aqeedah wasetia

��

��

��

)661 �� 728(

Ibsa Aqiidatul-Waasixiyyaa

sheekhul-Islaam

Ahmad Ibnu Abdul-Haliim Ibnu Abdus-Salaam Ibnu

Teymiiyyaa

Hiikaan: Jaafar Bayaan

2

Qabeentaa

Mata duree Fuula

Qabeentaa------------------------------------------------------------------------------2-5

Yaada Ulamaa’in kitaaba kanarratti kennan--------------------------------------6-8

Seenmaya-----------------------------------------------------------------------------9-10

Adeemsa kiyya kitaaba keeysatti---------------------------------------------------11

Maqaa Allaahaatiin eegalu-----------------------------------------------------------12

Hiikkaa Ar-Rahmaan fi Ar-Rahiim-------------------------------------------------12

Faaruun Allaahaaf sabattuu tahu----------------------------------------------------12

Rabbi malee gabbaramaan akka hin jirre ragaa bahu----------------------------13

Hiikkaa laa illaah illallaaha----------------------------------------------------------13

Nabi Muhammad Ergamaa Rabbii tahuu raga bahuu---------------------------13-14

Hiikkaa I’itiqaadaa fi Aaqiidaa----------------------------------------------------14-15

Hiikkaa Ahlus-Sunnaa wala jamaa’aa--------------------------------------------15

I’itiqaada ykn Amantii Ahlus-Sunnaa--------------------------------------------15

Iimaana jechuun maali--------------------------------------------------------------15

Allaahatti amanuun waan afur if keessaaba--------------------------------------16

Malaaykatti amanuun jechuun-----------------------------------------------------16

Kitaaboota Rabbiin buusetti amanuu---------------------------------------------16

Ergamtoota Rabbiin ergetti amanuu----------------------------------------------16

Kaafamuu du’a boodaatti amanuu------------------------------------------------17

Qadaratti amanuu-------------------------------------------------------------------17

Waan Rabbiin ifin yaametti amanuun Allaahatti amanurraahi---------------17

Sifa Rabbiitti wanni fedhamee----------------------------------------------------17-18

3

Dustuura Ahlus-Sunnaa Wal-Jamaa’aati sifa Allaahaa keessatti------------19

Adeemsa Ahlus-sunnaa sifa Allaaha keessatti----------------------------------19-26

Maqaa Al-Hayyu je’u Rabbiif sabachuu-----------------------------------------26-27

Beekkumsa Rabbiif Sabachiisuu--------------------------------------------------27-28

Ar-Razzaaq maqaa Rabbii tahuu-------------------------------------------------29

Aayaatoota dhageeytii fi argaa Rabbiif sabachiisan---------------------------29

Fedhiin Rabbiif sabachuu ibsuu--------------------------------------------------30-31

Sifa jaalalaa Rabbiif sabachiisuu-------------------------------------------------31-33

Al-Ghafuur fi Al-Waduud maqaa Rabbii tahuu--------------------------------33

Sifa Rifachuu fi Nahuu Rabbiif sabachiisuu------------------------------------33-35

Sifa jaalachuu, dallannu fi jibbuu Rabbiif sabachiisuu------------------------35-36

Sifa dhufinsaa Rabbiif sabachiisuu-----------------------------------------------36-38

Fuula Rabbiif sabachiisuu---------------------------------------------------------38-39

Harka lameen Rabbiif sabachiisuu-----------------------------------------------39-40

Ija Rabbiif sabachiisuu-------------------------------------------------------------41-42

Dhagayuu fi arguu Rabbiif sabachiisuu------------------------------------------42-44

Mala, Heelaa fi Qabinsa Rabbiif sabachiisuu-----------------------------------44-45

Irra dabru, araaramuu, Rahmata godhuu, jabeenyaa fi dandeetti Rabbiif

sabachiisuuu-------------------------------------------------------------------------45-46

Maqaa Allaahaf sabachiisuu fi fakkaataa isaa dhabamsiisuu-----------------46-47

Waahila ykn qindii qabaachuu Rabbiirraa dhabamsiisuu---------------------48-50

Arshiirratti ol tahu Rabbiif sabachiisuu------------------------------------------50-54

Ol tahu Rabbii sabachiisuu--------------------------------------------------------55-57

Rabbiin uumaa isaatii wajjiin jiraachuu sabachiisuu--------------------------58-60

Dubbachuu Rabbiif sabachiisuu--------------------------------------------------60-62

4

Qur’aanni jecha Allaahaa tahuu sabachiisuu------------------------------------62-63

Qur’aana Rabbiin buusuu sabachiisuu--------------------------------------------63-64

Warri amane guyyaa qiyaamaa Rabbi akka argu sabachiisuu-----------------64-65

Ragaa Hadiisa keessatti sifaa fi maqaa Rabbii sabachiisan--------------------66

Hadiisa gad bu’uu Rabbii sabachiisu---------------------------------------------66-67

Hadiisa gammachuu Rabbiif sabachiisuu----------------------------------------67

Hadiisa kofla Rabbii sabachiisu---------------------------------------------------67-68

Hadiisa Milaa fi Hirpha Rabbiif sabachiisuu------------------------------------68-69

Hadiisa sagalee fi dubbachuu Rabbiif sabachiisu-------------------------------69-70

Hadiisa ol tahinsa Rabbiif sabachiisu---------------------------------------------70-71

Hadiisa Rabbiin uumaa isaa wajjiin jiraachuu sabachiisu---------------------72-73

Hadiisa warri amane Rabbi akka argan sabachiisu-----------------------------73-74

Boqonnaa Ahlus-Sunnaan jiddu jireeysa tahuu ibsuu--------------------------74-79

Boqonnaa Arshirratti ol tahuu fi wajjiin jireenya Rabbii ibsu-----------------80-83

Boqonnaa dhiheenya Rabbii ibsu-------------------------------------------------83

Boqonna Qur’aanni jecha Allaaha akka tahe ibsu------------------------------84

Boqonnaa Mu’mintoonni Rabbii isaan akka argan ibsu-----------------------85

Boqonnaa guyyaa qiyaamaatti amanuun dirqama tahuu ibsu-----------------86-87

Qooda qiyaamaa gudditirraa dubbatu--------------------------------------------87-88

Akkataa warra amanee fi kaafirri itti herregamu-------------------------------89

Nanniga ykn haroo Rasuulaa------------------------------------------------------89

Riqicha ykn dildila (siraax)--------------------------------------------------------89

5

Dura namni hulaan jannataa akka banamtu hayama barbaaduu fi

dura namni isii seenu eenyu? -----------------------------------------------------90

Magantaa (shafaa’aa) Rasuulaa �� -----------------------------------91-92

Qadaraa fi Sadarkaa Qadaraa------------------------------------------------------92-96

Boqonnaa Iimaanni jechaa fi dalagaa tahuu ibsuu-----------------------------96-99

Boqonnaa waa’ee Sahaabaa ibsuu----------------------------------------------100-106

Boqonnaa waa’ee karaamaa Owliyaa Ibsu------------------------------------106-107

Boqonnaa karaa fi dalagaa warra Ahlus-Sunnaa Ibsuu----------------------107-108

Boqonnaa Adeemsa warra Ahlus-Sunnaa gaaritti ajajuu fi

hamturraa dhorguu keessatti karaa isaanii ibsuu-----------------------------108-111

6

Yaada Ulamaa’in kitaaba kanarratti kennan.

�� !�� !��

"!#�� $%!&�� '�()*� �+,-� ��.�/�� 0�1*�� 2 3�45!6 7 89 :� �� ;1�5 �< =�>�� ?&@� �6 &6 A B:

D!(E:� �F�� G1H�� 1(�� I 7 D!(*:� .�� 1(�� J�� K1HL� �� F� MN ��N M OP��

��F�9� Q �*��F�� 7 Q ;�L�F�� Q ;1�R�� ;1�#�� ;R� S1(T� UF�F:� Q ��1(�� Q �G1H�� Q �* ��KVW X#�F�� Q �Y1�� !�1Z�� Q,[L�� :

��P� ?��+ K�F*�� 2F*�� Q \�5 ,] �6 �W!� �� 2F*�� Q K1^*_� � V`1�� Q K� *�� DFaF:� F�� MN $FE� M� ;16 ��b 0(E+M F+ 7cF(+ $� D�9� �: da�� $1ef�� Q gG1&E�� hF�.�� 0�i �� &:�

�� d�&� �� 6

�^E6 1E�.a �^�� :��N M� ^W�� j�1T�� k� Q �� l+!WM m � ��MN. ��F�9� m �� < $� ^W�� Q �+ *^:� S� 3� �*�1)� �� Q �+!�1o�� j��o�� % �� Q j�/@�!] G1`� Q p��!:� 16N j�E�� q1[

j��!:�� K1��_L� �6 �_�F[N ��:

�� r.�Y� &b .�16� ��o��F�� A �&.�� s!W�� OP$1�� !(.a I1*�L� 1_F[� �(�� F6�9�� t��

\+1#�N ?+!o� V�� u!�16 .�)skype (2F3� �� *&& �

�� A �&.�� ; +� O ^+ �� X�v6M � �(6 1�1*5 �*+�9 w F�� j6�9�L�,�1�R ��E�1� ��,Z_M ��K1�� xY&+!Y ��F�� k ��!(]� ��1E� $�4�6 7 \�y�� X.a ��1�R�� E�� X��

E+ ��F��1 j6% j��:� 0�i�.

7

Sheek MuhammadKamaal Iisaa barsiisaa Markaza Hudaa Su’ud Arabiyyaa,

Jiddaa.

Cufti faaruu Allaahaaf sabattuudha, haqaan gabbaramaan hin jiru isa malee,

maqaa bareedaa fi sifti ol aantuun isaaf taatuudha, adda (kophtaawaadha) zaataa

fi sifa isaa keessatti ammas maqaa isaa keessatti kophtaawaadha, inni tokkicha

kophaati, Gabbartii (ibaadaa) isaa keeysatti, Rabbiyummaa isaa keeysatti,

maqaa fi sifa isaa keessatti. Inni bifeffamaadha sifa gurguddoodhaan,

guutuudhaa fi bareedduudhaan. Inni durillee jiraataadha, boodattillee hafaadha,

ol tahaadha, dhiyaataadha. Inni waan hunda beekaadha.

Jiraataadha eegalliin maleetti, booda hafaadha dhuminsaan maleetti, arshii

isaarratti akkataan (akkamiin) maleetti ol tahee jira. Ol tahe ol tahinsa zaata isaa

fokkinnaa fi irrinarraa qulqulluu taateen. Isatti amanuun dirqama nama

milkaawuu barbaaduuf guyyaa qabeenyaa fi ilmaan nama hin fayadne, nama

qalbii qulqulluun dhufe malee. yaa Rabbi isaanirraa nu godhi.

Ragaan baha haqaan gabbaramaan hin jiru Allaaha malee, qophaa haala taheen

sharikni isaaf hin taane. Inni tumsaa warra gaggaaritti. Ammas ragaan baha

Muhammad gabricha isaatii fii ergamaa isaa tahuu, boddee (xumuraa)

anbiyootaatti, duree ergamtoota hundaati. Hoganaa warra fulli isaanii ifuuti

guyyaa qiyaamaadhaa. Maatii isaa qulqulluu, sahaaboota isaa qajeeloo, ammas

anbiyootaa fi ergamtoota hundarratti faaruu fi nageenyi haa jiraatu.

Eega waan dabarsineetii: kitaaba Aqiidatul waasixiyyaa afaan oromootiin

obboleysi keenya Jaafar Bayaan barreese dhaggeefadheetin jira qillensarraan

karaa iskaaypiitiin (skype). kitaabni faayida akka qabu argeetin jira, fakkaataan

isaa hin jiru, aqiidaa nagaya baatudhatti nama qajeelcha, gama afaan oromootii

fi waliigala ummata oromoo baraatootaa fi ulamaa’ii keeysatti kitaabni kun

fakkaataa hin qabu, Karaa Ahlus-sunnaa wal-jamaa’aa irratti kaayame, Rabbiin

barreesaadhaaf madaala dalagaa gaarii isaa keeysatti haa godhuuf, Allaahaan

anaa fi isaafis haa araaramu, haadhaa fi abbaa keenyaa fi muslimoota hundaaf

haa araaramu. Aamiin

Bilbila: +966568392628

Skype: ifaa.dina.islamaa

Paltalk: IFAA DINA ISLAMAA

8

Sheek Abdurahmaan Shariif Ali (Abuu Sumayyaa)

Maqaa Rabbiitiin egala, nagayaa fi faaruun Nabi Muhammad irratti

haa jiraatu.

Kitaaba kana abbaa kitaabaa obboleysa kiyya Jaafar Bayaan wajjiin

mara isaa dubbiseetin jira, nin kajeela kitaaba kana Afaan Oromoo

warra dubbisu akka hedduu kan fayyadu tahu.

Kitaabni beekaa, barataa fi wallaalaa hunda isaanii ni fayyada,

waliigalatti kitaabni kitaaba hedduu ummata fayyadu, aqiidaa Ahlus-

Sunnaa wal-jamaa’aa ni ibsa, karaa salafa saalihaa irratti kaayame.

Kanaafuu Rabbiin dalagaa isaa gaarii irraa haa qeebalu, mizaana

toltuu isaatirratti haa ida’uf, ummatallee Rabbiin itti haa fayyadu.

Bilbila: +254722176915

9

Seenmaya

Hunda dura faaruun tan Rabbii guddaati, kitaaba kana akkan qopheesu kan itti

na kaasee naaf laaffise. Xiqqeenya beekkumsa kiyyaatii wajjiin Kitaaba

Aaqiidatul-waasixiyyaa kana Afaan Oromootti akkan hiiku wanni itti na kaase,

duula Aaqiidaa Islaamaa balleessuu, kan tuutti Ahbaasha ja’amtu biyya

teenyatti yeroo ammaa itti jirtu kanaaf akka ummanni keenya damaqu fedheeti.

Aaqiidaa Islaamaa tan dhugaa akka baratanii ifiirraa dura dhaabbattan

yaadeti, hanga dandeetti kiyyatti, warri beekkumsa qaban hedduun na dura

hojjii gurguddoo hojjataa jiran ammooo gama kitaaba Afaan keenyatti

ummataaf jijjiiruu kanaan, Sheek Muhammad Rashaad fi nama muraasa malee

hin agarre.

Duuba anis kitaaba xiqqaa faayidaa guddaa qabu kana Rabbiin gargaarsifadhee,

hiikkaa fi ibsa Isaa Afaan Oromootiin barreessuuf tattaafi godheetin jira, akka

namni Afaan kana dubbisuu danda’u irraa fayyadamee namoota biroo

fayyaduuf.

Dubbiin akkuma Sheek Mikaa’iil Husseen manzuumaa isaa keessatti ja’e:

Gama yaada kooti hogguun dabaruu

Rakkoo diin Islaam dadhabe sabaruu

Na dursees nama hedduu yaale garuu

Anis waa Isaanirra hin caalu garuu

Tanaafiin barbaadee Isaan gargaaruu

Guddatus mukni tokko manan jaaruu

Fedhiin too Muslimtoon haa if baruu…

Rabbiin kitaaba kanarraa warra fayyadamu nu haa godhu, akkuma Afaan

Arabaatiin irra fayyadamanitti.

Kitaaba kana yeroon qopheesu warra yaadaan na cinaa dhaabbattan hunda

galatoomfachuu fedha, keessaa ammo akka addatti sheeka kiyya sheek

Muhammad Waadoo, obbollessa kiyya Muhammad Ahmad (looshee)

qabeenyaa fi yaadaan kan na bira dhaabbataa ture, akkasumas kitaaba kana

laalanii yaada bareedaa kan naaf kennan, sheek MuhammadKamaal Iisaa (Ifaa

10

Diina Islaamaa) fi Sheek Abdurahman Shariif Ali (Abuu Sumayyaa), bilbilaan

gaafii tiyya naaf deebisaa kan turan Sheek MuhamadSaanii (jawwaabaa) fi

Sheek Zabuur dhumarratti haadha mana kiyyaa Ni’moo Abdii tan jaalalaa fi

yaada bareedaa naaf gumaachaa turte, hunda keessan Rabbiin galata keessan

jannata haa godhu.

Dhumarratti wanniin ja’u hiikkaa kitaaba kanaa keessatti Afaan Oromoo

kaniin beekun barreesse, Akkuma Afaan biroo keessatti loqodni adda addaa jiru,

Oromiffaanis loqoda adda addaa qaba, kuni guddina Afaan sanii agarsiisa malee

xiqqeenyaa miti.

Ammas ani hiikkaan kitaaba kanaa dogongorra irraa qulqulli yaada ja’u hin

qabu, kanaaf namni dogongora arge, yoo sirreesee na beeksise nin

galatoomfadha.

Namni kitaaba kana dubbiftan akka araaramaa fi Rahmata Rabbii naaf kadhatan

isin gaafadha.

Rabbiin warra haqaaf tumsu nu haa godhu.

Nagaya fi Faaruun Ergamaa isaa Muhammad irratti haa jiraatu.

Jaafar Bayaan

Bilbila: +254720292229

Email: [email protected]

Skype: jafer.beyan

11

ADEEMSA KIYYA KITAABA KEEYSATTI

Mallattoo adda addaa kaniin kitaaba keeysatti fayyadame.

[ ] taqdiira ykn waan itti ida’uu afaan arabaa dirqama godhu kan hiikkaan isaan

guuttamtu.

( ) jecha adda addaa kan hiikkaa tokko qaban filannoodhaaf mallattoo kana

keeysa kaayee jira, wanni mallattoo jidduu jiru hafuun hiikkaa hin ballesu garuu

balina afaanitiif jecha itti fayyadamee jira.

(( )) hadiisa tahuu ibsuuf

{ } Qur’aana mallatto kana jedduun kaaye.

Hubachisa!!!

Kitaaba kana keeysatti jecha sheek Muhammad Rashaad bakka heddutti akka

ragaatti fayadameetiin jira, sababaan sheek Muhammad Rashaad baraata

namticha fitna Abdullaahi hararii (adaree) ture, seenaa isaa keeysatti Hadiisaa fi

fiqhii akka Abdallahi Adaree irraa barate dubbatee jira, akkasumas amata 6

Abdullaahi adaree akka khaddamaa ture ibsee jira. Alhamdulillaah garuu jallina

inni ummata Islaamaatiin balleesuuf deemaa ture kana sheek Muhammd

Rashaad guututti waan irraa fudhate hin fakkaatu. Sheek Muhammad Rashaad

sufiyyaa xariqaa qadariyyaa akka tahe seenaa isaa keeysatti ibsee jira, jecha Isaa

akka ragaatti wannin fayadameef sufiyyaa fi Ahbaashni gargar tahuu isaanii

akka beekkamu fedheeti, sheek Muhammad Rashaad sufiyyaa guddaa waan

taheef jechii isaa sufiyyoota Ahbaasha amantii Islaamaa seetee wajjiin utaalaa

jirtuuf ragaa akka tahu fedheeti. Kitaaba kana keeysatti Tafsiira fi Aqiidaa

xahawiyyaa sheek Muhammad Rashaad akka ragaatti fayadameetiin jira waan

keeysa jiru hedduu isaa aqiidaa sirri tahuu isaa hubbadheetiin jira, garuu akkana

jechuun Sheek Muhammad Rashaad waan inni jedhu hunda jalan deema jechu

kiyyaa miti, bakka Qur’aanaa fi Hadiisa qunname jala nin deema jechuudha.

Sheek Muhammad Rashaad Ahbaash amma biyya teenya jeeqaa jirtu tana

afaaniin ni deeggarra jechuu dhagayus waan oduu taateef akka oduutti dhagayee

jira garuu yoo dhugaa taate kitaaboota keeysatti waan ummata barsiisaa ture

faallesee jira, kanaaf kitaaba kee kan osoo Ahbaash hin dhufin barreessaa turte

san akka dogongora tahe irra deebi’i ummata barsiisi ykn Ahbaash hin daggarin

akkuma kitaaba kee keeysatti deeggaraa hin turin dhaamsa jedhu dhaamaaf.

12

z��{ |!�� z�}�~ |!�� z�~�z� Maqaa Allaahaatiin [eegala], akkaan nahaa, akkaan rifataa kan tahe.

IBSA.

Abbaan kitaabaa barruu Isaa maqaa Allaahaatin eegale, Qur’aanaa

fi Sunnaa jala deemuuf jecha. suraan Qur’aanaa hundi maqaa

Allaahaatiin eegaltti suraa Towbaa malee.

Akkuma kana Ergamaan Rabbii maqaa Rabbiitiin waan hunda

eegala maqaa Rabbiitiin barakaa (toltuu) barbaaduuf jecha.

Ar-Rahmaan: kan namaaf nahee Adunyaarratti nama qananiisu,

Muslimaa fi kaafiras akka isaan malutti kan nahuuf ykn rifatuuf

jechuudha.

Ar-Rahiim: kan ganda irraa boodaatti ykn akhiiraatti warra

amane qofaaf Rifatu ammallee kan akkaan Muslima qofaaf rifatee

jannata isaan naqu jechuudha.

�� z }W ��1z� ��(�5}� {��5 z�+� �� }� �m}!z �Z��{� �?})�� z�+{D}� 2} � ��1z� ��F��}9 �X}�~9�� OP�� . Cufti faaruu Allaahaaf sabattuudha. Isa Ergamaa isaa qajeelloodhaa fi

Amantii dhugaatiin erge, akka ol taasisuf jecha, Amantii hundarra.

Allaahaan gahaadha ragaa tahuf.

IBSA.

Rabbiin faarfamuu haqa godhata, waan hedduu tola nutti olee

jira, ammoo qananiin Isaa guddoon Ergamaa Isaa Muhammad ( �� ) amantii dhugaatiin nutti erguudha, akka karaa

qajeelaa addaan nu baasuuf.

Amantiin Islaamummaa malee jirtu hundi kijiba, amantiin dhugaa

Islaamummaa malee hin jirtu.

Rabbiin Ergamaa Isaa namaa fi jinnii hundaaf erge, akka amantii

hunda injifatuuf jecha. Tanaaf namni amantii Islaamaatiin malee

13

jabeenya ykn injifannoo barbaadu, adunyaa fi akhiiraattis hin

milkaawu.

Allaahaan gahaadha ragaa tahuuf akka nabiyyii isaa dhugaa fi

qajeelloon erge.

�� { ~F}�}� {�z� ��9�}!� zN �� }l+z!}W M �m} ~ }� �� MzN }��N �M $�� } ~W��. Ragaan baha, dhugaan gabbaramaan hin jiruu Allaaha malee, kophaa

haala taheen, waahilli (qindiin) tokkolleen isaaf hin taane, Ragaa

bahinsa [Arrabaa fi qalbii], tokkichomsuuf jecha (qulqulleesuuf jecha

Allaahaaf Ibaadaa ykn gabbarttii).

IBSA.

Ragaa bahuun: waan takka dhugaa tahuu isaa eega hubatan,

sabachisuudhaan odeesudha.

Hiikaa jecha �� MN ��N M: isiin jecha Towhiidaa tan Ergamtoonni hundi

ergamaniin, tan dura itti nama yaamanii fi namaaf ibsani.

Laa Ilaaha jechuun: haqaan gabbaramaan tokkolleen akka hin

jirre dhabamsisti.

Illa llaahu jechuun: Allaahaan haqaan gabbaramaa akka tahe

sabachifti.

Kanaaf hiikkaan isii kan sirrii: haqaan gabbaramaan tokkolleen

hin jiru Allaaha malee jechuudha.

�� +z4}6 1�� }��}�}� {�z�~)}�}� {�{�% ��}�}� {�~��}� �� }� ��F��}9}� �m� ~�}� �� |�})�6 �$�� } ~W��}�.

Ammas ragaan baha Muhammad [�� ] gabrichaa isaatii fi

Ergamaa Isaa tahuu, faaruun Allaahaa Isarratti, Maatii isaarratti

(aanaa isaarratti), Sahaaboota isaarrattis haa jiraattu, Rabbiin isarratti

Nagayallee haa buusu akkaan turaa kan tahe.

IBSA.

14

Namni tokko eega haqaan gabbaramaan Allaaha malee akka hin

jirre dhugoomsee ragaa bahe, dirqama akka Nabi Muhammad

Ergamaa Rabbii tahe dhugoomsee ragaa bahuu qaba.

Ergamaan Rabbii �� gabricha isaati, Rabbiin maqaa

gabricha kiyya jedhuun Qur’aanaa keessatti isa yaame. Wanni

sadarkaa gabricha Allaahaa tahuu olitti sadarkaa qabu hin jiru.

Kanaaf jecha Ergamaan Rabbii �� hin gabbaramu, akka

Sufiyyaatti jaalala keessa daangaa dabruun hin barbaachisu.

Ergamaan Allaahaa �� akki ja’e :

“na faarsitanii daangaa na hin dabarsinaa, akka Kirstaanni Iisaa

Ilma Maryam daangaa dabarsanitti. Garuu ani gabricha Rabbiiti

kanaaf isinis gabricha Allaahaa fi Ergamaa isaa naan ja’aa.”

Bukhaarii fi Muslimtu gabaase.

Duuba warri Ahlus-Sunnaa Ergamaa Rabbii ni jaalatan, waan inni

dhorgerraa ni dhowwaman, waan itti ajaje ni dalagan, guutumaa

guututti jala deeman jaalalaa wajjiin kan isa hin gabbarre.

�D1�&{*~�� P} �b �� ~.}� 1|6��{�}�1|�� z1}�{ ��zN {A}9F�T~E}�� {�}�za1|E�� {��~!{(�� :~��{�}�1}�}/��}� {�|E�� zX: Eega waan dabarsineetii:

[kitaabni] kuni I’itiqaada (Amantii) tuuta nagaya baatuu taatee fi

tumsamtuu taateeti, hanga qiyyaamaan dhaabbatutti. Isaan Ahlus-

sunnaa wal jamaa’aadha.

IBSA.

I’itiqaada jechuun: Amantii itti muratan kan qalbiin itti hidhamtee

Rabbi ittiin gabbaran jechuudha.

Aaqiidaa jechuun: amantii namni shakkiin malee dhugoomsee jala

deemu, kan qalbiin itti hidhamtu fi itti quuftu jechuudha.

15

Tuuta nagaya baatuu taate jechuun: Ahlu-sunnaa wal-jamaa’aan

tuuta karaa Rasuulaa fi sahaaboota qabatte waan taateef nagaya

baatuudha, Adunyaati bida’aarraa, Akhiraatti ibiddarraa.

Rasuuli (�) akki ja’e:

((“willii addaan qoodamti ummani tun bakka torbaatamii sadihitti

[73], hundi isii ibadda keessa seenti, takka malee.” saahaboonni ni

ja’aniin “yaa ergamaa Allaahaa takkittiin sun tami?” Rasuuli “Isii

fakkaataa waan Anaa fi sahaaboonni kiyya taanerratti taatu.”

Jedheen.))

Tirmiizi: 2641

Tumsamtuu kan taate jechuun: Tan Rabbiin tumsuuf addawwii

isaattii fi addawwii isaanirratti.

Akkuma Oromoon jattu “qallattullee dhugaan hin cittu”. Kanaaf

abbaan fedhe balleesuuf tattaafatus hin dandahu. Allaahaan ni

tumsaaf hanga qiyaamaan dhihaattutti.

Ahbaashaa fi mootummoonni Addunyaa cufti osoo waliigalan

balleessuu hin danda’an.

Ahlu sunnaa wal jamaa’aa jechuun : Warra karaa Rasuulaa

(sunnaa) qabatan, kan isii irratti walii galan (walitti qabaman)

jechudha.

Q{S~F}�� } ~.}� {�~.}��}� Q{�{��9}� Q{�z��*�5}� Q{�{*�#{G�}6}� ��1z� �$1e�f� }F��}�{m�!}W}� {mz!~�{[ z9} �&��1z� {$1}e�f��. [I’itiqaadni ykn Amantiin isaani] sunis: Allaahatti Amanuudha,

Malaaykoota isaatti, kittaabban isaatti, Ergamtoota isaatti, kaafamu

du’a boodaatti, ammas Murti Allaahaa mi’aawaa fi hadhaawaa isaatis

Amanuudha.

IBSA.

Iimaana jechuun: Qalbiin dhugoomsuu fi arrabaan shahaadaa

lamaan dubbatuu ammas qaamaan Ibaadaa dalaguudha.

16

Allaahaatti amanuun: waan afur of keessaa qaba:-

1. Allaahaan jiraatu isaa amanuudha. Ammoo Namni Allaahaan

hin jiru ja’u, Kaafira.

2. Rabbummaa Isaa, argamsiisaa waan hundaa tahuu isaatti

amanuudha. Ammoo namni Rabbummaa Allaahaa didu, Kaafira.

3. Gabbaramaa dhugaa tokkicha tahuu isaa amanuudha. Ammoo

Namni Allaaha malee haqaan gabbaramaan biraa ni jira ja’u,

Kaafira.

4. sifaa fi maqaa Rabbiittii amanuudha. Ammoo namni Rabbiin

sifaa fi maqaa hin qabu ja’u, kaafira.

Namni haala dubbatame kanaan hin amanin muslima hin tahu.

Malaaykaatti amanuun: malaaykaan uumaa addaa tan Rabbiin

ifa irraa argamsiise.

Warri maqaan isaanii nuuf himame Jibriil, Mikaa’iili fi Israafiil k.k.f

itti amanuu fi dhugoomsuun dirqama. Garuu Izraa’iil maqaan

jedhamu Qur’aanaa fi Hadisaan hin dhufne Malakul-Mowt

jechudhaatu sirriidha.

Kitaabban isaatti amanuun: kitaaboota Allaahaan Ergamtoota

isaatiif buuse kan akka :Zabuur kan Nabi Daawud, Towraat Kan

Nabi Muusaa, Injiil kan Nabi Iisaa, akkasumas Qur’aana Kan Nabi

Muhammad irratti buufame Rabbiitu buuse ja’anii

dhugoomsudha.

Garuu amma kan itti dalaguun dirqamaa Qur’aanaa malee hin jiru.

Kitaaba amma kiristaanaa fi yaahuudaan harkaa qaban kun,

Qur’aanaan shaaramee jira. .

Ergamtoota Rabbiitti amanuun: Ergamtoota hundatti

amanuudha.

Kan duraa Nabi Nuuh yoo tahu kan xumuraa Nabi Muhammad

faaruu fi nagenyi isaan hundarratti haa jiraatu.

17

Kaafamuu Du’a boodaatti amanuun: akkuma Qur’aanaa fi

Hadiisa keessatti dhufetti Ilmi namaa hundi eega du’ee kaafamee

fuula Rabbii dhaabbatta jechuun amanuudha.

Namni eega dhumnee hin kaafamnu ja’uu kaafira.

Qadaratti amanuun: Allaahaan waan hunda osoo hin uumin

dura hanga umrii isaanii, akkasumas waan isaan qunnamuu fi

isaan mudatu galmeesee jira jechuun amanuudha. Wanni ilma

namaa qunnamu hundi murtii Rabbii tan dur murteefamteen

argamti dhugoomsuudha.

��1z� {$1}ef� }�{6}� : {�z� }\}�}� 1}�z� �$1}e�f� �� |�})�6 ��F��}9 {�z� ��(}�}� 1}�z�}� Qz4+z4}.�� {�z�1{*{5 V{b ��}��(}_�X�{v~�}� �M}� �\�z��#}� z!~��] ~�{6}� Q�X�{o~.}� �M}� �\+z!~)}� z!~��] ~�{6 � �� .

Waan Rabbiin ifin yaametti amanun Allaahatti Amanurraahi:

waan Allaahaan kitaaba isaa guddaa keessatti ofiin yaamee fi waan

Ergamaan isaa Muhammad (�� ) isaan yaametti amanuun

Iimaanarraahi, jijiruu fi lakkisuun maleetti, akkaataa itti goodhuu fi

fakkeesuun maleetti.

IBSA.

Allaahatti amanuun akkuma dubbannee bira dabre, waan afur of

keessaa qaba ammoo sanirraa sifaa fi maqaa Rabbiitti amanuun

damee takka, kanaaf, waan Allaahaan ifiin yaamee fi Ergamaan

Isaa Isaan yaametti amanuun kutaa ykn damee Allaahatti

amanurraa tokko.

Sifa Rabbiitti wanni fedhame: waan Rabbiin ofiin ani akkana

ja’e dubbate, takkaa ifiin yaame, takkaa bifa isaa ykn haala isaa

tan Rabbiin ofiin akeekee fi Ergamaan Isaa Hadiisa keessatti

Rabbiin akeeke jechuudha. Duuba kitaaba kana keessatti waan

Rabbiin ofiin bifeesse ykn sifeesse ykn akeeke ykn akkana ja’ee of

dubbate ykn ifiin yaame yoon ja’e hundiinuu tokkuma , sifa Rabbii

jechuun itti fedhe. Sunis haalataa Rabbii keenyaarraa waan dhufe,

18

kan kitaaba kana keessatti dubbatamuu taa’u kan akka arguu,

dhagahu, jaalachu, ol tahu, harka lama qabaachu, gad bu’uu,

dubbachuu fi kkf hunda ofiin dubbatee jira.

Kanas Arabnii sifa Rabbii ja’aniin, Afaan Oromootti ammo akka

gubbaatti ibsame kana.

Allaahaan sifa isaan malte qaba tan ofiin yaame Qur’aanaa fi

Hadiisa kessatti, dhugoomsuun dirqama akkaataa beeku baannus

ni amanna. Ergamaan Rabbii �� Rabbii isaa Hadiisa

keessatti waan yaameen amanuun dirqama. Diduun hin tahu.

Ilmi namaa tokkolleen waan Rabbiin ofiin yaamee fi Ergamaan

isaa isaan bifeesse didu hin danda’u, akkasumas waan inni ifiin

hin yaamin isaan bifeessuun hin danda’amu.

Sifti Allaahaa Qur’aanaa fi Hadiisa irratti dhaabbatuudha.

Ahlus-Sunnaan akkana amanan, akka tuuta jallatun Ahbaashaa fi

warri isii duraa didanitti hin didan, sifa Allaahaa hin

dhabamsisan, ni sabachisan waan Qur’aanaa fi Hadiisa keessatti

dhufe jijiruu, lakkisuu,akkaata itti goodhuu fi fakkeesuun maleetti.

Ahbaashni sifa Allaahaa hedduu ni didan, waan Allaahaan ofiin

yaame fi Ergamaan isaa isaan akeeke hin fudhatan. Duuba yaada

isaani kana yoo laalle nuutu Rabbirra beeka akka waan ja’anii

fakkaattan.

Fakkeenyaaf Ahbaashni: {Ar-Rahmaan Arshii Irratti ol Tahe},

aayaata jettu ol hin taanee ni moohe ja’an, kuni ammo jecha

dharaa kan tuuta Jahmiyyaa fi Mu’tazilaa jallattuu isaan dura

dabartterraa dhaalani.

�� $��z� �$F�E{6~y�+ �X}�: ãã ãã }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ÏÏ ÏÏµµµµ ÎÎ ÎÎ==== ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ xx xx.... ÖÖ ÖÖ ïï ïï†††† xx xx«««« (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ßß ßßììììŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### çç çç�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt tt7777 øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

Garuu [Ahlus-Sunnaan] ni amanan, Allaahaan [akkuma ifiin ja’e

sanitti]:

19

{wanni takkalleen Fakkaataa Isaa hin taane, Inni dhagayaadha,

argaadha}.

Suraa shuuraa: 11

IBSA.

Aayaanni tuni bu’ura ykn dustuura warra Ahlus-Sunnaa Wal-

Jamaa’aati sifa Allaahaa keessatti.

Aayaata tana keessatti Rabbiin waan isaan hin malle ifirraa

dhabamsiisuu fi waan isaan malu ifiif sabachisuu jiddutti walitti

qabe: fakkaataan isaa akka hin jirre dhabamsiseeti, dhagayaa fi

argaa tahu isaa sabachise.

Duuba sifa Rabbii guututti warri didu Kaafira, suni

Jahmiyyaadha, akkasumas, warri sifa Rabbii uumaa Isatti

fakkeesanis Kaafira sunis Mushabihaadha.

Kanaaf Ahlus-sunnaan Sifa Allaahaan ifiif sabachiise, hin didan ni

sabachiisan, fakkeesuun maleetti, akkasumas sifa Rabbiin ifirraa

dhabamsiise, irraa dhabamsiisan.

Allaahaan ni dhagaya, dhageeytii isaan maltu, ni arga Argaa isaan

maltu.

Imaamu Ahmad akki jedhan “Allaahaan waan ofiin yaamee fi

Rasuuli isaa isaan akeeke malee hin bifeeffamu, Qur’aanaa fi

Hadiisa irraan Tarkaanfachuun hin taatu.”

Q{�{.{��}F|6 �}� }�{��#�� $F�b�!})�+ �M}� Q��}��(}_ {�z� }\}�}� 1}6 ��~E}� �$F�(~E}+ ��b Q{�{�1}+%� �� K1}�~�� V{b �$�� {)��+ �M}�{�{&��}[ {S1�({Tz� {�{�1�({� �$F��v}��+ �M}� �$F�(��#�+ �M}�. ��}_1})~�� |_�L :�� | z_ �M}� Q�� K~\�5 �M}� Q�� |V{�}� �M.

KEESSATTI RABBIISUNNAA SIFA -ADEEMSA AHLUS

[Ahlus-Sunnaan] Hin dhabamsiisan Allaahaarraa waan ofin yaame,

jecha bakka isaattirraa hin jijjiran, maqoole Allaahaa fi Aayatoota

(mallattoolee) isaa keessatti jallatanii hin jallisan, sifa Rabbii akkataa

itti hin godhan, ammas uumaa isaatti isa hin fakkeesan. Sababaan

20

isaa, Inni qulqullaawe jira: fakkaataan isaaf hin taane, hiriyaan (kan

akka isaa) isaaf hin taane, kan isatti qixxaawus hin jiru (sharikni isaaf

hin taane).

IBSA.

Ahlus-sunnaan waan Rabbiin ifiin yaame hin dhabamsiisan,

akkuma dhuftetti sabachiisan. Rabbiin harkan qaba yoo ifiin ja’e,

akkuma inni ifiin yaametti sabachiisan. Jecha Rabbii fi ergamaa

Isaa bakkaa hin jijjiran, akkuma dhufteetti dhugoomsan. Maqaa

Rabbiitii fi aayaattan isaa keessattis hin jallattan. Sifa Rabbii ni

sabachiisan, uumaa Isaatti Isa hin fakkeessan, akkaataa Isaa hin

dubbattan. Fkn: harki Isaa akkana, ijji Isaa akkanaa fi akkana

ja’anii akkaata itti hin godhan.

Sababaan Ahlus-Sunnaan sifa Rabbii uumaa Isaatti hin

fakkeesineef: Rabbiin fakkaata fi hiriyaa hin qabu, kanaaf, sifa Isaa

akkuma dhufteetti sabachiisuu malee, akkaataa isaa beekuun hin

danda’amu.

Rabbiin sifa Isaan malte qabaachuu Isaa nuuf himee jira, garuu

akkaataa Isaa nuuf hin himne.

��1}.}�}� }�}_1})~�� {�{&��}�z� �81�&�+ �M�. Rabbiin uumaa isaatiin hin qiyaafamu (hin qixxeefamu), Inni

qulqullaawee jira, ol tahee jira.

IBSA.

Rabbiin uumaa isaa hin fakkaatu, akkasumas uumaa isaatiin wal

bira qabanii akkaataa isaa dubbatuun hin tahu.

{�{&��}[ ~�{6 1�v+{ } ��}�~ ��}� Q��{ ��} ~��}� Q{mz!~�}tz�}� {��(}Ez� ��~�� |_��b .��9 |�� $F�| }T�6 �$F�{D1}� {U�{�z� � }�+{P��$F��~.}+ �M 1}6 {�~��}� �$F��F�&}+.

21

Rabbiin ofii isaatii fi waan isa malee jiru hunda beekaadha, irra

dhugaa dubbataadha gama jechaatii ammallee irra toolaadha [uumaa

isaatirra] gama haasawaatii.

Eega [Rabbiitii] Ergamtoonni isaa warra dhugaa dubbatu,

dhugoonfamoodha [Rabbii biratti], faallaa warra waan hin beeyne

Rabbiirratti odeesurra.

IBSA.

Allaahaan waa’ee isaatii fi kan biroollee akkaan beekaadha

ammallee dhugaa dubbataadha, waan ifiin yaamee fi tan biroo

keessatti. kanaaf sifa Inni ifiin yaame hunda dhugoomsuun

dirqama. Namni Rabbiirraa waa’ee Isaa beeku hin jiru.

Ergamtoonni isaa Allaaharratti dhugaa malee hin dubbatan,

kanaaf waan isaan Allaahaan bifessan dhugoomsuun dirqama.

