1. ARALING PANLIPUNAN IKASAYSAYAN AT PAMAHALAAN NG PILIPINASA. MGA PANLAHAT AT TIYAK NA KASANAYANG PAMPAGKATUTOPagkatapos ng isang taong pag-aaral sa antas na ito ng mataas na paaralan,ang bawat mag-aaral ay inaasahang makapagpapamalas ng sumusunod nakakayahan.I.Ang Pag-aaral ng Kasaysayan1. Napahahalagahan ang pag-aaral ng kasaysayan sa pagbuo at pag-unlad ng bansa A. Ang Kasaysayan Bilang Isang Disiplina ng Agham Panlipunan 1.1Nasusuri ang kahulugan ng kasaysayan 1.2Naiuugnay ang kasaysayan sa iba pang disiplinangpanlipunan B. Kahalagahan ng Kasaysayan 1.3Naiuugnay ang kasaysayan bilang gamit (tool) sa pag-aaral ng lipunang PilipinoII. Ang Simula ng Bansa2.Napahahalagahan ang kaugnayan ng heograpiya sa paglinang ngkabihasnang Pilipino A. Heograpiya at Kasaysayan 2.1Nabibigyang halaga ang pagtiyak sa mapa ng mgahangganan ng Pambansang Teritoryo ng Pilipinas ayon saSaligang Batas ng 1987 2.2Nasusuri ang mga implikasyon ng mga probisyon ngDoktrinang Pangkapuluan (Archipelagic Doctrine) at ngExclusive Economic Zone 2.3Nasusuri ang mga layunin at dahilan ng rehiyonalisasyonng Pilipinas 2.4Napahahalagahan ang pagkilala sa karapatan sa mgalupaing ninuno (ancestral domain) 2.5Nakapagbabalangkas ng mabisang paraan ng wastongpaggamit at pangangalaga ng mga likas na yaman ngbansa 1

2. 2.6Nasusuri ang implikasyon ng kasalukuyang balangkas ng populasyon sa bansa2.7Nasusuri ang epekto ng heograpiya sa mga pag-uugali at kamalayang pangkapaligiranB. Sinaunang Kabihasnan2.8Nasusuri ang mga paliwanag tungkol sa pinagmulan ng mga unang tao sa Pilipinas2.9Nabibigyang-halaga ang baranggay at sultanato batay sa katatagan ng pamamahala, kaayusan ng lipunan at kapayapaang naipatupad nito2.10 Nasusuri ang kultura at pamumuhay ng mga sinaunang pamayanan at ang naging pag-unlad nito2.11 Napahahalagahan ang mga nagingugnayanat impluwensya mula sa mga Asyano2.12 Naipagmamalaki ang pagkakaroon ng kultura ng mga sinaunang pamayananIII. Paglinang sa Kamalayang Pilipino 3. Napahahalagahan ang mga pagsisikap ng mga Pilipino na malinang ang kamalayang PilipinoA. Kolonisasyon at Kristiyanisasyon3.1Nabibigyang-puna ang paggamit ng krus at espada sa pananakop ng mga Espaol sa mga Pilipino3.2Nasusuri ang mga katutubong kultura bilang kasangkapan sa kristiyanisasyon at pananakop3.3Nasisiyasat ng mapanuri ang ibat ibang patakarang pampulitika, pang-ekonomiya, panlipunan at pangkultural ng mga Espaol at ang mga epekto nito sa pamumuhay ng mga Pilipino3.4Nasisiyasat ang mga reaksyon ng mga Pilipino sa mga mananakop3.5Naipahahayag ang damdamin sa kagitingan ng mga Muslim at Igorot sa pakikipaglaban sa mga EspaolB. Pilipino Laban sa Ibang Dayuhan3.6Nabibigyang-puna ang reaksyon ng mga Pilipino sa iba pang dayuhang nagtangkang manakop dito2 3. IV. Pagsibol at Pag-unlad ng Nasyonalismong Pilipino4. Napahahalagahan ang pagsibol at pag-unlad ng nasyonalismong PilipinoA. Pagsilang ng Nasyonalismo4.1Nasusuri ang mga pagbabago sa ekonomiya at lipunan ng Pilipinas noong ika-19 na siglo dulot ng pagbubukas ng Pilipinas sa pandaigdigang kalakalan4.2Nasusuri ang kahulugan at kahalagahan ng nasyonalismong PilipinoB. Mga Kilusan Tungo sa Pagbabago4.3Nasusuri ang kilusang propaganda at ang papel ng ilustrado4.4Napahahalagahan ang pagsisikap at paninindigan ng mga katipunero sa pagtatamo ng kalayaan4.5Naipahahayag ang saloobin tungkol sa pamamaraang ginamit ng mga ng propagandista at katipunero upang makamit ang mithiin C. Himagsikang Pilipino4.6Napag-uugnay-ugnay ang mahahalagang pangyayaring naganap sa Unang Yugto ng Himagsikan: Ang Digmaang Pilipino-Espanol (Aug 1896- Dec 1897) sa pagbuo ng Pilipinas bilang isang nasyon4.7Nahihinuha ang implikasyon ng kawalan ng pagkakaisa sa himagsikan4.8Nasusuri ang epekto ng Kasunduan ng Biak-na-Bato sa pagpupunyagi tungo sa kalayaan4.9Naipahahayag ang damdamin hinggil sa proklamasyon ng kasarinlan ng Pilipinas4.10 Nabibigyang-puna ang pagtatatag ng pamahalaan ng mga Pilipino noong 1898 3 4. 4.11 Napahahalagahan ang Unang Republlika na itinatag saMalolos 4.12 Napag-uugnay-ugnay ang mahahalagang pangyayaringnaganap sa Ikalawang Yugto ng Himagsikan: AngDigmaang Pilipino-Amerikano [Unang Putok ngDigmaang Pilipino-Amerikano hanggang Battle of BudBagsak (1899-1913)] 4.13 Nasusuri ang mga epekto ng Digmaang Pilipino-Amerikano 4.14 Nabibigyang-halaga ang pagtatatag ng IglesiaIndependiente ng PilipinasV. Paghadlang sa Nasyonalismong Pilipino 5.Napahahalagahan ang pagsisikap ng mga Pilipino na makapagsarili sa kabila ng pagkakatatag ng pamahalaang Amerikano A. Mga Patakaran ng Pagsupil 5.1Nasusuri ang mga layunin ng pananakop ng UnitedStates sa Pilipinas 5.2Nasusuri sa mga pangyayaring sumupil sanasyonalismong Pilipino 5.3Nasusuri ang mga patakarang pampulitika, pang-ekonomiya, panlipunan at pangkultura na pinairal ng mgaAmerikano at ang epekto nito sa pamumuhay ng Pilipino B. Pagpupunyagi sa Kabila ng Pagsupil 5.4Nasusuri ang mga patakaran at batas na may kinalamansa pagsasarili ng mga Pilipino 5.5Napahahalagahan ang pagsisikap ng mga Pilipino namatutunan ang pamamahala sa sarili (self-rule) 5.6Nasusuri ang mga pangyayari na nagbigay daan sapagkakatatag ng Commonwealth 5.7Nabibigyang-halaga ang pagkakatatag ng PhilippineCommonwealth bilang paghahanda sa pagsasarili 4 5. C. Pagkabalam ng Kalayaan5.8Nasisiyasat ang layunin ng Japan sa pananakop sa Pilipinas5.9Nasusuri ang lipunan at pamumuhay ng mga Pilipino sa panahon ng mga Hapones5.10 Naipagmamalaki ang ipinakitang kagitingan ng mga Pilipino upang mapalayang muli ang Pilipinas5.11 Nasusuri ang naging bunga ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa PilipinasVI. Pagtataguyod ng Kalayaan6. Napahahalagahan ang mabuting nagawa ng ibat ibang pangasiwaanmula nang makalaya ang bansaA. Mga Hamon sa Kalayaan6.1Nasusuri ang mga suliraning kinaharap ng malayang Pilipinas matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig6.2Nasusuri ang mga patakaran at pangangasiwa sa pamamahala mula kay Pangulong Roxas hanggang sa unang yugto ng administrasyon ni Pangulong MarcosB. Ang Pilipinas sa Ilalim ng Batas-Militar6.3Nasusuri ang epekto ng Batas-Militar sa buhay at pananaw ng mga PilipinoC. Panunumbalik ng Demokrasya6.4Natatalakay ang kahulugan, elemento at kahalagahan ng People Power6.5Nasusuri ang epekto ng People Power I at II sa buhay at pananaw ng mga Pilipino at ng daigdig6.6Nasusuri ang mga patakaran at pangangasiwa ng pamamahala mula kay Pangulong Aquino hanggang sa kasalukuyanD.Kultura sa Pagtataguyod ng Demokrasya 5 6. 