Binalarda Enerji Ekonomisi-Enerji-Su Tasarrufu için Öneriler:

1)-Binalarda Yeşil Sertifikasyon Süreci:

1.1--Binalar ,Suyun……% 17'sini, Ormanların ….% 25'ini tüketmektedir. Malzeme ve enerjinin israfına bağla fazla ödeme oranı…% 40 ulaşmaktadır. Bina imalatı Karbondioksitin (CO2) emisyonunu…..% 33 artırmaktadır. Öte yandan Çevreci bina özelliğine sahip yerleşkede, yapım maliyeti ise % 2 artmaktadır- Maliyetin dönüşü ise 1-15 yıl arasında değişebilmektedir. Yatırım büyüdükçe Çevre koruma maliyeti azalmaktadır.Bu binalarda suda ……..% 50 su, enerji de……..% 25 tasarruf sağlanırken bina ömrü boyunca enerji tasarrufu oranı….. % 40 ulaşabilmekte ,işletme maliyetlerinde % 8-10 azalış sağlanabilmektedir.

Bu tür binaların bir bölümü kendi için ürettiği enerjinin fazlasını şebekeye satabiliyor. Sertifika alarak yeşil bina statüsü kazanan binaların normal binalara göre satış bedelleri yüzde 64 , kira bedelleri ise %36 artabilmektedir..Bu sertifikaların kullanıldığı ülkelerde hükümetler, vergi ve kredi insiyatifleri gibi teşvikler verebiliyor.

1.2--Yeşil Bina sertifika veren kuruluş en bilinenleri arasında ABD kökenli LEED İngiliz kökenli BREEAM firmalarıdır. Türkiye'nin ilk LEED AP'si ise Sertifikasını ilk olarak Alarko Carrier Pazarlamadan tarafından verilecek. LEED Gold sertifikasını alabilmek için yedi tane ön koşulu yerine getirmek ve en az 39 puan almak gerekiyor.

1.1)--LEED ve BREEAM'in Özellikleri:

1)--LEED: 1--Sürdürülebilir arazi, 2--su kullanımında etkinlik, 2--enerji ve atmofer , 3-- malzeme ve kaynaklar, 4--iç hava kalitesi,5--inovasyon ve tasarım gibi madde başlıklarında puanlama yapılıyor. Standart, gümüş, altın, platin gibi derecelerle sertifika veriliyor. Sertifikalar, 1--yeni inşaat ve renovasyon, 2--var olan binalar, 3--binada yaşayanlar için iç tasarım, 4--evler, 5--mahalle gelişimi gibi alanlara uyarlanabiliyor.

2)--BREEAM: Küresel atmosfer ve kaynakların kullanımı, yerel sorunlar, iç ortam ve sağlık ile çevrenin binalara etkisi üzerine yapılan değerlendirmelerle ve yine puanlama sistemi ile veriliyor. Puanlama, geçer, iyi, çok iyi ve mükemmel olarak niteleniyor. Sertifika, ofisler, perakende hizmet sağlayıcılar, endüstriyel işletmeler ve okullar için veriliyor.

3--Yeşil ürüne TSE Sertifika vermiyor.Dünyada ABD ve İngilterede olan iki kurum bu sertifikayı verirken bir yeşil ürün almanın şirkete maliyeti 15.000 Euro civarında olabilmekte.

1.2)-- LEED sertifikası almak için yerine getirilmesi gereken 7 koşul:

1- İnşaat aktivitelerinde kirliliğin azaltılması,

2-Mekanik sistemlerde CFC (kloroflorokarbon) gazı kullanılmaması,

3-Elektro-mekanik sistemlerin ASHRAE 90.1.2004 standardına göre tasarlanması,

1

4-Elektro-mekanik sistemlerin bağımsız ve tecrübeli bir ekip tarafından test ve devreye alınması,

4-Bina işletmeye alındıktan sonra atıkları ayrı olarak toplamak için uygun kapların konulması,

5-Havalandırma sistemlerinin ASHRAE 62.1.2004 standardına göre tasarlanması,

6- Binada sigara içilmemesi.

1.2.1--Çevreci-Yeşil Üretimin Ön Koşulları:

1--Toprağa zarar vermeyeceksin.

2--Havaya karbondioksit(CO2) salmayacaksın.

3--Yaptığın malzeme dünyadaki enerjiyi koruyacak.

4--Üretim sırasında dışarıya çöp atmayacaksın.

5--Son ürün kullanıldıktan sonra %100 geri dönüşüm sağlamalısın.

1.3)-Yeşil Bina Sertifikalı Örnek Binalar:

1.3.1-Siemens Gebze Yerleşkesi:

Türkiye'nin 'LEED Gold' sertifikasına sahip ilk binası oldu. Nisan ayında hizmete giren bina, suda yüzde 50, enerjide ise yüzde 30 civarında tüketim tasarrufu sağlıyor. Siemens yeşil bina uzmanı Cemil Yaman, Gebze yerleşkesinde standart binalara göre elektrik, doğalgaz ve enerji sarfiyatında ortalama yüzde 25 tasarruf sağlanacağını söyledi. Su tasarrufunda bu oranın yüzde 50'ye çıktığını ifade etmektedir.

1.3.2-Siemens sertifika için neler yaptı?

1-İnşaat sırasında çıkan naylon, metal, moloz gibi atıkların yüzde 75'i inşaat alanında kullanıldı.

2-Yüzde 40 oranında yerel malzeme kullanıldı. Nakliyeden doğacak fosil tabanlı yakıt tüketimi ve CO2 salımı azaltıldı.

3-Boya, yapıştırıcı, silikon türü malzemenin kanserojen olmayanları tercih edildi.

4- Cephe ve çatı kaplamasında beyaz renkli ve çevreye zararlı olmayan malzeme kullanıldı. Güneş ışınlarının yüzde 85'i geri yansıtıldı.

5-Lavabolarda sensorlu ve düşük debili batarya kullanıldı. Klozetler düşük debili tutuldu. Susuz pisuvarlar kullanıldı.

5.1-Çatıdaki su, lavabo ve tuvaletlere yönlendirildi.

6-Bina içine yüzde 30 daha fazla taze hava verildi.

2

7-Toplantı odalarında hava kalitesi düştüğü anda otomatik olarak taze hava pompalanacak sensorlar konuldu.

8-Isı geri dönüşümlü klima santrali mantığı kullanıldı. İçeri alınan havanın ısısı dışarı atılan havanın ısısı ile dengelendi. Böylece ortalama 5 derecelik ısınma ve soğutma yakıtsız sağlandı.

9-Güneşin binaya vurma açıları bilgisayarla hesaplandı ve buna uygun güneş kırıcılar kullanıldı.

10-Büyük ağaçlar dikildi böylece gölgeleme artırıldı.

11-Damlama sulama sistemi kullanıldı.

12-Peyzaj alanında şebeke suyu değil biyolojik arıtma tesisinden gelen su kullanıldı.

13-Çatıdaki su toplanarak, lavabo ve tuvaletlere yönlendirildi.

14-Isı adası etkisini azaltmak için açık renkli malzeme kullanıldı.

15-Büyük ağaçlar dikildi böylece gölgeleme artırıldı.Ağaç dikilmesinin klima etkileri yanında CO2 azaltımı ve oksijen üretimi için önemi büyüktür.Yetişkin bir ağaç saatte 2.3 kg karbondioksiti bünyesine katarken,fotosentez ile 1.7 kg da oksijen üretir.