Kuni karaa Ahlus-sunnaa wal-jamaa’aatti.

Karaan tuuta Ahbaashaa karaa Rabbii fi Ergamtootaa ni faalleesa,

waan Allaahaa ifiin yaamee fi Ergamtoonni Rabbiin yaaman ni

didan ykn ni lakkisan, kunis faallaa tahuu isaanii ni beeksisa.

Duuba Allaahaan sifa isaan malte qaba tan irrinaa fi fokkinarraa

qulqulli taate, ni dhagaha dhageettii isaan maltu, oltahe oltahinsa

isaan malu, harka qaba harka isaan malu, uumaa ofiif uumee hin

fakkaatu.

�;1� ��P} {�}�zz zz≈≈≈≈ yy yyssss öö öö6666 ßß ßß™™™™: yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ ÉÉ ÉÉ bb bb>>>> uu uu‘‘‘‘ ÍÍ ÍÍοοοο ¨¨ ¨¨““““ ÏÏ ÏÏèèèè øø øø9999 $$ $$#### $$$$ ¬¬ ¬¬ΗΗΗΗ xx xxåååå šš ššχχχχθθθθ àà àà�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∇∇∇∇⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪ íí ííΝΝΝΝ≈≈≈≈ nn nn==== yy yy™™™™ uu uuρρρρ ’’’’ nn nn???? tt ttãããã šš šš ÎÎ ÎÎ==== yy yy™™™™ öö öö�� ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∇∇∇∇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

ßß ßß‰‰‰‰ ôô ôôϑϑϑϑ pp pptttt øø øø:::: $$ $$#### uu uuρρρρ ¬¬ ¬¬!!!! ÉÉ ÉÉ bb bb>>>> uu uu‘‘‘‘ šš šš ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ nn nn====≈≈≈≈ yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∇∇∇∇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

�mF��1� 1}6 {�}6�}�{� �}j{�}�~!�� }� }��}�}� QzX��!�{� �$F�({�1}�� {�z� ��(}�}� 1|�}� ��}��(}_ }�|�}��b z��&|E�� }�{6zd~�}.��}�.

Saniif jecha ja’e [Rabbiin]:

22

{Qulqullaawe Rabbiin kee Abbaan jabeenyaa, waan

[mushriktoonni] Isaan bifeessanirraa (yaamaniinirra). Nageenyis

haa jiraatu Ergamtoota [Isaa] irratti. Faaruun [hundi] Allaahaaf

sabattudha, Rabbii Aalamtootaa (uumaa hunda) kan tahe}.

Saaffaat: 180-182

[Rabbiin] if qulqulleese, waan warri Ergamtoota didu (faalleesu) isaan

jedhurraa, ammallee Ergamtoota irratti nagaya buufate, waan jechi

Isaanii Irrinaa fi fokkinarraa nagaya bahaa taheef jecha.

IBSA.

Aayaata tanarraa wanni ifa bahu:

Rabbiin waan Ormii jallate kan akka tuuta Ahbaashaa,

Jahmiyyaa fi Mu’tazilaa isaan akeekanirraa Qulqullaawee jira.

Ammoo warri Ahlus-Sunnaa waan Rabbii fi Ergamaan Isaa ja’an

bira hin dabran.

{S1}��f�}� zV�(|E�� }j� ��}��(}_ {�z� �|�}�}� }\}�}� 1��{b }0}�}a ~ � ��}_1})~�� }F��}�. ��|E�� zX~��L �;�� b~��}� �� }�}.~_�� }�+{P�� }!{� Q��{&}*~�� }!�T�� |_z��b ��$F��}�~!�� {�z� �K1}a 1|�}� {�}�1}�}/��}� }j{&+� �T��}� }j��z�|E�� }��6 �z

��K�} } �>��}� }j{){�1}T��. Rabbiin qulqullaawee jira, dhugumatti waan ifiin yaamee fi

moggaase, jidduu waan isaan hin malle ifirraa dhabamsisuu fi waan

isaan malu ifiif sabachisuu keessatti walitti qabe.

Jallatuun hin jiru Ahlus-Sunnaa wal-Jamaa’aadhaaf, waan

Ergamtoonni dhufaniinirraa, [wanni ergamtoonni dhufaniin] sun karaa

diriiraadha, karaa warra Allaahaan isaan qananiisee: Nabiyoota ,

dhugoomsitoota, wareegamtootaa fi warra gaarii dalaganirraa kan

tahan.

IBSA.

23

Rabbiin sifa Isaa, jidduu waan isaan malu ifiif sabachiisuu fi waan

isaan hin malle ifirraa dhabamsiisuu keessatti walitti qabe. Sifa

Isaan maltu ifiif sabachiise jira ammoo tan Isaan hin malle ifiirraa

dhabamsiise jira. Kanaaf Ahlus-Sunnaan sifa Rabbiin ifiif

sabachise ni sabachiisan, sifa Rabbiin ifiirraa dhabamsiise Isarraa

dhabamsiisa.

Akkasumas Karaan Ergamtoota karaa ifa bahaa fi qajeelaa waan

taheef, Ahlus-Sunnaan irraa hin jallatan. Allaahaan sifa ofii

sabachiisee fi Ergamaan isaa isaan yaame ni sabachiisan; jijiruu,

lakkisuu, akkaataa itti godhuu fi fakkeesuun maleetti.

{$%~!�&�� ;{ ~.}� V{*�� z��~[�f� {A}9F�� V{b ��}��(}_ {�z� �� }\}�}� 1}6 {��~��/�� {m{P{� V{b �X}[}D ~ �}� ��} Q�;F�&}+ :öö öö≅≅≅≅ èè èè%%%% uu uuθθθθ èè èèδδδδ ªª ªª!!!! $$ $$#### îî îî‰‰‰‰ yy yymmmm rr rr&&&& ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ªª ªª!!!! $$ $$#### ßß ßß‰‰‰‰ yy yyϑϑϑϑ ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ öö ööΝΝΝΝ ss ss9999 ôô ôô$$$$ ÎÎ ÎÎ#### tt ttƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ss ss9999 uu uuρρρρ ôô ôô‰‰‰‰ ss ss9999θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪ öö ööΝΝΝΝ ss ss9999 uu uuρρρρ ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! #### ·· ··θθθθ àà àà�� àà àà2222 77 77‰‰‰‰ yy yymmmm rr rr&&&& ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

Dhugumatti waliigala (dimshaasha) dabarsine keessa [Rabbiin sifa

isaa jidduu dhabasiisuu fi sabachiisuutti waliqabuu san keessa] seenee

jira, wanni Allaahaan suraa ikhlaas keessatti ofiin yaame, Isiin ni

qixxooyti harka tokko saddaffaa Qur’aanaa (harka sadihirraa

tokkotti).

Yeroo [Rabbiin] ja’u san:

{Ja’i Inni Allaaha, Tokkicha. Allaahaan [kan wanni hundi] itti

haajamtu. Hin dhalle, Hin dhalanne. Fakkaataan tokkolleen isaaf

hin taane.}

Al-Ikhlaas: 1-4

IBSA

Ragaan Suraa tana keessatti: sifa Allaahaa dhabamsiisuu fi

sabachiisuu jidduutti walitti qabachuu isiiti.

Sunis : { Inni Allaaha, Tokkicha. Allaahaan [kan wanni hundi] itti

haajamtu} Aayaanni jattu Sifa Allaahaaf sabachiifti, tokko tahu

isaa ammas Allaahaan kan wanni hundi itti haajamtu tahuu Isa

ibsiti.

24

{ Hin dhalle, Hin dhalanne. Fakkaataan tokkolleen isaaf hin taane}

aayaanni jattu tun waan Rabbiin hin malle isarraa dhabamsifti.

Rabbiin kan guyyaa keessaa dhalatee miti.

Rabbiin ilmootti hin haajamu, inni dureessa hin haajamne, kan

wanni hundi itti haajamtu dhimma Isii hundaaf. Rabbiin tokkicha

fakkaata hin qabne.

Suuraan Al-Ikhlaas tan dabarsine tun, Qur’aana harka sadihirraa

tokkoo Isaatti qixxoyti.

�;F��&}+ ��~�} �{��z�1{*{5 V{b ��}+% z��Z~�� V{b ��}��(}_ {�z� }\}�}� 1}6}� :ªª ªª!!!! $$ $$#### II IIωωωω tt ttµµµµ≈≈≈≈ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ �� yy yy∏∏∏∏ øø øø9999 $$ $$#### ãã ããΠΠΠΠθθθθ •• ••‹‹‹‹ ss ss)))) øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ŸŸ ŸŸωωωω ………… çç ççνννν ää ää‹‹‹‹ èè èè{{{{ ùù ùù'''' ss ss???? ×× ××ππππ uu uuΖΖΖΖ ÅÅ ÅÅ™™™™ ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ ×× ××ΠΠΠΠ öö ööθθθθ tt ttΡΡΡΡ 44 44 ………… çç ççµµµµ ©© ©©9999 $$$$ tt ttΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### 33 33 tt ttΒΒΒΒ #### ss ssŒŒŒŒ ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### ßß ßßìììì xx xx�� ôô ôô±±±± oo oo„„„„ ÿÿ ÿÿ………… çç ççνννν yy yy‰‰‰‰ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏãããã �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ øø øøŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ**** ÎÎ ÎÎ//// 44 44 ãã ããΝΝΝΝ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ

$$$$ tt ttΒΒΒΒ šš šš ÷÷ ÷÷ tt tt//// óó óóΟΟΟΟ ÎÎ ÎÎγγγγƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ rr rr&&&& $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ xx xx�� ùù ùù==== yy yyzzzz (( (( ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ tt ttββββθθθθ ää ääÜÜÜÜŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅssss ãã ããƒƒƒƒ && && óó óó yy yy´ ÎÎ ÎÎ//// ôô ôô ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÿÿ ÿÿ ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏãããã �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// uu uu !! !!$$$$ xx xx©©©© 44 44 yy yyìììì ÅÅ ÅÅ™™™™ uu uuρρρρ çç ççµµµµ •• ••‹‹‹‹ ÅÅ ÅÅ™™™™ öö öö�� ää ää.... ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$####

uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ (( (( ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ ………… çç ççνννν ßß ßßŠŠŠŠθθθθ ää ää↔↔↔↔ tt ttƒƒƒƒ $$$$ uu uuΚΚΚΚ ßß ßßγγγγ ÝÝ ÝÝàààà øø øø�� ÏÏ ÏÏmmmm 44 44 uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ �� ’’’’ ÍÍ ÍÍ???? yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ÞÞ ÞÞΟΟΟΟŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏàààà yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∈∈∈∈∈∈∈∈∪∪∪∪

Ammas wanni Allaahaan Aayaata guddoo Qur’aana isaa keessatti

ofiin yaame [dimshaasha dabarsine keessa seenee jira],

Yeroo [Rabbiin] ja’u san:

{Allaahaa, haqaan gabbaramaan hin jiru Isa malee, jiraataadha,

waan hundaan dhaabbataadha, mugaatii fi hirribni Isa hin qabdu,

Isa [qofaaf] sabattuudha wanni samiiwwanii fi dachii keessa jiru.

Enyu inni magantaa seenu Isa biratti, hayyama Isaatiin malee? Ni

beeka waan Isaan dura jiruu fi Isaan duuba jiru (waan dabarsanii

fi kan wilii itti dhufan), hin marsan beekkumsa Isaatirraa waan

takkaan, waan Inni fedhe malee, ballate barcumaan Isaa

Samiwwanii fi Dachii, Isa hin dadhabsiisu tiksun lameenii

(samiwwanii fi dachii), Inni oltahaadha , guddaadha}.

Al-baqaraa: 255

IBSA.

25

Aayaanni tuni Aayaatul-kursii ja’amti, maqaa fi sifa Allaahaa

hedduu of keessatti qabattee jirti, jidduu dhabamsisuu fi

sabachiisutti.

Sanirraa :-

1. Gabbaramaan dhugaa Allaaha malee akka hin jirre

dhabamsisti.

2. {jiraataadha, waan hundaan dhaabbataadha} jechuun Sifa

jireenyaa fi waan hundaan dhaabbatuu Rabbiif Sabachiifti.

3. {mugaatii fi hirribni Isa hin qabdu } jechuun Allaahaan Akka

hin muynee fi hin Rafne dhabamsiisti. 4. {Isa qofaaf sabattuudha wanni samiiwwanii fi dachii keessa

jiru.} jechuun Mootummaan Dachii fi Samii Isa qofaaf tahuu

sabachiifti. 5. {Enyu inni magantaa seenu Isa biratti, hayyama Isaatiin

malee?} jechuun Allaahaa biratti namni tokkolleen

maanguddummaa hayyama isaatiin malee akka hin seenne

dhabamsiisti.

6. {Ni beeka waan Isaan duraa fi Isaan duuba jiru (waan

dabarsanii fi kan wilii itti dhufan)} jechuun Allaahaan waan

hunda Beekaa tahuu Isaa sabachifti, kan dabree fi kan

fulduraatis. 7. {hin marsan beekkumsa Isaatirraa waan takkaan waan Inni

fedhe malee} jechuun dadhabina uumaa Isaatii fi Rabbiin

isaanirraa duroomuu Isaa ibsiti akkasumas Fedhuun

Allaahaaf sabattuu tahuu ibsiti.

8. { ballate barcumaan Isaa Samiwwanii fi Dachii } jechuun,

guddina barcuumaa Isaatii fi xiqqeenya uumaa Isaa tan

biraa sabachifti. 9. {Isa hin dadhabsisu tiksun lameenii (samiwwanii fi dachii)}

jechuun Rabbirraa dadhabii dhabamsiisti.

10. {Inni oltahaadha , guddaadha}. Jechuun Ol tahinsaa Rabbiin

maluu fi guddina Rabbiif Sabachiifti.

��T+ � $1o�W ��!&+ M� 'b1 �� 6 �� ;4+ � �� 7 �+�� mP� �!` �6 $15 �P3�

26

[Sadarkaa isii] kanaaf jecha nama halkan keessatti Aayaatul-Kursii

tana qara’e (dubbise) tiiksaan Allaaha biraa isarratti taha (isaaf

godhama) hanga ganamatti seenuu sheyxaanni itti hin dhiyaatu.

��}_1})~�� ~F�}�uu uuθθθθ èè èèδδδδ: ãã ããΑΑΑΑ ¨¨ ¨¨ρρρρ FF FF{{{{ $$ $$#### ãã ãã�� ÅÅ ÅÅzzzz FF FFψψψψ $$ $$#### uu uuρρρρ ãã ãã�� ÎÎ ÎÎγγγγ≈≈≈≈ ©© ©©àààà9999 $$ $$#### uu uuρρρρ ßß ßß ÏÏ ÏÏÛÛÛÛ$$$$ tt tt7777 øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// >> >> óó óó xx xx«««« îî îîΛΛΛΛ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪ Ammas [dimshaasha dabarsine keessa seenee jira], jechi Rabbii, Inni

[Irrinarraa] qulqullaawee.

{Inni durillee jiraataadha, boodattillee hafaadha, ol tahaadha,

dhiyaataadha. Inni waan hunda beekaadha.}

Al-Hadiid: 3

IBSA.

Aayaata tana Ergamaan Rabbii nagayaa fi Rahmanni isarratti haa

jiraatuu akkanatti hiikan:

Al-Awalu jechuun kan isa dura wanni takka hin jirre.

Al-Aakhiru jechuun kan isa booda wanni takka hin hafne.

Az-Zaahiru jechuun kan isaa ol wanni takka hin jirre.

Al-Baaxinu jechuun kan isaa asitti wanni takkalleen hin jirre (kan

wanni Isarra dhihoo hin jirre).

Al-Awaluu fi Al-Aakhiruu keessatti Rabbiin zamana hundaan

akka marse sabachiisuutu jira, zamana dabree fi kan dhufu.

Az-Zaahiru fi Al-Baaxinuu keessatti ammo Rabbiin bakka

hundaan akka marse Sabachiisuutu jira, wanni takkalleen Isaa ol

hin jirtu, akkasumas kan Isarra gabarranitti dhiyaatu hin jiru.

{Inni waan hunda beekaadha.} jechuun beekkumsi Rabbii waan

hundaan marsuu sabachiifti waan dabree, kan ammaa fi kan fula

duraa hunda ni beeka.

MAQAAN AL-HAYYU JA’U RABBIIF SABACHUU.

��}_1})~�� ~F�}� :öö öö≅≅≅≅ �� 2222 uu uuθθθθ ss ss???? uu uuρρρρ�� ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÇÇ ÇÇ cc cc‘‘‘‘ yy yy⇔⇔⇔⇔ øø øø9999 $$ $$#### ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### ŸŸ ŸŸωωωω ßß ßßNNNNθθθθ ßß ßßϑϑϑϑ tt ttƒƒƒƒ ��

[Ragaan] jecha Rabbiiti:

{Irkadhu, Isa jiraataa taheerratti, kan hin duune.}

27

Al-Furqaaan: 58

IBSA.

Aayaata tana keessatti Al-hayyu –jechuun maqaa Rabbii tahuu

hubanna ammallee jiraataa yeroo hundaa akka tahe sabachifti.

Akkasumas Allahaan akka duuti isatti hin dhaqabne dhabamsiisti.

BEEKKUMSA RABBIIF SABACHIISUU.

��~F�}� :uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ãã ããΛΛΛΛ ÎÎ ÎÎ==== yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ãã ããΛΛΛΛ ÅÅ ÅÅ3333 pp pptttt øø øø:::: $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

[Ragaan] jecha isaati:

{Inni beekaadha, Ogeysa [waan hunda bakka isiin maltu kaayu].}

At-Tahrim: 2

��~F�}�uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ�� ÞÞ ÞÞΟΟΟΟŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅ3333 pp pptttt øø øø:::: $$ $$#### çç çç�� ÎÎ ÎÎ7777 ss ssƒƒƒƒ øø øø:::: $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ãã ããΝΝΝΝ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ ßß ßßkkkk ÎÎ ÎÎ==== tt ttƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ßß ßßllll ãã ãã�� øø øøƒƒƒƒ ss ss†††† $$$$ pp ppκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ãã ããΑΑΑΑ ÍÍ ÍÍ””””∴∴∴∴ tt ttƒƒƒƒ

šš šš∅∅∅∅ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ßß ßßllll ãã ãã�� ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ $$$$ pp ppκκκκHHHH ÏÏ ÏÏùùùù 44 44 �� {Inni Ogeysa [waan hunda bakka isiin maltu kaayu], Beekaa

keessaa fi gubbaati. [Rabbiin] waan dachii keessa seenuu fi waan

isirraa bahu, waan sammirraa gadi bu’uu fi isii keessa ol korus ni

beeka.} Saba:1- 2

………… çç ççνννν yy yy‰‰‰‰ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏãããã uu uuρρρρ ßß ßßxxxx ÏÏ ÏÏ????$$$$ xx xx�� tt ttΒΒΒΒ ÉÉ ÉÉ==== øø øø‹‹‹‹ tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$#### ŸŸ ŸŸωωωω !! !!$$$$ yy yyγγγγ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ 44 44 ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ $$$$ tt ttΒΒΒΒ †††† ÎÎ ÎÎûûûû ÎÎ ÎÎ hh hh�� yy yy9999 øø øø9999 $$ $$#### ÌÌ ÌÌ�� óó óóssss tt tt7777 øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ 44 44 $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ää ääÝÝÝÝ àà àà)))) óó óó¡¡¡¡ nn nn@@@@ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ >> >>ππππ ss ss%%%% uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ

�� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ yy yyγγγγ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ 77 77ππππ ¬¬ ¬¬6666 yy yymmmm ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏMMMM≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ èè èè==== àà ààßßßß ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ 55 55==== ôô ôôÛÛÛÛ uu uu‘‘‘‘ ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ CC CC§§§§ ÎÎ ÎÎ////$$$$ tt ttƒƒƒƒ �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû 55 55====≈≈≈≈ tt ttGGGG ÏÏ ÏÏ.... && && ÎÎ ÎÎ7777 •• ••ΒΒΒΒ ∩∩∩∩∈∈∈∈∪∪∪∪

{Isa [qofa] biratti tahaadha furtooleen waan fagoo (wanni ija

namaarraa dhokate). Isa malee [tokkoolleen] isii hin beeku. waan

Dachii fi Garba (bahara) keessa jiru ni beeka. Baalli takkalleen

[lafa] hin buutu, inni isii beeku malee. Firiin takkalleen dukkana

dachii keessatti hin argamtu, jiidhaa fi wanni goggogaan tokkolleen

hin argamu, kitaaba ifa bahaa tahe (Lowhal-Mahfuuz) keessatti

[galmaawu malee].}

Al-An’am:59

IBSA.

28

Furtooleen waan fagoo (wanni ija namaarraa dhokate) kan Rabbi

malee namni biraa hin beyne jechuudha.

��~F�}�: $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ�� ãã ãã≅≅≅≅ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ øø øøtttt rr rrBBBB ôô ôô ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ 44 44 ss ss\\\\ΡΡΡΡ éé éé&&&& ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ ßß ßßìììì ŸŸ ŸŸÒÒÒÒ ss ss???? �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏèèèè ÎÎ ÎÎ//// ��

{Dubartiin takkalleen hin ulfoytu, Ilmoos hin deessu (hin dhaltu)

beekkumsa Isaatiin malee.}

Faaxir: 11

��~F�}�: (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΗΗΗΗ ss ss>>>> ÷÷ ÷÷èèèè tt ttFFFF ÏÏ ÏÏ9999 ¨¨ ¨¨ββββ rr rr&&&& ©© ©©!!!! $$ $$#### 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää.... && && óó óó xx xx«««« ÖÖ ÖÖ��ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ss ss%%%% ¨¨ ¨¨ββββ rr rr&&&& uu uuρρρρ ©© ©©!!!! $$ $$#### ôô ôô‰‰‰‰ ss ss%%%% xx xxÞÞÞÞ%%%% tt ttnnnn rr rr&&&& ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// >> >> óó óó xx xx«««« $$$$ RR RRΗΗΗΗ øø øø>>>> ÏÏ ÏÏãããã ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Akka beytaniif jecha Allaahaan waan hundarratti danda’aa tahuu

fi Allaahaan beekkumsa Isaatiin waa hundaan kan marse tahuu.}

Ax-Xalaaq: 12

IBSA waliigalaa.

Aayaatoonni dabarsine tun: beekkumsi Rabbii waan hundan akka

marsitee fi ogeeyummaa Rabbiif sabachiifti ammallee Rabbiin

waan hundarratti danda’aa tahuu isaa sabachifti.

Rabbiin beekaadha, ogeeysa waan hunda bakka isaan maltu kaayu

akkasumas Rabbiin waan hundarratti danda’aadha.

Al-Aliimi fi Al-Hakiim maqaa Rabbiiti. Al-Aliim: beekaa

jechuudha. Al-Hakiim: ogeeysa waan hunda bakka isiin maltu

kaayu jechuudha.

Abdallahi Harariin (sheekul-fitinaan) abbaan tuuta Ahbaashaa

Rabbiin waan hunda hin danda’u garii ni danda’aa garii hin

danda’u jedha.

kitaaba isaa Izhaaru Al-Aaqiidatu-Sunniyyaa:40.

29

MAQAAN AR-RAZZAAQ JE’U RABBIIF SABATAA TAHUU IBSUU.

��~F�}� :¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### uu uuθθθθ èè èèδδδδ ää ää−−−−#### ¨¨ ¨¨———— §§ §§��9999 $$ $$#### ρρρρ èè èèŒŒŒŒ ÍÍ ÍÍοοοο §§ §§θθθθ àà àà)))) øø øø9999 $$ $$#### ßß ßß ÏÏ ÏÏGGGG yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∈∈∈∈∇∇∇∇∪∪∪∪

Ragaan jecha isaa:

{Dhugumatti Allaahaan, hedduu Hiraadha, Abbaa dandeettii

jabduuti (guutuuti).}

Az-zaariyaat: 58

IBSA.

Aayaanni tun: Ar-Razzaaq maqaa Rabbii tahu sabachifti

akkasumas jabeenyi ykn dandeettiin Rabbii akkaan jabduu fi

guutuu tahuu sabachifti.

AAYAATOOTA DHAGEETTII FI ARGAA RABBIIF SABACHIIFTU.

��~F�}�: }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ÏÏ ÏÏµµµµ ÎÎ ÎÎ==== ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ xx xx.... ÖÖ ÖÖ ïï ïï†††† xx xx«««« (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ßß ßßììììŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### çç çç�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt tt7777 øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

Ragaan jecha Rabbiiti:

{Fakkaataa Isaa hin taane wanni takkalleen. Inni dhagayaadha,

argaadha. }

Shuura: 11

��~F�}� : ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### $$$$ −− −−ΚΚΚΚ ÏÏ ÏÏèèèè ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ //// ää ää3333 ÝÝ ÝÝàààà ÏÏ ÏÏèèèè tt ttƒƒƒƒ ÿÿ ÿÿ ÏÏ ÏÏµµµµ ÎÎ ÎÎ//// 33 33 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttββββ%%%% xx xx.... $$$$ JJ JJèèèè‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏÿÿÿÿ xx xxœœœœ #### ZZ ZZ�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt tt//// ∩∩∩∩∈∈∈∈∇∇∇∇∪∪∪∪

{Allaahaan wanni itti isin gorsu sun way waa tole! dhugumatti

Allaahaan dhagayaa, argaadha.}

Nisaa: 58

IBSA.

Aayaanni dabarsine: dhageettii fi argaa Rabbiif sabachiifti

fakkeesuun maleetti. Fakkaataa isaa hin taane wanni takkalleen

arguu fi dhagahuu keessatti akkuma kana haala isaa hunda

keessatti uumaa isaa hin fakkaatu.

30

Kuni karaa qajeelaa Ergamaa fi Sahaaboonni isaa irra turani, sifa

Rabbii fakkeesuun malee fi diduun malee akkuma dhuftetti

sabachiisan.

FEDHIIN RABBIIF SABACHUU IBSUU.

��~F�}�: �� II IIωωωω öö ööθθθθ ss ss9999 uu uuρρρρ øø øøŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) || ||MMMM ùù ùù==== yy yyzzzz yy yyŠŠŠŠ yy yy7777 tt ttFFFF ¨¨ ¨¨ΖΖΖΖ yy yy____ || ||MMMM ùù ùù==== èè èè%%%% $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uu !! !!$$$$ xx xx©©©© ªª ªª!!!! $$ $$#### ŸŸ ŸŸωωωω nn nnοοοο §§ §§θθθθ èè èè%%%% �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) «« ««!!!! $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// ��


{Maaliif yeroo eeyruu tee seentu, waan Allaahaan fedheetu taha,

dandeettiin Allaahaan maleetti hin jirtu, jechuu dhabde?}

Al-kahf: 39

��~F�}�: öö ööθθθθ ss ss9999 uu uuρρρρ uu uu !! !!$$$$ xx xx©©©© ªª ªª!!!! $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ (( ((####θθθθ èè èè==== tt ttGGGG tt ttGGGG øø øø%%%% $$ $$#### ££ ££ ÅÅ ÅÅ3333≈≈≈≈ ss ss9999 uu uuρρρρ ©© ©©!!!! $$ $$#### ãã ãã≅≅≅≅ yy yyèèèè øø øø�� tt ttƒƒƒƒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ ßß ßß‰‰‰‰ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ãã ããƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∈∈∈∈⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

Ammallee[ragaan] jecha isaati:

{Osoo Allaahaan fedhe wal hin lolan. Garuu Allaahaan waan fedhe

dalaga.}

Al-Baqaraa: 253

��~F�}�: ôô ôôMMMM ¯¯ ¯¯==== ÏÏ ÏÏmmmm éé éé&&&& ΝΝΝΝ ää ää3333 ss ss9999 èè èèππππ yy yyϑϑϑϑŠŠŠŠ ÍÍ ÍÍκκκκ uu uu5555 ÉÉ ÉÉΟΟΟΟ≈≈≈≈ yy yyèèèè ÷÷ ÷÷ΡΡΡΡ FF FF{{{{ $$ $$#### �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ tt ttΒΒΒΒ 44 44‘‘‘‘ nn nn==== ÷÷ ÷÷FFFF ãã ããƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 øø øø‹‹‹‹ nn nn==== tt ttææææ uu uu�� öö öö�� xx xxîîîî ’’’’ ÌÌ ÌÌ jj jj???? ÏÏ ÏÏtttt èè èèΧΧΧΧ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ øø øøŠŠŠŠ ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ9999 $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ çç ççFFFFΡΡΡΡ rr rr&&&& uu uuρρρρ îî îîΠΠΠΠ ãã ãã�� ãã ããmmmm 33 33 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ãã ããΝΝΝΝ ää ää3333 øø øøtttt ss ss†††† $$$$ tt ttΒΒΒΒ ßß ßß‰‰‰‰ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ãã ããƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

Ammas jecha isaa:

{Hayyama (halaal) isiniif godhame jira [akka nyaattan], beeyladaan

miila afurii hundi, waan isinirratti qara’amu malee [dhowwaa

tahuun isaa], [ammas bineensa] dhandhoolattanii [nyaattan] malee

Ihraamarra (Hajjii fi umraarraa) haala jirtaniin. Allaahaan waan

fedhe murteesa. }

Suraa Al-Maa’idaa: 1

��~F�}� : yy yyϑϑϑϑ ss ssùùùù�� ÏÏ ÏÏŠŠŠŠ ÌÌ ÌÌ�� ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### ββββ rr rr&&&& ………… çç ççµµµµ tt ttƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ôô ôôγγγγ tt ttƒƒƒƒ ÷÷ ÷÷yyyy uu uu�� ôô ôô³³³³ oo oo„„„„ ………… çç ççνννν uu uu‘‘‘‘ ôô ôô‰‰‰‰ || ||¹¹¹¹ ÉÉ ÉÉΟΟΟΟ≈≈≈≈ nn nn==== óó óó™™™™ MM MM∼∼∼∼ ÏÏ ÏÏ9999 (( (( tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ÷÷ ÷÷ŠŠŠŠ ÌÌ ÌÌ�� ãã ããƒƒƒƒ ββββ rr rr&&&& ………… ãã ãã&&&& ©© ©©#### ÅÅ ÅÅÒÒÒÒ ãã ããƒƒƒƒ öö öö≅≅≅≅ yy yyèèèè øø øøgggg ss ss††††

………… çç ççνννν uu uu‘‘‘‘ ôô ôô‰‰‰‰ || ||¹¹¹¹ $$$$ ¸¸ ¸¸)))) ÍÍ ÍÍ hh hh‹‹‹‹ || ||ÊÊÊÊ %%%% [[ [[` tt tt�� yy yymmmm $$$$ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ rr rr'''' ŸŸ ŸŸ2222 ßß ßß‰‰‰‰ ¨¨ ¨¨èèèè ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ tt ttƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ��

31

{Allaahaan nama qajeelchuu fedhe, qooma isaa Islaamumaaf

ballisa, ammoo nama jallisuu fedhe, qooma isaa dhiphisa,haalaan

dhiphoo (rakkattuu) godha, akka waan [dirqamaan] samii keessa ol

koruu [Islaamummaa seenuun itti ulfaata].}

Al-An’am: 125

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti fedhii, dandeettii fi murtiin

Allaahaaf sabachuu hubanna kan fakkeesuun keessa hin jirre.

Rabbiin wanni fedhe ni argamti, wanni Allaahaan hin fedhin hin

argamtu.

SIFA JAALALAA ALLAAHAAF SABACHIISUU

��~F�}� :(( ((#### þþ þþθθθθ ãã ããΖΖΖΖ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ ôô ôômmmm rr rr&&&& uu uuρρρρ ¡¡ ¡¡ ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† tt tt ÏÏ ÏÏΖΖΖΖ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ óó óóssss ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∈∈∈∈∪∪∪∪

[Ragaan] jecha Rabbiiti

{Toltuu dalagaa. Allaahaan warra toltuu dalagu ni jaalata.}

Al-baqaraa: 195

(( ((#### þþ þþθθθθ ää ääÜÜÜÜ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø%%%% rr rr&&&& uu uuρρρρ (( (( ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† šš šš ÏÏ ÏÏÜÜÜÜ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø)))) ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∪∪∪∪

{Haqa dalagaa, Allaahaan warra haqa dalagu ni jaalata.}

Al-Hujuraat: 9

$$$$ yy yyϑϑϑϑ ss ssùùùù (( ((####θθθθ ßß ßßϑϑϑϑ≈≈≈≈ ss ss)))) tt ttFFFF óó óó™™™™ $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ss ss9999 (( ((####θθθθ ßß ßßϑϑϑϑŠŠŠŠ ÉÉ ÉÉ)))) tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$$$$$ ss ssùùùù öö ööΝΝΝΝ çç ççλλλλ mm mm;;;; 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† šš šš ÉÉ ÉÉ)))) −− −−GGGG ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∠∠∠∠∪∪∪∪

{Waan [bellama] Isiniif guutaniin [warri bellama wajji qabdan],

Isinis isaaniif guutaa. Allaahaan warra isa sodaatu ni jaalata.}

At-Towbaa: 7

¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† tt tt ÎÎ ÎÎ////≡≡≡≡ §§ §§θθθθ −− −−GGGG9999 $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† uu uuρρρρ šš šš ÌÌ ÌÌ�� ÎÎ ÎÎ dd ddγγγγ ss ssÜÜÜÜ tt ttFFFF ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Allaahaan warra cubburraa gama Isaa deebi’uu fi warra [xuurii

keessaa fi gubbaa irra] qulqulleefatu ni jaalata.}

32

Al-Baqaraa: 222

��~F�}� :�� öö öö≅≅≅≅ èè èè%%%% ββββ ÎÎ ÎÎ)))) óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFFΖΖΖΖ ää ää.... tt ttββββθθθθ ™™ ™™7777 ÅÅ ÅÅssss èè èè???? ©© ©©!!!! $$ $$#### ‘‘‘‘ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡθθθθ ãã ããèèèè ÎÎ ÎÎ7777 ¨¨ ¨¨???? $$ $$$$$$ ss ssùùùù ãã ããΝΝΝΝ ää ää3333 öö öö7777 ÎÎ ÎÎ6666 óó óóssss ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### �� Ammallee [ragaan] jecha isaati:

{[yaa Ergamaa kiyya Muhammad �� ]: “yoo Allaahaa

jaalatan na jala deemaa, Allaahaan isin jaalataa.” Ja’in }

Al-Imraan: 31

IBSA.

Aayaata tana Ulamaa’iin Aayaata qormaataa ja’aniin. Nama

Rabbiin jaaladha ja’u dhugaa fi kijiba isaa wanni beekaniin

aayaata tanaani.

Abbaan fedhe afaaniin Rabbiin jaaladha ja’us, Ergamaa Rabbii jala

waan hin deeminiin dubbiin isaa kijiba fudhatama hin qabdu.

Kanaaf namni hundi aayaata tana bira of dhaabe, of laaluu qaba,

Rabbi ni jaalata moo hin jaalatuu.

��~F�}�: tt tt∃∃∃∃ öö ööθθθθ || ||¡¡¡¡ ss ssùùùù�� ’’’’ ÎÎ ÎÎAAAA ùù ùù'''' tt ttƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### 55 55ΘΘΘΘ öö ööθθθθ ss ss)))) ÎÎ ÎÎ//// öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ™™ ™™:::: ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† ÿÿ ÿÿ………… çç ççµµµµ tt ttΡΡΡΡθθθθ ™™ ™™6666 ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† uu uuρρρρ ��

Ammallee [ragaan] jecha isaati:

{Allaahaan fiduuf taa’a Orma [Inni] isaan jaalatuu fi kan isaanis

Isa jaalatan.}

Al-maa’idaa: 54

��~F�}� :¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† šš šš ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### šš ššχχχχθθθθ èè èè==== ÏÏ ÏÏGGGG≈≈≈≈ ss ss)))) ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ&&&& ÎÎ ÎÎ####‹‹‹‹ ÎÎ ÎÎ6666 yy yy™™™™ $$$$ yy yy�� || ||¹¹¹¹ ΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ rr rr(((( xx xx.... ÖÖ ÖÖ≈≈≈≈ uu uuŠŠŠŠ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ çç çç//// ÒÒ ÒÒÉÉÉÉθθθθ ßß ßß¹¹¹¹ öö öö�� ¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Allaahaan warra karaa Isaa kessatti lolu ni jaalata, tarree haala

tahaniin, Isaan akka Jaarmaya (dallaya) walitti maxxanfamee

fakkaatan.}

As-Saff: 4

IBSA waliigalaa.

33

Aayaatoota dabarsine keessatti: Allaahaan akka jaalatu hubannee

jirra.

Warri Allaahaan jaalatuu fi wantoonni Inni jaalatu: toltu dalaguu,

haqa dalaguu, bellama guutuu, warra Isa sodaatu (warra Isa

eeggate cubbuu dhiisu), warra gama Isaa deebi’u, warra

qulqulleefatu, warra Ergamaa Isaa jala deemuu fi warra karaa

Isaa keessatti lolan jaalata. Isaanis Rabbii ni jaalatan.

Kanaaf Rabbiin keenya ni jaalata, gabarran Isaarraa warra

Aayaata keessatti dubbatame. Gabarran Isaatis Isa ni jaalatan

akkuma Aayaata keessatti dabarsine.

AL-GHAFUUR FI AL-WADUUD MAQAA RABBII TAHUU SABACHIISUU

��~F�}�: uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ââ ââ‘‘‘‘θθθθ àà àà�� tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$#### ßß ßßŠŠŠŠρρρρ ßß ßßŠŠŠŠ uu uuθθθθ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Inni heddu Araaramaadha, heddu jaalataadha.}

Al-Buruuj: 14

IBSA.

Aayaanni tun maqaa Rabbii babbareedaa lama sabachifti:

Al-Ghafuuri fi Al-Waduud. Duuba warri Ahlus-Sunnaa Rabbiin

akka jaalatuu fi akka jaalatamu ni dhugomsan akkuma Qur’aanaa

fi Hadiisni ja’u, ja’an.

SIFA RAHMATAA (RIFATUU YKN NAHUU) ALLAAHAAF

SABACHIISUU.

��~F�}�: ÉÉ ÉÉΟΟΟΟ óó óó¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎ0000 «« ««!!!! $$ $$#### ÇÇ ÇÇ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ôô ôômmmm §§ §§��9999 $$ $$#### ÉÉ ÉÉΟΟΟΟŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏmmmm §§ §§��9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

Ragaan jecha isaati:

{Maqaa Allaahaatin eegala akkaan nahaa kan tahe, [muslima

qofaaf] Rifataa kan tahe.}

An-Naml: 30

34

$$$$ uu uuΖΖΖΖ −− −−//// uu uu‘‘‘‘�� || ||MMMM ÷÷ ÷÷èèèè ÅÅ ÅÅ™™™™ uu uuρρρρ ¨¨ ¨¨≅≅≅≅ àà àà2222 && && óó óó xx xx«««« ZZ ZZππππ yy yyϑϑϑϑ ôô ôômmmm §§ §§‘‘‘‘ $$$$ VV VVϑϑϑϑ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏãããã uu uuρρρρ ��

{Yaa Rabbii keenya! waan hundaaf ballate, Rahmataa fi beekkumsi

kee.}

Ghaafir: 7

tt ttββββ%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uuρρρρ tt tt ÏÏ ÏÏΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// $$$$ VV VVϑϑϑϑŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏmmmm uu uu‘‘‘‘ ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Rabbiin Warra amaneef kan akkaan rifatu tahee jira [guyyaa

qiyaamaa].}

Al-Ahzaab: 43

ÉÉ ÉÉLLLL yy yyϑϑϑϑ ôô ôômmmm uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ�� ôô ôôMMMM yy yyèèèè ÅÅ ÅÅ™™™™ uu uuρρρρ ¨¨ ¨¨≅≅≅≅ ää ää.... && && óó óó xx xx«««« ��

{Rahmanni tiyya waan hundaaf ballattee jirti.}

Al-A’raaf: 156

|| ||==== tt ttGGGG xx xx....�� öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 šš šš//// uu uu‘‘‘‘ 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÏÏ ÏÏµµµµ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø�� tt ttΡΡΡΡ �� ss ssππππ yy yyϑϑϑϑ ôô ôômmmm §§ §§��9999 $$ $$####

{Rabbiin keessan Rahmata isinii godhuu ofirra kaaye (ofirratti

dirqama godhe).}

Al-An’am: 54

uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ââ ââ‘‘‘‘θθθθ àà àà�� tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$#### ÞÞ ÞÞΟΟΟΟŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏmmmm §§ §§��9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃∠∠∠∠∪∪∪∪

{Inni hedduu Araaramaadha, (warra amaneef) hedduu

Rifataadha.}

Yuunus: 107

ªª ªª!!!! $$ $$$$$$ ss ssùùùù îî îî�� öö öö�� yy yyzzzz $$$$ ZZ ZZàààà ÏÏ ÏÏ��≈≈≈≈ yy yymmmm (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ yy yymmmm öö öö‘‘‘‘ rr rr&&&& tt tt ÏÏ ÏÏΗΗΗΗ ¿¿ ¿¿qqqq≡≡≡≡ §§ §§��9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∉∉∉∉⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Allaahaatu tiksutti irra caala, Inni warra namaaf Rifatu hunda

caalaa Rifataadha.}

Yuusuf: 64

IBSA.

