละบตรคากอนทจะแจกใหสมาชก 2. ผนากลมบอก สมาชกทกคนไมใหเปดเผยบตรคาของตนเอง 3. เมอสมาชกนาบตรคาไปแลกกบเพอน ตองโนมนาวใหเพอนยนดแลกบตรคาตนเอง และผทให

แลกควรมนาใจทจะยนดแลกดวย

ใบชแจง 2

“กจกรรมใจเขาใจเรา”

1. ใหสมาชกพดถงวธการและความรสกในการแลกบตรคากบเพอน 2. ใหสมาชกพดถงความรสกของตนตอบตรคาทมอย

326

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมใจเขาใจเรา”

วธการแสดงการมนาใจตอเพอน (เวลา 2 นาท)

............................................................................................................................. ................................

.................................................................................................. ...........................................................

............................................................................................................................. ................................

.............................................................................................................................................................

ชอ.............................................สกล.....................................

ใบความร

“กจกรรมใจเขาใจเรา”

ธรรมชาตคนเรายอมตองการสงทดทสดสาหรบตนเอง แตในสภาพความเปนจรงของชวตยอมเปนไปไมไดทเราจะไดทกสงทตองการ ทกชวตตองพบกบสงทด และสงทไมดบางอยางทาใหเราพอใจ แตเหลาน กจะเกดขนกบคนอนเชนเดยวกน ฉะนนในบางคราวทเพอนประสบกบสงทไมดในชวต เราจงควรมนาใจแสดงความเขาใจ และพรอมทจะใหความชวยเหลอเทาทจะทาได

327

ใบกจกรรม 1 (บตรค า) “กจกรรมใจเขาใจเรา”

บตรคาขนาด 2 x 4 นว ใชกระดาษแขงทา เพอเขยนคาตางๆ เหลานลงไปใชประกอบการทากจกรรมเรอง “ใจเขาใจเรา” จานวน 60 บตรคา

สวยจง หลอจง อย! นารก ซง....มาก จาบ นาใจงาม

มาดเทห ตาหวาน ยมสวย พดไพเราะ เดนสวย รองเพลงเกง

โอโฮหนดจงเลย

เลนกฬา

เกงจง

ใครนะ

เซกซจรง เปนเลศ

ทางการเรยน ขยนจรงนะ แขงแรง

จรง ๆ

คลองแคลว

วองไว ปราดเปรยว ไหวพรบด ฉลาดจรงๆ

นะจะ รารวย ทนสมย

อารมณด เสนหแรง จจ กนจ อวนอยางหม สมองทบ

เชยระเบด ออนแอ ขโรค ผอม ขกลว พดไมเอาไหน

ยากจน ใจแคบ เหนแกตว ขโม โออวด เกยจคราน

ไม

รบผดชอบ โกหก.....

ตอแหล หงดหงด กาวราว อารมณรอน เฉอยชา

ขขโมย นนทา.......วาราย ขเซา สายเสมอ อนธพาล ไมสวย

ไมหลอ หลอกลวง หนโรงเรยน เจาเลห สกปรก รบผดชอบมาก ๆ

328

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเกดความร ความเขาใจในกระบวนการรบรของตน 2. เพอฝกใหสมาชกพจารณาสงตาง ๆ อยางตรงไปตรงมาตามขอเทจจรง 3. เพอฝกใหสมาชกนาความเขาใจในเรองนไปลดอคตของตน

สอการจดกจกรรม 1. ภาพวาดใหญกลมละ 1 ภาพ (ใชภาพวาดหรอภาพถายตามความเหมาะสม) 2. กระดาษแผนภมกลมละ 2 แผน 3. ปากกาเมจกกลมละ 2 แทง 4. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมเขยนคาวา “ขอเทจจรง” บนกระดาน หลงจากนนถามสมาชกวา คานมความหมาย

อยางไร ใหสมาชกอภปรายกนประมาณ 10 นาท โดยผนากลมจะจดบนทกความหมายตาง ๆ ทสมาชกใหบนกระดานดา

2. หลงจากอภปรายกนพอสมควรแลว ผนากลมแจงแกสมาชกวาจะใหแบงเปนกลมยอย และจะแจกภาพใหกลมละ 1 ภาพ พรอมทงกระดาษแผนภมและปากกาเมจกกลมละ 2 แทง ใหกลมตกลงกนใหไดวา ขอเทจจรงทปรากฏอยในภาพนนมอะไรบาง และใหเขยนเปนขอ ๆ ลงในกระดาษ แผนภม กลมใดเขยนไดถกตองมากทสดภายในเวลา 10 นาท ถอวากลมนนชนะไดรบรางวล

3. ผนากลมแบงสมาชกออกเปนกลมยอยกลมละ 8 – 12 คน แลวใหเลอกประธานและเลขานการ เมอพรอมแลวจงแจกภาพใหกลมละ 1 ภาพ ใหสญญาณใหทกกลมลงมอทางานได แลวจบเวลา

4. เมอครบเวลาทกาหนดใหแตละกลมรวมกน ผนากลมใหตวแทนออกมารายงานทละกลม ในขณะทกลมรายงานอยนน กลมอน ๆ มสทธโตแยงได ถาขอเทจจรงขอใดมผคดคานวาไมใช โดยมเหตผลประกอบ ขอนนกถอวาไมถกตองไมใหคะแนน ขอใดไมมผคดคานคอวาถกตอง ได 1 คะแนน ในขณะทกลมโตแยงกนนน ผนากลมควรพยายามควบคมเวลาไมใหโตแยงกน นานเกนไป และไมถอเปนการใหคะแนนเปนจรงเปนจงนก การรายงานและโตแยงไมจาเปน ตองใหกลมรายงานหมดทกขอ แตควรใหโอกาสกลมเทา ๆ กน โดยอาจใหทกกลมรายงานทละ 1 ขอสลบกนไป

5. ผนากลมซกถามความรสกของสมาชกโดยทว ๆ ไป เกยวกบสงทเกดขนและกระตนใหสมาชกแสดงความคดเหน โดยใชคาถาม เชน

- เหตใดขอเทจจรงบางขอจงมขอโตแยง - เรารไดอยางไรวาขอโตแยงนนถกหรอผด - “ขอเทจจรง” คออะไร

แผนการจดกจกรรมรจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมขอเทจจรง”

329

- ทาไมเราจงมกนาประสบการณเดมของเรา มาใชในการพจารณาขอเทจจรง - การทาเชนนมผลดผลเสยอยางไร - กระบวนการรบรของเราประกอบไปดวยอะไรบาง

6. จากคาตอบของสมาชก ผนากลมพยายามเชอมโยงความคดเหนตาง ๆ และบรรยายเพมเตมเรองกระบวนการรบรของมนษยไปตามแนวทางทตงไว พรอมทงยกตวอยางประกอบ

7. ผนากลมเนนใหสมาชกไดคดถงการนาความรความเขาใจไปใชโดยการซกถาม เชน - ความเขาใจในเรองกระบวนการรบรมสวนชวยอะไรบาง - อคตเกดมาจากไหน เรามวธลดอคตไดอยางไร - เรามความรสกเกยวกบตวเองวาอยางไร ความรสกเชนนมตนเหตมาจากไหน

8. ผนากลมพยายามเชอมโยงความคดของสมาชก และสรปเพมเตมไดตามความเหมาะสม

การประเมนผล 1. สงเกตความรวมมอในการทากจกรรม 2. สงเกตการแสดงความคดเหนและอภปรายรวมกน

330

ใบความร

“กจกรรมขอเทจจรง”

ขณะทเราดหรอเหนสงหนงสงใด เชนเหนผหญงคนหนงเดนมากระบวนการรบรของเราทางานตามลาดบขนดงน

ลาดบท 1 การรบรขอเทจจรง คอ การรบรสงตาง ๆ ตามสภาพความเปนจรงทปรากฏอย

ลาดบท 2 การคาดคะเนหรออางอง คอการนาเอาประสบการณเดม หรอความรความคดของตนเขาไปคาดคะเนขอเทจจรงนน ๆ วาเปนอยางไร

ลาดบท 3 การตดสนคา คอ การตดสนวา ขอเทจจรงทตนรบร หรอมองเหนนนดหรอไมดอยางไร เพยงใด โดยใชเกณฑใดเกณฑหนงเปนเครองตดสน เชน ประสบการณ ความรการอบรม ทไดรบมา สงคม และคานยม เปนตน

331

แผนการจดกจกรรมรจกตนเองและคณคาของตนเอง

“กจกรรมรจกตนเอง”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจก เขาใจ และยอมรบตนเอง 2. เพอใหสมาชกกลาเปดเผยตวเองตอผอนมากขน 3. เพอใหสมาชกเกดความเขาใจซงกนและกนมากขน

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 2. ดนสอ 3. เทปกาว 4. ใบความร 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมและสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ใหสมาชกแตละคนเขยนชอ............................ชอเลน..........................นสย......................... 3. ตดกระดาษทหนาอกแลวเดนไปหาเพอนเพอแนะนาตวเองโดยใหตางฝายตางอานขอความทเขยน

และพดแนะนาตนเอง 4. ใหสมาชกแตละกลมพดคยถงความประทบใจทไดมการแนะนาตวตอกน 5. สมตวแทนมา 2 – 3 กลม นาเสนอและใหกลมทมความเหนแตกตางนาเสนอเพมเตมโดยใชเวลา

5 นาท 6. ผนากลมเพมเตมตามใบความร ใชเวลา 5 นาท 7. ใหสมาชกแตละคนเขยนถงวธการสรางความประทบใจใหกบผอนตามใบกจกรรม 8. ผนากลมสรปและปดกลม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

332

ใบความร

“กจกรรมรจกตนเอง”

การทเราและเพอน ๆ กลาเปดเผยตวเองซงกนและกน ทาใหเราเรยนรทจะเขาใจเพอนในแงมม ตาง ๆ มากขน เชนไดเขาใจอปนสยใจคอของเพอน ไดแลกเปลยนประสบการณชวตของกนและกน ทาใหเราสนทสนมไววางใจ อบอนใจกน และทสาคญคอ เราตางเกดความภาคภมใจในตวเอง

ใบกจกรรม

“กจกรรมรจกตนเอง”

เขยนถงวธการสรางความประทบใจใหกบผอน (5 นาท)

............................................................................................................................. ...........................................

........................................................................................ ................................................................................

............................................................................................................................. ...........................................

..................................................................................................................................... ...................................

................................................................................................ ........................................................................

............................................................................

ชอ...................................................สกล.........................................

333

ลดความขดแยงในครอบครว

(3 กจกรรม)

334

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมพอของฉน”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกใหรจกระบายความคบของใจทมตอพอ 2. เพอใหสมาชกเกดการเรยนรปญหาของตนเองและผอน ทาใหเขาใจตนเองดขนและนาไปสการ

แกไขปญหาทถกตองเหมาะสม

สอการจดกจกรรม 1. กรณศกษา “พอของมอส” 2. ใบความร 1, 2 3. ดนสอ / ปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ผนากลมบรรยายเรองพอของมอส ตามกรณศกษา “พอของมอส” 3. แบงกลมสมาชกกลมละ 5 – 6 คน และใหสมาชกแตละกลม พดคยในหวขอ “พอของมอส”

ตามใบกจกรรมท 1 4. ใหสมาชกรวมกลม สมถามความคดเหนจากตวแทนกลม 5. ผนากลมสรปความคดรวบยอด ตามใบความรท 1 6. ผนากลมขออาสาสมครสมาชก 1 – 2 คน เพอออกมาเลาเรอง “พอของฉน” ใหสมาชกลมฟง

โดยมกตกาการเลาเรอง “พอของฉน” วาการทเราเขากลมกจกรรมวนนเราจะเกบไวเปนความลบ หามนาไปเปดเผยหรอลอเลนกนนอกกลม

7. เมอสมาชกอาสาสมครออกมาเลาเรองจบ ผนากลมสอบถามความรสกของสมาชกวาขณะท เลาเรอง “พอของฉน” มความรสกอายหรอไม อยางไร เมอสมาชกเลาเรองจบแลว ผนากลมใหเพอน ๆ ปรบมอชนชม สมาชกอาสาสมครทมความกลาและพรอมทจะเลาประสบการณ เกยวกบ “พอของฉน” ใหสมาชกทกคนไดรบฟง

8. ผนากลมสรปตามใบความร 2 9. ใหสมาชกทกคนเขยนจดหมายถงพอ คนละ 1 ฉบบ ตามใบกจกรรมท 2

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

335

ใบกจกรรมท 1 “กจกรรมพอของฉน”

ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 – 6 คน และใหแตละกลมระดมความคดเหน เรอง กรณศกษา “พอของมอส”โดยใหระดมความเหนตามประเดนตอไปน

รสกอยางไรตอกรณศกษาน................................................................................................. ..............

......................................................................................................................................... ................................

.................................................................................................. .......................................................................

............................................................................................................................. ............................................

ถาสมาชกเปนมอสจะทาอยางไร........................................................................................................

............................................................................................................................. ............................................

............................................................................................................................. ............................................

............................................................................................................................. ............................................

กลม ...................................................................

กรณศกษา เรอง “พอของมอส”

“กจกรรมพอของฉน”

มอสเปนเดกชายอาย 12 ป เปนลกชายคนกลางของครอบครว พอของมอสมอาชพรบจางขบรถสองแถวเขา – ออกซอยในหมบาน มอสรบรตงแตเลกจนโตวา พอดมเหลาเกง เวลาเมาเหลากจะสงเสยงเอะอะโวยวายดาทอลกเมยและเวลาทาอะไรใหไมพอใจกจะลงไมลงมอตบตทารายรางกายลก ๆ นอกจากนพอของมอสยงตดการพนน ชอบเลนหวย เลนมา มหนสนมากมาย ปญหาทเกดขนทกปญหามอสตองทนเกบความรสกไมสบายใจไวคนเดยวมานานแสนนาน

336

ใบความรท 1

“กจกรรมพอของฉน”

ทกครอบครวยอมประสบปญหาความขดแยง ไมมสมหวงในทกเรองเสมอไป แตสงททาไดคอ การรจกระบายความรสก ไมสมหวง ไมพอใจ ผดหวง และการระบายนเปนสงทไมนาอาย

ใบความรท 2

“กจกรรมพอของฉน”

การระบายปญหาทเราทกขใจไมใชเรองนาอาย แตจะทาใหเราลดความกดดนไดเหมอนปลอยลมออกจากลกโปงทตงใกลจะแตก

ใบกจกรรมท 2 “กจกรรมพอของฉน”

เขยนจดหมายถงพอ คนละ 1 ฉบบ (เวลา 5 นาท)

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................... ..........................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

..............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................................. .

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

................................................................................................................................................................... ...........

337

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมบานของฉน”

วตถประสงค เพอใหสมาชกไดเหนคณคาของตนเอง เกดความภาคภมใจและมความเขาใจในตนเองอยางเปนระบบ

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A4 2. ดนสอ / ปากกา / ยางลบ 3. ใบชแจง 4. ใบความร 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. แจกกระดาษ ดนสอ ปากกา และยางลบใหสมาชก 3. ใหสมาชกแตละคนหลบตานกถงบานในความฝนของตนเองใชเวลา 2 นาท หลงจากนน

ใหลมตาและวาดภาพบานในฝนของตนเอง ลงในกจกรรม 1 โดยไมคานงถงความสวยงาม

วาดอยางไรกไดตามความตองการของตนเองตามใบชแจง

4. สมสมาชก 4-5 คนเลาเรองภาพทตนวาดและใหสมาชกคนอนแสดงความเหน 5. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความรและปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

338

ใบชแจง

“กจกรรมบานของฉน”

* ใหสมาชกวาดภาพบานตามจนตนาการของตนเอง ใหผนากลมเสนอขอมลใหสมาชกทราบ ดงน คอ

- จะวาดภาพบานหลงเลก / ใหญ อยางไรกได - ภายในบาน ภายนอกจะเปนอยางไรกได - วสดทใชกอสรางจะใชวสดอยางไรกได

ใบความร

“กจกรรมบานของฉน”

ครอบครวแตละครอบครวยอมมทงขอด ขอดอย ซงเปนสงทเราพอใจหรอไมพอใจกได ลวนเปนสงทสมาชกในครอบครวสรางขน และหากเราไดมโอกาสมองเหนขอบกพรองของตนเอง และพรอมยนดทจะแกไขในสงนน ๆ กยอมเปนหนทางในการพฒนาชวตและครอบครวใหดขนไดเชนกน

339

ใบกจกรรม

“กจกรรมบานของฉน”

ใหวาดภาพบานตามจนตนาการของตนเอง (เวลา 5 นาท)

ชอ...................................สกล............................................

340

แผนการจดกจกรรม ลดความขดแยงในครอบครว

“กจกรรมครอบครวในดวงใจ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกใหไดระบายความรสกคบของใจ 2. เพอใหสมาชกเกดการเรยนรปญหาของตนเองและของผอน ทาใหเขาใจตนเองดขน และนาไปส

การแกไขปญหาทถกตองเหมาะสม

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษวาดเขยนขนาดใหญ 2. ดนสอส / สเทยน 3. ปากกา / ดนสอ 4. ใบความร 5. ใบกจกรรม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมแนะนาตวใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 5 – 6 คน พรอมกบตงชอกลม โดยสมาชกแตละคนเลาเรอง

ครอบครวของตนเองหลงจากนนรวมกนวาดภาพครอบครวตามความคดของกลม 3. ใหตวแทนนาภาพขนมารายงานและบรรยายถงภาพครอบครว 4. ผนากลมสรปประเดนความคดเหนของสมาชกซงอาจเชอมโยงกบปญหาของสมาชกทไดจากการ

วาดภาพและการแสดงความคดเหนดงกลาว เชน ความขดแยงในครอบครวปญหาสมพนธภาพในครอบครว (ตามใบความร)

5. ใหสมาชกแตละคนคดคาขวญ “ครอบครวในดวงใจ” ลงในใบกจกรรมและประกวดคาขวญ 6. ปดกลม

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

341

ใบความร “กจกรรมครอบครวในดวงใจ”

ครอบครวเปนสงคมเลก ๆ สงคมหนงทประกอบดวย พอ แม ลกหรอบางครอบครวกอาจม ปยา ตายาย ลงปา นาอา ซงถอวาเปนครอบครวใหญและการอยรวมกนหลาย ๆ คน ความรก ความเอออาทรและ การเอาใจใส การใหอภยตอกนเปนสงทสาคญ สภาพความเปนไปภายในครอบครว อาจมทงสขและทกข คละเคลากนไป และเปนปญหาความข ดแยงในครอบครวยอมเกดขนเสมอ เมอเกดขนทกคนใน ครอบครวควรมสวนชวยกนหาทางแกไขใหความขดแยงนน ๆ คอย ๆ คลคลายลงได และเมอใดกตามทความขดแยงจางหายไป ความเขาใจกนยอมเขามาแทนท อกทงสมพนธภาพทไมเคยกยอมจะเกดขนและนาไปสการมสมพนธภาพทดตอไป

342

ใบกจกรรม

“กจกรรมครอบครวในดวงใจ”

ใหเขยนคาขวญ “ครอบครวในดวงใจ” (เวลา 5 นาท)

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................. ............................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

........................................................................ ......................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

.............................................................. ................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

..............................................................................................................................................................................

ชอ............................................สกล..................................

343

ทกษะการสรางเปาหมายในชวต

(3 กจกรรม)

344

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายในชวต

“กจกรรมความตองการความส าเรจ”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกอธบายความหมายของ ความตองการความสาเรจ ประเภทของความสาเรจและ

สามารถยกตวอยางไดถกตอง 2. เพอใหสมาชกสามารถระบประโยชนของความสาเรจของตนได

สอการจดกจกรรม 1. สอบคคล 2. รปภาพหรอหนงสอพมพ หรอวดโอเทปทประสบผลสาเรจในชวต 3. ชดภาพพลกเรองความสาเรจในชวต (ถาม)

ขนตอนการด าเนนกจกรรม 1. ใหสมาชกเลาถงบคคลทตนประทบใจ และประสบความสาเรจในดานตาง ๆ หรอเชญบคคลใน

ทองถนทประสบความสาเรจมาเลาประสบการณของตน 2. ใหสมาชกแบงกลมยอย 4 – 5 คน ศกษาแนวทางของบคคลทประสบความสาเรจทงระดบชาต

ทองถน จากรปภาพ หรอชดภาพพลกเรองความสาเรจในชวต 3. ตวแทนกลมออกมารายงาน 4. ผนากลมและสมาชก รวมกนอภปรายและสรปวามคณสมบตอะไรบางททาใหบคคลเหลาน

ประสบความสาเรจ 5. ผนากลมสรปแนวคดวา ทกคนมความตองการประสบความสาเรจดานตาง ๆ และปจจยทมผล

ตอความสาเรจ ไดแก แรงจงใจใฝสมฤทธ การรจกปรบตว สขภาพจตด บคลกภาพและการมมนษยสมพนธ เปนตน บคคลทประสบความสาเรจเปนคนทมคา สามารถสรางผลงานแกตนเองแลวยงสามารถสรางความเจรญกาวหนาแกชมชน และประเทศชาตดวย

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. การสงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม 3. การรายงานของสมาชก

345

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายในชวต

“กจกรรม 20 ประการทอยากท า”

วตถประสงค เพอใหสมาชกเรยนรเรองคานยมและกจกรรมตาง ๆ ทเกยวของ

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A 4 2. ดนสอ

ขนตอนการด าเนนกจกรรม 1. ผนากลมแจกกระดาษใหสมาชกแตละคนเขยนสงทตนปรารถนาจะทา 20 อยางในชวตประจาวน 2. จากนนใหแตละคนจดกลมกจกรรมทตนอยากจะทาเปนพวก ๆ แลวตงชอใหกบกลมกจกรรม

นน ๆ เชน กลมกฬา กลมการเลน กลมการเรยน กลมการคบเพอน กลมบาเพญประโยชน ฯลฯ 3. ใหสมาชกแลกเปลยนความคดเหนของตนกบเพอนคนอน ๆ ในกลมเกยวกบชอทตนเองตงสาหรบ

สงทอยากจะทานนวาเหมาะสมหรอไม 4. เจาของเรองอาจเปลยนชอกลมใหมตามขอเสนอแนะของเพอนในกลม หรอไมเปลยนกได 5. ใหกลมอภปรายโดยโยงกจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบคานยมทตองการทงทเปนไปได และเปนไป

ไมได สงทตองการจะทาจรง ๆ กบสงทเปนเพยงคดฝนวาจะทา 6. เปดโอกาสใหสมาชกแสดงความคดเหนถงคานยม ขอบเขต และกฎระเบยบทางสงคม เพราะ

กจกรรมบางอยางสมาชกอาจยนยนทจะทาแตอาจขดตอระเบยบของสงคมกได 7. ผนากลมสรปถงเปาหมายในชวตแตละคนทมอยและอาจไมเหมอนกนควรภมใจกบเปาหมาย

ทตงไว แลวเสนอประเดนวาขอใหสมาชกกลบไปคดวา การบรรลเปาหมายนนจะทาอยางไร โดยมผนากลมและเพอนเปนกาลงใจใหสมาชกทกคน

การประเมนผล 1. จากการสงเกตความสนใจในการทากจกรรม 2. ความรวมมอในการออกมาอภปรายตอหนากลม

346

แผนการจดกจกรรม การสรางเปาหมายในชวต

“กจกรรมความลมเหลวเปนครทด”

วตถประสงค 1. เพอฝกทกษะการคดระดมสมอง 2. เพอเรยนรวธจดการกบความกงวลใจ 3. เพอเปลยนพลงเชงลบใหเปนพลงเชงบวก

สอการจดกจกรรม 1. กระดาษ A 4 2. บอรด

ขนตอนการด าเนนกจกรรม 1. ใหสมาชกระดมสมองคดเรองทแตละคนมประสบการณเกยวกบความลมเหลว เชน สอบตก

วชาคณตศาสตร ทากจกรรมเขาจงหวะไมได เลนกฬาไมเกง สอบเขา ป.1 โรงเรยนดง ๆ ไมได ตงใจวาจะสงการบานตรงเวลาทกครงแตกทาไมได ขจกรยานไมได วายนาไมเปน เลกโกหก ไมได ฯลฯ

2. ใหสมาชกจดลาดบเรองทสมาชกกงวลมากทสดในขอ 1 มา 3 เรองเพอจะใหสมาชกรวาตวเองกงวลเรองใด

3. จากนนใหสมาชกชวยกนคดวาพฤตกรรมของคนทประสบความลมเหลว หรอกงวลวาจะไมประสบความสาเรจมกจะเปนอยางไร เชน กลาวโทษคนอน เลกลมความตงใจกลางคน รงแก คนอน ชอบแกตว ขโมโห หงดหงด กนจ ฯลฯ

4. คยกบสมาชกถงพฤตกรรมในขอ 3 บางคนอาจเปนแบบนน แตบางคนนน เมอกลวความ ลมเหลวเขากตองพยายามมากขน บางคนรวาตนเองไมประสบความสาเรจทางดานน แตกหนไปเอาดทางอนแทน ยกตวอยางเชน เรยนไมเกงแตเลนกฬาเกง เปนตน

5. กลบไปในขอ 2 ใหสมาชกเขยนตอบวา แตละคนเมอกงวลแลวมพฤตกรรมอยางไร หากพบวามพฤตกรรมทแตกตางหรอนาเปนหวง อาจจะตองคยกนเปนการสวนตว

6. ถามสมาชกวา สมาชกคดไหมวาผนากลมเปนคนทมความสขและประสบความสาเรจมาก ๆ สมาชกสวนใหญจะตอบวาใช และลองถามเหตผลของเดกวาทาไมคดเชนนน

7. ใหสมาชกเขานงลอมวงกนใกลมากขน ใหผนากลมเลาถงประสบการณความลมเหลวในชวตใหสมาชกฟงดวย ความจรงใจและซอสตยไมใชเปนการแสดง คยกบสมาชกถงหวงเวลานนทสามารถผานมาได เปดโอกาสใหสมาชกไดซกถามเพมเตม (หากผนากลมไมมประสบการณตรงกตองทาการบานคนควาชวตของคนอนทประสบความลมเหลว กอนประสบความสาเรจมาเลาใหฟง แตถาเปนประสบการณของผนากลมจะมนาหนกมากกวา)

347

8. พดคยหาขอสรป ทานองเชน ทกคนกอาจลมเหลว หรอผดพลาดกนไดเปนเรองธรรมดาทจะ ลมเหลว นนไมใชเรองคอขาดบาดตาย ไมใชสดทายของชวต ถาเรามงมน เรากจะชนะมนได และความลมเหลวกเปนบทเรยนทดแกเรา และทาใหเราเขมแขงขน

การประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. จากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกขณะเขารวมกจกรรม

348

ทกษะการสอสาร

(8 กจกรรม)

349

แผนการกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมจบคคยกน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกตระหนกถงการเปนผฟงทด 2. เพอใหสมาชกเขาใจและเหนความสาคญของความคดและความรสกของผอน

สอการจดกจกรรม

-

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคกนและกาหนดวาใครเปนคนท 1 ใครเปนคนท 2 2. ผนากลมอธบายกตกาการเลนโดยใหสมาชกเปนคนพด 1 คนคนฟง 1 คน ตามหวขอทผนากลม

กาหนดในเวลา 1 นาท 3. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ตวของฉน” 4. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “เพอนของฉน” 5. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนชอบในตวฉน” 6. ใหคนท 2 พด คนท 1ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนชอบในตวเพอนของฉน” 7. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนไมชอบในตวฉน” 8. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “สงทฉนไมชอบในตวเพอนของฉน” 9. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “เมอเวลาฉนเศรา ไมสบายใจ ฉนอยากใหเธอ...” 10. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “เมอเพอนของฉนเศราเขาอยากใหฉน…” 11. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “คาพดททาใหฉนเสยใจมากเมอไดยน...เพราะ” 12. ใหคนท2 พดคนท 1ฟงในหวขอเรอง“คาพดททาใหเพอนของฉนเสยใจมากเมอไดยน....เพราะ” 13. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ทาททฉนไมอยากเหน” 14. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “ทาททเพอนฉนไมอยากเหน” 15. ใหคนท 1 พด คนท 2 ฟง ในหวขอเรอง “ความกงวลใจของฉน” 16. ใหคนท 2 พด คนท 1 ฟง ในหวขอเรอง “ความกงวลใจของเพอนฉน” 17. สลบบทบาทกนโดยใชคาถามเดมขอ 3-16 18. ผนากลมรวมพดคยกบสมาชกถงการจบคคยกนครงนสมาชกไดเรยนรนสยหรอแงมมไหนทไมเคย

รมากอน สมาชกรสกเขาใจเพอนมาขนไหม

หมายเหต ผนากลมอาจเปลยนหรอเพมเตมคาถามได ขนอยความสมพนธของสมาชกภายในกลม และระดบอายของสมาชก

350

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมพรายกระซบ”

วตถประสงค

1. เพอแสดงใหเหนถงความสาคญของการสอสาร 2 ทาง 2. เพอแสดงใหเหนถงปญหาในการสอสาร

สอการจดกจกรรม

1. ขอความทจะกระซบ 2. กระดาษและปากกาหรอดนสอเทากบจานวนกลม

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงผเลนเปนกลมๆ ละ 6 – 8 คน เทา ๆ กน 2. เตรยมกระดาษเขยนขอความเหมอน ๆ กน ใหกบหวหนากลม อยาใหอานจนกวาผนากลมจะนบ

1-2-3 จงเปดอานได 3. หวหนากลมกระซบขอความใหคนทอยถดมา และกระซบตอมาเรอยจนถงคนสดทาย ใหคนสดทาย

เขยนขอความทไดรบลงกระดาษ กลมใดเขยนขอความไดถกตองและเรวทสดเปนฝายชนะ 4. ผนากลมสรปตามวตถประสงควา การสอสารทดควรเปน การสอสารสองทาง จะชวยใหการรบ

ขาวสารถกตอง ไมคลาดเคลอน

ตวอยางขอความทจะกระซบ

- อนชวนโองไปหาอนทบานอวนแลวชวนไปเทยวอาวเอออาร

- ออนกบอวนชวนเองและเอยไปทาเคยเยยมยายเชยทคยเคยกน

- ศรกบมยนรอรคอยรชนหนาเวทจนรงษเหนทตองทกทาย

การประเมนผล สงเกตใหความรวมมอ และการมสวนรวมของสมาชกในการทากจกรรม

351

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมวาดรปตามค าบอก”

วตถประสงค

1. เพอแสดงใหเหนถงความสาคญของการสอสาร 2 ทาง 2. เพอแสดงใหเหนถงปญหาในการสอสาร

สอการจดกจกรรม

1. รปภาพ 2. กระดาษเปลาพรอมดนสอหรอปากกา

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแจกกระดาษเปลาพรอมดนสอหรอปากกาแกสมาชกคนละ 1 ชด 2. ผนากลมบอกใหสมาชกวาดรปตาม โดยไมใหสมาชกเหนรปภาพ และหามถาม 3. เมอผนากลมบอกใหสมาชกวาดรปตามคาบอกครบถวนแลว ผนากลมจงเฉลยรปภาพใหสมาชก

ทกคนเหน 4. ผนากลมสรปตามวตถประสงควาการสอสารทดความเปนการสอสารสองทาง จะชวยใหการรบ

ขาวสารถกตองไมคลาดเคลอน ตวอยางรป

การประเมนผล 1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

352

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมขาวลอ”

วตถประสงค 1. เพอแสดงถงสาเหตอปสรรค และการสอความหมาย 2. เพอชถงวธการทจะชวยใหเกดการตดตอสอความหมายใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

สอการจดกจกรรม 1. รปภาพ ควรเปนภาพทดแลวสามารถแตงเปนเรองราวได จานวน 1 ภาพ 2. แบบสงเกตการณหรอแบบรายงานอบตเหต เลอกใชอยางใดอยางหนงเทาจานวนผสงเกตการณ 3. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมเลอกสมาชกเปนอาสาสมครและทเหลอเปนผสงเกตการณ 2. ผนากลมใหสมาชกออกไปนอกหอง แลวใหคาสงแกสมาชกวา “จะขอใหเลนเกมอยางใดอยางหนงใน

หอง โดยขอใหเขาไปทละคน” ใหสมาชกเลอกลาดบใครจะเขาไปเลนเกมในหอง ควรเลอกสมาชกทชางพดคยเปนคนแรก

3. ผนากลมเขาไปในหอง อธบายวธดาเนนกจกรรมแกผสงเกตการณดงน 3.1 ผสงเกตการณ (อาจเลอกบางคนกได) จะสงเกตการเลาเรองของสมาชก ซงจะมาเลาเรอง

ๆ หนงใหฟง 3.2 ผสงเกตทงหมดจะบนทกขอความทขาดหายไป ขอความทเพมเตมและขอความท

บดเบอนไป เมออาสาสมครแตละคนเลาเรอง (แบงผสงเกตเปน 3 กลม หรอจะเดยวกไดตามความเหมาะสม)

