{

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI

Özel Amaçlı Arazi Toplulaştırmasının Önemi

101205090 ÖZGE ÖZTEKİN

Selçuk Üniversitesi 2012

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI NEDİR ?

Dar anlamda arazi toplulaştırması, parçalanmış

mülklerin hiçbir alt yapı çalışmasına yer

verilmeden birleştirilmesi olarak

tanımlanmaktadır.

Geniş anlamda toplulaştırma ise, parçalanmış

mülklerin birleştirilmesi yanında, sulama, drenaj,

ulaşım, toprak-su koruma önlemleri ve kırsal

yerleşimin gerektirdiği çeşitli hizmetleri de

kapsamaktadır.

Tanımdan da anlaşılacağı gibi arazi

toplulaştırması çalışması, kapsamı oldukça

geniş, bir çok faktörün göz önünde tutulmasının

zorunlu olduğu ve birçok bilim dalının ortak

çalışmasının gerektiği, teknik çalışmaların

egemen olduğu bir uygulama alanıdır.

Özellikle Avrupa ülkelerinde arazi

toplulaştırması bir kırsal düzenleme ve kırsal

kalkınma aracı olarak kullanılmaya

başlanılmıştır.

Bir arazinin önceki ve sonraki hali aşağıdaki gibidir:

Yapılan bu arazi toplulaştırmasında uygulama

sonucu parsellerin birleştirilip düzgün hale

dönüştüğünü görüyoruz

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ

AMACI

Tarım işletmelerinin sahip oldukları küçük ,

dağınık , parçalı arazileri modern tarım

işletmeciliğine göre yeniden

düzenleyerek ,daha az zaman iş gücü sermaye

kullanımını sağlamak , üretim faktörlerinden

en iyi biçimde yararlanarak tarımsal üretimi ve

tarım işletmelerinin verimliliğini artırmak ve

kırsal kesimdeki nüfusun hayat standartlarını

yükseltmektir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASI

HANGİ HUSUSLARI

KAPSAMAKTADIR?

Fazla parçalanmış, dağılmış arazilerin

modern işletmecilik esaslarına göre

birleştirilmesi.

Tarla içi yol şebekesinin, sulama tesislerinin ve yüzey tahliye sisteminin inşası.

Gerekli arazi tesviyesi ve toprak ıslahının yapılması.

Köylerin yerlerinin yeniden düzenlenmesi,

çevre planlanması.

Kırsal alandaki yerleşim yerleri ve

toprakların, rüzgâr ve su erozyonu, sel taşkınları

gibi doğal afetlerden korunması için gerekli

önlemlerin alınması.

Spor sahaları, parklar, yüzme havuzu,

bayram-pazaryeri, çocuk bahçesi, okul, sağlık

ocağı ve kooperatif binası gibi sosyal hizmet

tesisleri için gerekli arazilerin, toplulaştırma

planları içinde kamulaştırma yapılmadan temin

edilmesi.

İşletmelerin ıslahı, yeniden

düzenlenmesi, verimli bir şekilde

çalışmalarının temini için gerekli tedbirlerin

alınması.

Köy içi yollarının tanzimi içme suyu,

kanalizasyon, elektrik, telefon gibi

hizmetlerinin planlanması, iskân, arsa

isteklerinin karşılanması.

ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASININ

FAYDALARI

• Nüfus artışı, miras, alım-satım, kiracılık,

ortakçılık gibi nedenlerle ortaya çıkan arazi

parçalılığı ve dağınıklılığını ortadan kaldırarak

işletmelerin uygun büyüklüğe getirmektedir.

• Çok parçalı oluşun ortaya çıkardığı tarla

sınırı, yol ve su arklarından doğan arazi

kayıplarını azaltmaktadır.

• Küçük parsellerde, ekim esnasında tarla

sınırına fazla yaklaşılmama nedeniyle doğacak

ürün kayıplarını azaltmaktadır.

