Aralin 21

Patakarang PiskalInihanda ni: ARNEL O. RIVERAwww.slideshare.net/sirarnelPHhistoryAng GRADES pinaghihirapan HINDI inililimos!

Panimula:• Isang malaking sulirarin

ng pambansang

ekonomiya ang

inflation. Ngunit may

mga hakbang na

maaring gawin ang

pamahalaan upang

mabawasan ang epekto

nito sa mga konsyumer.

Patakarang Piskal

(Fiscal Policy)• Ang pagkontrol ng pamahalaan sa

ekonomiya upang mapatatag ang

pambansang ekonomiya. Nakapaloob dito

ang paghahanda ng badyet, pangungulekta

ng buwis at paggamit ng pondo.

Patakarang Piskal

• Sa paghahanda ng badyet, binibigyan ng

pansin kung magkano ang gagastusin sa

programa ng pamahalaan tulad ng depensa,

edukasyon at kalusugan. Ang kabuuang

gastusin ay maaring baguhin upang

mapataas o mapababa ang output ng

ekonomiya.

Uri ng Patakarang Piskal

Expansionary Fiscal Policy

• Layunin nito na mapasigla ang pambansang

ekonomiya. Ginagawa ito upang isulong ang

ekonomiya, lalo na sa panahon ng recession.

• Kabilang dito ang pamumuhunan ng

pamahalaan at pagbabawas sa ibinabayad na

buwis.

• Ang ganitong gawain ay magpapataas sa

demand, magpapababa sa presyo ng kalakal at

magpapalaki sa output ng ekonomiya.

Contractionary Fiscal Policy

• Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan

ng ekonomiya dahil ang labis na mataas na demand

sa suplay ay magdudulot ng inflation.

• Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa

gastusin ng pamahalaan, pagsasapribado ng ilang

pagpublikong korporasyon at pagpapataas sa singil

na buwis.

• Ang ganitong gawain ay magpapababa sa demand,

magpapataas sa presyo ng kalakal at pagbabawas

sa output ng ekonomiya

Seatwork:Tukuyin kung ang mga sumusunod ay sanhi ng contractionary

fiscal policy o expansionary fiscal policy. BAWAL ANG

MAGBURA.

1. Nagpataw ang pamahalaan ng dagdag na buwis sa mga sinehan.

2. Binawasan ng pamahalaan ang sinisingil na income tax sa mga

manggagawa.

3. Ibinenta ng pamahalaan sa pribadong sektor ang Maynilad.

4. Nagbigay ng tax incentive ang pamahalaan sa mga nais

magnegosyo.

5. Tinaasan ng pamahalaan ang E-VAT mula 10% sa 12%.

Pinagmumulan ng Kita ng

Pamahalaan

• Kita mula sa buwis (81%)

• Kitang di-mula sa buwis (19%)

Ano ang buwis (tax)?

• Ang salapi na sapilitang kinukuha ng

pamahalaan sa mga mamamayan.

• Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa

mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.

• Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng

pamahalaan.

Layunin ng pagbubuwis

• Mapataas ang kita ng pamahalaan.

• Pagpapatatag ng ekonomiya.

• Mapalagaan ang industriyang panloob laban

sa mga dayuhang kalakal.

• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.

• Regulasyon para sa tamang pagbili at

pagkonsumo ng kalakal.

Uri ng buwis

• Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang

ipinapataw sa mga indibidwal o bahay

kalakal.

• Hal. with-holding tax

• Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na

ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo.

• Hal. Value-added tax

Mga halimbawa ng buwis:

• Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax

• Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user’s

tax

• Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax

• Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax

• Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at

sugalan – amusement tax

• Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa –

import duties tax

Sangay ng pamahalaan na

kumokolekta ng buwis• Bureau of Internal Revenue (BIR) –

nangangalap ng buwis sa mga kalakal o

serbisyo mula sa loob ng bansa.

• Bureau of Customs (BOC) - nangangalap

ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa

labas ng bansa.

Break Muna!• Maghanda ng talaan ng mga gastusin ng inyong

pamilya sa isang buwan at isulat ang halagang

inilalaan para dito.

• Natutugunan ba ang lahat ng inyong gastusin?

• Magkano ang natitirang halaga matapos matugunan

ang mga gastusin?

Gastusin Halagang Nakalaan

Pambayad sa Bahay 3,000.00

Kuryente 800.00

Tubig 300.00

Pambansang Badyet

• Naglalaman ng halaga ng salaping

inaasahang matatanggap ng pamahalaan sa

isang takdang taon.

• Isang plano kung paano tutugunan ng

pamahalaan ang mga gastusin nito.

• Naglalaman ito ng inaasahang kita at

ipinakikita rin kung paano gagastusin ang

kitang ito.

Mga sangay ng pamahalaan na

namamahala ng pambansang badyet

• Department of Finance (DOF)

• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)

• National Economic and Development

Authority (NEDA)

• Department of Budget and Management

(DBM)

• Commission on Audit (COA)

Pagbuo ng Pambansang Badyet• Executive Preparation – paghahanda ng

panukalang badyet.

• Budget Authorization – pagsusuri at pag-

apruba (o hindi pag-apruba) ng panukalang

badyet.

• Budget Execution – pagbibigay ng badyet at

paggamit nito.

• Budget Accountability – paghahanda ng ulat

upang malaman kung nagasta ang badyet

ayon sa itinakda para dito.

Checks and Balances

• Pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang

sangay ng pamahalaan ang kanilang

kapangyarihan sa usapin ng paglalaan ng

limitadong pondo ng bayan sa iba’t ibang

sektor ng lipunan.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Uri

• Personal Services (PS) – gastusin para sa

suweldo,honoraria at bonuses ng mga

kawani ng pamahalaan.

• Maintenance and Other Operating Expenses

(MOOE) – gastusin para sa operasyon tulad

ng kuryente, papel, tubig, gasolina at iba pa.

• Capital Outlay (CO) – gastusin para sa

karagdagang asset tulad ng gusali, lupa,

sasakyan o makinarya.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor

• Serbisyong Pang-ekonomiyo – gastusin sa

pagpapaunlad ng mga programang

pangkaunlaran tulad ng kalakalan, industriya

at turismo.

• Serbisyong Panlipunan – mga gastusin sa

edukasyon, kalusugan, transportasyon etc.

• Pambansang Tanggulan – mga gastusin sa

pagpapanatili ng katahimikan at seguridad.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor

• Pangkalahatang Pampublikong Paglilingkod

– mga gastusin sa pagsasagawa ng

tungkuling pansibiko tulad ng tulong sa

panahon ng kalamidad, pagpapautang etc.

• Pambayad utang – gastusin na

pinambabayad sa mga utang ng bansa

panlabas o panloob.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa

SektorPambayad

Utang24%

Serbisyong Panlipunan

30%

Serbisyong Pang-

ekonomiko24%

Pambansang Tanggulan

5%

PangkalahatangPampublikongPaglilingkod

17%

Sitwasyon ng Budget

• Budget Deficit – nagaganap kung mas

mataas ang gastos sa kita ng pamahalaan.

• Budget Surplus – nagaganap kung mas

mataas ang kita sa gastos ng pamahalaan.

• Anong sektor ng pamahalaan ang dapat

na magkaroon ng karagdagang badyet at

alin ang dapat bawasan ang badyet?

PAGPAPAHALAGA

Ang GRADES

pinaghihirapan

HINDI

inililimos!

Tandaan:

References:

• Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at

Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA

Publishing House

• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks

Pagsulong at Pag-unlad, VPHI

• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga

Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI

• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga

Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI