Thc dn php 1858-1945Phm Cung L Thin V 1111404T na sau th k XIX, xu hng thn tnh dn tc v bnh trng thuc a ca cc nc quc din ra mnh m trn ton th gii. Cc quc gia chu , chu Phi... ln lt tr thnh thuc a ca Anh, Php, H Lan, Nga, c... Vit Nam cng b thc dn Php xm lc t gia th k XIX. Sau khi dp tt cc phong tro yu nc, hon thnh cn bn cng cuc bnh nh nc ta v mt qun s, thc dn Php tin hnh hai cuc khai thc thuc a, p t mt chnh sch thng tr quy m v trit trn cc lnh vc: kinh t, chnh tr, vn ho gio dc... nhm bin ng Dng thnh thuc a khai khn, bo m siu li nhun cho chnh quc. Thc dn Php thi hnh mt chnh sch: u c, ngu dn truyn b vn ho v gio dc ca Php. Mc ch: nhm n dch tinh thn qun chng, bin qun chng thnh nhng m ng t ti, khip nhc, mt tin tng vo kh nng v tin ca dn tc, ct t vi mi truyn thng tt p, phc v trung thnh cho quyn li ca quc.V vn ha - gio dc:Ngu dn v gio dc v u c v vn ho l mt trong nhng bin php h tr c lc cho cng cuc khai thc Vit Nam. Ban u, chnh sch gio dc ch nhm mc ch o to i ng thng dch vin v nhng ngi phc v trong b my chnh quyn thuc a, ng thi tng bc truyn b ch Php v ch Quc ng, hn ch nh hng ca ch Hn.Cc trng hc c t chc vi ba bc: bc u hc x, bc tiu hc ph, huyn v bc trung hc tnh. Hc sinh theo hc trong h thng cc bc hc ny phi hc ting Php. Cc bc hc cng cao th mn ting Php v cc kin thc v vn ho Php cng tr thnh bt buc.Sang u th k XX, thc dn Php va ra sc xy dng mt nn gio dc mi, va tm cch th tiu vai tr ca nn gio dc c. H thng cc trng tiu hc Php Vit c m rng nhm thay th dn nn Hn hc.n nm 1917, gio dc nc ta tr thnh Php ho gm c ba cp: tiu hc, trung hc, cao ng v i hc. cp tiu hc hc sinh s theo hc trong 5 nm (nhng vic n trng ca thanh thiu nin Vit Nam th b hn ch). Hc sinh sau khi hc xong ba nm bc s ng phi thi ly bng s hc yu lc ri mi c hc tip hai nm cn li ca bc tiu hc v thi tt nghip. Trong ba nm hc u tin , hc sinh phi hc bng ting Php.Bn cnh , chnh quyn thuc a cng xy dng cc trng chuyn nghip, dy ngh v xng hc ngh; cc trng k thut thc hnh, m thut thc hnh... Cui nm 1907, nhm tranh ginh nh hng vi ng Kinh ngha thc v ngn chn thanh nin xut dng sang Nht theo phong tro ng Du, ng thi c ng cho th lc ca nc Php ng, thc dn Php quyt nh m trng i hc ng Dng. Cc trng cao ng, i hc khc thuc cc ngnh s phm, cng chnh, thng mi, nng nghip, y dc... cng c thnh lp nhm p ng nhu cu cao hn v nhn lc cho nn thng tr thc dn.Tuy nhin, phn ln hc sinh v sinh vin i hc, cao ng u l con em gia nh giu c hoc c a v trong x hi. Cc gia nh nng dn lao ng ngho rt t c kh nng cho con em theo hc. Cho n nm 1930, tng hc sinh, sinh vin tt c cc trng t tiu hc n i hc ch chim 1,8% dn s.Hn na, ni dung chng trnh ging dy, thc dn Php loi tr nhng truyn thng tt p ca dn tc Vit Nam, thay vo l chng trnh truyn b vn minh i Php nhm o to mt th h ngi Vit Nam mt gc, khng c tinh thn yu nc v thc v s phn ca ngi dn mt nc, n l t phc v c lc cho cng cuc thng tr ca thc dn.Trong tc phmBn n ch thc dn Php, H Ch Minh vit: Nhn dn ng Dng khn khon i m trng hc v trng hc thiu mt cch nghim trng... Hng ngn tr em nh chu ngu dt v nn thiu trng... Chnh ph thuc a tm mi cch ngn cn khng