กนอยางไรปลอดภยจากโรค

1

แบบทดสอบกอนเรยน

คำ�ชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบปรนยชนด 4 ตวเลอก จำานวน 10 ขอ

ใชเวลาทำา 10 นาท2. ใหนกเรยนทำาเครองหมายกากบาท () ทบตว

อกษรของตวเลอก ทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดไมใชประโยชนของอาหารก. ใหพลงงานแกรางกายข. รางกายอวนทวนอวบอมค. สรางภมตานทานแกรางกายง. ชวยซอมแซมอวยวะของรางกาย

2. อาหารประเภทใดมสารไอโอดนในปรมาณสงก. อาหารทะเลข. ผกและผลไมตาง ๆ ค. อาหารทมไขมนสงง. อาหารประเภทเนอสตว

3. การเลอกผกทปลอดสารพษควรเลอกอยางไรก. ผกทมรอยชำาข. ผกทมสเขยวสดค. ผกทมรอยเจาะของแมลง

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

2

ง. ผกสดทไมมรอยแทะของสตว

4. ควรเลอกกนผกและผลไมอยางไร ชวยลดการสะสมของสารพษในรางกายได

ก. เลอกกนใหหลากหลายชนดหมนเวยนสลบกนไปข. กนผกและผลไมทตนเองชอบเทานนค. กนผกและผลไมพนบานตามฤดกาลง. ขอ ก และ ข ถกตอง

5. ถารางกายมคอเรสเตอรอลมากเกนไป ทำาใหเปนโรคใดก. มะเรงข. เหนบชาค. เบาหวานง. เสนเลอดอดตน

6. พษของสารบอแรกซมกแบบก. 2 แบบข. 3 แบบค. 4 แบบง. 5 แบบ

7. อาหารตอไปนใหสารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ยกเวนขอใด

ก. ฟกทองข. ขาวโพด

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

3

ค. เผอก มนง. กงอบวนเสน

8. คอเลสเตอรอล พบมากในขอใดก. ตบไกข. ไขแดงค. เนอปลาง. ผกใบเขยว

9. การปฏบตตนในขอใดของนายชาตรทจดเปนพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ

ก. การซอยาแกทองเสยมารบประทานเมอมอาการทองรวง

ข. การรบประทานอาหารประเภทสก ๆ ดบ ๆค. การเขานอนหลงเวลา 21.00 น. ทกวนง. การรบประทานยาตามทแพทยสง

10. ขอใดควรปฏบตมใหรางกายขาดวตามนเอก. ออกกำาลงกายกลางแจงข. รบประทานนำามนตบปลาค. รบประทานอาหารเสรมทมวตามนเอง. รบประทานผกใบสเขยว และผกทมสเหลองเปนประจำา

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

4

ใบคว�มร

ภาพท 1 อาหารหลก 5 หมทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/524392

อาหารหลก 5 หม คอ อาหารทรางกายตองการในแตละวน 5 ชนด โดยนำาอาหารทมสารอาหารเหมอนกน มา

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

5

ไวในหมวดหมเดยวกน ซงคนเราในแตละวนนนตองการสารอาหารทง 5 ชนด ดงนนเราควรกนอาหารใหครบทง 5 หม มดงน

หมท 1 โปรตน ไดแก เนอสตว ไข นม และถวเมลดแหง

หมท 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว แปง นำาตาล เผอก มน

หมท 3 วตามน ไดแก ผกตาง ๆ หมท 4 แรธาต ไดแก ผลไมตาง ๆ หมท 5 ไขมน ไดแก นำามน และไขมน จากพช

และสตว

ภาพท 2 อาหารทมา :

http://www.pda.or.th/nangrong/restaurant.html

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

6

อ�ห�รและโภชน�ก�ร

อ�ห�ร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกายโดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกายชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาใหกระบวนการตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดงนนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ อยาง เพอใหรางกายไดรบสารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว หรอกาซ เชน อากาศทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอหรอยาฉดทแพทยจดใหกนบวาเปนอาหารดวย

โภชน�ก�ร หมายถง ความตองการของสารอาหาร การเปลยนแปลงของอาหารในรางกาย และรางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถงการยอย การดดซม และการขบถาย

กนอย�งไรใหปลอดภย

1. เลอกซอและบรโภคอ�ห�รทปลอดภย

ควรเลอกซออาหารทผลตหรอจำาหนายจากแหลงผลตทสะอาด ปลอดภย เชน

อาหารปรงสกไมวางจำาหนายบนภาพท 3 การบรรจอาหาร

ทมา : http://www.oceansm

ile.com/picInter/Vietnam/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

7

พน อาหารปรงสกตองมการปกปดและเกบในอณหภมทเหมาะสม และอานฉลากทกครงกอนซออาหารทอยในภาชนะบรรจทปดสนท เปนตน