• Toplulaştırmadan sonra, parseller daha

büyük ve şekilleri daha düzgün olduğundan,

makineli tarım daha kolay yapılmakta ve

giderlerde önemli oranda azalmalar

olmaktadır.

• Küçük parseller bir araya getirileceği

için, işletme merkezi ile parseller arasındaki

uzaklık kısalmakta ve buna bağlı olarak ulaşım

giderleri azaldığından; zaman, işçilik ve

yakıttan tasarruf sağlanmaktadır.

• Parsel sayısı azaldığı, şekilleri düzeldiği

ve büyüklükleri arttığı için; tohum, gübre, ilaç

gibi tarımsal girdiler, daha uygun bir düzeyde

kullanılmaktadır.

• Sulama projelerinin uygulanmasında;

eski, dağınık ve şekilsiz parsellerin sınırlarına

bağlı kalma zorunluluğu olmayacağından,

yatırım giderlerinden tasarruf sağlanmaktadır.

• Her parselin yola ve kanala sınırı

olacağından sulama ve ulaşım randımanı

artmaktadır.

• Parsellerde müştereklikten doğan

huzursuzluklar giderilmektedir.

• Köy sınırları sabit noktalara

dayandırılarak, köyler arasındaki sınır ihtilafları

ortadan kalkmaktadır.

• Varsa, dağınık ve müşterek haldeki

hazine arazisi birleştirilerek dağıtıma hazır hale

getirilmektedir.

• Kırsal alana yönelik olarak: Çevre

koruma, erozyonu önleme, ağaçlandırma, köy

yenilemesi, her türlü yolların planlaması, köy

imar planlarının yapılması, arazi kullanım

planlarının hazırlanması gibi tüm hizmetler;

toplulaştırma projeleri ile birlikte planlanıp

uygulanabilmektedir.

BU GÜNE KADAR ÜLKEMİZDE

YAPILAN ÇALIŞMALAR

Ülkemizde arazi toplulaştırma çalışmalarına ilk

olarak 1961 yılında Konya ili Çumra ilçesi Karkın

Köyü’nde başlanmış olup, 1962 yılına kadar

çalışmalar sürdürülmüş, toplulaştırmanın teknik

ve hukuki yönden arz ettiği özellikler nedeniyle

yeterli mevzuatın ve yetişmiş teknik elemanların

bulunamayışı gibi faktörler sonucunda çalışmalara

bir süre ara verilmiş ve bilahare çalışmalara

yeniden başlanmış.

Uydu görüntüleri kullanılarak yapılan çalışmya

göre Türkiye’de toplam 14 milyon hektar sulu ve

kuru tarım arazisinde arazi toplulaştırması

uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Arazi toplulaştırmasının önceki ve sonrakı

durumuna örnekler

ÇAKIRKÖY

SÜRDÜRÜLEBİLİR TOPRAK

YÖNETİM SİSTEMİ

Toprağın tarımsal üretim fonksiyonu toprak ile

ilgili olan kurum ve kuruluşların fazla

olmasına ve toprak politikalarının belirlenmesi

sürecinde karışıklığa yol açmaktadır.

Bu karışıklığın önlenmesi için, kurumsal ve

yasal yapılanma etkinleştirilerek toprak

kullanım politikasının yönetiminin amaçları

belirlenmeli, oluşturulacak bir “Sürdürülebilir

Toprak Yönetim Sistemi” içinde

planlanmalıdır..

ÖZEL AMAÇLI ARAZİ

TOPLULAŞTIRMASI

Kültür alanlarında arazi toplulaştırması özel

amaçlı arazi toplulaştırması olarak

adlandırılmaktadır.Bunlara ; bağ , bahçe , orman ,

çay tütün vb.