6.7Napahahalagahan ang bahaging ginampanan ng sining, literatura at media sa lipunan sa pagtataguyod ng demokrasyaVII. Ang Pamahalaaan at ang Mamamayan 7. Napahahalagahan na ang pamamahala ay magkabalikat napananagutan ng pamahalaan at mamamayanA.Ang Estado7.1Naipaliliwanag ang mga elemento ng isang Estado7.2Napaghahambing ang Nasyon sa EstadoB.Saligang-Batas7.3Nasusuri ang uri, mga bahagi, mga katangian at kahalagahan ng Saligang-Batas7.4Nailalahad ang proseso ng pagbabalangkas ng Saligang- Batas ng PilipinasC. Pagkamamamayan7.5Naipaliliwanag ang mga proseso sa pagtatamo at pagsasawalang-bisa ng pagkamamamayang Pilipino7.6Nasusuri ang mga karapatan at tungkulin ng isang mamamayan7.7Napahahalagahan ang ibat ibang karapatan tulad ng kalusugang pangreproduktibo ng mga bata, kababaihan at manggagawa7. 8 Nabibigyang-proteksyon ang mga bata, kababaihan at manggagawa laban sa mga pang-aabuso sa kanilang6 7. karapatan tulad ng child, women and drug trafficking,child abuse, at iba pa 7.9Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pakikilahok ngmamamayan sa ibat ibang prosesong pampulitika 7.10 Nasisiyasat ng mapanuri ang mga kakayahan atkatangian ng isang liderD. Ang Pamahalaang Nasyonal 7.11 Nasusuri ang tungkulin at gawain ng pamahalaan 7.12 Naipahahayag ang kahalagahan ng pagkakaroon ngisang matatag at mabuting pamahalaan na nasyonaltungo sa pag-unlad ng bansa 7.13 Nasusuri ang mga kwalipikasyon, tungkulin atkapangyarihan ng mga sumusunod: Pangulo Pangalawang Pangulo Gabinete 7.14 Nasusuri ang mga kwalipikasyon, tungkulin at pagganapng mga kasapi ng Kongreso 7.15 Naipaliliwanag ang mga hakbang kung paano nagigingbatas ang isang panukalang batas 7.16 Naipahahayag ang kahalagahan ng paggawa ngkinakailangan at nararapat na batas para sa katatagan ngbansa 7.17 Nasusuri ang organisasyon, tungkulin at saklaw nakapangyarihan ng mga hukuman sa bansa 7.18 Naipaliliwanag ang kahulugan at sakop ng bawat haliging katarungan ( 5 Pillars of the Philippine Justice System)sa pagsasawata ng kriminalidad sa bansa 7.19 Naipahahayag ang kahalagahan ng isang malaya,makatarungan at matatag na sistema ng paghuhukom7 8. 7.20 Nasusuri ang organisayon, tungkulin at saklaw na kapangyarihan ng mga Komisyong Konstitusyonal (COMELEC, Civil Service, COA) sa pagkakaroon ng mabuti at malinis na pamahalaan E. Pamahalaang Lokal7.21 Nasusuri ang balangkas, tungkulin at kapangyarihan ng pamahalaang lokal batay sa Local Government Code tungo sa pagkakamit ng isang maunlad na bansa7.22 Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan ng pamahalaang lokal sa katatagan ng bansa1.Pambansang Badyet7.23 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pambansang badyet7.24 Nasusuri ang pinanggagalingan ng pondo at pinagkakagastusan ng pamahalaan (Line Item Budget)7.25 Napahahalagahan ang pangangalaga sa pananalapi ng bayan sa pamamagitan ng maayos na paggugol2. Pakikipag-ugnayang Panlabas7.26 Nasusuri ang mga patakarang panlabas ng bansa7.27 Nasusuri ang mga suliraning panlabas na kasalukuyang hinaharap ng bansa7.28 Nabibigyang-halaga ang mga paraang ginagamit sa pagharap sa mga suliraning panlabasIKALAWANG TAONPAG-AARAL NG MGA BANSANG ASYANO8 9. Mga Pangkalahatan at Tiyak na Kakayahan Pagkatapos ng isang taong pag-aaral sa antas na ito sa mataas na paaralan,ang bawat mag-aaral ay inaasahang makapagpapamalas ng sumusunod nakakayahan:1. Heograpiya ng Asya 1. Naipamamalas ang pang-unawa at pagpapahalaga sa kaugnayan ngheograpiya sa kultura at kasaysayan ng mga tao sa mga bansang Asyano B. Katangiang Pisikal ng Asya 1.1 