2. ปรงอ�ห�รดวยคว�มรอนใหสกอย�งทวถง

อาหารดบ เชน เนอหม เนอไก ไข และอาหารทะเล เปนตน มกมเชอโรคปนเป อนอย เมอนำาอาหารดบมาปรงตองใชความรอนทสงอยางนอย 70 องศาเซลเซยส เพอทำาใหอาหารสกทวถงทกสวน ไมปรงอาหารแบบสก ๆ ดบ ๆ

3. รบประท�นอ�ห�รทปรงสกใหม

ภาพท 4 แกงเลยงทมา :

http://www.oknation.net/blog/winsstars/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

8

อาหารทปรงสกดวยความรอนแลว หากปลอยทงไวใหเยนลง เชอโรค ทหลงเหลอ หรอปนเป อนซำาในอาหาร จะสามารถเจรญเตบโตในอาหารไดอก ยงทงไวนานเทาใดกมโอกาสเสยงทเชอโรค จะเจรญเตบโตไดมากขน เพอความปลอดภยของผบรโภคจงควรรบประทานทนท หลงจากปรงอาหารใหสกดวยความรอนแลว

4. เกบอ�ห�รปรงสกอย�งเหม�ะสม

หากตองการเกบอาหารทปรงสกแลว ไมวาจะเปนอาหารทเตรยมไวลวงหนา หรออาหารทเหลอจากการบรโภคไวนานเกนกวา 4 – 5 ชวโมงสามารถทำาได 2 วธ คอ เกบในทรอนซงมอณหภมสงกวา หรอเทากบ60 องศาเซลเซยส เชน การอนบน

ภาพท 5 ตมยำาทมา :

http://www.manager.co.th/Travel/

ภาพท 6 ออสวนทมา :

http://www.bloggang.com/data/

b/bambi-bee/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

9

เตาไฟ การแชในอางนำารอน เปนตน หรอเกบใน ทเยนทมอณหภมกวา 5 องศาเซลเซยส และไมควรเกบอาหารปรมาณ มาก ๆ ในภาชนะขนาดใหญ ควรแบงในภาชนะกวางและตน เพอใหความเยนกระจายซมผานไดทวถง และตองนำามาอนใหรอนอยางทวถงกอนบรโภค สำาหรบอาหารทารกไมควรเตรยมไวลวงหนา หรอเกบไวเปนเวลานาน เมอปรงสกแลวควรนำาไปบรโภคทนท

5. อนอ�ห�รทปรงสกแลวอย�งทวถง

การอนอาหารทปรงสกแลวใหรอนอยางทวถง เปนวธการสำาคญในการปองกนเชอโรค ซงอาจเจรญเตบโตไดในขณะทเกบอาหารไวทอณหภมหองปกต หรอทอณหภมตำา ฉะนนกอนนำาอาหาร ทเกบไวมาบรโภค จงตองอนอาหารดวยความรอนใหทกสวน

ภาพท 7 การอนอาหารทมา :

http://mblog.manager.co.th/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

10

ของอาหารมอณหภมอยางนอย 70 องศาเซลเซยส และควรบรโภคทนททอาหารยงรอนอย

6. หลกเลยงไมใหอ�ห�รดบสมผสกบอ�ห�รสกแลว

อาหารทปรงสกดวยความรอนแลว ตองมการปองกนไมใหไดรบการปนเปอนจากเชอโรคอก โดยเฉพาะเชอโรคจากอาหารดบ ดงนนจะตองระมดระวงไมใหเกดการปนเป อนขามระหวางอาหารดบและอาหารปรงสก เชน ไมนำามดและเขยงทใชหนอาหารดบแลวมาหนอาหารสก โดยไมไดลางทำาความสะอาดกอน เปนตน สงทดทสดควรแยกใชเขยง มด หรอภาชนะอปกรณอน ๆตางหาก ระหวางอาหารดบและอาหารปรงสก

ภาพท 8 การแยกอาหารทมา :

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

11

7. ล�งมอใหสะอ�ดดวยนำ�และสบทกครงกอนเตรยม/ปรงอ�ห�ร

ผทมหนาทเตรยม/ปรงอาหาร ตองลางมอดวยนำาและสบทกครงกอนทำาอาหาร หลงหยบจบอาหารดบ ธนบตร สมผสสตวเลยงหรอสงสกปรกอน เชน ขยะ เศษอาหาร เปนตนและหลงใชหองนำา หองสวม เนองจากเชอโรคจากสงเหลานอาจปนเป อนลงสอาหารได