4. แจกแบบสงเกตการณใหผสงเกตการณ 5. อาสาสมครคนท 1 เขามาในหอง ยนหนาชน ถาผนากลมใชรปภาพกจะใหอาสาสมครดภาพและ

ใหแตงเรองทคดวาเกดขนในภาพนน แลวเลาใหผสงเกตการณฟง ถาผนากลมใชแบบรายงานอบตเหต กจะใหสมาชกอานรายงานอบตเหตในใจแลวเลาใหผสงเกตการณฟง เมอเสรจสน

6. ใหอาสาสมครคนท 2 เขามาและบอกวาอาสาคนท 1 มเรองจะเลาใหฟง หากสงสยสามารถ ซกถามได เมอฟงจบแลว จงเชญอาสาสมครท 3 เขามา

7. ดาเนนวธการเดยวกบขอ 6 โดยใหอาสาสมครคนท 2 เลาใหคนท 3 คนท 3 เลาใหคนท 4 คนท 4 เลาใหคนท 5 เลาใหผสงเกตทงหมดฟง หรอเขยนเรองราวบนกระดานดา

8. ผนากลมถามอาสาสมครคนท 1 วาเรองทอาสาสมครคนท 5 เลา นนตรงกบเรองเดมหรอไม 9. ผนากลมใหผสงเกตรายงานผลการเลาเรองของอาสาสมครทง 5 คน 10. ผนากลมถามปญหา เพอใหสมาชกแสดงความคดเหนอยางทวถง เชน

- อะไรเปนเหตใหขอความทเลาบดเบอนไป - ผเลามเจตนาบดเบอนหรอไม - การสอความหมายทบดเบอนเชนน มผลตอชวตประจาวนหรอการทางานเพยงใด ฯลฯ

353

ใบความร “กจกรรมขาวลอ”

1. การสอความหมายใหมประสทธภาพนน หมายถง การทผสอความหมายและผรบเขาใจตรงกนในสาร ทสงมา การสอความหมายมกจะมความผดพลาดหรอบดเบอนบอย ๆ ทงนเปนเพราะมสาเหต อปสรรค และปญหานานาประการ ขนอยกบทกษะของภาษา ความนกคด ประสบการณ และอารมณของผสอความหมาย นอกจากนนยงขนอยกบความพรอม ความตงใจฟง การแปลความหมาย และอารมณของ ผรบอกดวย

2. ดวยเหตทการสอความหมายนนอาจมการผดพลาดได ดงนนเมอเราไดยน ไดฟงอะไรมา (โดยเฉพาะในเรอง ทไมพอใจ) ไมควรเชอโดยทนททนใด เราควรรจกยงคดพจารณาไตรตรองสงท ไดฟงมาใหรอบคอบ เสยกอน

1. แบบสงเกตการณ 2. แบบรายงานอบตเหต

แบบสงเกตการณ 1

2

3

4

5

แบบรายงานอบตเหต

ฉนไมสมารถทจะรอตารวจเพอทจะรายงานเหตการณเกยวกบอบตเหตนได เมอฉนเหนอบตเหตน มนจาเปนมากทฉนจะตองรบไปโรงพยาบาลใหเรวทสดเทาทจะเรวได

รถบรรทกขนาดกลางวงมาจากทางใตและเลยวขวาทสแยก ในขณะเดยวกบทรถเกงสปอรตวงมาจากทางจากเหนอเพอทจะเลยวซาย คนขบทงสองตางกบบแตรดวยกนทงค แตกไมไดลดความเรวลงเลยเมอจะเลยว ทจรงนนฉนรสกวารถสปอรตจะเรงความเรวขนอกกอนทจะชนกน

354

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมทายใจ”

วตถประสงค

เพอใหสมาชกตระหนกถงปญหาของการสอสารทางเดยว

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษ 2. ปากกาหรอดนสอ

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคและนงตรงกนขามกน โดยใหแตละคเขยนคาถามคนละ 1 คาถาม และคาตอบคนละ 1 คาตอบลงในกระดาษของตนเอง โดยจบคกน ถาขอ 1 ของคนหน งเปนคาถาม ขอ 1 ของอกคนในคตนจะตองเขยนเปนคาตอบ และในขอ 2 กจะสลบกน คนทถามในขอ 1 จะมาเปนคนตอบในขอ 2 (โดยหามทง 2 คน ดคาถามและคาตอบกน และกน แตใหเดาใจวาฝายนนจะถามอะไร และตนควรจะตอบอะไรนนเอง

2. เมอเสรจสนแลว ใหแตละคออกมาอานคาถาม คาตอบทตนเขยนไว โดยสลบกนจนครบทกค 3. ผนากลมสรปตามวตถประสงควา การสอสารทดควรเปนการสอสารสองทาง จะชวยใหการรบ

ขาวสารถกตองไมคลาดเคลอน การประเมนผล

1. สมาชกเขารวมกจกรรมครบตามจานวน 2. สงเกตใหความรวมมอและแสดงความคดเหน

355

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมชวยฟงฉนหนอย”

วตถประสงค

เพอใหสมาชก เกดความรสกเหนใจกน

สอการจดกจกรรม

-

ขนตอนการจดกจกรรม

1. จดทใหสมาชกนงเปนรปตวยหรอครงวงกลม 2. ขออาสาสมคร 1 คน แลวพาออกไปนอกกลม 3. ผนากลมบอกใหสมาชกทอาสาสมครเตรยมเลาเรองอะไรกได 1 เรองสน ๆ ใหนาสนใจ 4. ผนากลมบอกใหสมาชกทอยในหองแสดงกรยาไมสนใจ เชน คยกน เลนกน พดแขงเวลาสมาชกท

อาสาสมครออกมาเลาเรอง 5. เมอเตรยมอาสาสมครและผเลนเรยบรอยแลว ผนากลมพาอาสาสมครมาเขากลมแลวใหเลาเรอง 6. เมออาสาสมครเลาเรองจบโดยผเลนไมรวมมอ ผนากลมสมภาษณผเลาเรองวารสกอยางไร

ทเลาเรองแลวเพอน ๆ ไมฟง และใหผเลนแตละคนบอกความรสกของตนเองวารสกอยางไรบาง ทแสดงกรยาไมสนใจเพอนทเลาเรอง แลวถาตวเราเปนผเลาเรอง เรารสกอยางไร สวนใหญจะม ผเลนแสดงความเหนใจผเลาเรอง

7. ผนากลมสรปวากจกรรมนทาใหผเลนเกดความรสกเหนใจ ผทไดรบผลกระทบจากการกระทา ทไมดของคนอนหรอตวเรา

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

356

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมภาษาดอกไม”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกรจกคด ใชคาพดในทางทดกบตนเองและผอน 2. เพอใหสมาชกตระหนกรถงคาพดทมความหมายและมผลตอตนเองและผอน 3. เพอใหสมาชกรจกนาคาพดทดไปใชในชวตประจาวน

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษโปสเตอร 2. ปากกาเมจก

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคคยกนและบอก - คาพดทมความหมายทางบวกคนละอยาง (เชน สวย ด นารก เกง) - คาพดทมความหมายทางลบคนละ 1 อยาง (เชน แย โง ซน ไมไดเรอง) ผนากลมเขยนคาพดทางบวกและทางลบบนกระดาษโปสเตอรใหสมาชกเหน

2. ใหสมาชกรวมกลม กลมละ 4 คน อภปรายประเดนคาถามดงน - ในชวตประจาวนไดพดคาพดแบบไหนมากกวากนและคาพดแบบใดทชอบและไมชอบ - คาพดทชอบและไมชอบ มผลตอผพดและผฟงอยางไร

3. ตวแทนกลมนาเสนอผลงาน ผนากลมสรป (ตามใบความร)

การประเมนผล 1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

357

ใบความร “กจกรรมภาษาดอกไม”

คาพดทกคาไมไดมแคความหมายทางบวกทางลบ แตมผลตอความรสก ความคด การกระทา คณคาของตนเองและผอน นามาซงความสข ความสบายใจ พอใจ และความภมใจใหกบตนเองและผอน

358

แผนการจดกจกรรม ทกษะการสอสาร

“กจกรรมกระซบรก”

วตถประสงค เพอใหสมาชกฝกการสอขอมล ขาวสาร ดวยการใชคาพด

สอการจดกจกรรม

1. ใบกจกรรม 1,2 2. ใบความร 3. ใบชแจง (บตรคา)

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแนะนาตว และใหสมาชกแตละคนแนะนาตว 2. ใหสมาชกแบงออกเปน 2 กลม จานวนเทากน 3. ใหสมาชกแตละกลมเขาแถวตอ ๆ กน 4. ใหหวแถวของแตละกลมออกมาพบผนากลม แลวอานขอความในบตรคา ใชเวลา 1 นาท 5. ใหหวแถวไปกระซบคนตอไปแลว กระซบตอ ๆ กนไปเรอย จนถงคนสดทายภายในเวลา 3 นาท 6. เมอหมดเวลาใหสมาชกกลมสดทายพดถงประโยคทเพอนสมาชกกระซบใหฟง 7. ใหหวหนาแถวพดประโยคทตนเองไดอานมา 8. ในกรณทไมถกตองใหผชวยกลม อานบตรคาใหสมาชกลมทราบ แลวถากลมไหนสามารถพด

ประโยคไดถกตองใหสมาชกปรบมอใหกาลงใจ 9. ใหสมาชกแบงกลม ใหแตละกลมพดคยในประเดน ตามใบกจกรรม 1 10. สมตวแทนกลมประมาณ 2-3 กลมนาเสนอรายงานผลงานกลม และใหสมาชกทมความคดเหน

แตกตางนาเสนอเพมเตม 11. ผนากลมสรปเพมเตม ตามใบความร ใชเวลา 5 นาท 12. ใหจบคกนเขยนอปสรรคในการตดตอสอสาร ตามใบกจกรรม 2 13. ปดกลม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก 3. ผลงานในแฟมสวนตวของสมาชก

359

ใบชแจง “กจกรรมกระซบรก”

คาแนะนา : แบงสมาชกออกเปน 2 กลม

: ใหตวแทนกลมมาอานบตรคาในเวลา 1 นาท แลวไปกระซบสมาชกในแถวโดยใชเวลา 3 นาท

: ใหมผชวยกลม 1 คน เพอเปนตวแทนแตละแถวอานขอความในบตรคาทถกตอง บตรคากลมท 1 : “กนเผอกตดฟน กนมนตดเหงอกกนทงเผอกทงมนตดทงฟนทงเหงอก”

บตรคากลมท 2 : “สาวแสนสวย ใสเสอสแสดใสสรอยสามสบสองเสน”

ตวอยางบตรค า ขนาด 2 x 4 นว

สาวแสนสวย ใสเสอสแสด

ใสสรอยสามสบสองเสน

กนเผอกตดฟน กนมนตดเหงอก

กนทงเผอกทงมนตดทงฟนทงเหงอก

360

ใบกจกรรม

“กจกรรมกระซบรก”

คาแนะนา : แบงสมาชกแตละกลมพดคยกนในประเดนตอไปน

1. พดอยางไรสรางมตร.......................................................................................................... ...... ........................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................... ................................................ ............................................................................................................................. ................................................

2. พดอยางไรสรางศตร................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................. ................................................ .................................................................................. ...........................................................................................

3. พดอยางไรใหรเรอง....................................................................................................... ........ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................... ............................................

4. พดอยางไรถงเกดกาใจ........................................................................................................ ... ........................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................. ...........

361

ใบกจกรรม 2

“กจกรรมกระซบรก”

ใหสมาชกจบค เขยนถงอปสรรคในการตดตอสอสาร (ใชเวลา 5 นาท)

อปสรรคในการสอสาร

1............................................................................................................................ ............................................................................................................... ...............................................................................................

2............................................................................................................................ ..................................................................................................................................................................... .........................................

3................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................. .........................................

4.................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ...................................................................

5............................................................................................................................ ........................................ ................................................................................................................................................... ....................

ชอ............................................สกล.................................................

362

ใบความร “กจกรรมกระซบรก”

การสอสารเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวาง 2 ทาง คอ ผสงขาวกบผรบขาวสาร และการสอสารสามารถแสดงออกดวยคาพด วาจา ทาทาง สาหรบการสอสาร โดยการใชคาพดนนมหลายแบบเชน

การพดทสรางมตร เปนการสอสารทออนหวาน สภาพ และใชเหตผลไมใชอารมณ

การดดทสรางศตร เปนการสอสารทหยาบคาย กระดาง และใชอารมณมากกวาเหตผล

การพดทรเรอง เปนการสอสารททาใหเกดความเขาใจกน จะตองมความชดเจนในเนอหา รวมทงผสงขาวสารและผรบขาวสาร จะตองมความเขาใจในเนอหาทพด

การพดทสรางกาลงใจ เปนการสอสารทผสงขาวสารรวาตนเองมคณคาในสงคมไมตอกยาปมดอยของผรบขาวสาร

363

ทกษะการท างานรวมกน

(7 กจกรรม)

364

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมผน าผตาม”

วตถประสงค

1. ฝกความไววางใจ 2. ใหสมาชกไดฝกการทางานเปนทม 3. ฝกการเปนผนาผตาม

สอการจดกจกรรม

- ผาปดตา ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกจบคกน คนหนงเปน “ผนา” อกคนหนงเปน “ผตาม” 2. คนนาพาเพอนทเปนผตาม ซงตองปดตา เดนไปตามเสนทางทคดเคยว มดลอด ขนลงบนได หรอ

คลานในบางท (ผนากลมตองเนนเรองความปลอดภย และระวงไมใหเพอนเปนอนตราย หามแกลงกน อาจลองเดนกนในระยะสน ๆ กอนไปเดนในทางคดเคยว)

3. สลบกนขนมาเปนผนา 4. เมอจบเกมสอบถามถงความรสกของสมาชกในฐานะทเปนผนา – ผตาม 5. รวมเปนกลมใหญขนประมาณ 10 – 15 คน หาผนาขนมา 1 คน และทเหลอเปนผตาม 6. สมาชกชวยกนสรปถงการทางานรวมกนในเกมนวามปญหาอะไร ผนาคดวามปญหาอะไร และผ

ตามคดวามปญหาอะไร 7. ผนาคนเดม พาสมาชกออกเดนอกครง 8. ใหสมาชกชวยกนสรปวากจกรรมนสมาชกไดเรยนรเรองอะไร

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรม 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

365

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว”

วตถประสงค

1. เพอฝกการทางานเปนทม 2. เพอฝกการวางแผนการทางาน 3. เพอสงเสรมใหเกดความสามคคในกลม

สอการจดกจกรรม

1. หนงสอพมพเกา 1 ฉบบ 2. เทปเพลง

ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกในกลมออกเปนกลมละ 6 คน (จานวนผเลน 25 – 35 คน ระยะเวลา ประมาณ 20 นาท) 2. แจกกระดาษหนงสอพมพใหกลมละ 1 แผน วางไวบนพน 3. ใหแตละกลมชวยกนคดและวางแผนใหสมาชกทกคนยนบนกระดาษหนงสอพมพ โดยเทาขางใดขาง

หนงตองเหยยบทกระดาษหนงสอพมพ หามออกนอกกระดาษและไมใหกระดาษฉกขาดหรอขาดนอยทสด

4. เปดเพลงประกอบใหสมาชกของแตละกลมเดนรอบกระดาษหนงสอพมพเมอเพลงหยดใหแตละกลมทาตามวธการขอ 3

5. ผนากลมตรวจเชคความถกตองและใหกลมเลนรอบตอไปโดยพบกระดาษทบอกครงหนง และใหทาตามวธการขอท 3

6. ดาเนนการพบกระดาษทบครงไปเรอย ๆ จนเลอกลมสดทายทสมารถยนบนกระดาษหนงสอพมพทพบเลกทสดเปนผชนะ

7. ผนากลมสรปตามวตถประสงควา การทางานยากหรองานทมขอจากดตองการความรวมมอและความเปนนาหนงใจเดยวกน

การวดและการประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตความสนใจในการทากจกรรม

366

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมตอภาพ”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเขาใจและมองเหนความสาคญของการทางานเปนทม 2. ฝกการสงเกตความตองการของผอน การเสยสละ และการชวยเหลอกน 3. เรยนรความสาคญของความสาเรจในทม

สอการจดกจกรรม

กระดาษแขงรปสเหลยมจตรส 5 แผนตอ 1 กลมยอย แตละแผนตดออกเปนชนสวนเลก ๆ 3 – 5 ชน แยกชนสวนไวในซอง 5 ซองตอกลม ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแบงกลมยอม กลมละ 5 คน แลวมอบซองชนสวนใหกลมละ 1 ชด (5 ซอง) สมาชกทเหลอใหเปนผสงเกตการณทางานของกลม

2. วทยากรบอกกตกาดงน - ใหแตละกลมตอชนสวนใหไดสเหลยมจตรสขนาดเทากน จานวน 5 รป วางตอหนา

สมาชกแตละคนของกลม - หามพดคยขณะตอภาพและหามชวยกนตอชนสวน - หามขอหรอสงสญญาณใด ๆ เพอขอชนสวนจากผอน - สามารถสงชนสวนของตนใหสมาชกคนอนได แตหามทงชนสวนไวกลางวงเฉย ๆ - เมอทาเสรจใหปรบมอพรอมกน

3. เมอทกกลมทาเสรจ ผนากลมถามผสงเกตการณและสมาชกกลมเกยวกบกระบวนการทางานและบรรยากาศ

4. ผนากลมใหสมาชกกลมใหญระดมสมองวากลมไดเรยนรอะไรบางจากการทากจกรรม แลวผนากลมสรปประเดนตามวตถประสงคของกจกรรม

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

367

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมลาฆาตกร”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกไดเหนความสาคญของการทางานอยางเปนระบบระเบยบ มกาหนดขนตอนและ

ระเบยบวธการทางานอยางชดเจน 2. เพอใหสมาชกไดฝกทกษะในการแกไขปญหาโดยกระบวนการทางวทยาศาสตร 3. เพอใหสมาชกมความร ความเขาใจเกยวกบบทบาทหนาทจาเปนในการรวมกลม และตระหนกถง

ความสาคญของตนตอกลม 4. เพอใหสมาชกไดตระหนกถงความสาคญของความสมพนธของบคคลในกลมในการทางานรวมกน

สอการจดกจกรรม 1. ชนสวนเนอหาของเรองลาฆาตกร 1 ชด ตอ 1 กลมยอย 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงกลมยอยกลมละ 15 - 20 คน 2. ผนากลมอธบาย ดงน กจกรรมทจะทาตอไปนมชอวา“ลาฆาตกร”สมาชกจะไดรบแจกชนสวน

คนละ 1–2 ชนทกคน ชนสวนแตละชนจะมขอมลทเกยวของกบเรองการฆาตกรรม เมอไดรบชนสวนแลวสมาชกทกคนจะตองปฏบตตามกตกา 2 ขอ คอ

1. หามสงชนสวนของตนใหผอนร 2. ตอบใหไดภายในเวลา 45 นาท

งานทกลมจะตองชวยกนทาคอการชวยกนสบหาคาตอบของคาถามตอไปน 1. ใครคอฆาตกร 2. ฆาตกรใชอาวธอะไร 3. การฆาตกรรมเกดขนทไหน 4. การฆาตกรรมเกดในเวลาใด 5. อะไรคอสาเหตของการฆาตกรรม

3. ผนากลมเขยนปญหาทง 5 ลงบนกระดาษแลวปดไวบนกระดานใหสมาชกด 4. เมอทกคนเขาใจและพรอมแลว จงแจกชนสวนใหสมาชกทกคนในกลมและลงมอทางานได 5. เมอปฏบตงานเสรจแลว ใหรวมกลมใหญและผนากลมอภปรายโดย

1.1 ใหประธานกลมยอยเสนอคาตอบทกลมไดตกลงกน 1.2 ใหสมาชกอภปรายถงความรวมมอในการทางานของสมาชกแตละคนในกลม 1.3 ซกถามความรสกสมาชกทไมพด ไมแสดงออกหรอแสดงออกมาเปนพเศษ 1.4 ซกถามวาถาใหทางานชนเดมนใหมอกครง สมาชกคดวาจะทาเหมอนเดมหรอแตกตาง

จากททาครงแรก เปนเพราะเหตใด 1.5 ใหสมาชกรวมกนใหขอคดตาง ๆ ในเรองวธการทางาน ขนตอนการแกปญหา

6. ผนากลมสรปเชอมโยงความคดเหนของสมาชกและสรปเพมเตมตามความเหมาะสม

368

การประเมนผล

1. สงเกตการมสวนรวมของสมาชกในการทากจกรรม 2. สมาชกใหความรวมมอในการแสดงความคดเหน

369

ใบความร

“กจกรรมลาฆาตกร”

1. การทางานมองคประกอบทสาคญอย 2 ประการ คอ บคคลผดาเนนงานและระบบการทางาน ทงสองอยางจะตองประสานกนไปดวยด งานจงมประสทธภาพ หากขาดอยางหนงอยางใดงานอาจลาชาหรอไมบรรลเปาหมายกได

2. การทางานอยางเปนระบบระเบยบนนจะมการกาหนดจดมงหมายและขนตอนการทางานไวอยางชดเจน และเปนทเขาใจตรงกนในสมาชกกลมทรวมงานกน สงนนบวามความสาคญและจาเปนมาก เพราะชวยใหการทางานกลมดาเนนตรงเปาหมายรวดเรว

ชนสวนเนอหาของเรองลาฆาตกร และเฉลย

พนธ : ทฤษฎและแนวปฏบตและอาจใชเปนเอกสารประกอบได

ภาคผนวก ชนสวน “ลาฆาตกร” จ านวน 25 ชน และค าตอบ

ชนสวน “ลาฆาตกร”

1. นายมนแยงลกคาของนายจรง ทาใหการคาของนายจรงตาไปมาก 2. นายจรงเคยขวาจะฆานายมนสกวนหนง 3. น.ส. สายใจ เหนนายมนไปถงอพารตเมนททนายจรงอยเวลา 23.40 4. ในหองของนายจรงมขวดเหลาเปลาวางอยหลายขวด 5. คนเฝาลฟตใหการวามกจะเหนภรรยานายมนเดนไปจากตกพรอม ๆ กบนายไสว 6. ตารวจพบศพของนายมนในสวนลมพน 7. เมอตารวจพบศพนายมน เขามบาดแผลเหวอะหวะทขางหลงและกระสนฝงใน 1 นดท

ขอศอกขวา 8. จากผลการพสจนศพ นายแพทยลงความเหนวา นายมนตายกอนทตารวจจะพบศพ ประมาณ

½ ชวโมง 9. ภรรยาของนายมนหายไปหลงจากการฆาตกรรม 10. ทสนามหญาขางบาน น.ส. สายใจ มรอยถกเหยยบยา และถกลาก 11. คนเฝาลฟตบอกวาเขาเหน น.ส. สายใจ อยทหองโถงของตกอพารตเมนท ตอนทเขาออกจาก

อยเวร 12. กระสนปนทไดจากศพของนายมนเปนกระสนชนดเดยวกบทนายจรงไดยงคนราย 13. มดทเปอนเลอดของนายมนนน มรอยนวมอของนายไสวทดามมด

370

14. คนเฝาลฟตเหนนายมนเดนโซเซมเลอดไหลทขอศอกขวาเลกนอย 15. ตารวจพยายามตามตวนายจรง แตปรากฏวานายจรงหายตวไปแลว 16. ตารวจพบมดเปอนเลอดนายมน ในสนามหญาหนาบาน น.ส. สายใจ 17. น.ส. สายใจมกจะเดนกบนายมนบอย ๆ 18. คนเฝาลฟตเหนนายมนเดนไปทหองของนายไสว เวลาประมาณเทยงคน 19. ตารวจพบศพนายมนเวลา 24.30 น. 20. ปนของนายจรงถกใชยงไปเพยงนดเดยว 21. ศพของนายมนมกลนเหลาบาง ๆ ตดปาก 22. ตารวจไมสามารถหาตวนายไสวไดหลงจากการฆาตกรรม 23. สภาพศพของนายมนมรอยถลอกปอกเปกคลายกบวาถกลากมาไกล 24. นายจรงยงผบกรกเขามาในหองของเขาเมอเวลาเทยงคน 25. ตารวจพบคราบเลอดของนายมนบนพรมทปทางเดนขางหองนายจรง

เหตการณ

นายมนไปคยกบนายจรงทหองพกนายจรง หลงจากดมเหลาเขาไปพอสมควร ทงสองเกดม ปากเสยงเรองการคากนขน นายจรงบนดาลโทสะจงยงนายมนถกทขอศอก นายมนวงหนไปทหองนายไสว ซงอยใกลเคยงกน เพอขอความชวยเหลอ ปรากฏวาไปพบภรรยาของตนอยกบนายไสว นายไสวเหนนายมนบาดเจบอยแลว จงรบสวมรอยใชมดแทงนายมนถงแกความตาย โดยภรรยาของนายมนรเหนเปนใจดวย เมอแทงแลวจงลากศพนายมนลงลฟตไปทสนามหญาหนาบาน น.ส. สายใจ แลวทงมดเอาไวแลวเอาศพนายมนขนรถไปทงไวทสวนลมพน

ค าถาม ค าตอบ

1. ฆาตกรคอใคร 1. นายไสว

2. ฆาตกรใชอาวธอะไร 2. มด

3. การฆาตกรรมเกดขนทไหน 3. ทหองนายไสว

4. การฆาตกรรมเกดขนเมอเวลาเทาใด 4. ประมาณเทยงคนกวาเลกนอย

5. อะไรคอสาเหตของการฆาตกรรม 5. ชสาว

371

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมการตชมกลม”

วตถประสงค

1. ใหสมาชกมความร ความเขาใจเกยวกบบทบาททจาเปนในการรวมกลม 2. ใหสมาชกไดมโอกาสฝกการแสดงบทบาทตาง ๆ ทจะเปนประโยชนในการรวมกลม 3. เพอฝกทกษะการสงเกตในการใหและรบขอตชม

สอการจดกจกรรม

เศษวสดทหางาย เชน ยางรดของ ปากกา กระดาษฯ จดเปนชดทตางกน 2 ชด แตละชดจดใหมจานวนเทากบจานวนกลมยอย ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกเปนกลมยอยกลมละ 7 และ 8 คน จดทนงเปนวงกลมซอนกน และนงประกบคระหวางสมาชกวงในกบสมาชกวงนอก วงใน 7 คน วงนอก 8 คน

2. ผนากลมอธบายวาตอไปจะใหสมาชกวงในชวยกนคดประดษฐผลงานชนหนง โดยใหเวลาในการวางแผนและลงมอจดทา 20 นาท และสมาชกวงนอกเปนผสงเกตการณคของตวเปนรายตว สวนอกคนหนงในวงนอกทเหลออยนนจะเปนผสงเกตการณการทางานของกลมโดยทวไป

3. เมอสมาชกตกลงไดหลงวาใครจบคกบใคร และใครเปนผสงเกตการณแลวใหอธบายวา “ในการสรางสรรคงานขนนนขอใหใชวสดทไดแจกใหครบทกชน จะจดทาเปนอะไรกได และเมอครบ 10 นาทแรก จะใหคนวงนอกซงคอยสงเกตอยใหขอตชมคของตนเกยวกบการทางานของบคคลนนในกลม โดยใหเวลา 3 นาท เสรจแลวใหสมาชกวงในปฏบตหนาทตออก 10 นาท จนครบ 20 นาท ตามทกาหนดไว”

4. อธบายใหผสงเกตการณเขาใจถงบทบาทของตน 5. ลงมอทาจนหมดเวลาทกาหนด นาผลงานของกลมยอยทงหมดมาแสดงใหทกคนชม 6. ใหผสงเกตการณของแตละกลมเลาวธการทางานของแตละกลมตามทสงเกตได และใหขอตชมแก

สมาชกแตละคน ตอไปจงใหโอกาสสมาชกทรวมทางานแสดงความคดเหนเกยวกบงานททาวารสกอยางไร พอใจหรอไม อยางไร

7. สลบทสมาชกวงในและนอกและเปลยนบทบาทใหผสงเกตการณไดมโอกาสลงมอทางานบาง สวนผสงเกตการณทวไป 1 คน ของแตละกลม อาจเปนสมาชกคนใดคนหนงกได

8. สมาชกนาวสดชดใหมมาให สมาชกวงในไดลงมอทาโดยใชวธการเชนเดยวกบครงแรก 9. หลงจากกลมทางานเสรจแลว ใหผสงเกตการณใหขอสงเกตเกยวกบการทางานของกลมททางานใน

รอบหลง และใหเวลาสมาชกทปฏบตงานชแจงความรสกและเหตผลตาง ๆ ในการทางาน 10. รวมกลมใหญเมออภปราย โดยใชคาถามเชน

- ปญหาและอปสรรคในการทางานมอะไรบาง - เราควรแกไขกระบวนการทางานอะไรบาง - บทบาททจาเปนในการชวยใหงานเสรจอยางมประสทธภาพนนมอะไรบาง

372

- ผนาควรทาอะไรบางทจะชวยใหงานสาเรจอยางด - สมาชกกลมควรทาอะไรบางทจะชวยใหงานสาเรจอยางด - การตชมมผลอยางไรตอความรสกและพฤตกรรมของตน - การใหขอตชมทไดผลนนมลกษณะอยางไร

11. ผนากลมเสนอแนะใหสมาชกชวยกนคดและสารวจตนเองโดยใชคาถามเชน - เราควรทาอยางไร ถาไดรบมอบหมายใหทางานทตนไมถนด - มวธอะไรทเหมาะสมทจะตชมการทางานของผอนเพอใหเกดผลดตอการทางาน - ในฐานะเปนสมาชกกลมทด เราควรชวยกลมอยางไร ฯลฯ

12. ผนากลมเชอมโยงความคดเหนของสมาชก และสรปเพมเตมตามความเหมาะสม การประเมนผล

1. สงเกตการณมสวนรวมของสมาชกในการทากจกรรม 2. สมาชกใหความรวมมอในการอภปรายแสดงความคดเหน

373

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมปากกาแมงมม”

วตถประสงค

1. ฝกการทางานรวมกน 2. ฝกการใหความรวมมอกบกลม 3. ฝกการสรางความไววางใจผอนและการยอมรบผอน

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษโปสเตอร 2. ปากกา 3. เชอกขาว

ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกเปนกลมยอย กลมละประมาณ 5 คน 2. ผกเชอกขาวทปากกา 5 เสน โดยเชอกยาวประมาณ 2 ฟต ทปลายเชอกผกเปนวงกลมสาหรบ

นวชสอดได 3. แจกกระดาษโปสเตอรกลมละ 1 แผน และปากกาทผกเชอกแลวใหแตละกลมชวยกนวาดรปคน 4. ใหสมาชกแตละคนในกลมใชนวชสอดในเชอก แลวชวยกนวาดรปคนโดยหามยกปากกาขณะวาด

พรอมตงชอรปดวย 5. ใหแตละกลมรวมกนอภปรายและเสนอผลงานของตนเองในหวขอตอไปน ชอรป, วธการทใชใน

การวาดรปจนสาเรจ, อปสรรคและปญหาในการทางาน, สงทเรยนรจากกจกรรม 6. สมาชกสรปถงประโยชนทไดจากกจกรรมและการนาไปใช เชน การทางานเปนทมควรปฏบต

อยางไร การรบฟงความคดเหนของเพอนรวมงานจะสงผลตอการทางานอยางไร การประเมนผล

1. จานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม 2. สงเกตพฤตกรรมของสมาชกทเขารวมกจกรรม

374

แผนการจดกจกรรม ทกษะการท างานรวมกน

“กจกรรมนทานลอมวง”

วตถประสงค

1. เพอใหรจกการทางานรวมกน 2. เพอพฒนาความคดสรางสรรค

สอการจดกจกรรม

1. ใบความร 2. ใบกจกรรม 1, 2

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมแนะนาตวและใหสมาชกทกคนแนะนาตว 2. ใหสมาชกทกคนนงเปนวงกลม 3. ผนากลมชแจงสมาชกทราบวาจะใหสมาชกทกคนชวยกนแตง “นทานลอมวง” ขนมาหนงเรอง

โดยมอาสาสมครเปนผเรมตนเลานทานดวยประโยคทวา “กาลครงหนงนานมาแลวม.................” จนจบประโยค โดยใหสมาชกคนถดไปเลานทานตอคนละ 1 ประโยคจนมาถงคนสดทายใหเปนคนจบนทานลอมวงพรอมทงบอกคตประจาใจ เชน “นทานเรองนสอนใหรวา.......................”