cho thanh nin An Nam sang du hc bn Php,... Lm cho ngu dn d cai tr l chnh sch m cc nh cm quyn cc thuc a ca chng ta a dng nhtV x hi:i cng vi chnh sch ngu din, thc dn Php tng cng thc hin chnh sch u c, tru lc ho i vi ngi dn, c bit l thanh nin. Nn c bc c khuyn khch bng cch cho m cc sng bc thu thu. Ngoi nhng sng bc cng khai, t chc quy m Ch Ln, Lng Sn, Mng Ci, H Giang, Lo Cai cn c nhiu sng bc knc t chc cc dp ch phin, nhng vng ua nga H Ni, Hi Phng, Si Gn...Tnh trng ung ru khng nhng khng b hn ch m thm ch ngi dn cn b bt phi ung mt loi ru nng do hng ru c quyn Phng ten sn xut trn c nc. Loi ru ny c nng t 40-45 v c nu t nhng loi go r tin ri sau pha thm cht ho hc. C 1.000 lng th c n 1.500 i l bn l ru v thuc phin nhng ch c 10 trng hc...Bn cnh , thuc phin tr thnh mt cng c hu hiu u c ngi dn, c bit l gii tr. Chng m cc c quan thu mua v cc cng ty bn thuc phin mt cch cng khai. Trong tc phmBn n ch thc dn Php, H Ch Minh trch ng bc th ca Ton quyn ng Dng Xar gi vin Cng s di quyn: Ti trn trng yu cu ng vui lng gip nhng c gng ca Nha Thng chnh trong vic t thm i l bn l thuc phin v ru... tin hnh vic ti xin gi ng mt bn danh sch nhng i l cn t trong cc x k tn... Chnh quyn cc cp tm mi cch p cc vin chc t cng s cho ti cc nhn vin vn phng tng mc tiu th ru v thuc phin ln mc cao nht c th.Nn mi dm cng c thc dn Php dung tng v tr nn ph bin cc thnh ph ln... nng thn v min ni, cc h tc v ma chay ci xin cn tn ti, nn bi ton, ng bng, m tn d oan ngy cng nng n.V truyn thng:Bn cnh , thc dn Php li dng bo ch tuyn truyn chocc chnh sch khai ho, thng tr ca chng ti Vit Nam. Chng cp php cho nhiu t bo c xut bn. Hng lot cc t bo c xut bn bng ch Hn, ch Quc ng, ting Php. Ni bt nh: Nam k c cc tNam trung nht bo(sau i thnhLc tnh tn vn),i Vit quan bo(sau i thnhi Vit tn bovi Vit cng bo),Nng c mn m. Bc k c tng c tng boxut bn H Ni. n nm 1913, chnh quyn thc dn cho ra i tng Dng tp chl chi nhnh c bit caLc tnh tn vnxut bn min Trung v min Bc.Vo thng 6 nm 1915,Th vin truyn bc thnh lp gm hai b phn: th nht l ng Dng tp ch, tun bo vn chng, khoa hc gio dc. Th hai lTrung Bc tn vn, thi bo chnh tr, kinh t, n hnh bng ba loi khc nhau v c vit bng ch Quc ng v ch Hn. Sau khing Dng tp chb nh bn, chnh quyn thc dn thnh lp tNam phong(1916).Qua bo ch, thc dn Php chuyn mt h thng t tng n dch, vn ho duy tm thm su vo x hi Vit Nam; c ng cho ch ngha Php Vit hu; tuyn truyn cho vic thu thu mu i vi nhn dn, khuyn khch nhn dngia nhp qun i Php lm bia n...Ngoi ra, chng cn s dng sch bo xuyn tc v cng kch cch mng thng Mi Nga, phong tro cng sn v cng nhn quc t, kch phong tro cch mng Php v Trung Quc. Cc din n tho lun v cc vn nh: T bn v lao ng, Dn ch v chuyn chnh c ng trn bo ch nhm gieo rc nhng nhn thc sai lch v cch mng, v phong tro cng sn v cng nhn quc t trong dn chng hng ngn chn nh hng ca ch ngha Mc Lnin. Ngoi th on li dng trit bo ch lm cng c tuyn truyn cho ch ngha ci lng, thc dn Php cn thnh lp nhng c quan vn ho n dch (tiu biu l hi Khai tr Tin c thnh lp u nm 1919 vi mc ch l: Bo tn o c, phong tc lc hu v gii thiu nhng t tng bo th ca vn hc Php).