8. รกษ�คว�มสะอ�ดของหองครวอยเสมอ

เนองจากอาหารอาจถกปนเป อนไดงายจากเชอโรคทอยในสงแวดลอมทวไป ดงนนเราจงตองทำาความสะอาดและฆาเชอโรคบรเวณโตะทใชเตรยมปรงอาหาร เตาหงตมอาหาร พน ผนง เพดานของ

ภาพท 9 การลางมอทมา :

http://www.matichon

ภาพท 10 การทำาความสะอาดหองครว

ทมา :

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

12

หองครวใหสะอาดอยเสมอ ผาเชดทำาความสะอาด ตองแยก ใชเฉพาะแตละบรเวณ เชน ผาทใชเชดโตะตองแยกจากผาทใชเชดพน เปนตน และตองซกทำาความสะอาดบอย ๆ

9. มนำ�ใชทสะอ�ดนำาทใชในการเตรยม

ปรงอาหารตองเปนนำาทสะอาด มคณภาพเชนเดยวกบนำาดม โดยเฉพาะนำาทนำามาเตรยมอาหารทารก หากไมแนใจในคณภาพของนำา ตองนำามาตมกอน กอนจะนำาไปปรงอาหาร หรอทำานำาแขง

ภาพท 11 เครองกรองนำาทมา :

http://www.pantipmarket.com/mall/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

13

10. ม ก � ร ป อ ง ก นอ�ห�รใหปลอดภยจ�กสตว แมลงนำ�โรคต�ง ๆ

สตว แมลงนำาโรค เปนพาหะ ทสำาคญในการนำาเชอโรคมาสอาหาร และทำาใหเกดโรคทเกดจากอาหารเปนสอ ดงนนจะตองมการปองกนอาหารจากสตว แมลงนำาโรค โดยการเกบอาหารในภาชนะทมการปกปดมดชดเพอไมใหสตว แมลงนำาโรค สมผสอาหาร และนำาเชอโรคมาสผบรโภคได

ส�รอนตร�ยทพบในชวตประจำ�วน

ภาพท 12 พาหะนำาเชอโรค

ทมา :

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

14

ภาพท 13 สารเรงเนอแดงทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347

1. ส�รเรงเนอแดง แหลงอ�ห�รทพบ เนอหม ก�รสงเกต เนอหมสแดงผดปกตอนตร�ย หวใจเตนผดปกต นอนไมหลบ มนงง

คลนไส อาเจยน เวยนศรษะเปนลม อาจเสยชวตได และมโอกาสทำาใหเกดโรคมะเรงจากสารเคมทสะสมในรางกาย

ก�รเลอก เลอกเนอหมทมสธรรมชาต ไมมสแดงผดปกต เลอกซอจากแหลงผลตทไดรบการรบรองคณภาพ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

15

ภาพท 14 สารฟอกขาวทมา : http://womenhealth108.blogspot.com/p/blog-

page_7.html

2. ส�รฟอกข�วแหลงอ�ห�รทพบ ขงซอย ถวงอก นำาตาบป บ

หนอไม ขมนขาว ก�รสงเกต อาหารทมสซดขาวผดปกตอนตร�ย คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ ความดนตำา

ไตวาย อาจเสยชวตไดก�รเลอก เลอกซออาหารทมสธรรมชาต เลอกซอ

จากแหลงผลตทไดรบปายรบรองคณภาพ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

16

ภาพท 15 สารกนราทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347

3. ส�รกนร�แหลงอ�ห�รทพบ ผกและผลไมดอง ก�รสงเกต ผกดอง ผลไมดองนำาทดองดใสกวา

ปกตอนตร�ย ทำาลายเยอบกระเพาะอาหารและลำาไสเปน

ผนคน อาเจยน หออก�รเลอก เลอกอาหารทสดใหมจากแหลงผลตทม

ปายรบรอง

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

17

ภาพท 16 สารฟอกขาวทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/522753

4. สผสมอ�ห�รแหลงอ�ห�รทพบ ผกดอง แหนม ขาวเกรยบ ลก

ชนไสกรอก หมยอ ทอดมนกนเชยง ไอศกรม ขนมหวาน เยลล

ก�รสงเกต อาหารทมสผดปกตจากธรรมชาตอนตร�ย อาหารไมยอย ทองอด ทองเดน นำาหนก

ลด ออนเพลย ตบและไตอกเสบ มะเรง จากสารเคมสะสมในรางกาย และพษจากโลหะหนก

ก�รเลอก เลอกซออาหารทมสธรรมชาต หลกเลยงอาหารสจดกวาปกต

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

18

ภาพท 17 ฟอรมาลนทมา :

http://www.promma.ac.th/main/chemistry/boonrawd_site/ald_keton_use2.htm

5. ฟอรม�ลนแหลงอ�ห�รทพบ ผดสด อาหารทะเล ก�รสงเกต ผกมลกษณะแขงกรอบผดปกต ปลา

หรอกงเนอแขงแตบางสวนเป อยยยอนตร�ย เกดการระคายเคองตอผวหนง และเยอบ

ทางเดนหายใจ คลนไส อาเจยน ปวดทองอยางรนแรง อาจหมดสตได

ก�รเลอก เลอกผกทไมมลกษณะแขงกรอบจนเกนไป เลอกผกทมรพรน ผกอนามย หรอผกกางมง เลอกอาหารทะเลสดเนอไมเปอยยย สไมผดปกต อาหารทะเลตองวางจำาหนายในนำาแขงตลอดเวลา ลางอาหารสะอาดกอนปรงเสมอ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

19

ภาพท 18 ยาฆาแมลงทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/523916

6. ย�ฆ�แมลงแหลงอ�ห�รทพบ ผกสด ผลไม ปลาแหง ก�รสงเกต ผกและผลไมดสมบรณไมมรอยกดแทะ

ของแมลง ปลาแหงทไมมแมลงวนตอม

อนตร�ย คลนไส อาเจยน ทองเดน อาจมพษเฉยบพลน กลามเนอสน กระสบกระสาย ชกกระตก หมดสต หายใจขด และอาจหยดหายใจไดในระยะยาวอาจสะสมในรางกายเปนมะเรงได

ก�รเลอก เลอกบรโภคผกและผลไมตามฤดกาลหรอผกพนบาน เลอกผก

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

20

ทมรจากการเจาะของแมลง เลอกซอจากแหลงทไดปายรบรองแลว

ภาพท 19 บอแรกซทมา : http://www.learners.in.th/blogs/posts/395942

7. บอแรกซแหลงอ�ห�รทพบ ผกกาดดอง ลกชน หมยอ

มะมวงดอง กลวยทอด มนทอดผกสดบางชนด ก�รสงเกต อาหารทมลกษณะกรบกรอบผดปกตอนตร�ย คลนไส อาเจยน นำาหนกลด ผวหนงม

ผนคน อาจอาเจยนเปนเลอด ปวดทอง กรวยไตอกเสบ เสยชวตได

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

21

ก�รเลอก หลกเลยงอาหารทสงสยวามบอแรกซ เลอกซอจากแหลงผลตทมปายรบรองคณภาพ

ภาพท 20 อาหารทมสารบอแรกซผสมทมา :

http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/2040/borax-%E0%B8%9A%E0%B8%

AD%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%

8B%E0%B9%8C

พษของส�รบอแรกซ เกดได 2 กรณ คอ* แบบเฉยบพลน จะมอาการคลนไส อาเจยน

ผใหญไดรบสารบอแรกซ15 กรม และเดกไดรบ 5 กรม จะทำาใหอาเจยนเปนเลอด และถงแกชวตไดภายใน 3-4 ชวโมง

* แบบเรอรง จะมอาการออนเพลย เบออาหาร ผวหนงแหง หนาตาบวมเยอตาอกเสบ และตบไตอกเสบ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

22

ชนดของอนตร�ยและส�เหตของก�รปนเปอนในอ�ห�ร ม 3 ประการ ไดแก

1. อนตร�ยท�งด�นก�ยภ�พ

ไดแก เศษไม เศษแกว เศษโลหะ และวสดอน ๆ

ส�เหต การปนเป อนของเศษไม เศษแกว เศษโลหะ และเศษวสดอน ๆ มาจากวตถดบเครองมอ หรอการ

แตกหกของภาชนะ/หลอดไฟ และ

ตกลงสอาหาร

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

23

ภาพท 21 อนตรายทางดานกายภาพทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/ blogs/3528135:BlogPost:13824

2. อนตร�ยท�งด�นเคมไดแก ยาฆาแมลง นำายา

ทำาความสะอาดสารเคมฆาเชอ นำามนหลอ

ลน (จาบะร)รวมทงสารพษทเกดขน

เชน สารพษ อฟลาทอกซน จากเชอราใน

ถวลสง หรอ แมแตสารเคมทใชเตมในอาหารซงมมากเกนกวากฎหมายกำาหนด

ตลอดจนสารเคมอนตรายตาง ๆ ทนำามาใชใน

การประกอบหรอแปรรปอาหาร ไดแก นำา

ประสานทองสารกนบด สารฟอกขาว

นำายาดองศพ

ยาฆาแมลง สยอมผา ผงซกฟอก นำายาลางจาน นำายาคลอรน สารเรงเนอแดง เหดพษ และปลาปกเปา

ภาพท 22 อนตรายทางดานเคมทมา :

http://healthscience.ning.co

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

24

ส�เหต วตถดบมการปนเป อนของยาฆาแมลงจากไรหรอฟารม การใชหรอจดเกบวตถดบ นำายาทำาความสะอาด และสารเคมทไมถกตอง ทำาใหเกดการปนเปอนในอาหาร