4. ผนากลมขออาสาสมคร 1 คน เพอเรมตนเลานทานและใหสมาชกคนตอ ๆ ไปชวยกนเลาจนจบและบอกคตประจาใจ

5. ผนากลมสมสมาชกมาสก 5 คน ใหพดถงความรสกของตนเองในการเลานทาน 6. ผนากลมใหสมาชกทกคนประชมปรกษากน เพอจะไดเลานทานลอมวงใหม 1 เรอง โดยใหเวลา

ปรกษากน 3 นาท 7. ใหสมาชกเรมเลา “นทานลอมวง” เรองใหมโดยใชกตกาเหมอนนทานเรองแรกโดยใหสมาชกทจบ

การเลานทานเรองแรกเปนผเรมตนเลานทาน และผจบนทานพรอมทงบอกคตประจาใจ 8. ผนากลมใหสมาชกแตละกลมพดคยถงความรสกและแตกตางของการเลานทานทง 2 เรองตามใบ

กจกรรม 1 9. สมตวแทนกลม 3 – 4 กลมนาเสนอและใหกลมทมความเหนแตกตางนาเสนอเพมเตม 10. ผนากลมสรปเพมเตมตามใบความร 11. ใหสมาชกยกตวอยางกจกรรมทตองใชไหวพรบและความคดสรางสรรคตามใบกจกรรม 2 ใช

เวลา 5 นาท 12. ปดกลม

375

ใบความร

“กจกรรมนทานลอมวง” การทางานในหลาย ๆ เรองตองอาศยการใชไหวพรบ ความคดสรางสรรค การมสมาธในการฟง

จบประเดนทนาสนใจและตอเตมเรองราวใหไดรปแบบทสอดคลองกนนน ถาขาดการวางแผนรวมกนจะทาใหการดาเนนกจกรรมขาดเปาหมายและมความยงยาก ซงกเชนเดยวกบการทางานนน ๆ จะตองมการวางแผนและทาความเขาใจรวมกน และแบงบทบาทหนาทของแตละคน ยอมรบความคดเหนของกนและกน อนจะทาใหการทางานมความสอดคลอง ราบรน และบรรลเปาหมายไดตามวตถประสงคของงาน

ใบกจกรรม 1

ขอแตกตางการเลานทานครงท 1 และครงท 2 1............................................................................................................................ .................... 2............................................................................................................................ .................... 3............................................................................................................. ................................... 4............................................................................................................................ .................... 5......................................................................... .......................................................................

กลม.......................................

ใบกจกรรม 2

ยกตวอยางกจกรรมทใชไหวพรบ และความคดสรางสรรค (เวลา 10 นาท) 1............................................................................................................................ .................... 2............................................................................................................. ................................... 3............................................................................................................................ .................... 4......................................................................... ....................................................................... 5............................................................................................................................ ....................

ชอ.......................................สกล.........................................

376

การจดการกบความเครยด

(2 กจกรรม)

377

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมการฝกสมาธเพอลดความเครยด”

วตถประสงค เพอใหสมาชกสามารถฝกสมาธอยางงาย เพอลดความเครยดได

สอการจดกจกรรม 1. เกาอนงสบาย ๆ หรอเบาะรองนงกบพน 2. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมอธบายถงความหมายและประโยชนของการฝกสมาธ เพอผอนคลายความเครยด และการฝกสมาธเพอใชผอนคลายความเครยดเทานน

2. บอกใหสมาชกเตรยมตวเพอสมาธดงน 2.1 เลอกทานงใดทาหนงทเหมาะสมกบสถานการณมากทสด ตอไปน นงบนเกาอทสามารถพกขา และแขนในทาทผอนคลายได นงตวตรง แบบสบาย ๆ

ไมแอนอกหรอ เกรงตว ไหลตก ไมควรเอนพงไปบนพนกขางหลง นงขดสมาธบนพนหรอเบาะรองนง นงคกเขาแบบญปนโดยใหหวแมเทาสมผสหรอเกยกน สนเทาแยกหางออกจากกน

เขาแยกจากกนหางพอทจะใหเปนฐานสามเหลยม เพอใหนงไดมนคง ทงนาหนกลงระหวางเทาทงสองขาง อาจใชเบาะหรอหมอนรองกนได

มอควรวางไวบนตกในทาทเปนธรรมชาตมากทสด ใหฝามอหงายขน ขางขวาทบ ขางซาย นวหวแมมอแตะกนเบา ๆ ไมเกรงมอและแขน

2.2 ควรนงใหตวตรงสบาย ๆ ไมแอนไมเกรง ใหนาหนกของศรษะทงลงมาบนกระดกสนหลง 2.3 โยกตวเบา ๆ ไปทางซายขวาสองสามครงคลายลกตมนาฬกา เพอใหกลบเขาสทาทสมดลมาก

ทสด 2.4 เตรยมรางกายใหพรอมสาหรบการฝกสมาธโดยมงความสนใจ ไปยงสวนตาง ๆ ทละสวนและ

ผอนคลายมนไปเปนลาดบ ดงน ขยบนวเทา หมนเทาไปมาเปนวงกลมแลวผอนคลายบรเวณนน สงเกตวามความตงบรเวณนองหรอเปลา แลวผอนคลายมนเสย สงเกตความรสกบรเวณบนเอว สะโพก กระดกเชงกราน และบรเวณตนขา แลวผอนคลายให

มากทสดเทาทจะทาได สดลมหายใจลก ๆ สองสามครง หายใจเขาและออกชา ๆ ผอนคลายมากขนเรอย ๆ กลนนาลายสองสามครง สงเกตวามอาการเจบหรอเกรงในลาคอหรอไม หมนศรษะ

ชา ๆ เปนวงกลมตามเขมนาฬกาและทวนเขมนาฬกาสองสามรอบ เพอใหกลามเนอ ทคอคลายออก

378

เลอนความสนใจไปยงบรเวณศรษะ แลวสารวจดวาบรเวณไหนทมความตงเครยด อยบางไหม เชน บรเวณสวนบนของศรษะ ขมบ รอบ ๆ ดวงตาหรอขางในกระบอกตา

บรเวณขากรรไกรสงเกตดวากาลงกดฟนหรอเมมปากอยหรอเปลา สงเกตบรเวณ ใบหแลวสารวจรอบ ๆ บรเวณศรษะทงหมดอกครง ใหแนใจวาผอนคลายทกสวน

สารวจทงรางกายอกครง หากพบสวนไหนยงตงกคลายออก 3. เรมฝกสมาธในแตละแบบดงตอไปน (ใหเลอกฝกแบบใดแบบหนงทถนด และรสกผอนคลายมาก

ทสด) แบบท1

- เมอเรมมความคดมารบกวน ลองสงเกตดมนเงยบ ๆ ปลอยใหตวสมาชกไดสมผสกบทกอยางทเขามาในใจขณะนน ความรสก เสยง กลน อารมณ ความรสกทางกายภาพจากอดต ฯลฯ ปลอยใจใหลองลอยไปอยางอสระ อยาบงคบมน อยาพยายามแยกแยะ ตดสนวาดเลว หรอยดตดกบอนใดอนหนง ใหความสนใจกบทกอยางเทากนหมด บอกกบตวเองวา “ฉนรสกถงเสยงตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตวฉน.......ขณะน”

- สงเกตใหเหนวาใจของเราเปนทมาของความคดตาง ๆ และเราสามารถทจะเอาตวถอยออกมาจากความคดเหลานน และสงเกตมนอยางเปนกลางโดยไมตกอย ใน อทธพลของมน

- บอกกบตวเองวา “ฉนรถงความคดของตนเอง การรบรสภาพแวดลอมรางกาย และความรสกของฉนเองทมและขณะน ฉนมชวตของฉนเองและขณะนฉนกาลง เผชญกบมนอย”

- อยกบการรบความคดและความรสกตาง ๆ ทเปนกลางอยางนไปอกสก 10 นาท แลวลองสารวจทบทวนประสบการณนด สงเกตดวาสมาชกมกจะคดถงเรองอะไรมากทสด ความคดเรองอะไรทเกดขน ความคดเรองอะไรทบงวาสมาชกเปนคนอยางไรอะไรทสมาชกทาไดหรอทาไมได อะไรทสมาชกควรทาหรอไมควรทา ฯลฯ พยายามระลกไวเสมอวาสมาชกคออะไร ทมากกวาความคดและการรบรเหลาน สมาชกคอคนทกาลงสมผสกบมนในขณะทกาลงผอนคลายตนตวและเปนกลางและจากจดนเองทสมาชกจะไดเรยนรเกยวกบตวเองและยอมรบตวเองอยางเตมทมากขน

- ฝกดวยวธนจนกระทงสมาชกรสกวาทาไดอยางสบายมาก ๆ กอนทจะกาวไปสระดบ ตอไป สมาชกอาจจะเลอกวธนเปนสวนหนงของโปรแกรมการฝกสมาธกได

- ฝกแบบฝกหดนในหลาย ๆ สถานท เชน ขณะนงรถเมล หรอเขาควซอของเปนตน แบบท 2

- วธนเปนวธทนยมปฏบตกนในหลายแหงทวโลก เหมาะทจะทาใหเกดการผอนคลายแบบลกและเรยนรเรองการสรางวนยใหกบตนเอง

ก. หาทเงยบสงบเพอฝก แลวนงลงในทาทเลอกแลววาสบายและมนคงเรมสงบใจ มงความสนใจสารวจไปใหทวทละสวนของรางกาย สงเกตดวามสวนไหนทตงเครยดอยหรอเปลา แลวผอนคลายมนเสย สมาชกอาจจะหลบตาลงหรอจะทอดสายตาลงหรอจะทอดสายตา (ไมใชเพงหรอจอง) ไปยงจดหนงบนพนทหางจากตวออกไปประมาณสฟต

ข. หายใจทางจมก หายใจเขา หายใจออก หยดสกครกอนทจะหายใจเขาอกหายใจเขา ใหลงไปถงปอดสวนลางอยางเปนธรรมชาต มสตรตวถงการหายใจของสมาชกเอง

379

ค. เมอสมาชกหายใจออกใหพดในใจวา “หนง” หายใจตอไปเรอย ๆ ทกครงทหายใจออก พดวา “หนง” เสมอ

ง. เมอเรมมความคดเรองตาง ๆ มารบกวนจตใจใหหนเหออกไปจากการหายใจ ใหดงใจใหกลบมาทการหายใจ แลวพดในใจวา “หนง” อก ลองทาแบบนดประมาณครงละ 10 หรอ 20 นาท

จ. ในแตละครงทสมาชกทาแบบฝกหดนเสรจ ใหนงเงยบ ๆ ตอไปอก สามนาท อยารบลกขนไปไหน ๆ ตอทนท แตใหนงหลบตาอยสกคร การใหเวลาสกเลกนอยเพอ อมเอบกบผลของการนงสมาธเปนสวนสาคญสวนหนงของโปรแกรมการฝกสมาธ

ฉ. พยายามทาแบบฝกหดนสก 5 ถง 7 ครงในแตละสปดาห ลองทาอยางนดสกหนงเดอนกอนทสมาชกจะตดสนใจวาจะฝกดวยวธนตอไปหรอเลกแลวหนไปลองวธอน ๆ

ช. วธอน ๆ ทอาจเลอกใชแทนวธในขอ ค. โดยเลอกทาอยางใดอยางหนงคอ เมอสมาชกหายใจออกใหพดในใจวา “หนง” เมอสมาชกหยดหายใจ ใหพดในใจวา

“และ” เมอหายใจเขาอกครงใหพดในใจวา “สอง” แลวทาซาตอไปเรอย ๆ โดยพดในใจวา“หนง....และ....สอง....หนง....และ....สอง”

ในขณะทสมาชกหายใจเขา พดในใจวา “หนง” แลวนบตอเมอหายใจเขาทกครงวา“สอง....สาม...ส..” แลวกตงตนท “หนง” ใหมอก

ขณะทหายใจเขาพดในใจวา “เขา” และเมอหายใจออกพดวา “ออก” สงเกตตดตามลมหายใจไปเรอย ๆ โดยไมตองพดในใจเลย

4. ประเมนผลการฝก ดวยการพดคยวาสมาชกรสกอยางไรหลงทาสมาธและกระตนใหสมาชก ใชการทาสมาธเพอผอนคลายความเครยดบอย ๆ เมอเรมเผชญกบความเครยดบอยครงเทาททาได

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการฝกปฏบตของสมาชก

380

ใบความร “กจกรรมการฝกสมาธเพอลดความเครยด”

ประโยชนของการฝกสมาธ การฝกสมาธจะชวยใหเราเอาใจไปจดจอไวกบสงใดสงหนงเพยงสงเดยว ซงเปนการฝกตนเองทจะชวย

ใหเราตงเปาหมายในชวตไดอยางมประสทธภาพไดดยงขน เมอมความชานาญสงขนสมาชกกจะพบวาสมาชกสามารถทมเทพลงความสามารถใหกบอะไรกตามทสมาชกกาลงทาอยไดอยางเตมท

พบวาการฝกสมาธสามารถทาใหเกดความผอนคลายอยางลกไดในเวลาอนสน การเผาผลาญอาหารของรางกายจะชาลง ในขณะทการใชออกซเจน การสรางคารบอนไดออกไซด อตราการเตนของหวใจ การหายใจและความดนโลหตจะลดลง ยงไปกวานนกรดแลคตกซงเปนสารทสรางขนมาในขณะทกลามเนอเผาผลาญอาหาร และเกยวพนกบความวตกกงวล และความเครยดกจะลดลง คลนสมองแบบอลฟา ซงพบ ในคนผอนคลายมากกจะเพมขน ทงนเพราะการผอนคลายทเกดขนจากการเอาใจจดจอสงหนงเพยงอยางเดยวในขณะทาสมาธจะชวยลดสงกระตนทงจากภายนอกและภายในจตใจอยางมาก

การฝกสมาธสามารถนาเอาไปใชในการปองกนและการรกษาอาการความดนโลหตสง โรคหวใจ และอาการเสนเลอดในสมองแตกได นอกจากนยงชวยลดอาการ คดซาซาก กงวล เศรา และโกรธ เพมความตงใจและความสนใจในการทางานไดอกดวย

หลกการเบองตนในการฝกสมาธ การฝกสมาธไมวาจะเปนแบบไหนจะมหลกการเพยง 4 ประการ

1. การอยในสถานททเงยบสงบ สาคญมากโดยเฉพาะในเวลาทเรมฝกใหม ๆ ควรใหมสงเราจาก ภายนอกนอยทสด ควรเปนททแยกออกไปจากความยงเหยงรบรอนในชวตประจาวน เปนท ทสมาชกจะใจจดใจจออยกบความสงบเทานน

2. การทาสมาธจะงายขนถาสมาชกอยในทาทสบายพอทจะคงอยในสภาพนนไดอยางนอย 20 นาท โดยไมรสกเครยด พยายามไมฝกสมาธหลงอาหารอยางนอยสองชวโมง เพราะการยอยอาหารจะไปขดขวางการทรางกายจะผอนคลายและตนตวอยเสมอ

3. ควรทจะมสงยดเหนยวในใจ เชนคาพดคาหนงหรอเสยง วตถหรอสญลกษณบางอยางสาหรบมองหรอนกถง ความรสกหรอความคดบางอยาง เมอมความคดฟงซานเขามารบกวนจตใจ กปลอยมนใหผานไปแลวคอย ๆ กลบมาใจจดใจจออยกบสงทเราเลอกไวกอนอก

สงทสาคญทสดทชวยใหเกดความผอนคลาย ในการฝกสมาธคอ การรกษาทศนะแบบเปดใจใหยอมรบสงทเกดขนอยางสงบ ในตอนแรก ๆ ของการฝก พยายามทจะไมหงดหงดหรอโมโห เพยงบอกตวเองวามนเกดขนหลงจากนนคอย ๆ จงใจใหกลบมาหาสงทเลอกไวสาหรบยดเหนยวจตใจอก ทศนคตแบบนหมายถงการไมตาหน วจารณตวเองวาทาไดดหรอไม หรอวธทเลอกใชนนดหรอบกพรองอยางไรดวย ไมเชนนนผฝกกจะมวแตไปเสยเวลาวจารณแยกแยะอะไรตาง ๆ อยโดยไมไดตงใจฝกจรง ๆ สกท

381

แผนการจดกจกรรม การจดการกบความเครยด

“กจกรรมการฝกหายใจเพอลดความเครยด”

วตถประสงค

ใหสมาชกสามารถใชวธการฝกหายใจเพอผอนคลายความเครยดดวยตนเองได

สอการจดกจกรรม ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม ขนรชดเหนจรง

1. ผนากลมกลาวนาถงเหตการณตาง ๆ ทกอใหเกดความเครยดในชวตประจาวน และใหสมาชกเลาถงเหตการณททาใหตนเองเกดความเครยด

2. ผนากลมอธบายใหสมาชกทราบถง “พลงของการฝกหายใจ” เพอลดความเครยด 3. ผนากลมสาธตวธการฝกหายใจเพอลดความเครยด ตามหลกการฝกหายใจ โดยเลอกรปแบบการ

ฝกทคดวางายสาหรบสมาชก ขนลงมอกระทา

4. ใหสมาชกฝกหายใจพรอมกบการสาธตของผนากลม 5. ใหสมาชกฝกหายใจเปนประจา โดยอาจฝกกอนเรมปฏบตจรง ประมาณครงละ 1 – 2 นาท 6. ตดตามผลการฝกหายใจเมอเกดความเครยดของสมาชก

การวเคราะหและอภปรายผล การฝกหายใจลก ๆ สามารถทาไดงายในชวตประจาวน ทาใหอยางนอยวนละ 10 ครง ดวยการหาวธเตอน

ความจาในการฝกโดยเอาวธการหายใจไปสมพนธกบงานททาบอย ๆ เชน เมอเกดการเครยดจากการเรยน หรอการทางาน เมอเรมปวดศรษะ เปนตน กจะทาใหสมาชกสามารถผอนคลายความเครยดไดเปนนสยโดยงาย

การประเมนผล

1. ความสนใจในการเขารวมกจกรรมของสมาชก 2. การมสวนรวมในการฝกปฏบตของสมาชก

382

ใบความร “กจกรรมการฝกหายใจเพอลดความเครยด”

พลงของการฝกหายใจ

การหายใจลกและเตมปอดเปนการหายใจทถกตองและเปนประโยชนตอสขภาพ ชวยเพมปรมาณออกซเจนในเลอด ชวยเพมความแขงแรงใหกลามเนอทอง และลาไส เมอสมาชกเครยดหรอหงดหงดการหายใจของสมาชกตอ และไมสมาเสมอ และหวใจของสมาชกมกจะเตนเรวขน เมอสมาชกผอนคลายการหายใจกจะลกขน และหวใจกจะเตนชาลง

การหายใจทถกตองเปนรากฐานของการฝกหดหายใจหลาย ๆ แบบ สมาชกเรยนรมนได อยางงาย ๆ และนามาใชในตารางกจกรรมประจาวนทคอนขางยงของสมาชกได อยารอใหเกดเหตการณ ตงเครยดขนในชวตเสยกอนแลวจงฝกหายใจลก ๆ เมอคนมความเครยด กมกจะลมหายใจและเกรง กลามเนอบรเวณอกและกระบงลม ลองสดหายใจลก ๆ ชา ๆ สกครงแลวสมาชกอาจจะประหลาดใจทจะพบวาความเครยดของสมาชกละลายหายไปไดอยางรวดเรว

หลกการฝกหายใจเพอลดความเครยด เอามอขางหนงวางใตชายโครงลงไปเลกนอย (บรเวณสวนบนของทอง) สดหายใจลก ๆ หนงครง

ในขณะทสดหายใจเขานใหสงเกตการเคลอนไหวของมอดวาเคลอนเขาหรอออก หรอเคลอนทหรอเปลา ถาสมาชกหายใจอยางถกตองทองควรจะพองออก เวลาหายใจเขาสงเกตวาสมาชกหายใจไดลกเพยงใด

ในการหายใจเพอผอนคลายนนควรหายใจเขาทางจมกและอดอากาศเขาไปใหเตมปอดลองหายใจเขาทางจมก นกภาพปอดมอากาศเขาไปใหเตมอยางชา ๆ รสกถงความเคลอนไหวของทองแลวหายใจออกทางปากและรสกถงลมอน ๆ ระบายออกไปจากรางกาย โดยใหเรมหายใจแบบลกแทนการหายใจแบบถและตนลงไปถงแคไหลและหนาอก ขณะหายใจเขาลก ๆ ใหกลนหายใจไวสบวนาท รสกถงความเครยดทเกดขนบรเวณลาคอและหนาอก หายใจออกมาทางปากใหมแลวถอนหายใจเบา ๆ รสกถง “การทอดถอนใจ” ชวงทเงยบทสดและสงบทสดคอ ระหวางการหายใจเขา ถาสามารถสงเกตความนงของการหายใจออกไดกแสดงวาเรมทจะเรยนรทจะผอนคลายแลวสดหายใจเขาอกครง แลวหายใจออกดวยเสยงถอนใจเบา ๆ ในขณะทหายใจออกอยางเตมทนใหสงเกตถงความตงเครยดทงหมดทสลายออกไป พยายามสงเกตชวงของความนงสงบระหวางลมหายใจ เมอไหรกตามทพบตวเองอยในสถานการณทตงเครยดใหพยายามจาความรสกนไว และพยายามทาใหความรสกสงบเกดขนอกครง

383

รปแบบของการฝกหายใจ

การฝกหายใจเพอผอนคลายความเครยดนน อาจท าไดหลายรปแบบ ดงน

1. นบ 1 ถง 8 สดลมหายใจลกเขาหนงครงและหลบตาลง หายใจออกใหเตมทและใหลมหายใจออกไป

จากปอดใหหมดจรง ๆ หายใจเขาอกครง ในขณะทสดลมหายใจเขานใหจนตนาการเหนเลข 1 ในใจและในขณะเดยวกนกจดจออยทลมหายใจเขากลนใจไวสกสามวนาท หายใจออกและในขณะทสมาชกหายใจออกอยางเตมทนใหพดคาวา “สอง” ในใจ พรอมกบนกใหเหนมโนภาพเลข 2 ไปดวยในขณะเดยวกนหายใจเขาอกครงพรอมกบนกภาพเลข 3 และพดคาวา “สาม” ในใจไปดวย พรอมกนกบทมงความสนใจอยทการหายใจเขานน กลนหายใจไว สามวนาทแลวจงหายใจออกใหหมดเตมทและขณะเดยวกบทหายใจพดในใจวา “ส” นกภาพเลข 4 พรอมกบมงใจใหจดจออยกบการหายใจออกนนดวย หายใจเขาอกครง พดในใจวา “หา” หายใจออกพรอมกบพดวา “หก” พยายามนกภาพ ตวเลขและมงความสนใจอยทการหายใจดวยในขณะเดยวกนหายใจเขานบ 7 และหายใจออกนบ 8 ทาทงหมดซาอกครงตงแต 1 ถง 8 แลวจงคอยลมตาขนชา ๆ

2. นบ 1 ถง 4 หายใจเขาลกเตมทหนงครง แลวหายใจออกใหหมดเตมทจรง ๆ หายใจเขาอก และนบหนงถงสใน

ใจ กลนหายใจไวนบหนงถงส แลวนบหนงถงแปดชา ๆ ในขณะทหายใจออกใหลมระบายออกไป จนปอดวางจรง ๆ ทาทงหมดนซาอกสรอบ

3. นบ 5 ถง 1 พดคาวา “หา” ในใจ และในขณะทใจจดจออยกบเลขหา ใหสดลมหายใจเขาลกชา และเตมปอด

จรง ๆ หายใจออกใหเตมท ใหลมออกไปจนหมดปอดจรง ๆ นบ “ส” ในใจแลวหายใจเขาอก ในขณะทเรมหายใจออกใหบอกตวเอง ในใจวา “ตอนนฉนผอนคลายมากกวาตอนทนบเลขหา” พยายามอยาคดอยางเรงรบ หายใจเขาอกครงพรอมกบนบ “สาม” และเมอสมาชกหายใจออกกใหบอกตวเองในใจวา “ตอนนฉนผอนคลายมากกวาตอนทนบเลขส” แลวหายใจออกใหหมดเตมทจรง ๆ นบสองแลวตามดวยหนงในขณะทพดในใจวา “ตอนนฉนผอนคลายมากกวาตอนทนบเลขสอง” ปลอยใหตวสมาชกเองรสกผอนคลายทเพมขนมากขนเรอย ๆ เมอสมาชกนบใกลหนงเขาไปสมาชกควรจะรสกสงบและผอนคลายมากขน

384

4. การหายใจสามสวน สดลมหายใจลก ๆ ดวยการใชกระบงลมหนงครง จนตนาการวาปอดของสมาชกแบงออกเปน

สามสวน นกภาพปอดสวนลางสดของสมาชกมอากาศเขาไปเตม ใหใชเฉพาะกระบงลม บรเวณอกควรอยนง ๆ นกภาพของปอดสวนบนมอากาศเขาไปจนเตมและใหปอดของสมาชกมอากาศอยเตมทงหมด ไหลของสมาช กจะขย บยกข น เล กน อยและแบะออกไปด านหล ง หายใจออกให หมดในขณะท ปอด สวนบนของสมาชกเรมแฟบลงไปไหลของสมาชกควรจะลดตาลงเลกนอย นกภาพไหลเลอนออกจากปอดสวนกลางและสงเกตใหเหนชายโครงของสมาชกหดตวเขาแขมวทองเขาเพอทจะบบเอาลมทเหลอเพยงเลกนอยออกจากปอดสวนลางของสมาชก ลองทาแบบฝกหดนซาอกสครง

5. การหายใจสลบรจมก เมอสมาชกรสกคนเคยกบการหายใจแบบสามสวนแลว ใหลองทาแบบฝกหดทยากขนไปอก

ตอหนง เอานวชมอขวากดเบา ๆ บนรจมกขางขวาเพอใหมนปดสนท หายใจเขาเตมปอดลก ๆ โดยให ลมหายใจวงผานรจมกซาย นกภาพปอดของสมาชกมอากาศเขาไปอดจนพองเตมท คลายนวออกจาก รจมกขวาแลวยายนวไปปดรจมกขวาแลวหายใจ ออกทางรจมกซาย ทาซาชา ๆ ใหเปนจงหวะสมาเสมออกสบครง

385

คณธรรม-จรยธรรม

(16 กจกรรม)

386

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการรอบรสงทตองรและควรร”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกทราบวาความคดเหนทถกตอง (สมมาทฏฐ) เปนอยางไร 2. เพอใหสมาชกเหนถงประโยชนของการมความคดและความเหนทถกตอง 3. เพอใหสมาชกมองเหนแนวทางการวางแผนการดาเนนชวตทถกตองได

สอการจดกจกรรม

1. วทยเทป 2. เทปเพลงคานานม 3. แผน Chart ความร 4. White Board 5. ดนสอ 6. กระดาษเปลา 7. ใบงานท 1 8. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนนา (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผนากลมดวยการนงสมาธ เพอสารวมกาย วาจา

ใจ ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนดาเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 เปดเพลงคานานมใหสมาชกฟง หลงจากฟงเพลงคานานมจบ ผนากลมสมถามสมาชกวา“ฟงเพลงคานานมแลวไดแงคดอะไรบาง” โดยสมถามสมาชก 6 – 7 คน (5 นาท)

2.2 ผนากลมบรรยายเนอหาธรรมะในอรยสจ ขอท 4 คอ มรรค อนเปนแนวทางการปฏบตเพอพนทกขหรอแกไขปญหาของชวต ซงในทางปฏบตสามารถจดเปน 3 หมวด ปญญา ศล และสมาธ ในครงนจะกลาวถงมรรค “ในหมวดปญญาของอรยมรรคม องค 8 คอ สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ) และสมมาสงกปปะ (ความดารชอบ) ขณะบรรยายจะยกตวอยางนทานประกอบ และมการซกถามใหมการโตตอบ ระหวางผนากลมกบสมาชกเปนระยะ ๆ และยกตวอยางความเหนชอบ 7 ประการ เพอใหมชวตทพงปรารถนาตามแนวความเหนของทานอาจารยพทธทาสภกข โดยเนนใน 3 ประเดน ไดแก ความกตญ – กตเวท, การตอบแทนพระคณบดา – มารดา และหร –โอตปปะ (40 นาท)

2.3 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6 – 7 คน 3 กลม และรวมกนระดมความคดอภปรายในประเดน ทง 3 ทผนากลมบรรยายวามวธการปฏบตตามประเดนตาง ๆ ทง 3 ประเดน อยางไรบาง กลมละ 1 หวขอ คอ

387

กลมท 1 เรองความกตญ กลมท 2 เรองการตอบแทนบญคณบดา – มารดา กลมท 3 เรอง การมหรโอตปปะ

หลงจากนนใหแตละกลมสงตวแทนนาเสนอใหเพอน ๆ ฟง (10 นาท) 2.4 เปดโอกาสใหสมาชกไดซกถามขอสงสยกบผนากลม (5 นาท)

3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท) 3.1 ผนากลมสรปประเดนสาคญทสมาชกควรไดจากการฟงธรรมะเกยวกบสภาวะทหมด

ปญหาหรอความดบไมเหลอแหงทกข คอ นโรธตามหลกอรยสจขอท 2 อกครง 3.2 ใหสมาชกสารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบ

อานาปานสตภาวนา การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการรวมกจกรรมของสมาชก

388

ใบงานท 1

“กจกรรมการรอบรสงทตองรและควรร” ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6 – 7 คน และรวมกนอภปรายระดมความคดในหวขอตอไปนกลมละ

หวขอ กลมท 1 รวมกนอภปรายเกยวกบเรอง “ความกตญ – กตเวท” สมาชกควรกตญ – กตเวท

ตอใครบาง และมวธการอยางไร กลมท 2 รวมกนอภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบเรอง “การตอบแทนบญคณ บดา – มารดา”

สมาชกมวธการปฏบตอยางไรเพอตอบแทนบญคณบดา – มารดา กลมท 3 รวมกนอภปรายเกยวกบเรอง “การมหร –โอตปปะ” สมาชกจะมแนวทางในการปฏบต

อยางไรเพอความเปนผมหร –โอตปปะ

หลงจากรวมกนอภปรายแลวเขยนลงกระดาษ และสงตวแทนกลมนาเสนอใหเพอน ๆ ฟง

389

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ

“กจกรรมการรอบรสงทตองรและควรร” การรอบรสงทตองรและควรร

วธปฏบตเพอกาจดสาเหตแหงทกขหรอปญหานน ในทางพทธศาสนา เรยกวา มรรค ประกอบดวย องค 8 ไดแก สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ), สมมาสงกปปะ (ความดารชอบ), สมมาวาจา (การมวาจาชอบ), สมมากมมนตะ (การกระทาชอบ), สมมาอาชวะ (การเลยงชพชอบ), สมมาวายามะ (ความพยายามชอบ), สมมาสต (ความระลกชอบ), สมมาสมาธ (ความตงจตมนชอบ) เมอนามาใชในการปฏบต เรยกเปน ไตรสกขา คอ ปญญา ศล สมาธ ปญญา

การปฏบตเพอแกปญหาตามแนวทางของไตรสกขา จะเรมดวยหมวดปญญา คอ การเปนผมความร ความเขาใจอยางถกตอง หรอเรยกไดวา จะตองรอบรสงทตองรและควรร โดยการสรางสมมาทฏฐ ซงถอเปนปญญาในระดบตนและพฒนาไปเรอย ๆ ตามกระบวนการพฒนาตนในองคมรรค โดยอาศยศลและสมาธเปนพนฐาน เมอพฒนาจนสมบรณกจะนาไปสปญญาระดบสงทเรยกวา “สมมาญาณะ” ได

สมมาทฏฐและสมมาสงกปปะ หรอการมความคดและความเหนทถกตองนน เปนสงจาเปนอยางยง พระพทธองคทรงเปรยบสมมาทฏฐเปนรงอรณทจะสองสวางแกโลกเพอจะดารงตอไปได เปนการเรมตนทจะพฒนาตนใหเจรญกาวหนาตอไป สมมาทฏฐ สามารถแบงเปน 2 ระดบ คอ

1. โลกยสมมาทฏฐ คอ ความเหนชอบระดบโลกยะ เปนความเหนทยงเนองอยในโลกหรอขนตอโลก ไดแก ความเหน ความเชอ ความเขาใจเกยวกบโลกและชวตทถกตอง ตามหลกแหลงความด เปนไปตามทานองคลองธรรม หรอสอดคลองกบศลธรรม สมมาทฏฐทสมาชกเชอ ความเขาใจเกยวกบโลกและชวตทถกตอง ตามหลกแหลงความด เปนไปตามทานองคลองธรรม หรอสอดคลองกบศลธรรม สมมาทฏฐทสมาชกทงหลายพงทาใหเกด ไดแก คณธรรมพนฐานเกยวกบความกตญ – กตเวท การตระหนกและความจาเปน ในการตอบแทนบญคณบดา – มารดา, การมหรโอตปปะ เปนตน คณธรรมพนฐานเหลานนจะชวยใหสมาชกดารงชวตอยดวยความถกตองได แตถาสมาชกขาดความเหนทถกตองเหลาน หรอเกดมจฉาทฏฐในใจยอมมผลเสยตอสมาชกตามมา และในทสดอาจจะทาใหสงคมเดอดรอนได

390

2. โลกตตระสมมาทฏฐ คอ ความเหนชอบระดบโลกตตระหรอเหนอโลกไมขนตอโลก ไดแก ความร ความเขาใจเกยวกบโลกและชวตถกตองตามความเปนจรง หรอเขาใจตามสภาวะของธรรมชาต สมมาทฏฐระดบนเกดจาก “โยนโส – มนสการ หรอความคดโดยแยบคาย” ซงเกดขนภายในตวบคคล โลกตตระสมมาทฏฐนอาจจะพฒนาตอมาจากโลกยสมมาทฏฐโดยมโยนโสมนสการเปนตวเชอมได

สวนสมมาสงกปปะ คอ ความนกคดในทางทถกตองนนมประโยชนทงตอตนเองและบคคลอน วางจตของตนไดในทางทจะเกดประโยชนการสรางความคดใหดแยกเปนเรอง ๆ ดงน

1) ความตงใจในทางด เชน ตงใจจะเปนคนด 2) ความคดในการตอสอปสรรค หรอมความคดในทางบวกมากกวา ความคดในทางลบหรอ

การหลบหน การดารงชวตอยดวยปญญาหรอการมสมมาทฏฐเปนเบองตนนนจะเปนแนวทางใหบคคล

สามารถพฒนาตนเองจนถงเปาหมายสงสดของชวตไดตลอดจนเปนทยอมรบและเปนทรกของคนอน ๆ ในสงคมได

391

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกเรยนรวธการควบคมอารมณและความรสกของตนเอง 2. เพอใหสมาชกเหนถงประโยชนของการปฏบตสมาธ 3. เพอใหสมาชกไดฝกการมสตในการดาเนนชวตประจาวน

สอการจดกจกรรม

1. แผน Chart ความร 2. White Board 3. ปากกาเขยน White Board 4. กระดาษเปลา 5. ดนสอ 6. ใบงานท 1 7. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ขนนา (ประมาณ 15 นาท) 1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมะจากผนากลมดวยการนงสมาธ เพอสารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2 ขนดาเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ผนากลมใหสมาชกจบคและพดคยกน เพอตอบคาถามเกยวกบความหมายของอารมณ และอารมณตาง ๆ ทสมาชกรจกมอารมณอะไรบาง ถาสมาชกแสดงอารมณบางอยางโดยปราศจากการควบคมหรอยบยงจะมผลอยางไรตอสมาชกบาง หลงจากนนผนากลมสมถามสมาชกประมาณ 5 – 6 ค (5 นาท)

2.2 ผนากลมบรรยายเกยวกบประเดนเนอหาธรรมะในอรยมรรคหมวดสมาธทง 3 คอสมมาวายามะ (ความพยายามชอบ) สมมาสต (ความระลกชอบ) สมมาสมาธ (จตมนชอบ) และกลาวถงอารมณตาง ๆ ทงฝายตาและฝายสงทสมาชกควรใหความสนใจ หลงจากนนจงกลาวถงการควบคมอารมณวธตาง ๆ พรอมกบยกตวอยางประกอบเพอใหสมาชกเหนไดชดเจน และการควบคมอารมณ หรอความรสกในทางพทธศาสนานนมอยางไรบางโดยจะกลาวเนนเร องของการปฏบตอานาปานสตภาวนาอยางยอ และประโยชนของการปฏบตอานาปานสตภาวนา (30 นาท)

2.3 ผนากลมใหสมาชกฝกวธการควบคมสตและอารมณของตนเอง โดยวธอานาปานสตภาวนา (20 นาท)

392

2.4 ผนากลมสมถามสมาชก 6 – 7 คน ถงความรสกทไดจากการฝกสมาธและความคดเหนของสมาชกตอการฝกสมาธ (5 นาท)

3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท) 1.1 สรปประโยชนของการฝกสมาธขอดของการเปนผทสามารถควบคมอารมณ และ

ความรสกไดด โดยใหสมาชกชวยกนแสดงความคดเหน 1.2 ใหสมาชกสารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเอง โดยการนงสมาธตามแบบ

อานาปานสตภาวนา การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการรวมกจกรรมของสมาชก

393

ใบงานท 1

“กจกรรมการบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ” ใหสมาชกจบคและพดคยแลกเปลยนความคดกน เพอตอบปญหาในประเดนดงน

- คาวา “อารมณ” หมายถง ...................................................................................................... .................................................................................................. ......................................................