16-Peyzajda yerel bitkiler seçildi.

1.4)--Tekfen'in LEED adayı İstanbul'da başlayacağı Levent ofisi projesi :

1--Toplu taşıma kullanımının artırılması, bisiklet kullanımı gibi alternatif ulaşım sistemlerinin özendirilmesi düşünülüyor.

2--Yağmur ve atık suyunun toplanarak arıtılması ve geri kullanımı,

3--Atık yönetim planı oluşturulması,

4--Verimli su armatürleri kullanılarak su tüketiminin azaltılması da hedefleniyor.

5-- Binanın enerji kullanan sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi

6--İiç hava kalitesinin yükseltilmesi için gerekli sistemlerin kurulması,

7--Bina kabuğunda kullanılan plantasyon ile gölgelendirme yaparak soğutma için harcanan enerjinin optimizasyonu ve bina otomasyon sistemleri ile enerji tasarrufu sağlanması Enerji tüketiminde en az yüzde 14 tasarruf hedefleniyor.

1.4.1--Evinoks Servis Ekipmanları A.Ş.:

1--Çatıdaki tüm sular otomatik kontrol sistemi ile 600 tonluk depolarda toplanıyor ve onlar (mikrop dezenfesiyonu için UV filtreden geçirilip)yıkama ve kullanma suyu olarak kullanılıyor.Kıasaca kolozetlerin taharet-rezervuar suyu bu sudan kullanılıyor.

3

2--Bina ısı vs izolasyon ve çevre çatı malzemeleri geri dönüşümlü malzemelerden yapıldı.

3--Ortam aydınlatmasında tam otomasyonlu gün ışığının artması ve azalmasıyla otomatik olarak çalışan bir sistem kurulması.

4--İdari bina içinde kullanılacak zemin döşemesi,kaplamalar cam bölme ve mobilyaların tamamen geri dönüşümlü malzemeden üretilmesi.

5--Kullanılan Boyalar doğaya karışan maddelerden.

6--Yapılan bu tasarruf ile üretim maliyetleri de düşecektir.

7--Ayrıca maliyetleri düşürmek ve nakliyede tasarruf için ürünleri demonte edip-ürünlerin vardığı yerde monte edilmesi.

1.4.2--Efes-Pilsen

1--Efes Pilsen yaptığı yatırımlarla 5 yılda elektrik-su ve doğalgaz giderlerini 12 milyon dolar azalttı.

2--Toplam 10 milyon dolarlık makine ve ekipman yatırımıyla sağlanan tasarrufun gelecek 5 yıl içinde 25 milyon doları bulması bekleniyor.

3--Şirket yeni tasarruf sistemi ile İSO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesini alan ilk Türk firması oldu.

4--2004 de enerji ve su gideri olarak dünya standartlarının altında olan firma,yeni sistem ile dünyanın en iyileri arasına girdi.

4.1--Firma yapılan enerji tasarrufu ile karbon salınımını % 35 oranında düşürdü.

5--Efes Pilsen tesislerinde tüm operasyonlarda kullanılan elektriğin % 60 ı fermantasyon(mayalanma) tanklarında harcanıyor.Tankların temizlenme işlemi içinde tonlarca su harcanıyor.

5.1--Su tasarrufu çalışmalarından önce 1Lt bira için 6 Lt su harcanırken,bu miktar 4 Lt nin altına indi.Dünya ortalaması ise 5 Lt nin üzerinde.

6--Firma kazanları ve soğutma kompresörlerini yeni yüksek verimli modelleriyle değiştirdi.Tank temizliğinde kullanılan su için yeni teknikler geliştirildi.

1.5)--Sertifikasız Yeşil Bina Örnekleri:

Betek Boya ve Kimya Sanayi AŞ'ye ait Gebze'deki tesiste bulunan binada,Türkiye ve Ortadoğu'nun jeotermal enerjiden faydalanan, doğal aydınlatma ve doğal havalandırma sistemlerine sahip; ortalamanın üstünde bir ısı yalıtım performansı gösteren ilk yapısı. Binada yıllık elektrik sarfiyatının 50-55 kWh/m2 olacağı tahmin Türkiye'de bir konutta yıllık enerji sarfiyatının ortalama 250 kWh/m2 olduğunu söylüyor.

1.6)--Dünyadan bir örnek: Hearst Binası

4

New York'taki LEED Gold sertifikalı 46 katlı Hearst binası, yeşil mimarinin önemli örneklerinden.

1--Yapının diyagonal dizaynı sayesinde yüzde 20 civarında daha az çelik kullanılmış. Kullanılan çeliğin yüzde 90'ı yeniden dönüştürülmüş çelikten kullanılmış..

2--Binadaki aydınlatma sensörlerle kontrol ediliyor;

3--Enerji kullanımı diğer binalara göre yüzde 22 daha az. Çatısında toplanan yağmur suyuyla peyzaj bitkileri sulanıyor.

4--Yüksek-verimli ısıtma ve soğutma sistemi, dışarıdaki havayı binanın yüzde 75'ini havalandırmak ve soğutmak için kullanabiliyor.

1.7)--Çevreci-Yeşil binalarda;

1--Binalar, güneş enerjisini kullandıkları için gün ışığından daha çok yararlanıyor ve ısı verimliliği artıyor.(gün ışığı aydınlatma sistemleri-geniş pencereler-açık renk boya-güneş kırıcı levhalar)

2--Su tasarrufu sağlayan tesisat kullanılıyor, yağmur suyu tuvaletlerde veya peyzajda kullanılıyor.(fotoselli-perlatörlü su tasarruf başlıkları-yağmur suyu ve bir ötesi gri suyun WC rezervuarlarında taharet suyu ve de bahçe sulama suyu olarak kullanılması)

3--Yapı çeliği dahil yeniden işlenmiş malzeme kullanılıyor.(geri dönüşümlü malzeme kullanımı)

4--Doğal aydınlatma ve havalandırma(doğal havalandırma açıklıkları ve bunların motorlu menfezlerle kontrolü..Daha aydınlık ve gün ışığı ile çalışma insan sağlığını olumlu etkiliyor.

5--Hava kalitesinin(içeri daha fazla hava basma) yüksek olduğu binalarda çalışanların veriminin de yüzde 16-40 arasında arttığı savunuluyor. Üstelik bu binalar, bireyi de çevreci davranmaya zorluyor.

6--Binanın elektrik ihtiyacı için çatıya yerleştirilmiş güneş panelleri vede rüzgar tribünü kullanılabilir.

7--Binanın ısıtma ve soğutma ihtiyacı için toprak kaynaklı ısı pompası kullanılabilir.

8--Binanın aydınlatma ihtiyacı için ,aydınlatma şaftı kullanılarak gün ışığı aydınlatma apareyleri kullanılabilir.

8--Yeşil binanın eşdeğer binaya göre çevreye sera gazı salınımı % 80 daha düşüktür.

2)-Binalarda Su Tasarrufu için Öneriler:

5

1)-Tüm Lavabo ve Banyo Bataryaları batarya başına fiyatı 30 TL olabilen Bauhaus-Koçtaş vs yapı marketlerinde satılan maviprogram vs adlı firmanın vs satışa sunduğu batarya su tasarruf başlığı-adaptör ile % 50 su tasarrufu sağlanabilir.