3. อนตร�ยท�งด�นจลนทรย

ไดแก แบคทเรย ไวรส และเชอรา

ส�เหต การปนเป อนของจลนทรย เกดจากการใชวตถดบทไมมคณภาพ

และการควบคมการผลตไมดพอ ทำาให เกดการปนเป อนระหวางกระบวนการผลต และการขนสง ตลอดจน การปฏบตงานของพนกงานไมถกสขลกษณะ

ภาพท 23 อนตรายทางดานจลนทรยทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/ blogs/3528135:BlogPost:13824

คว�มหม�ยของจลนทรย จลนทรย คอ สงมชวตทมขนาดเลก ๆ ทปกตไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน แบคทเรย รา และไวรส โดยจลนทรยสวนใหญจะเปน

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

25

แบคทเรย ซงมรปรางกลม เปนทอน หรอเปนเกลยว แบคทเรยมขนาดเลกมองเหน ดวยตาเปลาไมเหน แบคทเรยเรยงตอกนประมาณ 25,000 ตว มความยาวเพยง 1 มลลเมตรเทานน จลนทรยมหลายประเภททงชนดทมประโยชน และชนดทไมมประโยชนหรอทำาใหเกดโทษสำาหรบจลนทรยทไมเปนประโยชนแบงออกเปน 2 ชนด คอ จลนทรย ททำาใหเกดโรค และจลนทรยททำาใหอาหารเนาเสย

ภาพท 24 เชอแบคทเรย

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

26

ทมา : http://healthscience.ning.com/profiles/blogs/35281

35:BlogPost:13824

แบคทเรยททำาใหเกดโรคสวนใหญสามารถเจรญเตบโตไดทอณหภมตงแต 4-63 องศาเซลเซยส โดยเฉพาะทอณหภมหองแบคทเรยสามารถเจรญไดอยางรวดเรว และเพมจำานวนมาก 1 ตว เปน 2 ตว ไดภายในเวลาประมาณ 30 นาท การขยายตวอยางรวดเรวในสภาพอณหภมทเหมาะสมนทำาใหเกดปญหาขนกบอาหาร เชน นม นมจะเรมเนาเสย มกลนและรสผดปกต และอาจเกดโรคอาหารเปนพษได

อ�ห�รแบงออกต�มลกษณะก�รควบคมได 4 ประเภท ไดแก

อ�ห�รควบคมเฉพ�ะ เปนอาหารทมความเสยงตอสขภาพ หากผลตออกมาไมไดคณภาพมาตรฐานตามทประกาศกระทรวงสาธารณสขกำาหนดไว

1. จำ�เปนตองประเมนคว�มปลอดภยอย�งเขมงวด เชน นำาบรโภคในภาชนะทปดสนท นำาแขง ผลตภณฑของนม ไอศกรม เปนตน

ภาพท 25 นมทมา : http://www.sattha.ac.th/th/images/

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

27

2. อ�ห�รทกำ�หนดคณภ�พหรอม�ตรฐ�นมการกำาหนดคณภาพมาตรฐานเชนเดยว กบอาหารกลม 1 แตการขออนญาตจะม ความเขมงวดนอยกวาอาหารกลม 1 เชน ชอกโกแลต ไขเยยวมา นำามนและไขมน เนย นำาปลา นำาสมสายช ชา กาแฟ เปนตน

3. อ�ห�รทตองมฉล�ก เปนอาหาร ทกำาหนดขอความรายละเอยดทตองแจงบนฉลาก เพอเปนการเลอกซออาหารกลมน เชน หมากฝรง ลกอม และ

ภาพท 26 อาหารทไดมาตรฐาน

ทมา :

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

28

ผลตภณฑจากเนอสตว เปนตน

4. อ�ห�รทวไป คอ อาหารนอกเหนอจากอาหาร 3 กลมขางตนในปจจบนเฉพาะฉลากของอาหารกลม 1 – 3 เทานน ทมการแสดงเลขสารบนอาหารในเครองหมาย อย.