- ใหยกตวอยางอารมณตาง ๆ มา 5 อยาง................................................................................. ................................................................................ ........................................................................

- ถาสมาชกแสดงอารมณโดยปราศจากการควบคมจะมผลตอสมาชกอยางไรบาง................. .................................................................................................. ...................................................... หลงจากแลกเปลยนความคดเหนกนแลวใหเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกให

394

ใบความรประกอบการบรรยายธรรมะ

“กจกรรมการบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ” การบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ

การรจกบงคบและควบคมตนเองไดเปนสงจาเปนอยางยงของมนษย ททาใหมนษยแตกตางจากสตวอน และสามารถใชชวตในสงคมไดดวยด ในทางพทธศาสนาการบงคบและควบคมตนเองไดนน ตองอาศยการฝกและปฏบตในไตรสกขาขอ 3 คอ สมาธ หรอการฝกตามอรยมรรคมองค 8 หมวดสมาธ ไดแก สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ), สมมาสต (ความระลกชอบ) และสมมาสมาธ (จตตงมนชอบ) ซงสามารถอธบายไดดงน

สมมาวายามะ คอ ความเพยรชอบ ไดแก เพยรระวงอกศลทยงไมเกดไมใหเกดขนเพยรละบาปอกศลทเกดขนแลว เพยรสรางกศลทยงไมเกดใหเกดขน เพยรรกษากศลทเกดขนแลว ใหดารงและ เจรญยง ๆ ขนไป ความเพยรเปนคณธรรมสาคญอยางยงขอหนงในพทธศาสนา หมวดธรรมทเกยวกบ การปฏบตทกหมวดจะพบความเพยรแทรกอยดวย ทกคนตองเพยรพยายามสรางผลสาเรจดวยเรยวแรงของ ตน ไมควรคดหวงออนวอนขอผลทตองการโดยไมกระทา การทาความเพยรตองสอดคลองกบธรรมะขออนๆ โดยเฉพาะสตสมปชญญะ มความรความเขาใจ ใชปญญาดาเนนความเพยรใหพอเหมาะ ไมตงหรอหยอนจนเกนไป เพยรพยายามสรางสรรคชวตทดงาม และการเขาถงจดหมายสงสดของพทธศาสนา

สมมาสต คอ ความระลกชอบ ไดแก การปฏบตสตปฏฐาน 4 ซงประกอบดวย 1) กายานปสสนา (การพจารณากาย, การตามดรทนกาย) 2) เวทนานปสสนา (การพจารณาเวทนา, การตามดรทนเวลา) 3) จตตานปสสนา (การพจารณาจต, การตามดรทนจต) 4) ธมมานปสสนา (การพจารณาธรรมตาง ๆ , การตามดรทนธรรม) การฝกสต ดวยการปฏบตสตปฏฐาน 4 น จะชวยใหบคคลฉลาดในกระบวนการของจต ไมปลอยให

ความชวหรออารมณรายตาง ๆ มารบกวนจตใจได สมมาสมาธ หรอความตงใจชอบ คอ การทาจตใหสงบมกาลงของจตอยางหนกแนนมนคงม

อานาจทจะทางานใหสาเรจประโยชน มภาวะจตทแนวแนตอสงทกาหนดไมฟงซาน การฝกปฏบตเพอควบคมหรอบงคบตนเอง และเพอความสมบรณของสต – สมปชญญะ, ปญญา และสมาธนน สามารถทาไดหลายวธ ไดแก การฟงธรรม, การสนทนาธรรม, การสาธยายธรรม, การพจารณาธรรม และการปฏบตเพอเจรญสมาธโดยตรง ดวยวธการตาง ๆ เหลาน สามารถทาใหบคคลกาจดอารมณชวทงหลายออกไปจากจตใจได

395

การฝกเจรญสมาธมดวยกนหลายวธ แตวธทงายและสามารถปฏบตไดตลอดเวลาทจะแนะนา

คอ การฝกอานาปานาสตภาวนา การฝกสมาธทถกทาง มจดมงหมายเพอปญญาทจะรเขาใจสงทงหลายตามความเปนจรง มใชเพอสนองความอยากของตน

ลกษณะของจตทเปนสมาธ หมายถง ภาวะจตทมคณภาพและมสมรรถภาพดทสดมลกษณะสาคญดงน

1) ปรสทโธ คอ จตอนบรสทธ 2) สมาหโต คอ จตตงมน 3) กมมนโย คอ จตนมนวลควรแกการงาน เพราะไมเครยด ไมขนมว ไมกระดาง

ไมกระวนกระวาย ไมสบสน ประโยชนของสมาธในชวตประจ าวน สมาธมประโยชนอยางมากตอชวตประจาวน ไดแก

1) ชวยทาใหจตผอนคลายหายเครยด เกดความสงบ หายความกระวนกระวาย 2) เปนเครองเสรมประสทธภาพในการทางาน เรยกวา “จตเปนกมมนยะ” 3) ชวยเสรมสขภาพกายและชวยแกโรคได เนองจากรางกายกบจตอาศยกนและมอทธพลตอ

กน ประโยชนขอนจะสมบรณเมอมปญญารเทาทนสภาวะธรรมประกอบอยดวย

396

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการวางตวของวยรน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกมสตรสกตวและรจกประมาณตน ไมโออวด หรอหลงผดเกยวกบตนเอง 2. เพอใหสมาชกเหนความสาคญของการใชชวตดวยการพอด และยดทางสายกลางเปนหลกในการ

ดาเนนชวต 3. เพอใหสมาชกเรยนรทแสวงหาสงทตนควรจะได หรอพฒนา และสามารถแกไขขอบกพรองของ

ตนเองตามฐานะทตนเปนอย สอการจดกจกรรม

1. กระดาษเปลา 2. ดนสอ 3. แผน Chart ใบความร 4. นทาน 5. White board 6. ปากกาเขยน White board 7. ใบงานท 1 8. ใบความร

ขนตอนการท ากจกรรม 1. ขนนา (ประมาณ 15 นาท)

1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมจากผนากลมดวยการนงสมาธ เพอสารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนดาเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ผนากลมสมถามสมาชก 6-7 คน วา “สมาชกตองการใหตนเองเปนเชนไร” เพอเปน การนาไปสการบรรยาย เนอหา ธรรมะทเกยวกบการประมาณตนเองของสมาชกตอไป (5 นาท)

2.2 ผนากลมบรรยายประเดนธรรมะเรองการรจกประมาณตน หรอมตตญตา โดยใชธรรมเกยวกบโรคธรรม 8, การสนโดษในปจจย 4 และหลกอปณณกปฎปทา ประกอบการบรรยาย ขณะบรรยายจะยกตวอยางนทานประกอบเพอใหสมาชกเขาใจและตระหนกในความสาคญของการประมาณตนไดอยางดทสด และจะมการโตตอบซกถามความเขาใจของสมาชก เปนระยะ ๆ ตามความเหมาะสม (40 นาท)

2.3 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6 – 7 คน และชวยกนระดมสมองคดเรองราวเกยวกบการวางตวทไมเหมาะสมและเหมาะสมของวยรน หลงจากนนสงตวแทนกลมออกมานาเสนอใหเพอน ๆ ฟง

397

2.4 เปดโอกาสใหสมาชกซกถามปญหาหรอขอสงสยกบผนากลม (5 นาท) 3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

3.1 ผนากลมสรปประเดนสาคญเกยวกบการประมาณตนของวยรน ไดแก การรจกประมาณตนในปจจย 4 โดยยดหลกมชฌมาปฏปทา การสารวมตน มสตรเทาทนโลกธรรม 8

3.2 ใหสมาชกสารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเองโดยการนงสมาธ ตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมของสมาชก

398

ใบงานท 1

“กจกรรมการวางตวของวยรน” ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6 – 7 คน ชวยกนระดมสมองคดเรองราวเกยวกบการวางตวทเหมาะสม

และไมเหมาะสม และผลทเกดตามมาโดยการสมมตตวละครขนมาประกอบและสงตวแทน ออกไปเลาใหเพอน ๆ ฟง

ใบความรประกอบการบรรยาย “กจกรรมการวางตวของวยรน”

การรจกประมาณ คอ รจกพอด เชน รจกประมาณในการบรโภค รจกประมาณในการใชจายทรพย รจกความพอเหมาะพอดในการพด การปฏบตกจ และทาการตาง ๆ ผรจกประมาณคอผทพจารณาอยเสมอวา การกระทากด การพดกด การคดกด ควรมความพอเหมาะกบอตถภาพ และความสามารถโดยการเขากบลกษณะของการดาเนนชวต โดยใชทางสายกลางเปนหลก การรเทาทนโลกธรรม 8 สมาชกทกคนจะตองทาความรจกกบโลกธรรม 8 นใหดทสด เพอจะสามารถเอาชนะ ใหไดตามความสามารถหรอสมรรถนะของตนเอง โลกธรรม 8 นกคอ สงทตองมอยเปนธรรมดาในโลกซงจดไวเปน 4 ค คอ 1) การไดลาภ กบ เสอมลาภ 2) การไดยศ กบ เสอมยศ 3) การสรรเสรญ กบ การนนทา 4) ความสข กบ ความทกข

ผลของโลกธรรม 8 ในทางไดหรอทางบวกกจะทาใหบคคลรสกดใจมใจฟขน สวนโลกธรรมในทางเส ยหร อทางลบกจะทาให เก ดอาการห อเห ยว ไม สมหว ง จ ตใจแฟบ หรอเกดอารมณฝายตาได ถาบคคลไมสามารถเอาชนะโลกธรรมได กจะมจตใจทฟ ๆ แฟบ ๆ ไปเรอย ๆ การสนโดษในปจจย 4 ปจจยสถอเปนสงจาเปนในการหลอเลยงรางกายเพอใหดารงชวตอยได แตทงนนบคคลควรบรโภคแตพอประมาณ ไมมากหรอนอยเกนไป ไดแก

1. อาหาร การบรโภคอาหารควรเปนไปเพอการดารงอยและการเจรญเตบโตของรางกาย เพอมกาลงใจในการทางาน มใชเปนไปเพอการบารงบาเรอความอรอยตามอารมณ

2. ทอยอาศย ควรมไวเพอไวกนแดดกนฝน มใชมไวเพอแสดงความรารวยหรออานาจ 3. เครองนงหม ความมไวเพอปกปดความสะอาด และใหความอบอนแกรางกาย 4. ยารกษาโรค ควรดแลรกษาตนตามความจาเปน หรอตามกาลงของตนไมประมาท

399

อปณณกปฏปทา ประกอบไปดวยหลงปฏบต 3 ประการไดแก

1) อนทรสงวร คอ การสารวจอนทรย 6 ไดแก ตา ห ลน จมก กาย ใจ ไมใหเกดยนดยนรายอารมณตาง ๆ ทเกดขน 2) โภชมตตญตา คอการรจกประมาณในการบรโภคอาหาร 3) ชาตยานโยค คอการประกอบความเพยรเพอรกษาและชาระใจใหหมด เมอสมาชกทงหลายยดหลกปฏบตทง 3 น จะทาใหดารงอยในโลกนอยางรทนโลกและเปน ผทไมถกกนอกตอไป

400

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม “กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต”

วตถประสงค 1. เพอใหสมาชกเขาใจถงความสมพนธของเหตปจจยทงหลายตามธรรมชาต ทเกยวของกบความทกข

หรอปญหา และความดความชว 2. เพอใหสมาชกสามารถเรยนรวธแกไขปญหาตามเหตปจจยและการสรางเหตปจจยแหงความสข

และความด

สอการจดกจกรรม 1. การะดาษเปลา 2. ดนสอ 3. ภาพปฏจจสมปบาท 4. White board 5. ปากกาเขยน White board 6. ใบงานท 1 7. ใบความร

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ขนนา (ประมาณ 15 นาท)

1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมจากผนากลมดวยการนงสมาธ เพอสารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนดาเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 ใหสมาชกยกตวอยางสงตาง ๆ ทเปนตามธรรมชาต ซงมผลตอมนษยเราคนละ 1 อยาง โดยจะสมถามสมาชกประมาณ 6-7 คน (5 นาท)

2.2 ผนากลมบรรยายถงความหมายของสงทเรยกวาเหตและผล หรอธมมญตา และอตถญตา ในสปปรสธรรม 7 พรอมทงยกตวอยางประกอบจากภาพปฏจจสมปนาท และเรองของกฎแหงกรรมหรอกฎแหงผลของการกระทา และการพจารณาเหตผลโดยเวนจากอคต 4 (40 นาท)

2.3 ใหสมาชกเขยนถงเหตททาใหสมาชกตองตดสนใจผดพลาด และเกดผลทไมตองการตอตวสมาชก และแนวทางแกไขคนละ 1 เหตการณ หลงจากนนผนากลมสมถามใหสมาชกตอบ 4-5 คน (10 นาท)

3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท) 3.1 ผนากลมสรปประเดนสาคญเรองกฏของเหตผลตามธรรมชาตของโลกอกครง เพอให

สมาชกนาไปใชในการพจารณาเรองราวตาง ๆ ในชวตของตนเองและแกไขไดตามปจจย 3.2 ใหสมาชกสารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเองโดยการนงสมาธตามแบบ

อานาปานสตภาวนา

การประเมนผล สงเกตจากพฤตกรรมของสมาชกในขณะเขารวมกจกรรม

401

ใบงานท 1

“กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต” 1. ใหสมาชกทกคนเขยนถงเหตปจจยตาง ๆ ททาใหสมาชกตองตดสนใจผดพลาดหรอทาในสงทไมถกตองและเกดผลทไมตองการตลอดจนกาหนดแนวทางการแกไขคนละ 1 เหตการณ โดยมประเดนดงน - การกระทาทผดพลาดของฉนคอ.............................................................................................. .....................................................................................................................................................

- มสาเหตมาจากเหตปจจยคอ................................................................................................... ... ..................................................................................................................................... ................ - สามารถแกไขไดโดย............................................................................................. ................... ............................................................................................................................. ........................ 2. ใหสมาชกทกคนเขยนถงปจจยตาง ๆ ททาใหสมาชกประสบความสาเรจหรอเกดผลทนาปรารถนาโดยมประเดนดงน - สงทฉนตองการหรอปรารถนาไดแก....................................................................................... ............................................................................................................................. ........................ - เหตปจจยทจะทาใหฉนประสบความสาเรจในสงปรารถนาตาง ๆ ไดแก ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ........................

402

ใบความรประกอบการบรรยาย “กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต”

การเปนคนรจกเหตและผล การจะเปนคนดหรอประพฤตดนน การรจกเหตและผลตามกฎของธรรมชาตนนเปนสงสาคญอยางยงในสปปรสธรรม 7 หรอธรรมชาตของคนด ไดกลาวถงเรองของการเปนผรจกเหตผล ไวดงน ธมมญตา“ รหลกและรจกเหต” คอ รหลกการและกฎเกณฑของสงทงหลายทตนเขาไปเกยวของ ในการดาเนนชวต การปฏบตกจหนาทและดาเนนการตาง ๆ รเขาใจในสงทตนตองประพฤตตามเหตผล เชน รวาตาแหนง ฐานะ อาชพ การงานของตนมหนาทความรบผดชอบอยางไร มอะไรเปนหลกการ จะตองทาอะไรอยางไร จงจะเปนเหตใหบรรลถงผลสาเรจทเปนไปตามหนาทและความรบผดชอบนน ๆ และสงสด คอรเทาทนกฏธรรมดาหรอหลกความจรงของธรรมเพอปฏบตตอโลกและชวตอยางถกตอง มจตใจเปนอสระ ไมตกเปนทาสของโลกและชวตนน โดยสรป การรจกเหตคอ เมอไดยนไดฟงอะไรกจบหลกสาระมองเหนเนอแทของสงหรอเรองราวนนได

อตถญตา“ รความมงหมายและรจกผล” คอ รความหมายและความมงหมายของหลกการทตนปฏบต เขาใจวตถประสงคของกจกรรมทตนกระทา รวาหลกการนน ๆ มความมงหมายอยางไร รวาทตนทาอยอยางนน ดาเนนชวตยางนน เพอประสงคประโยชนอะไร หรอควรจะไดบรรลผลอะไร เปนผลดหรอผลเสยอยางไรบาง ตลอดจนขนสงสดคอรความหมายของคตธรรมดาและประโยชนทเปนสาระแกชวต ผทรจกผลจะเปนผททาใจพจารณาอยเสมอวาผลทปรากฏในทางวตถ ในทางจตใจและทางสงคมนนสบเนอง มาจากเหตอนใดบาง เปนตน

กฎแหงอทปปจจยตา ทกสงในโลกน ลวนดาเนนไปตามกฎอทปปจจยตา โดยเชอวา เพราะสงนเกด สงนจงเกด เพราะสงนม สงนจงม เพราะสงนไมม สงนจงไมม คอผลตาง ๆ ทเกดขน ยอมเนองมาจากมเหตปจจยกอใหเหตทงสนอนเปนหลกความจรงของธรรมชาต พระพทธองคทรงตรสเกยวกบเรองนวาสงตาง ๆ หรอความสข ความทกขทงหลายในโลกนเกดมาจากเหตทงสนไมไดเกดมาจากกรรมเกา ไมไดเกดจากประเจาดลบนดาล หรอเกดขนโดยปราศจากเหต ดงนนทกคนยอมสรางเหตดหรอกรรมด เพอทจะไดรบผลด ไดเปนการสรางหรอกาหนดชวตของตนเองเชน ถาตองการใหชวตประสบความสขความสาเรจ กพยายามสรางเหตปจจยทด เพอเสรมสรางใหเกดความสขหรอกลาวโดยสรป คอ การสรางกรรมดนนเอง ซงการสรางความดหรอกรรมดในพระพทธศาสนานนมดวยกนหลายวธดงทกลาวมาแลวในครงกอน ๆ

403

กรรม คอ อะไร กรรมคอการกระทาในทางพระพทธศาสนา หมายถง การกระทาทกอยางของบคคล ทงกรรมด กรรมชว และกรรมทเปนกลาง ๆ คอ ไมดไมชว อคต 4 ในการพจารณาเหตปจจยตามกฎของธรรมชาตนน บคคลจะตองพจารณาดวยความตรงไปตรงมา ไมใชความเหนสวนตวไปตดสนหรอพจารณา คอ ตอง ปราศจากความลาเอยงหรออคต 4 ไดแก 1) ฉนทาคต คอ ความลาเอยงความชอบ 2) โทสาคต คอ ความลาเอยงเพราะชง 3) โมโหคต คอ ความลาเอยงเพราะหลง 4) ภยคต คอ ความลาเอยงเพราะขลาดหรอกลว

การพจารณาอยางตรงไปตรงมาโดยปราศจากอคตน จะทาใหบคคลมองเหตตาง ๆ ไดชดเจนถกตองและตรงกบความเปนจรงจงทาใหสามารถแกไขปญหาไดถกจดตรงประเดน และสามารถสรางเหตเพอ ผลสาเรจไดอยางถกตอง

404

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการรจกและเขาใจความแตกตาง ระหวางบคคล”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกมสตเขาใจและเหนความแตกตางระหวางบคคล 2. เพอใหสมาชกปฏบตตนตอบคคลตางๆ (ตามกาลแบงทศ 6) ทสมาชกจาเปนตองไปเกยวของ

สมพนธดวยอยางถกตองและเหมาะสม 3. เพอใหสมาชกสามารถเลอกคบเพอนไดอยางเหมาะสม

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษเปลา 2. ดนสอ 3. แผน Chart ใบความร 4. White board 5. ปากกาเขยน White board 6. ใบงานท 1 7. ใบประกอบการบรรยาย

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ขนนา (ประมาณ 15 นาท)

1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมจากผนากลมดวยการนงสมาธ เพอสารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนดาเนนการ (ประมาณ 60 นาท)

2.1 สมาชกยกตวอยางคากลอนและสมถามสมาชก 3 – 4 คน ใหชวยกนวเคราะหวจารณ (5 นาท)

“ อนเพอนดมหนงถงจะนอย ดกวารอยเพอนคดรษยา แมเกลอหยบหนงนอยดอยราคา ยงดกวานาเคมเตมทะเล ”

2.2 ผนากลมบรรยายเกยวกบ การรจกบคคลตามหลกสปปรสธรรม 7 และประเดนธรรมะทเกยวของกบการปฏบตตอบคคลตาง ๆ ในเรองการรกษาความสมพนธ 6 ทศ ซงสมาชก จาเปนตองไปเกยวของสมพนธดวย ไดแก ทศเบองหนา คอบดา – มารดา ทศเบองขวา คอ คร – อาจารย ทศเบองซาย คอ มตรสหาย และทศเบองบนคอ พระสงฆ นอกจากนนยงชใหสมาชกเหนความสาคญในการคบเพอน โดยการกลาวธรรมะเรองหลกการปฏบตตอมตรสหาย มตรแท – มตรเทยม (40 นาท)

405

2.3 ผนากลมใหสมาชกแบงกลมๆ ละ 6 – 7 คน และจบสลากเพอเลอกหวหนาในการวนจฉยหรอรวมอภปรายในประเดนเกยวกบการปฏบตตนเพอเปนเพอนทดของเพอน การเปนลกทดของพอแม และการเปนพลเมองดของประเทศชาต

2.4 เปดโอกาสใหสมาชกแสดงความคดเหน และซกถามขอสงสยกบผนากลม (5 นาท) 3. ขนสรป (ประมาณ 15 นาท)

3.1 ผนากลมสรปประเดนสาคญเกยวกบการเลอกคบเพอนของสมาชกและการสมพนธกบทศตาง ๆ อยางถกตองอกครง เพอใหสมาชกไดตระหนกและเหนความสาคญ

3.2 ใหสมาชกสารวมกาย วาจา ใจ และพจารณาทบทวนดตนเองโดยการนงสมาธตามแบบอานาปานสตภาวนา

การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมของสมาชก

406

ใบงานท 1

“กจกรรมการรจกและเขาใจความแตกตาง ระหวางบคคล” ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6-7 คน และรวมกนอภปรายแลกเปลยน ความคดเหนในประเดนตาง ๆ ทจบสลากไดดงน

1. สมาชกมวธการอยางไร ในการปฏบตตนเพอเปนเพอนทดของเพอน 2. สมาชกคดวาการเปนบตรทดของพอแมหรออภชาตบตรนนสมาชกจะตองทาหนาท

อยางไรบาง 3. ใหสมาชกบอกถงแนวทางปฏบตตนเพอเปนพลเมองทดของประเทศชาต อนจะชวยให

ประเทศชาตพฒนาสความเจรญกาวหนามอยางไรบาง

407

ใบประกอบการบรรยาย

“กจกรรมการรจกและเขาใจความแตกตาง ระหวางบคคล” การรจกบคคล ในหลกสปปรสธรรม 7 การรจกบคคลหรอ “ปคคลกญตา” คอการรจกและเขาใจความแตกตางระหวางบคคล โดยอาศยความสามารถและคณธรรม วาใครยงหรอหยอนอยางไร และรจกทจะปฏบตตอบคคลอน ๆ ดวยดวาบคคลใดควรคบ บคคลใดไมควรคบ บคคลใดควรเคารพ บคคลใดไมควรเคารพ บคคลใดเชอถอได บคคลใดเชอถอไมได บคคลใดควรชวยเหลอ บคคลใดไมควรชวยเหลอ เปนตน การรกษาความสมพนธของทศทง 6 สมาชกพงปฏบตหนาทตอทศตาง ๆ ทเกยวของและมความสาคญตอสมาชกดงน ทศท 1 ในฐานะทเปนบตรธดา พงเคารพบดามารดา ผเปรยบเสมอนทศเบองหนา ดงน

1. ทานเลยงเรามาแลว เราเลยงทานตอบ 2. ชวยทากจธระของทาน 3. ดารงวงศสกล 4. ประพฤตตนใหเหมาะสมกบความเปนทายาท 5. เมอทานลวงลบไปแลวทาบญอทศใหทาน

บดามารดาอนเคราะหบตรธดา ตามหลกปฏบตดงน 1. หามปรามปองกนจากความชว 2. ดแลฝกอบรมใหตงอยในความด 3. ใหศกษาศลปวทยา 4. เปนธระในเรองการมคครองทสมควร 5. มอบทรพยสมบตใหเมอถงโอกาส

408

ทศท 2 ในฐานะทเปนศษย พงแสดงความเคารพนบถออาจารย ผเปรยบเสมอนทศเบองขวา ดงน

1. ลกตอนรบ แสดงความเคารพ 2. เขาไปหา เพอบารง รบใช ปรกษา ซกถาม รบคาแนะนา เปนตน 3. ฟงดวยด ฟงเปน รจกฟงใหเกดปญญา 4. ปรนนบต ชวยบรการ 5. เรยนศลปวทยาโดยเคารพ

อาจารยอนเคราะหศษยตามหลกดงน 1. แนะนาฝกอบรมใหเปนคนด 2. สอนใหเขาใจแจมแจง 3. สอนศลปวทยาใหสนเชง 4. สงเสรมยกยองความดงามความสามารถใหปรากฏ 5. สรางเครองคมภยในสารทศ คอ สอนฝกศษยใหใชวชาเลยงชพไดจรงและรจกดารงตน

ดวยด ทจะเปนประกนใหดาเนนชวตดงามโดยสวสด มความสข ความเจรญ ทศท 3 ในฐานะทเปนสาม พงใหเกยรตบารงภรรยา ผเปรยบเสมอนทศเบองหลงดงน

1. ยกยองใหเกยรตสมฐานะทเปนภรรยา 2. ไมดหมน 3. ไมนอกใจ 4. มอบความเปนใหญในงานบาน 5. หาเครองแตงตวมาใหเปนของขวญตามโอกาส

ภรรยานเคราะหสามตามหลกปฏบตดงน 1. จดงานบานใหเรยบรอย 2. สงเคราะหญาตมตรทงสองฝายดวยด 3. ไมนอกใจ 4. รกษาทรพยสมบตทหามาได 5. ขยน ชางจดชางทา เอางานทกอยาง

409

ทศท 4 ในฐานะทเปนมตรสหาย พงปฏบตตอมตรสหาย ผเปรยบเสมอนทศเบองซาย ดงน

1. เผอแผแบงปน 2. พดจามนาใจ 3. ชวยเหลอเกอกลกน 4. รวมทกรวมสขดวย 5. ซอสตยจรงใจ

มตรสหายอนเคราะหตอบ ตามหลกปฏบตดงน

1. เมอเพอนประมาทชวยเพอนรกษาปองกน 2. เมอเพอนประมาท ชวยรกษาทรพยสมบตของเพอน 3. ในคราวมภยเปนทพงได 4. ไมละทงในยามทกขยาก 5. นบถอตลอดถงวงศญาตของมตร

ทศท 5 ในฐานะทเปนนายจาง พงบารงคนรบใชและคนงาน ผเปรยบเสมอน ทศเบองลาง

1. จดงานใหตามความเหมาะสมกบกาลง เพศ วย ความสามารถ 2. ใหคาจางรางวลและความเปนอย 3. จดสวสดการด ชวยรกษาพยาบาลในยามเจบไข 4. มอะไรไดพเศษมากแบงปนให 5. ใหมวนหยด และพกผอนหยอนใจ ตามโอกาสอนควร

คนรบใชและคนงาน แสดงนาใจตอนายดงน

1. จะทาสงใด กทาดวยเมตตา 2. เลกงานทหลง 3. เอาแตของทนายให 4. ทาการงานใหเรยบรอย 5. นาความดของนายงานและกจการไปเผยแพร

410

ทศท 6 ในฐานะทเปนพทธศาสนกชน พงแสดงความเคารพตอพระสงฆผเปรยบเสมอน ทศเบองบน ดงน 1. จะทาสงใด กทาดวยเมตตา

2. จะพดสงใด กพดดวยเมตตา

3. จะคดสงใด กคดดวยเมตตา

4. ตอนรบดวยความเตมใจ

5. อปถมภดวยปจจย 4

พระสงฆอนเคราะหคฤหสถ ตามปฏบตดงน 1. หามปรามสอนใหเวนจากความชว

2. แนะนาสงสอนใหตงอยในความด 3. อนเคราะหดวยความปรารถนาด 4. ใหไดฟงไดรสงทยงไมเคยรไมเคยฟง