Naipaliliwanag ang konsepto ng Asya tungo sa paghahating- heograpiko ng Asya: Silangang Asya, Timog-Silangang Asya, Timog-Asya, Kanlurang Asya, Hilagang Asya, Hilaga/Sentral Asya 1.2 Nailalarawan ang mga katangian ng kapaligirang pisikal sa mga rehiyon ng Asya katulad ng kinaroroonan, hugis, sukat, anyo,klima at vegetation cover (tundra, taiga, grasslands, desert, tropical forest, mountain lands) 1.3 Natataya ang mga yamang-likas ng mga rehiyon sa Asya 1.4 Natataya ang mga implikasyon ng kapaligirang pisikal at yamang likas ng mga rehiyon sa pamumuhay ng mga Asyano noon at ngayon sa larangan ng: agrikultura ekonomiya panahanan kultura 1.5 Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng mga suliraning pangkapaligiran sa pamumuhay ng mga Asyano 1.6 Naipahahayag ang kahalagahan ng pangangalaga sa timbang na kalagayang ekolohikal ng rehiyon C. Yamang-Tao sa Asya 1.7 Nailalarawan ang komposisyong etniko ng mga rehiyon sa Asya 1.8 Nasusuri ang kaugnayan ng paglinang ng wika sa paghubog ng kultura ng mga Asyano 9 10. 1.9Nasusuri ang antas ng kabuhayan ng mga bansang Asyano batay sa lebel ng teknolohiya, uri ng paglilingkod na panlipunan at pangkabuhayan1.10 Nahihinuha (infer) ang mga implikasyon ng antas ng kabuhayan, level ng teknolohiya at paglilingkod sa kabuuang pamumuhay ng mga Asyano1.11 Nasusuri ang kaugnayan ng yamang-tao ng mga bansa ng Asya sa pagpapaunlad ng kabuhayan at lipunan sa kasalukuyang panahon batay sa: dami ng tao komposisyon ayon sa gulang inaasahang haba ng buhay kasarian bilis ng paglaki uri ng hanapbuhay bilang ng may hanapbuhay kita ng bawat tao bahagdan ng marunong bumasa at sumulat migrasyonII. Sinaunang Kabihasnan sa Asya (bago ang ika-16 na siglo hanggangika-16 na siglo) 2. Nasusuri ang paghubog (formation), pag-unlad/pagsulong (development)at kalikasan (nature) ng mga pamayanan at estado (communities andstate) Mga Batayan sa Paghubog ng Sinaunang Kabihasnan sa Asya2.1Nasusuri ang mga proseso at yugto ng ebolusyong bayolohikal ng mga sinaunang tao sa Asya (primates, Ramapithecus, Australopithecus, Homo Erectus, Homo Habilis, Homo Sapiens, Homo Sapiens Sapiens)2.2Nasusuri ang kabuhayan, teknolohiya at pamumuhay ng mga sinaunang tao sa Asya sa panahon ng paleolitiko, neolitiko at metal2.3Napaghahambing ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya (Sumer, Indus, Tsina)2.4Nabubuo ang implikasyon ng pag-unlad ng kabihasnan at pagtatatag ng mga imperyo sa Asya 10 11. 2.5Napahahalagahan ang mga bagay at isipang pinagbatayan(sinocentrism, divine origin, devaraja) sa pagkilala sa sinaunangkabihasnan Sinaunang Pamumuhay ng mga Asyano 2.6Nasusuri ang mga mahahalagang pangyayaring naganap sa Asyamula sa pagkakatatag ng sinaunang kabihasnan hanggang ika-16na siglo: Pamahalaan Kabuhayan Teknolohiya Lipunan Edukasyon Paniniwala Pagpapahalaga Sining at Kultura 2.7Nasusuri ang impluwesya ng Budismo, Hinduismo, ConfucianismoKristyanismo, Islam, Shintoismo, Judaismo, Zoroastrianismo,Jainism, Sikhism, Arianismo sa kalagayang panlipunan, sining atkultura ng mga Asyano 2.8Nasusuri ang bahaging ginampanan ng mga pananaw,paniniwalang relihiyon-pilosopiya at tradisyon sa paghubog ngkasaysayan ng mga Asyano 2.9Nasusuri ang epekto (impact) ng sinaunang kabihasnan ng Indiaat Tsina sa pagbuo ng kabihasnan sa Timog-Silangang Asya 2.10 Nasusuri ang mga kalagayang ligal at