Mai Hong V 1111400

V chnh trChng tip tc thi hnh chnh sch chuyn ch vi b my n p nng n. Mi quyn hnh u thu tm trong tay cc vin quan cai tr ngi Php: T ton quyn ng Dng, thng c Nam K, khm s Trung K, thng s Bc K, cng s cc tnh, n cc b my qun i, cnh st, to n...; chng bin vua quan Nam triu thnh b nhn, tay sai. Chng bp nght t do, dn ch, thng tay n p, khng b, dm cc cuc u tranh ca dn ta trong bin mu. Chng tc thi hnh chnh sch chia tr rt thm c, chia nc ta lm ba k, mi k t mt ch cai tr ring v nhp ba k vi nc Lo v nc Campuchia lp ra lin bang ng Dng thuc Php, xa tn nc ta trn bn th gii. Chng gy chia r v th hn gia Bc, Trung, Nam, gia cc tn gio, cc dn tc, cc a phng, thm ch l gia cc dng h; gia dn tc Vit Nam vi cc dn tc trn bn o ng Dng.Giai cp nng dnchim khong 90% dn s. H b quc, phong kin a ch v t sn p bc, bc lt rt nng n. Rung t ca nng dn b bn t bn thc dn chim ot. Chnh sch c quyn kinh t, mua r bn t, t cao, thu nng, ch cho vay nng li... ca quc v phong kin y nng dn vo con ng bn cng ha khng li thot. Mt s t bn sc lao ng, lm thu trong cc nh my, hm m, n in hoc b bt i lm phu ti cc thuc a khc ca quc Php. Cn s ng vn phi gn vo ng rung v gnh chu s bc lt v cng nng n ngay trn mnh t m trc y l s hu ca chnh h.V kinh t:Nh tt c cc chnh sch thc dn, Php chim Vit Nam l khai thc ti nguyn em v bn x. -Su cao thu nng Ngy 10-01-1863, chnh ph ra ngh nh l ngoi chi ph v qun s, Soi ph Nam K phi t tc v mi chi ph cai tr. Mt h thng thu kha mi ra i. -M mang thng cng SaigonT nm 1860, Compagnie des Messageries impriales k kt vi cc tu bun trn ng chuyn vn t kinh Suez n Hong Kong c cp bn hi cng Saigon. Cng trong nm ny, thng cng tip nhn 246 tu, trong c 111 tu t u chu mang n na triu quan thuc phin v mt triu quan hng ha cc loi v ch i 53 593 tn go tr gi hn 5 triu quan v 1 triu quan hng ha khc. Cuc hi trnh Marseille - Saigon trc kia mt 13 tun qua Cap Bonne-Esprance nay ch cn 32 ngy khi i qua kinh Suez, gia tng thm s tu b t cc ni n Saigon. Thng cng Saigon l mt mi li ln cho nc Php. Nm 1920, s tu bun xut nhp l 1500 tu, tng ln 1800 tu nm 1930 v 2000 tu nm 1939. Saigon ng hng th 7 trong scc thng cng ca quc Php. Tch thu nh t v bn u gi khi thnh lp thnh ph Saigon, nh v t b trut hu theo ngh nh ngy 20-02-1872. t c chia ra tng l trn ha , nh ca, t ai b trut hu v c bn li. Nu ngi ch khng tin mua li hay khng kp thi khiu ni v gic gi phi xiu tn, nh v t b mt.-Thu in v thu thnDi thi T c, thu in c nh bng hc la (60kg) cho mi mu rung hng nht. Ngi Php nay bt ng bng tin. Mt hc la tr gi trc y 4 quan, nay phi tng ln 5,5 quan cng vi 0,3 quan tin cng thu thu. Php bt lng thu thu ri em np cho chnh ph thay v nh trc y, cc in quan i thu thu tng ngi dn.V thu thn, mi ngi dn phi ng t 1,2 n 1,5 quan mi nm, gia tng dn nu cng c tin su (thu thay nhng ngy khng i lm su dch) c th ln n 12 quan. Tng s thu thu c nm 1864 l 6 291 000 quan v tng ln 14 triu quan nm 1874.Mc d so vi s thu khi xa dn ng cho triu nh tng ng vi 3 triu, nay tng ln n 14 triu, vy m thng c Luro vn cho l cha tha mn nhu cu mi v hnh chnh, rt bc hc cho mt dn tc ngho.Ngoi ra, Php cn t ra cc thu v l khc nh :thu mui, thu ru, thu nha phin, gi chung l thu cng qun. Cc loi thu ny tng dn mi nm. Nm 1911, tng s thu Php thu v l 4,8 triu ng; nm 1920 : 6,2 triu, nm 1930 :10 triu.