5. ชแจงอธบาย ทาสงทเคยฟงแลวใหเขาใจแจมแจง

6. บอกทางสวรรค สอนวธดาเนนชวตใหประสบความสขความเจรญ

การเลอกคบเพอนของสมาชก

การคบเพอนเปนสงทสาคญ มผลตอความเจรญกาวหนาและความเสอมของชวตอยางมาก จงควรทราบหลกธรรมเกยวกบเรองมตรทเปนขอสาคญ ๆ ไว ในทนจะแสดงเรองคนทควรคบ คนทไมควรคบ และหลกปฏบตตอกนระหวางมตรสหาย ดงตอไปน

มตรเทยม พงรจกมตรเทยม หรอศตรผทมาในรางมตร (มตรปฏรปก) ม 4 ประเภท ดงน 1. คนปลอกลอก ขนเอาของเพอนไปฝายเดยว (หรชน) มลกษณะ 4

1. คดเอาแตไดฝายเดยว

2. ยอมเสยนอยโดยหวงจะเอาใหมาก

3. ตวมภย จงมาชวยทากจของเพอน

4. คบเพอน เพราะเหนแกประโยชน

411

2. คนดแตพด (วจบรม) มลกษณะ 4 1. ดแตยกของหมดแลวมาปราศรย 2. ดแตอางของยงไมมปราศรย 3. สงเคราะหดวยสงทหาประโยชนมได 4. เมอเพอนมกจ อางแตเหตขดของ

3. คนหวประจบ (อนปยภาน) มลกษณะ 4 1. จะทาชวกเออออ 2. จะทาดกเออออ 3. ตอหนาสรรเสรญ 4. ลบหลงนนทา

4. คนชวนฉบหาย (อปายสหาย) มลกษณะ 4 1. คอยเปนเพอนดมนาเมา 2. คอยเปนเพอนเทยวกลางคน 3. คอยเปนเพอนดการละเลน 4. คอยเปนเพอนไปเลนการพนน

มตรแท พงรจกมตรแท หรอมตรดวยใจจรง (สหทมตร) 4 ประเภท ดงน

1. มตรอปการะ (อปการก) มลกษณะ 4 1. เพอนประมาท ชวยรกษาเพอน 2. เพอนประมาท ชวยรกษาทรพยสนของเพอน 3. เมอมภย เปนทพงพานกได 4. มกจจาเปน ชวยออกทรพยใหเกนกวาทออกปาก

2. มตรรวมทกขรวมสข (สมานสขทกข) มลกษณะ 4 1. บอกความลบแกเพอน 2. รกษาความลบของเพอน 3. มอนตรายไมละทง 4. แมชวตกสละใหได

412

3. มตรแนะน าประโยชน (อตถกขาย) มลกษณะ 4

1. จะทาชวเสยหาย คอยหามปรามไว 2. แนะนาสนบสนนใหตงอยในความด 3. ใหไดฟงไดรสงทไมเคยไดรไดฟง 4. บอกทางสขทางสวรรคให

4. มตรมใจรก (อนกมป) มลกษณะ 4 1. เพอนมทกขพลอยไมสบายใจ (ทกข ทกขดวย) 2. เพอนมสขพลอยชนชมยนด (สข สขดวย) 3. เขาตเตยนเพอน ชวยยบยงแกไขให 4. เขาสรรเสรญเพอน ชวยพดเสรมสนบสนน

มตรตอมตร พงสงเคราะหอนเคราะหกน ตามหลกปฏบตในฐานะทเปนเสมอนทศเบองซาย ดงน

พงปฏบตตอมตรสหาย ดงน 1. เผอแผแบงปน 2. พดจามนาใจ 3. ชวยเหลอเกอกลกน 4. มตนเสมอ รวมทกขรวมสขดวย 5. ซอสตยจรงใจ

มตรสหายอนเคราะหตอบ ดงน 1. เมอเพอนประมาท ชวยรกษาปองกน 2. เมอเพอนประมาท ชวยรกษาทรพยสมบตของเพอน 3. ในคราวมภยเปนทพงได 4. ไมละทงในยามทกขยาก 5. นบถอตลอดถงวงศญาตของมตร

ถาสมาชกปฏบตตามหลกธรรมะตาง ๆ เหลานจะทาใหสมาชกสามารถนาชวตรอดอยในสงคมไดเปนอยางด และยงเปนทชนชมของบคคลในสงคมอกดวย

413

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน”

วตถประสงค

1. เพอใหสมาชกมสตและสามารถคดไดเสมอวาควรเคารพแสดงพฤตกรรมอยางไรจงเหมาะสมตอ ชมชนนน ๆ ตามความแตกตาง และควรคานงถงหลกอะไรบาง

2. เพอใหสมาชกเหนความสาคญของการตรงตอเวลาและรจกการวางแผนการปฏบตหนาทของตนเอง อยางถกตองและเหมาะสม

3. เพอใหสมาชกตระหนกและเหนความสาคญของผมมารยาทดในสงคมหรอเมอตองการไปสมพนธกบชมชน

สอการจดกจกรรม

1. กระดาษเปลา 2. ดนสอ 3. แผน Chat ใบความรประกอบการบรรยาย 4. White Board 5. ปากกาเขยน White Board 6. ใบงานท 1 7. ใบความร

วธด าเนนการและขนตอนกจกรรม

1. ขนนา (15 นาท) 1.1 ผนากลมกลาวทกทายกบสมาชกและสรปสาระเดมทบรรยายครงทแลว 1.2 เตรยมความพรอมในการฟงธรรมจากผนากลมดวยการนงสมาธเพอสารวมกาย วาจา ใจ

ตามแบบอานาปานสตภาวนา 2. ขนดาเนนการ (60 นาท)

2.1 ผนากลมถามสามาชก ประมาณ 5-6 คน วาควรมธรรมะเรองอะไรบางเพอใหสมาชกสามารถดารงตนอยในสงคมไดอยางผาสก เพอเปนการนาเขาสประเดนธรรมะทตองการบรรยายในครงน (5 นาท)

2.2 ผนากลมบรรยายธรรมโดยโนมนาวจตใจของสมาชก เพอใหตระหนกในการอยในสงคมดวยการยดหลกธรรมตาง ๆ เปนแนวทางในการดาเนนชวตไดแก หลกพรหมวหาร 4, สงคหวตถ 4, และสาราณยธรรม เปนประเดนประกอบการบรรยายธรรม (40 นาท)

2.3 ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6 – 7 คน และรวมกนคดอภปรายในประเดนเกยวกบสมาชกจะปฏบตยางไร เพอใหอยในสงคมหรอโลกปลอดภยและสามารถชวยเหลอผอนไดตามสตกาลงความสามารถ เชน ถาสมาชกอยในสงคมทไมดจะวางตวอยางไร หรอสมาชกมแนวความคดอยางไรเพอชวยเหลอสงคมใหอยรอดเปนตน ใหเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหและสงตวแทนนาเสนอใหเพอน ๆ ฟง (10 นาท)

414

2.4 ใหโอกาสสมาชกแสดงความคดเหนและซกถามขอสงสยกบผนากลม (5 นาท) การประเมนผล

สงเกตจากพฤตกรรมของสมาชกทเขารวมกจกรรม

415

ใบงานท 1

“กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน” ใหสมาชกแบงกลม ๆ ละ 6-7 คน และออกมาจบสลากเพอรวมกนอภปรายในประเดนปญหาเหลาน ประเดนท 1 ถาสมาชกอยในสงคมทไมดหรอมปญหาสมาชกจะวางตวอยางไรบางเพอใหดารงอยไดดวยด ประเดนท 2 สมาชกมแนวความคดอยางไรเพอชวยเหลอสงคมของตนเองใหรอดพนได ประเดนท 3 ถาเพอนทรกทสด และสนทสนมมากของเรามาชวนไปทาในสงทไมดเราจะทาอยางไร

ใหสมาชกเขยนลงในกระดาษเปลาทแจกใหเพอเตรยมนาเสนอใหเพอน ๆ ฟง

416

ใบความรประกอบการบรรยาย

“กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน”

การมชวตอยในสงคมยอมทาใหเรากบบคคลหรอชมชนในหลายรปแบบทงชมชนทดและไมด การวางตนใหเหมาะสมตามสภาพของชมชนนนเปนสงจาเปนอยางยง โดยบคคลจะตองเปนผรจกชมชน และรจกกาลเทศะดวยตามหลกของ สปปรสธรรม 7 ดงนคอ

กาลญตา“รจกกาล” การเปนผรจกเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาอนพงใชในการประกอบกจกระทาหนาทการงานตาง ๆ เชน รวาในเวลาไหนควรทาอะไร ทาใหตรงเวลา เปนเวลาใหทนเวลาพอเหมาะกบเวลา รวาเวลาไหนเปนเวลานอน เวลาทางาน เวลาพกผอน เปนตน และยงเปนผรจกคณค าของเวลา รจกจดการเวลาใหเปนประโยชนเหมาะสมกบตนเองและผอน

ปรสญตา “รจกชมชน” คอรจกถน รจกทชมชน และชมชนรจกมารยาทระเบยบวนย ขนบธรรมเนยมประเพณ รจกกาลอนประพฤตปฏบตในถนชมชนและตอชมชนนนวา ชมชนนเมอเขาไปหาตองทากรยาอยางน ควรตอง พดอย างน ช มชนน ม ระ เบ ยบวน ยและวฒนธรรมประเพณอย า งน ควร เก ยวของ ควรสงเคราะห ควรรบใช ควรบาเพญประโยชนอยางน เปนตน ทงนเพอเปนแนวทางการปรบตนใหเขากบสงคม และอยในสงคมอยางมความสข

ธรรมะส าหรบการอยรวมกนอยางเปนสขในสงคม การอยรวมกนในสงคมอยางเปนสขนนบคคลพงปฏบตธรรมะหรอในหลกธรรมเหลานไปประยกตใชในชวตประจาวน ไดแก

พรหมวหาร 4 คอ ธรรมประจาใจของผประเสรฐหรอผมจตใจยงใหญกวางขวางดจพระพรหม ม 4 อยาง คอ

1.) เมตตา หมายถง ความรก คอ ความปรารถนาด มไมตร ตองการชวยเหลอใหทกคนประสบประโยชนและความสข

2.) กรณา หมายถง ความสงสาร คอ อยากชวยเหลอผ อนใหพนจากความทกข ใฝใจทจะ ปลดเปลองบาบดความทกขหากเดอดรอนของคนและสตวทงหลาย

3.) มทตา หมายถง ความเบกบานพลอยยนด คอ เหนผอนอยดมสข 4.) อเบกขา หมายถง ความใจเปนกลาง คอ มองตามเปนจรง มนคง เทยงดจตาชง พรอมทจะ

วนจฉย วางตนและปฏบตไปตามหลกการ เหตผล และความเทยงธรรม

417

\

สงควตถ 4 คอ หลกปฏบตเพอการสงเคราะหหรอธรรมทเปนเครองยดเหนยวใจคนและประสานความสามคค ม 4 อยาง ไดแก

1. ทาน หมายถง การให คอเออเฟอเผอแผ เสยสละ แบงปน ชวยเหลอ ชวยเหลอสงเคราะหดวยปจจย 4 ทนหรอทรพยสงของ ตลอดจนใหความรความเขาใจและศลปวทยา

2. ปยวาจา หมายถง การพดอยางรกกน คอกลาวคาสภาพ ไพเราะ นาฟง ชแจงแนะนาสงทมประโยชน ม เหตผล เปนหลกฐาน ชกจงในทางทดงาม หรอคาแสดงความเหนอกเหนใจ ใหกาลง ใจ รจกพดใหเกดความเขาใจดสมครสมานสามคค เกดไมตรทาใหรกใครนบถอชวยเหลอเกอกลกน ดงโคลงในนตทวา

ออนหวานหมานมตรลน เหลอหลาย

หยาบบมเกลอกลาย เกลอนใกล

ดจดวงศศฉาย ดาวดาษ

สรยะสองดาราไร เมอรอนแรงแสง

3.) อตถจรยา หมายถง การทาประโยชนแกเขา คอชวยเหลอดวยแรงกาย และขวนขวายชวยเหลอ กจการตาง ๆ บาเพญสาธารณประโยชน รวมทงชวยแกไขปญหาและชวยปรบปรงสงเสรม ในดานจรยธรรม ตรงกบคาพงเพยทวา “อยบานทานอยานงดดายปนววปนควายใหลกทานเลน”

4.) สมานตตตา หมายถง การวางตวสมาเสมอ (วางตนพอด) เอาตวเขาสมาน คอ ทาตวใหเขากบเขาได วางตนเสมอตนเสมอปลาย ใหความเสมอภาค ปฏบตสมาเสมอตอทงหลาย ไมเอาเปรยบและเสมอในสขทกข คอ รวมสข รวมทกข รวมรบร รวมแกไขปญหา เพอใหเกดประโยชนสขรวมกน

ธรรมตาง ๆ เหลานบคคลใดสามารถถอปฏบตไดอยางเครงครดโดยสมบรณ ยอมทาใหผนน เปนทรกของคนอน ๆ และดารงตนอยในสงคมอยางเปนสข

418

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมพทธศาสนกชนทด”

วตถประสงค

1. สามารถอธบายไดวาการเปนพทธศาสนกชนทดมความสาคญและประโยชนอยางไร 2. สามารถอธบายไดวาพทธศาสนกชนทดควรปฏบตตนอยางไร 3. มความพรอมทจะปฏบตตนเปนพทธศาสนกชนทด

สอการจดกจกรรม 1. บทรอยกรอง กจกรรมพทธศาสนกชนทด 2. ใบความร 3. กระดาษบนทก

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ใหสมาชกแบงกลม 3 กลม แตละกลมเลอกประธานและเลขานการกลม 2. แตละกลมรวมกนอภปรายตามประเดนดงน

กลมท 1 ผลดทเกดขนแกบคคลใกลชด เชน บดามารดา ญาตพนอง มตรสหาย และบคคลอนทเคยพบเหนจากการปฏบตตนเปนพทธศาสนกชนทด

กลมท 2 ผลเสยทเกดขนแกบคคลใกลชด เชน บดามารดา ญาตพนอง มตรสหาย และบคคลอนทเคยพบเหนจากการไมปฏบตตนเปนพทธศานกชนทด

กลมท 3 วธปฏบตตนอยางไรทจะทาใหเปนพทธศาสนกชนทด ขนสรป

1. สมาชกรวมกนสรป “การปฏบตตนเปนพทธศาสนกชนทด” 2. ผนากลมสรปใหขอแนะนาเพมเตม 3. อานบทรอยกรอง “ศาสนกชนทด”

การประเมนผล

1. สงเกต - การตอบคาถาม - การรวมกจกรรม

2. ตรวจผลงาน - บนทกขอสรปของกลม

419

บทรอยกรอง

“กจกรรมพทธศาสนกชนทด” ศ.สมน อมรววฒน

ศาสนกชนนบถอศาสนา ตามรอยศาสดานาทางให ศลธรรมสองทางสวางไกล ศรทธานอมยอมใจใฝผลบญ คาสงสอนหลกแสดงนนแจงชด ปฏบตตามจรงสงเกอหนน ละเวนชว ทาดนเกดคณ จตคาจนนกครบสงบงาม

420

ความรส าหรบผน ากลม การเปนสาวกทด

“กจกรรมพทธศาสนกชนทด” 1. ความหมาย

สาวกทด หมายถง ผทสามารถเดนตามทางของพระศาสดาได 2. วธปฏบตเพอเปนสาวกทด

2.1 ตงใจศกษาพระธรรมวนยใหเขาใจถกตอง และเพยงพอแกสถานะของตน 2.2 มศรทธามนคงในพระรตนตรย 2.3 มศลบรสทธ และไมตกเปนทาสอบายมข 2.4 ไมเชอมงคลตนขาว คอ เชอกรรมไมเชอมงคล 2.5 ไมแสวงหาเขตบญนอกพระพทธศาสนา 2.6 ทาบญแตในพระพทธศาสนา

3. ผลดอนเกดจากการเปนสาวกทด 3.1 มชวตทสงบเยนอยดวยความถกตอง 3.2 เปนคนมความมน เพราะมทพงทางใจอนถกตอง 3.3 สามารถแกปญหาของชวตทเกดขนดวยปญญาอนถกตอง 3.4 ผทเกยวของมความสขสงบเยนไปดวย 3.5 เปนผสามารถไดรบประโยชนสงสดทมนษยควรไดรบ 3.6 เปนตวอยางอนดแกผทพบเหน ใหเกดความปรารถนาจะทาตาม 3.7 เปนการธารงพระศาสนาใหสถาพร 3.8 เปนการสงเสรมความเจรญ และความมนคงของชาต

4. โทษของการไมสามารถเปนสาวกทด 4.1 มชวตความเปนอยดวยความทกขเรารอนใจ 4.2 เปนคนเปลาประโยชน เพราะขาดทพงทางใจอนถกตอง 4.3 ไมสามารถแกปญหาของชวตทเกดขนได 4.4 ทาตนเองขาดประโยชนทพงจะไดรบ 4.5 ทาใหผทเกยวของมความทกขเรารอนใจไปดวย 4.6 เปนการทาลายศาสนาโดยไมรตว หรอรเทาไมถงการณ 4.7 บนทอนความเจรญ และความมนคงของชาต

421

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมพลเมองทด”

วตถประสงค

1. สามารถอธบายถงหนาทของพลเมองทด 2. สามารถปฏบตตนตามหนาทของพลเมองทด ตามวยและสถานภาพของตน

สอการจดกจกรรม

1. บทรอยกรอง “พลเมองทด” 2. ภาพตดตอ 4 ภาพ (ภาพทหาร, ภาพทาบญตกบาตร, ภาพถนนหนทาง,ภาพเทดทนพระมหากษตรย) 3. รายละเอยดเกมภาพตดตอ 4. แผนภมกตกาของเกม

ขนตอนการจดกจกรรม ขนน า

1. สนทนาเกยวกบปญหาการอยรวมกน และทางานดวยกนเปนกลม 2. ถามถงสภาพของการอยและทางานรวมกนอยางมความสขในกลม ขนกจกรรม 3. ผนากลมชแจงกตกาและขนตอนการเลนเกมตอภาพ 4. แบงกลมออกเปน 4 กลม ตงชอกลม และเลนเกมตอภาพ 5. สนทนา / อภปรายกบสมาชกในประเดนตอไปน

- กลมใดทาไดถกตองและเสรจกอน ทาไมจงเสรจกอน - กลมใด / สมาชกคนใดททาผดกตกาอยางไรบาง เชน - พดแนะนาเพอน - ไมฟงคาสงของผนา - ไมเอาใจใสในกจกรรม

6. ผนากลมสอบถามผเขารวมกจกรรมและผสงเกต วาสมาชกของกลมทกคนควรปฏบต อยางไรบาง ขณะเขารวมกจกรรมหรอเลนเกม

7. แบงสมาชกเปนกลม 4 กลมเหมอนเดม ใหแตละกลมรวมกนคดตามประเดนตอไปน กลมท 1 ความหมายของพลเมองทด กลมท 2 หนาทของพลเมองทด กลมท 3 โทษของการเปนพลเมองทไมด กลมท 4 ประโยชนของการเปนพลเมองทด ใหผแทนของแตละกลมนาเสนอผลงาน

422

ขนสรป 8. ผนากลมและสมาชกรวมสรปการปฏบตตนใหเปนพลเมองทดของประเทศชาต 9. อานบทรอยกรอง “พลเมองทด”

การประเมนผล

สงเกต - การเลนกจกรรม - การอภปราย - การสรปรายงานผลงาน

423

บทรอยกรอง

“กจกรรมพลเมองทด” ศ.สมน อมรววฒน

คณสมบตของพลเมองทด คอการทาหนาทอยางถกตอง มระเบยบวนย คดไตรตรอง รกษาสทธทงผองของปวงชน พดและทาตามหลกปฏบต ซอสตย รบผดชอบ ไมฉอฉล รกชาตยงชวตอทศตน เปนศาสนกชนควรบชา อกพระมหากษตรยฉตรปกเกลา ไทยเราจงจงรกภกดถวนหนา รวมผดงสยามรฐวฒนา รมเยนแหลงหลาตราบฟาดน

424

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมคณครทรก”

วตถประสงค

1. สามารถบอกพระคณของครได 2. ปฏบตตนเปนศษยทดได 3. เหนคณคาของความมนาใจ

สอการจดกจกรรม

1. กรณตวอยาง 2. แบบสอบถามวดเจตคตทมตอเรองคร

ขนตอนการจดกจกรรม

1. แบงสมาชกเปนกลมยอย 6 กลม 2. เลอกประธานกลม 3. แจกกรณตวอยางใหกลมละ 1 กรณ 4. ประธานอานกรณตวอยางใหสมาชกฟง และนาอภปรายตามประเดนปญหา 5. ตวแทนกลมออกมารายงานผลการอภปราย

- สรปเรองยอของกรณศกษา - ผลการอภปรายกลม

6. เมอสมาชกอภปรายจบแลว ผนากลมสรปถงผลการอภปรายวา การทครดนนนกเรยนเคยมองครดวยความเปนธรรมตอครทดวาเคยวเขญหรอไม อยานาเอาความคดทไมดมาทาใหจตใจของ นกเรยนขนมว ซงจะทาใหขาดสมาธ ขาดวจารณญาณในการเรยน อยามองขามความหวงดของครไป ขอใหระลกอยเสมอวาครมความบรสทธ ตอศษยเสมอ เพยงแตท แสดงออกตอศษ ย อาจแตกตางกนไปตามบทบาทหนาท และบคลกภาพของครแตละคนเทานนเอง

การประเมนผล

1. สงเกตการปฏบตงานกลม 2. ผลการวดเจตคต

425

กรณตวอยางท 1

“กจกรรมคณครทรก” พอเอยถงครราตร ซงเปนครประจาวชาการดแลรกษาบาน นกเรยนตางกเกรงกลวตาม ๆ กน เพราะเวลาสอนทไรครราตรจะเคยวเขญ เขมงวด และดวาเปนประจา นกเรยนสวนใหญจงไมอยากเรยนกบครราตรมากนก เมอเรว ๆ น ครราตรไดเขาสอนเกยวกบการซกรดเสอผา ครใหนกเรยนทกคนลงมอปฏบตจรงใหด ทงการซกและการรดเสอผา ขณะทครตรวจผลงานนน นกเรยนทกคนโดนครราตรดวาไปตาม ๆ กน บางคนตองทาใหมหลาย ๆ ครงจนกวาจะสะอาดเรยบรอยตามทครตองการ จนกระทงนกเรยนเกอบทกคนทาไดด รวมทงมาลยดวย มาลยนนแมวาตนเองจะสามารถซกรดเสอผาไดดขน เธอกไมชอบการดวาเคยวเขญของครราตรเลย จนกระทงวนหนงมาลยไดดละครโทรทศนเรองหนงเหนลกเลยงโดนแมเลยงตบตอยางหนกเพราะซกผาไมสะอาด แถมยงรดเสอตวโปรดของแมเลยงไหมจนใสไมได มาลยรสกสงสารลกเลยงคนนนจนจบใจ เหตการณครงนทาใหมาลยนกไปถงครราตรทนท และไดคดวาถาตนเปนลกเลยงคนนนคงจะไมโดนตบตแนนอน เพราะตนสามารถซกรดเสอผาไดด เนองจากครราตรคอยเคยวเขญสงสอนตนมากอน มาลยจงเรมมองเหนประโยชนจากการทครราตรดวาเขยวเขญพลางนกในใจวา “นครราตรไมเคยวเขญดวา เราคงซกรดเสอผาไมเกงเหมอนทกวนน และอาจถกทาโทษเหมอนลกเลยงคนนนกได”

ประเดนการอภปราย 1. กอนทมาลยดโทรทศนเรองลกเลยงถกแมเลยงตบตเพราะซกผาไมสะอาด มาลยมความรสก

อยางไรกบคณคร 2. เมอถกครเคยวเขญใหทางานอยางประณต นกเรยนมความรสกตอครอยางไร

กรณตวอยางท 2 “กจกรรมคณครทรก”

“เอก” กาลงเรยนอยอยในระดบประถมศกษาของโรงเรยนแหงหนง ครประจาชนของเอกนนเปนครทชอบดวา และเคยวเขญเปนประจาเพอใหนกเรยนในหองเรยนมความสามารถในการเขยน จนกระทงเอกและเพอน ๆ สามารถเขยนหนงสอไดรวดเรว ถกตอง และสวยงาม เอกนนไมชอบเลยทโดนครมาเคยวเขญดวาตน และนกอจฉาเพอนขางหองทครของพวกเขาไมไดดวาเคยวเขญเลย ถงแมนกเรยนในหองจะเขยนไมเกงหรอเขยนไมสวยกตาม วนหนงเอกไปเยยมปกบยา ปกบยาของเอกนนมอายมากแลวจงอานและเขยนหนงสอไมคอยเกง แตทานตองการเขยนจดหมายถงลงของเอก (พชายของคณพอของเอก) ปกบยาจงใหเอกเขยนจดหมายให โดยเขยนตามคาบอกของยา ปรากฏวาเอกเขยนไดสวยและรวดเรว ถกใจยา เมอเขยนเสรจเอกกอานให ยาฟง ยาพอใจมาก พรอมกบกลาววา “ถกตอง... หลานยานเกงจง” พรอมกนนนกมอบเงนเปนรางวลและหาขนมอรอย ๆ มาใหเอกกนอยางมากอกดวย เอกจงถงครประจาชนทดวาเคยวเขญตน

ประเดนการอภปราย 1. กอนไปหายาเอกมความรสกตอครอยางไร 2. เมอถกครด นกเรยนมความรสกอยางไร

426

กรณตวอยางท 3 “กจกรรมคณครทรก”

“มานพ” เปนนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนของโรงเรยนแหงหนง เขาเปนนกเรยนอกคนหนงในจานวน 3 คน ทแสดงทาทวาไมชอบครสนย เพราะครสนยมกจะดวาและเขมงวดเขาและเพอน ๆ ในหองเปนประจา ยงพวกเขาแสดงทาทไมพอใจในตวครมากเทาไร กยงโดนดวามากขนเทานน การกระทาของมานพและเพอน สรางความไมพอใจแกเพอน ๆ ในหองอยางยง เพราะพวกเขาไมมสมาธในการเรยนและตองมาเสยผลประโยชนจากการเรยนโดยตองมานงฟงครดวา แทนทจะไดเรยน บทเรยนตอไป พอถงวนใกลสอบปรากฏวามานพและเพอนอก 2 คนนนไมเขาใจในบทเรยน ครนจะไปถามครก ไมกลาเพราะกลวครด จะถามเพอน ๆ ก ไมม ใครอยากอธบายให ฟง เพราะเพอน ๆ ตางก เออมระอาไมอยากคบหาสมาคมดวย พอถงวนประกาศผลการสอบปรากฏวาทงสามคนสอบไมผานใน รายวชาของครสนยสอน ทาใหทงสามไดรบความอบอายขายหนาและเกดความสานกวา ทพวกตนสอบ ไมผานเพราะพวกตนไมชอบครสนยทชอบดวาเคยวเขญนนเอง ในภาคเรยนตอไปพวกเขาตงใจวาจะประพฤตตวเสยใหม โดยการเชอฟงครสนย ถงแมจะดวาและ เขมงวดกตาม ไมเชนนนพวกเขาจะตองอบอายขายหนาเพราะสอบไมผานในรายวชาดงกล าว และยงถก เพอน ๆ เกลยดชง เลกคบหาสมาคมกบตนเหมอนภาคเรยนทแลวอก ประเดนการอภปราย

1. มานพและเพอนอก 2 คน ไมพอใจครสนย ทาใหมานพและเพอนเปนอยางไรบาง 2. ถานกเรยนถกครดวา นกเรยนจะโกรธครหรอไม เพราะเหตใด

กรณตวอยางท 4 “กจกรรมคณครทรก”

ถงแมนกเรยนในหองจะมถง 30 คน แตมอย 2 คนเทานนทครสชาตดวาและเคยวเขญในการเรยนเปนประจา คอ “วระ” และ “สมชาย” ทงนมใชวาครสชาตจะมจตใจลาเอยง หากแตมเหตผลอยในใจ....คอ วระนน ครเหนวามแววทจะเรยนไดดเดน..สมชายนนถงแมจะเรยนไมเกง แตครเหนวามความเฉลยวฉลาดนาจะเรยนไดด ถาไดรบการเคยวเขญและเอาใจใส และครกไดรมาวา ทบานของสมชายกไมไดเอาใจใสตวเขาเทาทควร คร จงเหนวาเปนหนาททตองทาแทนพอแม ผลจากการเคยวเขญดวาของครสชาต ทาใหทงสองมผลการเรยนดกวาเดมมาก แตทงสองรสก ไมพอใจและพาลโกรธเกลยดครสชาตทมาดวาตนเปนประจา ซงครสชาตกไมไดสนใจวาทงคจะรสก ตอตนอยางไร เพราะถอวาตนไดทาหนาทของตนโดยสมบรณแลว จนกระทง...ปลายภาคเรยนสดทาย “วระ” ไดรบการคดเลอกใหเปนนกเรยนทมผลการเรยนดเดนในระดบเขต ขาวนนาความปตมาสวระอยางยง..แต..ผทรสกยนดยงกวาวระเหนจะไมมใครเกนครสชาต ทพยายามเคยวเขญเขามาตลอด สวนสมชายนน ถงแมจะมผลการเร ยนไมดเดนเหมอนวระ แตเขากม ผลการเรยนทดมากเมอเทยบกบปทผานมา ทงวระและสมชายจงเรมเขาใจความหวงดของครสชาต ทงสอง ไดแตนกในใจวา

ประเดนการอภปราย ถานกเรยนเปนวระหรอสมชาย นกเรยนจะมความรสกอยางไร ทง 2 คนคดอยางไร

427

กรณตวอยางท 5

“กจกรรมคณครทรก” “ดวงใจ” เพงจะไดรบจดหมายจาก “สมร” เพอนทเคยเรยนดวยกนตงแตระดบมธยม ขณะนดวงใจทางานเปนพยาบาลประจาอาเภอแหงหนง ขณะทสมรไดเปนครทโรงเรยนมธยมประจาจงหวด ถงแมสมรจะมจดหมายมาถงดวงใจเปนประจา แต..จดหมายฉบบนดจะพเศษและมคณคามากกวาฉบบอน ๆ .....เพราะ...เปนครงแรกทสมรระบายความในใจเกยวกบงานสอนมาในจดหมายอยางลกซง จนดวงใจตองอานซาหลาย ๆ ครง ดงขอความบางตอนมวา “......เธอรหรอเปลาถงแมบางคนจะใหขอคดวา การสอนในปจจบนไมควรจะลงโทษนกเรยนดวยการเฆยนต แต.....ความคดนใชกบเดกทกคนไมไดหรอกนะ เดกบางคนตองดวาเฆยนตบาง ทงนเพอดดนสยทไมดหรอเพอกระตนใหเขาตงใจและขยนเรยนใหมากขน ซงวธการนไมไดสงผลดตอครเลยเพราะเหนอยกเหนอย นกเรยนกไมชอบหนา แถมเพอนครบางคนกราคาญ หาวาเราวนวายไป และทหนกไปกวานนคอ....ผปกครองของนกเรยนบางคนกพลอยไมชอบมาตอวาคร....หาวาไปดวาเฆยนตลกเขา แต.....ถงจะมปญหาและเหนดเหนอยกตองทาเพออนาคตของเดกเหลานน....” ดวงใจอานมาถงตรงนกรสกหดหใจแทนสมร ทง ๆ ทตนหวงดตอศษยแท ยงไมวายถกตอวา มหนาซา ลกศษยทตนหวงดดวยความบรสทธใจยงไมชอบตนอกดวย ในตอนทายของจดหมาย สมรไดเลาตอไปวา “เมออาทตยทแลวมลกศษยทเคยสอนมาเยยม แตละคนมงานการทากนหมดแลว” พวกเขาเลาวา ประเดนอภปราย ถานกเรยนเปนศษยของอาจารยสมรจะคดอยางไรกบคร และเขาควรจะเลาใหครฟงวาอะไร