tradisyon ng mgakababaihan sa ibat ibang antas ng lipunan sa ibat ibang uri ngpamumuhay 2.11 Nasusuri ang bahaging ginampanan ng kababaihan sapagtataguyod at pagpapanatili ng mga Asyanong pagpapahalaga 2.12 Naipahahayag ang paghanga at pagmamalaki sa mgakontribusyon ng mga sinaunang kabihasnang Asyano sasangkatauhanIII. Ang Asya sa Ibat-Ibang Panahon: Transisyonal at MakabagongAsya (mula ika-16 na siglo hanggang ika-20 siglo) 3.Nabibigyang-halaga ang transpormasyon ng mga pamayanan at estadong Asya mula sa sistemang tradisyunal tungo sa makabagong panahon11 12. i. Ang Asya at ang Kanluranin3.1Nasusuri ang mga dahilan at pamaraan ng imperyalismo at kolonyalismo ng mga Kanluran sa unang yugto (ika-16 at ika-17 siglo) ng pagdating nila sa Asya3.2Nasusuri ang mga pangyayaring nagbigay-daan sa unang yugto ng imperyalismo sa Asya3.3Naihahambing ang ikalawang yugto (ika-18 at 19 siglo) ng imperyalismo at kolonyalismo ng mga Kanluranin sa Asya sa unang yugto ayon sa dahilan at pamamaraan3.4Natataya ang mga epekto ng kolonyalismo sa rehiyong Asya3.5Nasusuri ang transpormasyon ng mga pamayanan at estado ng Asya sa pagpasok ng mga isipang kanluranin sa larangan ng: pamamahala kabuhayan teknolohiya lipunan paniniwala pagpapahalaga sining at kultura3.6Nasusuri ang kakayahan ng ilang bansang Asyano na mapanatili ang kalagayang pulitikal laban sa mga bansang kanluranin at Asyano man (Korea, Thailand)3.7Nasusuri ang makabagong anyo ng imperyalismo ng Kanluranin sa kasalukuyang Asya ii. Nasyonalismo sa Asya3.8Nasusuri ang mga salik (factors) at pangyayaring nagbigay-daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa iba-t-ibang rehiyon sa Asya3.9Naipaliliwanag ang ibat ibang manispestasyon ng nasyonalismo3.10 Nasusuri ang mga pamamaraang ginamit ng mga Asyano sa pagtatamo ng kalayaan mula sa kolonyalismong kanluranin 12 13. 3.11 Nasusuri ang matinding epekto ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pag-angat ng mga malawakang kilusang nasyonalista sa Asya (hal.: epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng sistemang mandato sa Kanlurang Asya; Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagbuo ng mga kilusan at hukbo sa Timog Silangang Asya na magsusulong sa kalayaan ng mga bansa dito)3.12 Nasusuri ang kaugnayan ng ibat-ibang idyolohiya sa mga malawakang kilusang nasyonalista sa Asya (idyolohiya ng malayang demokrasya o liberal democracy, sosyalismo at komunismo)3.13 Nasusuri and epekto ng mga samahang kababaihan at ng mga kalagayang panlipunan sa buhay ng mga kababaihang Asyano tungo sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong ekonomikal at karapatang pulitikal3.14 Naipahahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Asya tungo sa paglaya ng mga bansa3.15 Nasusuri ang epekto (impact) ng nasyonalismo sa sigalot etniko sa Asya katulad ng partisyon/paghahati ng India at Pakistan3.16 Naipahahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo3.17 Nabubuod ang mga pangunahing katangian ng nasyonalismo sa Asya3.18 Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang pagka-Asyano 1. Ang Asya sa Pangkasalukuyang Panahon4. Naipamamalas ang pang-unawa at pagpapahalaga sa mga pundasyong idyolohikal sa pamumuhay sa Asya sa pangkasalukuyang panahon a.Pamahalaan, Kultura at LipunangAsyano4.1Nasusuri ang balangkas ng pamahalaan ng mga bansang Asyano4.2Napaninindigan angkarapatang magkaroon ng mabuting pamahalaan4.3Napaninindigan ang katatagan ng pamilyang Asyano bilang batayang yunit ng lipunan 13 14. 4.4Nasusuri ang mga palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mga bata, kababaihan at manggagawa4.5Naihahambing ang kalagayan ng kababaihan sa ibat-ibang bahagi ng Asya4.6Nasusuri ang mga naiambag ng mga kababaihang Asyano sa kalagayang pulitikal, sosyal at kultural4.7Nasusuri ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano4.8Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa ibat ibang aspeto ng pamumuhay ng mga Asyano4.9Naiuugnay ang mga pangkasalukuyang pagbabagong pang- ekonomiya na naganap/nagaganap sa kalagayan ng mga bansa sa Asya4.10 Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad sa Asya4.11 Nasusuri ang mgaanyo at tugon ng mga Asyano sa neokolonyalismo4.12 Nasusuri kung paano nakatulong ang kalakalan sa pagbabagong ekonomikal at kultural ng mga bansang Asyano4.13 Nasusuri ang pagpapahalagang Asyano at mga pamaraang ginamit ng ilang bansang Asyano (Timog Korea at Singapore) tungo sa pagtatamo ng pangkabuhayang pag-unlad4.14 Naipagmamalaki sa daigdig ang mga kontribusyon ng mga Asyano sa larangan ng humanidades (humanities), panitikan at palakasan4.15 Nasusuri ang kinalaman ng kultura sa asal at gawi ng mga Asyano4.16 Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga aspeto nito4.17 Napahahalagahan ang mga isipan at gawaing Asyano na kapupulutan ng mga aral tungo sa tagumpay ng sambayanan 14 15. B. Mga Napapanahong Isyu at Pagmamalasakit (Issues & Concerns) 4.18 Naipaliliwanag ang mga pangunahing isyu at pagmamalasakit(concerns) na kinakaharap ng Pilipinas dala ng kasalukuyangpagbabagong pulitika at sosyo-ekonomiko sa Asya (terorismo,kahirapan, pagkasira ng kapaligiran, pang-aabuso sa karapatangpantao, paglaki ng populasyon at iba pa) 4.19 Nasusuri ang pananatili ng kahirapan at paglaganap ng mga salotna sakit sa Asya sa gitna ng mataas na antas ng pag-aaralsiyentipiko, teknolohikal at medikal 4.20 Nasusuri ang pakikilahok sa pandaigdigangkalakalan atindustriyalisasyon ng mga Asyano 4.21 Nasusuri ang ugnayan sa pagitan ng pandaigdigang kalakaran(globalizing trends) sa ekonomiya, talento at kultura sapagkakakilanlang tradisyonal at kultural ng Asya 4.22 Naipaliliwanag ang kaugnayan ng paglaki ng populasyon sapangkabuhayan at panlipunang pag-unlad ang mga rehiyongAsya 4.23 Nasusuri ang epekto (impact) ng urbanisasyon sa pamilya, antasng pamumuhay, ugnayang panlipunan at pagkakakilanlang etniko 4.24 Nasusuri ang dahilan at epekto ng migrasyon sa buhay ng mgaAsyano sa loob at labas ng rehiyon 4.25 Nasusuri ang epekto/kaugnayan ng mga transnational crimes sakalagayang pulitikal, sosyal at ekonomikal sa Asya 4.26 Nasusuri ang bahaging ginampanan ng konsepto ng kalayaan(freedom), pagkakapantay-pantay, katarungan at mabutingpagkamamayan sa buhay ng mga Asyano 4.27 Napapangatwirananang kaangkupan ng isang natatanginghakbang sa paglutas ng sigalot panrelihiyon at etniko tulad ng saBurma, Indonesia, Sri Lanka, atbp 4.28 Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan ng ASEAN, APECat iba pang mga samahang pangrehiyon sa Asya 4.29 Naitataguyod ang pagtutulungang panrehiyon ng mga Asyano 4.30 Napahahalagahan ang pagkakaisa sa gitna ng pagkakaiba-iba ngmga pangunahing katangian ng mga Asyano. 15