TÜRKİYEDE TARIM GELİRLERİ VE

ULUSAL GELİRDEKİ PAYLARI

Bütün az gelişmiş ülkelerde olduğu gibi,

Türkiye’de de tarım gelirleri ulusal gelir içinde

hala önemli bir yer tutmaktadır.

Ancak, ekonomik kalkınmaya paralel olarak,

gelişmiş ülkelerde de gözlendiği gibi, tarım

gelirlerinin ulusal gelir içindeki payı giderek

azalmaktadır.

ÜLKELERDE TARIM

GELİRLERİNİN ULUSAL

GELİRDEKİ PAYLARI

TÜRKİYE’DE BAZI TARIM

ÜRÜNLERİNİN YILLIK MİKTARLARI

VE GELİŞMELER

TÜRKİYE’DE BAZI TARIM

ÜRÜNLERİNİN YILLIK VERİMLERİ

BAZI ÜLKELERDE TARIM

VERİMLİLİKLER

Ürünlerin yetişme şartlarına ve bu ürünlerden

elde edilen verim göz önüne alınarak araziler

iyileştirilir..

Hangi ürünlerin daha çok suya yada daha az

suya ihtiyacı olduğu, nasıl iklimde yetişeceği

dikkate alınırsa ve ona görede bir arazi

düzenlemesi yapılırsa elde edilen sonuç daha

iyi olacaktır.

TÜRKİYE’DE VERİM ARTIRMA

AMAÇLI DENEMELER VE

SONUÇLARI

Türkiye’de bir çok üründe, sadece sulama

çalışmaları sonucu oldukça yüksek verim

artışları sağlanabilmektedir.

Örneğin, temel gıda maddesi buğdayda sadece

sulama ile % 65 dolayında, mısırda % 85

dolaylarında verim artışları sağlanabildiği,

araştırmalar sonucu belirlenmiştir.

Bu artışlar sanayi bitkilerinde çok daha

yüksektir; şeker pancarında % 25, pamukta %

120, ayçiçeğinde % 350 ve ketende % 600

dolayındadır.

Yapılan araştırma, sadece sulama ile elde edilen

verim artış miktarlarını göstermektedir.

Tarım topraklarının daha düzenli kullanılması,

çevre-toprak-su-iklim koşullarına uygun yeterli

düzeyde kullanılması durumunda, verimlerin çok

daha yükseleceği açıktır.

TÜRKİYE’NİN TARIM TOPRAKLARI Türkiye’de tarım yapılabilecek toprakların

sonuna gelinmiştir. Tarıma açılan toprakların yıllar

içindeki kullanım durumu ve miktarları aşağıdaki

tabloda görülmektedir.

Yapılan araştırmalara göre, Türkiye tarım

topraklarının % 20 kadarı (5,5-6,0 milyon ha)

kabiliyetleri üstünde kullanılmaktadır. Kabiliyetleri

üstünde ve sürüm yapılarak kullanılmakta olan bu

toprakların tarımda kullanılmaya devam edilmesi

durumunda, bir süre sonra tamamen kaybedilmesi

tehlikesi bulunmaktadır.

Kabiliyetleri üstünde kullanılmakta olan bu

toprakların orman alanı ya da mer’a olarak daha

yararlı olacağı uzmanlarınca önerilmektedir

TÜRKİYE’DE TARIM, ORMAN VE

MER’A ALANLARINDAKİ

GELİŞMELER

Türkiye’de tarıma açılan topraklar, özellikle

ikinci dünya savaşının arkasından çok hızla

genişlemiştir ve bu topraklar, büyük ölçüde,

mer’a ve çayır topraklarından kazanılmıştır.

Bu durum, Türkiye hayvancılığını, doğal

olarak olumsuz yönde etkilemektedir.

Örneğin,

1948-1957 yılları arasındaki tarım toprakları

artışı:

(14 392 +7 769) – (9 477 + 4 423) = 8 261

000 ha

Aynı dönemde mer’a topraklarındaki azalma,

38 330 000 – 29 748 000 = 8 582 000

ha’dır.