428

กรณตวอยางท 6

“กจกรรมคณครทรก” “โชค” กบ “กลา” เปนเพอนรกกน แตกลบมผลการเรยนตางกนมาก โดยเฉพาะวชาทครสพลสอน โชคจะทาคะแนนไดดเยยม ขณะทกลาทาคะแนนไดนอยเกอบรงทาย ทเปนเชนน เพราะทงสองมความรสกตอครสพลตางกน คอ...ถงแมครสพลจะดวาเคยวเขญนกเรยนขณะทสอน แต....โชคไมเคยนาสวนนมาคด หากแตคดวาการทครดนนเปนเพราะครหวงด จงทาใหเขามความมานะพยายามยงขน ถาไมเขาใจบทเรยนกจะเขาไปถามครทนท ซงผดกบกลา...เขารสกเออมระอาและรสกเบอหนายครสพลและวชาทครสพลสอน โดยเฉพาะวนไหนทครดวามาก ๆ เขาจะหมดกาลงใจทจะเรยน และพาลเกลยดครและวชาทครสอนไปเลย ดวยความรกและหวงดตอเพอน โชคจงชวยพดใหกาลงใจกลา และใหเขาเขาใจความหวงดของครบาง ซงกลากรบปากและจะลองปรบปรงตวเองใหมในภาคเรยนหนา ในภาคเรยนตอมา...หลงจากทกลาพยายามปรบปรงตวเองตามคาแนะนาของโชค โดยพยายามมองครสพลในแงดดวยใจเปนธรรม พยายามนาคาดวา คาตาหนตเตยนของครมาไตรตรองและไมถอเปนอารมณ ทาใหเขาเรมมสมาธในการเรยนมาขน เขาเรมเขาใจบทเรยนและมการเรยนดขนกวาเดมอยางชดเจน เขาอดภมใจในตนเองไมไดทมผลการเรยนดขน และเมอนกยอนกลบไปในอดต ประเดนการอภปราย ถานกเรยนเปนกลา นกเรยนจะคดอยางไรกบคร

บทสรปส าหรบคร

“กจกรรมคณครทรก” “คร” นนอาจแสดงบทบาทแตกตางกน ครบางครอาจจดวาและเขมงวดกบเดก แตครบางคน อาจจะอะลมอลวย ผอนปรน ไมดวานกเรยนเลย นกเรยนสวนมากมกจะชอบครทอะลมอลวยไมดวา มากกวาครทดวาและเขมงวด แตในโรงเรยนแตและแหงยอมมครทงสอนประเภทปะปนกนไป ฉะนนถาครทดวาและเขมงวดมากมาเขาสอน นกเรยนกควรใหความสนใจเอาใจใส ในว ชานน ๆ เพราะถาหาก นกเรยนไมสนใจ ไมเอาใจใส แสดงความเบอหนายหรอไมชอบครทสอน ตลอดจนวชาทเรยนแลว นกเรยนอาจไดรบโทษ ไมทางใดกทางหนง แตถานกเรยนสนใจเอาใจใสและชอบครทดวาแลว นอกจากนกเรยน จะไดรบความรความชานาญจากคร แลวยงอาจไดรบประโยชนอยางอนตอบแทน เชน พอแมอาจชมเชย เพอนฝงยกยอง หรออาจไดรบรางวลอน ๆ ตอบแทน

429

ความรส าหรบคร

การเปนศษยทดของครอาจารย 1. ความหมายของคาวา “คร”

1.1 คร คอ ผสงสอนศษย 1.2 คร คอ ผนาทางวญญาณ 1.3 คร คอ ผยกระดบวญญาณใหสงขน 1.4 คร คอ ผเปดประต 1.5 คร คอ ผขนสตวออกจากวฏสงสาร

2. หนาทของครทมตอศษย 2.1 แนะนาสงสอนด 2.2 ใหเรยนด 2.3 บอกศลปวทยาใหโดยสนเชง 2.4 ยกยองใหปรากฏในหมเพอนฝง 2.5 ทาความปองกนในทศทงหลาย

3. ความหมายของศษยทด 3.1 ศษยทด คอ ศษยทครสามารถนาไปสเปาหมายได

4. ศษยทดพงปฏบตตอครดงน 4.1 ลกขนยนตอนรบ 4.2 เขาไปยนคอยรบใช 4.3 เชอฟงคาสงสอน 4.4 อปฏฐากรบใชใกลชด 4.5 ตงใจเรยนศลปวทยาโดยเคารพ

5. โทษทไมสามารถเปนศษยทดได 5.1 ทาใหเปนคนโงเขลาเบาปญญา 5.2 ทาใหครอาจารยเดอดรอนใจ 5.3 ถกตเตยนจากบณฑต 5.4 เปนทเกลยดชงของคนทวไป 5.5 ใคร ๆ ไมอยากคบเปนเพอนดวย 5.6 ไมเปนผเจรญสขในชวต

6. ผลดอนเกดจากการเปนศษยทด 6.1 ทาใหเปนคนมปญญาด 6.2 ทาใหครอาจารยสขใจ สบายใจ 6.3 ไดรบการยกยองสรรเสรญจากบณฑต 6.4 เปนทรกของคนทวไป 6.5 ใคร ๆ กอยากคบหาสมาคมดวย 6.6 เปนผมความเจรญสขในชวต

430

7. ผลดอนเกดจากการเปนศษยทด

7.1 ทาใหเปนคนมปญญาด 7.2 ทาใหครอาจารยสขใจ สบายใจ 7.3 ไดรบการยกยองสรรเสรญจากบณฑต 7.4 เปนทรกของคนทวไป 7.5 ใคร ๆ กอยากคบหาสมาคมดวย 7.6 เปนผมความเจรญสขในชวต

431

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมมารยาทชาวพทธ”

วตถประสงค

1. สามารถปฏบตตนตามมารยาทชาวพทธไดอยางถกตอง 2. มความชนชมในมารยาทไทย ซงเปนวฒนธรรมไทย

สอการจดกจกรรม 1. ภาพประเพณวฒนธรรมไทย

- การละเลนของไทย - การแตงกาย - การกราบ การไหว - การทาบญตกบาตร

2. ใบความร - การกราบแบบเบญจางคประดษฐ - การกราบไหว - การไหวพระ - การไหวผใหญ

3. ใบงาน - การฝกเปนผฝกและผถกฝก

4. เพลง

ขนตอนการจดกจกรรม ขนน า 1. นาภาพแสดงการไหวใหสมาชกด แลวชวยกนแสดงความคดวาเราจะไวเมอใดบาง (โอกาสใด)

2. ใหสมาชกสวมบทบาทเปนคร พอแม ญาตผใหญ แลวใหนกเรยน 2 คน (แสดงบทบาทสมมต) คนแรกเดนผานเฉย ๆ คนทสองเดนผานดวยกรยามารยาทเรยบรอยนมนวล เมอผานและพบแลวแสดงการไหว

3. ถามความรสกผแสดงเปนคร พอแม ตอการกระทาของสมาชก 2 คน 4. ใหสมาชกจบคพรอมแสดงบทบาทสมมต โดยใหสมาชกเดนกระแทกเพอนแลวยกมอไหว

พรอมคาขอโทษ สลบบทบาทกน 5. ถามความรสกนกเรยนรสกอยางไร

- ผถกกระแทก และผกระแทก 6. สมาชกรวมกนสรปความสาคญและเนนคณคาของการไหว มความรสกทดตอการไหว 7. แบงกลมสมาชกออกเปน 4 กลม ๆ ละ 6-8 คน ครแจกใบความรเรองการกราบเบญจางคประดษฐ

การกราบผใหญ การไหวพระ การไหวผใหญ 8. สมาชกศกษาใบความรและฝกปฏบตภายในกลมใชเวลา 8 นาท แลวออกไปสาธตใหเพอนด

จบครบทกกลม โดยสมาชกใหคาบรรยายแสดงทาทางประกอบอยางถกตอง 9. ผนากลมและสมาชกชวยกนสรปการปฏบตของแตละกลม และการนาไปใชอยางถกตองตาม

กาลเทศะ ถกตองตามขนบธรรมเนยมประเพณไทย

432

10. แจกใบงานใหสมาชกและเปลยนประสบการณจบคฝก โดยใหเปนผฝกเพอนกลมอนสลบกน (ตองหาสมาชกใหได 1 คน และไปรบการฝกกบสมาชกอนอก 1 คน)

แบบจบคฝก กลม....................................ชอนกเรยน................................ชอเพอน........................... บทบาทผฝก ทาเครองหมาย ลง ทฝกกจกรรมใหเพอน

การกราบแบบเบญจางคประดษฐ การไหวพระ การกราบผใหญ การไหวผใหญ

บทบาทผรบการฝก ทาเครองหมาย ลง ทไดรบการฝกจากเพอน การกราบแบบเบญจางคประดษฐ การไหวพระ การกราบผใหญ การไหวผใหญ

11. แขงขนสมาชกทฝกเพอนได 1 คน และใหเพอนฝก 1 รายการ แลวใหยกมอขน 12. ทดสอบสมาชกทยกมอ ออกมาสาธตใหเพอน ๆ ดปรบปรงแกไขใหถกตอง โดยสมาชกอาจสม

สมาชกกจกรรมละ 1 คน ออกมานาเสนอพรอมปฏบตกบเพอนสมาชก และใหรางวลโดยการปรบมอใหเพอนทออกนาเสนอ

ขนสรป 13. ผนากลมและสมาชกรวมกนสรปวา สามารถนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดอยางไรบาง

นกเรยนมความภาคภมใจในวฒนธรรมไทยอยางไร รวมแสดงความรสก

กจกรรมเสนอแนะ เมอมเวลาเพยงพอใหนกเรยนรวมกนรองเพลงกราบเบญจางคประดษฐและปฏบตประกอบทาทางเพลง

การประเมนผล 1. การสงเกต การเขารวมกจกรรม

- การซกถาม/การตอบคาถาม/การยกตวอยาง - แสดงความคดเหนในกลม - ความกระตอรอรนในการทากจกรรม/ความสนกสนาน - การปฏบต/เปนผฝกและถกฝก - ความถกตองและบอกประโยชน

2. สมภาษณ - ความรสกและประโยชนทไดรบจากการเขารวมกจกรรม

3. การปฏบตอยางถกตอง ชนชมเปนแบบอยางได 4. เหนประโยชนและนาไปใชในชวตประจาวนไดอยางสมาเสมอ

433

ใบความร การกราบแบบเบญจางคประดษฐ

“กจกรรมมารยาทชาวพทธ” การกราบดวยเบญจางคประดษฐน ชายพงคกเขาตงฝาเทาชนใชนวเทาเทานนพบยนพนนงทบลงบนสนเทาทงคทชนขนแยกเขาทงสองออกเลกนอย ใหเปนรปสามเหลยมประนมมอนง อยางนเรยกวา นงทาพรหม (ทาเทพนม,ทาเทพบตร กเรยก) เวลากราบกยกมอขนไหว แลวกมตวลงปลอยมอใหทอดลงกบพน ใหศอกตอกนกบเขาตรงกนทงสองขาง แลวกมลงใหหนาผากจรดพนระหวางฝามอดงกลาว ทานเปนทากราบของชาย สาหรบหญงพงนงคกเขาราบ คอไมตงฝาเทาชนอยางแบบชาย เหยยดฝาเทาราบไปทางหลง ใหปลายเทาทงสองทบกนเพยงเลกนอย แลวนงทบลงบนฝาเทาทงสองนนใหราบกบพน ใหเขาทงสองชดกนประนมมอ นงอยางน เรยกวานงทาเทพธดา ขณะกราบกยกมอประนมนนขนไหวแลวกมตวลง ปลอยมอใหทอดลงกบพน ใหขอศอกทงสองขางขนาบเขาทงสองไว ไมใชตอเขาอยางแบบชาย แลวงกมลงใหหนาผากจรดพนระหวางฝามอทงสอง ระวงกะฝามอใหพอด เวลากมลงกราบน อยาใหกนยกขนเปนอนขาด เชนนเปนทากราบพระของหญง เมอกราบครบ 3 ครงแลว พงยกมอขนไหวตามแบบไหวพระรตนตรยเสรจแลวเปลยนอรยาบถ เปนนงพบเพยบหรอลกขนตามอธยาศย หรอตามกาลเทศะ การกราบพระสงฆ แบบชาย

1. ทาเตรยม นงทากระหยงปลายเทา 2. อญชล ประนมมอใหอยระหวางอก ปลายนวเบนออกประมาณ 45 องศา 3. วนทา ยกมอขนจรดหนาผาก ใหหวแมมออยระหวางคว พรอมกบกมศรษะรบมอทงสอง 4. อภวาท กมลงกราบใหฝามอแบนราบกบพน หางกนพอสมควร หนาผากจรดพนดวย พรอมกนนน

ใหขอศอกตอกบหวเขาทงสองขาง พยายามอยาใหกนโดง แบบหญง

1. ทาเตรยม นงใหปลายเทาราบกบพน 2. อญชล ประนมมอใหอยระหวางอก ปลายนวเบนออกประมาณ 45 องศา 3. วนทา ยกมอขนจรดหนาผาก ใหหวแมมออยระหวางคว พรอมกบกมศรษะรบมอทงสอง 4. อภวาท กมลงกราบใหฝามอแบนราบกบพน หางกนพอสมควร หนาผากจรดพนดวยพรอมกน ให

ขอศอกทงสองครอมหวเขา

434

การยนไหวพระสงฆ แบบหญง ไหวใหหวแมมอจรดหวคว กมศรษะพรอมกบกาวเทาขวาไปขางหนาและยอเขาเลกนอย แบบชาย ไหวใหหวแมมอจรดหวคว กมตวลงเลกนอย การกราบบคคลและกราบศพ การกราบมาจากคาวา “อภวาท” คอการหมอบลงทพนกบกระพมมอ พรอมพรอมกบการประณมมอเปนกรยาอาการแสดงความเคารพออนนอมถอมตนอยางสงสด การกราบบคคลและกราบศพนน นยมกราบเหมอนกนดวยวธกระพมมอ กราบแบบไมแบมอ กราบกบมอเหมอนกราบเบญจางคประดษฐ กราบเพยงครงเดยวปฏบตดงน

1. นงพบเพยบแบบเกบเทา พบขาราบไปทางซาย ตะแคงตาขางขวาไปทางบคคลหรอศพทจะกราบนน 2. หมอบลงกบพน พรอมกบวางแขนลงกราบกบพนตลอดครงแขนจากขอศอกถงมอ ตงสนมอขนวาง

แขนซายลงคกบแขนขวา มอทงสองขางแนบชดแบบประณมมอใหศอกขวาอยขางตน ศอกซายตอกบหวเขาขวา

3. กมศรษะลงใหหนาผากจรดสนมอ ปลายนวชอยระหวางควแลวลกขนนงพบเพยบตามปกต เปนเสรจพธกราบบคคลหรอศพ

การไหวผใหญ การไหว มาจากคาวา “นมสการ” คอการยกกระพมมอทประณมขนจรดหนาผากพรอมกบกมศรษะลงเลกนอย เปนกรยาอาการแสดงความเคารพอยางออนนอม ปฏบตเพอความเหมาะสมแกชนและวยของบคคลนน ๆ การไหวบคคลผมอาวโสมากกวาตน พอแม ป ยา ตา ยาย ญาตผใหญ คร อาจารย นยมยกกระพมมอขนไหวใหปลายนวชอยระหวางคว นวหวแมมอทงสองอยบนดงจมกพรอมกบศรษะ และนอมตวลงพองามสายตามองดทาน ดวยความเคารพออนนอมถอมตนแมการไวศพ กนยมปฏบตเชนเดยวกนอยางน

435

ใบงาน “กจกรรมมารยาทชาวพทธ”

ค าชแจง 1. ใหสมาชกฝกปฏบตตามใบงานทไดรบมอบหมาย 2. รวมมอกบสมาชกในกลมจนเกดความชานาญ 3. ใหสมาชกเปน ผฝก เพอนกลมอน ๆ 1 คน (5 นาท) 4. ใหสมาชกเปน ผไปฝก กบเพอนกลมอนใจกจกรรมทกลมสมาชกไดรบมอบหมาย 1 กจกรรม

(5 นาท) 5. กรอกรายชอเพอนทสมาชกเปนผฝกและเปนผฝกและเปนผถกฝกจากเพอนชออะไรลงใน

แบบฝกพรอมทาเครองหมาย ลงในชองทฝก 6. เมอฝกเสรจแลวใหยกมอขน 7. ออกไปสาธตเมอครใหแสดงการสาธตใหเพอนสมาชกตดสน

แบบจบคฝก

กลม.........................ชอสมาชก...........................ชอเพอน.................................. บทบาทผฝก ทาเครอง ลงใน ทฝกกจกรรมใหเพอน

การกราบแบบเบญจางคประดษฐ การไหวพระ การกราบผใหญ การไหวผใหญ

บทบาทผรบการฝก ทาเครองหมาย ลงใน ทไดรบการฝกจากเพอน การกราบแบบเบญจางคประดษฐ การไหวพระ การกราบผใหญ การไหวผใหญ

436

เพลง กราบเบญจางคประดษฐ ค ารอง ผสด ปาลกวงศ ณ อยธยา ท านอง ลาวลาปาง กราบบชา พทธศาสนาเรยกวาเบญจางคฯ สองเขา สองศอกกาง หนาผากวางแตะพน ประณมมอ อญชล วนทา อภวาทสามคราหนาชน กราบพระพทธ สนวสทธ กอนอน กราบพระธรรม นอมนาใหตน กราบพระสงฆ ยนยง คงคศาสนา

เพลง มารยาทเดกไทย

เนอรอง อาไพ สจรตกล ท านอง เทพทอง คนทมมารยาท สมชาตเชอ สงาเหลอ นารก สมศกดศร กรยา วาจา-ใจ ไรราค เปนผด เพราะฝกได ไมลาพอง อยาขวางเฉยง หรอยนคา ขามผใหญ หยบของใช โดยมเคย ขอเจาของ เหนของเขา ไมเกรงใจ เฝาใฝปอง จงตรกตรอง คดละอาย ทาไมลง อยาแซงแถว คนมากอน จะคอนให พดหยาบคาย รองตะโกน จนเสยงหลง หรอยกไหล เชดหนา ทาทระนง ใครเหนคง รวาไม ใชผด พดไพเราะ เหมาะงาม ตามโอกาส มารยาท ทานยม สมศกดศร ขอโทษครบ ขอบคณคา สวสด คาเหลาน เดกไทย ฝกไวเทอญ

437

ความรส าหรบคร

ประเพณวฒนธรรมของชาวพทธ ความหมาย

1. คาวา “ประเพณ” หมายถง ขอกาหนด กจกรรม แบบอยางทประพฤตปฏบต สบตอกนมาแบงเปน 3 ประการ คอ จารตประเพณ ขนบประเพณ ธรรมเนยมประเพณ

2. คาวา “วฒนธรรม” หมายถง ลกษณะทแสดงออกชใหเหนถงความเจรญกาวหนา พฤตกรรมทแสดงออกเปนไปเพอความเจรญ ความสงบสขของสงคม

ประเพณวฒนธรรมของชาวพทธ 1. ไหวพระสวดมนต นงสมาธ แผเมตตา กอนนอนทกคน 2. ทาบญตกบาตรทกเชา 3. เขาวดทาบญ บรจาคทาน รกษาศล ฟงธรรม เจรญภาวนาทกวนพระ 4. แสดงความเคารพ 5. รจกทาบญทบานตามโอกาสตาง ๆ 6. เขารวมกจกรรมในวยสาคญทางศาสนา 7. แสดงความเคารพตอปชนยสถาน 8. รวมพฒนาและบารงศาสนสถาน 9. มความกตญตอผมพระคณ 10. รจกบาเพญบญทกษณานประทาน 11. บวชสบอายพระพทธศาสนา

ผลดของประเพณวฒนธรรม 1. ตนเองมความสขทไดทาความดเชนนน 2. บณฑตสรรเสรญผมวฒนธรรม 3. ชอเสยงเกยรตคณฟงขจรไป 4. แสดงถงความกาวหนาของชาต 5. กอใหเกดความสามคคของคนในชาต 6. แสดงออกถงเอกลกษณของชาตเปนพเศษ 7. เปนการเชดชเกยรตของชาต 8. เปนเครองขดเกลาอปนสยใหออนโยน 9. เปนฐานรองรบคณธรรมทสงยง ๆ ขนไป

438

มารยาทชาวพทธ

1. ความหมาย คาวา “ มารยาท” หรอมารยาท หมายถง ความประพฤตทแสดงออกมาทางกาย ทางวาจา ซงบณฑตทงหลายยอมรบวา เรยบรอย อยในระเบยบแบบแผนหรอขอบเขตทดงาม เปนการสอใหเหนถงอธยาศยทดอกดวย

ชาวพทธ คอ ผนบถอพระพทธศาสนาโดยทวไป 2. ความส าคญ การมมารยาททดตอกนของคนในสงคม นบเปนสงสาคญมากประการหนง ทาใหคนเราอยรวมกนอยางสงบสข แสดงใหเหนถงความเปนผมวฒนธรรมและคณธรรม ทงยงเปนการประกาศ ศกดศรของความเปนมนษยอยในตววา “มนษยเปนผมใจสงมการประพฤตทประเสรฐกวาสตวเดรจฉาน” มารยาทยงเปนเครองวดคณธรรมของคนอกดวยดงคาโคลงทวา

สายบวบอกลกตน ชลธาร มารยาทสอสนดาน ชาตเชอ โฉดฉลาดเพราะคาขาน พงทราบ กอหญาเหยวแหงเนอ บอกรายแสลงดน 3. มารยาทชาวพทธทควรศกษาและปฏบต

3.1 มารยาทในการไปวด - การแตงกายไปวด - การนาเดกไปวด - การปฏบตตนในวด

3.2 มารยาทในการยน - การยนตอหนาพระสงฆ - การยนตอหนาผใหญ - การยนตามลาพง

3.3 มารยาทในการฟง - การสนทนากบพระสงฆ - การนงตอหนาผใหญ - การนงตามลาพง - การนงฟงพระธรรมเทศนา - การเปลยนทานง

439

3.4 มารยาทในการไหว – การกราบ

- การไหว - การกราบพระรตนตรย - การไหว - การกราบมารดา บดา - การไหว - การกราบครอาจารย - การไหว - การกราบผใหญ - การไหวบคคลเสมอกน - การไหว - การกราบศพ

3.5 การแสดงความเคารพตอสถานท - อโบสถ - ศาลาการเปรยญ - ตนโพธและตนไมทเกยวกบพทธประวต - หอไตรหรอหอสมดของวด - กฏของพระสงฆ หรอทนง-ทนอนของพระสงฆ

3.6 การแสดงความเคารพตอพระสงฆ - ลกขนยนรบพระสงฆ - การตามสงพระสงฆ - การหลกใหทางพระสงฆ - การเดนตามประสงฆ

5. อานสงสของความมมารยาทด - ตนเองมความภมใจในตนเอง - ผรใครครวญแลวสรรเสรญ - ชอเสยงเกยรตคณยอมฟงไป - คนดตองการคบหาสมาคมดวย - ไมเปนทรงเกยจของสงคม - เปนแบบอยางทดของอนชน - เปนทเคารพของผนอย เปนทรกของผใหญ เปนทเกรงใจของเพอน - เปนเครองเชดชเกยรตของชาตและศาสนาของตน - จตใจสงบสขไมวตกกงวลเพราะเสยมารยาท - เปนพนฐานใหบรรลคณธรรมชนสง

440

เปนมนษยเปนไดเพราะใจสง เหมอนหนงยงมดทแววชม ถาใจตาเปนไดแตเพยงคน ยอมเสยททตนไดเกดมา ใจสวางใจสะอาดใจสงบ ถามครบควรเรยนมนสสา เพราะทาถกพดถกทกเวลา เปรมปรดาคนวนสขสนตจรง ใจสกปรกมดมวและรอนเรา ใครมเขาควรเรยกวาผสง เพราะพดผดทาผดจตประวง แตในสงนาตวกลวอบาย พทธทาสภกข

วธแสดงความเคารพพระ ความมงหมายของการแสดงความเคารพพระกเพอแสดงใหปรากฏวา ตนมความนบถอดวยกายและใจจรงการแสดงใหปรากฏน สวนใหญแสดงออกทางกาย ซงสอซงถงนาใจอยางเดนชด พระทควรแกการแสดงความเคารพไดแก พระพทธรปหร อปชน ยว ตถ เช น พระสถปเจดย พระภกษสามเณร ผ ทรงเพศอดม มากกวาตน การแสดงความเคารพ ตอพระดงกลาวน จะนามาชแจงในทนเพยง 3 วธ คอ การประนมมอ การไหว และการกราบ ประนมมอ ตรงกบหลกทกลาวไวในบาลวา “อญชล” คอ การกระพมมอทงสองประนมใหฝามอ ทงสองประกบกน นวทกนวของมอทงสองแนบชดตรงกน ไมมเหลยม-ลากวากนหรอกางใหหาง ตงกระพมมอประนมดวยอาการนไวในระหวางอก ใหตงตรงขนใหมลกษณะคลายดอกบวตม แนบศอกทงสองขางชดชายโครง ไมใหกางหางออกไป แสดงอาการอยางน เรยกวา ประนมมอ เปนการแสดงความเคารพ เวลาสวดมนตหรอฟงสวดและฟงเทศน เปนตน แสดงอยางเดยวกนทงชายทงหญง ไหว ตรงกบทกลาวไวในบาลวา “วนทา” คอ การยกมอทประนมแลวดงกลาวขนพรอมกบกมศรษะลงเลกนอย ใชมอประนมจรดหนาผาก นวหวแมมอทงสองอยระหวางคว อยางนเรยกวา ไหว ใชแสดงความเคารพพระในขณะนงเกาอหรอยนอย ไมใชนงราบกบพนแสดงอยางเดยวกนทงชายและหญง กราบ ตรงกบทเรยกในบาลวา “อภวาท” คอ แสดงอาการกราบกบพนดวย เบญจางคประดษฐ ไดแก กราบทงองค 5 ใหหนาผาก 1 ฝามอ 2 เขา 2 จรดพนเมอกราบอยางน พงนงคกเขาแหวกชองระหวาง ฝามอทวางราบนนใหหางกนเลกนอย กมศรษะลงตรงชองนนใหหนาผากจรดพนกเปนอนวาฝามอทงสองและหนาผากตดพนครบองค 5

441

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมกฎแหงกรรม”

วตถประสงค 1. เขาใจความหมายของกฎแหงกรรม การทาด ไดด ทาชว ไดชว 2. สามารถวเคราะหผททาความด และความชวได

3. กระทาตนเปนคนด และชกชวนเพอใหทาความด 4. ชนชมตนเอง และเพอนทปฏบตตนเปนคนด

สอการจดกจกรรม

1. หนงสอพมพ 2. กรณตวอยาง

- ยายแมน - สมชายยอดนกซง - ชวตสมศร - พลาดพลงเสยแลว

3. ใบงาน 4. เพลงทาดไดด ทาชวไดชว

ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมและสมาชกรวมกนรองเพลง ทาดด อภปราบเกยวกบเนอเพลง 2. ผนากลมนาหนงสอพมพประมาณ 10 ฉบบ เปนหวขอขาวในดานตาง ๆ ดงน

- หวขอขาวในดานด จานวน 5 ฉบบ - หวขอขาวในดานไมด จานวน 5 ฉบบ

ใหสมาชกชวยกนอานหวขอขาว และเนอหาของขาวแลวสนทนารวมกนวาเปนขาวเกยวกบเรองใด ด –ไมด

ประเดนค าถาม - ทาไมจงเกดเหตการณนขน - บคคลในขาวมผลกรรมในอดตเปนอยางไร - ในอดต จากประสบการณ นกเรยนทาด-ไมดอยางไร - ผลจากการกระทาด-ไมดจากประสบการณเปนอยางไร - รสกอยางไรกบการกระทานน

442

ขนกจกรรม 3. แบงกลมสมาชกออกเปน 4 กลม 1 ละ 6-8 คน แจกกรณตวอยางเรอง 1. ยายแมน 2. สมชายยอดนกชง 3. ชวตสมศร 4. พลาดพลงเสยแลว 4. ใหทกกลมศกษาแลวสรปลงใบงานทแจกให เปนขอสรปของกลมลงตามแบบการทานาย

อนาคตอยางมเหตผล แลวสงตวแทนออกมาอานใหเพอนฟง และบอกการทานายของกลมวา เปนอยางไร เพราะอะไรเปนกรรมดหรอไมด ถาเปนสมาชกจะทาอยางไร

ขนสรป 5. นาขอสรปของทกกลมชวยกนสรปอภปรายถงสาเหต ผลของการทานาย และเหตผล

ประกอบการตดสนใจทานายเปนกรรมดหรอกรรมไมด 6. สมาชกสรปแนวทางการนาเรองกฎแหงกรรมไปใช

- กรรมดทสมาชกเคยประพฤตมอะไรบาง - กรรมไมดทสมาชกเคยประพฤตมอะไรบาง - สมาชกมแนวทางแกไขใหเปนกรรมดไดอยางไร

7. ผนากลมและสมาชกรวมกนอภปรายสรปแนวทางนาไปใชประโยชน 8. ผนากลมและสมาชกรวมกนรองเพลง เพลงทาดด

การประเมนผล

1. การสงเกต - การแสดงความคดเหน - การยอมรบฟงความคดเหนของผอน - ความกระตอรอรน - การวเคราะหพฤตกรรมของตนเอง - การสรปอยางมเหตผล

2. การสมภาษณ - ความรสกการเขารวมกจกรรม - ประโยชนทไดรบจากการเขารวมกจกรรม

3. การวเคราะห การกระท าความด และความไมด แนวทางการแกไข - การเขารวมกจกรรมอยางกระตอรอรน - แสดงความคดเหนอยางมเหตผล - การยอมรบฟงความคดเหนของผอน - เปนแบบอยางของการกระทาความดได - นาไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม - วเคราะหการกระทาไดอยางคลองแคลวมเหตผลประกอบ - การวางแผนการกระทาในอนาคต ใหสอดคลองกบความตองการของสงคม

443

ใบงาน

“กจกรรมกฎแหงกรรม” ค าชแจง

1. ใหสมาชกศกษาเรองกรณตวอยางทไดรบมอบหมายแลวรวมกนสรปลงในแบบตาราง 2. สงตวแทนของกลมออกไปอานและทานายเหตการณในอนาคตตามทกลมสรป 3. ใหสมาชกรวมแสดงความคดเหนโดยสรปของกลมลงในชองสดทาย 4. ใหเวลา 20 นาท

เรองทศกษา

กรณตวอยาง

ประเภทของการกระทา เหตการณทคาดวา นาจะเกดขนใน

อนาคต

ถาสมาชกเปนตวละครในกรณตวอยาง

สมาชกจะทาอยางไร ด

() ไมด ()

444

เพลงท าดด

ค ารอง อ.สรพลโทณวนก ท าวนนใหด แลววนหนากจะไดด ปจจบนทฉนมด เพราะฉนท าวนกอนไวด ท าวนนไมด แลววนหนากจะไมด ปจจบนทเขาไมด เพราะเขาท าวนกอนไมด วนนเปนวนส าคญ เปนวนทฉนจะตองท าด พดด เรยนด เลนด เตบโตเมอไหร จะเปนผใหญทด ใครท าของไมด ฉนไมจ าตวอยางไมด ดวยคนท าคนนนไมด เพราะเขาใจต าท าแตสงไมด

445

กรณตวอยาง

“กจกรรมกฎแหงกรรม” 1. เรองยายแมน

ยายแมน มอาชพรบจางเปนแมครวประจาวด จะรบผดชอบในการทาอาหาร วนนมเจาภาพงานศพมาจางยายแมนประกอบอาหารเลยงพระและแขกในวด ยายแมนจงจดซออาหาร มเนอกอนโต ภายในวดมสนขแมลกออนผอมโซ อดอยาก ดวยความหวจงแอบคาบเนอกอนโตของยายแมนไป ยายแมนโกรธมากคดวาจะทาอยางไรจะแกแคนอดางตวนใหได จงไปซอกอนเนอมาอกแลวตมนาใหเดอดพลาน พรอมทงโยนเนอลงไปใตถนศาลาทประกอบอาหาร เมออดางเหนจงตรงรเขาไปคาบ จงหวะนนเองยายแมนกเทนารอนลงไปถกตวของ อดาง อดางรองดวยความเจบปวด วงถลาออกไปหาลกอยางกระเสอกกระสน ลกเหนแมรอง กรองอยางระงมลนวด สรางความสมเพชเวทนาแกผพบเหนเปนอนมาก อยมาไมนานอดางกตาย ลกกยงเลกกทยอยตายไปทละตว 2 ตวจนหมด ตอมาไมนานไดมการวาจางยายแมนทาครวทวดงานบวชนาคอก คราวนยายแมนกยงทาหนาทเปนแมครวไปซออาหารแลวราพงในใจวา “คราวนไมมอดางแลวเราไมขาดทนแน” และครงนยายแมนตมผกกาดดอง หมอใหญ ตองใหนาเดอดพลานจงจะอรอย เมอถงเวลาอาหารจงใหหลายคนชวยยกหมอไปตงทบรเวณ ใต รมไมทจดเตรยมอาหาร ซงอยดานขางศาลาประกอบอาหารและสงอาหารทางบรเวณทเปนประตใหญ แตไมมบนไดเนองจากเปนศาลาสมยเกาชารดผผงพอสมควร ตองระวงเพราะจะตก บรเวณไมไมเสมอกนและสงเพยงแคศรษะของยายแมนเทาน นและยายแมนกสามารถรบของทสงไดเปนประจา เม อทกอยาง ยกลงหมดเหลอเพยงหมอตมผกกาดดองใบใหญหมอเดยวทยงไมไดยก ยายแมนกลววาคนอนทรบขางลางจะไมถนด เดยวจะหกหมดตนเองจงลงไปรอรบเองแลวเรยกใหใครกไดยกหมอสงให ตาปอมจงเดนไปยกหมอ ดวยความรอนและความไมชานาญสถานท จงหวะทยกสงใหยายแมน ตาปอมสะดดหวไมกระดาน ทาใหหมอควาลงใสยายแมนอยางจง ยายแมนรองดวยความเจบปวดทรนทราย