2)- Su faturasıyla %50 su tasarrufu sağladığı kanıtlanmış Pilli fotoselli batarya kullanmak.

3)-Duşlar için basınç artırıp-suyu kısan duş başlıklarını takmak.

4)-Eskiden Anadolu da kısık-su debisi az aç-kapa tipli musluk kullanılırdı.Mescit ve çeşmelerde bunlar hala restoratif olarak kullanılabilir.

5)-Musluklar ve bataryalarda ; kısılabilir göbekleri aç-kapa musluk göbeği-aç/kapa salmastra ile değiştirmek.

6)-Banyo bataryalarında %30-50 arasında su tasarruf sağlayacağı düşünülen

a)-Termostatlı(su sıcaklığına göre suyu(debiyi) ayarlayan) musluk kullanmak.

b)-Batarya telefonu için suyu kısan,basınçlı ve ince olarak püskürten telefon-duş başlığı ile değiştirmek-kullanmak.

7)-Küçük ve kısa musluk kullanmak-kısa duş almak.

8-Tüm sulama sisteminde damlama sulama veya sabit-seyyar spring-yapmurlama ile sulamak.

9)-Alafranga-Alaturka Hela Rezervuarlar İçin:

a)-WC Rezervuarlarının ayarını daha az su kullanacak biçime getirmek.Bunun için; rezervuar zincirini çektikçe suyun akmasını sağlayacak rezervuarları seçmek yada rezervuar çekme ipinin içinden (rezervuar içinde kalarak) ağırlık-halka(rezervuar ipine 1” galvaniz redüksiyon geçirmek-rezervuar kapağına baskı yapmasını mümkün kılmak) geçirmek ,bu suretle suyun çektiğimiz sürece akmasını sağlamak.

b)- 3/6 Lt çift kademeli rezervuarlar veya bu rezervuar iç takımlarının kullanılması ile % 67 oranıda su tasarrufu sağlanabilir.Su basma Butonunda Küçük tuvalette 3 Lt ye,Büyük tuvalette 6 Lt lik kısmına basarak % 67 ye yakın tasarruf sağlanabilir.

10)-Yağmur sularını yağmur suyu rögarında-betonarme rögarda biriktirip-araç yıkama amaçlı olarak kullanmak yada bahçe sulama amaçlı olarak depolamak.

10--Arabaların kendiniz yıkamaktansa otomatik yıkama makinelerinde yıkanması yılda 100 miyar su tasarrufu yapılır ve 160 milyar litre sabunlu su buharı göllere karışmaktan kurtulur.

11-Yazın kullanılan suyun % 40 bahçelerin sulanmasında harcanıyor.Bu nedenle çimlerin uzunluğunu 5 cm sabitleyin ve biçilen çimler yerinde bırakın gerekirse kurakçıl peyzaj-türleri kullanın.

12-Yazın kullanmadığınız zaman havuzun üzerini örterek % 90 buharlaşmaya atmosfere kaçan suyu kaybını engellersiniz.

13-Kuzey Amerika okyanuslarına dökülen 110 milyon litre yağın 90 milyonuna % 81 ine insanlar neden oluyor.Evlerde kullandığımız atık yağları lavaboya dökeceğimize bir bidona koyup geri dönüşüme vermek en uygun yoldur.

6

14-Bir fastfood restoranında verilecek hamburger-patates kızarması ve kolanın üretimi için 5 ton su kullanılmaktadır.Bu nedenle üretiminde en az su kullanan ürünlerin tercih edilmesi en uygun yol olacaktır.Böyle bir menüde sığır eti yerine üretiminde su kullanılmayan balık tercih edilebilir.

15-Giysiler için organik pamuktan doğal boyalarla üretilenleri tercih etmek kendi sağlığımız ve çevremiz ve de su tasarrufu için gereklidir.Çocuklarımızın giyiminde kendi çocuklarımız ile yakın akrabaların 2.el giyimleri kullanmak gereklidir.

16-Günde sadece bir defa duş alınabilir ve duş başına 757 lt su tasarrufu sağlanabilir.

17-Yeni bir binanın imalatı doğal sisteme verilen zararın % 25 ini oluşturuyor.Su kirliliğinin % 6 sı yeni inşaatlardan kaynaklanıyor.

18)-Suda Geri Dönüşüm: Gri su Sistemleri: Aktif ısı vs firmalar daire başına 1500-2000 EU arasında bir değer ile daire içi suları arıtıp-gri su haline getirip sırf daire içi kullanım yada bahçe sulama suyu olarak yada toprağın kurumasına karşı bahçede açılacak kuyulara basılabilir şekilde filtre eden sistemleri kurabilmektedirler. Aynı rögara ;Yağmur suları da basılabilir. içeride kullanım amaçlı yada bahçe sulama amaçlı olarak depolanabilir.Özellikle Siteler için bu sistem uygundur

3)-Binalarda Enerji Tasarrufu:

3.1)--Ülkemizde kullanılan enerjinin % 36 sı Sanayide, % 35 İ Konutlarda-Konutlarda kullanılan enerjinin % 80 i ısınmada ve ,% 21 Ulaşımda , % 8 diğer alanlarda kullanılır.

3.2)-Binalarda Isı tasarrufu sağlamak için Öneriler:

3.2.1)-Binalarda Isı Yalıtımı: Binalarda ısı yalıtımının durumu en iyi termal kameralarla tespit edilebilir. Yalıtımlı binada yalıtımdan dolayı UV Radyasyonu oluşmaz buna bağlı olarak binada camlar dışında diğer yerler siyah gözükür.Kısaca yalıtımsızlık görüntüde açık renklere kayış ile belirgindir.Isı kaynakları ve yalıtımsız yerler siyah-beyaz fotoğrafta parlak-beyaz-açık renk olarak görünür.-.

1--Yıllık Isıtma Enerji Değerleri:

Almanya-2000-Yalıtımlı Ev……………..30-60 kwh/m2 Türkiye-TS825 Öncesi-2.Bölge…………250 kwh/m2

2--165 m2 Bir Konutun Enerji Tüketimi

5 cm Straforlu Çift Tuğla Ev….66 kwh/m2 , Ahşap Ev…52,3 kwh/m2 ,Ahşap+Tuğla Ev….156 kwh/m2 Çift Tuğla Ev…239 kwh/m2 , Beton Ev…129 kwh/m2 , Çelik+Beton Ev…129 kwh/m2

3.2.2)-Binalarda Isıtma Sisteminde Isı tasarrufu sağlamak için Öneriler:

1)-Radyatör arkalarına ısı yalıtım paneli takmak

2)-Merkezi veya kombili ısıtmada her radyatöre ,radyatör termostadı takmak.Radyatör termostadı ile bulunulan odada %30 a yakın ısıl tasarruf enerji sağlanabilir.