35

Aayaatoonni kutaa kana keessatti dhufan hundi Rabbiin akka

hedduu namaaf rifataa tahe ibsitti.

Kanaaf Ahlus-Sunnaan akkuma aayaanni itti dhufte kanatti

amanan, kan uumaa Isaatti Rabbi hin fakkeesine. Rifannaan

Rabbii namaaf rifatu tan akka uumaa Isaatii mit.

Rabbiin haadhaa fi abbaa caalaa namaaf rifata.

SIFA JAALATUU, DALLANUU FI JIBBUU AAYATOOTA RABBIIF

SABACHIISAN

��~F�: zz zz ÅÅ ÅÅÌÌÌÌ §§ §§‘‘‘‘�� ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] tt ttãããã (( ((####θθθθ àà ààÊÊÊÊ uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ çç ççµµµµ ÷÷ ÷÷ΖΖΖΖ tt ttãããã ��


{Allaahaan isaanirraa jaalatee jira, isaanis Isarraa jaalatanii jiran.}

Al-Maa’idaa:119

tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ�� öö öö≅≅≅≅ çç ççFFFF øø øø)))) tt ttƒƒƒƒ $$$$ YY YYΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ãã ããΒΒΒΒ #### YY YY‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏ dd ddϑϑϑϑ yy yyèèèè tt ttGGGG •• ••ΒΒΒΒ ………… çç ççνννν ää ääττττ !! !!#### tt tt““““ yy yyffff ss ssùùùù ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ¨¨ ¨¨ΨΨΨΨ yy yyγγγγ yy yy____ #### VV VV$$$$ ÎÎ ÎÎ####≈≈≈≈ yy yyzzzz $$$$ pp ppκκκκHHHH ÏÏ ÏÏùùùù || ||==== ÅÅ ÅÅÒÒÒÒ xx xxîîîî uu uuρρρρ ªª ªª!!!! $$ $$#### ÏÏ ÏÏµµµµ øø øø‹‹‹‹ nn nn==== tt ttãããã ………… çç ççµµµµ uu uuΖΖΖΖ yy yyèèèè ss ss9999 uu uuρρρρ ��

{Inni nama amanee beekaa Ajjeesu, galanni isaa ibidda jahannami,

isii keessatti hafaa (turaa) haala taheen. Allaahaan itti dallanee jira

ammallee Isa abaaree jira.}

An-Nisaa: 93

��F�}� :�� ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ�� ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ rr rr'''' ÎÎ ÎÎ//// (( ((####θθθθ ãã ããèèèè tt tt7777 ¨¨ ¨¨???? $$ $$#### !! !!$$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xxÝÝÝÝ yy yy‚‚‚‚ óó óó™™™™ rr rr&&&& ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((####θθθθ èè èèδδδδ ÌÌ ÌÌ�� ŸŸ ŸŸ2222 uu uuρρρρ ………… çç ççµµµµ tt ttΡΡΡΡ≡≡≡≡ uu uuθθθθ ôô ôôÊÊÊÊ ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘ ��

{Suni sababaa isaan waan Allaahaa jibbisiisu jala deemaniif jecha,

ammallee sababaa waan Rabbi jaalachiisu jibbaniif jecha.}

Muhammad: 28

�!! !!$$$$ ££ ££ϑϑϑϑ nn nn==== ss ssùùùù�� $$$$ tt ttΡΡΡΡθθθθ àà àà�� yy yy™™™™#### uu uu $$$$ oo ooΨΨΨΨ ôô ôôϑϑϑϑ ss ss)))) tt ttGGGGΡΡΡΡ $$ $$#### �� óó óóΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ {Duuba hoggaa isaan nu dallansiisan, isaanirraa haluu bahanne.}

Az-zukhruf: 55

��~F�}� : ÅÅ ÅÅ3333≈≈≈≈ ss ss9999 uu uuρρρρ�� oo ooνννν ÌÌ ÌÌ�� ŸŸ ŸŸ2222 ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ rr rrOOOO$$$$ yy yyèèèè ÎÎ ÎÎ7777 // //ΡΡΡΡ $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ ss ssÜÜÜÜ ¬¬ ¬¬7777 ss ssVVVV ss ssùùùù ��

36

{Garuu Allaahaan bahuu isaanii jibbee isaan rincisiise (bahuurraa

hamilee isaan cabse).}

At-Towbaa: 46

��~F�}� :uu uu�� ãã ãã9999 ŸŸ ŸŸ2222 $$$$ ºº ººFFFF øø øø)))) tt ttΒΒΒΒ yy yy‰‰‰‰ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏãããã «« ««!!!! $$ $$#### ββββ rr rr&&&& (( ((####θθθθ ää ää9999θθθθ àà àà)))) ss ss???? $$$$ tt ttΒΒΒΒ ŸŸ ŸŸωωωω šš ššχχχχθθθθ èè èè==== yy yyèèèè øø øø�� ss ss???? ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Allaaha biratti guddatee jira gama jibbeensaatii, waan hin

hojjanne jechuun keessan.}

As-saff: 3

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti Rabbiif: jaalachuun, dallanuun,

jibbuu fi biiluu (haluu) bahachuun ifa bahe sabatee jira. Akkuma

Rabbiin ofiin yaame itti amanuun dirqama kan uumaa isatti isa

hin fakkeesinee fi kan hin lakkifne.

Ahlus-Sunnaan akkuma Rabbiin ofiif sabachiise isaaf sabachiisan

akka Rabbiin maltutti ja’anii bira dabaran.

SIFA DHUFINSAA RABBIIF SABACHIISUU.

��F�}�: öö öö≅≅≅≅ yy yyδδδδ�� tt ttββββρρρρ ãã ãã�� ÝÝ ÝÝààààΨΨΨΨ tt ttƒƒƒƒ HH HHωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ββββ rr rr&&&& ãã ããΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ uu uuŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ???? ùù ùù'''' tt ttƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû 99 99≅≅≅≅ nn nn==== àà ààßßßß zz zz ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏΘΘΘΘ$$$$ yy yyϑϑϑϑ tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$#### èè èèππππ xx xx6666 ÍÍ ÍÍ×××× ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ nn nn==== yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ zz zz ÅÅ ÅÅÓÓÓÓ èè èè%%%% uu uuρρρρ ãã ãã�� øø øøΒΒΒΒ FF FF{{{{ $$ $$#### ��


{Allaahaan [guyyaa qiyaamaa] dhufuu malee Waa hin eegan,

gaaddisoolee duumeessarraa taate waliin, Malaaykoonnis dhufuu

malee Ammallee murtiin godhamu malee [waa hin eegan].}

Al-baqaraa: 210

öö öö≅≅≅≅ yy yyδδδδ�� tt ttββββρρρρ ãã ãã�� ÝÝ ÝÝààààΖΖΖΖ tt ttƒƒƒƒ HH HHωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ββββ rr rr&&&& ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ uu uu‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ???? ùù ùù'''' ss ss???? èè èèππππ ss ss3333 ÍÍ ÍÍ×××× ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ nn nn==== yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& uu uu’’’’ ÎÎ ÎÎAAAA ùù ùù'''' tt ttƒƒƒƒ yy yy7777 •• ••//// uu uu‘‘‘‘ ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& šš šš†††† ÎÎ ÎÎAAAA ùù ùù'''' tt ttƒƒƒƒ ââ ââÙÙÙÙ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// ÏÏ ÏÏMMMM≈≈≈≈ tt ttƒƒƒƒ#### uu uu yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ ��

{Waa hin eegan Maalykoonni dhufuu malee ykn Rabbiin kee

dhufuu malee ykn gariin Mallattoolee Rabbii keetii dhufuu malee!

Guyyaa gariin mallattoo Rabbii keeti dhuftu.}

Al-An’aam:158

37

HH HHξξξξ xx xx.... #### ss ssŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏMMMM ©© ©©.... ßß ßßŠŠŠŠ ÙÙ ÙÙ⇓⇓⇓⇓ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### %%%% yy yy.... yy yyŠŠŠŠ %%%% yy yy.... yy yyŠŠŠŠ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ uu uu !! !!%%%% yy yy` uu uuρρρρ yy yy7777 •• ••//// uu uu‘‘‘‘ àà àà7777 nn nn==== yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ $$$$ yy yy�� || ||¹¹¹¹ $$$$ yy yy�� || ||¹¹¹¹ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Lakkii [akkas hin dalaginaa]! Yeroo dachiin caccabsamtee akkaan

dhukkoyte. yeroo Rabbiin kee dhufe ammallee yeroo Malaaykanis

tarree hedduu haala tahaniin [dhufan].}

Al-Fajr: 21-22

Dr. Muhammad Rashaad aayaata tana akki itti hike:

{ Gaafa Rabbiin kee amrii isaatin dhufe dhufiinsa isaan malu,

Ammas malaaykaan salfii hedduun dhuftee, dhaabbatte, (sun guyyaa

qiyaamaatii)}

tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ ßß ßß,,,, ¤¤ ¤¤)))) tt tt±±±± nn nn@@@@ ââ ââ !! !!$$$$ uu uuΚΚΚΚ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ÄÄ ÄÄΝΝΝΝ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// tt ttΑΑΑΑ ÌÌ ÌÌ hh hh““““ çç ççΡΡΡΡ uu uuρρρρ èè èèππππ ss ss3333 ÍÍ ÍÍ×××× ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ nn nn==== yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ¸¸ ¸¸ξξξξƒƒƒƒ ÍÍ ÍÍ””””∴∴∴∴ ss ss???? ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∈∈∈∈∪∪∪∪

{[Yaadadhu] Guyyaa samiin duumeessa waliin dhodhootu,

Ammallee guyyaa Malaaykoonni gad-buufaman [gad buufaminsa

zaahiraa]}

Al-Furqaan: 25

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti Rabbiin akka guyyaa Qiyaamaa

murtii godhuuf dhufu hubanna. Rabbiin guyyaa Qiyaamaa ni

dhufa, dhufinsa isaan malu, akkuma sheek Muhammad Rashaad

Abdullee tafsiira suuraa Al-fajri, lakkoofsa 22 keessatti sabachiise

sani dubbiin: “Gaafa Rabbiin kee amrii isaatin dhufe dhufiinsa

isaan malu.” Amrii isaatiin jechuun isaa, Murtii Isaatiin Rabbiin

dhufinsa isaan malu guyyaa qiyaamaa dhufee murtii godhaa

jechuu isaati.

Ahlus-Sunnaan Aayaatoota waan Rabbiin ofiin dubbatte

sabachiiftu, akkuma dhuftetti sabachiisanii itti amanan kan Rabbi

uumaan wal hin fakkeesine. Rabbiin ni dhufa guyyaa qiyaamaa

38

akka isaan malutti, kuni waan Rabbiin ifiin yaame ilmi namaa

tokkolleen didu hin danda’u.

Ahbaashni nama akka sheek Muhammad Rashaad kanatti Rabbiin

dhufinsa isaan malu dhufa je’ee aayaata Rabbii hiiku hunda ni

balaaleefattan, wahbiyyaadha ja’an ammallee Rabbii uumamatti

fakkeesite ja’an.

Duuba sheek Muhammad Rashaad wahbiyaadha? Tafsiiri sheek

Muhammad Rashaad Afaan oromootiin nuuf hiike kijiba

jechuudhaa? Eenyutu kijiba? Ahbaasha moo sheek Muhammad

Rashaadi?

FUULA ALLAAHAF SABACHISUU.

��~F�}� :44 44’’’’ ss ss++++ öö öö7777 tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ çç ççµµµµ ôô ôô____ uu uuρρρρ yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ ρρρρ èè èèŒŒŒŒ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅≈≈≈≈ nn nn==== pp ppgggg øø øø:::: $$ $$#### ÏÏ ÏÏΘΘΘΘ#### tt tt�� øø øø.... MM MM}}}} $$ $$#### uu uuρρρρ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∠∠∠∠∪∪∪∪


{Fuulli Rabbii keetii ni hafa, Abbaa guddinaa fi Abbaa kabajaa kan

tahe.}

Ar-Rahmaan: 27

�� ‘‘ ‘‘≅≅≅≅ ää ää.... >> >> óó óó xx xx«««« îî îî7777 ÏÏ ÏÏ9999$$$$ yy yyδδδδ �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ………… çç ççµµµµ yy yyγγγγ ôô ôô____ uu uuρρρρ ��

{Wanni hundi dhumaadha, fuula isaa malee.}

Al-qasas: 88

IBSA.

Aayaattan dabarsine kessatti Rabbiin fuula isaan malu akka ofiif

sabachiise hubana. kanaaf Ahlus-Sunnaan Rabbiin fuula isaan

malu qaba jechuun Isaaf sabachisan, kan akkaataa fuula Rabbii

hin dubbanne.

Warri fuula Rabbii tan aayaata keessatti Ibsamte didan warra

waan Rabbiin ofiin je’e didu, kan akka tuuta Ahbaashaa,

Mu’taziilaa fi Jahmiyyaa.

39

Imaam Abu Haniifaan akki ja’an: “Rabbiin harka ni qaba, fuula ni

qaba, lubbuu ni qaba, akkuma Rabbiin Qur’aana keessatti dubbate,

suni hundi sifa isaati akkamitti jechuun hin taatu”

kitaaba isaa fiqhul-Akbar, fuula: 4

HARKA LAMEEN RABBIIF SABACHIISUU.

��~F�}�: $$$$ tt ttΒΒΒΒ�� yy yy7777 yy yyèèèè uu uuΖΖΖΖ tt ttΒΒΒΒ ββββ rr rr&&&& yy yy‰‰‰‰ àà ààffff óó óó¡¡¡¡ nn nn@@@@ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏ9999 àà ààMMMM øø øø)))) nn nn==== yy yyzzzz ££ ££““““ yy yy‰‰‰‰ uu uu‹‹‹‹ ÎÎ ÎÎ//// ��


{Maaltu isa ani harka kiyya lameeniin uumeef, sagaduurraa si

dhoorge?}

Saad:75

Dr. Muhammad Rashaad aayaata tana akki itti hike

{Maaltu waanin an harka kiyyaan uumef sujuuduu si dhoowwe?}

MMMM ss ss9999$$$$ ss ss%%%% uu uuρρρρ�� ßß ßßŠŠŠŠθθθθ åå ååκκκκ uu uuHHHH øø øø9999 $$ $$#### ßß ßß‰‰‰‰ tt ttƒƒƒƒ «« ««!!!! $$ $$#### îî îî'''' ss ss!!!!θθθθ èè èè==== øø øøóóóó tt ttΒΒΒΒ 44 44 ôô ôôMMMM ¯¯ ¯¯==== ää ääîîîî öö ööΝΝΝΝ ÍÍ ÍÍκκκκ‰‰‰‰ ÉÉ ÉÉ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ rr rr&&&& (( ((####θθθθ ãã ããΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏèèèè ää ää9999 uu uuρρρρ $$$$ oo ooÿÿÿÿ ÏÏ ÏÏ3333 (( ((####θθθθ ää ää9999$$$$ ss ss%%%% ¢¢ ¢¢ öö öö≅≅≅≅ tt tt//// çç ççνννν#### yy yy‰‰‰‰ tt ttƒƒƒƒ ÈÈ ÈÈββββ$$$$ tt ttGGGG ss ssÛÛÛÛθθθθ ÝÝ ÝÝ¡¡¡¡ öö öö6666 tt ttΒΒΒΒ ßß ßß,,,, ÏÏ ÏÏ��ΨΨΨΨ ãã ããƒƒƒƒ

yy yy#### øø øø‹‹‹‹ xx xx.... ââ ââ !! !!$$$$ tt tt±±±± oo oo„„„„ ��

{Yahuudaan ni jatte “harki Allaahaa [kennaarraa] hidhamtuu”.

Harki isaanii haa hidhamtu! Abaaramaan (Rahmata Rabbiirraa

fageeffaman) sababaa waan ja’aniitiif. Lakkii! harki Isaa lameen

ballifamtuudha, ni kenna akka fedhetti.}

Al-Maa’idaa: 64

IBSA.

Aayaata lamaan dabarsine keessatti Rabbiin akka Harka lama tan

Isaan maltu qabu hubanna.

Kanaaf Ahlus-sunnaan Rabbiif harka lameen ni sabachiisan

akkuma aayaanni Qur’aanaa jettu ja’an. Garuu warri jallate kan

akka Ahbaashaa, mu’tazilaa fi Jahmiyyaa Rabbiin harka hin qabu

ja’an. Warra Ahlus-Sunnaa kan harka lameen Rabbiif

sabachiisuun Kaafira ja’an.

40

Aayaata Harka lameen tiyya jattu, dandeetti tiyya ykn qananii

tiyya jechuun hiikan. Kunis jallina guddaadha, waan Rabbiin ofiin

yaame diduudha.

Duuba Rabbiin Harka lameen tiyyaan Aadam uumee yeroo ja’u,

yoo dandeetti ja’anii hiikan Rabbiin waan hunda dandeettii

Isaatiin hin uumnee? sheeyxaanallee dandeetuma Isaatiin uumee

maaliif Aadama qofa akka harkaan uume dabbata yoo harka isaan

maltu hin qabaatin?

Kanaaf gaafiin warra harka lameen diduuf dhihaatu: maaliif

Rabbiin Aadam harka kiyya lameeniin uume ja’a? eega harka

kiyya lameen jechuun dandeettii ykn qananii taatee? Rabbiin

harka lameen tiyya ja’ee, isiniis dandeetti tiyya lameen ykn

qananii tiyya lameen jattanii maaliif aayaata hin hiikne?

Akkamitti dandeettin lama taati? Yoo jetteen Deebisaa hin qaban.

Garuu Warri Ahlus-Sunnaa Harka lameen Rabbiif Sabachiisuu

irraatti walii galanii jiran kan akkaata harka lameen Rabbii hin

dubbanne ammallee kan harka uumaa isaatti hin fakkeesine.

Sheek Muhammad Rashaad akkana jedhan: “Wanni jannu:

Rabbiin harka ni qaba. Haa tayuu akka harka keenyaatii miti.

Rabbiin Ija ni qaba haa tayuu akka Ija waan uumameetii miti,

maalif? Rabbiin waa takka hin fakkaatu, wanni takkalleen Isa hin

fakkaattu.” Kitaaba Aaqiidaa xahawiyyaa, fuula: 34

Imaam Abu Haniifaan akki ja’an: “Rabbiin harka ni qaba, fuula ni

qaba, lubbuu ni qaba, akkuma Rabbiin Qur’aana keessatti dubbate,

suni hundi sifa isaati akkamitti jechuun hin taatu”

kitaaba isaa fiqhul-Akbar, fuula: 4

41

IJA RABBIIF SABACHIISUU.

��F�}� :÷÷ ÷÷�� ÉÉ ÉÉ9999 ôô ôô¹¹¹¹ $$ $$#### uu uuρρρρ�� ÈÈ ÈÈ//// õõ õõ3333 ßß ßß⇔⇔⇔⇔ ÏÏ ÏÏ9999 yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ yy yy7777 ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù $$$$ oo ooΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ⊥⊥⊥⊥ ãã ããŠŠŠŠ ôô ôôãããã rr rr'''' ÎÎ ÎÎ//// (( (( �� [Ragaan] jecha isaati:

{Obsi murtii Rabbii keetiitiif, Ati argaa keenya kessatti tahaadha.

[ija teenyaan si agarra, si tiiysana].}

Ax-Xuur: 48

çç ççµµµµ≈≈≈≈ oo ooΨΨΨΨ ùù ùù==== yy yyϑϑϑϑ yy yymmmm uu uuρρρρ 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÏÏ ÏÏNNNN#### ss ssŒŒŒŒ 88 88yyyy≡≡≡≡ uu uuθθθθ øø øø9999 rr rr&&&& 99 99�� ßß ßß ßß ßßŠŠŠŠ uu uuρρρρ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪ ““““ ÌÌ ÌÌ�� øø øøgggg rr rrBBBB $$$$ uu uuΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏ⊥⊥⊥⊥ ãã ãã‹‹‹‹ ôô ôôãããã rr rr'''' ÎÎ ÎÎ//// [[ [[ !! !!#### tt tt““““ yy yy____ yy yyϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏ jj jj9999 tt ttββββ%%%% xx xx.... tt tt�� ÏÏ ÏÏ�� ää ää.... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Doonii mukaa fi bismaararraa tolfaterratti Isa ba’anne (fuune).

Argaa keenyaan kan deemtu, [nabi Nuuh] itti kaframeef galata

haala taheen.}

Al-qamar: 13-14

àà ààMMMM øø øø‹‹‹‹ ss ss)))) øø øø9999 rr rr&&&& uu uuρρρρ yy yy7777 øø øø‹‹‹‹ nn nn==== tt ttãããã ZZ ZZππππ ¬¬ ¬¬6666 pp pptttt xx xxΧΧΧΧ ÍÍ ÍÍ hh hh____ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ yy yyìììì oo ooΨΨΨΨ óó óóÁÁÁÁ çç ççGGGG ÏÏ ÏÏ9999 uu uuρρρρ 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ûû ûû ÍÍ ÍÍ____ øø øø‹‹‹‹ tt ttãããã ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Jaalala narraa taateen sirratti darbe, argaa (laalcha) kiyyaan akka

guddatuuf.}

Xahaa: 39

IBSA.

Aayaata sadeen tana keessatti Rabbiin ija isaan maltu akka qabu

hubanna. Kanaaf Rabbiin Ija qaba, ballaa miti waan hunda ni arga,

Ijaa Isaa tan isaan malteen akkuma Qur’aanaa fi Hadiisa keessatti

sabatetti.

Sheek Muhammad Rashaad akkana jedhan:

“Rabbiin humna qaamaa, tan foonifii dhiigarraa walitti qabamte,

qabaatuurraa ol tahe. sun nama walitti isii qabutti haajamti.

Rabbiin waan wahirraa walitti qabamee miti.

Ammoo waan maqaa humna qaamaa tahe, kan Shari’atti dhufe,

akkuma inni dhufetti qeeballa. Wanni jannu: Rabbiin harka ni

42

qaba. Haa tayuu akka harka keenyaatii miti. Rabbiin Ija ni qaba

haa taa tayuu akka Ija waan uumameetii miti, maalif? Rabbiin

waa takka hin fakkaatu, wanni takkalleen Isa hin fakkaatu.”

Kitaaba Aaqiidaa xahawiyyaa, fuula: 33-34

Tuutti Abdallahi hararii Ahbaash waan maqaa humna qaamaa

qabu hunda kan Rabbiin ifiin yaamee, ummanni Islaamaa irratti

waliigalee Rabbiif sabachiise, kan akka ijaa fi harkaa hiikkaa isii

jijjiiruun dirqama jedhan. Yoo akka Sheek Muhammad Rashaad

kanatti waan Rabbiin ifiin yaame nutis ni yaamnaan jette Kaafira,

wahbiyyaa sin ja’an.

Mee yaa ummata Islaamaa Sheek Muhammad Rashaad Kaafiraa?

Wahbiyyaadhaa? Ummanni haqa jala deemu kan asiin dura

dabree fi kan amma jiru hundi Kaafira turee? Amantiin Haarawni

tam? Ahbaasha moo Amantii Islaamaati???

DHAGAYUU FI ARGUU RABBIIF SABACHIISUU

��~F�}�: ôô ôô‰‰‰‰ ss ss%%%% yy yyìììì ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ yy yy™™™™ ªª ªª!!!! $$ $$#### tt ttΑΑΑΑ öö ööθθθθ ss ss%%%% ÉÉ ÉÉLLLL ©© ©©9999 $$ $$#### yy yy7777 ää ää9999 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ pp ppgggg éé ééBBBB ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû $$$$ yy yyγγγγ ÅÅ ÅÅ____ ÷÷ ÷÷ρρρρ yy yy———— þþ þþ’’’’ ÅÅ ÅÅ5555 tt ttGGGG ôô ôô±±±± nn nn@@@@ uu uuρρρρ †††† nn nn<<<< ÎÎ ÎÎ)))) «« ««!!!! $$ $$#### ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ßß ßßìììì yy yyϑϑϑϑ óó óó¡¡¡¡ tt ttƒƒƒƒ

!! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ää ää.... uu uu‘‘‘‘ ãã ããρρρρ$$$$ pp pptttt rr rrBBBB 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### 77 77ìììì‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏÿÿÿÿ xx xxœœœœ îî îî�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt tt//// ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪


{[Yaa ergamaa kiyya Muhammad �� ] Allaahaan, jecha

isii [Khowlaa bintu Sa’alabaa] jaarsa isii [Ows binu As-Saamit]

keessatti siin falamtuu dhugumatti dhagayee jira, gama Allaahaa

kan himattu, Allaahaan ni dhagaya dubbii walitti daddeebisuu

keessan. Allaahaan dhagayaadha, argaadha.}

Al-mujaadalaa: 1

��~F�}� :ôô ôô‰‰‰‰ ss ss)))) ©© ©©9999�� yy yyìììì ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ yy yy™™™™ ªª ªª!!!! $$ $$#### tt ttΑΑΑΑ öö ööθθθθ ss ss%%%% šš šš ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((#### þþ þþθθθθ ää ää9999$$$$ ss ss%%%% ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ×× ××�� ÉÉ ÉÉ)))) ss ssùùùù ßß ßß øø øøtttt ww wwΥΥΥΥ uu uuρρρρ ââ ââ !! !!$$$$ uu uu‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏΖΖΖΖ øø øøîîîî rr rr&&&& ��

{Allaahaan dhugumatti dhagayee jira jecha warra “Allaahaan

hiyyeessaa nuti ammo dureeyyii” je’uu.}

Al-Imraan: 181

43

��~F�}� :÷÷ ÷÷ΠΠΠΠ rr rr&&&& tt ttββββθθθθ çç çç7777 || ||¡¡¡¡ øø øøtttt ss ss†††† $$$$ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ rr rr&&&& ŸŸ ŸŸωωωω ßß ßßìììì yy yyϑϑϑϑ óó óó¡¡¡¡ nn nnΣΣΣΣ öö ööΝΝΝΝ èè èèδδδδ §§ §§�� ÅÅ ÅÅ ΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ1111 uu uuθθθθ øø øøgggg ww wwΥΥΥΥ uu uuρρρρ 44 44 44 44’’’’ nn nn???? tt tt//// $$$$ uu uuΖΖΖΖ èè èè==== ßß ßß™™™™ ââ ââ‘‘‘‘ uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ÍÍ ÍÍκκκκ öö öö‰‰‰‰ yy yy‰‰‰‰ ss ss9999 tt ttββββθθθθ çç çç7777 çç ççFFFF õõ õõ3333 tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩∇∇∇∇⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

{Sa nuti dhoksaa (iccitii) fi maqoo bahuu isaan hin dhageenyu

sayanii? Lakkii! [ni dhageenya] Ergooleen teenyalleen

(malaaykaan) isaan bira jiranii ni barreessan.}

Az-Zukhruf: 80

ÍÍ ÍÍ____ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ àà àà6666 yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ ßß ßßìììì yy yyϑϑϑϑ óó óó™™™™ rr rr&&&& 22 22”””” uu uu‘‘‘‘ rr rr&&&& uu uuρρρρ ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∉∉∉∉∪∪∪∪

{Ani isin lameen wajjin jira, nin dhagaya ammallee nin arga.}

Xaaha: 46

óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 rr rr&&&& ΛΛΛΛ ss ss>>>> ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ ¨¨ ¨¨ββββ rr rr'''' ÎÎ ÎÎ//// ©© ©©!!!! $$ $$#### 33 33““““ tt tt�� tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Sa inni hin beeynee Allaahaan ni argaa [waan inni dalagu]?}

Al-Alaq: 14

““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### yy yy77771111 tt tt�� tt ttƒƒƒƒ tt tt ÏÏ ÏÏmmmm ãã ããΠΠΠΠθθθθ àà àà)))) ss ss???? ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊇⊇⊇⊇∇∇∇∇∪∪∪∪ yy yy7777 tt tt7777 SS SS==== ss ss)))) ss ss???? uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû tt tt ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÉÉ ÉÉffff≈≈≈≈ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ………… çç ççµµµµ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ ßß ßßììììŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ÞÞ ÞÞΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

{Inni si arga yeroo ati dhaabbattu. Ammallee garagaggaluu kee [ni

arga] warra sujuuda bu’uu (warra salaatuu) wajjiin. Inni

dhagayaadha, beekaadha.}

Ash-Shu’araa:218-220

ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% uu uuρρρρ�� (( ((####θθθθ èè èè==== yy yyϑϑϑϑ ôô ôôãããã $$ $$#### ““““ uu uu�� zz zz�� || ||¡¡¡¡ ss ssùùùù ªª ªª!!!! $$ $$#### öö öö//// ää ää3333 nn nn==== uu uuΗΗΗΗ xx xxåååå ………… ãã ãã&&&& èè èè!!!!θθθθ ßß ßß™™™™ uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ �� tt ttββββθθθθ ãã ããΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ {“[waan fetan] dalagaa! Allaahaan hojii teessan ni argaa,

Ergamaan isaatii fi warri amanes arguuf taa’an” Ja’iin.}

At-Towbaa: 105

IBSA.

Aayaattan dabarsine kessatti dhageeytii fi argaa Rabbiif

sabachiisuutu keessa jira. Rabbiin sagalee xiqqoo fi guddoos ni

dhagaha, akkasuma waan hunda ni arga.

Mixii xiqqoo halkan dukkana dhagaa guraacharra deemtu ni arga.

Dhageeytii fi argaa isaan maltu, kan uumaa isaa hin fakkaanne.

44

Rabbiin akka dhagayu ofiin dubbatte jira, akkasumas akka argaa

tahe ofiin akeeke jira, kanaaf haalataa Rabbii dhugoomsuun

dirqama. Warri Rabbiin hin dhagahu, hin argu ja’an, warra karaa

qajeelaarra jallatan.

Rabbiin nu haa eegu sifa isaa keessatti jallaturraa.

MALA, HEELAA FII QABBINSAA RABBIIF SABACHIISUU.

��~F�}�uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ: ßß ßß‰‰‰‰ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ xx xx©©©© ÉÉ ÉÉΑΑΑΑ$$$$ yy yyssss ÎÎ ÎÎRRRR ùù ùùQQQQ $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

[Ragaan] jecha Isaati:

{Inni jabaataa malaati.}

Ar-Ra’ad:13

��~F�}� :(( ((####ρρρρ ãã ãã�� xx xx6666 tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ tt tt�� xx xx6666 tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ªª ªª!!!! $$ $$#### (( (( ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ çç çç�� öö öö�� yy yyzzzz tt tt ÌÌ ÌÌ�� ÅÅ ÅÅ3333≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∈∈∈∈⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Mala baasan (mala dhawan), Allaahaanis mala baase, Allaahaan

irra caalaa warra mala baasuuti.}

Al-Imraan: 54

��~F�}� :(( ((####ρρρρ ãã ãã�� ss ss3333 tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ #### \\ \\�� òò òò6666 tt ttΒΒΒΒ $$$$ tt ttΡΡΡΡ öö öö�� ss ss3333 tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ #### \\ \\�� òò òò6666 tt ttΒΒΒΒ öö ööΝΝΝΝ èè èèδδδδ uu uuρρρρ ŸŸ ŸŸωωωω šš ššχχχχρρρρ ãã ãã�� ãã ããèèèè ôô ôô±±±± oo oo„„„„ ∩∩∩∩∈∈∈∈⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

{Isaan hedduu mala dhawan, nutilleen mala jabaa baafne, haala

isaan hin beeyneen.}

An-Naml: 50

Dr. Muhammad Rashaad aayaata tan akkanatti hiikan:

{Jarri sun hamtuu nabi Saalihitti yaade, nutis akka hamtuu isaanii

Saalihirraa itti deebifnu mala dhooyne. Isaanii ifirraa quba hin

qabne malaaykaa itti erginee isaan finnee.} An-Naml: 50

��~F�}� :öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ¨¨ ¨¨ΞΞΞΞ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttββββρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅ3333 tt ttƒƒƒƒ #### YY YY‰‰‰‰ øø øø‹‹‹‹ xx xx.... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∈∈∈∈∪∪∪∪ ßß ßß‰‰‰‰‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ.... rr rr&&&& uu uuρρρρ #### YY YY‰‰‰‰ øø øø‹‹‹‹ xx xx.... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∉∉∉∉∪∪∪∪

{Isaan mala jabaa baasan, Anilleen malan baasa mala baasiinsa.}

Ax-Xaariq: 15-16

45

Dr. Muhammad Rashaad aayaata tan akkanatti hiikan:

{Ormi kuffaaraa (Qur’aana qeebaluu dideeti, warra Qur’aana

qeebalee amane, miidhuu jecha), mala dhawan. Anis isaan

balleesuudhaaf mala itti dhawa. (yaa ergamaa kiyya Muhammad

mala kuffaaraatii fii kiyya kan irra caalu ni agarta)}

IBSA.

Aayaattan dabarsine keessatti Rabbiin warra mala dhowutti, mala

isaanirra jabaa akka itti baasu sabachisuutu keessa jira.

Rabbiin mala ni baasa, warra Amantii Isaa balleesuuf mala

dhawanirratti. Duuba Rabbiin mala baasa yeroo ofiin ja’u, warra

Amantii Isaa balleesuuf mala baasanitti mala baasa jechuudha

malee nama hundatti mala baasa jechuu miti.

Kanaaf yoo Rabbiin mala ni dhawaa sin ja’an? ee hin ja’in, lakkiis

hin ja’an, garuu warra mala baasutti mala baasa hamtuu isaani

kan caaluun galata isaani galcha ja’iin.

Ahlus-Sunnaan Rabbiin akka warra Amantii Isaa balleesuuf mala

baasutti mala isaanii kan caalu akka itti baasu ni dhugoomsan.

Garuu Rabbiin mala baasaadha ja’ani maqaa kanaan Isa hin

yaaman.

IRRA DABRUU, ARAARAMUU, RAHMATA GODHUU, JABEENYAA FI

DANDEETTI RABBIIF SABACHIISUU.

��~F�}� :ββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((####ρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ öö öö6666 èè èè???? #### ·· ··�� öö öö�� yy yyzzzz ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& çç ççννννθθθθ àà àà�� øø øøƒƒƒƒ éé ééBBBB ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( ((####θθθθ àà àà�� ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? tt ttãããã && && þþ þþθθθθ ßß ßß™™™™ ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttββββ%%%% xx xx.... #### vv vvθθθθ àà àà�� tt ttãããã #### ·· ··��ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ss ss%%%% ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪


{Dalagaa gaarii yoo mulliftanii [dalaydan], takkaa yoo dhoysitanii

[hojjattan], ykn yoo hamtuu irra namaaf dabartan (dhiifama

namaaf gootan), Allaahaan irra dabraa fi dandahaadha [irra isniif

dabra].}

46

An-Nisa: 149

(( ((####θθθθ àà àà�� ÷÷ ÷÷èèèè uu uu‹‹‹‹ øø øø9999 uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ ßß ßßssss xx xx�� óó óóÁÁÁÁ uu uu‹‹‹‹ øø øø9999 uu uuρρρρ 33 33 ŸŸ ŸŸωωωω rr rr&&&& tt ttββββθθθθ ™™ ™™7777 ÏÏ ÏÏtttt éé ééBBBB ββββ rr rr&&&& tt tt�� ÏÏ ÏÏ�� øø øøóóóó tt ttƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### óó óóΟΟΟΟ ää ää3333 ss ss9999 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ÖÖ ÖÖ‘‘‘‘θθθθ àà àà�� xx xxîîîî îî îîΛΛΛΛ ÏÏ ÏÏmmmm §§ §§‘‘‘‘ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Dhiifama haa godhan ammallee gara haa galan, sa Allaahaan

isiniif araaramuu hin jaalattanii? Allaahaan araaramaadha, warra

amaneef Rifataadha.}

An-Nuur: 22

��~F�}� :¬¬ ¬¬!!!! uu uuρρρρ�� ää ääοοοο ¨¨ ¨¨““““ ÏÏ ÏÏèèèè øø øø9999 $$ $$#### ÏÏ ÏÏ&&&& ÎÎ ÎÎ!!!!θθθθ ßß ßß™™™™ tt tt�� ÏÏ ÏÏ9999 uu uuρρρρ šš šš ÏÏ ÏÏΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ßß ßßϑϑϑϑ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏ9999 uu uuρρρρ ��

{Jabeenyi Allaahaa fi Rasuula isaa, ammas warra amaneef

tahaadha.}

Al-Munaafiquun: 8

}g�{�~�zN ~�}� ��~F�}� :tt tt yy yy7777 ÏÏ ÏÏ???? ¨¨ ¨¨““““ ÏÏ ÏÏèèèè ÎÎ ÎÎ6666 ss ssùùùù öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ ¨¨ ¨¨ΖΖΖΖ tt ttƒƒƒƒ ÈÈ ÈÈθθθθ øø øøîîîî __ __{{{{ tt tt ÏÏ ÏÏèèèè uu uuΗΗΗΗ øø øødddd rr rr&&&& ∩∩∩∩∇∇∇∇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

Ammas [ragaan] jecha Allaahaati Ibliis [abbaa sheeyxaanaa] irraa

yeroo dubbattu:

{Jabeenya keetiin kakadhe, wallaahi isaan (ilmaan Aadam) hunda

isaanii nin jallisa.}

Saad: 82

IBSA:

Ragaan aayaatoota dabarsine keessatti Rabbiin dhifama akka

namaaf godhu, danda’aa akka tahe, araaramaa tahu isaa, jabaa

tahuu isaa fi Rifataa Rahmata namaaf godhu tahu isaa hubanna.

Kanaaf akkuma aayaata keessatti sabate Ahlus-Sunnaan ni

sabachiifna.

MAQAA ALLAAHAAF SABACHIISUU FI FAKKAATAA ISAA

DHABASIISUU.

��~F�}� :xx xx8888 tt tt��≈≈≈≈ tt tt6666 ss ss???? ãã ããΛΛΛΛ ôô ôôœœœœ $$ $$#### yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ ““““ ÏÏ ÏÏŒŒŒŒ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅≈≈≈≈ nn nn==== pp ppgggg øø øø:::: $$ $$#### ÇÇ ÇÇΠΠΠΠ#### tt tt�� øø øø.... MM MM}}}} $$ $$#### uu uuρρρρ ∩∩∩∩∠∠∠∠∇∇∇∇∪∪∪∪


47

{ Toltuun maqaa Rabbii keetii heddummaatte, Abbaa guddinaa fi

Abbaa kabajaa kan tahe.}

Ar-Rahmaan: 78

}��~F�: çç ççνννν ôô ôô‰‰‰‰ çç çç7777 ôô ôôãããã $$ $$$$$$ ss ssùùùù ÷÷ ÷÷�� ÉÉ ÉÉ9999 ss ssÜÜÜÜ ôô ôô¹¹¹¹ $$ $$#### uu uuρρρρ ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ???? yy yy‰‰‰‰≈≈≈≈ tt tt6666 ÏÏ ÏÏèèèè ÏÏ ÏÏ9999 44 44 öö öö≅≅≅≅ yy yyδδδδ ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ………… çç ççµµµµ ss ss9999 $$$$ ww wwŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ yy yy™™™™ ∩∩∩∩∉∉∉∉∈∈∈∈∪∪∪∪

{Isuma gabbari, ammallee gabbartti isaatirratti Obsi. Sa Isaaf

fakkaataa (yaamamaaa akka isaa) ni beeytaa?}

Maryam: 65

öö ööΝΝΝΝ ss ss9999 uu uuρρρρ ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! #### ·· ··θθθθ àà àà�� àà àà2222 77 77‰‰‰‰ yy yymmmm rr rr&&&& ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Fakkaataan tokkolleen isaaf hin taane.}

Al-Ikhlaas: 4

��~F�}�: ŸŸ ŸŸξξξξ ss ssùùùù (( ((####θθθθ èè èè==== yy yyèèèè øø øøgggg rr rrBBBB ¬¬ ¬¬!!!! #### YY YYŠŠŠŠ#### yy yy‰‰‰‰ΡΡΡΡ rr rr&&&& öö ööΝΝΝΝ çç ççFFFFΡΡΡΡ rr rr&&&& uu uuρρρρ šš ššχχχχθθθθ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Hiriyaa (waahila) Allaahaaf hin godhinaa, [akka hiriyaa hin

qabne] ni beeytanii.}

Al-Baqaraa: 22

šš šš∅∅∅∅ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ uu uuρρρρ�� ÄÄ ÄÄ¨$$$$ ¨¨ ¨¨ΖΖΖΖ9999 $$ $$#### tt ttΒΒΒΒ ää ää‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ‚‚‚‚ −− −−GGGG tt ttƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÈÈ ÈÈββββρρρρ ßß ßßŠŠŠŠ «« ««!!!! $$ $$#### #### YY YYŠŠŠŠ#### yy yy‰‰‰‰ΡΡΡΡ rr rr&&&& öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ tt ttΞΞΞΞθθθθ ™™ ™™6666 ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† ÉÉ ÉÉ bb bb==== ßß ßßssss xx xx.... «« ««!!!! $$ $$#### ��

{Ilmaan namaarraa nama, Allaahaa achitti fakkoolee (waan Rabbii

achitti gabbaramu) godhatuutu jira, kan isaan san jaalatan akka

warri [amane] Allaaha jaalatutti.}

Al-Baqaraa: 165

IBSA:

Aayaattan dabarsine keessatti Rabbiin akka maqaa qabu

sabachiisuutu keessa jira. Maqaa Rabbiin ittin yaamamu kan inni

ifiin yaamee fi ergamaan Isaa Isaan yaame qofa.