2. เรอง สมชายยอดนกซง สมชายเปนลกของผมอนจะกนคนหนงทมนสยกาวราว เกเร ตดยาเสพตด เขาถกไลออกจาก

โรงเรยนสรางความระอาใจแกบดามารดา และชาวบาน สมชายมกจะคบเพอนรวมแกงทตอนกลางคน รวมตวกนขบรถจกรยานยนตเรงเครองดวยเสยงดงแขงขนทถนนทกคน จนชาวบานเออมระอาในพฤตกรรมเพราะเสยงดงในเวลากลางคน ไมมใครกลาออกไปทาธระทถนนเพราะเกรงวาจะเกดอบตเหต เมอชาวบานวากลาวตกเตอนกจะถกกลมสมชายแสดงความกาวราว ขมขขวางปาชาวบาน และทารายรางกายพวกทวากลาวเสมอ จนคนในหมบานไมสนใจ

446

3. เรอง ชวตสมศร

สมศรเปนลกของคนรบจางกวาดถนน กาพราพอ อยกบแม 2 คน ทกวนเสาร -อาทตยหรอวนหยด สมศรจะไปหางานทาทบานครทโรงเรยนหรอหมบานทครอาศยอย เมอวางเวนจากงานกจะอานหนงสอ ทาการบานไมใหเปนทตเตยนของครและเพอน เมอมโอกาสสมศรจะชวยเหลอเพอนทกครง สมศรไดรบ การยอมรบจากเพอน และครวาเปนคนขยน มนาใจ บางวนทตองไปชวยแมกวาดถนนเพราะแมไมสบาย สมศรทางานดวยความอดทนตลอดมา เธอพยายามเกบเงนทไดจากการรบจางมาเปนคาเทอม คาสมด ดนสอไมเปนภาระของแม จนทาใหสมศรสอบไดคะแนนท 2 ของหอง ความหวงของสมศร คอ ตองการเรยนตอมหาวทยาลยแลวประกอบอาชพทจะนารายไดมาสครอบครว และจะเลยงแมดวยความกตญ

4. เรอง พลาดพลงเสยแลว นภา ทากบขาวเยน เมอทอดปลาทเสรจแลวจงวางปลาทไวบนโตะกนขาว แลวหนกลบเตรยมทากบขาว

อนตอ ปรากฏวาแมวตวใหญขางบานกระโดดเขามาคาบปลาทในจานวงหนไป เธอโมโหมากดวยความโกรธจงวงตามเอาไมตหลงแมวอยางแรง แมวกระโดดหนไป วนรงขนเธอกเหนแมวตวนนอก แตคราวนมนไมวงมาขโมยอะไร แตเดนแบบผดปกตหลงแอน ขากะโผลกกะเผลก เธอรสกเสยใจมากทยงมอไมทน ทาใหแมวเจบปวดและพการ

447

“กจกรรมกฎแหงกรรม” ความรส าหรบคร

หลกกรรมตามแนวพทธ เรยบเรยงโดย พระมหาสาราญ จตตสโข เมอจะพดถงเรอง“กรรม” ซงเปนหลกธรรมทสาคญ และเปนทสนใจของพทธศาสนกชนเปนจานวนมาก ควรมการทาความเขาใจเกยวกบเรอง ความหมายของกรรมเสยกอน เพราะคนสวนใหญมกมความเขาใจ คลาดเคลอนในความหมายของกรรม กลาวคอ ในประเดนแรกจะมองกรรมในแงของการกระทาโดยทางลบ หรอผลรายของการกระทา ซงเกดขนในชาตอดต เชน เมอไปพบวาใครประสบภยพบตหรอเหตราย กจะพดวานนเปนกรรมของสตว หรอชาตกอนทากรรมไมด ชาตหนากมหนารบกรรมไปเถด ทนถาเราพจารณาความหมายของกรรมในแงทถกตอง กรรม หมายถง การกระทาททาไปดวยเจตนา ซงอาจแสดงออกทางกาย วาจา หรอใจ เปนอดต ปจจบน หรออนาคต ดหรอชว กไดจดเปนกรรมทงสน ถาพจารณาในประเดนทสอง การมองเรองกรรมมกมทศนคตในแงลงคอ ทอดธระ ยอทอ หรอยอมแพ เชน เราทากรรมไมด กมหนารบกรรมไปเถด ความรสกเชนน เปนการยอมรบความผดทตนกอขนมา แตขาดการสานกตอเนองในการพฒนาปรบปรงตวเองใหดขน การเขาใจความหมายของกรรมในแงของการยอมรบและเสรจสน จะทาใหไดประโยชนจากหลกคาสอนเรองกรรมนอย การสอนเรองกรรมทมมาแตเดม ในศาสนาพราหมณ ฮนด นครณห หลกคาสอน จะเนนเรองอดตชาต ทงนเพอเปนฐานในการรองรบการแบงแยกวรรณะ แตพระพทธศาสนาสอนเรองกรรม เพอหกลางเรองวรรณะ วตถประสงคของการสอนเรองกรรม พระพทธเจาทรงสอนเรองกรรม โดยมความมงหมาย ดงน

1. ใหเลกการแบงแยกชนชนโดยกาเนด ทงนเพอขจดความเชอและการประพฤตปฏบตในสงคมศาสนาพราหมณเกยวกบเรองวรรณะ โดยตรสวา คนเราไมไดเปนคนถอย คนตาทราม เพราะชาตกาเนด และไมไดเปนพราหมณ คอ คนสงเพราะชาตกาเนด แตคนจะเปนคนทรามเพราะกรรม กรรมในทน คอการกระทา หรอในความหมายทหยาบทสด คอ อาชพการงาน การขยายความเรองกรรมของพระพทธเจา เพอเนนความประพฤตเปนเกณฑสาคญในการวดตน

2. ใหรจกพงตนเองและหวงความสาเรจดวยการลงมอทา ทงนเพอใหคนมความเพยร พยามยามในการกระทาโดยไมหวงพงปจจยภายนอกทไมยงยน ไมแนนอน

448

การใหผลของกรรม

1. ระดบจตใจ ตามหลกพทธศาสนามการแบงจตเปน 2 ระดบ คอ จตระดบวถและจตระดบภวงค ซงกลาวงาย ๆ คอ จตสานกและจตไรสานก จตสานกคอ จตทรตวทพด ทาคดสงตาง ๆ สวนจตไรสานกเปนจตทเราไมรตว แตเปนสวนของจตทเกบและบนทกทกสงทเรารบร ทงทางตา ห จมกลน กาย การใหผลของกรรมจะถกสงลมไวในจตสวนน และมผลปรงแตงชวตของเรา ทงทางบวกและทางลบ

2. ระดบบคลกภาพ (นสย) ซงเกดจาการสงลมเรองนน ๆ ในจตไรสานกบอยครงจนกลายเปนนสย เชนถาเรามจตโกรธบอย ๆ เปนคนฉนเฉยว พบอะไรขดใจนดกแสดงโทสะ แสดงความเกรยวกราดออกมา จตมการสงสมสภาพจตเชนนจนเปนนสยโกรธงาย ตอมาสภาพจตกแสดงออกทางหนาตาเชน หนานวควขมวด กลายเปนสงทเราเรยกวา บคลกภาพออกมามผลทงตอตวเองและผอน เชน คนทเราไมอยากคบไมอยากพดคยดวย รวมความแลวจากความคดออกมาเปนลกษณะนสย เปนบคลกภาพ และเปนวถชวตคนนน

วถชวตของคนทเกยวของกบกรรม ตามหลกพระพทธศาสนา สามารถแบงวถชวตของคนไดเปน 4 จาพวกใหญ ๆ กลาวคอ

1. กลมทมดมามดไป ซงหมายถง กลมบคคลทเกดมาในตระกลตาในสภาพแวดลอมทไมด ขณะดาเนนชวตกสรางแตกรรมชว

2. กลมมดมาแลวสวางไป หมายถงคนทเกดมาในตระกลตาในสภาพแวดลอมไมด แตขณะดาเนนชวตในปจจบนสรางแตกรรมด

3. กลมสวางมามดไป หมายถง กลมบคคลทเกดมาในกระกลทด ในสภาพแวดลอมทด แตดาเนนชวตในทางทไมด คอ สรางแตกรรมชวในปจจบน

4. กลมสวางมาสวางไป หมายถง กลมบคคลทเกดมาในตระกลทดในสภาพแวดลอมทด และดาเนนชวตในทางทด คอสรางแตกรรมดในปจจบน

449

การใชผลของกรรม

ทางพระพทธศาสนาไดนดกรรมคอการกระทา ในลกษณะทใชผลทแตกตางกนได 12 ประเภท แบงเปน 3 หมวด หมวดละ 4 ขอ ดงนคอ

ก. กรรมทใหผลตามกาลเวลา 1. ทฏฐธมมเวทนยกรรม คอ กรรมทใหผลในชาตน 2. อปปชชเวทนยกรรม คอกรรมทใหผลในชาตหนา 3. อปราปรเวทนยกรรม คอ กรรมทใหผลในชาตตอ ๆ ไป 4. อโหสกรรม คอ กรรมทเลกไมใหผล คอ ใหผลเสรจไปแลวหรอหมดโอกาสจะใหผลไดตอไป

ข. กรรมทใหผลตามหนาท 5. ชนกกรรม คอ กรรมทใหผลคลายเปนบดา คอ แตงใหเกดมาดชวตางกน ทงนตองคานงถง

กาลสมบต คอ กาลเวลา ยคสมย ปโยคสมบต คอ การลงมอทา

สวนวบต กม 4 อยางเชนกน แตมความหมายในทางตรงขาม คอ ทาลายหรอขดขวาง เชน ก.และ ข. มความรดเทากน ขยน นสยดทงค แตเขาตองการรบคนงานทาหนาทประชาสมพนธ ก. มหนาตาสวยกวา ข. ฉะนนเขาจงเรยก ก.เขาทางาน เปนตน แสดงวา ข. มอปธวบต คอ ขอเสยในรางกาย ในเรองของคตวบตกเชนกน เชน สมมตวาทานเปนคนมสตปญญาด แตไปเกดในปา แทนทจะไดเปนนกวทยาศาสตรทเกงกลา แตไมไดเพราะผลแหงหารเกดในททไมเหมาะสม กาลวบต เชน ถาทานเปนคนเกงดานศลปะ แตทานเตบโตมาในยคสงคราม ทานจะไมไดรบการ เชดชความสามารถดานน เรยกวาเปนภาววบต ปโยควบต เชน ทานเปนคนวงเรวแทนทจะมาวงในการแขงขนกฬา แตทานกลบไปวงราว ลกขโมย ทาใหไดรบผลราย เปนตน ในฐานะทเราเปนชาวพทธ เราควรฉลาดรอบคอบในการทากรรมใหถกตอง ทงในขนแรก เปนผลด ในระดบจตใจและระดบวถชวต กลาวคอ ควรเลอกทากรรมด เพอใหไดผลดมความสข และในขนท 2 การทจะใหกจการงานเราไดผลดมากหรอนอยตองพจารณาคต อปธกาล ปโยคเขามาประกอบดวย ไมใชคดแตจะทาด กดดย ๆ ไปเลย อยากไรกตามมบางคนเอาเรองคต อปธกาล ปโยค มาใชโดยวธฉวยโอกาส เชน กาลสมบต ฉวยโอกาสวาคนสมยนตองการสงใด กทาในสงทเขาตองการ จะดหร อเลวไมสนใจ คอมงแตผลขนท 2 แตไมคานงถง ผลขนท 1 ฉะนนการทางานใหไดผลโดยสมบรณควรมองผลทง 2 ดานดวย

450

การศกษาเรองกรรมตามแนวพทธนน จาเปนตองพจารณาในแงของตวกรรมทดทชวเองและเรองประกอบเรองคต อปธกาล ปโยค ถาตองการผลภายนอกมาประกอบ ทงน เพอการปรบตวและพฒนาตนเอง เชน สมมตมคน 2 คน ทางานอยางเดยวกนมคณสมบตเหมอนกน แตรางกายคนหนงด อกคนไมด ตองยอมรบวาตวเองมอปธวบต เมอรแลวกปรบปรงตวเอง เมอแกทรางกายไมได กเพมคณสมบต ดานอน เชน ใหความสามารถมากขน หรอสรางความดอนขน เพอใหมอะไรเหนอขน น เปนการรจกการเอาหลกคต อปธกาล ปโยค เขามาประกอบและใชเปนประโยชน ประโยชนของการศกษาเรองกรรม การศกษาและเขาใจเรองกรรมอยางแทจรง จะชวยใหผศกษา

1. มความเชอวาผลสาเรจตาง ๆ ของชวต เปนเพราะการกระทาของตนเอง 2. มความเชอมนในตนเอง 3. เปนคนหนกแนนเชอในเหตผล 4. มความเชอมนวาวถชวตเปนสงทเปลยนแปลงได โดยตนเอง 5. มความเขาใจวาคนเราแตกตางกนเพราะความประพฤต 6. พจารณากรรมเกาในแงเปนผลเรยนของชวต

451

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

วตถประสงค 1. สามารถบอกความหมายของพระรตนตรยได 2. ปฏบตตนเปนพทธศาสนกชนทดได 3. เหนคณคาของพระรตนตรย และมจตใจอยากตอบแทนพระคณ

สอการจดกจกรรม ใบงานท 1, 2, 3, (บตรงานท 2 แยกเปนบตรงานยอย จานวน 5 กลม ใสซองครบทกกลม)

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงสมาชกเปนกลมยอย กลมละ 5 คน ใหเรยกวากลมหลก (Home Group) ถาเหลอเศษให

กระจายไปอยกลมตาง ๆ 2. ผนากลมกลมอานหวขอยอยตามบตรงานท 1 เพอใหสมาชกในกลมเลอกหวขอยอยตามความ

สนใจของแตละคน 3. สมาชกทเลอกหวขอยอยเดยวกน แยกจากกลมเดมไปเขากลมตามหวขอยอยทเลอกไวทากจกรรม

รวมกนตามใบงานท 2 ใหเรยกกลมใหมนวากลมผเชยวชาญ (Expert Group) ซงกลมใหมน จะไดรบมอบใบงานดงน 3.1 กลมทเลอกหวขอยอย 1 ปฏบตกจกรรมตามใบงานท 2/1

3.2 กลมทเลอกหวขอยอย 2 ปฏบตกจกรรมตามใบงานท 2/2 3.3 กลมทเลอกหวขอยอย 3 ปฏบตกจกรรมตามใบงานท 2/3 3.4 กลมทเลอกหวขอยอย 4 ปฏบตกจกรรมตามใบงานท 2/4 3.5 กลมทเลอกหวขอยอย 5 ปฏบตกจกรรมตามใบงานท 2/5

4. สมาชกในกลมเชยวชาญปฎบตกจกรรมเสรจแลวใหกลบเขาสกลมหลกแลวผลดกนอธบายใหสมาชกในกลมหลกฟง โดยเรมตงแตหวขอยอยท 1 จนถงหวขอยอยท 5

5. ใหสมาชกในกลมหลกสรปตามใบงาน 3 6. ผนากลมสรปคณของพระรตนตรยอกครงดงน

- พระพทธเจาทรงปฏบตเพอศกษาคนควาหาหลกธรรมดวยพระองคเอง พระองคไดพบหลกธรรมแลวทรงสอนใหผอนรตาม นบเปนคณของพระพทธเจาเปนอยางยง

- พระธรรมเปนคาสอนของพระพทธเจาทใครนาไปปฏบตแลว พระธรรมจะคมครองผนนไมใหเดอดรอน จะมความสข นบเปนคณพระธรรม

- พระสงฆเปนผปฏบตตามคาสอนพระพทธเจา แลวสอนใหผอนปฏบตตามเปนการรกษาพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาใหชนรนหลงไดปฏบต นบเปนคณของพระสงฆ

การประเมนผล 1. สงเกตการปฏบตงานกลม 2. ผลสรปของกลมหลก (Home Group)

452

ใบงานท 1

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

1. ใหสมาชกเลอกประธานของกลม 2. ประธานกลม เลอกเลขา และผอภปรายเสนอผลงานของกลม 3. ประธานกลมอานหวขอยอยใหสมาชกในกลมฟง และใหสมาชกทกคนเลอกหวขอเรอง

คนละ 1 หวขอ ดงน

หวขอยอยท 1 อภปรายเกยวกบศลขอ 1

หวขอยอยท 2 อภปรายเกยวกบศลขอ 2

หวขอยอยท 3 อภปรายเกยวกบศลขอ 3

หวขอยอยท 4 อภปรายเกยวกบศลขอ 4

หวขอยอยท 5 อภปรายเกยวกบศลขอ 5

4. ใหสมาชกในกลมแยกยายกนไปอภปรายรวมกบคนทเลอกหวขอยอยเดยวกน โดยจบกลมใหมทจะอภปรายเรองเดยวกน

ใบงานท 2/1

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

ใหสมาชกอภปรายประเดนปญหาตอไปน

1. สมาชกคดวาการเบยดเบยนสตว การฆาสตว มผลเสยอยางไร ยกตวอยางความเดอดรอนทเกดจากการเบยดเบยนหรอฆาสตวทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนในชวตจรง และสมาชกมความรสกอยางไรกบเหตการณนน

2. ใหสมาชกเลาเหตการณทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนมาวา คนทมความเมตตากรณา ไมเบยดเบยนสตวหรอฆาสตวนนไดรบผลด มความสขในชวตอยางไรบาง

3. ใหกลมเลอกเรองทเหนวาประทบใจมากทสด 1 เรอง เพอนาไปเสนอในกลมของตน

453

ใบงานท 2/2 “กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

ใหสมาชกอภปรายในประเดนปญหาตอไปน 1. สมาชกคดวาการลกขโมยสงของผอน มผลเสยอยางไร ยกตวอยางความเดอดรอนทเกดจากการ

ลกขโมยทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนในชวตจรง และสมาชก มความรสกอย างไร กบเหตการณนน

2. ใหสมาชกเลาเหตการณทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนมาวา คนทไมลกขโมยสงของผอน ประกอบอาชพทสจรตนนไดรบผลด มความสขในชวตอยางไรบาง

3. ใหกลมเลอกเรองทเหนวาประทบใจมากทสด 1 เรอง เพอนาไปเสนอในกลมของตน

ใบงานท 2/3

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

ใหสมาชกอภปรายประเดนปญหาตอไปน

1. สมาชกคดวาการประพฤตผดในลก – เมยผอน มผลเสยอยางไร ยกตวอยางความเดอดรอนท เกดจากการประพฤตผดในลก – เมยผอนทเคยพบเหนในชวตจรง และสมาชกมความรสกอยางไรกบเหตการณนน

2. ใหสมาชกเลาเหตการณทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนมาวา คนทไมประพฤตผดในลก – เมยผอน ซอสตยตอครอบครวนนไดรบผลด มความสขในชวตอยางไรบาง

3. ใหกลมเลอกเรองทเหนวาประทบใจมากทสด 1 เรอง เพอนาไปเสนอในกลมของตน

454

ใบงานท 2/4

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

ใหสมาชกอภปรายประเดนปญหาตอไปน

1. สมาชกคดวาการพดโกหก หลอกลวง มผลเสยอยางไร ยกตวอยางความเดอดรอนทเกดจากการโกหก หลอกลวงทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนในชวตจรง และสมาชกมความรสกอยางไรกบเหตการณนน

2. ใหสมาชกเลาเหตการณทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนมาวา คนทไมพดโกหก หลอกผอน คนทซอสตยนนไดรบผลด มความสขในชวตอยางไรบาง

3. ใหกลมเลอกเรองทเหนวาประทบใจมากทสด 1 เรอง เพอนาไปเสนอในกลมของตน

ใบงานท 2/5

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

ใหสมาชกอภปรายประเดนปญหาตอไปน

1. สมาชกคดวาการดมสราหรอเสพสงเสพตดอน ๆ มผลเสยอยางไร ยกตวอยางความเดอดรอนท เกดจากการตดสราหรอสงเสพตดอน ๆ ทเคยพบเหนในชวตจรง และสมาชกมความรสกอยางไรกบ เหตการณนน

2. ใหสมาชกเลาเหตการณทเคยเกดขนกบตนเองหรอทเคยพบเหนมาวาคนทไมดมสราหรอตดสงเสพตดอน ๆ นนไดรบผลด มความสขในชวตอยางไรบาง

3. ใหกลมเลอกเรองทเหนวาประทบใจมากทสด 1 เรอง เพอนาไปเสนอในกลมของตน

455

ใบงานท 3

(ส าหรบกลมหลก)

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

1. ใหสมาชกกลมเลาเรองทประทบใจจากเรองทกลมผเชยวชาญเลอกไวมาเลาใหสมาชกในกลมหลกฟงในประเดนตอไปน

1.1 เรองทประทบใจ

1.2 ผลทเกดขนจากการปฏบตเชนนน

2. เมอสมาชกเลาครบทกกลมแลวใหอภปรายรวมกนวา ถาเราปฏบตศลครบทง 5 ขอแลวจะเกดผลดอยางไร

3. ใหสมาชกชวยกนตอบปญหาตอไปน 3.1 ศลทสมาชกไดรวมอภปรายนน ผทกาหนดขนคอ...........................................

3.2 คาสอนของพระพทธเจามทงขอหามไมใหกระทาคอศล และขอทควรกระทาคอ ธรรม รวมเรยกวา.....................................................

3.3 ผทศกษาคาสอนของพระพทธเจา แลวนามาปฏบตจนเกดผล และนามาสงสอนผอน สบตอมาจนถงปจจบน คอ.................................................

456

ความรส าหรบคร

“กจกรรมพระคณของพระรตนตรย”

หลกศาสนาธรรม 1. พระพทธศาสนา

พระพทธศาสนา คอ ค าสอนของพระพทธเจา ซงพระพทธองคไดทรงแสดงไวเมอครงพระองคยงทรงพระชนมอย และมหมพระสงฆสาวกของพระพทธองคไดจดจาศกษาเลาเรยนพากเพยรอนรกษสบตอมาตราบเทาทกวนน คาสอนของพระพทธเจานนเปน สจธรรม ซงพระองคไดตรสรมาดวยพระองคเอง มไดมทานผใดเปนครเปนอาจารยสงสอน คาสอนของพระองคนน เรยกวา “พระธรรมวนย” เมอจดเปนคมภร เรยกวา “พระไตรปฎก” คอ ปฎกทง 3 ไดแก พระวนยปฎก พระสตตนตปฎก และพระอภธรรมปฎก พระวนยปฎก 8 เลม พระสตตนตปฎก 25 เลม และพระอภธรรมปฎก 12 เลม

2. รตนะ 3 อยาง

สงทชาวพทธเคารพบชายกยองวาประเสรฐทสดในพระพทธศาสนานน เรยกวา พระรตนตรย คอ รตนะ 3 อยาง หรอแกว 3 ดวง ไดแก พระพทธ 1 พระธรรม 1 และพระสงฆ 1

1. ทานผไดตรสรสจธรรมดวยพระองคเองแลวทรงสงสอนใหประชาชนประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ ตามพระธรรมวนย ททานเรยกวา พระพทธศาสนา ชอพระพทธเจา

2. พระธรรมวนยทเปนคาสงสอนของพระพทธองค อนเรยกกนโดยทวไปวา พระธรรม 3. หมชนทฟงคาสงสอนของพระพทธองค แลวปฏบตตามพระธรรมวนยของ พระพทธองคท

เรยกวา พระสงฆพระรตนตรยนนบเปนโครงสรางของพระพทธศาสนา ดวยพระพทธศาสนาเกดขนและดารงอยไดกเพราะมพระรตนตรย

3. คณของรตนะ 3 อยาง

พระพทธเจาทรงรดรชอบดวยพระองคเองกอน แลวทรงสอนใหผอนรตามดวย นเปนคณของพระพทธรตนะ

พระธรรมยอมรกษาผประพฤตธรรมไมใหตกไปในทชว นเปนคณของพระธรรมรตนะ พระสงฆปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจา แลวสอนใหผอนกระทาตามดวย นเปนคณของ

พระสงฆรตนะ คณของรตนะ 3 อยางน เปนคณโดยยอ เฉพาะทเปนสวนเกอกลแกชาวโลก คอ พระพทธเจา

ทรงมพระคณตอชาวโลก ททรงตรสรสจธรรมแลวนามาแสดงโปรดชาวโลก พระธรรมมคณตรงทสามารถรกษาผปฏบตตามใหเปนคนดได ไมใหตกไปในทชว พระสงฆมคณตรงทเปนผปฏบตด แลวสอนประชาชนใหปฏบตดดวย

457

4. โอวาทของพระพทธเจา 3 อยาง

1. เวนจากการทจรต คอ ประพฤตชวดวย กาย วาจา ใจ 2. ประกอบสจรต คอ ประพฤตชอบดวย กาย วาจา ใจ 3. ทาใจของตนใหหมดจดจากเครองเศราหมองใจ ม โลภ โกรธ หลง เปนตน

คาสอนในพระพทธศาสนา อนมอยเปนจานวนมากนน เมอกลาวโดยหลกสาคญแลวยอมรวมอยในโอวาทของพระพทธเจา 3 อยางน กลาวคอ พระพทธศาสนามหลกคาสอนทเปนหวใจสาคญอย 3 อยาง คอ คาสอนไมใหทาชวดวย กาย วาจา ใจ สอนใหทาใจใหสะอาดผองแผวหรออกนยหนงวา สอนใหม ศล สมาธ ปญญา

5. อาการทพระพทธเจาทรงสงสอน 3 อยาง 1. ทรงสงสอนเพอจะใหผฟงรยงเหนจรงในธรรมทควรรควรเหน 2. ทรงสงสอนอยางมเหตผลทผฟงอาจตรองตามใหเหนจรงได 3. ทรงสงสอนเปนอศจรรย ผปฏบตตามยอมไดประโยชนโดยสมควรแกการ ปฏบต อาการทพระพทธเจาทรงสงสอน หมายถง ลกษณะการสอนของพระพทธองคท ทาให

คาสอนของพระองคเกดผลดเดน โนมนาวจตใจผฟงใหเกดศรทธาอยากปฏบตตาม ซงทาใหหมสาวกของพระองคเกดความมนใจ เคารพเลอมใสตอพระองคเปนอยางยง กลาวโดยสรปกคอ การสอนของพระพทธองคนนมลกษณะสาคญอย 3 ประการ คอ สอนดวยความรยงเพอใหผฟง รยงเหนจรงดวย สอนอยางมเหตผล ใหผฟงมองเหนเหตผลโดยชดแจง และสอนใหเหนจรงไดผลเปนอศจรรย คอ สอนใหมองเหนแจงชดสมจรง จนเมอผฟงยอมรบปฏบตตามแลวยอมไดรบผลจรงตรงตามทสอนอยางอศจรรย

6. ลกษณะตดสนพระธรรมวนย 8 อยาง

6.1 ลกษณะทมใชธรรม มใชวนย มใชคาสงสอนของพระพทธเจา คอธรรมเหลาใด

1. เปนไปเพอความกาหนดยอมใจ 2. เปนไปเพอความประกอบทกข 3. เปนไปเพอความสะสมกองกเลส

4. เปนไปเพอความอยากใหญ ความโลภมาก 5. เปนไปเพอความไมสนโดษ 6. เปนไปเพอความคลกคลดวยหมคณะ 7. เปนไปเพอความเกยจคราน 8. เปนไปเพอความเลยงยาก

ธรรมเหลานนพงรวาไมใชธรรม ไมใชวนย ไมใชคาสงสอนของศาสนา

458

6.2 ลกษณะทเปนธรรม เปนวนย เปนคาสงสอนของพระพทธเจา คอธรรมเหลาใด

1. เปนไปเพอความคลายกาหนด 2. เปนไปเพอความปราศจากทกข 3. เปนไปเพอความไมสะสมกองกเลส 4. เปนไปเพอความมกนอย 5. เปนไปเพอความสนโดษ 6. เปนไปเพอความสงดจากหมคณะ 7. เปนไปเพอความเพยร 8. เปนไปเพอความเลยงงาย

ธรรมเหลานนพงรวาเปนธรรม เปนวนย เปนคาสงสอนของพระศาสดา

ลกษณะตดสนพระธรรมวนยดงกลาวน ควรนาไปใชเปนเครองวนจฉยเมอมปญหาเกยวกบการตความพระธรรมวนย ในกรณทมการกลาวอางหรอถกเถยงกนวา สงนเปนธรรมวนยสงนมใชธรรมวนย

คาสอนใดหรอขอกลาวอางใดวา เปนคาสอนของพระพทธเจา ถาคาสอนหรอขอกลาวอางนนเขากนไดกบลกษณะทมใชธรรม มใชวนย (ตามขอ 6.1) พงทราบวาคาสอนหรอขอกลาวอางนนมใชคาสอนของพระพทธเจา ถาคาสอนหรอขอกลาวอางนนมใชคาสอนของพระพทธเจา ถาคาสอนหรอขอกลาวอางนนเขากนไดกบลกษณะทเปนธรรม ทเปนวนย (ตามขอ 6.2) กพงทราบวาคาสอนหรอขอกลาวอางนนเปนคาสอนของพระพทธเจา

459

แผนการจดกจกรรม คณธรรม – จรยธรรม

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

วตถประสงค

1. สามารถบอกพระคณของสถาบนพระมหากษตรยทมตอประชาชนได 2. สามารถประยกตพระราชกรณยกจทแสดงถงจตพสยทง 5 ประการ มาประพฤตปฏบตได

สอการจดกจกรรม

1. ภาพพระราชกรณยกจ 5 ชด ทแสดงถงจตพสยทง 5 ตว 2. คาบรรยายพระราชกรณยกจ 5 ชด

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงสมาชกเปนกลมยอย 5 กลม 2. ใหกลมยอยปฏบตตามบตรงานและอภปรายตามประเดนของบตรงาน 3. ใหตวแทนออกรายงานผลการอภปราย 4. ผนากลมสรปเพอใหนกเรยนสามารถนาไปสการปฏบต

การประเมนผล

1. สงเกตการปฏบตงานกลม 2. การรายงานผลการอภปราย

460

ใบงานกลมท 1

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

ความสนใจใฝรและสรางสรรค

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงเปนนกประดษฐคดคนทมพระปรชาสามารถ สงยง ทรงออกแบบคดคนสงประดษฐมากมายหลายสงดวยกน พระองคไดทรงประดษฐคดคนเครองกลเตมอากาศชนดตาง ๆ มากมาย เพอชวยบรรเทาปญหามลพษทางนาทนบวนจะมความรนแรงมากขน กงหนนาชยพฒนาเปนเครองกลเตมอากาศชนดหนงททรงคดขนเพอใชในการปรบปรงคณภาพแหลงนา

ประเดนการอภปราย

1. การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวสามารถประดษฐคดคนสงตาง ๆ ไดมากมายตองมคณสมบตอะไรบาง

2. ผทมคณสมบตใฝร และสรางสรรค มพฤตกรรมอยางไรบาง

3. ใหสมาชกเลาพฤตกรรมใฝรของสมาชกเองใหเพอนฟง แลวคดเลอกพฤตกรรมใฝรของเพอน 1 คน เพอออกมาเลารายงาน

461

ใบงานกลมท 2

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

ความมน าใจ

หลงจากสมเดจพระบรมราชชนนทรงหายประชวร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจฯ มาเสวย พระกระยาหารคารวมกบพระบรมราชชนนทกสปดาห สปดาหละ 5 วน ทรงเวนเฉพาะวนศกร และ วนอาทตยเทานน

เวลาท เสดจเยยมพระราชมารดาครงหลงสด พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจะเสดจเยยม สมเดจพระบรมราชชนนในเวลา 02.00 น. และใหเหตผลในการเสดจในยามนวา เนองจากพระองคทรงเกรงวาการเสดจของพระองคจะทาใหการจราจรตดขดเปนทเดอดรอนของประชาชนในขณะเดยวกนพระองค ทรงมพระราชดารอยตลอดเวลาวา ทาอยางไรจงจะทาใหการจราจรบรเวณสะพานพระปนเกลา ทมปญหา มานานไดรบการแกไข

(กลสตร ฉบบท 622 ธนวาคม 2538 หนา 98)