3)-Merkezi kazan tesisatında her bağımsız bölüm için pay ölçer kullanmak.Merkezi sistemde radyatör termostadı ve Aırfel-İsta payölçer ısı ve sıcak su sayacı kullanılması ile %40 oranında yakıt parası

7

tasarrufu sağlanamaktadır. Bu sistemin daire basına kurulumu 200 EU ve ,kış sezonunda 300-350 EU tasarruf sağlanabilmektedir

4)-Kombili sistemde ,iç ortam için oturma odasına oda termostadı-dış ortam içinde dış ortam termostadı bağlamak.Dış ortam termostadını 10 C ye,iç ortam termostadınıda ayakta iş yapan atölye vs için 18 C ye ,büro hacimleri için 23-24 C ye ayarlamak.Gece uyurken oda sıcaklığını 15-18 C ye ayaelamak.Termostat kullanımı ile %30 yakın tasarruf oranı sağlanabilmektedir.Ayrıca oda sıcaklığını 1 C artırmak yakıt maliyetini % 6-10 arıtıyor.

5.1)-Gündüz ısınan ortamda nem değeri % 50-55 olursa sıcaklık daha fazla hissedileceği için radyatör üstüne buharlaması için içinde sıcak su bulunan kap veya elektrikli buhar üreteci kullanılabilir.

5.2)-Her yıl radyatörler ve fan coiller içten ve dıştan temizlenmelidir.

5)-Konutlarda çatıya konulacak güneş kolektörü ile dairelerin sıcak su üretiminde ve kombi ısıtmasında % 50 ye yakın tasarrufa imkan vermek.Özellikle kamu binalarının sıcak su ihtiyaçları için mutlaka güneş kolektörü kullanılması önerilir.

6)-.Kombilerde sıcak suyu sadece 50 C ye ayarlamak.Isıtma tesisatı için yapılacak doğru hesaplama kullanılacak cihazların optimum olmasını sağlar .

6.1)-Kalorifer tesisatında,radyatörlere gidecek sıcak suyun miktarının,projeye uygun ısı dağlımı için reglaj-ayar yapılmalıdır.Reglaj için kombiye en yakın radyatör en fazla-en uzak radyatör ise en fazla açılır.Zira yapılmayan bir reglaja bağlı olarak,en kolay yolu seçensıcak su dolaşımı en yakın ve en dirençsiz kısa radyatörde artar,en uzak ve uzun radyatörde ise azalır.Bu ise en yakın radyatörlerin çok ısınması-uzak radyatörlerin ise soğuk olmasına neden olur.Bu anlamda reglaj için ya aynı boyda radyatörler anlamında,vana açıklığı radyatör sayısına bölünür.5 radyatör var ise İlk radyatör 1/5=%80 kısılır.İkinci % 60 kısılır.Üçüncü % 40 kısılır vs.Radyatör montaşında radyatör pürjörünün bulunduğu tarafı hafif yukarı kaldırarak montaj yapmak gerekir.Bu suretle radyatör içinde oluşabilecek hava pürjöre gelir ve pürjör açılarak hava dışarı atılabilir.Aksi takdirde hava pürjör açılsa bile dışarı atılamayacaktır.

7)- İstanbul için ısı kaybı hesabı için pratik ve uygun m2 düşen ısı kaybı katsayısı K=140-160 kcal/h alınabilir.Bu anlamda oda nın m2 si 7--(ara kat-ara oda) yada 8--(köşe oda-üst kat) ile çarpılıp, PKKP-600 tipi radyatör uzunluğu cm cinsinden bulunur.10 m2 lik bir ara odaya L=10x7=70 cm radyatör gider.20 m2 lik köşe salona ise L=20x8=160 cm radyatör gider.

8)-Mimari projelendirmede güney cephe camlarının büyük mahal m2 nin % 16 sı,kuzey cephe camlarının ise küçük mahal m2 nin % 10 ortalama % 13 seçilmesi uygun olacaktır.

9)-İşyerlerinde,atölye ısıtmasında ,mal indirip-bindirmede atölye içi sıcaklığın dışarı kaçmasını engellemek için,depo girişine bir ara hol düzenlenir.Ara holün atölye her iki tarafına endüstriyel kepenk takılır.Mal indirme sırasında bu kapılar kapatılır.Mal indirme sonrası iç kapı kapatılıp-dış kapı açılarak araca yol verilir.

10)-Kalorifer tesisatında kullanılan sıcak su için Boru-Kazan içi kireç taşı oluşumuna karşı toksik-parlayıcı-yanıcı-kanserojen olmayan-sabunsu yapıda organik(doğal) bileşenli HYDROMX sıvısı-solüsyonu kullanılabilir.Suda bulunan oksijeni çekmek suretiyle paslanma-kireçlenmeye karşı etkili olan solüsyon suya %50 oranında karıştırılarak 5 yıl boyunca %35 ısıl tasarruf sağlıyor.Servis ağı olan ürüne adı üzerinden internetten ulaşılabilir.www. hydromx.com--

8

Kadıköy / İstanbul-Tel: +90 216 386 66 33-HYDROMX -İstanbul Avrupa Yakası Bayisi -Işık İnşaat Ltd-Sefaköy-TEL: (0212) 472 7216

11)-Yemeklerin saatli uyarma ile kısık ateşte pişirilmesi yemek sağlığı ve ekonomisi için uygundur.

12-İşyerinizi kışın 20-22 derece sabit ısıda tutmaya çalışın.Ticari binalar haracanan elektriğin % 50 si ısıtma ve soğutmaya gidiyor. Normal radyatörlü ısıtma kullanırken mahal içi sıcaklığı 20-22 C tutarken, döşemeden ısıtmada oda içi termostatınızı 17 C ye ayarlayın.

13-Gereksiz Isıtma yapmamak-Seçilen saatler arasında ısıtma yapmak için kombi fişini taymırlı(zaman ayarlı) fişe takmak uygun olacaktır.

14-Yüksek verimli -Yoğuşmalı-atmosferik brülörlü kazan kullanılması.

15- Bir evin 100 m2 yerine 210 m2 çıkması daha fazla enerji ve su israfı anlamına gelebiliyor. Binanın rüzgar ve güneşe karşı pozisyonu yakıt faturasında % 25 artış anlamına gelebiliyor.

16--Binanın önünde,bina olması veya pencerelerin batıya bakması % 25 oranında enerji israfına yol açarken, pencerelerin kuzey yada güneye bakması enerji tasarrufu anlamına gelecektir.

17-Çatı rengi seçiminde açık renk çatı malzemelerinin seçimi ile evin üzerindeki sıcak ada olayı ortadan kalkacak havalandırmadan da tasarruf edilebilir.Daha geniş saçak yapılması-yapraklı ağaç dikimi-güney ve batı cephelere tente yapımı ile soğutmada % 25 enerji tasarrufu imkanı sağlanabilir.

18-Evinizin kuzeyine yada batısına yaprak dökmeyen bodur ağaçlardan bir rüzgar çiti yaparak evinizi kışın soğuk rüzgarlarından koruyabilirsiniz.Rüzgar çitinin yüksekliği, evinize olan mesafenin yarısı kadar olmalıdır.Ve bu imkan ısıtmaya gidecek enerjinin min % 15 ini tasarruf etme imkanı oluşabilir.Ormanlarda yazın sıcaklık orman dışı alana göre 5-8 C daha düşük ve kışın ise 2-8 C daha sıcak olmaktadır.

19-Yoğuşmalı kazan veya kombiler seçilmelidir.

20-Yılda iki kez baca gazı analizi yaptırılarak,kombi-kazan brülör ayarları yeniden ayarlanmalıdır.

21-Düşük sıcaklıkta 45-50 C için uzun radyatör kullanımı.

22-Su sıcaklığına bağlı sensörlü brülör kumandası.