Bu iki miktarın yakınlığı, olayı yeterince

açıklamaktadır.

Bunlar dışında, Türkiye’de sürülerek tarım yapılmakta

olan toprakların yaklaşık 1/3’ü nadasa bırakılmaktadır.

Bu olgu, toprakların büyük bir kısmının kabiliyetleri

üstünde kullanılmakta olduğunu kanıtladığı gibi,

toprakların daha verimli ve sürekli kullanılabilmesi için

bir takım önlemlerin süratle alınması gerektiğini de

göstermektedir.

TÜRKİYE VE ALMANYA’DA

KARŞILAŞTIRMALI GELİŞMELER

TARIM İŞLETMELERİNİN PARÇA

SAYILARI

İşletme başına düşen parça sayıları aşağıdaki gibidir.- 1952 yılında 6,9 adet,- 1963 yılında 5,7 adet - 1970 yılında 5,0 adet,- 1980 yılında 6,3 adet.

Görüldüğü gibi, Türkiye’de bir tarım işletmesine düşen parça sayısı halen ortalama 6 parsel dolayındadır. Bu çok yüksek bir ortalamadır.

BAZI ÜLKELERDE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ SONUÇLARI

Almanya ‘da ;

1. Kişi başına üretim artışının iki

katına ,yerleşimin yeniden düzenlenmesi durumunda

üç katına kadar arttığı,

2. İş gücü ve harcama tasarrufu ile % 50 ‘ye

varan verim artışının sağlandığı belirlenmiş,

3. Bayern eyaletinde yapılan bir araştırmada ;

tarla büyüklüklerinde % 69 ‘luk toplulaştırma oranı

sağlanmış ; yolda geçen zamanın 7 kat azaldığı

ortaya çıkmıştır.

İsviçre ‘de;

1. % 6-18 arasında ortalama işgücü ve harcama

tasarrufu ,

2. % 5-41 arasında ortalama verim artışı

hesaplanmıştır.

Avusturya ‘da;

1. %14 işgücü ve zaman tasarrufu

3. %18-40 arasında verim artışı (süt veriminde % 50

verim artışı) sağlanmıştır.

Fransa ‘da;

% 33 oranında işgücü ve zaman tasarrufu

sağlanmıştır.

SONUÇ:

Arazi toplulaştırma planlamasının özellikle gelişmekte

olan ülkelerde yaşanan kırdan kente göçleri azalttığı

belirtilmektedir.

Ülkemizinde karşı karşıya olduğu en büyük problemlerden

biri ekonomik ve sosyal nedenli iç göç olaylarıdır.

Arazi toplulaştırması uygulamaları kırsal alanlarda tarımsal

üretim artışına neden olarak kırsal yerleşmeleri cazibe

merkezleri haline getireceğinden , ülkemizde yaşanan

köyden kente yoğun olan göç olayına karşı önemli bir

çözüm önerisi olarak düşünülmelidir.

Ayrıca topraklar , tarım , ormancılık, çayır ve mera

gibi bitkisel üretimler için vazgeçilmez bir üretim

kaynağı olmakla birlikte yerleşme ,turizm,sanayi

gibi birçok ekonomik sektör için de önemli bir

doğal kaynak konumundadır.

ÖNERİLER :

Tarımsal parseller birleştirilerek işlenebilir hale

getirilmelidir.

Tarımsal işletmeler , ulaşım , sulama , teraslama

gibi birçok altyapı hizmetlerine kavuşturmaktır.

KAYNAKÇA:

Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası ,Dsi Genel

Müdürlüğü Tarım Kütüphanesi ,Tarım ve Köy işleri

Bakanlığı,Tarım reformu Genel Müdürlüğü, Batem

yayınlar , Fırat üniversitesi, Gıda Tarım Ve

Hayvancılık Bakanlığı,TC Sayıştay Başkanlığı