สรปส�ระสำ�คญ

ภาพท 28 อย.ทมา :

http://www.bayercrop

ภาพท 27 อาหารทไดมาตรฐาน

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

29

อาหารหลก 5 หม มดงนหมท 1 โปรตน ไดแก เนอสตว ไข นม และถว

เมลดแหงหมท 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว แปง นำาตาล

เผอก มนหมท 3 วตามน ไดแก ผกตาง ๆ หมท 4 แรธาต ไดแก ผลไมตาง ๆ หมท 5 ไขมน ไดแก นำามน และไขมน จากพช

และสตว

อ�ห�รและโภชน�ก�ร

อ�ห�ร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกายโดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกาย ชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาใหกระบวนการ ตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดงนนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ อยาง เพอใหรางกายไดรบสารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว หรอกาซ เชน อาหารทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอ หรอยาฉดทแพทยจดให กนบวาเปนอาหารดวย

โภชน�ก�ร หมายถง ความตองการของสารอาหาร การเปลยนแปลง ของอาหารในรางกาย และ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

30

รางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถงการยอย การดดซมและการขบถาย

กนอย�งไรใหปลอดภย

1. เลอกซอและบรโภคอาหารทปลอดภย 2. ปรงอาหารดวยความรอนใหสกอยางทวถง 3. รบประทานอาหารทปรงสกใหม 4. เกบอาหารปรงสกอยางเหมาะสม 5. อนอาหารทปรงสกแลวอยางทวถง 6. หลกเลยงไมใหอาหารดบสมผสกบอาหารสกแลว 7. ลางมอใหสะอาดดวยนำาและสบทกครงกอน

เตรยม/ปรงอาหาร 8. รกษาความสะอาดของหองครวอยเสมอ 9. มนำาใชทสะอาด10. มการปองกนอาหารใหปลอดภยจากสตว แมลง

นำาโรคตาง ๆ

ส�รทพบในชวตประจำ�วน

1. สารเรงเนอแดง

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

31

2. สารฟอกขาว3. สารกนรา4. สผสมอาหาร5. ฟอรมาลน6. ยาฆาแมลง7. บอแรกซ

ชนดของอนตร�ยและส�เหตของก�รปนเปอนในอ�ห�ร ม 3 ประก�ร

1. อนตรายทางดานกายภาพ 2. อนตรายทางดานเคม3. อนตรายทางดานจลนทรย

คว�มหม�ยของจลนทรย คอ สงมชวตทมขนาดเลก ๆ ทปกต ไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน แบคทเรย รา และไวรส โดยจลนทรยสวนใหญจะเปนแบคทเรย ซงมรปรางกลม เปนทอน หรอเปนเกลยว แบคทเรย มขนาดเลกมองเหนดวยตาเปลาไมเหน แบคทเรยเรยงตอกนประมาณ 25,000 ตว มความยาวเพยง 1 มลลเมตรเทานน จลนทรยมหลายประเภททงชนดทมประโยชน และชนดทไมมประโยชนหรอทำาใหเกด

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

32

โทษสำาหรบจลนทรยทไมเปนประโยชนแบงออกเปน 2 ชนด คอ จลนทรยททำาใหเกดโรค และจลนทรยททำาใหอาหารเนาเสย

อ�ห�รแบงออกต�มลกษณะก�รควบคมได 4 ประเภท ไดแก

1. จำาเปนตองประเมนความปลอดภยอยางเขมงวด2. อาหารทกำาหนดคณภาพหรอมาตรฐาน 3. อาหารทตองมฉลาก 4. อาหารทวไป

กจกรรมท 1

คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบอาหารและโภชนาการ

1. อาหาร หมายถงอะไร

…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

33…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

2. โภชนาการ หมายถงอะไร

…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

34…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

กจกรรมท 2

คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบสารอนตรายในชวตประจำาวน

1. สารอนตรายทพบในชวตประจำาวนมอะไรบาง และใหโทษอยางไร

…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

35…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

2. ชนดของอนตรายและสาเหตของการปนเป อนในอาหาร มอะไรบาง

…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....…………………………………………………………………………………….....

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

36

…………………………………………………………………………………….....

แบบทดสอบหลงเรยน

คำ�ชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนเปนแบบปรนยชนด 4 ตวเลอก จำานวน 10 ขอ

ใชเวลาทำา 10 นาท2. ใหนกเรยนทำาเครองหมายกากบาท () ทบตว

อกษรของตวเลอก ทถกทสดเพยงขอเดยว

1. พษของสารบอแรกซมกแบบก. 2 แบบข. 3 แบบค. 4 แบบง. 5 แบบ

2. การปฏบตตนในขอใดของนายชาตรทจดเปนพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ

ก. การรบประทานยาตามทแพทยสงข. การเขานอนหลงเวลา 21.00 น. ทกวน

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

37

ค. การรบประทานอาหารประเภทสก ๆ ดบ ๆง. การซอยาแกทองเสยมารบประทานเมอมอาการทอง

รวง

3. ถารางกายมคอเรสเตอรอลมากเกนไป ทำาใหเปนโรคใดก. เสนเลอดอดตนข. เบาหวานค. เหนบชาง. มะเรง