23-Sıcak su üretimi için güneş enerjisi kullanımı(güneş enerjisi depolama-boyler ile sıcak su sistemini besler.Bu anlamda radyatörlerden gelen sıcak su kazana girer ve oradan kazan pompaları ile 3 yollu vanaya oradanda radyatörlere gider.3 yollu vananın karşı 3. Ucu ile güneş enerjisi depolama birimine girer oradan tekrar radyatörlere bağlanır.kısaca pompa 3 yollu vanada 2. Çıkışta radyatörle,3 uçta ise depolama birimine sıcak suyu basar ve iki uç radyatörlere giderken birbirine bağlanır.Bu durumda güneş enerjisi desteği alınmış olur.+kazanlı besleme uygulanabilir.Güneş enerjili sistemlerde donmaya karşı ya antifriz kullanılabilir yada sistemdeki su boşaltılabilir. .Özellikle sürekli sıcak su kullanan işyerleri(yemekhaneler vs) için güneş enerjisi tesisat kurulması uygun olacaktır.

24-Tesisatta bulunan sıcak su boruları kendi çapları kadar kalınlıkta hazır fabrike ısı yalıtım elemanları-mantoları-ceketleri ile yalıtılmalıdır.

25-Kombi seçiminde ON-OFF çalışan kombiler yerine modülasyonlu çalışan kombiler tercih edilmelidir

9

26--Türkiye sıcak su üretimi amacı ile 12.000.000 m2 düzlemsel güneş kolektörü kullanımı ile dünya ilk sıralarda.

27--Isı kaybı hesapları,kazan hesapları yapılırken fazladan yapılan her hesap verimlilik düşüşü anlamına gelecektir.100 m2 kazan yerine 150 m2 kazan yapılması 10 yıl sonra çürümeye başlayacak kazana 50 m2 de ayrıca ilave etmek anlmına gelecektir.Yani % 50 fazladan yatırım anlamına gelecektir.

28--Buhar kazanı sistemlerinde uygun olmayan dönüş kondenstopları ve buhar kaçakları yolu ile üretilen enerjinin % 25 i dışarı atıldığı için uygun olmayan kondenstopların değiştirilmesi uygun olacaktır.

29-Endüstriyel tesislerde kullanılan kazan sistemlerinde baca gazı filtrasyonu çevre açısından ve aynı zamanda kazanın doğru yakılması-yakıt tasarrufu açısından önemlidir.

30--Binalarda panel radyatör kullanımı oranı % 80-85--Alüminyum Radyatör kullanımı % 8-10--çelik dilimli döküm radyatör kullanımı ise % 1-2 civarında.Döküm radyatörler genel olarak kömürlü kazan ile ısınan binalarda tercih ediliyor.Panel radyatör birim fiyatı 0,040 YTL/kcal--döküm radyatör için 0,09-0,1 YTL/kcal--alüminyum radyatör için 0,14-0,2 YTL/kcal olup,panel radyatör döküm radyatöre göre % 55--alüminyum radyatöre göre % 80 daha ucuz.Panel radyatörlerde 600 lerin oranı % 72--500 lüklerin oranı %14--400 lük ler % 7--900 luk lar % 5--300 luklar % 2 civarında

31-Termostatik vana hassas reglaj ayarı yapılmasına olanak sağlar.İstenilen-ayar edilen oda sıcaklığına göre su debisini ayarlayarak % 15-25 oranında enerji tasarrufu sağlar.

3.3)--Sanayide Isı Enerji Tasarrufu:

Türkiye de Sanayide enerji tasarrufu çalışmaları için Elektrik İşleri Etüd İdaresi (EİEİ) tarafından gereken çalışma yapılabilir.Bu anlamda EİEİ tarafından gereken uygulama maddeleri her sektör için proses bazında madde madde olarak belirlenmelidir.Bu uygulamalrın gerçekleştirilebilmesi için Sanayicilere yaptıkları parasal tasarruf oranına bağlı olarak 1 yıllık vergi indirimi sağlanabildiği gibi ugulmanın idari olarak gerçekleştirilebilmesi için yasal dayanak ve cezaların da belirlenmesi uygun olacaktır.

1—Kayıp Oranaları: a)-Baca Kayıpları: Baca kaybı.(%4-12) ,Baca gazı Entalpi Kaybı(%7-9), Baca Çeper Kaybı…( %1-2) ,Toplam Baca Kaybı…..(%12-21)

b)-Blöf Kaybı…..%2-5 c)-Yanma Kaybı….(%0-6) d)-Dağıtım Kaybı…%5-7 e)-Flaş Buhar-Kondens Kayıpları….%20 f)-Kireç taşı oluşumuna bağlı kayıp:2mm kireç tabaksı için…% 14

2)--Sanayide Enerji Tasarrufu Uygulama Örnekleri:

2.1—Atık Baca Gazı Isısından Yararlanma için Ekonomizer kullanımı: ile Enerji Tasarrufu:

2.1.1-Tanım:Buhar Üretimine Bağlı Yüksek Sıcaklıklı Atık Baca Gazı Isısı (200 C) ndan kazan besi suyu ısıtılması amacıyla yararlanmak.Bunu sağlamak için baca gazı Ekonomizeri kullanımak:

10

2.1.2-Sistem Bilgisi: Sanayide yapılan bir çalışmaya göre:Ekonomizer kullanılarak Baca Gazı Sıcaklığı: 200 C…..120 C düşürüldü.Ancak 120 C nin altına düşürülmeyerek asit oluşumu nedeniyle Baca ve ekonomizerin zarar görmesi önlendi.

b)-Isıl Kapasite: 6000.000 kcal/h=6000.000/600=10.000 kg/h-- Tasarruf edilen enerji Miktarı:241.000 kcal/h-- Tasarruf edilen enerji Bedeli=T=123480 TL --Amorti Süresi:t=7 ay

2.1.3-Oranlar:

1--Tasarruf Edilen Enerji bedeli/Isıl Kapasite= 123480/6000 000=0,02 TL/kcal/h

2-- Tasarruf edilen enerji Miktarı/ Isıl Kapasite=241000/6000 000=0,24

3-- Amorti Süresi/Isıl Kapasite=7 /6000.000=0,0000011 ay/kcal/h

2.1.4--Örnek:Bir buhar kazanı Q=1000.000 kcal/h atık baca gazı ısısından yaralanılmak isteniyor.Tasarruf oranları ne kadar olabilir. Buna göre tasarruf edilecek enerji bedeli=0,02x1000.000=50.000 TL ,Tasarruf edilen enerji miktarı =0,24x1000.000=240.000 kcal/h ve amorti süresi t=0,0000011x1000.000=1,1 ay

2.2— Buhar Kazanın Otomatik Blöfünün Otomasyonu ile Enerji Tasarrufu

2.2.1-Tanım:Buhar kazanlarında blöf edilen su miktarı fazla olsa,atılan suyun her k/h için dış ortama enerji veya para atılmaktadır.Blöf edilen miktar az olursa bu defa kazan içi-dışı borularda ve cihazlarda kireçlenme oluşacaktır.Bu hem yakıt sarfiyatını arttırır hemde cihaz arızalarına yol açar.

Bu nedenle modern buhar kazanlarında Toplam Erimiş Katı madde miktarı(TDS) 3000 ppm veya 0,7 mikroS olmalıdır.Bu değerden sonra blöf otomasyon ile yapılmalıdır.