Nuti Rabbiif maqaa haarawa baasu hin dandeenyu waan

Qur’aanaa fi Hadiisa Sahiihaa keessatti dhufe malee. Maqaa

Rabbiin ifiin yaames diduun hin tahu.

48

WAAHILA YKN QINDII QABAACHUU RABBIIRRAA DHABAMSIISUU

��~F�}�: ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% uu uuρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ ôô ôôϑϑϑϑ pp pptttt øø øø:::: $$ $$#### ¬¬ ¬¬!!!! ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 õõ õõ‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ‚‚‚‚ −− −−GGGG tt ttƒƒƒƒ #### VV VV$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 uu uuρρρρ ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! ÔÔ ÔÔ7777ƒƒƒƒ ÎÎ ÎÎ�� ŸŸ ŸŸ°°°° ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÅÅ ÅÅ7777 ùù ùù==== ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 uu uuρρρρ ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ

………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! @@ @@’’’’ ÍÍ ÍÍ<<<< uu uuρρρρ zz zz ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÉÉ ÉÉ ee eeΑΑΑΑ —— ——%%%%!!!! $$ $$#### (( (( çç ççνννν ÷÷ ÷÷�� ÉÉ ÉÉ ii ii9999 xx xx.... uu uuρρρρ #### MM MM�� ÎÎ ÎÎ7777 õõ õõ3333 ss ss???? ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪


{Ja’i: cufti faaruu Allaahaaf sabattuudha, Isa ilmoo hin godhatin,

Isa mootummaa [Isaa] keessatti waahilli isaaf hin tahin, ammallee

xiqqeenyarraa tumsaan kan isaaf hin tahin. Isuma akkaan guddisi.}

Al-Israa: 111

ßß ßßxxxx ÎÎ ÎÎ mm mm7777 || ||¡¡¡¡ çç çç„„„„ ¬¬ ¬¬!!!! $$$$ tt ttΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### (( (( ãã ãã&&&& ss ss!!!! àà àà7777 ùù ùù==== ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ ôô ôôϑϑϑϑ yy yyssss øø øø9999 $$ $$#### (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää.... && && óó óó xx xx«««« íí íí��ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ss ss%%%% ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

{Allaaha qulqulleesa wanni samiiwwanii fi dachii keessa jiru hundi,

mootummaan isa qofaafi, faaruunis isa qofaafi. Inni waan

hundarratti danda’aadha.}

At-Taghaabun: 1

��~F�}�: xx xx8888 uu uu‘‘‘‘$$$$ tt tt6666 ss ss???? ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttΑΑΑΑ ¨¨ ¨¨““““ tt ttΡΡΡΡ tt ttββββ$$$$ ss ss%%%% öö öö�� àà àà�� øø øø9999 $$ $$#### 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÍÍ ÍÍνννν ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ öö öö6666 tt ttãããã tt ttββββθθθθ ää ää3333 uu uu‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ9999 šš šš ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ nn nn====≈≈≈≈ yy yyèèèè ùù ùù==== ÏÏ ÏÏ9999 #### ·· ··��ƒƒƒƒ ÉÉ ÉÉ‹‹‹‹ tt ttΡΡΡΡ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$####

………… çç ççµµµµ ss ss9999 àà àà7777 ùù ùù==== ãã ããΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 uu uuρρρρ õõ õõ‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ‚‚‚‚ −− −−GGGG tt ttƒƒƒƒ #### YY YY‰‰‰‰ ss ss9999 uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ss ss9999 uu uuρρρρ ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! ÔÔ ÔÔ7777ƒƒƒƒ ÎÎ ÎÎ�� ŸŸ ŸŸ°°°° ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÅÅ ÅÅ7777 ùù ùù==== ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yyzzzz uu uuρρρρ ¨¨ ¨¨≅≅≅≅ àà àà2222 && && óó óó xx xx«««« ………… çç ççνννν uu uu‘‘‘‘ ££ ££‰‰‰‰ ss ss)))) ss ssùùùù #### \\ \\��ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ øø øø)))) ss ss???? ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Ol tahe (guddate), Inni Al-Furqaan buuse, gabricha isaa

[Muhammad �� ] irratti, Aalamaaf (namaa fi jinnif)

sodaachisaa akka tahuuf.

[Rabbiin] Isa mootummaan samiiwwanii fi dachii Isa qofaaf taate,

ammas Isa ilmoo hin godhatini, ammallee Isa mootummaa Isaa

keessatti waahilli Isaaf hin tahini. Inni waan hunda ni uume,

ammallee hamma itti godhe [waan uume sanitti] hamma godhinsa.}

Al-Furqaan: 1-2

Al-Furqaan maqaa Qur’aanaatti, hiikkaan isaa kan dhugaa fi dhara

addaan baasu jechuudha.

49

��~F�}�: $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx‹‹‹‹ ss ssƒƒƒƒ ªª ªªBBBB $$ $$#### ªª ªª!!!! $$ $$#### ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ 77 77$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ šš ššχχχχ%%%% ŸŸ ŸŸ2222 ………… çç ççµµµµ yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ ôô ôô ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ >> >>µµµµ≈≈≈≈ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) 44 44 #### ]] ]]ŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) || ||==== yy yyδδδδ ss ss%%%% ©© ©©!!!! ‘‘ ‘‘≅≅≅≅ ää ää.... ¥¥ ¥¥µµµµ≈≈≈≈ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ŸŸ ŸŸξξξξ yy yyèèèè ss ss9999 uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ àà ààÒÒÒÒ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã << <<ÙÙÙÙ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 44 44 zz zz≈≈≈≈ yy yyssss öö öö6666 ßß ßß™™™™ «« ««!!!! $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ tt ttãããã šš ššχχχχθθθθ àà àà�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ÄÄ ÄÄΝΝΝΝ ÎÎ ÎÎ====≈≈≈≈ tt ttãããã ÉÉ ÉÉ==== øø øø‹‹‹‹ tt ttóóóó øø øø9999 $$ $$#### ÍÍ ÍÍοοοο yy yy‰‰‰‰≈≈≈≈ yy yyγγγγ ¤¤ ¤¤±±±±9999 $$ $$#### uu uuρρρρ

44 44’’’’ nn nn????≈≈≈≈ yy yyèèèè tt ttFFFF ss ssùùùù $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ tt ttãããã šš ššχχχχθθθθ àà àà2222 ÎÎ ÎÎ�� ôô ôô³³³³ ãã ããƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Allaahaan ilmoo hin godhane, haqaan gabbaramaan birootis isa

waliin hin jiru, [osoo gabbaramaan biraa jiraate] silaa kophaa

baha, gabbaramaan hundi waan uumeen, ammallee silaa gariin

isaani gariirratti ol taha. Allaahaan qulqullaawe, waan Isaan [hin

malle] kan Isaan yaamanirraa.

Inni Beekaadha waan ilma namarraa fagaate fi waan dhiyootis,

waan isaan itti qindeesanirraa ol tahee jira }

Al-Mu’minuun: 91-92

ŸŸ ŸŸξξξξ ss ssùùùù (( ((####θθθθ çç çç//// ÎÎ ÎÎ�� ôô ôôØØØØ ss ss???? ¬¬ ¬¬!!!! tt ttΑΑΑΑ$$$$ ss ssVVVV øø øøΒΒΒΒ FF FF{{{{ $$ $$#### 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFFΡΡΡΡ rr rr&&&& uu uuρρρρ ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββθθθθ çç ççΗΗΗΗ ss ss>>>> ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ∩∩∩∩∠∠∠∠⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Allaahaatti waa hin fakkeessinaa (Rabbiif fakki hin godhinaa),

Allaahaan beekaadhaa, isin hin beeytan [waan Allaahaan

fakkaatu].}

An-Nahl: 74

öö öö≅≅≅≅ èè èè%%%% $$$$ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttΠΠΠΠ §§ §§�� yy yymmmm }} }}‘‘‘‘ ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ || ||···· ÏÏ ÏÏmmmm≡≡≡≡ uu uuθθθθ xx xx�� øø øø9999 $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ tt tt�� yy yyγγγγ ss ssßßßß $$$$ pp ppκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ zz zz ss ssÜÜÜÜ tt tt//// zz zzΝΝΝΝ øø øøOOOO MM MM}}}} $$ $$#### uu uuρρρρ zz zz øø øøöööö tt tt7777 øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ ÎÎ ÎÎ�� öö öö�� tt ttóóóó ÎÎ ÎÎ//// ÈÈ ÈÈ dd dd,,,, yy yy⇔⇔⇔⇔ øø øø9999 $$ $$#### ββββ rr rr&&&& uu uuρρρρ (( ((####θθθθ ää ää.... ÎÎ ÎÎ�� ôô ôô³³³³ èè èè@@@@ «« ««!!!! $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// $$$$ tt ttΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 öö ööΑΑΑΑ ÍÍ ÍÍ ii ii”””” tt tt∴∴∴∴ ãã ããƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏµµµµ ÎÎ ÎÎ//// $$$$ YY YYΖΖΖΖ≈≈≈≈ ss ssÜÜÜÜ ùù ùù==== ßß ßß™™™™ ββββ rr rr&&&& uu uuρρρρ (( ((####θθθθ ää ää9999θθθθ àà àà)))) ss ss???? ’’’’ nn nn???? tt ttãããã «« ««!!!! $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββθθθθ çç ççΗΗΗΗ ss ss>>>> ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Ja’i [yaa Ergamaa kiyya Muhammad �� ]: wanni

Rabbiin kiyya dhoowwe, waan fokkotaa (cubbuu gurguddoo akka

gumna dalaguuti), isirraa waan mullisanii dalaganii fi waan

dhoysanii dalaganis, cubbuu [gosa hundaa], haqaan malee

rorrisuu, ammas waan Inni ragaa itti hin buusin Allaahatti

qindeesuu fi Allaaharratti waan hin beeyne jechuurraa [dhoowwe].}

Al-A’raaf: 33

IBSA:

50

Aayaatoota dabarsine keessatti wanni hubannu, Rabbiin akka

Ilmoo hin qabne, akka qindii mootummaa Isaa keessatti hin

qabne, akka qindiin Isaa wajjiin gabbaramuu hin jirre, akka

faaruun hundi Isaaf taate, akka irrinarra qulqullaawe fi akka sifa

Allaahaa keessatti fakkeesuun dhorgaa tahe, akkasumas waan hin

beeyne Rabbiirratti dubachuun ykn Rabbirra kaayuun dhorgaa

akka tahe murtii Isaa keessatti tahuu, sifa Isaa keessatti tahuu,

Rabbirratti waan hin beeyne dubbachuun cubbuu guddoodha.

Wanni Rabbii achitti dharaan gabbaramu heddudha, sanirraa:

Anbiyoota, Maryam Haadha Iisaa, Malaaykoota, qabrii Anbiyaa fi

owliyootaa, sheek Hussen Baalee, Abaadir Harar, Siyyid Abbiyyoo,

muka, dhagaa, suraa adda addaa fi waani birootis hedduu.

Garuu kan haqaan gabbaramu Rabbii tokkicha qofa. Jarri

dubbane kunii fi fakkaataan Isaanii dharaan gabbaraman, kan

gabbaramu haqa hin godhane.

Waan Ibsa gabaabaa kan keessatti Ibsame dhumuu miti, namni

dabalata barbaaddan kitaaboota biroo kan waa’ee ibaadaa Rabbii

qofarraa dubbatu kan akka Kitaabu-Towhid, Usuulu-salaasaa fi

k.k.f dubbisaa.

ARSHII IRRATTI OL TAHUU ALLAAHAAF SABACHIISUU

}��~F� :� ��}�~ |!�� }� z�~!}.�� 2}F}*~�� {b V]{�}.~�}�[ }0{��}F}6: [Ragaan] keenya jecha Allaahaati :

(Ar-Rahmaan Arshiirratti ol tahe.) jechuun Bakka torba keessatti

dubbate jira [Qur’aana kessatti].

]��~F� �{U�}!~��L� {A}9F�� V{b__ __χχχχ ÎÎ ÎÎ))))��: ãã ããΝΝΝΝ ää ää3333 −− −−//// uu uu‘‘‘‘ ªª ªª!!!! $$ $$#### ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏππππ −− −−GGGG ÅÅ ÅÅ™™™™ 55 55ΘΘΘΘ$$$$ −− −−ƒƒƒƒ rr rr&&&&

§§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ¸óó óóffff yy yyêêêê øø øø9999 $$ $$#### ��

[bakka turban Sanirraa] Suraa Al-A’raaf keessatti ni ja’e Allaahaan:

51

{Rabbiin keessan isa samiiwwanii fi dachii uume, hanga (qixa)

guyyaa jahaa keessatti, eeganaa Arshiirratti ol tahe.}

Al-A’raaf: 54

Sheek Muhammad Rashaad aayaata tana biratti akkana je’e:

“Rabbiin Arshii waan uume hundarra guddoorratti ol taye, ol tayiinsa

isaan malu”. Al-A’raaf: 54

� ��|�� {�~��}� � }g�_F�+ {A}9F�� V{b �;1�}�: ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ))))�� ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333 −− −−//// uu uu‘‘‘‘ ªª ªª!!!! $$ $$#### ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ

’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏππππ −− −−GGGG ÅÅ ÅÅ™™™™ 55 55ΘΘΘΘ$$$$ −− −−ƒƒƒƒ rr rr&&&& §§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ¸öö öö�� yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ��

Ammas suraa yuunus keessatti nagenyi isarratti haa jiraatuu

Allaahaan ni ja’a:

{Rabbiin keessan isa samiiwwanii fi dachii uume, hanga guyyaa

jahaa keessatti, eeganaa Arshiirratti ol tahe.}

Yuunus: 3

{ ~�|!��{A}9F�� V�b �;1�}� ªª ªª!!!! $$ $$####��: ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### yy yyìììì ss ssùùùù uu uu‘‘‘‘ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ uu uuΚΚΚΚ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ÎÎ ÎÎ�� öö öö�� tt ttóóóó ÎÎ ÎÎ//// 77 77‰‰‰‰ uu uuΗΗΗΗ xx xxåååå $$$$ pp ppκκκκ tt ttΞΞΞΞ ÷÷ ÷÷ρρρρ tt tt�� ss ss???? (( (( §§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ��¸öö öö�� yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$####

Ammas suraa Ar-Ra’ad keessatti

{Allaahaan isa samiiwwan ol fuudhe utubaan maleetti, isin kan isii

argitan (akka utubaa hin qabne), eegas Arshiirratti ol tahe.}

Ar-Ra’ad: 2

}��Y {A}9F�� V{b �;1�}� :ßß ßß≈≈≈≈ oo ooΗΗΗΗ ÷÷ ÷÷qqqq §§ §§��9999 $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ¸öö öö�� yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ∩∩∩∩∈∈∈∈∪∪∪∪

Ammas suraa xahaa keessatti ni ja’a:

{Ar-Rahmaan Arshiirratti ol tahe.}

Xaahaa: 5

Sheek Muhammad rashaad akki ja’e hikkaa aayaata tana jalatti:

52

“Rabbiin Arshii irratti ol taye, ol tayinsa isaan malu kan waan

takkaatti isa fakkeesun keessa hin jirre, kan waan inni ifiin yaame

diduun keesa hin jirre, maalif Rabbi waan uumametti fakkeessun

kufrii waan Rabbiin ifiin yaame diduunis kufrii” Xaahaa: 5

{$1�~!�(�� {A}9F�� V{b �;1�}�:�� ¢¢ ¢¢ΟΟΟΟ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ¸öö öö�� yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ��

Ammas suraa Al-Furqaan keessatti ni ja’a Allaahaan:

{Eegasii [Rabbiin] Arshiirratti ol tahe.}

Al-Furqaan: 59

Sheek Muhammad Rashaad akki jedhe:

“Ol tayiinsa isaan malu, Arshiin afaan arabaatti sirree mootiiti, asitti

wanni itti fedhame waan samii torbanii ol jiru kan waan Rabbiin

uume hundaan marsu, kan waan Rabbiin uume keessaa irra

guddaati.” Tafsiira Suuraa Al-Furqaan: 59

�% {A}9F�� V{b �;1�}�{A} �~/|��: ªª ªª!!!! $$ $$####�� ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ uu uuΖΖΖΖ ÷÷ ÷÷kkkk tt tt//// ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏππππ −− −−GGGG ÅÅ ÅÅ™™™™ 55 55ΘΘΘΘ$$$$ −− −−ƒƒƒƒ rr rr&&&& ¢¢ ¢¢ΟΟΟΟ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ��¸öö öö�� yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$####

Ammas ni ja’e suraa Aliif laam Miim sajidaa keessatti:

{Allaahaan isa uume samiiwwanii fi dachii, ammas waan isaan

lamaan jidduu jiru, qixa guyyaa jahaa keessatti, eegasii Arshiirratti

ol tahe.}

As-Sajidaa: 4

{ +{ })�� {A}9F�� V{b �;1�}� :uu uuθθθθ èè èèδδδδ�� ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏππππ −− −−GGGG ÅÅ ÅÅ™™™™ 55 55ΘΘΘΘ$$$$ −− −−ƒƒƒƒ rr rr&&&& §§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$####

’’’’ nn nn???? tt ttãããã �� ÄÄ ÄÄ¸óó óóffff yy yyêêêê øø øø9999 $$ $$#### Ammas ni ja’e suraa Al-Hadiid keessatti

{Inni isa uume samiiwwanii fi dachii qixa guyyaa jahaa keessatti,

eeganaa Arshiirratti ol tahe.}

Al-Hadiid: 4

53

IBSA:

Aayaattan dabarsine keessatti Rabbiin akka Arshiirratti ol tahinsa

Isaan malu ol tahe hubanna.

Ahlus-Sunnaan akkuma Rabbiin ofiin ja’etti Isaaf sabachiisan kan

waan Rabbiin ja’e bira hin dabare. Ammoo Jaahmiyyaan,

Mu’tazilaa fi warri Ahbaashaa, nama Rabbiin Arshirratti ol tahe

ja’uun kaafira ja’an. Aayaattan dabarsine hunda Ol hin taane ni

mooye ja’anii hiikan. Garuu hiikkaan Isaanii kun faallaa sahaabaa

fi warra salafaati.

Ahlus-Sunnaan hundi Ol tahu Rabbii irratti wali galanii jiran.

Sanirraa:

Imaamu Maalik akki ja’e “ Rabbiin samii gubbaa jira, beekkumsi

Isaa bakka hunda jira, wanni tokkolleen Isarraa hin dhukatu.”

Mukhtasarul-Ulluw, fuula: 140

Imaamu Abuu Haaniifaan nama Rabbiin kiyya Samii moo lafa

jiraa hin beeku ja’urraa gaafatamanii akki ja’an “ suni dhugaan

kafree jira, Allaahaan Arshiirratti ol tahe waan ja’eef jecha, Arshiin

ammo samii torban olitti jirti.” Akkasumas nama Arshiin samii

moo dachii keessa jirtii hin beeku ja’urraa gaafatamanii, akki ja’an

“ suni Rabbiin samirra jiraachu isaa waan dideef, kaafira.”

Mukhtasarul-Ulluw, fuula: 136

Imaamul-Qurxubiin akki ja’e “namni tokkolleen Salafarraa

Rabbiin dhugaan Arshirratti ol tahuu hin dinne, garuu akka inni itti

ol tahe wallaalan, suni ammo hin beekkamu.”

Tafsiira Isaa Suraa xahaa, aayaata 5ffaa jallatti laaladhu.

Akkuma warra salafaa kan dabarsinee kana sheek Muhammad

Rashaad Tafsiira Isaa keessatti Rabbiin Arshirratti Ol tahuu ibsee

jira, akkuma gubbaatti argitan.

54

Sheek Muhammad Rashaad akkuma tafsiira keessatti ol tahuu

Rabbii sabachiise kitaaba isaa Aaqiidaa xahaawiyyaa keessattillee

irra deebi’ee Ibsa bareedaa wajjiin sabachiise jira.

Akka asii gadii kanatti

“ Ammoo Rabbiin guddaan ol tahe, waan uume hundaa oli.

Arshii waan inni uume keessaa irra guddoorratti ol tahe

jechuun hin dhoowwamu shari’aatu dhufeen. Haa tayuu ol

tahiinsi Rabbii waa hunda uumee, ol tayiinsa akka waan

uumameetii miti. Akkuma Rabbiin nama hin fakkaanne, sifti Inni ol

tahuutis ol tahiinsa namaa hin fakkaanne. Tanaaf Rabbiin ol tahe

ol tahiinsa isaan male janna.

Namni Afaan Oromoodhaa beeku, kan Rabbiin ol tahu

wallaale hin jiru. Tanaaf du’aa’ii Isaanii keessatti: “yaa waaqa ol

tahe” je’an. Haa tahuu ol tahiinsa akkamii hin gaafatan, nama

waan akkanaa gaafatuun: “nama fitnaa deemu, kan waan keessa

baruu hin dandeenyetti, ifiin dhiibu” je’an. Rabbiin waan

akkasirraa dhoowwee jira.”

Sharhu Matnil Aqiidatixxahawiyyaa, fuula: 35-36

Jechii Sheek Muhammad Rashaad dubbii dhugaati nutilleen tanaaf

Ahbaashaan tuuta fitnaa jennan, waan baruu hin dandeenye ifiin

dhibanii namallee dhiban. Sheekni Isaaniitis sheeka fitna akka

tahe ummanni isa beekan isaaf baasani jiran Alhamdulillaah

Rabbiin haqa warra dubbatu nuu haa tursiisu, Ahbaasha haa

balleesu!

Garuu sheek Muhammad Rashaad Suufiyyaadha ammallee

barataa Abdallahi Hararii ture, akkuma seenaa Isaa keessatti

Ibseetti.

Duuba akka amantii Abdullahi Harariitti barataan Isaa sheek

Muhammad Rashaad waan Rabbiin Arshirratti Ol tahuu amanuuf

55

Kaafira jechuudhaa? Sheek Muhammmad Rashaad

Wahbiyyaadhaa? Amantiin Haarawni Ahbaasha moo Islaama?

Deebisaa isiniif dhisee jira.

Seenaa Sheek Muhammad Rashaad web saaytii kana keessaa

argachuu ni dandessan.

http://www.rashaad.org/seenaa_rashaad.htm

OL TAHUU RABBII SABACHIISUU.

��~F�}� :## ## || ||¤¤¤¤ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏèèèè≈≈≈≈ tt ttƒƒƒƒ�� ’’’’ ÎÎ ÎÎ oo ooΤΤΤΤ ÎÎ ÎÎ)))) šš šš��‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ jj jjùùùù uu uuθθθθ tt ttGGGG ãã ããΒΒΒΒ yy yy7777 ãã ããèèèè ÏÏ ÏÏùùùù#### uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ �� ¥¥ ¥¥’’’’ nn nn<<<< ÎÎ ÎÎ))))

[Ragaan] jecha Allaahaati:

{Yaa Iisaa ani sin Raffisa, ammallee gama kiyyan ol si fuudha.}

Al-Imraan: 55

≅≅≅≅ tt tt////�� çç ççµµµµ yy yyèèèè ss ssùùùù §§ §§‘‘‘‘ ªª ªª!!!! $$ $$#### ÏÏ ÏÏµµµµ øø øø‹‹‹‹ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) ��

{Lakkii [hin ajjeefne]! Allaahaan gama isaatti ol fuudhe.}

An-Nisaa: 158

ÏÏ ÏÏµµµµ øø øø‹‹‹‹ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ))))�� ßß ßß‰‰‰‰ yy yyèèèè óó óóÁÁÁÁ tt ttƒƒƒƒ ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ÎÎ ÎÎ==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### ÜÜ ÜÜ==== ÍÍ ÍÍ hh hh‹‹‹‹ ©© ©©ÜÜÜÜ9999 $$ $$#### ãã ãã≅≅≅≅ yy yyϑϑϑϑ yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### uu uuρρρρ ßß ßßxxxx ÎÎ ÎÎ====≈≈≈≈ ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ9999 $$ $$#### ��………… çç ççµµµµ ãã ããèèèè ss ssùùùù öö öö�� tt ttƒƒƒƒ

{Gama Rabbiiti ol kora jechi bareedaan. Dalagaan gaariinis, isa ol

fuudha.}

Faaxir: 10

tt ttΑΑΑΑ$$$$ ss ss%%%% uu uuρρρρ�� ãã ããββββ öö ööθθθθ tt ttãããã öö öö�� ÏÏ ÏÏùùùù ßß ßß≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ≈≈≈≈ yy yyγγγγ≈≈≈≈ tt ttƒƒƒƒ ÈÈ ÈÈ øø øø⌠⌠⌠⌠ $$ $$#### ’’’’ ÍÍ ÍÍ<<<< %%%% [[ [[nnnn ÷÷ ÷÷�� || ||ÀÀÀÀ þþ þþ’’’’ ÌÌ ÌÌ jj jj???? yy yyèèèè ©© ©©9999 àà ààjjjj èè èè==== öö öö//// rr rr&&&& || ||====≈≈≈≈ tt tt7777 óó óó™™™™ FF FF{{{{ $$ $$#### ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∉∉∉∉∪∪∪∪ || ||====≈≈≈≈ tt tt7777 óó óó™™™™ rr rr&&&& ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$####

yy yyìììì ÎÎ ÎÎ==== ©© ©©ÛÛÛÛ rr rr'''' ss ssùùùù ## ##’’’’ nn nn<<<< ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ≈≈≈≈ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) 44 44 yy yy››››θθθθ ãã ããΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎ oo ooΤΤΤΤ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ ………… çç ççµµµµ ‘‘ ‘‘ΖΖΖΖ àà ààßßßß VV VV{{{{ ��$$$$ \\ \\//// ÉÉ ÉÉ‹‹‹‹≈≈≈≈ ŸŸ ŸŸ2222

{Fir’ownni akki jedhee“Yaa Haamaan! qallaa (jaarmaya dheeraa)

naaf jaari, akkan karaatti gahuuf. Karaa samiitti, [sababaa saniin]

gama Rabbii Muusaatin laalaa, garuu ani kijibaadhan isa saha”.}

Al-Ghaafir: 36-37

56

��~F�}�: ΛΛΛΛ ää ääΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ rr rr&&&& uu uu ¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ββββ rr rr&&&& yy yy#### ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øøƒƒƒƒ ss ss†††† ãã ããΝΝΝΝ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### #### ss ssŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù šš šš†††† ÏÏ ÏÏφφφφ ââ ââ‘‘‘‘θθθθ ßß ßßϑϑϑϑ ss ss???? ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∉∉∉∉∪∪∪∪ ÷÷ ÷÷ΠΠΠΠ rr rr&&&& ΛΛΛΛ ää ääΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ rr rr&&&&

¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ββββ rr rr&&&& ŸŸ ŸŸ≅≅≅≅ ÅÅ ÅÅ™™™™ öö öö�� ãã ããƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 øø øø‹‹‹‹ nn nn==== tt ttææææ $$$$ YY YY6666 ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹%%%% tt ttnnnn (( (( tt ttββββθθθθ çç ççΗΗΗΗ ss ss>>>> ÷÷ ÷÷èèèè tt ttGGGG || ||¡¡¡¡ ss ssùùùù yy yy#### øø øø‹‹‹‹ xx xx.... ÌÌ ÌÌ��ƒƒƒƒ ÉÉ ÉÉ‹‹‹‹ tt ttΡΡΡΡ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∪∪∪∪

{Sa isa samiirra jiru Amantanii, dachii isiniin kutuu dhabuu, yeroo

san isniin sossooti? Moo ni amantanii isa simiirra jiru qilleensa

jabaa (bubbee cirachaa) isinitti erguu dhabu? Beekuuf jiraattan

sodaachisuun kiyya akkam akka tahe.}

Al-mulk: 16-17

IBSA:

Aayaattan dabarsine keessatti Rabbiin ol tahinsa isaan malu akka

ol tahe hubanna. Ahlus-Sunnaan ol tahuu Rabbii ni amanan kan Ol

tahinsa Rabbii uumaatti hin fakkeesine ammas kan waan Rabbiin

ifiin yaame hin didne.

Aayaattan dabarsine keessatti ragaan, Rabbiin akka nabi Iisaa

gama isaa ol fuudhee fi dalagaan gaariin akka gama isaa ol

fuudhamtu dubbatee jira, kanaaf gama kiyyan ol fuudha yeroo

ifiin jedhu inni waan samii ol jiruuf jechuudha.

Akkuma kana aayaatoota biro keessatti ragaan gahaan

dubbatamee jira saniirra Fir’owni gama Rabbii Nabi Muusaatiin

Ol kora yeroo jedhu wanni jalaa namaaf ifu akka nabi Muusaan

Rabbiin tokkicha Samirra jiru isaan je’e fi Fir’ownilleen jecha Nabi

Muusaa kanarraa ka’uun akka dubbi san dubbate hubbana.

Akkuma kana ilmi namaa xiqqaa fi guddaan kan mataan fayyaa

qabu hundi Rabbiin akka isaa ol samiirra jiru amana, kanaaf jecha

ol tahuu Rabbi namni hundi uumamaan osoo hin baratiin beekee

itti amanaa ture.

Sheek Muhammad Rashaad:

57

“Namni Afaan Oromoodhaa beeku, kan Rabbiin ol tahu

wallaale hin jiru. Tanaaf du’aa’ii Isaanii keessatti: “yaa waaqa

ol tahe” je’an. Haa tahuu ol tahiinsa akkamii hin gaafatan.”

Sharhu Matnil Aqiidatixxahawiyya, fuula: 36

Akka Amantii Abdallahi Harariitti Sheek Muhammad Rashaad

Kaafira jechuudha, waan ol tahuu Rabbii Sabachiisuuf jecha.

Tuutti ol tahinsa Rabbii diddu Jahmiyyaa, Mu’tazilaa fi tuuta

Ahbaashaati. Tuutti jallatuun ol tahuu Rabbii diddu tun nama

Rabbiin ol tahe ja’u hundaan Kaafira ja’an.

Wanni tuutti Ahbaashaa jattu “ Allaaha mowjudun bilaa

makaan” hikkaan isaa: Rabbiin ni jira, bakka hin qabu

jechuudha.

Nutis Rabbiin bakka qaba hin jenne garuu Rabbiin ol tahe ifiin

jedhee jira kanaaf nutis ol tahe akka isaan malutti jenna.

Duuba Aayaata dubbanne tana hunda akka ofiif fedhanitti hikkaa

isii jijjiranii ol hin taane, ni mohe ja’ani hiikan. Waan ja’an kanaaf

aayaata takka ragaa hin qaban, hadiisa keessaa hadiisni

da’ifnilleen Allaah mowjudun bilaa makaan kan je’u hin jiru.

Kan Rabbiin ol tahuu dubbatu garuu Qur’aana fi Hadiisa keessa

ragaan hedduutu jira akkuma ibsamee dabare.

Duuba Ahbaashaatu amantii haarawan dhufe moo warra Isaan

Wahbiyyaa ja’aniin? Deebisaa isiniif dhiisa.

Aayaata Rabbiituu ragaadha moo jecha Abdallahi Harariiti?

Namtichi fitnaa kun yahuudaa waliin amantii Islaamaa balleesuuf

akka dalagaa ture shakkama. Akkuma kana yeroo ammaa, tuutti

Ahbaashaa biyya teenyatti ummata Islaamaa jaalalaan waliin

jiraachaa ture addaan facaasuuf carraaqaa jiran.

58

Rabbiin balaa Isaan deemaniin ummata Islaamaarraa haa deebisu.

RABBIIN UUMAA ISAATII WAJJIIN JIRAACHUU SABACHIISUU

θθθθ èè èèδδδδ ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt tt,,,, nn nn==== yy yy{{{{ ÏÏ ÏÏNNNN≡≡≡≡ uu uuθθθθ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### uu uuÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏππππ −− −−GGGG ÅÅ ÅÅ™™™™ 55 55ΘΘΘΘ$$$$ −− −−ƒƒƒƒ rr rr&&&& §§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO 33 33““““ uu uuθθθθ tt ttGGGG óó óó™™™™ $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÄÄ ÄÄ¸óó óóffff yy yyêêêê øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ ßß ßßkkkk ÎÎ ÎÎ==== tt ttƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ßß ßßllll ãã ãã�� øø øøƒƒƒƒ ss ss†††† $$$$ pp ppκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ãã ããΑΑΑΑ ÍÍ ÍÍ””””∴∴∴∴ tt ttƒƒƒƒ zz zz ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ uu uuΚΚΚΚ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ßß ßßllll ãã ãã�� ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ $$$$ pp ppκκκκHHHH ÏÏ ÏÏùùùù (( (( uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ óó óóΟΟΟΟ ää ää3333 yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ tt tt øø øø rr rr&&&& $$$$ tt ttΒΒΒΒ öö ööΝΝΝΝ çç ççGGGGΨΨΨΨ ää ää.... 44 44 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ

$$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// tt ttββββθθθθ èè èè==== uu uuΚΚΚΚ ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ×× ××�� ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ tt tt//// ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

[Ragaan jecha Rabbiiti:]


eegas Arshirratti ol tahe, waan dachii keessa seenuu fi waan isirraa

bahu, ammallee waan samirraa bu’uu fi waan isii keessa ol korus

ni beeka. Inni isin wajjiin jira [beekkumsa isaatiin] bakka jirtan

hundatti. Allaahaan waan isin daleeydan ni arga.}

Al-Hadiid: 4

��~F�}�$$$$ tt ttΒΒΒΒ��: ÜÜ ÜÜχχχχθθθθ àà àà6666 tt ttƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ 33 33““““ uu uuθθθθ øø øøgggg ªª ªªΥΥΥΥ >> >>ππππ ss ssWWWW≈≈≈≈ nn nn==== rr rrOOOO �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ óó óóΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ãã ããèèèè ÎÎ ÎÎ////#### uu uu‘‘‘‘ ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ >> >>ππππ || ||¡¡¡¡ ÷÷ ÷÷ΗΗΗΗ ss ss~~~~ �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ÞÞ ÞÞmmmm ÏÏ ÏÏŠŠŠŠ$$$$ yy yy™™™™ II IIωωωω uu uuρρρρ 44 44’’’’ oo ooΤΤΤΤ ÷÷ ÷÷ŠŠŠŠ rr rr&&&&

ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ yy yy7777 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ II IIωωωω uu uuρρρρ uu uu�� ss ssYYYY òò òò2222 rr rr&&&& �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) uu uuθθθθ èè èèδδδδ óó óóΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ tt tt øø øø rr rr&&&& $$$$ tt ttΒΒΒΒ (( ((####θθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... (( (( §§ §§ΝΝΝΝ èè èèOOOO ΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ãã ãã⁄⁄⁄⁄ ÎÎ ÎÎ mm mm6666 tt tt⊥⊥⊥⊥ ãã ããƒƒƒƒ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// (( ((####θθθθ èè èè==== ÏÏ ÏÏΗΗΗΗ xx xxåååå tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏππππ yy yyϑϑϑϑ≈≈≈≈ uu uuŠŠŠŠ ÉÉ ÉÉ)))) øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// >> >> óó óó xx xx«««« îî îîΛΛΛΛ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ∩∩∩∩∠∠∠∠∪∪∪∪ ��

Ammas Allahaan ni Ja’a

{Maqoon (kophaa bahuun) nama sadihii hin argamu, afreessaan

isa tahu malee, kan shaniitis hin argamu inni jaheessaa tahu malee,

(lakkofsi) sanii gadiitii fi kan sanii oliitis hin argamu, inni isaan

waliin jiraatu malee [beekkumsa isaatiin] bakkuma argaman

hundatti. Eeganaa isaanitti odeessa guyyaa qiyaamaa [keessatti]

waan isaan dalagan, Allaahaan waan hunda beekaadha.}

Al-Mujaadalaa: 7

�ŸŸ ŸŸωωωω�� ÷÷ ÷÷ββββ tt tt““““ øø øøtttt rr rrBBBB __ __χχχχ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### ��$$$$ oo ooΨΨΨΨ yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ

{Hin yaadin! Allaahaan nuu wajji jiraa.}

At-Towbaa: 40

59

Rabbiin Aayaata tana keessatti Ergamaan Rabbii waan Abu

Bakriin ja’erraa nuuf odeessa, gaafa warri makkaa biyyaa isaan

baasee ajjeesuuf goda Isaan keessa jiran gubbaa gahan, Abu Bakri

Rasuulaaf sodaatee silaa if jala gad-laalan nu argan ja’en. Duuba

hoggaa kana Ergamaan Rabbii hin sodaatiin Rabbii nuu wajji jiraa

tumsa isaatiin nuuf tumsaa ja’eni.

��~F�}�: ÍÍ ÍÍ____ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ àà àà6666 yy yyèèèè tt ttΒΒΒΒ ßß ßßìììì yy yyϑϑϑϑ óó óó™™™™ rr rr&&&& 22 22”””” uu uu‘‘‘‘ rr rr&&&& uu uuρρρρ ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∉∉∉∉∪∪∪∪

{Ani isin lamaan wajjin jira nin dhagaya ammallee nin arga.}

Xahaa: 46

Aayaanni waan Rabbiin Nabi Muusaa fi Haaruuniin ja’e dubbatti,

hoggaa Fir’owna bira dhaqaa ja’ee isaan lamaan ajaje, ni sodaan

ja’an, duuba Rabbiin hin sodaatinaa ani isin wajjin jiraa nin

dhagayaa, ni argaa isiniifin tumsaa ja’en.

¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### yy yyìììì tt ttΒΒΒΒ tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((####θθθθ ss ss)))) ¨¨ ¨¨???? $$ $$#### tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### ¨¨ ¨¨ρρρρ ΝΝΝΝ èè èèδδδδ šš ššχχχχθθθθ ãã ããΖΖΖΖ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øøtttt ’’ ’’ΧΧΧΧ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∇∇∇∇∪∪∪∪

{Allaahaan warra isa sodaatuu fi warra waan gaarii dalagan waliin

jira [beekkumsa isaatiin].}

An-Nahl: 128

(( ((#### ÿÿ ÿÿρρρρ çç çç�� ÉÉ ÉÉ9999 ôô ôô¹¹¹¹ $$ $$#### uu uuρρρρ 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### yy yyìììì tt ttΒΒΒΒ šš šš ÎÎ ÎÎ�� ÉÉ ÉÉ9999≈≈≈≈ ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊆⊆⊆⊆∉∉∉∉∪∪∪∪

{Obsaa! Allaahaan Isaannan obsan wajji jira [beekkumsaa fi tumsa

isaatiin].}

Al-Anfaal: 46

ΝΝΝΝ ŸŸ ŸŸ2222 ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ 77 77ππππ tt tt⁄⁄⁄⁄ ÏÏ ÏÏùùùù AA AA'''' ss ss####ŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== ss ss%%%% ôô ôôMMMM tt tt7777 nn nn==== xx xxîîîî ZZ ZZππππ tt tt⁄⁄⁄⁄ ÏÏ ÏÏùùùù OO OOοοοο uu uu�� ÏÏ ÏÏWWWW ŸŸ ŸŸ2222 ÈÈ ÈÈββββ øø øøŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ**** ÎÎ ÎÎ//// «« ««!!!! $$ $$#### 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ yy yyìììì tt ttΒΒΒΒ tt tt ÎÎ ÎÎ�� ÉÉ ÉÉ9999≈≈≈≈ ¢¢ ¢¢ÁÁÁÁ9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Hedduu tuutti xiqqoon tuuta guddaa injifatte, hayyama

Allaahaatiin. Allaahaan isaannan obsan waliin jira [beekkumsaa fi

tumsa isaatiin.}

Al-Baqaraa: 249

IBSA waliigalaa.

60

Aayaattan dabarsine keessatti Rabbiin akka gabarran isaatii

wajjiin jiru hubanna.

Wajji jireenyi Rabbii bakka lamatti qoodamti:-

1ffaan: Wajji jireenya waliigalaati, sunis Rabbiin uumaa isaa

hunda waliin jiraachuu isaati bakka hundatti beekkumsaan,

akkasumas argaa fi dhageetti isaatiin.