4. อาหารประเภทใดมสารไอโอดนในปรมาณสงก. อาหารประเภทเนอสตวข. อาหารทมไขมนสงค. ผกและผลไมตาง ๆ ง. อาหารทะเล

5. คอเลสเตอรอล พบมากในขอใดก. ผกใบเขยวข. เนอปลาค. ไขแดงง. ตบไก

6. ขอใดไมใชประโยชนของอาหารก. ชวยซอมแซมอวยวะของรางกายข. สรางภมตานทานแกรางกาย

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

38

ค. รางกายอวนทวนอวบอมง. ใหพลงงานแกรางกาย

7. ควรเลอกกนผกและผลไมอยางไร ชวยลดการสะสมของสารพษในรางกายได

ก. เลอกกนใหหลากหลายชนดหมนเวยนสลบกนไปข. กนผกและผลไมทตนเองชอบเทานนค. กนผกและผลไมพนบานตามฤดกาลง. ขอ ก และ ข ถกตอง

8. ขอใดควรปฏบตมใหรางกายขาดวตามนเอก. รบประทานนำามนตบปลาข. ออกกำาลงกายกลางแจงค. รบประทานอาหารเสรมทมวตามนเอง. รบประทานผกใบสเขยว และผกทมสเหลองเปนประจำา

9. การเลอกผกทปลอดสารพษควรเลอกอยางไรก. ผกสดทไมมรอยแทะของสตวข. ผกทมรอยเจาะของแมลงค. ผกทมสเขยวสดง. ผกทมรอยชำา

10. อาหารตอไปนใหสารอาหารประเภทโปรตน ยกเวนขอใดก. กงอบวนเสนข. เผอก มนค. ขาวโพด

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

39

ง. ฟกทอง

บรรณ�นกรม

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2545). หลกสตรแกนกล�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น

พทธศกร�ช 2551 ส�ระและม�ตรฐ�นก�รเรยนร กลมส�ระก�รเรยนร

ก�รง�นอ�ชพ และเทคโนโลย. กรงเทพฯ :โรงพมพองคการรบสงสนคา

และพสดภณฑ.กระทรวงสาธารณสข. กรมวชาการเกษตร. (2546). กนต�มแม จดหม�ยข�ว ฉบบท 5.

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

40

ดร.ทวทอง หงษววฒน. (2546). กนดสขภาพด. พมพครงท 1. สำานกพมพแสงแดด.

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://healthscience.ning.com/profiles/blogs/3528135:Blog

Post:13824 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://mblog.manager.co.th/pu2008/author/pu2008/

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://womenhealth108.blogspot.com/p/blog-page_7.html

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.bayercropscience.co.th/foodsafety/fst_logo.php

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.bloggang.com/data/b/bambi-bee/picture/

1255685917.jpg (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

41

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/2040/

borax-%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%

B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B9%8C (วนท

คนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.gunsandgames.com/smf/index.php?topic=

71181.30 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/395942

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/478347

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/521465

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/522753

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/523916

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

42

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.learners.in.th/blogs/posts/524392

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=

9550000126254 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=

1253337476&catid=04 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.oceansmile.com/picInter/Vietnam/Dalat-12/

vietnam-785/JOE_2162.jpg (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.oknation.net/blog/winsstars/2012/09/25/entry-1

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.pantipmarket.com/mall/goodlife/

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

43

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.pda.or.th/nangrong/restaurant.html

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.promma.ac.th/main/chemistry/boonrawd_site/ald_

keton_use2.htm (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.sattha.ac.th/th/images/com/website/index.php?

mode=lesson1_2 (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.thairath.co.th/content/region/32922

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).[ออนไลน] เขาถงไดจาก : www.bloggang.com (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2555).