2. 2.2-Sistem Bilgisi: Sanayide yapılan bir çalışmaya göre: kireç oluşumuna karşı buhar kazanının blöfü için kazan besi suyu iletkenliği duyarga ile kontrol paneline bağlanmış ve kontrol ünitesi 3000 ppm=0,7msiemens sınır değerinde blöfü başlatmaktadır.Bu durumun Sonucu:Kazan içi iletkenlik 1060 mikroS=1060/0,7=1514 ppm olarak ölçülmüş olup yapılacak Tasarruf Edilen Enerji bedeli T=83.000 TL ve Amorti Süresi:7 ay hesaplanmıştır.

2. 2.3-Oranlar : 1- c=blöf fazlalık katsayısı =TDS standart/ TDSölçülen =3000/1514=2 -Tasarruf edilen enerji bedeli/c=83.000/2=41.500 TL , 2- amorti süresi / c= 7/2=3,5 ay

2. 2.4--Örnek::A işletmesinde kazan besi suyu iletkenliği TDS= 800 mikroS olarak ölçülmüş olup .Buna göre TDS=800 mikroS=800/0,7=1142 ppm blöf fazlalık katsayısı c=3000/1142=2,6 bulunur.1-1-Tasarruf edilecek enerji bedeli=2,6x41500=107900 TL ,yatırımın amorti süresi t=2,6x3,5=9,1 ay

2.3)--Flaş Buhar Geri Kazanımı ile Enerji Tasarrufu:

2. 3.1-Tanım:Bu çalışmada kazan dairesine geri döndürülen kondensin atmosfere açık bir tankta boşaldığı tespit edilmiştir.İşletmeye flaş buhar geri kazanım sistemi kurulmuştur ve bu buhar ile otel odalarında kullanılmakta olan sıcak suyun ön ısıtması yapılmıştır.

11

2. 3.2-Sistem Bilgisi: Sanayide yapılan bir çalışmaya göre:İlgili İşletemenin toplam buhar ihtiyacı Q=2200 kg/h-Kondens dönüş oranı % 87--Kondens dönüş sıcaklığı 152 C ve basıncı 4 bar.olarak ölçülmüştür.Seçilen flaş buhar basıncı 0,2 bar.4 bar kabul edilmiştir.4 bar basınçta kondenste bulunan su 0,2 bar basınçta serbest bırakıldığında hesaplanacak enerji miktarı için:Önce 4 bar ve 0,2 bardaki suyun entalpi fakı kadar bir enerji açığa çıkar ardından 0,2 bar basınçta buharlaşma enertalpisi kadar enerjiyi salarak buharlaşarak kazan suyunun ön ısıtmasını yapar.4 bar basınçta kondensin 0,2 bar da% 8,9 buharlaşır.Buna bağlı olarak Kazan buhar üretiminin 1914 kg/h ın % 8,9 u 170,54 kg eder ki bu buhar flaş buhar geri kazanım sistemiyle elde edilen buhardır.Yapılan çalışmada yakıt-kimyasal-su tasarrufu olarak toplam T=48620 TL/yıl olup ,yatırımın amorti süresi t=4 ay kadardır.

2. 3.3-Oranlar: T/Q=48620/2200=22,1 TL/kg/h ve t/Q=4/2200=0,0018 ay/kg/h çıkar.

2. 3.4--Örnek:Aynı şekilde flaş buhar geri kazanımı kurulacak bir tesisin buhar debisi Q=1250 kg/h ise yapılacak tasarruf ve geri ödeme süresi ne olur. T=22,1x1250=27625 TL ve yatırımın kendini geri ödeme süresi t=0,0018x1250=2,25 ayl bulunur.

2.4)--Prosese Fırınlarının Bacalarından Atılan Gazalardan Enerji Tasarrufu:

2.4.1-Tanım:Gıda üretim işletmesinin pişirme fırını baca gazları için 7 adet baca için baca gazı ekonomizerleri seri olarak bağlanmış ve ilk ekonomizere 20 C de girip son ekonomizerden 80 C (Baca sıcaklıkları 200 C olup-doğalgaz yakan sistemler için kritik 120 C ye düşürülüp) çıkmakta ve ekonomizerlerde kullanılan suyun debisi Qs=15000 kg/h olarak saptanmıştır.

2. 4.2-Sistem Bilgisi:7 adet bacanın toplam baca gazı debisi Qb=36241 Nm3/h olup,yatırımın amorti süresi t=9 ay ,tasarruf edilen enerji bedeli T=399847 TL/yıl .

2.1.3-Oranlar:Bu konudaki tasarımlar için fikir verici bir değer olarak Qb/Qs=15000/36241=0,41 kg/h/m3/h bulunabilir.Yatırımın amorti süresi için t/Qb=9 ay/36241=0,00025 ay/m3/h ve T/Qb=399847/36241=11 TL/yıl/m3/h dır.

2. 4.4--Örnek:Aynı nitelikte baca gazı ekonomizeri yapılacak proses fırınında toplam 3 bacanın debisi Qb=6200 m3/h ve baca sıcaklığı 200 C dir.Bu tesis için tasarruf edilen enerji bedeli-amorti süresi ve soğutma suyu debisini bulunuz.Bu durumda tasarruf edilecek enerji bedeli T=11x6200=68200 TL/yıl--kullanılacak1 soğutma suyu debisi Qs=0,41x6200=2542 kg/h--yatırımın amorti süresi t=0,00025x6200=1,6 ay bulunur.

2.5)--Kazan Teşhis ve Tanı sistemi ile Enerji Tasarrufu:

2. 5.1-Tanım:İşletmede ,kazan tanı ve teşhis sistemi sağlanan bilgiler doğrultusunda düşük kısmi yükte dur-kalka dayalı on-off brülörle sağlanan ateşlemeler bağlı olarak kazan veriminin %64-69 aralığında değiştiği anlaşılmış olup,3 proses üretim ünitesinin ard arda devreye girmesi ile dur-kalk çalışma minimize edilmiş olup verim % 82-86 aralığına çıkarılmıştır.

12

2. 5.2-Sistem Bilgisi:Kazan Verim artışı %13, tasarruf edilecek enerji bedeli T=200.700 TL/yıl, Amorti süresi t=5 ay ;

2. 5.3-Oranlar: 1-Tasarruf edilen enerji bedeli/verim artışı=200.000/0,13=1538000 TL , 2- amorti süresi / verim= 5/0,13=38 ay

2. 5.4--Örnek:A işletmesinde kazan-teşhis tanı sistemi ve proses düzenlemesi ile kazan veriminde % 25 artış sağlanmıştır.Buna göre 1-1-Tasarruf edilecek enerji bedeli=0,25x1538000=384.500 TL ,yatırımın amorti süresi t=0,25x38=9,5 ay

2.6)--Baca Gazı Analiz Cihazı ile Enerji Tasarrufu:

2. 6.1-Tanım:İşletmede ,kazan da yanmanın sağlıklı olması ancak bacaya yerleştirilecek bir duyarga ve ona bağlı baca gazı analiz cihazından alınan oksijen yüzdesi ile elektronik kontrol ile brülörde tam yanma sağlamak olacaktır.Buradasürekli analiz yapılamıyorsa taşınabilir baca gazı analiz cihazı ile ölçülen oksijen yüzdesine bağlı brülör ayarları günlük yapılabilir. Brülörde Tam yanmanın sağlanması ile kötü yanmaya bağlı kurum oluşumu-baca gazı sıcaklığında yükselme ve yakıtın yanmadan dışarı atılması en aza ineceği için %7-9 verim artışı sağlanabilmektedir.