2ffaan: wajji jireenya kophaati, sunis Rabbiin ergamtootaa fi

owliyaa isaatii waliin jirachuudha, ammallee warra amanee fi

warra isa sodaatu qofa waliin jiraachuu isaati, kophaatti isaaniif

tumsuudhaa fi Isaaniif gargaaruudhaan.

DUBBACHUU RABBIIF SABACHIISUU.

��~F�}�: ôô ôô tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ää ää−−−− yy yy‰‰‰‰ ôô ôô¹¹¹¹ rr rr&&&& zz zz ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ «« ««!!!! $$ $$#### $$$$ ZZ ZZVVVVƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ tt ttnnnn ∩∩∩∩∇∇∇∇∠∠∠∠∪∪∪∪


{Eenyu inni Allaaharra dhugaa dubbatu gama haasawaatii?}

An-Nisaa: 87

ôô ôô tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ää ää−−−− yy yy‰‰‰‰ ôô ôô¹¹¹¹ rr rr&&&& zz zz ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ «« ««!!!! $$ $$#### WW WWξξξξŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ%%%% ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Inni Allaaharra dhugaa dubbatu [hin jiru], gama jechootaati.}

An-Nisaa: 122

øø øøŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ�� tt ttΑΑΑΑ$$$$ ss ss%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### || ||¤¤¤¤ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏèèèè≈≈≈≈ tt ttƒƒƒƒ tt tt øø øø⌠⌠⌠⌠ $$ $$#### �� zz zzΝΝΝΝ tt ttƒƒƒƒ óó óóoooo tt ttΒΒΒΒ

{“yaa Iisaa ilma Maryam!” yeroo Allaahaan ja’u [san] [dubbadhu]}

Al-Maa’idaa:116

ôô ôôMMMM ££ ££ϑϑϑϑ ss ss???? uu uuρρρρ�� àà ààMMMM yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ==== xx xx.... yy yy7777 ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ $$$$ ]] ]]%%%% ôô ôô‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ ZZ ZZωωωω ôô ôô‰‰‰‰ tt ttãããã uu uuρρρρ 44 44 ��

{ Jechi Rabbii keeti guutamte, dhugaadhaan [haasawa isaa

keessatti], haqaan [murtii Isaa keessatti].}

Al-An’aam:115

61

zz zzΝΝΝΝ ¯¯ ¯¯==== xx xx.... uu uuρρρρ ªª ªª!!!! $$ $$#### 44 44 yy yy››››θθθθ ãã ããΒΒΒΒ $$$$ VV VVϑϑϑϑŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== òò òò6666 ss ss???? ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∉∉∉∉⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

{Allaahaan Muusaa dubbise, dubbisiinsa dhugaadhaa.}

An-Nisaa: 164

ΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ�� ¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ zz zzΝΝΝΝ ¯¯ ¯¯==== xx xx.... ªª ªª!!!! $$ $$#### ��

{Isaanirraa (Ergamtootarraa) kan Allaahaan dubbiseetu jira.}

Al-Baqaraa: 253

$$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ss ss9999 uu uuρρρρ�� uu uu !! !!%%%% yy yy` 44 44 yy yy››››θθθθ ãã ããΒΒΒΒ $$$$ uu uuΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏFFFF≈≈≈≈ ss ss))))ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏ9999 ………… çç ççµµµµ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯==== xx xx.... uu uuρρρρ ………… çç ççµµµµ šš šš//// uu uu‘‘‘‘ ��

{Muusaan baallama keenyaaf hoggaa dhufe, Rabbiin isaatis yeroo

isa dubbise-}

Al-A’raaf:143

çç ççµµµµ≈≈≈≈ uu uuΖΖΖΖ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ yy yy‰‰‰‰≈≈≈≈ tt ttΡΡΡΡ uu uuρρρρ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÉÉ ÉÉ==== ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ$$$$ yy yy____ ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘θθθθ ’’ ’’ÜÜÜÜ9999 $$ $$#### ÇÇ ÇÇ yy yyϑϑϑϑ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ FF FF{{{{ $$ $$#### çç ççµµµµ≈≈≈≈ uu uuΖΖΖΖ öö öö//// §§ §§�� ss ss%%%% uu uuρρρρ $$$$ || ||‹‹‹‹ ÅÅ ÅÅgggg ww wwΥΥΥΥ ∩∩∩∩∈∈∈∈⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Isa yaamne gama mirga Gaara Xuurirraa, ammas isa dhiheessinee

maqoo haasawuudhaaf.}

Maryam: 52

��~F�}�: øø øøŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ 33 33““““ yy yyŠŠŠŠ$$$$ tt ttΡΡΡΡ yy yy7777 •• ••//// uu uu‘‘‘‘ ## ## yy yy››››θθθθ ãã ããΒΒΒΒ ÈÈ ÈÈββββ rr rr&&&& ÏÏ ÏÏMMMM øø øøqqqq $$ $$#### tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ ss ss)))) øø øø9999 $$ $$#### tt tt ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ====≈≈≈≈ ©© ©©àààà9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

{Yeroo Rabbiin kee Muusaa yaamee, “orma cubbaawaa sanitti

dhaqi” [je’een san dubbadhu].}

Ash-Shu’araa:10

�� $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ1111 yy yyŠŠŠŠ$$$$ tt ttΡΡΡΡ uu uuρρρρ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ›› ››5555 uu uu‘‘‘‘ óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 rr rr&&&& $$$$ yy yyϑϑϑϑ ää ää3333 pp ppκκκκ ÷÷ ÷÷ΞΞΞΞ rr rr&&&& tt ttãããã $$$$ yy yyϑϑϑϑ ää ää3333 ùù ùù==== ÏÏ ÏÏ???? ÍÍ ÍÍ��οοοο tt tt�� yy yyffff ¤¤ ¤¤±±±±9999 $$ $$####

{Isaan lameenitti ni lallabe Rabbiin isaanii, “sa Ani isin lameen

muka sanirraa hin dhowwinee?” [jechuudhaan].}

Al-A’raaf:22

��~F�}� :tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ÍÍ ÍÍκκκκ‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏŠŠŠŠ$$$$ uu uuΖΖΖΖ ãã ããƒƒƒƒ ãã ããΑΑΑΑθθθθ àà àà)))) uu uu‹‹‹‹ ss ssùùùù !! !!#### ss ssŒŒŒŒ$$$$ tt ttΒΒΒΒ ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ çç ççGGGG öö öö6666 yy yy____ rr rr&&&& tt tt ÎÎ ÎÎ==== yy yy™™™™ öö öö�� ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∉∉∉∉∈∈∈∈∪∪∪∪

{“mee maal Ergamtootaaf Awwattan?” guyyaa je’e Isaanitti

lallabee [gaafatu] san [dubbadhu].}

62

Al-Qasas: 65

IBSA:

Aayaattan dabarsine hundi dubbachuu Rabbiif sabachiisti.

Ahlus-Sunnaan akki amanan: dubbatuun sifa Rabbiiti, Rabbiin ni

dubbata, dubbataadha dubbi dhagahamtuun hoggaa fedhe, akka

fedhetti ammas waan fedhe dubbata akka Isaan maltutti. Ragaan

aayaatoota dabarsine keessatti Rabbiin akka dubbatu ifiin

bifessee jira.

Sanirraa: Nabi Muusaa sagalee inni dhagahuun yaamee

dubbiseeni jira, nabi Aadam fi Haawaa itti lallabe yaame jira

akkuma kana aayaattan dabarsine hunda keessatti akka Inni

dubbatu Ragaa gahaatu jira nama sammuu qulqullun ilaaluuf.

QUR’AANNI JECHA ALLAAHAA TAHUU SABACHIISUU.

÷÷ ÷÷ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ�� ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ tt ttnnnn rr rr&&&& zz zz ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ šš šš ÏÏ ÏÏ.... ÎÎ ÎÎ�� ôô ôô³³³³ ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### xx xx8888 uu uu‘‘‘‘$$$$ yy yyffff tt ttFFFF óó óó™™™™ $$ $$#### çç ççνννν öö öö�� ÅÅ ÅÅ____ rr rr'''' ss ssùùùù 44 44 ®® ®®LLLL yy yymmmm yy yyìììì yy yyϑϑϑϑ óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ zz zzΝΝΝΝ≈≈≈≈ nn nn==== xx xx.... «« ««!!!! $$ $$#### �� {Yoo mushrikootarraa [namni] tokko nagaya isaaf kennuu sirra

barbaade, nagaya kenniif, hanga jecha Allaahaa dhagayutti.}

At-Towbaa: 6

ôô ôô‰‰‰‰ ss ss%%%% uu uuρρρρ tt ttββββ%%%% xx xx.... ×× ××,,,,ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ss ssùùùù öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ tt ttββββθθθθ ãã ããèèèè yy yyϑϑϑϑ óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ zz zzΝΝΝΝ≈≈≈≈ nn nn==== ŸŸ ŸŸ2222 «« ««!!!! $$ $$#### ¢¢ ¢¢ΟΟΟΟ èè èèOOOO ………… çç ççµµµµ tt ttΡΡΡΡθθθθ èè èèùùùù ÌÌ ÌÌ hh hh�� pp pptttt ää ää†††† .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// $$$$ tt ttΒΒΒΒ çç ççννννθθθθ èè èè==== ss ss)))) tt ttãããã öö ööΝΝΝΝ èè èèδδδδ uu uuρρρρ šš ššχχχχθθθθ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ôô ôôèèèè tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩∠∠∠∠∈∈∈∈∪∪∪∪

{ [Yahudaarraa] Tuutti gariin dubbii Allaahaa kan dhaggeefattu

taate eeganaa [dubbii Rabbii] ni jijiran, eeguma hubatani osoo

beekanii.}

Al-Baqaraa: 75

ãã ãã šš ššχχχχρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ãã ããƒƒƒƒ�� ββββ rr rr&&&& (( ((####θθθθ ää ää9999 ÏÏ ÏÏ dd dd‰‰‰‰ tt tt6666 ãã ããƒƒƒƒ zz zzΝΝΝΝ≈≈≈≈ nn nn==== xx xx.... «« ««!!!! $$ $$#### 44 44 ≅≅≅≅ èè èè%%%% ©© ©©9999 $$$$ tt ttΡΡΡΡθθθθ ãã ããèèèè ÎÎ ÎÎ6666 ®® ®®KKKK ss ss???? öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ xx xx‹‹‹‹ ŸŸ ŸŸ2222 šš šš^$$$$ ss ss%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ãã ãã≅≅≅≅ öö öö6666 ss ss%%%% �� { Dubbii Allaahaa jijjiiruu fedhan. “Nu jala hin deemtan.

Allaahaanis akkuma [ani je’e kana] asiin duratti ja’ee jira.” ja’iin }

Al-Fath: 15

63

�� ãã ãã≅≅≅≅ øø øø???? $$ $$#### uu uuρρρρ !! !!$$$$ tt ttΒΒΒΒ zz zz ÇÇ ÇÇrrrrρρρρ éé éé&&&& yy yy7777 øø øø‹‹‹‹ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÉÉ ÉÉ>>>>$$$$ tt ttGGGG ÅÅ ÅÅ2222 šš šš�� ÎÎ ÎÎ nn nn//// uu uu‘‘‘‘ (( (( ŸŸ ŸŸωωωω tt ttΑΑΑΑ ÏÏ ÏÏ dd dd‰‰‰‰ tt tt7777 ãã ããΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏGGGG≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ==== ss ss3333 ÏÏ ÏÏ9999 ��

{Dubbisi kitaaba Rabbii keetirraa waan gama kee beeksisa

godhamu, jechoota isaa kan jijjiiru hin jiru.}

Al-Khaf: 27

��~F�}�: ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) #### xx xx‹‹‹‹≈≈≈≈ yy yyδδδδ tt ttββββ#### uu uu öö öö�� àà àà)))) øø øø9999 $$ $$#### ?? ??ÈÈÈÈ àà àà)))) tt ttƒƒƒƒ 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã ûû ûû ÍÍ ÍÍ____ tt tt//// ŸŸ ŸŸ≅≅≅≅ƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏℜℜℜℜ uu uu�� óó óó ÎÎ ÎÎ)))) uu uu�� ss ssYYYY òò òò2222 rr rr&&&& ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ èè èèδδδδ ÏÏ ÏÏµµµµŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏùùùù šš ššχχχχθθθθ àà àà�� ÎÎ ÎÎ==== tt ttGGGG øø øøƒƒƒƒ ss ss†††† ∩∩∩∩∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪

{Qur’aanni kuni ni odeessa Ilmaan Israa’iil irratti, irra guddaa

waan isaan keessatti wal dhabanii.}

An-Naml: 76

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti Qur’aannii jecha Rabbii tahu

hubbana. Ahlus-Sunnaan Qur’aanni amma Muslimtoonni bakka

hunda dubbisan kuni jecha Rabbii tahuu amanan.

Qur’aanni jecha Rabbiiti, Jibriil Rabbirraa dhagahee Nabi

Muhammad Jibriil irraa dhagaye, Nabi Muhammad Sahaaboota

irratti qara’e isaanis Isarraa dhagayan, haaluma kanaan hanga

guyyaa arraatti qara’amaa dhagayamaa jira. Sagaleen namni

Qur’aanaan qara’u tan abbaa qara’ee yoo taatu jechi inni dubbisaa

jiru kan dhagayamu sun ammoo jecha Rabbiiti.

QUR’AANA RABBIIN BUUSUU SABACHIISUU.

#### xx xx‹‹‹‹≈≈≈≈ yy yyδδδδ uu uuρρρρ�� ëë ëë====≈≈≈≈ tt ttGGGG ÏÏ ÏÏ.... çç ççµµµµ≈≈≈≈ oo ooΨΨΨΨ øø øø9999 tt tt““““ΡΡΡΡ rr rr&&&& �� ÔÔ ÔÔ8888 uu uu‘‘‘‘$$$$ tt tt6666 ãã ããΒΒΒΒ Ragaan jecha Rabbiiti:

{kun kitaaba nuti buufne, kan toltuu hedduu qabu).}

Al-An’aam: 92

öö ööθθθθ ss ss9999�� $$$$ uu uuΖΖΖΖ øø øø9999 tt tt““““ΡΡΡΡ rr rr&&&& #### xx xx‹‹‹‹≈≈≈≈ yy yyδδδδ tt ttββββ#### uu uu öö öö�� àà àà)))) øø øø9999 $$ $$#### 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã 99 99≅≅≅≅ tt tt6666 yy yy____ ………… çç ççµµµµ tt ttFFFF ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ rr rr&&&& tt tt�� ©© ©©9999 $$$$ YY YYèèèè ÏÏ ÏÏ±±±±≈≈≈≈ yy yyzzzz %%%% YY YYææææ ÏÏ ÏÏ dd dd‰‰‰‰ || ||ÁÁÁÁ tt ttFFFF •• ••ΒΒΒΒ ôô ôô ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏππππ uu uuŠŠŠŠ ôô ôô±±±± yy yyzzzz �� «« ««!!!! $$ $$#### {Osoo Qur’aana kana Gaara irratti buufne, silaa ni garta kan gad

of qabu tahuu isaa, baqaqaa tahuu isaa, soda Allahaattirraa.}

64

Al-hashr: 21

#### ss ssŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ øø øø9999 ££ ££‰‰‰‰ tt tt//// ZZ ZZππππ tt ttƒƒƒƒ#### uu uu šš ššχχχχ%%%% xx xx6666 ¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ 77 77ππππ tt ttƒƒƒƒ#### uu uu ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ nn nn==== ôô ôôãããã rr rr&&&& $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// ãã ããΑΑΑΑ ÍÍ ÍÍ ii ii”””” tt tt∴∴∴∴ ãã ããƒƒƒƒ (( ((#### þþ þþθθθθ ää ää9999$$$$ ss ss%%%% !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) || ||MMMMΡΡΡΡ rr rr&&&& ¤¤ ¤¤�� tt ttIIII øø øø�� ãã ããΒΒΒΒ 44 44 öö öö≅≅≅≅ tt tt//// óó óóΟΟΟΟ èè èèδδδδ çç çç�� ss ssYYYY øø øø.... rr rr&&&& ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββθθθθ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ôô ôôèèèè tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ öö öö≅≅≅≅ èè èè%%%% ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ¨¨ ¨¨““““ tt ttΡΡΡΡ ßß ßßyyyyρρρρ ââ ââ‘‘‘‘ ÄÄ ÄÄ¨ ßß ßß‰‰‰‰ àà àà)))) øø øø9999 $$ $$#### ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ šš šš�� ÎÎ ÎÎ ii ii//// ¢¢ ¢¢‘‘‘‘ ÈÈ ÈÈ dd dd,,,, pp pptttt øø øø:::: $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// || ||MMMM ÎÎ ÎÎ mm mm7777 ss ss[[[[ ãã ãã‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ9999 šš šš ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((####θθθθ ãã ããΖΖΖΖ tt ttΒΒΒΒ#### uu uu

““““ YY YY‰‰‰‰ èè èèδδδδ uu uuρρρρ 22 22”””” tt tt�� ôô ôô±±±± çç çç0000 uu uuρρρρ tt tt ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ==== óó óó¡¡¡¡ ßß ßßϑϑϑϑ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏ9999 ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ôô ôô‰‰‰‰ ss ss)))) ss ss9999 uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttΡΡΡΡ óó óóΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ rr rr&&&& šš ššχχχχθθθθ ää ää9999θθθθ àà àà)))) tt ttƒƒƒƒ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) ………… çç ççµµµµ ßß ßßϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏ kk kk==== yy yyèèèè ãã ããƒƒƒƒ ÖÖ ÖÖ�� tt tt±±±± oo oo0000 33 33 ÜÜ ÜÜχχχχ$$$$ || ||¡¡¡¡ ÏÏ ÏÏ jj jj9999

““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### šš ššχχχχρρρρ ßß ßß‰‰‰‰ ÅÅ ÅÅssss ùù ùù==== ãã ããƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏµµµµ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ÎÎ ÎÎ)))) @@ @@‘‘‘‘ ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ yy yyffff ôô ôôãããã rr rr&&&& #### xx xx‹‹‹‹≈≈≈≈ yy yyδδδδ uu uuρρρρ îî îîββββ$$$$ || ||¡¡¡¡ ÏÏ ÏÏ9999 ?? ??†††† ÎÎ ÎÎ1111 tt tt�� tt ttãããã êê êê ÎÎ ÎÎ7777 •• ••ΒΒΒΒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Yeroo nuti jijjiirre Aayaata takka bakka Aayaata takkaatti,

(hikmaaf ykn oggumaaf jecha), Allaahaan waan buusu haalaan

beeka. Ni ja’an [kaafirtoonni]: “Ati [yaa Muhammad �� ]

kijiba ifiif uumte.” dhugumatti irra hedduun isaanii hin beekan.

Ja’i (yaa Muhammad �� ) Ruuhul-qudus [Jibriiltu]

Qur’aana Rabbii keetirraa buuse, dhugaadhaan warra amanan

akka jabeessuuf, ammas akka qajeelchuu fi akka gammachiisuuf

muslimoota.

Ammallee dhugumatti ni beeyna: “(Nabi Muhammad ��

) kan barsiisu ilma namaati” Jechuu isaanii. Afaan namitichi isaan

itti irkisanii [isa barsiisa ja’anii] Afaan Arabaatii miti, ammo kuni

(Qur’aanni) Afaan Arabaa qulqullidha.}

An-Nahl: 101-103

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti Qur’aana Rabbiin buusuu

hubanna. Qur’aanni waan Nabi Muhammad ifiif uumee miti garuu

Rabbiitu karaa Malaaykaa Isaa Jibriiliin Nabi Muhammad irratti

buuse.

Ahlus-Sunnaan Qur’aana Rabbiitu buuse ja’anii amanan.

GUYYAA QIYAAMAA WARRI AMANE RABBII ISAANII AKKA ARGAN

SABACHIISUU.

65

��~F�}�: ×× ××ννννθθθθ ãã ãã____ ãã ããρρρρ 77 77‹‹‹‹ ÍÍ ÍÍ×××× tt ttΒΒΒΒ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ îî îîοοοο uu uu�� ÅÅ ÅÅÑÑÑÑ$$$$ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ 44 44’’’’ nn nn<<<< ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ pp ppκκκκ ÍÍ ÍÍ hh hh5555 uu uu‘‘‘‘ ×× ××οοοο tt tt�� ÏÏ ÏÏßßßß$$$$ tt ttΡΡΡΡ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪


{Fullan gariin guyyaa saniin keessatti (guyyaa qiyaamaa) iftuudha.

Gama Rabbii isii laaltuudha [daawwattuudha].}

Al-Qiyaamaa: 22-23

Q’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÅÅ ÅÅ7777 ÍÍ ÍÍ←←←← !! !!#### uu uu‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### tt ttββββρρρρ ãã ãã�� ÝÝ ÝÝààààΖΖΖΖ tt ttƒƒƒƒ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪

{Sireewwan irratti tahoodha, kan ilaalan haala tahaniin.}

Al-Muxaffifiin: 23

�� tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©#### ÏÏ ÏÏ jj jj9999 (( ((####θθθθ ãã ããΖΖΖΖ || ||¡¡¡¡ ôô ôômmmm rr rr&&&& 44 44 oo oo____ óó óó¡¡¡¡ çç ççtttt øø øø:::: $$ $$#### �� ×× ××οοοο yy yyŠŠŠŠ$$$$ tt ttƒƒƒƒ ÎÎ ÎÎ———— uu uuρρρρ

{Warra waan gaarii dalaganiif, waan gaariitu jiraaf (sun jannata)

ammas dabalataa jiraaf (sun Rabbii isaanii laaludha).}

Yuunus: 26

��~F�}� :ΜΜΜΜ çç ççλλλλ mm mm;;;; $$$$ ¨¨ ¨¨ΒΒΒΒ tt ttββββρρρρ ââ ââ !! !!$$$$ tt tt±±±± oo oo„„„„ $$$$ pp ppκκκκHHHH ÏÏ ÏÏùùùù $$$$ oo ooΨΨΨΨ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ tt tt$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ““““ tt ttΒΒΒΒ ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂∈∈∈∈∪∪∪∪ {Isaanif waan fedhantu jiraaf isii (jannata) keessatti ammallee nu

biratti idaasaan isaaniif tahaadha [sun Rabbi arguudha].}

Qaaf: 35

IBSA.

Aayaatoota dabarsine keessatti wanni hubannu, akka warri

amane guyyaa qiyaamaa Rabbii Isaanii argani.

Ahlus-Sunnaan akkuma aayaata keessatti dhufe kanatti

sabachiisan. Guyyaa qiyaamaa warri jannataa wanni Isaan

haalaan itti gamadan fuula Rabbii isaanii arguudha.

Rabbiin warra fuula Isaa laalu nu haa godhu.

})�� ?+�!�Y �� }�|�}�}� ��~E{6 2} � ��{� 1��{�1�Y �$%~!�&�� }!|�} }� ~�}6 Q�,{v�5 �� zh1}*{5 V{b �h1}�� P}�}��?.

66

Boqonaan kun (wanni sifa Rabbiirraa dubbatu) kitaaba Allaahaa

keessa heddu, namni Qur’aana isaan qajeelloo barbaaduuf sirritti gad

ilaale ykn faana dhahe karaan dhugaa isaaf ifa baha.

RAGAA HADIISA KEESSATTI SIFAA FI MAQAA RABBII SABACHIISUU.

�X~T�b : �!��(�� |E��1�b Q �� z;F��}9 {�|E�� V{b |�� !��}.�� Q{�~��}� ¢;� }�� Q��E��}�� Q�$%!�&��bz!~.}�� X~�� 1}�1�&��}� V{*�� zs1})�T�� {�+{D1} �L� }�{6 �X}a}� |4}� ��|�}9 {�z� �;F��|!�� }\}�}� 1}6}� Q��~E}� }d}a}� �z;F��&��1z� {�

l{��P�5 1} z� �$1}ef��. Ammallee sunnaa ergamaa Allaahaa �� keessatti [hadiisni

sifaa fi maqaa Allaahaa sabachiisu ni jira, kan Ahlu-sunnaan itti

amantu.

Sunnaan (hadiisini) Qur’aana ni hiikti, ni ibsiti, isarratti qajeelchiti

(waan Qur’aanni qajeelchurratti qajeelchiti), isarraa ibsa gooti.

Wanni Rasuuli Rabbii isaatiin yaame hadiissan fayyaa qabuurraa, kan

warri beekkumsa qabu irratti waliigalanii waliif dabarsan, fudhachuu

fi itti amanuun diqama.

IBSA.

Hadiisa sahiiha itti amanuun dirqam, Qur’aanatti aansuudhaan

hadiisni ragaa lammaffaati amntii Islaamaa keessatti.

kanaaf Ahlus-Sunnaan Ergamaan Rabbii �� sifaa fi

maqaa Rabbii isaatiin yaame, akkuma Rabbiin ifiin yaametti

amanan.

HADIISA GAD BU’U ALLAAHAAF SABACHIISU.

}l{��I ~�{��b :�� {�{�~F� �X�v{6 ��)) : zX~�� &~�}+ }j ��~�� X�5 1}�~_� �� K1}�|�� N 1}E��}9 �;z4~E}+�;F�&}��b Qz!{[�� :£�� }!{(�]��b Vz_�!{(~t}*~�}+ ~�}6 Q��}�{o~��b VzE��~�}+ ~�}6 £�� }d�z/}*~��b Vz_F��~ }+ ~�}6 .(({�~��}� �?�(|*�6.

[Hadiissan itti amanuun dirqama tahu] sanirraa fakkaataa jecha

Rasuulaati �� : ((Rabbiin keenya gama samii duniyaatti

67

gad bu’a, halkan hunda gama boodaa, yeroo harki tokko sadaffaan

halkanii hafe. Ni ja’a (Allaahaan): “eenyu kan na kadhatu kan isaaf

awwaadhu? eenyu kan na gaafata kan isaaf kennu? eenyu kan

araarama narra barbaadu kan isaaf araaramu?”))

hadiisni irratti wali galamaadha bukhaarii:1145, muslim:758

IBSA.

Hadiisni kuni Rabbiin keenya akka halkan hunda gama boodaa

gad bu’u sabachiisa. Ahlus-Sunnaan akkuma hadiisa keessatti

sabate kan ja’an.

Rabbiin keenya akka Isaan malutti gad bu’a gama samii

adunyaatti, gad bu’insi Rabbii gad-bu’insa uumamaa hin fakkaatu,

akkuma ol tahinsi isaa ol tahinsa uumamaa hin fakkaannetti.

HADIISA GAMMACHUU RABBIIF SABACHIISU

�� ~F�}�)) :{�{*��{ �}!z� ~��5{ } �� ~�{6 zd{G1|*�� z�{6~y�� m{ ~�}� {�}�~F}*z� 1� }!�b � }W�� .(( �?�(|*�6{�~��}�.

Ragaan jecha Rasuulaati �� : ((Allaahaatu gammada

[badiirraa] deebi’uu gabricha isaa kan amaneetiin, tokkoo keessan

kan yaabbii [jalaa badde] argaturra.))

Hadiisni irratti wali galamaadha Buukhaarii: lakk. Hadiisaa 6308,

Muslim: lakk. Hadiisaa 2675

IBSA.

Hadiisa kana keessatti Rabbiin akka gammadu sabachiisuutu jira,

kanaaf Ahlus-Sunnaan akkuma sifa Rabbii tan biroo dhugoomsan

Rabbiin akka gammadu ni sabachiisan, kan uumaa Isaatti isa hin

fakkeesine.

HADIISA KOFLA RABBII SABACHIISU.

68

��~F�}� :�� )) :��|E}/�� X�[~ }+ 1}��{5 �}!}[�� 1}�� } �� X�*�&}+ z�~��a}9 ��zN �� l})~¤}+ .(({�~��}� �?�(|*�6.

Ragaan Jecha Ergamaa Allaahaati :�� ((“Allaahaan gama

nama lamaa ni kofla, kan tokko kaan ajjeesu, kan lamaan isaanii

(ajjeesaa fi ajjeefamaan) jannata seenan.”))



��~F�}�)) : Q}j{ozE� }j�}c�� ~��#~��zN �!�Z~E}+ Q{mz!~�}[ zh~!�}� {m{D1}�{� {�F�E� ~�{6 1}E��}9 }dz/}� �$�� ~.}+ �l})~¤}+ ¢X�Z}��b�d+z!� ~��#}a}!�b(( .��}�} ��+{ } .

Ammas[Ragaan] jecha Rasuulaati �� : ((“Dinqisiifatee jira

Rabbiin keenya garaa muratuu gabarran isaatiirraa, tola olinsi isaa

dhihaatuu wajjin, ni laala gama keessan rakkoo fii garaa murachuu

keessatti haala taataniin, ni kofla rakkorraa bahuun keessan dhihoo

tahuu haala beekuun.”))

hadiisni hasani (gaariidha) Ibnu Maajah: lakk. Hadiisaa 181,

Musnad Ahmad: 4/11, Daara Quxni kitaaba Sifaat: lakk. Hadiisaa 30

IBSA.

Hadiisa dabarsine keessatti Rabbiin akka koflu hubanna, Rabbiin

ni kofla akka Isaan malutti.

Ahlus-Sunnaan akkuma sifa biroo sabachiisan kofla Rabbii ni

sabachiisan, kan uumam Isaatti isa hin fakkeesine. Wanni

haalataa Rabbiirraa hadiisa sahiiha keessatti dhufe akkuma waan

Qur’aana keessatti dhufeeti, itti amanuun dirqama.

HADIISA MIILAA FI HIRPHA RABBIIF SABACHIISU.

�� ~F�}�)) :�;F�&}� }V{�}� 1} �{b ��&��+ ��|E} }a �;�}4}� M : �h}9 }0}¤}+ �|*} £� +z4}6 ~�{6 �X}� {A|4{.�� ~az9 1} �{b]��}+�}�z9 V{b}� :��}6} � 1} ~��}� [�;F�&}*�b Q�¥~.}� ��N 1} �¤~.}� Oz�}4~E}��b :¦� ¦�(( .{�~��}� �?�(|*�6.

69

[Ragaan] jecha Ergamaa Allaahaati �� : ((“jahannam Isii

keessatti darbamurraa hin deemtu [guyyaa qiyaamaa], ‘sa dabalanni

(idaasaan) ni jiraa?’ haala isiin jettun, hanga Rabbiin guddaan miila

isaa keessa kaayutti.”))

Hadiisa biro keesatti: ((“hirpha isaa isiirra kaaya, ni maxxantti gariin

isii gariitti, sababaa saniin ni jetti [jahannam]: qax qax.”

Hadiisnii irratti walii galamaadha Buukhaarii: lakk. Hadiisaa 4848,


IBSA.

Hadiisa kana keessatti Rabbiin akka miilaa fi hirpa isaan maltu

qabu sabachiisuutu jira.

Ahlus-Sunnaan Rabbiin miila ni qaba kan isaan malu, hirpa ni

qaba kan isaan malu ja’anii amanan.

HADIISA SAGALEE FI DUBBACHUU RABBIIF SABACHIISU.

��~F�}�)) :��1}.}� �;F�&}+ :�}D% 1}+ !�;F�&}��b :}l~+} ~.}�}� }l~�|�� .�SF}Tz� O{D1}E��b :�� $zN �{6 } z!~�� $�� }©�!�6��}+z91|E�� N 1�v~.}� }l{*|+�9�I .(({�~��}� �?(|*�6 .��~F�}� :))�$1}��a~!}� ��}E~�}�}� ��}E~�}� }g~��}� ��}9 ��#��}� �MN � } �� ~�{6 ~��#~E{6 1}6((.

Ragaan jecha Rasuulaati �� : ((“Rabbiin ol tahe ni ja’a: yaa

Aadam!. [Aadam] ni ja’a: labeeyka yeroo hedduu siif awwaadhe.

Duuba [Rabbiin] Ni lallaba [Aadamitti] sagaleen: Allaahaan ilmaan

keetirraa ergamtoota (warra ibbida seenu) gama ibidaatti akka baaftu

si ajaja.” )) jechuudhaan.


Muslim: lakk. Hadiisaa 222.

Ammas Ragaan biroo jecha Rasuulaati �� : ((“[namni]

tokkolleen Isiniirraa hin argamu, Rabbiin isaa isa dubbisu malee

[guyyaa qiyaamaa], kan jidduu Rabbii fi jidduu isaa dubbii [namni]

hiiku hin jirre.”))

70

Irratti waliigalamaadha Buukhaarii: lakk. Hadiisaa 6539, Muslim:

lakk. Hadiisaa 1016

IBSA.

Hadiisa dabarsine keessatti Rabbiin akka sagaleen lallabee

dubbatu sabachiisuutu jira.

Ahlus-Sunnaan akki ja’an: Rabbiin ni dubbata yeroo fedhe, abbaa

fedhetti, dubbii fii sagalee Isaan maltuun dubbata, namni Rabbiin

itti dubbatu dubbi isaa ni dhagaha akkuma Nabi Muusaan gurraan

dhagahetti.

HADIISA OL TAHINSA RABBII SABACHIISU

z¥+z!}�� {�}�� 9 V{b ��~F�}�)) :}9 1}��5 Qzu~9�L�}� �K1}�|�� V{b }©�!~6�� Q}l��~�� }8| �&}� Q�K1}�|�� V{b O{P�� 1}E|� Q}jz��o�� h}9 }r~_�� Q1}_1}+1�o}[}� 1}E}�F� 1}E�� ~!{(�]� Qzu~9�L� V{b }l}*}�~ }9 �X}.~a� �K1}�|�� V{b }l�*}�~ }9 ~�{6 ��}�~ }9 �;z4~_��

}l{*}�~ }9��}!~�}��b �z0za}F�� P}� ��}� }l{G1�({W ~�{6 ªK1�({W}� Q((.Q�m�,�]}� }D��}D F�� m�}�}9 Q��}�} ��+{ }

[Ragaan] jecha Rasuulaatti �� : wallansa dhukkubsataa

keessatti akki ja’e: ((“Rabbiin keenya Allaaha, isa samiirra jiru,

maqaan kee qulqullaawe, murtiin kee samii fii dachii keessatti

tahaadha, akkuma Rahmaani kee samii keessatti taate, Rahmaata kee

dachii keessatti godhi, cubbuu teenyaa fi dogongora keenya irra nuuf

dabri, ati Rabbii warra dalagaa gaarii dalaguuti, Rahmata buusi,

Rahmata keettirraa, dawaa (qoricha) buusi, qoricha keettirraa,

dukkuba kanarratti. Sababa saniin ni fayyaa.”))

Abuu daawud: lakk. Hadiisaa 3892, hadiisni (Hasani) gaariidha

Sheek Albaaniin da’iifa ykn laafaa tahuu ibsa kitaaba da’iiful-

jaami’i: 5422 keessatti.

��~F�}� :))�K1}�|�� V{b ~�}6 �j{6�� 1}_��}� Vz_F�E}6��}� �M��(( .��{)}� ��+{ }

Ammas Ragaan jecha Rasuulaati �� :

71

((“Isin na hin dhugomsitanii, haala ani isa samiirra jiru biratti

dhugomfamaa taheen?”))

Hadiisni sahiha (fayyaa) bukhaarii:4351, Muslim:1063

��~F�}� :)){�~��}� ~��*~_�� 1}6 ��~.}+ }F��}� Qz�~!}.�� }�~F�b ��}� Q�K1}�� }�~F�b ��~!}.��}�(( . }D��}D F�� m�}�}9 Q��}�} ��+{ } Q�m�!~��]}�

Ammas ragaan jecha Rasuulaati �� : ((“Arshiin bishaan

gubbaa jira [samii fi dachiin uumuun duratti], Allaahaan Arshii

gubbaa jira, inni waan isin irra jirtan ni beeka.”))

Hadiisni hasani (gaariidha ykn bareedaadha) Abuu daawud: 4723,

Tirmiizii: 3320, Ibnu Maajaah: 193

Sheek Albaaniin sahiiha (fayyaadha) ja’en: Mukhtasarul-uluw:

hadiisa 48, fuula 103

{�}+z91}/�� ~F�}� :))£�� }�~+��(( .~r��1� :�K1}�|�� V{b .�;1� :))£1}_�� ~�}6(( .~r��1� :�� ;F��}9 }r~_�� .�;1� :))��}E{6~y�6 1} |_z��b 1} �&{*~��(( .��{�~��6 �m�}�}9.

Ammallee [ragaan] jecha rasuulaati �� gabrittiidhaan [kan

ja’e]: “Allaahaan eessa jira?” ni jatte [gabrittiin]: “samiirra jira.” Ni

ja’en :“ani enyu?”. Ni jatte: “ati ergamaa Allaahaati.” [Rasuulli]

“bilisoomsi (furi) isiin amantuudhaa.” Ja’een.))

Muslim: lakk.Hadiisa 537

IBSA.

Hadiissan dabarsine keessatti ol tahuu Rabbiif sabachiisuutu jira

akkuma Qur’aana keessatti sabate. Ragaan akkuma hadiisa

keessatti bira dabare, Ergamaan Allaaha Rabbiin eessa jira jedhee

gaafatee jira, duuba gabrittiin Samiirra jira jettee deebisuu Isiitiif

jecha Ergamaan Allaahaa Muslima je’ee isiif ragaa bahe.

Rabbiin eessa jira yoo siin ja’an, Samii gubaa jira je’e deebisi,

akkuma hadiisa keessatti sabate kanatti.

72

Tuutti Ahbaashaa fokkottuun Rabbiin ol hin taane ja’an, akka

waan isaan Rabbii fi Ergamaa Rabbiirra beekanii tahuu isaaniti.

HADIISA RABBIIN UUMAA ISAA WAJJIIN JIRAACHUU SABACHIISU

��~F�}�)) :}r~E�5 1}��v~�} }l}.}6 �� $�� }��~.}� �$�� {$1}e�f� �X}¤�b��(( .��}�} ��+{ } . [Ragaan] jecha Rasuulaati �� : ((“Irra caalaan Iimaanaa:

Allaahaan bakka hundatti sii waliin jiraachuu beekuudha.”))

Hadiisni gaariidha xabraniin Owsax keessatti lakk. Hadiisaa 8796

gabaase jira.

Sheek Albaanin da’iifa ja’een: Da’iiful-jaami’i:1002

��~F�}� :)){�z ~a}� �X}�{ �� $z��b �{�zE�{�}+ ~�}� �M}� Q{�z ~a}� �X}�{ |��&�T~�}+ ��b �{A|T�� zN ~��5� } �� }1� ��IzN ~�{#��}� Q{�{6} � }r~)}� ~�� Q{mz91}�}+ ~�}�(( .Q {�~��}� �?�(|*�6

Ammas [ragaan biroo] jecha Rasuulaati � �� : ((“Tokkoon

keessan yeroo salaataaf dhaabbate, gama ful durasaattii fi mirgasaatti

hin tufin. Allaahaan gama ful dura isaa jira, garuu gama bitaatti

ykn hirpha isaa jalatti [haa tufu].”))

Irratti wali galamaadha. Bukhaarii: lakk. hadiisaa 409 fi 416,

Muslim:547

�� ~F�}�)) :zu~9�L�}� z0~�|�� {S�}F}�|�� |h}9 |�� |h}9}� 1}E|�}9 Qz��{Z}.�� z�~!}.�� |h}9}� V��(}_ �!}W ~�{6 }lz� �IF�� Q�$%~!�&��}� zX�z/~_�f�}� {A�}9~F|*�� ;z4~E�6 Q2}F|E��}� �d})�� }?{�1�b Q«K~V}W �X�5 ��|��}D �X�5 �!}W ~�{6}�

}g~��b �;|��L� }r~_�� Q1} {*}�{�1}Ez� �P{[% }r~_�� }l�~F�b }g~��b �!{�1�Z�� }r~_��}� Q¬KV}W }©} ~.}� }g~��b �!{[�� }r~_��}� Q¬K~V}W }l��~��z!�&�(�� }�{6 VzEzE�]��}� }�~+| �� V�E}� z¥�� ¬K~V}W }l}_��D }g~��b ��{Y1}�� }r~_��}� Q¬K~V}W(( .��{�~��6 ��}+�}�z9.

Ammas ragaan jecha Rasuulaati �� :

((Yaa Allaah! Rabbii samiiwwan torbaa fi dachii, Rabbii Arshii

guddoo, Rabbii keenyaa fi Rabbii waan hundaa, dhoosaa firii fi killee,

buusaa Towraat, Injiilii fi Qur’aanaa. Siinin tiyfama hamtuu lubbuu

tiyyaa fi hamtuu waan lafarra deemuu handarraa, Ati sammuu isii ni

73

qabda. Ati kan duraati (dursaadha) wanni takka si dura hin jirtu. Ati

kan boodaati (booda hafaadha) wanni takka sii booda hin haftu. Ati ol

tahaadha wanni takka sii ol hin jirtu. Ati dhiyoodha (dhihaataadha)

wanni takka sii asitti hin jirtu beekaa waan keessaa fi gubbaati. Liqii

narraa kafali, hiyyummaarraa na duromsi.”))