-Khai thc cao su Ngoi su cao thu nng, cao su l mt ti nguyn quan trng trong cng cuc khai thc kinh t ca Php t u th k ti Nam KChnh sch bc lt v n p nhn cng tn nhn hin r trong vic khai thc n in cao su. Nm 1939, 19 cng ty cao su ng Dng li c 309 triu quan, trong khi s lng tr cho nhn cng ch 40 triu.B bc lt v i kh, nhn cng b trn n in quay tr v qu, (ch trong nm 1926 c n 4484 phu b trn). Vi chnh sch cng p, bt b to thm cm hn, bo ng m in hnh l v m st tn m phu tn c Ren Bazin nm 1929 khin hn 200 ng vin Quc Dn ng b bt giam v 76 ngi b cm t.n p v trang ca thc dn phpu nm 1930, ng Cng sn Vit Nam ra i.Ngay sau , mt phong tro cch mng n ra rm r, mnh m. Nhng b thc dn php n p mt cch d man bng sng ng n dc v my bay nm bom.Tiu biu nht l X Vit Ngh Tnh (1930-1931) : Bt u l cuc biu tnh ca ngi dn Hng Nguyn (Ngh An). Vo ngy 12 thng 9 nm 1930, c tnh c khong 8.000 nng dn ko v ph lv trng cc khu hiu nh:B su thu,bt gi lm,chngkhng b trng,bi thng cho cc gia nh b tn st trong cuc bo ng Yn Bi,... thm ch lchia li rung t, och ngha quc, ophong kin.Chnh quyn thc dn Php phn ng p tr mnh m, h ch trng kin quyt trn p. Lc lng v trang vo cuc, thm ch h huy ng c my bay nm bom vo on biu tnh lm 217 ngi cht v 125 ngi b thng.Nhn thy tnh hnh chuyn bin nghim trng v c nguy c lan rng, chnh quynPhpthuc a tp trung lc lng n p tiu dit phong tro. n gia nm1931, thc dn Php tr li thc hin chnh schkhng b, trn p phong tro nyTrong qu trnh trn p, chnh quyn Php iu ng binh lnh lp h thng n bt haitnhNgh AnvH Tnhnhm phong ta, bao vy c lp v tin n kim sot vng ny. Cng vic cho lc lng binh lnh i cn qut, trit h lng mc, bn vo lc lng ni dy,qun Phpcn dng thc hin vic chia r mua chuc mt s phn t trong cucbiu tnhny.Ngy 12 thng 9 nm 1930, thc dn Php cho my bay nm bom xung cc on biu tnh ca nng dn huyn Hng Nguyn (cch Bn Thy 10km), lm cht 217 ngi v 120 ngi b thng. Hai lng Lc Chu v Lc Hi b trit h, 217 nc nh b t chy, 30 ngi b bn cht. Nhiu c quan u no cang, cc c s trong dn b ph v, nhiu ng vin, ngi biu tnh b bt giam hoc hnh quyt. Theo c tnh, c hng trm ngi b bt, b kt n t giam trong cc nh t Ngh An, Nng,Bun M Thut, vCn o.-Khi ngha nam km 22 rng sng 23 thng 11 nm 1940 cuc khi ngha Nam k vn bng n vi kh th mnh m v quy m ln cha tng c. Nng thnNamb rung chuyn. T Bin Ha n C Mau, 18 tnh ni dy cp chnh quyn. M Tho 54 trong s 56 x c gii phng. Ch Ln ta ginh c nhiu tng. Tn An, cc x hai bn b sng Vm C Ty, hu ngn Vm C ng u v tay nhn dn...Thc dn Php in cung n p, v quan trng nht l tiu dit chnh quyn cch mng. My bay di bom xung lng mc, thn xm.Gic Php khng b rt khc lit, d man. Ch trong 40 ngy, ring bn tnh Gia nh, M Tho, Long Xuyn v Cn Th c ti 5.640 ngi b gic ly dy thp xu tay ri phi nng cho n cht kh, hoc cht ln s lan a ra bin nhn chm...Mt bi bn c dng ln vi v ngay ti th trn Hc Mn (Gia nh). Ngy28-8-1941, ln u tin trong lch s cch mng Vit Namc mt cuc tn st quy m ln. Cc ng ch lnh o, nhng ngi con u t ca dn tc, ca ng, trong c Nguyn Vn C, V Vn Tn, Phan ng Lu, Nguyn Th Minh Khai... b gic Php git.Cuc khi ngha Nam K b dp tt.Ngun: wiki, lichsuvietnam.vn, Hcu.edu.vn