2. 6.2-Sistem Bilgisi:Kazan Verim artışı %7, tasarruf edilecek enerji bedeli T=122.000 TL/yıl, Amorti süresi t=1 ay ;

2. 6.3-Oranlar: 1-Tasarruf edilen enerji bedeli/verim artışı=122.000/0,07=1743 000 TL , 2- amorti süresi / verim= 1/0,07=14 ay

2. 6.4--Örnek::A işletmesinde baca gazı analiz sistemi kazan veriminde % 8 artış sağlanmıştır.Buna göre 1-1-Tasarruf edilecek enerji bedeli=0,08x1743000=139500 TL ,yatırımın amorti süresi t=0,08x14=1,1 ay

2.7)--Buhar Hatlarının İzolasyonu ile Enerji Tasarrufu:

2. 7.1-Tanım:Buhar kazanlı İşletmelerde ,izolasyonsuz boru ve armatürlerin taş yünü ile izalasyonu ve armatürlerin ise izalasyonlu ceketleri ile yapılan izolasyona bağlı olarak enerji tasarrufu sağlanabilmektedir.

2. 7.2-Sistem Bilgisi:İzole edilen boru uzunluğu L=224 m,armatür sayısı n=44 adet olup ,toplam izole boru uzunluğu L= 224+0,5x44=246 m kabul edilirse tasarruf edilecek enerji bedeli T=76.000 TL/yıl, Amorti süresi t=6 ay ;

2. 7.3-Oranlar:1-Tasarruf edilen enerji bedeli/izole ed.topl. boru uzunluğu =76.000/246=309 TL , 2- amorti süresi / izole ed.topl. boru uzunluğu = 6/246=0,024 ay/m

2. 7.4--Örnek:A işletmesinde Buhar Hatlarında İzol edilecek boru uzunluğu 150 m ve 20 armatür ise Toplam Boru uzunluğu L=150+0,5x20=160 m olur.Buna göre 1-1-Tasarruf edilecek enerji bedeli=160x309=49450 TL ,yatırımın amorti süresi t=0,024x160==3,8 ay

3.4)-Klima Tesisatı olarak:

13

Klima cihazları bir nevi ısı pompası olup verim olarak fosil yakıtlı sistemle göre daha yüksek verime sahiptir.100 birimlik enerji ihtiyacı için COP:3.5 olan bir ısı pompasında 28 birim birim elektrik tüketmesi gerekir.Bu anlamda ısı pompaları fosil yakıtlı sistemlere göre % 30 daha tasarrufludur.Öte yandan Havadan suya ısı pompa sistemleri kullanılarak CO2 salınımı % 33 oranında düşürülebilir.Konvansiyonel sistemlere göre 1 kw elektrik enerjisi karşılığında 3-4,5 kat soğutma enerjisi sağlanabilmektedir.

1)--VRF Klima Sistemi:

a)--Ünite Tipi:Çok sayıda iç ünite+ bir adet dış ünite.

b)-Kullanılan Soğutma Gazı:Sera etkisi olmayan,çevreci R410A vs olması uygun olacaktır.

c)--VRF Klima Tesisatının diğer klima sistemlerine göre Tasarruf Oranı :

Sadece Elektrikli Isıtıcılara göre…% 65 , Sadece Doğalgazlı Isıtıcılara göre……% 33 daha tasarruflu.

d)-- -Kullanım Yerleri:Prestijli İş Yerleri-kamu binaları

2)—Fancoil Klima Sistemi:

a)--Ünite Tipi: Çok sayıda iç ünite(duvar-tavan tipi aparey)+ bir adet doğalgaz kazanı+1 adet Paket soğutma grubu

b)--Sistem Akışkanı:Su kullanılır. Kışın kazanda Isıtılan sıcak su ile, yazın paket soğutma grubunda soğutulan soğuk su , ısıtma ve soğutma grubu pompaları ile fancoillere(iç üniteler) basılır.Soğutma sırasında yoğuşan , havanın nemi yoğuşma hattı ile fancoillerden alınarak drenaj edilir.

c)--Ünite Yerleşimi:Paket soğutma grubu çatıya veya muhafaza içinde açık alana +ikazan kazan dairesine-Fancoiller/iç üniteler mahallere(tavan-duvar tipi) yerleştirilir. -Kullanım Yerleri:Genel İş Yerleri-Kamu binaları

3.5--Binalarda Uygulanabilir Enerji Tasarrufu Uygulamaları

1--Enerji tasarrufu önlemleri ile yalıtımsız bir iş merkezi yada kültür merkezinde % 45 tasarruf sağlanabilir.Bu tasarrufun % 10 u Elektrikten, % 90 ı doğalgazdan sağlanabilir.Böyle bir çalışma ile çevreye 150 ton CO2 daha az salınabilir.

2--Kabuller: Binanın toplam Kullanım alanı örneğin 5500 m2 olup,sistem fancoil ile ısıtılıp soğutulmakta olup, Isıtma yükü 580 kw- olup 580x860=500.000 kcal/h/ ,ısıtma katsayısı 500.000/5500=90 kcal/h.m2, Soğutma yükü 540 kw olup ,540x860=464.000 kcal/h olup soğutma katsayısı 464.000/5500=84 kacal/h.m2 dir.

2--Yıllık Enerji Tüketimi:

2.1--Böyle bir merkezde elektrik tüketiminin ayalara göre dağılımı incelendiğinde elektrik tüketimi kış ve bahar aylarında yaklaşık aynı giderken,yaz aylarında artmakta,ağustosta tepe noktasına ulaşrak,sonbaharda ise tekrar bahar aylarındaki seviyesine geri dönmekte.

2.2--Böyle bir merkez için doğalgaz tüketimi incelendiğinde doğalgaz tüketimi en yüksek değere şubattta ulaşmakta gittikçe azalarak temmuzda en düşük seviyesine erişmekte ardından tekrar aralığa doğru artmaya başlamakta.

14

2.3--Toplam enerji tüketim grafiği incelendiğinde en yüksek enerji harcaması şubatta oluşmakta azalarak mayısta dip yapmakta,ardndan kışa doğru tekrar artmaya başlamakta.

3.1--Mekanik Tesisat Verimlilik Uygulamaları:

3.1.1--Kazanı dış hava kompanzasyonuna bağlamak.

1--Bunun için iç ve dış ortam termostadı kullanmak.Dış ortam termostadını örneğin 15 C ye,iç ortam sıcaklık set değeri 19-20 C ye-soğutma sıcaklık set değeri 23-25 C ye set edilebilir.Set değerlerinde her 1 C lik düşüş için % 5 tasarruf sağlanabilmektedir.

Böyle bir çalışma ile bu iş merkezi için yıllık 1700 TL tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 3500 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 2 yıldır.

3.1.2--Kazan brülör ayarlarını yapmak:

Örneğin baca gazı ölçüm cihazı testo 335 (www.testo.com.tr) ile yapılan analizde CO değerinin yüksek çıkması ( 100 ppm üstünde ise) bu yanmanın verimsiz olduğunu gösterir bu durumda kazan verimi brülör ayarları ile % 80 den % 90 a çıkarılabilir.