Muslim: 2713

��}�1})|T�� }0�b}9 1|�� ~F�}� z!�5�P�1z� ~�� }��}F~�� :))�81|E�� 1} �+�� ! ��}� �F�.z�~9� �~��#��(~_��1��+z!� ��,{T}� 1�.�{�}� �$F��~ }� 1}�|_zN Q1��{G1�] �M}� |�}�� $F��~ }� �M ~��#|_z��b . z?�E�� ~�{6 ~��5{ } �� zN �h}!� �� }_F��~ }� OP�� $zN

{�{*��{ �}9(( .{�~��}� �?�(|*�6. Ammas ragaan jecha Rasuulaati �� : yeroo sahaabaan

zikriidhaan sagalee ol fuudhan [ni ja’e]: ((“ Yaa ilmaan namaa lubbuu

teessan irratti laaffissaa, isin duudaa fi fagaataa (kan fagoo jiru) hin

kadhattan. Garuu kan isin kadhattan dhagayaa fi argaadha. Bar inni

isin kadhattan (yaammattan) gama tokkoo keessanitti morma yaabbii

(yaabbatamtuu) isaatirra itti dhihaataadha”))

Irratti wali galamaadha Bukhaarii: 2992, Muslim: 2704

IBSA.

Hadiissan dabarsine keessatti Rabbiin gabarran Isaatti dhihoo

akka tahe sabchiisuutu keessa jira. Ahlus-Sunnaan akkuma

hadiisaa fi Qur’aanni je’e jedhan, Rabbiin dhihaataadha gabarran

Isaatti, akka isaan malutti.

HADIISA WARRI AMANE RABBII AKKA ARGAN SABACHIISU

~F��)) :�*~.�o}*~�� {$z��b Q{�{*}+~�9 V{b �$F�61}¤�� M Qz9~ }�� ~�� }!}��&�� $~�}!}� 1}��5 ~��#|�}9 �$~�}!}*}� ~��#|_zN �M $�� ~��F��}.�b1�b �1} z��!�] �X~�� A}�}� zg~�|>�� z®F��Y �X~�� A}� ��}� �F��~t��(( .{�~��}� �?�(|*�6.

Ragaan jecha Rasuulaati �� : ((“Isin Rabbii keessan

arguuf teessan akka ji’a goobane (ji’a guttame kan guyyaa 14ffaa)

argitanitti. Isa laaluu (daawwachuu) keessatti kan walitti hin rakkifne,

74

injifatamuu dhabuu yoo dandeessan salaata bahinsa aduu duraa

(salaata subii) ammas salaata seensa aduu duraa (salaata Asrii) irratti,

tiyfadhaa (salaata san lamaan jabeessaa).”))

Irratti wali galamaadha Bukhaari: 554, Muslim: 633

IBSA.

Hadiisa keessatti Rabbiin akka guyyaa qiyaamaa ijaan argamu

hubanna.

Ahlus-Sunnaan akkuma hadiisa keessatti dhufe kanatti amanan,

guyyaa qiyaama Rabbiin ijaan akka argamu hadiisa fi Qur’aanni

irrati wali galee jira.

Ahlus-Sunnaan argaa Rabbii ni dhugoomsan shakkii osoo hin

goone.

BOQONNAA AHLUS-SUNNAA WAL JAMAA’AAN TUUTTAN

BIROORRAA JIDDUU JIREEYSA TAHU IBSU

�{�z� �!z�~��+ 1}�z� {�z�|9 �}� �� ;F��z9 1} �{b �!z�~��+ V{*�� {�+{D1} �L� {m{P}� z;1�v~6�� zN �$z��b{�|E�� X~�� }�za1|E�� ~!{(�� \+z!~)}� z!~��] ~�{6 �{�z�1}*{5 V{b {�z� �� }!}�~[�� 1}�z� �$F�E{6~y�+ 1}��5 �}l{��Pz� �$F�E{6~y�+ {�}�1}�}/��}�

}V{� ��|6�L� �$�� 1}��5 �{�|6�L� z�}!{b V{b �¦}�}F�� X}� ��X�{v~�}� �M}� �\�z��#}� z!~��] ~�{6}� Q�X�{o~.}� M}� {b �¦}�}F��z�}6�L� V Hadiissan kana fakkaatan kan Rasuulli �� isa keessatti

Rabbii isaatirraa odeesse,Tuutti nagaya baatu taate Ahlus-Sunnaa

wal-jamaa’aan ni dhugoomsan, Akkuma waan Rabbiin Qur’aana isaa

keessatti odeesse dhugoomsanitti, jijiruu fi lakkisuu, akkaataa itti

godhuu fi fakkeesuun maleetti.

Tuuta ummata [Muhammad �� ] keessaa Ahlus-Sunnaan

Filamtuudha (jidduu jireeysa), akkuma ummanni [Muhammad �� ] ummata dabre hundarraa jidduu jireeysa taatetti.

~�� b {�|�{�~ }/�� zX�{o~.|*�� zX~�� }�~�}� ��1}.}�}� ��}_1})~�� {S1�({� zh1}� V{b �¦}�}��} ��}>�� zX�{v~�|*�� zX~��}� Q

75

Ahlu-Sunnaan jiddu jireesa waa’ee sifa Allaahaa keessatti, inni

qulqullaawee, ol tahee.

[sifa Allaahaa keessatti] tuuta Jaahmiyyaa [sifa Rabbii] didduu fi

tuuta Mushabbihaa [sifa Rabbii uumamatti] fakkeesitu Jiddutti

taatuudha.

IBSA.

Jaahmiyyaan:- tuuta namticha Jaahm Ibni Safawaan ja’amu jala deemtu, tan

Rabbii qulqulleessina jettee maqaa fi sifa Rabbii guututti lakkiftu.

Akka yaada Isaaniitti Rabbiin maqaa fi sifa qaba yoo jenne, uumamatti isa

fakkeesine jechuudhaan, waan Rabbiin ifiin yaamee fi Ergamaan Isaa Isaan

yaame hunda warra didu.

Mushabbihaan:- tuuta Rabbiif sifa sabachiisuu keessa daangaa dabarte.

Akka yaada isaanitti Rabbiin uumamaan wal fakkaata, fakkeenyaaf: Rabbiin

fuula ni qaba, garuu fuula akka namaati, harki Rabbiitis tan akka

uumamaati jechuun daangaa dabran.

Ahlus-Sunnaan akka jaahmiyyaatti sifa Rabbii hin dhabasiisan akkasumas

akka Mushabbihaatti sifa Rabbii tan uumamaatti hin fakkeessan, garuu akki

ja’an: Rabbiin sifa Isaan malte qaba, uumaa ifiif uume hin fakkaatu akkuma

Qur’aanaa fi Hadiisa keessatti dhufe.

Kanaaf Ahlus-Sunnaan waa’ee maqaa fi Sifa Rabbii keessatti jidduu

Jaahmiyyaa fi Mushabbihaati jiran.

{�|+z!~�}/�� }�~�}� �� z;1}.�b�� zh1}� V{b �¦}�}� ~��}�{�|+z9} �&��}�. Ammallee Isaan jiddu jireessa waa’ee dalagaa Allaahaa keessatti,

jidduu Jabriyyaa fi Qadariyyaatti.

IBSA.

Jabriyyaan: tuuta dalagaa Rabbiif sabachiiftu, garuu daangaa dabartee

gabarran waan dalagan hunda Rabbii dalage jetti, namni waan hojjatu

hunda waan Rabbiin itti dirqeef malee namni filannoo isaatiin hin hojjanne

ja’an. Akka isaan ja’an kanatti namni tokko yoo hate, Rabbiitu hate

jechudha, Rabbiin waan isaan jedhanirraa qulqullaawee jira.

76

Ahbaashni tuuta jabriyyaati waliin akka tokkootti amanan. Sheekul-

fitinaan “Rabbin kaafira dirqamaan akka kaafira tahu isa godhe” ja’a.

daliilul-qawiim: 94 , sariihul-bayaan: 43

Qadariyyaan: tuuta dalagaa gabarranii sabachiisuu keessatti honga

dabartu, akki isaan ja’an: gabarran dalagaa isaanii ifiif uuman, fedhiin

Rabbii waan isaan dalagan keessa hin jirtu ja’anii daangaa dabran. Rabbiin

waan isaan dalagan hin beeku hanga isaan dalaganitti ja’an.

Ahlus-sunnaan akki ja’an: Rabbiin gabarranii fi dalagaa isaanii Isaatu uume,

gabarran waan dalagan hunda fedhii fi beekkumsa Rabbiitiin dalagan,

garuu gabarran waan dalagan fedhii fi filannoo isaaniitin dalagan. Fedhii

isaanii sanii fi dalagaa isaanii Rabbiitu uume.

{��za~!�� }�~�}� �� { �{�}� zh1}� V{b}� {�|+{ �{�}F�� }� ~�{�z!~�{]}� {�|+z9} �&�� }�{6. Ammas waa’ee akkekachisa (Azaabaan sodaachiisuu ykn baallama

qixaaxaa) Allaahaa keessatti Murji’aa fi Wa’iidiyyaa Qadariyyaarraa

taatee fi tuuttan biroo jidduutti [taatuudha Ahlus-Sunnaan].

IBSA.

Murji’aan akki jettu: namni amane cubbuu gurguddoo yoo dalage ajaja

Rabbiirraa hin bahu Iimaanni Isaa guutuudha ammas cubbuu dalagu

hundaaf Rabbiin Isa hin adabu (hin qixaaxu) ja’anii nama cubbuu dalaguuf

daangaa bahanii laaffissan.

Ahbaashni amantiin isaani akka tuuta Murji’aa tana. Abdallahi harari

“namni tokko Islaama tahuuf, qalbiin dhugoomsinaan gahadha. Afaaniin

dubbachuu fi Hojjiin dirqamaa miti” ja’a. daliilul-qawiim, fuula 7

Wa’iidiyyaan akki jettu: namni amane cubbuu hojjatee osoo hin towbatin

yoo du’e, Azaaba keessaa hin bahu, akkuma nama kaafiraati ja’anii nama

cubbuu dalagurraa Iimaana guututti fudhan.

Garuu Ahlus-Sunnaan jidduu tuuta lamaan daangaa dabartuu taatee

keessatti tahan, namni cubbuu dalage cubbaawaadha, ajaja Rabbiirraa

bahaadha, akkasumas Rabbiin yoo fedhe cubbuu inni dalageef Isa adaba,

yoo fedhe Isaaf dhiifama godha, murtiin isaa fedhii Rabbii keessa jira.

77

Ammallee Ahlus-Sunnaan nama cubbuu dalagu Iimaana guututti Isarraa

hin fuudhan, garuu akki ja’an: Iimaana ni qaba garuu Iimaanni Isaa

dadhabaadha, irrataadha.

{�|+z9��!})�� }�~�}� z�+� �� {$1}e�f� �K1}�~�� zh1}� V{b}� {��za~!�� }�~�}�}� Q{��z4}*~.��}�{�|�{�~ }/��}�. Waa’ee maqoolee Iimaanaa fi diinaa (Amantii) keessatti Haruuriyyaa

fi Mu’tazilaa ammas murji’aa fi Jahmiyyaa jiddutti taatuudha.

IBSA.

Sheekul Islaam Ibnu Teymiyyaan bakka tanatti wanni ja’uu fedhe, namaaf

Iimaana akka qabu murteessuuf ammas maqaa Islaama ja’u kana namaaf

murteessuuf akkasumas Kaafirummaa namarratti murteessuu fi ajaja

Allaaharraa bahaa nama godhuuf Ahlus-Sunnaan jiddu-gala jechuu itti

fedhe.

Haruuriyyaan Khawaarijaadha, wanni maqaa Haruuriyyaatiin yaamaniif

bakki dura itti argaman ganda Haruurii ja’amu waan taheef.

Khawaarijaan: nama cubbuu gurguddoo dalagu hundaan, Kaafiraa Azaaba

keessaa hin bahu ja’an. Kanaaf nama Islaama hedduu Kaafira jechuun

ajjeesan.

Mu’tazilaan: namni cubbuu dalagu Kaafirallee miti, Islaamallee miti garuu

jidduu kaafirummaa fi jidduu Islaamummaa keessa jira ja’an. Ammoo yoo

du’e Azaaba seene hin bahu akkuma kaafiratti Azaaba keessa tura ja’anii

Khawaarijaa wajjiin irratti wali galan.

Murji’aa fi Jaahmiyyaan: namni amane cubbuu dalaguun humaa isa hin

gootu ja’anii laaffisan. Isaan biratti Iimaana jechuun qalbiin dhugoomsu

qofa, dalagaan Iimaana keessa hin seentu.

kanaaf Iimaanaa waliin cubbuu fedhe yoo dalage hin adabamu ja’anii

amanan.

Ahbaashni akka jara Murji’aa fi Jaahmiyyaa kana amanan, Abdallahi harari

namtichi ja’amu kan amantii haarawa tana uume akkana ja’a: “namni tokko

umrii isaa keessatti yeroo takka laa illaah ilallaah jedhee, san booda cubbuu

hunda yoo dalage, ammallee waan Rabbiin dirqama irratti godhe takkallee

yoo hojjatuu baate, inni sun Islaama ja’ama. Kanaaf isaa biratti salaata,

78

soomana, zakaa fi dirqamoota biraa hunda dhiisuun Islaama tahuurraa

nama hin dhowwitu.

Daliilul-qawiim, fuula: 9-10, Bughyatu-xaalib, fuula: 51

Ahlus-Sunnaan jiddu jara kanaati jiran, namni cubbuu dalageef kaafira hin

tahu, garuu cubbuu Isaatiif ni adabama yoo Rabbiin dhiifama godheef

malee, ammallee Azaaba keessatti akka Kaafiratti hin hafu adabamee

Azaaba keessa Rabbiin Isa baasa.

Akka Murji’aa fi Jaahmiyyaatti Iimaana guutuudhaan isa hin yaaman, garuu

Iimaana irruu qaba ammallee nama cubbuu gurguddoo dalaguun ajaja

Rabbiirraa kan bahe ja’aniin malee kaafira hin ja’aniin akka khawaarijaatti.

� }�~�}� �� z;F��}9 zh1})~�� V{b}�{�}¤{b�|!� z z9�}F}�� }�. Sahaabaa Rasuula Allaahaa �� keessatti Raafidaa fi

khawaarijaa jiddutti taatuudha.

IBSA.

Raafidaan: tuuta amma shii’aa ja’amuun beekkamtu tanarraa tuuta taate,

Isaan warra aanaa Rasuulaa �� kan akka Aliyyii fi Ilmaan Isaa,

hunda isaanii Rabbiin irraa haa jaalatu, ni jaalanna jechuun sadarkaa

isaanii Sahaabaa biroorra caalchisanii daangaa dabarsan, garuu Sahaaboota

hafan hunda ni jibban, keessaa akka addatti Abuu Bakri, Umar fi Usmaan ni

arrabsan inumaa gariin isaanii kaafira ja’aniin.

Ahbaashni akka tuuta Raafidaatti Sahaaba hedduu arrabsan, keessaafuu

Mu’aawiyaa Rabbiin irraa haa jaalatuu, arrabsuun akka waan dirqamaatti

laallama Ahbaasha biratti.

Abbaan Ahbaashaa Abdallahi harariin kitaaba isaa irra hedduu keessatti

Mu’aawiyaa fi sahaaboota isa waliin turan balaaleefatu malee dhisee hin

beeku.

Sheekni fitnaa kun akkana ja’a:“mu’aawiyaa fi warri isa waliin jiran midhaa

dalagan, ajaja Allaaharraa bahanii jiran” kitaaba isaa maqaalatu-sunniyyaa,

fuula: 327

79

“mu’aawiyaan lola Aliyyi wajjiin godhe keessatti wanni inni barbaadu

mootummaa fi adunyaa aragatuudha” kitaaba isaa maqaalatu-sunniyyaa,

fuula: 327-328

“mu’aawiyaan horii namaa miidhaan nyaatutti nama ajaja” kitaaba isaa

izhaarul-aaqiidati-sunniyyaa, fuula: 182

Khawaarijaan ammoo faallaa Raafidaa fi Ahbaashaati Isaan Aliyyi Ibni Abi

Xaalibi fi Sahaaboota isa waliin turan hedduu kaafira jechuudhaan Isaaniin

lolanii dhiiga Muslima hedduu halaal godhatan.

Ahlus-Sunnaan akka jara kana lamaanii hin ja’an, garuu Isaan Sahaabaa

hunda ni jaalatan sadarkaa isaanii nama hundarra ni caalchisan, eega

Anbiyyaatii Sahaabaan irra caalaa ummataatti ja’anii amanan.

Warri salafaa rakkoo sahaabaa jiddutti argamte dhiisanii, sadarkaa

sahaabaa qofa dubbachuu irratti waliigalanii jiran. Sanirraa:-

Imaam Abu haniifaan akki ja’an: “sahaabaa Rasuulaa �� hunda

ni jaalanna waan gaariin malee isaan hin dubbannu.” Kitaaba Isaa fiqhul-

Akbar, fuula: 8

Imaamu Humeeydiin akki ja’an: “namni tokkolleen hin amanu sahaabaaf

araarama Rabbii kadhatu malee, namni sahaabootarraa Sahaaba tokko

arrabse ykn xiqqeese, suni nama Ahlu-Sunnaatii miti.” Kitaabaa isaa Usuulu-

Sunnaa, fuula:1

Sheek Abdulqaadir Jeeylaaniin akki je’e: “ warri Ahlu-Sunnaa lola sahaabaa

jiddutti argame fi dogongora sahaaba akka hin dubbine fi akka sadarkaa

isaani qofa dubbatan irratti waliigalanii jiran akkasumas dubbii sahaabaa

jiddutti argamte murtii isii Rabbiif dhiisan.” Kitaaba Al-ghuniyatu-lixaalibil-

haq, fuula: 79

Abuu ja’far Ax-xahaawiin akki ja’an: “sahaaba Rasuulaa �� hunda

ni jaalanna, tokko keessaa jaalannee daangaa hin dabaru ammallee tokko

isaan keessaa jibbinee irraa hin qulqulloynu. Nama isaan jibbu ni jibbina,

nama waan hamtuun isaan dubbatullee ni jibbina. Nuti waan gaariin malee

isaan hin dubbannu. Isaan hunda jaalachuun Islaamummaa fi iimaana. Isaan

jibbuun kufrummaa fi munaafiqummaadha.” Aaqiidatu-Xahaawiyaa, fuula12

80

BOQONNAA ARSHIIRRATTI OL TAHUU FI GABARRAN WALIIN

JIRAACHUU RABBII SABACHIISU.

�X~T�b : �}� }!}��}F}�}� Q{�z�1}*{5 V{b {�z� �� }!}�~[�� 1}�z� �$1}e�f� ��1z� {$1}e�f� }�{6 �m1}_~!�5�I 1}��{b �X}[}D ~ �}� Q{�{�F��|9~F�b ��}_1})~�� |_�� ~�{6 �{�|6�L� �\��}� {�~��}� }0}�~a��}�°V{�}� Q{�{W~!}� ��}� Q{�{��}�1}�}� }� ~�� }.}6 ��}_1})~�� }F��}� Q{�{&��}[ ��}�

��$F��{61}� ~�� 1}6 ��~.}+ Q�F�_1�5 1}�}E~+�� Dhugumatti Allaahatti amanurraahi [jennee] waan dubbanne keessa

seene jira: Waan Allaahaan kitaaba isaa keessatti odeessetti

[amanuun], ammas [hadiisa keessatti] waan Rasuularraa karaa

hedduun dhufee fi waan [Salafni] dura dabroon ummataa kana irratti

waliigalanitti amanuun.

Sunis Allaahaan samiiwwani olitti jirachuu, Arshii isaatirratti ol

tahuu [amanuudha], [Rabbiin] uumaa isaatti ol jiraachuu

[amanuudha], ammallee [Rabbiin] bakka argaman hundatti

beekkumsa isaatiin isaanii waliin jiraa [amanuudha], waan isaan

dalagan hunda ni beekaa [amanuudha].

IBSA.

Rabbiin Arshirratti ol tahu Qur’aana, Hadiisa Rasuulaatii fi waliigali

ummata salafaa kan nu dura dabran irratti waliigalanii jiran. kanaaf itti

amanuun dirqama.

Rabbiin ol tahuu isaatii wajjiin bakka hundatti beekkumsaa fi argaan

gabarran isaatii waliin jira jechuu irratti waliigalani jiran.

Ibsa ol tahinsa Rabbii akka gaaritti dubbadhe bira dabaree jirra namni

fedhe itti deebi’ee laalu ni danda’a. fuula 48-55, 68-69

{�{�~F�� 7 }l{��I }�~�}� }0}�}a 1}��5: uθ èδ “Ï% ©!$# t, n=y{ ÏN≡ uθ≈ yϑ¡¡9 $# uÚö‘ F{$#uρ ’Îû Ïπ −GÅ™ 5Θ$ −ƒ r& §ΝèO 3“uθ tGó™$# ’n? tã

Ä ófyê ø9 $# 4 ÞΟ n=÷ètƒ $ tΒ ßk Î=tƒ ’ Îû ÇÚö‘ F{$# $ tΒuρ ßl ã�øƒs† $ pκ÷]ÏΒ $ tΒ uρ ãΑÍ”∴tƒ z ÏΒ Ï !$uΚ ¡¡9 $# $ tΒ uρ ßlã� ÷ètƒ $pκH Ïù ( uθ èδ uρ

óΟä3yètΒ tø r& $ tΒ öΝçGΨä. 4 ª! $#uρ $ yϑÎ/ tβθ è=uΚ ÷ès? ×��ÅÁ t/ ∩⊆∪

81

Akkuma [Rabbiin] jidduu ol tahinsa Isaatii fi gabarran isaa waliin

jiraachuu isaa walitti qabee dubbate, jecha isaa keessatti:


eegas Arshiirratti ol tahe. Inni ni beeka waan dachii keessa seenuu

fi waan isirraa bahu, ammallee waan samiirraa bu’uu fi waan isii

keessa ol korus [ni beeka], Inni isin waliin jira bakka argamtan

hundatti beekkumsa isaatiin. Allaahaan waan isin hojjattan

argaadha.}

Al-Hadiid: 4

IBSA.

Aayata tana keessatti Rabbiin Arshiirratti ol tahuu fi gabarran isaa waliin

jiraachuu isaa walitii qabe dubbate. Kanaaf itti amanuun dirqama akkuma

inni ifiin yaame kanatti. Qooda kana Ballinaan ibsine jira itti deebi’ii laali

qooda wajjiin jireenya Rabbii keessatti.

{�{�~F� �}E~.}6 }g~��}� :� }F��}� ~��#}.}6� ��zaF�� M ��P}� �$z��b �z?��}��1z� �¦{�}*~��6 ��|_�� Q��}t¢�� Q ~�{6 ��}+% �!}��&�� zX}�� z!{b1}�� !~��]}� z!{b1}�� }0}6 }F��}� Q�K1}�|�� V{b �®F��~F}6 }F��}� Q{�{�1�F��~�}6 z!}t~�� ~�{6 �� {S1}+%�$1�5 1}�}E~+ . }F��}�

��}_1})~�� z ~��}� �0{��o�6 Q~�z ~��}� ��{�~�} �6 Q{�{&��}[ ��}� �d�{}9 Q{�{W~!}� }�~F�b {�{*|��z�F��9 Vz_1}.|6 �{6 }l{��I z!~��] ��zN . ¢X�5}�{*�&�{&} ��}� °?} � 1}E}.}6 ��|_��}� z�~!}.�� }�~F�b ��|_�� ~�{6 � �� m}!�5�I O{P�� z�#�� P}� Q�\+z!~)}� ��N � 1}*~)}+ �M Q{�

{�{�~F� }!{�1�± �$�� |��Z�+ �$�� zX�v{6 �{�}�{I1�#�� {$F�E¢Z�� z�}� �$1}T�+ ~�{#��}� :� V{b K1}�|�� P}�}� Q��¢�{&�� ~�� ¢�{Z�� K1}�|�� $�� Q� �$��b �{$1}e�f�}� z��{.�� zX~�� z®1}�~az�z� �X{Y1}� {S�}F}�|�� l��~��+ }F��}� Qzu~9�L�}� {S�}F}�|�� {�~!�5 }0{�}� ~ � ��

�� }F�&}� �$�� {�{�1}+% ~�}6}� Q{�z_�Iz�z� �MN �zu~9�L� ��}� }0�&}� �$�� K1}�|�� l��~��+}� Q�M��4}� �$�� }u~9�L�}�{mz!~6��z� �u~9�L�}� �K1}�|�. Hiikkaan jecha Allaahaa: {“Inni isin waliin jira”} ja’u Rabbiin

uumaamatti laaqame jechu miti, Akkas jechuu san lugaan (afaan) itti

hin qajeelchu. Jiini (baatiin) mallattoo, mallattoolee Allaahaarraa tahe

tokko, irra xiqqaa uumaa isaati, ammas inni samii keessa

kaayamaadha, garuu inni nama karaa deemuu fi kan biyya jiruu waliin

jira bakka argame hundatti.

IBSA.

82

Eega jiini xiqqaan kun bakka hundatti nama waliin jiraate, Rabbiin guddaan

akkamitti hin jiraanne? Rabbiin uumaa isaa tana hunda ni arga, beekkumsa

isaatiin bakka hundatti isaan wajji jira.

Rabbiin inni qulqullaawee, Arshii oli jira, uumaa isaa ni eega,

murteesaadha (mootiidha) isaanirrati, ammallee argaadha (quba

qabaataadha) isaanirratti, [akkuma kana] hiikkaa Rabbiyyummaa

(Gooftummaa) isaatirraa waan kana malee jiru [hunda Ahlus- sunnaan

itti amanan].

Jechoonni Allaahaan dubbate hundi: Inni Arshiirratti ol tahuu fi nuu

waliin jiraachuun isaa dhugaadha, haqiiqaa isaarratti tahaadha

(akkuma dubbate sani), hiikkaa isaa jijjiruutti hin haajamu, garuu ni

tiyfama herreggii (seetee) kijibaatirraa. Fakkeenyaaf zaahirri

(mullataan) jecha Rabbii: {“inni samiirra jira”} jedhu kun, samiin

isaaf gaaddiseesiti ykn isa baa’atti ja’anii herreguun dogongora,

waliigala warra beektootaa fi warra Iimaana qabu biratti. Allaahaan

[waan uume hundarra guddaadha akkuma inni ifiin jedhe]

{ballattee jirti kursii (barcumaan) isaa samiiwwanii fi dachii.}

Al-Baqaraa: 255

{Inni samiiwwanii fi dachii deemurraa ni qaba.} Faaxir: 41

{Inni samii ni qaba dachiirratti akka hin kufne hayyama isaatin

maleetti.} Ar-Ruum: 25

IBSA.

Rabbiin akka ol tahee fi bakka hundatti gabarran wajjiin akka jiru nuuf

himee jira ammas Ergamaan Rabbii nuuf himee jira, warri beekkumsaa fi

Iimaanaan nu dura dabran hundi irratti waliigalani jiran. Kanaaf itti

amanuun dirqama.

Rabbiin waan uumaa tahe hundarra guddaadha, barcumaan ykn bakki

Rabbiin hirpa isaa kaayu samii fi dachii hundarra guddoodha. Duuba

83

akkamitti samiin isaan marsiti? Akkamitti samiin isa ba’atti ykn gaaddisa

isaa taati ja’ame herregama?

Rabbiin waan uume takkatti hin haajamu, kanaaf akkas herreguun

dogongorra guddaadha. Rabbiin samii ni qaba akka dachiirratti hin kufne.

Uumaan isaa hundi isatti haajamti, inni itti hin haajamu.

BOQONNAA WAA’EE DHIHEENYA RABBII IBSU.

�X~T�b : �d+z!� ��|_��z� �$1}e�f� }l{��I V{b �X}[|D �}�{�{�~F� 7 }l{��I }j� }0}�}a 1}��5 ��d�z/�6 :� #### ss ssŒŒŒŒ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ yy yy7777 ss ss9999 rr rr'''' yy yy™™™™

““““ ÏÏ ÏÏŠŠŠŠ$$$$ tt tt6666 ÏÏ ÏÏãããã ÍÍ ÍÍ hh hh____ tt ttãããã ’’’’ ÎÎ ÎÎ oo ooΤΤΤΤ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ëë ëë====ƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ss ss%%%% � �}+�� {�{�~F�}� Q)) : ��zN �h}!� �� }_F��~ }� O{P�� $zN ��6 ��5{ } ��{�{*��{ �}9 z?E�� .(( �{�{*|�{~F�b}� {m�F�� ~�{6 }!{5�I 1}6 V{b1}E�+ �M {�{*|�{.}6}� {�z�~!� ~�{6 {�|E��}� zh1{*{#�� V{b }!{5�I 1}6}� ��}_1})~�� |_z��b

�F�_�D V{b °V{�}� }F��}� Q{�{�F�.�_ z0�{�}a V{b ¬K~V}W {�{��v{��5 }g~��{m�F�� V{b �d+z!� Qm. [waan Rabbiin ifiin yaame] san keessa seenee jira Rabbiin dhihaataa

fi gabarraniif kan awwaatu tahu isaa amanuun. Akkuma [Rabbiin]

jidduu sanii walitti qabee dubbate, jecha isaa keessatti:

{yeroo gabarran kiyya Anarraa si gaafatan, Ani dhihoodha, isa na

kadhateef nin awwaadha [ja’in].}

Al-baqaraa: 186

Ammas [ragaan] jecha Rasuulaati �� ((“Inni isin

yaammattan (kadhattan) gama tokkoo keessanii morma yaabbii

isaatirra itti dhihaataadha.”))

Dhiheenyaa fi gabarran wajjiin jiraachuu isaatirraa wanni Qur’aanaa

fi Hadiisa keessatti dubbatame, ol tahuu fi gubbaa jiraachuu isaatirraa

waan dubbatame hin dhabamsiisu (hin faalleesu).

Sababaan isaa Inni qulqullaawee, wanni takkalleen fakkaataa isaa hin

taane, sifa isaa hunda keessatti.

Inni ol tahaadha, dhihaatuu isaatii wajjiin, dhihaataadha ol tahuu

isaatii wajjiin.

IBSA.

84

Rabbiin gabarraniif dhihoodha, waan isaan itti jiran ni arga, kadhaa isaanii

ni dhagaha, kanaaf dhiheenya isaa kan Qur’aanaa fi Hadiisa keessatti dhufe

kana amanuun dirqama.

Ahlus-sunnaan akkuma Rabbiin ifiin ja’e kana amanan, garuu dhiheenyi

isaa, arshirratti ol tahuu isaa hin faalleesu, sababaan isaatis Rabbiin waan

uume kana hundarra guddaadha, dachii fi samiin hundi harka isaa keessatti

akka firii xaafiiti.

BOQONNAA QUR’AANNI JECHA ALLAAHAA AKKA TAHE AMANUUN

DIRQAMA TAHUU ISAA IBSUU.

Q��} }� ��~E{6 Q��F��~�}6 �!~��] Q�;|4}E�6 Q�� 5 �$%~!�&�� $��z� �$1ef� {�z��*�5}� ��1� {$1}e�f� }�{6}� �� $��}� Q�DF�.}+ {�~��zN}�} �� 5 }F�� |�})�6 ��}� ��}4~_�� O{P�� $%~!�&�� P}� �$��}� Q��&�{&} {�z� }��#}� }�5 �M Q��&�{&

{mz!~��] .�� z��5 ~�}� ��}+1�#{ ��|_��z� z;~F�&�� YzN �cF�/}+ M}� V{b �mF��}*�5 ~�� 81|E�� m��}!� ��IzN �X}� ��A}91}�{� ~�� Q} �U1}¤�+ 1}�|_zN }��#�� $z��b Q��&�{&} ��1}.}� �� }�5 �$F�#}+ �$�� ~�}� }l{��Pz� ~ �!~�}+ ~�� {\{ 1}T}�� 1� ~�}6 ��zN ��&�{&

��1� ~�}6 ��N �M Q1�G{ }*~��6 1�+�D}y�6 1�t��}��6 . QVz_1}.}�� $��D }U��!�)�� 5 }g~�� {��z_1}.}6� Q��b��!� �� 5 }F��}�{U��!�)�� $��D }Vz_1}.}�� M}�.

Ammas Allaahaa fi kittaabboota isaatti amanurraa:-

Qur’aanni jecha Allaahaati, kan inni buuse [Makhluuqa] uumamaa

miti, isarraa eegale gama isaa deebi’a, ammallee Allaahaatu

dhugaadhan Qur’aana dubbate.

Ammas Qur’aanni Rabbiin nabi Muhammad �� irratti

buuse kun dhugaadhaan jecha Allaahaati, jecha nama birootii mit.

Qur’aanni jecha Allaahaatirraa odeefamaadha ykn hiikkaa jecha isaati

(ja’anii) dubbii gad lakkisuun hin tahu.

Yeroo namni isa dubbisee fi xalayaa keessatti isa barreesse, [dubbisuu

fii barreesuu] saniin jecha Allaahaa ol tahee dhugaadhaan tahurraa hin

bahu. Dubbiin isa dura dubbatetti irkifama, gama isa [dubbii san]

geysuu fi dabarsuuf dubbatee osoo hin taane.

85

Qur’aanni jecha Allaahaati qubee isaatii fi hiikkaan isaatis. Jechi

Allaahaa qubee hiikkaa hin qabnee miti, hiikkaa qubee hin qabnee

miti.[qubee fi hikkaan Qur’aanaa hundi jecha Rabbiiti]

IBSA.

Ahlus-sunnaan Qur’aanni amma Muslimni hunda Adunyaa guuturraa

qara’u kun, jecha Rabbiiti ja’ani amanan, akkasitti amanuun dirqama.

Rabbiin Qur’aanni akka jecha Isaa tahe dubbatee jira, Ergamaan Rabbii

nagayaa Rahmanni Isarratti haa jiraatuu Qur’aanni akka jecha Allaahaa

tahe nuuf himee jira, akkasumas ummanni Islaamaa Sahaabootarraa hanga

Arratti Qur’aanni akka jecha Rabbii tahe irratti waliigalanii jiran.

Rabbiin sagalee isaatin Jibriilitti dubbate, Jibriil ammoo Nabi Muhammad

dhageesise, Nabi Muhammad Sahaaboota dhageesise.

Qubee Qur’aana keessatti barreefamte hunda Rabbiitu dubbate.

BOQONNAA MU’MINTOONI RABBII ISAANII AKKA ARGAN

DHUGOOMSUUN DIRQAMA TAHUU IBSU.

1}��{b 1�¤~+� �X}[|D �}�{�{��!z�}� {�}*�#{G�}�z�}� {�z��*�#z�}� {�z� {$1}e�f� }�{6 �m1}_~!�5�I : }~F}+ ��}_~�}!}+ }jzE{6~y�� $��z� �$1}ef�1} z� }g~�� F~)}� }g~�|>�� $~�}!}+ 1}��5 ~�{�z91}T~��z� 1�_1}�}� {�}61}�{&�� ~�� }!}��&�� $~�}!}+ 1}��5}� Q�h1})}� �$F�61}¤�+ �M z9~ }��

{�{*}+~�9 V{b .}.}� �� K1}>}+ 1}��5 �{�|E}/�� z;F�[�D } ~.}� ��}_~�}!}+ |�� Q{�}61}�{&�� {S1}�}!}� V{b ~��}� }�}_1})~�� }_~�}!}+��1. Ammallee Allaahatti amanurraa, kittaabban isaatti amanurraa,

malaaykoota isaatti amanurraa, ergamtoota isaatti amanurraa jennee

waan dubbanne keessa, Dhugumatti seenee jira:

Warri amane Rabbi ni arga, guyyaa qiyaamaa [keessatti] argaa

dhugaa, ija isaaniitin, akkuma aduu duumeesarraa qullaa taate

arganitti, ammallee akkuma ji’a goobane [halkan kudha-afurii]

arganitti, kan walitti hin dhiphifne isa arguu keessatti.

Dirree qiyaamaa keessa haala jiraniin isa argan, ammas jannata erga

seenanii isa argan, akka Allaahaan ol tahe fedhutti.

IBSA.

86

Guyyaa qiyaamaa warri amane Rabbii Isaanii ni argan akka inni fedhetti,

itti amanuun dirqama shakkiin maleetti.

Guyyaa qiyaama yeroo lama Rabbi argan, tokkoffaan: diree qiyaamaatti,

lamaffaa: jannata eega seenan isa argan.

BOQONNAA GUYYAA QIYYAAMATTI AMANUUN DIRQAMA TAHUU

IBSU.

�X~T�b :} ~.}� �$F�#}+ 1|�{6 �� Vz�|E�� {�z� }!}�~[�� 1}6 �X�#z� �$1}ef� z!{[�� z~F}��1z� {$1}e�f� }�{6}� {�{��{.}_}� z!~��&�� zh��P}.z�}� Qz!~��&�� {�}E~*{(z� �$F�E{6~y��b Q{S~F}�� . 1|6��b�$F�E})}*~��+ }81|E�� $z��b ��}E~*{(�� ;1�&��b Q~�{�z9F�� V{b

zX�a�!�� :£l��z�|_ �}6}� £}l�E+{D 1}6}� £}l��|9 �}6

��{6~y�� ;F�&}��b Q{A}!{[�� V{b}� 1}�~_� �� {A1}�})�� V{b {rz�1�v�� z;~F�&��1z� �F�E}6% }�+{P�� r��v��b : ��~��f�}� Q�� }V��}9V��z�}_ �� |�})�6}� QVzE+{D .�;F�&}��b ��h1}�~!�� 1|6��}� :O9~D�� M �m1}� m1}� �$F��F�&}+ }81|E�� r~.{�}� Q

��}� Q�$1}�~_�f� �MN �«K~V}W ¢X�5 1} �.}�~�}+ ��})~�}� ��{T}��b Q� +{ } ~�{6 ��}�}c~!{�z� �h}!~¤��b Q��*��&�b 1�~�}W ~F ��$1}�~_�f� 1} }.{�}�}?{.�T��.

�h��P}� 1|6zN}� ��{.}_ 1|6N {�}E~*{(�� {m{P²� } ~.}� |��{D1}�~aL� ��zN �s�}�~9�L� �D1}.�*�b Q2!~��#�� }61}�{&�� }F�&}� �$�� zN Q. Guyyaa qiyaamaatti amanuu jala wanni seenu:-

Waan Nabiyyiin �� odeesse hundatti amanuudha, waan

du’a booda argamurraa.

[Ahlus-sunnaan] gaafii qabrii, Azaabaa fi qananii isii ni amanan.

Duuba Qormaanni qabrii: ilmi namaa hundi ni qoratama qabrii isaa

keessatti, ilma namaatiin ni ja’ama: “Rabbiin kee eenyu? amantiin kee

maali? Nibiyyiin kee eenyu?”.

Allaahaan warra amane ni sabachiisa jecha sabattuudhaan, jiruu

addunyaa fi akhiraa keessatti.

Ni ja’a inni amanaa tahe (Mu’minni) “Rabbiin kiyya Allaahaa,

amantiin kiyya Islaama, Nabiyyiin kiyya Muhammad �� .”

87

Garuu inni shakkaan akki ja’u “Haa! Haa! Ani hin beeku, namni waan

ja’un dhagahee ja’e.”

Duuba isa tuman burusha sibiilaatiin, ni iyya, iyyensa wanni hundi

dhagahu, ilma namaa malee, osoo ilmi namaa dhagahe silaa gaggabee

[du’a].

Qormaata kana booda, qananii ykn Azaaba, hanga qiyaamaa guddoon

dhaabbattutti, ammas hanga Ruuhin (lubbuun) qaamatti defamtutti.

IBSA.

Guyyaa qiyaamaatti amanuun utubaa ykn hundee Iimaanaati, sanirraa

waan qabrii keessatti nama qunnamu kan Ergamaan Rabbii ��

nuuf hime itti amanuun dirqama. Xinxalliidhaan itti gahuun hin danda’amu

Rabbiitu Ergamaa Isaa �� beeksise, kanaaf Ahlus-Sunnaan

gaafii qabriitii fi waan isii keessatti nama qunnamu, Azaaba fi qananii isii

hunda ni dhugoomsan.