ประเดนอภปราย 1. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมนาใจตอพระราชชนน อยางไรบาง 2. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมนาใจตอพสกนกรอยางไรบาง 3. สมาชกในกลมเคยแสดงนาใจตอใคร อยางไรบาง และเมอแสดงนาใจตอผอนแลว

มความรสกอยางไร

462

ใบงานกลมท 3

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

ความมวนย

พระราชบดาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ ขณะททรงศกษาแพทยเปนป สดทาย ครงเมอถงเวลากอนสอบปลายป ทรงประชวรดวยโรคไสตงอกเสบอก ผอานวยการวทยาลยการแพทยเสนอจะถวายปรญญาใหโดยไมตองทรงสอบ เพราะทรงทาคะแนนดมาตลอดป แตพระองคไมทรงยนยอมทาผดระเบยบของมหาวทยาลย ทรงอดทนฝนพระวรกายเขาสอบเหมอนนกเรยนแพทยทวไป ทรงสอบไดและไดรบเกยรตนยมดวย หลงสอบเสรจ ทรงเขารบการผาตดและรกษาจนหายปกต เหตการณครงนเปนท ชนชมของคณะอาจารยและประชาชนทวไปเปนอยางยงททรงควบคมตนเองและปฏบตตนตามระเบยบของมหาวทยาลยไมยอมใชสทธพเศษเหนอผอน

ประเดนอภปราย 1. พระราชบดาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมวนยในตนเองอยางไรบาง 2. สมาชกมความรสกตอเรองนอยางไร 3. สมาชกจะปฏบตตนเองอยางไรเกยวกบระเบยบวนยของโรงเรยน

463

ใบงานกลมท 4

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

ความเปนไทย

โครงการศลปาชพพเศษเปนโครงการพระราชดารของสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ ททรงมงมนทจะอนรกษศลปวฒนธรรมดงเดมของไทยใหคงอยตลอด โดยการเชดชคณคาของศลปะงานฝมอ ใหลอกระเดองขจรไกลอกทงเปนการเพมพนรายไดแกราษฎรผยากไรและสงเสรมงานหตถกรรมแกครอบครวชาวนาชาวไร ใหมอาชพเสรมขนอกหลายทาง โดยพจารณาถงทรพยากรธรรมชาตทมอยในแตละทองถน เขามาประกอบ เชน ภาคเหนอใหฝกอบรมการเยบปกถกรอย การทอผาไหม ผาฝาย ผาปกภไท ผายก ผาตนจก ทาเครองประดบเงนและทองของชาวไทยภเขา เครองเคลอบดนเผา ภาคอสานใหฟนฟการปลกหมอนเลยงไหม ทอผามดหม จดทาเครองปนดนเผา โดยใชเทคโนโลยสมยใหมมาประยกตใช ภาคกลางใหทาดอกไมประดษฐ การจกสานดวยหวายปานศรนารายณ และไมไผ การทอผาฝาย การปนตกตาชาววง การแกะสลกไม การปลกหมอนเลยงไหม การปกสอยแบบไทย การตดเยบเสอผา การเยบปกถกรอย และการถนอมอาหาร ภาคใตใหมการทอผา การปกสอยแบบไทย การจกสานดวยหวาย ไมไผ หญาลเภา ทอเสอกระจด เยบปก ถกรอย ถมทอง และเครองเคลอบ

ประเดนการอภปราย 1. สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถทรงอนรกษศลปวฒนธรรมไทยอะไรบาง 2. สมาชกมความรสกอยางไรทพระองคทรงพยายามรกษาประเพณวฒนธรรมของไทย

464

ใบงานกลมท 5

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

การบรโภคดวยปญญา

ทานผหญงพจอนรกษราชมณเทยรผอยใกลชด ไดเหนพระราชจรยวตรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เมอยงทรงพระเยาววา

“ทรงซอรถไฟฟาหรอใครถวายดฉนจาไมได แตเปนทโปรดปรานมาก ทรงขบทว ๆ ไป ในบรเวณสวนจตร ฯ เวลามคนมาเฝาสมเดจพระบรมราชชนน ถาทรงรจกและคนเคยจะทรงเรยกใหขนรถดวย และทรงเกบสตางค จะถวายไป 10 สตางค แลวไมยอมรบทอน ทงทลวาสตางคทอนนนถวายเปนรางวล ทานรบหยบเงนทอนประทาน แลวอบรมผนนตอไปวา 5 สตางคนตงตวได ผถกอบรมทลถามวา “ตงตวไดอยางไร” ทานทรงสอนวา “ใหไปซอพนธถว มาปลกขาย”

ประเดนอภปราย 1. ในเรองทอานน การกระทาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองใดสาคญทสด 2. ถาทกคนมความคดและเหนความสาคญของเงนแมสงเลกนอยจะเปนอยางไร 3. ใหสมาชกเลาเหตการณทแสดงวาสมาชกเหนความสาคญของเงนแมเพยงเลกนอย

465

ความรส าหรบคร

“กจกรรมพระบารมพระมากลนร าพน”

พระมหากษตรยไทย

ประเทศไทยของเรามพระมหากษตรยปกครองสบทอดตดตอกนมาตงแตสมยกรงสโขทยความสมพนธระหวางพระมหากษตรยกบประชาชนชาวไทยไดเปนไปอยางใกลชดประชาชนตาง ยดถอวฒนธรรมดงเดม ของไทย ทถอวาพระมหากษตรยเปนประดจหวหนาครอบครวขนาดใหญ มหนาทค มครองปกปองราษฎร ซงเปนสมาชกในครอบครวใหปลอดภยจากขาศกศตร ในยามทบานเมองสขสงบ พระมหากษตรยในฐานะท ทรงเปนหวหนาครอบครว ทรงมหนาทเอาใจใสสอดสองดแลความทกขสขของราษฎร แมวามการเปลยนแปลงการปกครอง มาเปนระบอบประชาธปไตย ตามรฐธรรมนญโดยม พระมหากษตรยอยภายใตรฐธรรมนญแลวกตาม แตความรกและความผกพนระหวางประชาชนกบ พระมหากษตรยไมไดเปลยนแปลงเลย โดยเฉพาะความผกพนของประชาชนไทยทมตอพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวองคปจจบน นอกจากจะเกดขนมาจากความรสกในสวนลกของจตใจถงความจงรกภกด ซงเปนความรสกทมอยในสายเลอดของคนไทยทกคนแลว สงสาคญอกอยาง คอ ความซาบซงในพระราชจรยวตร และการทไดเหนพระองคทรงบาเพญพระราชกรณยกจอยางเสยสละโดยไมอาทรกบความเหนอยยาก ทรงมงหวงทจะนาประโยชนสขมาสมวลพสกนกรและประเทศชาตประชาชนชาวไทยตางรดว าสถานทแหงใดกตามใน ผนแผนดนน หากพระองคเสดจพระราชดาเนนไปถง กไมไดหมายความเฉพาะเพยงกอใหเกดความเปน สรมงคลเทานน หากหมายถงความเจรญตาง ๆ ทจะตดตามมา จนเกดเปนคาพดโดยทวไปวา “ในหลวงเสดจ ถงไหนความเจรญถงทนน” ดวยเดชะบญญาบารม พนทแหงใดทเคยรกรางวางเปลาหาประโยชนไมได เมอพระองคเสดจไปถงไมชาพนทนนกเขยวชอมดวยธญญพชอดมดวยแหลงนาอนเปนผลมาจากโครงการตามพระราชดารทองทแหงใดแหงแลง ฝนไมตกตองตามฤดกาล พระองคกทรงสามารถบนดาลใหฝนตกลงมาไดดวยวทยาการทางดานฝนเทยม หมบานใดยากจนขนแคนราษฎรอดอยากหวโหย เมอยามพระองคเสดจไปถง ขาวกมเตมยง พอใหราษฎรใหหยบยมไปบรโภคดวยระบบธนาคารขาว และยงไดเพมปศสตวพนธดไว สาหรบใชงานและบรโภค ซงอกไมนานกจะแพรขยายพนธไปจนทวหมบานดวยระบบธนาคารโค กระบอ และพนธสตว พระราชทานทวทกหนแหง ภายในพระมหาเศวตฉตรนจงมแตความรมเยน

466

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระภมพลอดลยเดช ทรงตระหนกถงพระราชภารกจทผกพนตอราษฎร เพอตอบแทนในความรกความภกดของราษฎร พระองคจงทรงเรมประกอบพระราชกรณยกจ เพอปวงชนโดยทรงใชพระตาหนกจตรดารโหฐานเปนศนยปฏบตการ ทรงเรมตนจากงานเลกๆ ภายในพระราชฐานดวยการทดลองคนควาอยางตอเนองจนเปนผลสาเรจกลายเปนโครงการพระราชดารตาง ๆ จากนนพระองคไดทรงนาหลกวชาความรและประสบการณตดตามพระองคเสดจพระราชดาเนนไปทกหนทกแหงตลอดทวภมภาคของประเทศเพอพฒนาความเปนอยของราษฎร ใหพนจากสภาพความยากจนขนแคนไปสความพอมพอกนและการกนดอยดในทสด งานทกอยางพระองคทรงปฏบตไปอยางมหลกวชาเปนขนตอน และตอเนอง ประกอบดวยพระราชวรยะอตสาหะ ซงนบเปนเวลากวา 37 ปแลว ททรงทมเทพระวรกายใหกบงานพฒนา เพอสรางสรรคความผาสกของปวงชนตดตอกน โดยไมมวนหยด และพระองคกจะยง คง ทรงงานเหลานตอไปอยางไมมวนสนสดดวย

467

แผนการจดกจกรรม คณธรรม - จรยธรรม

“กจกรรมคาน านม”

วตถประสงค

1. สามารถบอกบญคณของพอแมทมตอลกได 2. สามารถบอกวธปฏบตเพอแสดงความกตญตอบแทนในนาใจของพอแม 3. สามารถปฏบตในการตอบแทนบญคณพอแมได

สอการจดกจกรรม

1. บตรงาน 2. สเมจก 3. กระดาษ A4

ขนตอนการจดกจกรรม 1. แบงสมาชกกลมยอย และแจกกระดาษ A4 ใหสมาชกทกคน 2. ใหสมาชกจดทาหวใจของแมโดยใหปฏบตกจกรรมตอไปนอยางตอเนอง

- ผนากลมอานขอความเรองแมของสดใสใหสมาชกฟงดวยนาเสยงทนมนวล - ผนากลมจงใจสมาชกใหนกถงบญคณของแมทมตอลก โดยใหสมาชกหลบตานกถง ความดของ

แมตนเองวา เคยเสยสละอะไรใหลกเหมอนแมของสดใสบาง ใหลมตาแลว เขยนในหวใจชองท 1 - พดจงใจใหนกสงทสมาชกทาในสงทไมดตอแม แลวเขยนลงในหวใจชองท 2 - หลงจากอบรมแลวสมาชกจะทาความดอะไรเพอแมบาง ใหเขยนลงหวใจชองท 3 - ใหสมาชกคดถงปญหาทจะขดขวางไมใหสมาชกทาดวานาจะมอะไรบางและจะแกปญหานนได

อยางไร เขยนลงในหวใจชองท 4 3. ใหสมาชกเลาใหเพอนในกลมเลกฟง แลวเลอกหวใจทสมาชกชอบมากทสด 1 ดวง ออกมาเลาให

สมาชกในกลมใหญฟง 4. สมาชกทกคนแตงหวใจใหสวยงามเพอตดไวทปายประกาศ และใหสมาชกจดทาขนใหมอก 1 ดวง

เพอนาไปมอบใหแมเมอมโอกาส

การประเมนผล 3. จากความสนใจของสมาชก 4. มสวนรวมในการแสดงความคดเหนของสมาชก

468

เรองแมของสดใส

“กจกรรมคาน านม”

สดใสเปนลกกาพราพอ อยกบแมทมอาชพรบจาง เลก ๆ นอย ๆ พอประทงชวต เชาวนน แมผดผกบงใหเธอกนเปนอาหารเชา แมนงดสดใสกนโดยไมยอมกนดวยเหมอนทกวน “แมจาแมกนพรอมหนซจะเดยวแมตองออกไปทางานไมใชหรอจะ” แมยงไมหวเลยลกรก หนกนใหอมนะลก หนจะตองเรยนหนงสอ อกทงวน แลวหนอยาลมกลองขาวนะ แมเตรยมไวใหแลว” สดใสกนขาวอมแลวรบวงไปโรงเรยนเกอบถงโรงเรยนแลว นกขนไดวาเธอลมหนงสอเรยนไว ทหวนอนเพราะเมอคนนอนอานแลวหลบไป ตอนเชา ไมไดเกบ เธอรบกลบบานทนท เมอขนไปบนบาน เธอเหนแมกาลงขดขาวกนหมอทมอยไมถงครงทพพ แลวนานาผดผกบงทเหลอเทลงไปในขาวเพอคลกกน สดใสตะลงงน “แมจา แมสดทรกของลก ถาลกรวาแมยอมอดเพอใหลกอม ลกจะไมมวนกนขาวเชานแนนอน” สดใสกลาวกบตวเอง แลวเขาไปกอดแมรองไห

469

ใบความร

การเปนบตรทดของพอแม

“กจกรรมคาน านม”

1. ความหมายของค าวา “พอแม”

1.1 คาวา พอ หมายความวา ผคมครองปองกนอนตรายแกบตร 1.2 คาวา แม หมายความวา ผยงบตรใหเจรญยง ๆ ขนไป

2. หนาทของพอแมทมตอลก

2.1 สอนลกใหเวนจากความชว 2.2 แนะนาลกใหทาความด 2.3 สงเสรมลกใหไดรบการศกษาเลาเรยนศลปวทยา 2.4 เลอกคครองทเหมาะสมใหลก 2.5 แบงทรพยใหในสมยอนสมควร

3. คณธรรมของพอแม

3.1 เมตตา ปรารถนาใหลกมความเจรญยง ๆ ขนไป 3.2 กรณา มความเอนดชวยเหลอลกใหพนทกข 3.3 มทตา ชนชมยนดเมอลกประสบความสาเรจในชวต 3.4 อเบกขา เฝาดความเปนอยและความเปนไปของลกอยเสมอ

4. ความประเสรฐของพอแม

4.1 เปนครคนแรกของลก 4.2 เปนพระพรหมของลก 4.3 เปนพระอรหนตของลก 4.4 เปนผมอปการะมากและแสดงโลกนแกบตร

470

5. บตรมอย 3 ประเภท

5.1 อวชาตบตร คอ บตรทมคณธรรมตากวาพอแม

5.2 อนชาตบตร คอ บตรทมคณธรรมเสมอกบพอแม

5.3 อภชาตบตร คอ บตรทมคณธรรมสงกวาพอแม

6. ความหมายของบตรทด 6.1 บตรทด คอ บตรทสามารถทาใหพอแมอมใจ สบายใจ สขใจ

7. ขอวตรปฏบตของบตรทด

7.1 ยกยองสรรเสรญคณความดของพอแม

7.2 บารงพอแมดวยปจจย 4

7.3 สรางเกยรตและชอเสยงในวงศสกล

7.4 สบทอดเจตนารมณของพอแม

7.5 ประพฤตตนเปนคนด ทาตวใหกาวหนาอยเสมอ

7.6 สงเสรมใหพอแมมคณธรรมยง ๆ ขนไป

7.7 เมอทานลวงลบไปแลวหมนทาบญอทศให

8. ผลดอนเกดจากการเปนบตรทด

8.1 ทาใหพอแมสบายใจ สขใจ

8.2 ไดรบการยกยองสรรเสรญจากบณฑต

8.3 เปนทรกของคนทวไป

8.4 ใคร ๆ อยากคบหาสมาคม

8.5 เปนผมความเจรญสขในชวต

471

แผนการจดกจกรรม คณธรรม - จรยธรรม

“กจกรรมสตและสมปชญญะ”

วตถประสงค

1. บอกความสาคญของสตและสมปชญญะได 2. บอกผลเสยของการขาดสตและสมปชญญะ 3. อธบายผลทจะไดรบจากการมสตและสมปชญญะได

สอการจดกจกรรม คมอธรรมวภาคและคหปฏบตนกธรรมขนตร ขนตอนการจดกจกรรม

1. ผนากลมบรรยายใหทราบถงเหตการณความเปนอยทสบสน วนวาย รวมถงอบตเหตทเกดตามทองถนน การปลนฆา วามาจากสาเหตหลกคอ ความขาดสตยงคด ไมรหนาทของตนของความเปนพลเมองในประเทศ จนกอเกดความเสยหายตามมามากมาย

2. ผนากลมใหสมาชกชวยกนสรปประเดนสาคญของความมสต และยกตวอยางเหตการณความเสยหายอนเกดจากขาดสต

3. ผนากลมสรปใหฟงอกครงหนงในเรองความมสตและขาดสต การประเมนผล

1. สงเกตจากความสนใจของสมาชก 2. สงเกตจากการมสวนรวมเสนอแงคดตาง ๆ

472

แผนการจดกจกรรม คณธรรม - จรยธรรม

“กจกรรมธรรมะคมครองโลก”

วตถประสงค

1. มพนฐานการดารงตนดวยความมจตสานกพนฐานทดซงเรมตนจากตนเอง 2. รจกหกหามปรามใจของตนเอง ดวยการระลกถงคณธรรมในบทเรยนน

สอการจดกจกรรม หนงสอธรรมะ

ขนตอนการจดกจกรรม 1. ผนากลมนาเขาสบทเรยนโดยยกเหตการณปจจบนทเกยวของกบการขาดคณธรรมขอหรโอตตปปะ

มาเปนตวอยางใหสมาชก 2. ผนากลมใหสมาชกแบงกลม 4 กลม ใหรบผดชอบหวขอละกลมคอ ผทมความละอาย ไมกลาจะ

กระทาความผดเพราะประกอบดวยเหตใหญ ๆ คอ - ชาตตระกลทมชอเสยง - วย - การศกษา - จตใจทเขมแขง

ใหแตละกลมสงตวแทนมาอธบาย 3. ผนากลมสรปใหฟงอกครงหนง

การประเมนผล

1. ความสนใจของสมาชก 2. การมสวนรวมเสนอความคด

เนอหา 1. หร ความละอายตอบาปอนเกดจาก กาย วาจา และจตใจ 2. โอตตปปะ ความเกรงกลวผลของบาปทตนจะไดรบ

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.คมอกลมบ าบดเพอเสรมสรางทกษะชวต ส าหรบนกเรยนทมพฤตกรรม ใชสารเสพตด. พมพครงท 1. นนทบร : ส านกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต, 2542.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.คมอฝกอบรมการการจดกจกรรมเพอเสรมสรางทกษะชวตส าหรบเดก ดอยโอกาส. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : บรษท วงศกมล โปรดกชน จ ากด, 2543.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอกลมจตบ าบดส าหรบนกสขภาพจต. พมพครงท 1. นนทบร : กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข, 2539. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.คมอการจดกจกรรมเพอพฒนาเดกดอยโอกาส. พมพครงท 1. ม.ป.ท., 2544. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.คมอการจดกจกรรมเพอเสรมสรางทกษะชวตส าหรบเดก. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพ ร.ส.พ., 2543. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการสอนทกษะชวตเพอปองกนสารเสพตดในสถานศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนตน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : บรษท ประชาชน จ ากด, 2542. (อดส าเนา) กระทรวงสาธารณสข. คมอการบ าบดกลมเสยง/เสพยาเสพตด จดคายและเปลยนวสยทศนเพอพฒนา

บคลกภาพ. พมพครงท 1. นครราชสมา : สมบรณพรนตง นครราชสมา, 2545. (อดส าเนา) กลมพฒนาระบบงานสงคมสงเคราะห ส านกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครอง เดกละเยาวชน.คมอเตรยมความพรอมกอนปลอย. กรงเทพ. ว.ป.ป. กองพฒนาการศกษานอกโรงเรยน กรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ. คมอการจดกจกรรม

ทกษะชวตเพอปองกนโรคเอดสส าหรบกลมเปาหมายการศกษานอกโรงเรยน ปรบปรงครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพชมชมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2541. คณะผเชยวชาญญปน JICA.กจกรรมกลมบ าบด (Group Treatment Method). นครปฐม : สถานฝก

และอบรมเดกและเยาวชนสรนธร, ม.ป.ป. (อดส าเนา) ทศนา แขมมณ และคณะ. คมอการจดกจกรรมสมพนธ เลม 1. พมพครงท 3. ม.ป.ท., 2525. (อดส าเนา) บญม พนธไทย. การวจยในชนเรยน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร :ส านกพมพมหาวทยาลย

รามค าแหง. 2546. แผนงานการพฒนาระบบการดแลผมปญหาการดมสรา(ผรส.). เกมส ปลอดภยไวกอนจากสารเสพตด. พมพ

ครงท 1. เชยงใหม : แผนงานวชาการพฒนารปแบบการดแลผเสพสารเสพตดในชมชน. 2556 รศ.ดร.พญ.สาวตร อษณางคกรชย. การบ าบดแบบยอ. พมพครงท 1. สงขลา : รานแอดคอม, ม.ป.ป. ศนยสขภาพจตเขต 3 กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการอบรม “ประสานใจสรางสายใย

สมพนธเพอปองความรนแรงและปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนในสถานพนจและ คมครองเดกและเยาวชน”. กรงเทพฯ : กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข, 2544. (อดส าเนา)

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสราษฎรธาน. การประยกตหลกธรรมะในทางพทธศาสนา เพอพฒนาอตโนทศนของเยาวชนกระท าผดชาย สถานฝกอบรมเดกและเยาวชนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน. ม.ป.ท., ม.ป.ป. (อดส าเนา)

สมชาต กจยรรยง. 108 เกมและกจกรรมเพอพฒนาบคลากร. กรงเทพฯ : บรษท เอช. เอน. กรป จ ากด, 2539.

สวนอนามยเดกวนเรยนและเยาวชน ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. คมอการ สอนเพศศกษาส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-มธยมศกษาปท 3. พมพครงท 1. กรงเทพฯ :

โรงพมพชมชมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2545. สนต จยสน และคณะ. เทคนคการเผยแพรความรเพอการปองกนภยยาเสพตด. กรงเทพฯ : โรงพมพประสาน

มตร จ ากด, 2544. ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ. คมอกจกรรมคายพฒนาจตพสยระดบ

ประถมศกษา. ม.ป.ท., ม.ป.ป. (อดส าเนา) ส านกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดกละเยาวชน. คมอการจด

กจกรรมบ าบด ฟนฟ ดานยาเสพตด ในสถานแรกรบเดกและเยาวชน. (ฉบบปรบปรงครงท2). กรงเทพ. ว.ป.ป.

ส านกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. คมอใหความรเกยวกบ โรคเอดสแกเดกและเยาวชน.ม.ป.ท. 2546.

ส านกอนามย กรงเทพมหานคร. คมอกลมครอบครวศกษา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, 2546. ส านกอนามย กรงเทพมหานคร. คมอกลมฝกทกษาปองกนการกลบไปตดยาซ า (Relapse Prevention Skill

Group). พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, 2546.

ส านกอนามย กรงเทพมหานคร. คมอใหการปรกษารายบคคล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, 2546.

ภาคผนวก

ระยะเวลาในการเขารวมกจกรรม ระหวางวนท..................................................................................................

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลายมอชอครผสอน1 กจกรรมภาพของฉน2 กจกรรมขางหลงภาพ3 กจกรรมสรางบาน4 กจกรรมครอบครวในฝน5 กจกรรมลกเตาอารมณ6 กจกรรมการดอารมณ7 กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม8 กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด9 กจกรรมเรยนรชวตจากสงคม

10 กจกรรมรอบคอบไว ตดสนใจไมพลาด11 กจกรรมแมทแสนด12 กจกรรมสอรกจดหมาย13 กจกรรมเปาหมายในชวต14 กจกรรมเปาหมายชวตของฉน15 กจกรรมตกกะตย (3ขน)16 กจกรรมบงโก (มนษย)17 กจกรรม Walk Rally18 กจกรรมหอคอยกระดา19 กจกรรมถนนกบซอย20 กจกรรมเพชฌฆาตความเครยด...มอโปร21 กจกรรมคณคาแหงชวต22 กจกรรมการเรยนรปญหาของชวต23 กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด24 กจกรรมตรวจปสสาวะหาสารเสพตด

เยาวชนเขารวมกจกรรม ครบตามโปรแกรม คอ............คาบ ไมครบตามโปรแกรม คอ............คาบ เนองจาก......................................................................

ขอเสนอแนะ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แบบรายงานการเขารวมกจกรรม ระยะตดตามผลการบ าบด

หมายเหต : ครบตามโปรแกรม หมายถง เดกและเยาวชนตองไดรบกจกรรม 24 กจกรรม ตอป

กจกรรมระยะเวลา 1 ป (เดอนละ 2 ครง) จ านวน 24 กจกรรมชอ-สกล...................................................................................................ชอเลน.......................................................

ลงชอ................................................ครทปรกษา (....................................................)

วนท............................................

ระยะเวลาในการเขารวมกจกรรม ระหวางวนท..................................................................................................

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลงชอผรบผดชอบ1 กจกรรมนแหละตวฉน2 กจกรรมตกตาลมลก3 กจกรรมอณหภมใจ4 กจกรรมเขมขดเสนเดยว5 กจกรรมกระจกวเศษ6 กจกรรมสงสารแม7 กจกรรมกราฟชวต อดต ปจจบน อนาคต 8 กจกรรมสอสารทางเดยวและสองทาง9 กจกรรมรวมสงของ

10 กจกรรมสรางภาพในจนตนาการ11 กจกรรมปญหาเกดไดอยางไร12 กจกรรมการรณรงคตอตานยาเสพตด

เยาวชนเขารวมกจกรรม ครบตามโปรแกรม คอ......................คาบ ไมครบตามโปรแกรม คอ..............คาบ เนองจาก.......................................................................

ขอเสนอแนะ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แบบรายงานการเขารวมกจกรรมการเสรมสรางภมตานทานกจกรรมระยะเวลา 1-2 ป (เดอนละ 1 ครง) จ านวน 12 กจกรรม

ชอ-สกล...................................................................................................ชอเลน.......................................................

หมายเหต : ครบตามโปรแกรม หมายถง เดกและเยาวชนตองไดรบกจกรรม 12 กจกรรม ตอป

วนท............................................

ลงชอ..........................................ครทปรกษา (..........................................)

ชอ-สกล...................................................................................................ชอเลน.......................................................ระยะเวลาในการเขารวมกจกรรม ระหวางวนท..................................................................................................

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลงชอผรบผดชอบ1 กจกรรมพกผอนคลายจต โดยวธคดอยางสรางสรรค2 กจกรรมผรบเคราะห3 กจกรรมฉนคอใคร อะไรเอย4 กจกรรมจบคคยกน5 กจกรรมครอบครวของเรา6 กจกรรมชวตทพงปรารถนา

เยาวชนเขารวมกจกรรม ครบตามโปรแกรม คอ......................คาบ ไมครบตามโปรแกรม คอ.............คาบ เนองจาก...................................................................

ขอเสนอแนะ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

กจกรรมระยะเวลา 2-3 ป (2เดอน/ครง) จ านวน 6 กจกรรม

หมายเหต : ครบตามโปรแกรม หมายถง เดกและเยาวชนตองไดรบกจกรรม 6 กจกรรม ตอป

ลงชอ..........................................ครทปรกษา (..........................................) วนท............................................

แบบรายงานการเขารวมกจกรรมการเสรมสรางภมตานทาน

ชอ-สกล...................................................................................................ชอเลน.......................................................ระยะเวลาในการเขารวมกจกรรม ระหวางวนท..................................................................................................

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลงชอผรบผดชอบ1 กจกรรมบนไดชวต2 กจกรรมมาชวย...กนหนอย3 กจกรรมสงทมคาทสดส าหรบฉน4 กจกรรม ประสบการณทท าใหเกดความภาคภมใจ5 กจกรรมฉนแหละเธอเปนคนพเศษ6 กจกรรมเปนท 1 โดยไมพงยาเสพตด (To be Number One)7 กจกรรมภมใจในตนเอง8 กจกรรมแหงความส าเรจ9 กจกรรมฉนเปนทรก...ฉนรกทจะท า

10 กจกรรมสงใจใหกน11 กจกรรมคณคาแหงจตใจ12 กจกรรมฉนเปนฉนเอง13 กจกรรมถนนชวต14 กจกรรมผรบเคราะห15 กจกรรมสงคมดมสข16 กจกรรมตาบอดหาของ17 กจกรรมโลกสวยดวยมอเรา18 กจกรรมสงคมในฝน19 กจกรรมวาดรปคน20 กจกรรมครสมใจ21 กจกรรมลา22 กจกรรมคนหาขอดของผอน23 กจกรรมหลายคนหลายแบบ24 กจกรรมเหนใจฉนเถด25 กจกรรมถนน26 กจกรรมความรสกพนฐาน27 กจกรรมพายอารมณ28 กจกรรมจกรยานนมขอคด29 กจกรรมปรอทอารมณ30 กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม31 กจกรรมสมผสแหงอารมณ32 กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ33 กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม34 กจกรรมสมผสแหงอารมณ

กจกรรมระยะเวลา 3 ปขนไป (3เดอน/ครง) แบบรายงานการเขารวมกจกรรมการเสรมสรางภมตานทาน

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลงชอผรบผดชอบ35 กจกรรมทกษะการจดการกบอารมณ36 กจกรรมเราเสยง สอใจ37 กจกรรมการเผชญผอน38 กจกรรมอปสรรคในชวต39 กจกรรมสมองใสวยเรยน (3 กจกรรมยอย)40 กจกรรมรไวใชปองกน41 กจกรรมแมน าจระเข42 กจกรรมอนตรายของยาบา (2ครง)43 กจกรรมความนากลวของยาบา44 กจกรรมท าอยางไรไมเสพซ า (2ครง)45 กจกรรมทางออก46 กจกรรมทกษะการปฏเสธ47 กจกรรมปฏเสธอยางไรจงไดผล48 กจกรรมเพอนทรจก49 กจกรรมการแสดงความรสกทเหมาะสม50 กจกรรมฉนคอเพอนทดทสดของตวเอง51 กจกรรมคนหาความด52 กจกรรมเมอฉนมคา53 กจกรรมดอกไมของฉน54 กจกรรมสงใจใหกน55 กจกรรมคณคาของตนเอง56 กจกรรมการสรางสมพนธภาพ57 กจกรรมใจเขาใจเรา58 กจกรรมขาพเจา59 กจกรรมขอเทจจรง60 กจกรรมฉนคอใคร61 กจกรรมรจกตนเอง62 กจกรรมพอของฉน63 กจกรรมบานของฉน64 กจกรรมครอบครวในดวงใจ65 กจกรรมความตองการความส าเรจ66 กจกรรม 20 ประการทอยากท า67 กจกรรมความลมเหลวเปนครทด68 กจกรรมจกรยานนมขอคด69 กจกรรมความตองการความส าเรจ70 กจกรรม 20 ประการทอยากท า71 กจกรรมความลมเหลวเปนครทด72 กจกรรมพรายกระซบ

- 2 -

ล าดบท กจกรรม วนทเขารบกจกรรม ลงชอผรบผดชอบ73 กจกรรมวาดรปตามค าบอก74 กจกรรมสอสารอยางสรางสรรค75 กจกรรมขาวลอ76 กจกรรมทางใจ77 กจกรรมชวยฟงฉนหนอย78 กจกรรมภาษาดอกไม79 กจกรรมกระซบรก80 กจกรรมผน าผตาม81 กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว82 กจกรรมตอภาพ83 กจกรรมลาฆาตกร84 กจกรรมการตชมกลม85 กจกรรมปากกาแมงมม86 กจกรรมนทานลอมวง87 กจกรรมผน าผตาม88 กจกรรมรวมกนเปนหนงเดยว89 กจกรรมการรอบรสงตองร และควรร90 กจกรรมบงคบตนเองไดดวยลมหายใจ91 กจกรรมการวางตวของวยรน92 กจกรรมเหตผลและกฎของธรรมชาต93 กจกรรมความรจกและเขาใจความแตกตางระหวางบคคล94 กจกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมของวยรน95 กจกรรมพทธศาสนกชนทด96 กจกรรมพลเมองทด97 กจกรรมคณครทรก98 กจกรรมมารยาทชาวพทธ99 กจกรรมกฎแหงกรรม

100 กจกรรมพระคณของพระคณรตนตรย101 กจกรรมบารมพระมากลนร าพน102 กจกรรมคาน านม103 กจกรรมสตสมปชญญะ104 กจกรรมธรรมะคมครองโลก

หมายเหต : เลอกกจกรรมตามความเหมาะสม

เยาวชนเขารวมกจกรรม จ านวน......................คาบเนองจาก..............................................................................................................................................ขอเสนอแนะ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ..........................................ครทปรกษา (..........................................) วนท............................................

- 3 -