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

44

ภ�คผนวก

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

45

เฉลยแบบทดสอบ

1. ข2. ค3. ก4. ก5. ข6. ค7. ก8. ง9. ข10. ก

1. ข2. ง3. ค4. ก5. ง6. ก7. ง8. ข9. ข10. ง

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

46

เฉลยกจกรรม

กจกรรมท 1

คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบอาหารและโภชนาการ

1. อาหาร หมายถงอะไรอาหาร หมายถง สงทมนษยกน ดม หรอรบเขารางกาย

โดยไมมพษ แตมประโยชนตอรางกาย ชวยซอมแซมอวยวะสวนทสกหรอ และทำาให

กระบวนการตาง ๆ ในรางกายดำาเนนการไปอยางปกต ซงรวมถงนำาดวย ดง

นนอาหารประจำาวนของมนษยจงจำาเปนตองประกอบดวยอาหารหลาย ๆ

อยาง เพอใหรางกายไดรบ

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

47

สารอาหารทจำาเปนตอรางกายครบถวน อาหารจำาเปนไดทงของแขง ของเหลว

หรอกาซ เชน อาหารทเราหายใจเขาไป เลอด นำาเกลอหรอยาฉดทแพทยจดให

กนบวาเปนอาหารดวย

2. โภชนาการ หมายถงอะไรโภชนาการ หมายถง ความตองการของสารอาหาร การ

เปลยนแปลงของอาหารในรางกาย และรางกายเอาสารไปใชอะไรบาง ตลอดจนถง

การยอย การดดซมและการขบถาย

กจกรรมท 2

คำ�สง ใหนกเรยนอธบายเกยวกบสารอนตรายในชวตประจำาวน

1. สารอนตรายทพบในชวตประจำาวนมอะไรบาง และใหโทษอยางไร

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

48

1. ส�รเรงเนอแดง เนอหมสแดงผดปกต ใหโทษคอ หวใจเตนผดปกต นอนไมหลบ

มนงง คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ เปนลม อาจเสยชวต ไดและมโอกาสทำาใหเกด

โรคมะเรงจากสารเคมทสะสมในรางกาย2. ส�รฟอกข�ว อาหารทมสซดขาวผดปกต ใหโทษคอ

คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ ความดนตำา ไตวาย อาจเสยชวตได3. ส�รกนร� ผกดอง ผลไมดองนำาทดองดใสกวา

ปกต ใหโทษคอ ทำาลายเยอบกระเพาะอาหารและลำาไสเปนผนคน อาเจยน หออ4 . สผสมอ�ห�ร อาหารทมสผดปกตจากธรรมชาต

ใหโทษคอ อาหารไมยอย ทองอด ทองเดน นำาหนกลด ออนเพลย ตบและไต

อกเสบ มะเรง จากสารเคมสะสมในรางกาย และพษจากโลหะหนก5 . ฟอรม�ลน ผกมลกษณะแขงกรอบผดปกต ปลา

หรอกงเนอแขงแตบางสวนเป อยยย ใหโทษคอ เกดการระคายเคองตอผวหนง และ

เยอบทางเดนหายใจ คลนไส อาเจยน ปวดทองอยางรนแรง อาจหมดสตได6 . ย�ฆ�แมลง ผกและผลไมดสมบรณไมมรอยกด

แทะของแมลง ปลาแหงทไมมแมลงวนตอม ใหโทษคอ คลนไส อาเจยน ทองเดน

อาจมพษเฉยบพลน

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

49

กลามเนอสน กระสบกระสาย ชกกระตก หมดสต หายใจขด และอาจหยดหายใจ

ไดในระยะยาว อาจสะสมในรางกายเปนมะเรงได 7 . บอแรกซ อาหารทมลกษณะกรบกรอบผดปกต

ใหโทษคอ คลนไส อาเจยน นำาหนกลด ผวหนงมผนคน อาจอาเจยนเปนเลอด ปวด

ทอง กรวยไตอกเสบ เสยชวตได

2. ชนดของอนตรายและสาเหตของการปนเป อนในอาหาร มสาเหตจากอะไรบาง

1. อนตร�ยท�งด�นก�ยภ�พ ไดแก เศษไม เศษแกว เศษโลหะ และวสดอน ๆ

ส�เหต การปนเป อนของเศษไม เศษแกว เศษโลหะ และ เศษวสดอน ๆ มาจาก

วตถดบเครองมอ หรอการแตกหกของภาชนะ / หลอดไฟ และตกลงสอาหาร

2. อนตร�ยท�งด�นเคม ไดแก ยาฆาแมลง นำายา ทำาความสะอาด สารเคมฆาเชอ

นำามนหลอลน ( จาบะร ) รวมทงสารพษทเกดขน เชน สา รพษอฟลาทอกซน

จากเชอราในถวลสง หรอแมแตสารเคมทใชเตมในอาหารซงมมากเกนกวากฎหมาย

กนอยางไรปลอดภยจากโรค

50

กำาหนด ตลอดจนสารเคมอนตรายตาง ๆ ทนำามาใชในการประกอบหรอแปรรป

อาหาร ไดแก นำาประสานทอง สารกนบด สารฟอกขาว นำายาดองศพ ยาฆาแมลง

สยอมผา ผงซกฟอก นำายาลางจาน นำายาคลอรน สารเรง เนอแดง เหดพษ

และปลาปกเป า ส�เหต วตถดบมการปนเป อนของยาฆาแมลงจากไรหรอ

ฟารม การใชหรอจดเกบวตถดบ นำายาทำาความสะอาด และสารเคมทไมถกตอง

ทำาใหเกดการปนเป อนในอาหาร