QOODA QIYAAMAA GUDDITTIRRA DUBBATU

{*�� }61}�{&�� F�&}�}��$F��{�~�� 1} ~��}� }0}�~a��}� Q��{�F��}9 {$1}�{� ��}�}� Q{�z�1}*{5 V{b 1} z� �� }!}�~[�� V . �81|E�� F�&}��b ��}!}.�� z/��+}� Q �g~�|>�� ~E{6 F�_~ }�}� Q �M~!�] �A�}!�� A1�(� }j{��1}.�� h}!{� ~�{�z9F�� ~�{6 . �d}T~E�*�b Q ��+zc�}F}��

D1}�{.�� ;1}�~�� 1} z� �$}cF�*�b yy yyϑϑϑϑ ss ssùùùù�� ôô ôôMMMM nn nn==== àà àà)))) rr rrOOOO ………… çç ççµµµµ ãã ããΖΖΖΖƒƒƒƒ ÎÎ ÎÎ————≡≡≡≡ uu uuθθθθ tt ttΒΒΒΒ yy yy7777 ÍÍ ÍÍ×××× ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ ss ss9999 '' ''ρρρρ éé éé'''' ss ssùùùù ãã ããΝΝΝΝ èè èèδδδδ šš ššχχχχθθθθ ßß ßßssss ÎÎ ÎÎ==== øø øø�� ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ïï ïï∅∅∅∅ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ ôô ôôMMMM ¤¤ ¤¤�� yy yyzzzz

………… çç ççµµµµ ãã ããΖΖΖΖƒƒƒƒ ÎÎ ÎÎ————≡≡≡≡ uu uuθθθθ tt ttΒΒΒΒ šš šš�� ÍÍ ÍÍ×××× ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ ss ss9999 '' ''ρρρρ éé éé'''' ss ssùùùù tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((#### ÿÿ ÿÿρρρρ çç çç�� ÅÅ ÅÅ££££ yy yyzzzz öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ || ||¡¡¡¡ àà àà��ΡΡΡΡ rr rr&&&& ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû zz zzΝΝΝΝ ¨¨ ¨¨ΨΨΨΨ yy yyγγγγ yy yy____ tt ttββββρρρρ àà àà$$$$ ÎÎ ÎÎ####≈≈≈≈ yy yyzzzz ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪ �� . �!}>~E��}� }V{�}� Q��+z��}�| ��{mz!~ �± �K�9|� ~�{6 ~�� {�{�1}�{>z� ��}�1}*{5 �P{[%� Q{�zE�{�}�z� ��}�1}*{5 �P{[³�b Qz;1}�~��L� �\{G1})}� ��1}.}�}� ��}_1})~�� ;1� 1}��5 :¨¨ ¨¨≅≅≅≅ ää ää.... uu uuρρρρ

?? ??≈≈≈≈ || ||¡¡¡¡ΣΣΣΣ ÎÎ ÎÎ)))) çç ççµµµµ≈≈≈≈ oo ooΨΨΨΨ øø øøΒΒΒΒ tt tt““““ øø øø9999 rr rr&&&& ………… çç ççνννν uu uu�� ÈÈ ÈÈ∝∝∝∝ ¯¯ ¯¯≈≈≈≈ ss ssÛÛÛÛ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏµµµµ ÉÉ ÉÉ)))) ãã ããΖΖΖΖ ãã ãããããã (( (( ßß ßßllll ÌÌ ÌÌ�� øø øøƒƒƒƒ éé ééΥΥΥΥ uu uuρρρρ ………… çç ççµµµµ ss ss9999 tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ ÏÏ ÏÏππππ yy yyϑϑϑϑ≈≈≈≈ uu uuŠŠŠŠ ÉÉ ÉÉ)))) øø øø9999 $$ $$#### $$$$ YY YY7777≈≈≈≈ tt ttFFFF ÅÅ ÅÅ2222 çç ççµµµµ9999 ss ss)))) ùù ùù==== tt ttƒƒƒƒ #### ·· ··‘‘‘‘θθθθ àà àà±±±±ΨΨΨΨ tt ttΒΒΒΒ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊂⊂⊂⊂∪∪∪∪ ùù ùù&&&& tt tt�� øø øø%%%% $$ $$####

yy yy7777 tt tt6666≈≈≈≈ tt ttGGGG ÏÏ ÏÏ.... 44 44’’’’ ss ss∀∀∀∀ xx xx.... yy yy7777 ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø�� uu uuΖΖΖΖ ÎÎ ÎÎ//// tt ttΠΠΠΠ öö ööθθθθ uu uu‹‹‹‹ øø øø9999 $$ $$#### yy yy7777 øø øø‹‹‹‹ nn nn==== tt ttãããã $$$$ YY YY7777ŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ yy yymmmm ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪

Qiyaamaan Allaahaan kitaaba isaa keessattii fi aarraba ergamaa

isaatirratti dubbate, ammallee tan muslimtoonni irratti waliigalan ni

dhaabbatti.

Ilmaan namaa ka’anii dhaabbatan qabrii isaanittirraa, Rabbii

Aalamaatiif miila qullaa, qaama qullaa, fi kan kitaannattin haala

88

tahanin; aduun isaanitti gadi-dhiyaatti, hurkaan (dafki qaamaa bahu)

isaan cancala (isaan liqmsa).

Duuba madaalli (miizaanni) ni kaayama, dalagaan gabarranii isaan

madaalamti.

[Akkuma Allaahaan dubbate]:

{Isaannan madaalli [dalagaa gaarii] isaanii ulfaatte, ormi suni

milkaawoodha. [Ammoo] isaannan madaalli [dalagaa gaarii]

isaanii salphatte (haffallatte), ormi sun warra lubbuu ofii hongesse

[ibidda] jahannam keessa turoodha.}

Al-mu’minuun: 102-103

Galmeen ni banamti, isiin kitaaba dalagaan [ilma namaa] keessatti

galmeefamte.

Kitaaba isaa kan mirgaan fudhatuu jira, ammallee kitaaba isaa bitaan

ykn duyda duuba isaatiin kan fudhatuu jira.

Akkuma Rabbiin ja’e:

{Ilma namaa huda qabsiifnee jirra, dalagaa isaa morma isaatirratti,

guyyaa qiyaamaa isaaf baafna kitaaba [dalagaan isaa hundi

keessatti galmoyte] ni qunnama banamaa haala taheen. Dubbisi

kitaaba kee, arra lubbuun tee sii herreguuf sif geysi Isaan ja’ama.}

Al-israa: 13-14

IBSA.

Guyyaa qiyaama wanni argamu kuni hundi dhugaa tahu amanuun dirqama.

Ahlus-Sunnaan akkuma Qur’aanaa fi Hadiisni jedhu je’an.

Akkataa warra amanee fi kaafirri itti herregamu.

89

zh1}*{#�� V{b }l{��I }\{�� 1}��5 �{�z�F�_�Pz� �m�9�!�&��b Qz�{6~y�� {m{ ~�}.z� F��~�}+}� Q}?{G�-� �� d{�1})�+}� {�|E��}� .��1}E}�} �$}cF�� ~�}6 ��}�}�1})�6 �$F��}�1})�+ �b ��91�(�#�� 1|6��}� Q~�� 1}�~�� }.�� ~�{#��}� Q~�� }S1}E}�} �M ��|_z��b ��1��}�}�

1} z� �$��9|!�&�+}� 1} ~��}� �$F�(�F��b Q�}T~)�*�b. Allaahaan ni herrega uumaa isaa [hunda], ammallee kophaa baha

gabricha isaa amanaadhaan cubbuu isaa [tan inni dalage] isa

amansiisa, akkuma Qur’aanaa fi Hadiisa keessatti dubbatame.

Ammoo kaafirtoonni herreggii nama toltuu fi hamtuun isaa

madaalamtuu hin herregaman, isaaniif toltuun hin jirtu. Garuu

dalagaan isaanii ni lakkaawamti, walitti qabamti; isirra dhaabbatanii

isii mirkaneessan [hojii isaanii tan hojjattan akka taate].

Naanniga ykn haroo Rasuula ��

}� Qz�}�� }�{6 1��1}�}� � }W�� m�16 Q �� Vz�|E�{� �D��9~F}�� uF})�� {�}61}�{&�� {S1}�}!}� V{b}� }�{6 ��~ �� QzX}�}.��1}�} ~.}� ��}��Z}+ �M ��}�~!}W ��~E{6 �h}!~>|+ �}6 Q�!~ }W ��~!}�}� Q�!~ }W ��F�Y Q�K1}�|�� zF�/�_ �D} }� ��*}�z_% �� }��.

Dirree qiyaamaa keessa naanniga Nabiyyiif �� fidamuutu

jira, bishaan isaa aananirra adii, deymarra mi’aawaadha. Welkaan

(kaasni) isaa akka urjii samiitti hedduu, dheerinni isaa ji’a tokko,

ballini isaatis ji’a tokko, namni isarraa takka dhuge san booda hin

dheebotu.

Riqicha ykn dildila (siraax)

�!~�z/�� }F��}� Q}�|E} }a z�~*}6 ��}� �hF�T~E}6 ��}!�T��}� z9~ � ��}� {�~��}� �81|E�� !��}+ Qz91|E��}� {�|E}/�� }�~�}� O{P��z�+�!�1�5 �!��}+ �}6 �� ~E{6}� Qz�~!}��1�5 �!��}+ �}6 �� ~E{6}� Qz!}T}�� z�~��5 �!��}+ ~�}6 ~�� ~E{��b Q~�z {�1}�~�� !��}+ �}6 �� ~E{6� Q

~E{6}� Q{D�}F}/�� z8}!�(��1�5 �}6 �� ~E{6}� Q1��~>}6 V{>~�}+ �}6 �� ~E{6}� Q��~ }� �� ~.}+ �}6 �� ~E{6� QzXz��f� zh1�5z!�5 �!��}+ �}6 ��|E�� \{o~�}� �d�{��5 {�~��}� }!�z/�� $z��b �}�|E} }a V{b ��&��+}� 1�(�o}[ �\�o~��+ �}6 �� ~E}6}� Q1�(~ }c �\} ~4}+ Q�z {�1}�~��z� }81

��|E}/�� X}[}D �{��}!�T�� }� |!}6 ~�}��b . �{6 �z {¤~.}�{� |�}*�&��b Qz91|E��}� {�|E}/�� }�~�}� �A}!�o~E� ��}� �F�(�}� �{�~��}� ��!}�}� ��Iz��b{�|E}/�� z;F�[�D V{b ~�� ${I�� F¢&�_}� �F��P�� Iz��b Q�¥~.}�.

Siraax jahannam gubbaa dhaabbamaadha, inni Riqicha (dildila)

jidduu jannataa fi ibiddaa jiru.

90

Namni hundi qixa dalagaa isaatin irra dabra,Isaanirraa:-

Akka libsannaa ijaatti kan dabruu jira,

Akka hangaasutti kan dabruu jira,

Akka qilleensatti kan dabruu jira,

Akka farda haalaan gulufuutti kan dabruu jira,

Akka yaabbataa Gaalaatti kan dabruu jira,

Akka (nama) figutti kan dabruu jira,

Ammas isaanirraa kan dafee deemuutu jira, ammallee kan

shorroquutu jira, ammallee isaanirraa kan butamuutu jira, [sababaa

saniin] jahannama keessatti kan kufu.

Riqicharra hookkoo nama butuutu jira [qixa] dalagaa isaaniitin.

Namni siraaxarra dabre jannata ni seena.

Hoggaa isarra dabran, dildila tokkorra dhaabbattan kan jidduu

jannataa fi ibiddaa jiru, [eegas] ni kafalama (harkaa deeffama) garii

isaanitiif gariirraa, duuba yeroo qulqulleefamanii fi xalilfaman jannata

akka seenan hayyama isaaniif godhama.

Dura namni hulaan jannataa akka banamtu hayama barbaaduu

fi dura namni isii seenu eenyu?

� |�})�6 {�|E}/�� }h1}� ��{*�(}*~�}+ �}6 �;|��}��*|6�� z�}6�L� }�{6 ��|E}/�� X�[~ }+ �}6 �;|��}� Q �� . Namni dura hulaa jannata akka banamtu [hayyama] barbaadu

Muhammadi �� ammas Ummanni dura jannata seenu

ummata [hundarraa], ummata isaati.

Magantaa (shafaa’aa) Rasuula ��

�S1}�1�(}W � �� {�}61}�{&�� V{b �� }� : �|*} {\{~F}�� zX~�� V�b �0�(>}��b ��~��L� ��}�1�(|>�� 1|6��}� Q�sF�_}� Q�}D% ��K1}�z�~_�L� }0}a�}!}*}+ �$�� } ~.}� ~�� }E~�}� �}¤�&�+ �|*} {�}�1�(|>�� z�}� }�}+~!}6 ��~�� {�}� Q�}�F�6}� Q��{��}!~�zN

91

{�~��N }Vz }*~E}� .�|E}/�� F��[~ }+ $�� {�|E}/�� zX~�� V{b �0�(~>}��b ��}�z_1�v�� }�1�(|>�� 1|6��}� .�� {$1}*|�1}[ {$1}*}�1�(|>�� $1}�1}�}� . 1|6��}�� }�1�(|>��]}� }j{&+� �T��}� }j��z�|E�� z!{G1}�{�}� �� }�1�(|>�� {m{P}�}� Q}91|E�� |?})}*~�� z�}��{b �0�(~>}��b ��v{�1�v z�}��{b �0�(~>}��b Q~�{�z!~�

1} ~E{6 } �!~�}+ $�� 1} ��}[}D ~�}��{b �0�(~>}+}� Q1} ��[~ }+ �M $�� }91|E�� |?})}*~�� .z!~��+}� �X}� ��}�1�(}W z,{tz� 1�6�}F� �� z91|E�� }�{6 �� 1} �� µ{>~E��b Q1}�~_� �� zX~�� ~�{6 1} ��}[}D ~�|�}� �X~¤�b {�|E}/�� V{b ��&~�}+}� Q{�{*}�~ }9}� {�{�~¤�(z��|E}/�� {[~ ��b 1�6�}F.

Guyyaa qiyaamaa shafaa’aa (magantaa) sadihitu nabi Muhammadiif

jira nagayaa Rahmanni isarratti haa jiraatuu.

1. Magantaa (manguddummaa) duraa-

Warra bakka dhaabbiitiif (dirree qiyaamaa keessa warra dhaabbatuf)

magantaa seena, akka murtiin jidduu isaanitti godhamuf.

Eega Anbiyonni: Aadam, Nuuh, Ibraahim, Muusaa fi Iisaan ilma

Maryam, magantaa seenurraa didanii ofirraa deebisan, [nabi

Muhammad�� ] magantaa seena.

2. Magantaan lammaffaa-

Warra jannataatiif akka jannata seenan magantaa seena.

Magantaan lamaan tana tan duraatii fi tan lammaffaa [nabi

Muhammad�� ] qofaaf taatudha.

3. Magantaa sadaffaa-

Warra ibidda haqa godateef (sabachifateef) magantaa seena.

Magantaan tun Nabi Muhammadiif �� , Anbiyoota birootiif,

warra dhugomsee fi warra isaan malee jiruuf sabattuudha [magantaa

seenu ni danda’an].

Warra ibidda sabachifateef, akka ibidda hin seenneef, ammas warra

ibidda seeneef akka isii keessaa bahanif magantaa seena.

Allaahaan ni baasa ibiddarraa orma hedduu magantaan maleetti, tola

olinsa isaatii fi Rahmata isaatiin.

92

Warri adunyaa eega jannata seene booda bakka banaatu hafa

isaanirraa jannata keessatti. Duuba Allaahaan bakka banaa jannata

keessatti hafte saniif orma hedduu ni uuma, jannata isaan naqee bakka

san isaaniin guuta.

�{�1�(}�}� z91|E��}� {�|E}/��}� zh1�&{.��}� zh�}F�v��}� zh1}�{)�� }�{6 �A}!{[�� 9�| �� ~*}E|�}¤}� 1}6 �U1}E~��}� �A}9F�5�P}6 }l{��I �X{b}� Q�K1}�z�~_�L� z�}� z9F��}�� z��{.�� }�{6 z91��}� Q�K1}�|�� }�{6 {��|4}E�� zd�*�#�� V{b �� |�})�6 ~�}� { ��9~F}�� z��{.�� V

�m} }a}� �m1}t}*~�� z�}��b QV{(�#}+}� V{(~>}+ 1}6 }l{��I ~�{6 �� . Wanni adda addaa kan gandi irraa booda walitti qabatte: herregarraa,

galata galfamuurraa, adabamurraa, jannataa fi ibiddirraa, kitaaboota

samii bu’e keessatti, oduu beekkumsaa tan Anbiyootarraa oddeefamte

keessatti, ammallee beekkumsa Nabi Muhammad �� irraa

dhaalame keessatti dubbatame jira. wanni [nama barbaade] qubsuu fi

isaaf gahu. Namni barbaade ni arga.

IBSA.

Wanni asi olitti dubbatame hundi dhugaaadha, akkuma Qur’aanaa fi

Hadiisa Ergamaan Rabbi keessatti dubbatame sani, Ahlus-sunnaan akkuma

dhufetti shakkiin malee dhugoomsan.

QADARA (MURTII) ALLAAHATTI AMANUU

{m�!}W}� {mz!~�}[ z9} �&��1z� {�}�1}�}/��}� {�|E�� zX~�� ~�{6 ��}�za1|E�� ~!{(�� {6~y��}� . ¢X�5 �zj}*}a}9}D ��}� z9} �&��1z� �$1}e�f�}�z�~��~�}W ��|�}¤}*}� ��}a}9}D .��L� ��}a}9| �1�b :z� ��{�}� ��1}.}� �� $��z� �$1}ef� }F�� O{P�� z"{ �&�� {�{��{.z� �$F��{61}� ~��}� �Q?��}��1

|�� Qz;1}a��}� z��}c~9�L�}� V{�1}.}��}� {S1}�1�o�� }��6 �z {��}F~ �� }0�{�}a }�{�}�}� Q�� }��}� �M}c�� {�z� �UF��~F}6 V{b �� }d}*�5 z?��}�� }!+{D1�&}6 {¶F�(~)}�� zs~F�� .�b�� ;1� }��&�� }?��}[ 1}6 �;|�� :~d�*�5� .�;1� :�;1� £�d�*�5�� 1}6 : }F�� 1}6 ~d�*�5�

{�}61}�{&�� z~F}+ ��zN ��{G1�5 . Q��L� {r�(}a Q��}��{T�� #}+ ~�� m��o~[�� 1}6}� Q��{o~�� #}+ ~�� $1}�~_�f� }h1}�� 1}��bzF�Y}� ��\�)�T�� {r}+

Tuutti nagaya baatu taate Ahlus-Sunnaa wal-jamaa’aan, qadara

(murtii Rabbii) mi’aawaa fi hadhaawaa isaa ni amanan.

SADARKAA QADARAA.

93

Qadaratti amanuun sadarkaa lama qaba, sadarkaan hundi waan lama

of keessaa qaba.

1.Sadarkaan duraa

Allaahaan uumaa hunda ni beekaa dhugomsuudha, ammas uumaan

Isaa beekkumsa isaa kan duratti turaa tahen dalagan, akkasitti beekuu

san Rabbiin ittin bifeeffama durii fi ful duralle.

Ammallee Rabbiin haala isaanii hunda, tole jechuu fi didu isaanii,

ammas hiree fi beellama isaanii [kan du’aa fi jiruu] Beeke jira.

Eeganaa Allaahaan Lowhal-mahfuuz keessatti galmeesee jira,

murtoolee uumama hunda.

Wanni Allaahaan dura uume qalama, “galmeesi” isaan ja’e, ni ja’e

[qalamni] “maalin galmeesa?”, “waan hanga guyyaa qiyaamaatti

argamu galmeesi.” Je’en.

Wanni ilma namaa tuqu [balaarraa] kan isa dabru hin taane, ammas

wanni isa dabre kan isa tuqu hin taane, qalamni goggoge, xalayaan

marame.

��1}.}� �;1� 1}��5: óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 rr rr&&&& öö ööΝΝΝΝ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? __ __χχχχ rr rr&&&& ©© ©©!!!! $$ $$#### ãã ããΝΝΝΝ nn nn==== ÷÷ ÷÷èèèè tt ttƒƒƒƒ $$$$ tt ttΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ¡¡ ¡¡¡¡¡¡9999 $$ $$#### ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ 33 33 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) šš šš�� ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû AA AA====≈≈≈≈ tt ttFFFF ÏÏ ÏÏ.... 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) yy yy7777 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ’’’’ nn nn???? tt ttãããã «« ««!!!! $$ $$#### ×× ××�� ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ oo oo„„„„ ∩∩∩∩∠∠∠∠⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪

Akkuma Rabbiin ja’e:

{Sa ati Allaahaan waan samii fi dachii keessa jiru ni beekaa hin

beynee? Bar sun kitaaba keessatti [galmeefame] jiraa, sun

Allaaharratti salphaadha.}

Al-Hajj: 70

� ;1�}�: !! !!$$$$ tt ttΒΒΒΒ zz zz>>>>$$$$ || ||¹¹¹¹ rr rr&&&& ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ 77 77ππππ tt tt6666ŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅÁÁÁÁ •• ••ΒΒΒΒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÇÇ ÇÇÚÚÚÚ öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ àà àà��ΡΡΡΡ rr rr&&&& �� ωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû 55 55====≈≈≈≈ tt ttGGGG ÅÅ ÅÅ2222 ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ öö öö6666 ss ss%%%% ββββ rr rr&&&& !! !!$$$$ yy yyδδδδ rr rr&&&& uu uu�� öö öö9999 ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ 44 44 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ))))

šš šš�� ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ’’’’ nn nn???? tt ttãããã «« ««!!!! $$ $$#### ×× ××�� ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ oo oo„„„„ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

{Waa hin argamu balaan tokkolleen lafa keessaa fi lubbuu teessan

keessatti, yoo kitaaba [Lowhal-mahfuuz] keessatti galmeefame

94

malee, [balaa san] nuti argamsiisun duratti. Sun Allaahaarratti

laafaadha.}

Al-Hadiid: 22

��{T�(}�}� ��~��a }0{��}F}6 V{b �$F�#}+ ��}_1})~�� {�{��{.{� �0z�1|*�� !+{ �&|*�� P}�}� : ~ �&�b 1}6 {¶F�(~)}�� zs~F�� V{b }d}*�5�K1}W .��b Q�S1}�{��5 z0}�~9��z� �!}6~y��b Q1�#��}6 {�~��zN ��}.}� �{��{b zs��!�� z=�(}_ �X~�� zjzE}/�� } }�}a }?��}[ ��IzN}�� ;1�& :~d�*�5� :

� �{.}� ~�� °V{&}W}� Q��}�}�}� Q��}a��}� Q��~cz9 ..~)}_}�}l{��I }F . �m�!{#~E�6}� Q1�e{ � {�|+z9} �&�� A�] �m�!{#~E�+ �$1�5 ~ � �!+{ �&|*�� P} �b�X�{�� }~F}��.

Qadari kun beekkumsa Rabbii jala deemaadha, bakka hedduu

keessatti taha, waliigalaa fi qooda qoodaan: Lowhal-Mahfuuz

keessatti waan fedhe barreesee jira, ammas yeroo ulfa gadaamessa

keessatti qaama itti uumu lubbuu keessatti afufun duratti, malaaykaa

ulfatti ergee dubbii afuritti isa ajaja, isaan ja’a “galmeesi! Hiree isaa,

bellama [du’a] isaa, dalagaa isaa, hongowa ykn milkaawaa tahuu isaa.

Qadara kana duratti tuutti Qadariyyaa tan daangaa dabartu ni diddi.

Garuu amma namni didu waa xiqqoodha.

}F��}� Q��{61|>�� }9~ �}� Q�A�P{b1|E�� {>}6 }Vz �b ��}�z_1�v�� }a}9| �� 1|6��}� :}� Q�$1�5 �� K1}W 1}6 �$��z� �$1}e�f� ~�� 1}6�� {��{>}�z� �MN ��$F�#�� M}� ��5}!} ~�{6 zu~9�L� V{b 1}6}� {S�}F}�|�� V{b 1}6 ��|_��}� Q~��#}+ ~�� }>}+ �$F�#}+ �M Q��}_1})~�

{S�}DF�a~F}�� }�{6 �!+{ � «K~V}W �X�5 ��}� ��}_1})~�� |_��}� Q� +z!�+ �M 1}6 {�{#��6 V{b V{b ��F��~�}6 ~�{6 1}6 Q{S1}6�� ~.}��}��m�}F{� |h}9 �M}� Q�m�!~��] }?{�1}[ M Q��}_1})~�� &{�1}[ �� MN �K1}�|�� V{b �M}� zu~9�L� . {�{*}�1�oz� }D1}�{.�� }!}6�� ~ �&�b �}l{��I }0}6}�

{�{*}�{T~.}6 ~�}� ~��1} }_}� Q{�{��9 {�}�1�Y}� .}� }�+{P�� z�}� �}�~!}+}� Q}j{o��&��}� }jzE��~)��}� }j{&|*�� d{)�+ ��}_1})~�� }F��1z� �!�6��}+ �M}� Q}j{&{�1�(�� z~F�&�� z�}� �}�~!}+ �M}� Q}�+z!{b1�#�� d{)�+ M}� Q{S1}){�1|T�� F��{�}�}� �F�E}6% �}�~!}+ �M}� Q�K1}>~)�(

}�{.{�}D1}��(�� d{)�+ �M}� Q}!�(�#�� m{D1. Ammoo sadarkaan lammaaffaa kan qadaraa

Fedhii Allaahaa tan hojirra oltuu taate(fedhii Allaaha tan dalagarra

olchutuu taate) ammas dandeetti isaa tan (waan hundaan) marsituu

taate.

95

Sunis wanni Allaahaan fedhe ni tahaa amanuudha, wanni Inni hin

fedhin hin tahu. Samiwwanii fi dachii keessatti sochii fi taa’insi hin

argamu fedhii Allaahaatin malee, Inni qulqullaawe, mootummaa isaa

keessatti waan Inni fedhe malee hin argamu, ammallee Rabbiin

danda’aadha waan hundarratti argamaa fi dhabamaarrattillee.

Uumaan takkalleen dachii fi samii keessatti hin argamtu, Allaahaan

kan isii uume tahu malee, kan waa uumu hin jiru isa malee, Rabbiin

hin jiru isa malee.

Akkasumaa wajjiin gabarran isaa ajajee jira, isa tole jechuu fi

ergamtoota tole jechuutti, ammas isa didurraa (cubbuu dalagurraa)

isaan dhorgee jira.

Warra Rabbii sodaatu, warra gabbartii isaaf tolchu, warra haqa dalagu

ni jaalata, ammallee warra amanee fi dalagaa toltuu hojjaterraa

[dalagaa isaanii] ni jaalata.

Rabbiin warra kaafirtoota (warra haqa dhoysan) hin jaalatu, orma

cubbuu dalaguurraa hin jaalatu [cubbuu isaan dalagan], waan

fokkotaatti (cubbuu gurguddoo akka zinaa dalaguutti) nama hin ajaju,

gabarran isaatiif kufrummaa hin jaalatu, akkasuma [lafa keessatti]

badii dalaguu hin jaalatu.

�� 1}.�b� }?��}[ ��}� Q��&�{&} �$F��{�1�b �D1}�{.��}� .}F�� ~�}.��}� : QV��}T��}� Q�!za1�(��}� Q�!}��}� Q�!{b1�#��}� Q��{6~y��{G1|T��}� . ��}� �A}9~ � {D1}�{.��{�z��~�� }�}D�}9zN}� ~�� }�}9~ �}� ~�� &{�1}[ ��}� Q�A}D�}9zN ~�� }� Q~�z {�1}�~��

Gabarran dhugaadhaan ni dalagan (ifiif hojjatan), Allaahaan dalagaa

isaan [dalagan] uumee jira.

Garuu Gabrichi isumaatu [ifiif]: amana, kafara, gaarii dalaga, miidhaa

dalaga, salaata salaata, somana somana, gabarraniif dalagaa

isaanirratti dandeettin tahaadha, fedhinaanis isaaniif tahaadha.

Allaahaan isaan uumee jira, ammallee dandeettii fi fedhii isaanii

uumee jira.

96

��1}.}� �;1� 1}��5: yy yyϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏ9999 uu uu !! !!$$$$ xx xx©©©© öö ööΝΝΝΝ ää ää3333ΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ββββ rr rr&&&& tt ttΛΛΛΛ ÉÉ ÉÉ)))) tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∇∇∇∇∪∪∪∪ $$$$ tt ttΒΒΒΒ uu uuρρρρ tt ttββββρρρρ ââ ââ !! !!$$$$ tt tt±±±± nn nn@@@@ HH HHωωωω ÎÎ ÎÎ)))) ββββ rr rr&&&& uu uu !! !!$$$$ tt tt±±±± oo oo„„„„ ªª ªª!!!! $$ $$#### ?? ??>>>> uu uu‘‘‘‘

šš šš ÏÏ ÏÏϑϑϑϑ nn nn====≈≈≈≈ yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

Akkuma Rabbiin ol tahe ja’e:

{Isa fedheef isinirraa qajeeluu (diriiruu). Isin waa hin feetan (fedhu

hin dandeessan) Allaahaan fedhu malee, Rabbiin Alamtootaa.}

At-Takwiir: 28-29

�Vz�|E�� 1|�}� }�+{P�� {�|+z9} �&�� |61}� 1} z� �h�P�#�+ z9} �&�� }�{6 ��}a}9| �� {m{P}�}� �� : {m{P}� �z8F�/}6 ��}�}9~ � } ~�}.�� F��}� �|*} Q{S1}��f� zX~�� ~�{6 �F� 1} �{b F��~t}+}� Q{�|6�L� {�{61�#~ ��}� �� z;1}.�b�� ~�}� �$F�az!��+}� Q�m}91}�{*~[�}�

1} }){�1}T}6}� 1} }��#� . Sadarkaa qadaraa kana tuutti Qadariyyaa tan Nabiyyiin �� :

Majuusaa ummata kana jechuun moggaase ni kijibsisti, ammas

daangaa dabra [sadarkaa qadaraa kana] keesssatti, ormi tokko kan

warra [qadara] sabachisurraa tahe, hanga gabricharraa dandeetti isaatii

fi filannoo isaa saamanitti, ammallee hojii fi murtii Allaahaatirraa

hikmaa (ogeesummaan keessa jiraachuu) fi faayidaan isii [keessa

jiraachuu] ni didan.

BOQONNAA IIMAANNI JECHAA FI DALAGAA TAHUU IBSU.

�X~T�b :zd��&�� ;~F� Q�X}�}�}� �;~F� �$1}e�f�}� }�+� �� $�� {�}�1}�}/��}� {�|E�� zX~�� z;F�� ~�{6}� �X}�}�}� Q{$1}��}�zd��&�� {$1}��}� zsz9�}F}/��}� . �$1}ef� �$��}�{�}�{T~.}��1z� ��&~E}+}� Q{�}�1�o�1z� � +z4}+.

Bu’ura (hundee) Ahlus-Sunnaa wal-Jamaa’aatirraa, Amantii fi

Iimaanni, jechaa fi dalagaadha. Jecha Qalbii fi Aarrabaati, ammallee

hojii qalbii, hujii Aarrabaa fi hujii qaamaati.

Ammallee Iimaanni toltuu dalaguun ni dabala, cubbuu (hamtuu)

dalaguun ni irrata (ni xiqqaata).

IBSA.

Jecha qalbii jechuun: amanuudha

97

Jecha aarrabaa jechuun: shahaada lamaan dubbachuudha

Dalagaa qalbii jechuun: Niyyachuu fi Ikhlaasa (ibaadaa Rabbiif

qulqulleessu).

Dalagaa qaamaa jechuun: akka salaatuu, hajji fi Jihaada…

� � }9�}F}�� }.�(}+ 1}��5 � z!{G1}��#��}� V{�1}.}�� z?��o��z� {��~�{&�� X~�� $��!�(�#�+ M }l{��I }0}6 ~��}� �A|F�[�L� zX}� ��}_1})~�� ;1� 1}��5 V{�1}.}�� }0}6 ��}*z�1�� |�z_1}e�f�:�� ôô ôô yy yyϑϑϑϑ ss ssùùùù uu uu’’’’ ÅÅ ÅÅ∀∀∀∀ ãã ãããããã ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! ôô ôô ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏµµµµŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅzzzz rr rr&&&& ÖÖ ÖÖ óó óó xx xx«««« 77 77íííí$$$$ tt tt6666 ÏÏ ÏÏ oo oo???? $$ $$$$$$ ss ssùùùù �� ÅÅ ÅÅ∃∃∃∃ρρρρ ãã ãã�� ÷÷ ÷÷èèèè yy yyϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ////

�;1�}�: ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ�� ÈÈ ÈÈββββ$$$$ tt ttGGGG xx xx�� ÍÍ ÍÍ←←←← !! !!$$$$ ss ssÛÛÛÛ zz zz ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ tt tt ÏÏ ÏÏΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### (( ((####θθθθ èè èè==== tt ttGGGG tt ttGGGG øø øø%%%% $$ $$#### (( ((####θθθθ ßß ßßssss ÎÎ ÎÎ==== ôô ôô¹¹¹¹ rr rr'''' ss ssùùùù $$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ss ss]]]] ÷÷ ÷÷kkkk tt tt//// (( (( .. ..ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ôô ôôMMMM tt ttóóóó tt tt//// $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ1111 yy yy‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷nnnn ÎÎ ÎÎ)))) ’’’’ nn nn???? tt ttãããã

33 33““““ tt tt�� ÷÷ ÷÷zzzz WW WW{{{{ $$ $$#### (( ((####θθθθ èè èè==== ÏÏ ÏÏGGGG≈≈≈≈ ss ss)))) ss ssùùùù ÉÉ ÉÉLLLL ©© ©©9999 $$ $$#### ÈÈ ÈÈöööö öö öö7777 ss ss???? 44 44 ®® ®®LLLL yy yymmmm uu uu þþ þþ’’’’ ÅÅ ÅÅ∀∀∀∀ ss ss???? ## ##’’’’ nn nn<<<< ÎÎ ÎÎ)))) ÌÌ ÌÌ�� øø øøΒΒΒΒ rr rr&&&& «« ««!!!! $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ôô ôôNNNN uu uu !! !!$$$$ ss ssùùùù (( ((####θθθθ ßß ßßssss ÎÎ ÎÎ==== ôô ôô¹¹¹¹ rr rr'''' ss ssùùùù $$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ss ss]]]] ÷÷ ÷÷kkkk tt tt//// ÉÉ ÉÉΑΑΑΑ ôô ôô‰‰‰‰ yy yyèèèè øø øø9999 $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// (( ((#### þþ þþθθθθ ää ääÜÜÜÜ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø%%%% rr rr&&&& uu uuρρρρ (( (( ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ))))

©© ©©!!!! $$ $$#### ?? ??==== ÏÏ ÏÏtttt ää ää†††† šš šš ÏÏ ÏÏÜÜÜÜ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ øø øø)))) ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∪∪∪∪ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ¯¯ ¯¯ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttββββθθθθ ãã ããΖΖΖΖ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷σσσσ ßß ßßϑϑϑϑ øø øø9999 $$ $$#### ×× ××οοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) (( ((####θθθθ ßß ßßssss ÎÎ ÎÎ==== ôô ôô¹¹¹¹ rr rr'''' ss ssùùùù tt tt ÷÷ ÷÷ tt tt//// öö öö//// ää ää3333 ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ uu uuθθθθ yy yyzzzz rr rr&&&& 44 44 ��

Akkasumaa wajjiin Ahlus-Sunnaan warra qiblaati garagalee salaatu

hin kafarsiisan, cubbuu waliigalaatii fi cubbuu gurguddoo dalaguuf

jecha, akka Khawaarijaan jettu [hin ja’an], garuu obbolummaan

Iimaanaa cubbuu waliin sabattuudha ja’an.

Akkuma Rabbiin ol tahe ja’e:

{garuu inni [nama ajjeesee] dhiigarraa dhiifamni isaaf godhame,

obboleesa ajjeefamaatiin [akka hin ajjeefamne], karaa nagayaatiin

gumaa dhiigaa fudhachuu qaba [aanaan ajjeefamaadha], [inni

gumaa baasus] nagayaan kennuu qaba.}

Al-Baqaraa: 178

IBSA.

Aayaata tana keessatti ragaan Rabbiin nama lubbu ajjeesee fi kan

irraa ajjeefamelleen obboleeyyan Islaamaa tahuu Isaanii

dubbatte, kanaaf namni cubbuu dalaguuf jecha kaafira hin tahu.

Ammas Rabbiin akkuma ja’e:

{Yoo tuutti lama tan Mu’minaa wal-lolte, jidduu lameenii tolchaa

[araara buusa], garuu yoo takkaan lameenii takkarratti daangaa

98

dabarte, tan daangaa dabarteen lolaa [hundi keessan] ajaja

Allaahaatif (obbolummaaf) hanga deebitutti. Eegas yoo deebite

tolchaa jidduu isaanii haqaan ammallee wal-qixxeessaa, Allaahaan

warra qixaan dalagan ni jaalata. Mu’mintoonni obboleyyani

[amantiidhaan], jidduu obboleyyan keessanii tolchaa.}

Al-Hujuraat: 9-10

IBSA.

Ragaan aayaata tana keessatti Rabbiin tuuta lama tan wal-lolte

maqaa Mu’minaatiin yaame. Tuutti Lamaan wal-lolan takka

takkarratti daangaa dabartullee maqaan Iimaan irraa hin

saamamu, kanaaf cubbuu gorgoddoo akka wal ajjeesuu kanaa fi

kan birrollee namni Islaamaa hojjachuun ni mala, Islaama

tahurraa isa hin dhorgitu.

�$F��~�}+ �M}�|V��{�� }?{�1�(�� z4}*~.�� ;F�&}� 1}��5 �91|E�� V{b ��}_�� }��+ �M}� Q{�|��#��1z� {$1}ef� z�~�� . �?{�1�(�� zX}�{�{�~F� V{b 1}��5 �$1}ef� z�~�� V{b �X�[~ }+ :� �!+z!~)}*�b ��}��}9 ��}E{6~y�6� �f� z�~�� V{b �X�[~ }+ �M ~ �}� Q 1}��5 �z?��o�� {$1}e

��1}.}� {�{�~F� V{b :� 1}�|_zN �$F�E{6~y�� }�+{P�� IzN }!{5�I ~�� F�� ~r��za}� �� IzN}� ~r}�{�� ~�z ~��}� ��1}+% ~�� ~�}D�}c 1�_1}ezN�Q �� ~F�}�)) : }j{ Vz_�|4�� Vz_~4}+ �M }F��}� ��z!~�}+ }j{ ��z91|�� z!~�}+ M}� Q��{6~y�6 }F��}� Vz_~4}+

�81|E�� 0�b~!}+ �U}!}W }S��I ��}�~ }_ �dz }*~E}+ �M}� Q��{6~y�6 }F��}� 1} ��}!~>}+ }j{ }!~�}�� h}!~>}+ �M}� Q��{6~y�6 ~��}91}T~�� 1} �{b {�~��zN }F��}� 1} ��z }*~E}+ }j{ ��{6~y�6 .((�$F��F�&}+}� : }�~�M� ��o~.�+ ��b Q{�{�},z��#z� �?{�1�b {�z_1}ez�z� ��{6~y�6 ~�� Q{$1}e�f� ��{1}_ ��{6~y�6 }F��

z�~�M� }?��o�6 �d��~��+ �M}� Q}?��o��. Nama Islaamaa kan ajaja Allaaharraa bahe guututti Islaamummaa

isarraa hin mulqan (hin fuudhan), ibidda keessatis waaraa (turaa) isa

hin godhan, akka Mu’tazilaan jettu [hin ja’an]. Garuu inni ajaja

Allaaharraa bahe maqaa iimaanaa keessa ni seena, akkuma Rabbiin

jecha isaa keessatti ja’e:

{Gabrittii takka tan Mu’minaa bilisoomsuu qaba.}

An-Nisaa: 92

99

Yeroo takka takka maqaa Iimaanaa guutuu keessa hin seenu, akkuma

jecha Rabbii keessa jiru:

{Mu’mintoota [jechuun] isaannan yeroo Allaahaan dubbatame

onneen isaani sodaatuu fi yeroo aayaanni isaanirratti dubbifamte

kan iimaana isaaniif dabaltu qofa.} Al-Anfaal: 2

Ammallee jecha Rasuulaatu �� : [ragaadha]

((“gumna (zinaa) hin dalagu, inni gumna dalagu yeroo gumna dalagu

Rabbitti amanaa haala taheen. Hin hatu hattichi yeroo hatu haala

Rabbitti amanaa taheen. Farshoollee hin dhugu yeroo isii dhugu haala

Rabbitti amanaa taheen. Hin saamu waan saamamu tokko kan

sadarkaa qabu, kan namni gama isaa ija isaanii ol fuudhan yeroo inni

saamu san, haala inni amanaa taheen.”))

Irratti wali galamaadha: bukhaari: 6772, Muslim: 57

Ahlus-Sunnaa wal- jamaa’aan ni ja’an: isa cubbuu gurguddoo

dalaguun inni Rabbitti amanaadha garuu iimaanni isaa dadhabaadha,

ykn amanaadha iimaana isaatiin, garuu ajaja Allaaharraa bahaadha

cubbuu gurguddoo dalaguu isaatiin.

Maqaan [iimaanaa] guutuun isaaf hin kennamu, [maqaan iimaanaa

guututti] irraa hin fuudhamu.

BOQONNAA WAA’EE SAHAABAA IBSU

�X~T�b :�� z;F��}9 zh1})~��L ~�z {*}E��}� ~�z z�F�� }6�}� {�}�1}�}/��}� {�|E�� zX~�� z;F�� ~�{6}� Q ��

}�}� 1}��5��1}.}� {��~F� V{b {�z� �� (šš šš ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$####: ρρρρ ââ ââ !! !!%%%% yy yy` .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ öö ööΝΝΝΝ ÏÏ ÏÏδδδδ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// šš ššχχχχθθθθ ää ää9999θθθθ àà àà)))) tt ttƒƒƒƒ $$$$ uu uuΖΖΖΖ −− −−//// uu uu‘‘‘‘

öö öö�� ÏÏ ÏÏ�� øø øøîîîî $$ $$#### $$$$ oo ooΨΨΨΨ ss ss9999 $$$$ oo ooΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ≡≡≡≡ uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz \\ \\}}}} uu uuρρρρ šš šš ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### $$$$ tt ttΡΡΡΡθθθθ àà àà)))) tt tt7777 yy yy™™™™ ÇÇ ÇÇ≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑƒƒƒƒ MM MM}}}} $$ $$$$$$ ÎÎ ÎÎ//// ŸŸ ŸŸωωωω uu uuρρρρ öö öö≅≅≅≅ yy yyèèèè øø øøgggg rr rrBBBB ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû $$$$ uu uuΖΖΖΖ ÎÎ ÎÎ////θθθθ èè èè==== èè èè%%%% yy yyξξξξ ÏÏ ÏÏîîîî tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©#### ÏÏ ÏÏ jj jj9999 (( ((####θθθθ ãã ããΖΖΖΖ tt ttΒΒΒΒ#### uu uu !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ −− −−//// uu uu‘‘‘‘

yy yy7777 ¨¨ ¨¨ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) ÔÔ ÔÔ∃∃∃∃ρρρρ ââ ââ uu uu‘‘‘‘ îî îîΛΛΛΛ ÏÏ ÏÏmmmm §§ §§‘‘‘‘ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃∪∪∪∪ {�{�~F� V{b �� Vz�|E�� }�1�Y}�)) :{ }�z� V��(}_ O{P��}F�b Vz�1})~�� F��}� �M{m

100

��(�{T}_ M}� ~�{�{ } �� | �6 �·��}� 1}6 1��}��I � � �� X�v{6 }?�(~_�� ~��5} } �� $�� ~F�� .(( �h1}*{#�� {�z� �K1}a 1}6 �$F��}��&}+}� ��|E|��}�~�z z�{��}!}6}� ~�z {�{G1}¤�b ~�{6 �®1}�~a�f�}�.

Hundee (bu’ura amantii) warra Ahlus-Sunnaa wal-Jamaa’aatirraa,

Sahaabaa Ergamaa Allaahaatiif �� qalbii fi aarrabni isaanii

nagaya bahaadha, akkuma Allaahaan ol tahe isaan bifeesse jecha isaa

keessatti:

{Warri isaan boodaan dhufan “Rabbi keenya nuu fi obbolleyyan

keenya kan Iimaanaan nu dura dabraniif irra dabri, ammallee

onnee teenya keessatti jibbeensa warra amanee hin godhin, Rabbii

keenya ati nahaadha, akkaan [muslimootaaf guyyaa qiyaamaa]

rifataadha.}

Al-Hashr: 10

Ammallee ajaja Nabiyyii �� tole jechuuf jecha [sahaaba

jaalatan] waan Inni ja’e keessatti:

((Sahaabaa tiyya hin arrabsinaa (hin eeybesinaa), Isa lubbuun too

harka Isaa jirtunin kakadha, osoo tokkoon keessan Ziqiya (dahaba)

hanga gaara Uhud [sadaqaa] kenne, hammaarrii shanacha lamaan

sahaabaan [sadaqaa] kennan hin gahu inumaa cinaa shanacha lamaan

isaanii hin gahu.))

Bukhaarii: 3673, Sahiiha Muslim: 2540

sadarkaa sahaabaatirraa waan Qur’aana, Hadiisaa fi waliigala ummata

Islaamaa irraa dhufe ni qeebalan.

� ~.}� ~�{6 }?�(~_�� ~�}6 ��}� �X}�1�}� � {�}�z�~+} �)�� }F��}� � z�~*�(�� zX~�� ~�{6 }?�(~_�� ~�}6 �$F��¤�(�+}��X}�1�}� .z91}T~_�L� ��}� }�+z!za1} �� $F�6� �&�+}� . � �� F�_1�5}� � �9~ }� zX~��L �;1� �� $��z� �$F�E{6~y�+}��}!}>}� ��}.~¤z�}� ��G1{6 :

))��*�{W 1}6 �F��}�~�� .~��#�� S~!�(�] ~ �&�b .(( �� Vz�|E�� {�z� }!}�~[�� 1}��5 �{A}!}/|>�� }r~)}� }0}+1}� � } �� }91|E�� X�[~ }+ �M ��|_��z�}�1�5}� Q��~E}� �F��}9}� ~�� ~E}� �� }V}�}9 ~ �&�� X}� Q �� G{16 z0}�~9��}� �\�� ~�{6 }!�v�5�� F�_ . {�|E}/��1z� �$�� } ~>}+}�

101

}��6 �{�z!~��]}� Q�81|�}W z�� zg~�{ z�~� {rz�1��}� Q{A}!}>}.��1�5 Q �� ;F��}9 �� } z ��}W ~�}�{� {�}�1})|T��.

warra baniinsa Makkaa ykn araara Hudeybiyyaa dura [sadaqaa]

kennatee fi karaa Allaahaa keessatti lole ni caalchisan, warra san

booda kennatee fi lolerra. Muhaajirtoota (warra gama Madiinaa

godaanan), Ansaararra (warra Madiinaarra) ni caalchisan.

Allaahaan warra badriitiin (warra lola badrii hirmaateen): ((waan

feetan dalagaa, ani dhugumaan isiniif araarame jira.)) jechuu isaa ni

dhugomsan, warri lola badrii hirmaatan hanga nama dhibba sadihii fi

kudhanii wahi.

Bukhaarii: 4274, Muslim: 2494

Ammallee sahaabaan [Rasuula �� ] muka jalatti baallama

godhan, isaaniirraa tokkolleen ibidda hin seenu [jechuu amanan],

akkuma Nabiyyiin �� odeesatti. Rabbiin irraa jaalate jira,

isaanis irraa jaalatanii jiran, isaan hanga nama kuma tokkoo fi dhibba

afurii olii ni tahan (1400+).

Ammallee [Ahlus-Sunnaan] ragaa ni bahan, warra Ergamaan

Allaahaa �� jannata akka seenan ragaa isaanii baheef, kan

akka:- kudhanan jannataan gammachifamanii, Saabit Ibni Qeysii Ibni

Shammaasi fi warren biroo Sahaabarraa.

~��]}� ��~E}� �� }V{�}9 �d{�1�Y Vz�� z�~� �V{�}� }jzE{6~y�� z,{6�� ~�}� �X�&|E�� {�z� }!}��}F}� 1}�z� �$��!{&�+}�~�}[ �$�� ~�{6 {mz! {m{P}� }! 1��^��z�}_ } ~.}� {�|6�L� :�!}�� |�� Q�!�#}� F�� . Q�91�� {�~��}� ~r��}D 1}��5 �~�� ~E}� �� }V{�}9 V{�}.z� �$F�.��}!�+}� Q�$1}��v�.z� �$F�v��v�+}�

{�}.~�}�� V{b �$1}��v�� z"{ �&}� ��}� ��}�1})|T�� }0}�~a�� 1}��5}� .}0}6 V{�}�}� �$1}��v�� V{b �F�(��}*~[� { � �F�_1�5 {�|E�� zX~�� }¥~.}� �$�� ~F� }| �&�b £�X}¤�b�� 1}�� +�� }!}��}� �!�#}� Vz�� z"{ �&}� ��}� ~�z {1�(�� } ~.}� � 1}�� ~E}� �� }V}�}9�$1}��v : ~�� Q�F�*�#}�}�

}� QV{�}.z� �F�.|�}9�F�(�}F}� �~F�}� Q1¹�{�}� �~F� | � .V{�}� |�� Q�$1}��v�� z"{ �&}� ��}� {�|E�� zX~�� !~6�� |!�&}*~�� z�{#�� . ~r}_1�5 �$zN}� �\{�1}�� X��}¤�+ V{*�� z;F��L� }�{6 ~r}�~�� V{�}�}� �$1}��v�� ~�}6 � ��~�}�� m{P}�{�|E�� zX~�� z9F� ~��a } ~E{� 1} �{b .

102

1} �{b �X��}¤�+ V{*�� z�{#�� : �� z;F��}9 } ~.}� ��(�{�}�� $�� $F�E{6~y�+ ~�� |_�� }l{��I}� Q{��b�{�� ~�}6 :°V{�}� |�� Q�$1}��v�� |�� Q�!}��}� Q�!�#}� F�� . ~�}6}�{�{�~�� z91}�{ ~�{6 ¢X}�� }F� �b ��KM�y}� ~�{6 � } �� {��b�{[ V{b }�}.�Y.

Ni Raggaasisan oduu karaa hedduun dhufte dura taa’aa warra amanee

Aliyyi Ibni Abii Xaalibii fi warra isa malee jirurraa, irra caalaan

ummata kanaa eega nibiyyiitii: Abu Bakri, eegas Umari, eegas ni

sadeessan Usmaaniin, ni afreessan Aliyyiin hunda isaanii Rabbiin

irraa haa jaalatu.

Akkuma Hadiisni irratti qajeelchu, ammas akkuma Sahaabaan irratti

waliigalan, Usmaan dura dursuurratti [akka dura taa’aa warra amanee

tahu] bellama yeroo isa godhan.

Gariin warra Ahlus-Sunnaa Usmaanii fi Aliyyi keessatti wal dhabuu

isaaniitii wajjiin, isaan lameenirraa kamtu caalaa keessatti (sadarkaa

isaanii keessatti), eerga Abu Bakrii fi Umar dura dursuurratti

waliigalan.

Ormi gariin Usmaan dura dursanii callisan ykn Aliyyi afraffaa

godhan.

Ormii gariin Aliyyi dura dabarsan, ormi gariin irraa dhaabbattan.

Garuu murtiin warra Ahlus-Sunnaa Usmaan dura dabarsuu eegas

Aliyyi [itti aansurratti] sabataadha.

Haa tahu malee dubbiin Usmaanii fi Aliyyi keessaa tokko caalchisuu

tun hundee waliigala warra Ahlus-Sunnaa biratti namni isii faalleese

ittin jallifamu miti (haqa didaa godhamuu miti). Garuu tan ittin jallaa

(haqarraa didaa) itti godhamu dubbii dura taa’ummaa [isaanii]

keessatti, sunis sababaa [Ahlus-Sunnaan] amananiif jecha,

[khaliifaan] dura taa’ummaan eega Ergamaa Allaahaatii �� :

tan Abu bakriiti, eegas Umari, eegas Usmaani, eegas Aliyyi. Ammo

Inni waraane (dubbiin tuqe) dura taa’ummaa tokkoo orma kanaa, inni

sun Harree ganda isaatirra jallataadha.

103

F�Z�(~)}+}� Q~�� }_~F��}F}*}+}� Q �� z;F��}9 {r~�}� �X~�� $F��{)�+}� �� z;F��}9 {�|�{�}� ~�z �{b �$ �� :��[ z!+{ �] }~F}+ �;1� ��~�} :))V{*~�}� zX~�� V{b �� 5�!�5�I��(( . { �}� � ��}� z81|�}.��{� 1�¤~+�� ;1�}�

�;1�&�b � ��{W1}� VzE}� F�(~/}+ �º~+}!� }¥~.}� �$�� {�~��zN ��#}*~W� :)) �� ~��5F��{)�+ �|*} �$F�E{6~y�+ �M �{m{ }�z� V��(}_ O{P��}�V{*}��}!�&{�}� .((�;1�}�)) : ��}_1}E{5 ~�{6 ��(�o~��}� Q��}_1}E{5 �X�{�1}�~�N VzE}� ~�{6 ��(�o~��}� Q�X�{�1}�~�zN VzE}� ��(�o~�� $zN

}� VzE}� �º~+}!� ~�{6 ��(�o~��}� Q1�>~+}!��{W1}� VzE}� ~�{6 Vz_1�(�o~��}� Q��{W1.(( Ammas Ahlul-Beeytii (aanaa) Rasuulaa �� ni jaalatan,

jaalallee godhatan, akkasumas ni tiysan (ni eeggatan) isaan keessatti

dhaamsa Ergamaa Allaahaa �� tan guyyaa eela khummii

ja’e san: ((Allaahaanin isin yaadachisa warra mana kiyyaa (aanaa

kiyya) keessatti.)) Sahiiha Muslim: 2408

Ammas ni ja’e itti deebi’ee, Abbaas Adeera isaatiin [yeroo] inni gama

Rasuulaa �� gariin Qureyshii akka Banii Haashimitti mataa

jabaatan himate, ni ja’e Rasuuli�� : (( Isa lubbuun too harka

isaa jirtuun kakadha, hanga Rabbii fi aanummaa kiyyaaf jecha isin

jaalatanitti hin amanan.))

Musnada Ahmad: 1777, bazzaar Musnada isaa keessatti:2175.

Ammallee ni ja’e ergamaan Rabbii : ((Allaahaan Ilmaan Ismaa’il

filate, Ilmaan Ismaa’ilirraa Kinaanaa filate, Kinaanarraa Qureyshii

filate, Qureyshiirraa Ilmaan Haashim filate, Ilmaan Haashimirraa ana

filate.))

Muslim: 2276

�� z;F��}9 } �}�~c�� $~F��}F}*}+}�{A}!{[�� V{b ��a�}�~c�� |�� |_��}� �$F�E{6~y�+}� Q}jzE{6~y�� {S1} |6�� :�5}� Qmz!~6�� }� �m} }��1}�}� {�z� }�}6% ~�}6 �;|��}� Q{m{D�M~�� z!�v�5�� |�� 1} ~E}� �� }V{�}9 ��}»{ }[ 1��F�T�[ ��z4~E}�� ~E{6 1} �� $1

{�1}.��}� . �� Vz�|E�� 1} �{b �;1� V{*�� Q1} ~E}� �� }V{�}9 z?+� �T�� }r~Ez� ��&+� �T��}�)) : ��}� ��}>{G1}� �X~¤�bz1}.�o�� z!{G1}� ��}� { +z!�v�� zX~¤�(�5 �K1}��E��.((

Ammallee [Ahlus-Sunnaan] Beerran (Jaartiwwan) Ergamaa Allaahaa

�� ni jaalatan isaan haadhota (hawwan) warra amaneeti,

104

akkasumas ganda irraa boodaa keessatti (Akhiraatti) isaan beerran

(jaartiwwan) isaa tahuu ni amanan. Keessaa akka addatti Khadiijaa

Rabbiin isirraa haa jaalatuu haadha irra hedduu Ilmaan Isaati, dura

nama Isatti amaneeti, ammas dhimma Isaatirratti tan isa gargaarte,

kanaaf sadarkaan ol aanaan isiif tahe jira. [Akkuma san]

dhugoomsituu Intala dhugoomsaa [tan taate] Rabbiin isirraa haa

jaalatuu, tan Nibiyyiin �� isii keessatti ja’e:

((sadarkaan (caalinsi) A’ishaa dubartootarraa, akka caalinsa

Laaffisooti nyaata birootirra.)) Bukhaarii: 3411, Muslim: 2446

z¥{b�}�|!�� {��&+z!�Y ~�{6 �$��|!}�}*}+}� ��}�1})|T�� $F�¤{t~��+ }�+{P��~�� }_F��}+}� .zd{��}F|E�� {��&+z!�Y}� �X~�� $��I~y�+ }�+{P��X}�}� ~�� ;~F�&z� {r~�}�� .�$F��F�&}+}� Q{�}�1})|T�� }�~�}� }!}/}W 1|�}� �$F�#��~��+}� : 1} ~E{6 ~�z +z�1}�}6 V{b ��|+z�~!}�� }91�� {m{P}� �$zN

}6 1} ~E}6}� Q�h{P�5 }F�� 1}6�$��9��P~.}6 {��{b ~�� ~E{6 ��{)|T��}� Q{�z ~a}� ~�}� }!��]}� }�{&�_}� {��{b } +zc ~ � 1 : �$�� z }*~/�6 1|6zN�$F�{o~��6 �$�� z }*~/�6 1|6zN}� Q�$F��{T�6 .~�}� �F�T~.}6 {�}�1})|T�� }�{6 � { �}� �X�5 �$�� $�� {&}*~.}+ �M }l{��I }0|6 ��}� z!{G1}��5

{��~��/�� V{b �hF�_¢P�� z ~��}� �cF�/}+ �X}� �{mz!{G1}t}�}� z��f� . �9� ~T}+ 1}6 �A}!{(~t}6 �dzaF�+ 1}6 zX{G1}¤�(��}� z?z��}F|�� }��6 �� }��(~t�+ �M 1}6 {S1��|�� }��6 �� !�(~t�+ ~�� |_N �|*} Q� }9} }� �$zN � ~�� ~E{6 V{*�� {S1}E}�})�� }��6 �� $�L �~��} ~.}� ~�}�{� �!

~��} ~.}� ~�}�{� }g~�� 1}6 {S1��|�� F�)~�}� . �$��}� Q{$��!�&�� !~�}[ ~�� |_�� z;F��}9 z;~F�&z� }r}�� ~ �}�1�5 {�z� }��| }T}� ��IN ~�{�{ } �� ~�{6 | ��~��} ~.}� �|�{6 1��}��I � � �� zX}�}a ~�{6 �X}¤�b�� $ . ~�{�{ } �� ~�{6 }9} }� ~ � �$1�5 ��IzN |��

{�}�1�(}>z� ~�� Q{�{*�&z�1}� zX~¤�(z� �� }!{(�] �� Q�mF�)~�}� �S1}E}�})}� �}�� ~�� Q��~E{6 }h1}� ~ � �$F�#}��b ��d~_�I �� |�})�6 � ��~E}� {�z� }!�(�5 1}�~_� �� V{b «K�}�z� }V{��*~�� ~�� Q{�{*}�1�(}>z� z81|E�� ?} �� ~�� O{P�� . zhF�_¢P�� V{b ��P}� �$1�5 ��Iz��b

}�+{ z }*~/�6 1} �{b �F�_1�5 V{*�� 9F�6�L� }\~��#�b �{��&�&})�� :zN}� Q{$�}!~a�� ~�� b ��F��1}�� $N Q� { �}� �!~a�� ~�� b ��y�o~[�� $�9F�(~t6 ��o}��}� .1})}6}� z~F�&�� zX{G1}¤�b zd~E}a V{b �9F�(~t}6 �9~4}_ �X�{�� ~�z {¤~.}� zX~.{b ~�{6 �!�#~E�+ O{P�� }9~ �&�� $zN |�� ~�z zE{�

z�}� V{b {D1} z/��}� Q{�{�F��}9}� Q��1z� {$1}e�f� }�{6z�{�1|T�� zX}�}.��}� Qz0{b1|E�� z��{.��}� Q{A}!~T�E��}� Q{A}!~/z ��}� Q{�{�� . V{b }!�Z|_ �}6}� �!~�{[ ~�� |_�� 1�E�{&}+ }�{�}� �zX{G1}¤�(�� }�{6 {�z� �z ~��}� �� |�}6 1}6}� Q�A},{T}�}� ��{.z� z~F�&�� {A},{�}�z�~_�L� } ~.}� z?��}�� $1�5 �M ��K1��}� 1} �6}!�5��}� z�}6�L� �!~�}[ }V{� V{*�� {�|6�L� {m{P}� {$��!� ~�{6 �A}F�(|T�� |_��}� Q~�� v{6 �$F�#}+ M}�� .

[Ahlus-Sunnaan] ni qulqullaawan karaa Raafidaarraa (tuuta shi’aa

amma ja’amturraa) isaan Sahaabaa ni jibban, ni arrabsan, Ammas

karaa Nawaasibaarraa [ni qulqullaawan] isaan warra mana Rasuulaa

(aanaa isaa) rakkisan dubbii fi dalagaan.

105

[Ahlus-Sunnaan] of qaban waan jidduu Sahaabatti argamerraa, ni

ja’an: “odooleen isaan keessatti odeefamtu - isirraa waan kijibaatu

jira, kan itti dabalameetu jira, kan irra irrifameetu jira, ammallee kan

jijjirameetu jira karaa isaa ifa galaarraa, garuu kan sirrii [oduu

sanirraa] sahaabootaaf dhiifamni isaaniif godhamaadha, rakkoo

argamte san keessatti: Isaan tattaafatoodha (mala dhowatoodha) haqa

qunnamoodha, takkaa ammo tattaafatoodha dongongoroodha.

Sanumaa wajjiin Ahlus-Sunnaan cufti Sahaabootaa cubbuu

gurguddoo fi xixiqqoorraa tiifamoodha (qulqulluudha) jechuu hin

yaadan, garuu cubbuun (dogongori) isaanirraa akka waliigalatti

argamuun ni mala.

Ammoo isaaniif dura dabrinsaa fi sadarkaarraa waan araarama (irra

dabrinsa) isaaniif sabachisuutu jira, waan isaanirraa argamuuf yoo

argame. Isaaniif cubbuurraa dhiifamni ni godhama, wanni nama isaan

boodaatiif dhiifama hin godhamne, [sunis wanni taheef] isaan dalagaa

gaariirraa kan cubbuu haqu qaban, kan namni isaan boda hin qabne.

Akkuma kana jecha Ergamaa Allaahaattirraa �� sabatee

jira, isaan irra caalaa ummataa akka tahan, ammas isaanirra tokko yoo

shanacha (kabala harka lamaan isaa) sadaqate, Ziqiya (dahaba) hanga

Gaara Uhud kan warri isaan boodaa sadaqaturra caala.

Duuba tokkoo isaanirraa cubbuun yoo argame, irraa towbatee jira ykn

dalagaa gaarii cubbuu san hayxu dalagee jira ykn dhiifamni isaaf

godhamee jira. Sababaa dura dabrinsa isaatiif ykn shafaa’a

(magantaa) Nabi Muhammad �� tan nama hundarra isaan

haqa godhataniin [dhiifamni isaaf godhama] ykn Adunyaarratti

balaadhaan rakkifamee jira, kan sababaa saniin dhiifamni isaaf

godhamu.

[Dhiifamni] kuni cubbuu dhugaan hojjataniif yoo tahe, duuba

dhimmoota isii keessatti tattaafataniif akkami? Yoo tattaafatanii

qunnaman mindaa lamaatu isaaniif jira, yoo dogongoran mindaa

106

tokkootu isaaniif jira, akkasumas dogongori isaaniif dhiifama

godhamaadha.

Duuba hojii garii isaaniitirraa hangi jibbamu baayyee xiqqaadha,

dhiifamnis isaaniif godhamaadha, sadarkaa isaan qabanii fi toltuu

isaaniitiif jecha, [sadarkaa fi toltuun isaanii] Allaahaa fi Ergamaa

isaatti amanuu, Jihaada (qabsoo) karaa Allaahaa keessatti godhuu,

Godaanuu, [amantii Rabbiitiif] Tumsuu, Beekkumsa faayidaa qabuu

fi dalagaa gaarii dalagudha.

Namni seenaa Orma Sahaabaa beekkumsaa fi xinxallaan ilaale, waan

Allaahaan isaan qananiise sadarkaarraa dhugaadhaan ni beeka isaan

irra caalaa uumaa tahuu, erga Anbiyootaatii; fakkaataan isaanii takkaa

hin argamne, ful duras hin argamu ammas isaan irra qulqulli warra

jaarraa ummata Muhammad �� , ummanni kunis irra caalaa

fi irra kabajamaadha Allaaha biratti.

BOQONNAA WAA’EE KARAAMAA OWLIYAA IBSU

{�|E�� zX~�� z;F�� ~�{6}� : V{b {S�}D1}.�� z�z9�}F}[ ~��6 �z +{ ~+�� }� �� Oz!~/�+ 1}6}� �K1}�{�~��L� }S1}6�}!�#z� �?+{ ~T|*�� z®�}F~_��}� {S1�(}W1�#��}� zF��.�� z®�}F~_�� Q1}�z!~��]}� {\~ �#�� {A}9F�� V{b z�}6�L� {\{�1}� ~�}� z9F��}��15 Q{S�},{��|*��}� {A}9~ �&��

��zN 1} �{b �A}DF�a~F}6 }V{�}� Q{�|6�L� {$��!� z!{G1}�}� }j{.z�1|*��}� {�}�1})|T�� }�{6 {�|6�L� {m{P}� z9~ }� ~�}�}� {�}61}�{&�� z~F}+. Hundee warra Ahlus-Sunnaatirraa Karaamaa Owliyaa ni dhugomsan,

Allaahaan harka isaanirratti waan mullisu, waan aadaa faalleesu gosa

beekkumsaa fi waan addatti isaaniif mullatu, ammallee gosa dandeetii

fi waan dinqii (ajaa’ibaa) kan isaanirraa odeefamu ni dhugoomsan,

kan akka waan ummata dur dabreerraa odeeffamuu, suuraa Kaahfii fi

tan biroo keessatti, ammallee dura dabroo ummata kanaa keessatti

Sahaabaa, Taabi’ina (warra Sahaabaa dhaqabe), fi orma biroo kan

ummata kanarraa tahan keessatti karaamaan ni argamti hanga guyyaa

qiyaamaatti.

107

BOQONNAA KARAA FI DALAGAA WARRA AHLUS-SUNNAA IBSU

�X~T�b : Q��!{�1�±}� 1�E{Y1}� �� z;F��}9 z91��% �®1}�� {�}�1}�}/��}� {�|E�� zX~�� {��&+z!�Y ~�{6 |�� }j{&z�1|�� zX�z�}� �®1}��}� ��} Q�� z;F��}9 {�|�{�}� �®1}��}� Qz91}T~_�L�}� }�+z!za1} �� }�{6 }j{�|��L�

�;1�)) :} ~��}� �F�¤}�}� Q1} z� �F�#|�}�}� QO{ ~.}� ~�{6 }j~+{ ~ }�� }�+{ {W�|!�� K1�(�� {�|E��}� V{*|E��z� ~��#~��}�}F|E�1z� 1 Q{Pza��}� ��}�~ z� �X�5 �$z��b �z9F�6�L� {S1��} ~)�6}� ~��51|+zN}�.((

Ammas karaa warra Ahlus-Sunna wal-Jamaa’aatirraa: Hadiisa

Rasuulaa �� jala deemuudha keessaa fi gubbaan, karaa

warra dura dabree kan Muhaajiraa fi Ansaaraa jala deemuudha,

ammas dhaamsa Rasuula �� jala deemuudha tan inni ja’e:

((karaa kiyyaa fi karaa bakka bu’oota qajeeloo tahanii qabadhaa ana

boodaan, Isuma qabadhaa [jabeefadhaa], qarrinfoon isii

ciniinadhaa,waan haarawa [amantii keessatti] baafamurraa fagaadhaa;

wanni haarawni [amantii keessatti] baafamu hundi jallina.))

Abuu Daawud: 4607, Ibnu Maajaah: 42, Tirmiizii: 2676

�$��!{�~y�+}� Q �� |�})�6 �O~ }� zO~ } �� }!~�}[}� Q�� 5 z�#�� }�} ~�� $�� $F��~.}+}� zO~ }� ��}� �� |�})�6 }O~ }� �$F�6� �&�+}� Qz81|E�� {U1}E~�� z�5 ~�{6 {mz!~��] ��}� �� }��5 �X�5

� } �� .{�}� Q�®1}�{*~a{M� }V{� ��}�1}�}/�� $�L �{�}�1}�}/�� X~�� F��}� Q{�|E��}� zh1}*{#�� X~�� F�� P} {�}� Q��~!�(�� 1}�� }j{.{�}*~/�� z~F�&�� zg�(}E{� 1��~�� }91}� ~ � {�}�1}�}/�� '�(�� $1�5 �$zN}� .�� ®1}�za�f�}� {�~��}� � }�}*~.�+ O{P�� {�1�v�� X~��L� }F

z�+ ��}� z��{.�� V{b .}!{�1�± ~�� }E{Y1}� �;1}�~��}� �;�}F� �� ~�{6 �81|E�� {�~��}� 1}6 }0�{�}a {��v�� z;F��L� m{P} z� �$F�_z4}+ ~��}� 1|�{6 �Az�+� �1z� �?¢�}.}� �� .�� ®1}�~a�f�}� }!}>}*~_�}� Q�U�{*~[M� }!�v�5 ~��} ~.}� �IzN ��{�1|T�� \��|�� {�~��}� �$1�5 1}6 }F�� ¦z�}¤~E}+ O{P

{�|6�L� V{b. Ammas ni beekan, irra dhugaan dubbii, dubbii Allaahaa tahuu,

ammas irra caalaan karaa, karaa Muhammad �� tahuu.

Jecha Allaahaa ni filtan, jechoota namoota adda addaatirra. Dura

aansan karaa nabi Muhammad �� karaa nama hundaarra.

Sababaa kanaaf warra Qur’aanaa fi Sunnaa (hadiisaa) jedhamuun

108

moggaafaman, ammas warra Jamaa’aa (tuutaa) jedhamanii

moggaafaman.

Jamaa’aan walitti qabaminsa, faallan isaa gargar bahinsa, haa tahu

malee jechi Al-Jamaa’aa jedhu orma walitti qabameef maqaa tahe.

Ijmaa’ani (murtiin Ulamaa’iin Islaamaa irratti wali galte) hundee

sadaffaa kan irratti irkatani beekkumsaa fi amantii Islaamaa keessatti.

Ahlus-Sunnaan hundoolee sadeen tanaan (Qu’raana, Hadiisaa fi

Ijmaa’aadhaan) madaalan waan Ilma namaarratti jiru hunda:- jechaa fi

dalagaarraa waan Amantiitti hidhaa qabuu dhokataa fi mullataa.

Ijmaa’ni irratti waliigalamu waan Salafni (warri dabre) gagaariin

irratti turani, garuu isaan booda wal-dhabbiin heddumaatee ummata

keessa faca’ee jira.

BOQONNAA ADEEMSA WARRA AHLUS-SUNNAA GAARITTI AJAJUU

FI HAMTUURRAA DHORGUU KEESSATTI KARAA ISAANII IBSU

�X~T�b :��}.+z!|>�� zaF�� 1}6 ��}� z!�#~E�� z�}� �$F} ~E}+}� Q{U��!~.}��1z� �$��!�6��}+ z;F��L� {m{P²� }0|6 �� |�� : �$~�}!}+}��+}� Q��91|/�b ~�� F�_1�5 ��9�}!~�� K�}!}6�L� }0}6 {D1}�~��L�}� z0}��/��}� {D1} z/��}� �¼})�� }61�zN{S1}�1}�}/�� }� �$F�Z{b1}) . �$F�E+{ }+}�

�� {�{�~F� �}E~.}6 �$�� {&}*~.}+}� Q{�|6�½� {�})�{T|E�1z�)) : � �>}+ �z�F��~!}�� {$1}�~E��1�5 z�{6~y��{� ��{6~y��1�¤~.}� ��}¤~.}�((� �� {�{�~F�}� Q{�{.z�1}�� }�~�}� }l|�}W}� Q �� )) : ~�z {�� }!}�}� ~�{��D�}F}� V{b }jzE{6~y�� X�v}6

z!} |��}� �|��)��1�� { }�}/�� !{G1}� �� }��} }� ��F~¤�� ~E{6 ��#}*~W� ��IzN �{ }�}/�� zX�v}��5 ~�z {(�Y1}.}�}�.(( Eeganaa Ahlus-sunnaan hundoolee [dabarsine] tanaa wajjiin waan

gaaritti ni ajajan, waan hamturraa ni dhoorgan karaa shari’aan

dirqama gootuun: ni amanan hajji godhuu, Jihaada deemuu, Salaata

Jum’aatii fi Iida lameen salaatuu dura taa’ootaa muslimaa hundaa

wajjiin, gaarii dalagaa tahuu, cubbaawaa tahuu, ammas Salaata

jamaa’aa ni tiyfatan.

Ummata Islaamaatiif gaarii yaaduudhaan Rabbii gabbaran, hiikkaa

jecha Ergamaa Rabbii �� tan inni je’e ni hubatan (ni

109

amanan): ((Inni amane Isa amaneef akka jaarmayaati, gariin garii

jabeessa)), jedhee quba Isaa wal keessa naqe.

Bukhaarii: 2446, muslim: 2585

Ammas jecha Isaa �� : ((fakkeenyi warra amanee wal

jaalatuu keessatti, garaa walii laafuu fi waliif rifachuu keessatti akka

fakkeenya qaama tokkooti, yoo isarraa humni takka fayyaa dhabde,

qaamni hafe isaaf wal-yaama leeydaa fi qaaxiraadhaan.))

Bukhaarii: 6011, Muslim: 2886

�K1}¤�&�� !��z� 1}��!��}� �K1}[|!�� } ~E{� z!�#�>��}� Q�K}�� } ~E{� z!~�|T�1z� �$��!�6��}+}� .1�#}6 ��zN �$F��~ }+}� Qz�~[�L� zz9 �� {�{�~F� �}E~.}6 �$�� {&}*~.}+}� Qz;1}�~��L� z�{�1})}6}�)) :1�&��[ ~�� E}�~ �� 1�_1}ezN }jzE{6~y�� X}��5�� .((

}l}��± ~�|�}� }F�(~.}�}� Q}l}6}!} ~�}6 }V{o~.��}� Q}l}.�o� ~�}6 �X{T}� �$�� zN �$F�� ~E}+}� . {��{�}� Qz�~+} {��}F�� !z�z� �$��!�6��}+}�F��~�}��1z� z?�b�!��}� QzX�z�|�� z�~��}� zj{51}�}��}� �}61}*}�� N {$1��~ �f�}� Qz9�}Fz/�� z�~�� }� Qz1} ~9�L�{© . z�}� �$~F} ~E}+}�

��}� {��1�o{*~�M�}� QzV~t}��}� Q�K}��}� Qz!~��(��?} z!~�}tz� ~�� ?})z� z?��}�� . ~�}� �$~F} ~E}+}��Qz��~[�L� V{�1}.}�z� �$��!�6��}+}�1} �{b{1}��(}� . Q{�|E��}� zh1}*{#��{� �$F�.z�|*�6 {��{b ~�� 1}�|_z��b �{mz!~��]}� ��P}� ~�{6 ��}_F��}.�(}+}� ��}_F��F�&}+ 1}6 ¢X�5}�{� ~�� *�&+z!�Y}� ��+{D }V

�� |�})�6 {�z� �� }.}� O{P�� z�~�f�. [Ahlus-Sunnaan] Rakkoo obsuu fi yeroo ballinaa [Rabbi]

galatoomfachuutti nama ajajan, ammas Qadara (murtii) Rabbii

hadhaawaa jaalatutti nama ajajan.

Ammalle Nama ni yaaman gama haala bareedaa fi dalagaa gaaritti,

ammallee ni amanan hiikkaa jecha Ergamaa Allaahaa �� :

((irra guutuun nama amanee Iimaanaan, irra toolaa isaaniiti amalaan.))

Tirmiizii: 1162, Ibnu Hibbaan:3176.

Ni yaaman isa si mure maxxanfachutti, kan si dhorgeef kennutti,

nama si miidheef dhiifama godhutti.

Ammas Haadhaa fi Abbaatti tola ooluutti, fira maxxanfachuutti, ollaaf

gaarii tahutti nama ajajan, akkasumas Daa’imman Abbaa hin qabneef,

hiyyeeyyiif, imaltaawaa fi gabroottaniif tola oluutti nama ajajan.

110

Dhugaan tahuu, dharaan tahuu dhaaddaturraa, boonurraa, rorrisurraa,

oftuulummaarraa (namarratti of-olfuudhuurraa) ni dhorgan. amala ol

aanaatti nama ajajan, amala gad-aanaarraa nama dhorgan.

Ahlus-sunnaan waan ja’anii fi waan dalagan [kan dubbatame] kanaa fi

kan biroo hunda keessaatti, Qur’aanaa fi Sunnaa jala deeman.

Karaan Ahlus-Sunnaa, Amantii Islaamaa tan Allaahaan nabi

Muhammadiin erge.

��}� ��z!}*�(}*}� ��*|6�� $�� Vz�|E�� }!}�~[�� 1|�� ~�{#�� MN �91|E�� V{b 1} ¢��5 ��~!{b }j{.~�}�}� � �� }�1}�}/�� }V{�}� Q�A} { �}� .�;1� ��|_�� ~E}� ��+{ } V{b}�)) :Vz�1})~��}� }F}�� {�~��}� 1}_�� 1}6 zX�v{6 ��}� �$1�5 ~�}6 ~��(( }91}� Q

{�1}�� z¥~)}�� z~�f1z� �$F�#��}�}*��{�}�1}�}/��}� {�|E�� X~�� zh~F|>�� z�}� z�.

}E}�� F�� Q�}a� �� z�1}T}6}� Q2} � �� ~�� ~E{6}� Q�$F�){�1|T��}� Q�K�} } �>��}� Q�$F�&+� �T�� z �{b}� zd{1�;�} ~��L� ��z �{b}� Q{A}9F�5�P}�� zX{G1}¤�(��}� Q{A}9F��}�� ~�z {*}+�} {� ��}� �$F��{�~�� }0}�~a�� }�+{P�� Qz�+� �� |�{G�� z �{b}� Q

�� Vz�|E�� z �{b �;1� }�+{P�� A}9F�T~E}�� ({G1�o�� }� Q~�z {*}+�}9{D}�)) : ��}� V{*|6�� ~�{6 ��({G1�Y �;�}4}� �M�A}9F�T~E}6 �?})��}�1|�� }F�&}� �|*} �~�� P}[ ~�}6 �M}� Q~�� (��1}[ ~�|6 ��!�¤}+ �M Q(( �$��}� ~�� ~E{6 1}E��}.~/}+ �$�� ;��~�}_ Q

�h1|�}F�� }F�� |_zN ��}�~ }9 ��~_� �� {6 1}E�� }d} }+ �$��}� Q1}_�} }� �IzN } ~.}� 1}E}�F�� ·+z4�+ �M .��}� ��~��.

��,{v�5 1��{�~�}� }��}�}� {�z�~)}�}� {�{�%}� � |�})�6 ��}� �� }�}�.. Garuu Nabiyyiin �� ummanni Isaa akka tuuta torbaatamii

sadihitti qoodamtuu fi takka malee hundi akka ibidda keessa seentu

waan himeef, ammallee hadiisa keessatti tuutti takkittin sun: ((warra

fakkaataa waan ani arra irra jiruu fi sahaabaan tiyyaa irra jirturratti

warra tahani)) waan ja’eef, warri amantii Islaamaa adii laaqaarraa

qulqulli harkaa qabu, Isaan Ahlus-Sunnaa wal jamaa’aa tahuu

hubbanna.

Isaan keessatti argama warri dhugoomsan, wareegamtoonni, warri

gaarii dalagan, ammas isaanumarraa argamaadha hayyoonni

(beektoonni) mallattoo qajeelloo namaaf tahan, ibsaa dukkanaa kan

tahan, warri sadarkaa odeefamtuu fi sadarkaa dubbatamtuu qaban,

ammas isaan keessatti argamaadha warri akkaan Rabbi gabbaru,

111

isaan keessatti argamaadha Imaamman (dureen) Amantii kan

muslimtoonni qajeelloo isaaniirratti waliigalan.

Ahlus-Sunnaan tuuta tumsamtuudha tan Nabiyyiin �� isaan

keessatti ja’e: ((“tuutti takka ummata kiyyarraa hin deemtu, haqarratti

tahurraa, tumsamtuu tahurraa, namni isaan faalleesuu fi isaan

xiqqeesu kan isaan hin rakkifne, hanga qiyaamaan dhaabbattutti”.))

Bukhaarii: 3641, Muslim:1037

Allaahaa ni kadhana akka isaanirraa nu godhu, eega nu qajeelchee

akka onnee teenya hin jallifne, of-biraa Rahmata isaa akka nuuf

kennu, Inni hedduu kennaadha.

waan haqaa Allaahaatu beeka.

Faaruun Allaahaatii fi nageenyi hedduun Muhammad ��

irratti, aanaa isaarratti, sahaaboota isaarratti haa jiraatu.

aqeedah wasetia

Education