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 3800 TL tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 500TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 0,14yıldır.

3.1.3--Fancoil Ünitelerinde Sıcaklık Kontrolü yapmak:

iç ortam sıcaklık set değerleri çalışma alanları için 19-20 C ye-kullanılmayan alanlar için 15-18 C set edilebilir.Soğutmda 23-25 C dir.

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 2900 TL tasarruf sağlanabilir.Bu ayarlara için ödenmesi gereken para tutarı 100 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 0,0 yıldır.

3.1.4--Su Soğutma Grubu İçin Verim arttırma Çalışmaları:

1--Su soğutma gruplarında verimi yüksek chillerler motorları verimli olan su soğutmalı chillerlerdir.

2--Sistemde borulamaların boru yalıtımlarının yapılması uygun olur.

3--Gerekiyorsa soğutma pompalarına verimi artırmak için hız kontrol ünitesi ilave etmek gerekir.

4--Su soğutma grubunda gerekiyorsa dış hava kompanzasyonu yapılabilir.

5--Borulardaki su kaçaklarını gidermek.

3.1.5--Isıtma ve Soğutma Boruları İçin Yalıtım Yapmak:

Termal kamera görüntülerinde ısı taşıyan elemanlar kazan,borulara ve fittingslerin açık sarı renk ile oldukça ciddi ısı kaybına maruz kaldığı yapılan yalıtımdan sonra kamera görüntülerinde ise buraların koyu renge döndüğü yani kızılötesi ışınım yapmadığı-ısı kaybı yapmadığı anlaşılmaktadır.

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 3200 TL-% 85 tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 5500 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 1,7 yıldır.

15

3.1.6--Dış Cephe Yalıtımı:

Termal kamera görüntülerinde dış cephenin çoğu yerinde (kolon,kapı,duvar vs ısı kaybının yoğun olabileceği yerlerde açık sarı renk ile oldukça ciddi ısı kaybına maruz kaldığı yapılan yalıtımdan sonra kamera görüntülerinde buraların koyu renge döndüğü yani kızılötesi ışınım yapmadığı-ısı kaybı yapmadığı anlaşılmaktadır.

3.1.6.1--Yalıtım için:

1--Dış cephenin önce 1,5 cm perlitli sıva sıvandıktan sonra 3 cm 24-26 dansinite EPS Strafor(beyaz veya karbon esaslı küçük sert parçacık-granül) her plaka en az 5 dübel ile mantolanması ve binanın açık renge su bazlı boya ile boyanması

2--Çatının mertek üstünün kiremit(alaturka olursa daha iyi) ile kaplanması(kiremit gelen güneş ışınımının sadece % 5 ini alta iletmekte ve yanıcı olmayan bir malzeme),mertek altının 5-8 cm taş-cam yünü şilte ile kaplanıp ardından bunların alçıpan ile kaplanması.

3--Bodrum kat eğer depo vs ise tavanının 3 cm 32 dans XPS-Mavi strafor ile mantolanıp üzerine perlitli sıva ile sıvanması.

4--Bina dış kapısına döner kapı uygulaması yapılması yada sıcak hava perdesi uygulaması yapılması

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 25000 TL tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 80000 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 3,5 yıldır.Böyle bir çalışma ile yıllık 80 ton CO2 azalımı sağlanabilir.

3.1.7--Sıcak su Eldesi İçin Güneş Kollektörü Kullanımı:

1--Çatıya yada bahçede uygun bir yere konulmuş güneş kollektörleri ile elde edilen sıcak su toprak depolamalı tankta depolanıp,buradan çıkan sıcak su kazana bağlı boylere T ile bağlamakta bu suretle kullanım sıcak suyu üretimi bedavaya getirilmekte.

3.2--Elektrik Tesisat Verimlilik Uygulamaları:

3.2.1--Elektrik Motorlarında Hız Kontrol Uygulaması:

ON-OF Çalışan 1--Isıtma-Soğutma-Hidrofor Pompalarında 2-Havalandırma Fanlarında 3-İş Makinalarında kullanılan eski-verimi düşük elektrik motorlarında hız kontrol cihazları konulmasıyla ilk çalıştırmada yüksek akım çekilmesinin önlenmesi ve ihtiyaca uygun akım çekilmesinin sağlanmasıyla tasarruf edilen enerji miktarı oranı bu cihazlarda kullanılan mevcut elektrik enerjisinin-kwh % 20 si civarında olabilir.

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 4200 TL tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 12000 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 3 yıldır.

3.2.2--Aydınlatma Sisteminde Yapılacak Tasarruf:

1--Mevcut manyetik balastlı aydınlatma lambalarınınelektronik balastlı armatürlerle değişiminin yapılması.

16

Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 11000 TL-yada mevcut kullanılan tüketimin kwh nın % 38-49 kadar bir tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 32000 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 3 yıldır.

2--Mesai sonrası cihazların zaman saati uygulaması ile kapatılması.

3--Cihazların stand-by konumunda kalmadan kapatılmasını sağlamak için cihazı kullananı kızılötesi sensör ile hisseden sensörlerin kullanımı ile kapatılması.

4--Uygun dikey şaftlar veya asma tavan altı yada açıktan geçirelecek gün ışığı borularaı ile çatıdan armatüre gelen gün ışığı ile içerdeki armatürler beslenecek.Kısaca mahallerin gün ışığı ile aydınlatılması.

3.2.3--Kesintisiz Güç Kaynağı-UPS-Sistem Odası Soğutma Klima Sistemi İçin Yapılacak Tasarruf:

1--Bu tip odalarda ups cihazlarının ürettiği ısının ortamdan uzaklaştırılması için 3x18.000 Btu/h=54.000 Btu/h=13500 kcal/h klimalar kullanılmabilir ve kullanılan alan 15 m2 ise soğutma katsayısı 13500/15=900 kcal/h.m2 dır.

2--Sistem tasarımında serverler yan yana boşluklu dizilmeli server arkalarında tabandan menfezlerle dışarıdan kanal tipi fan ile soğuk hava serverlere arkadan üflenmeli-ısınmış hava tavandan kanal tipi fan ile dışarı atılmalı.Sistemin çalışması sıcaklık taymırı ile sağlanmalı.Serverin sağlıklı çalışma sıcaklığına set edilen taymır set değerinde sistemi açıp kapatmalı.

3--Mevcut durumda bu cihazlar için 54000 kwh bir enerji tüketimi olup,UPS odasına fan kanal uygulması yapılması ile 36000 kwh tasarruf yani mevcut enerji tüketiminin % 70 tasarruf sağlanabilir.

4--Böyle bir iş merkezi için bu çalışma ile yıllık 12000 TL tasarruf sağlanabilir.Bunun için ödenmesi gereken para tutarı 1200 TL olup,yatırımın geri ödeme süresi 0,1 yıldır.

5--Sistemdeki iç hava kalitesi nem+sıcaklık sensörlerle otomatik olarak ölçülmeli.

4)-Elektrik Enerjisi Tasarrufunda:

Bina Tipi

Bina Sayısı/Toplam Bina

Sayısı

Elektrikte Toplam

Harcama Oranı

Konut %80 24Ticari

+Resmi %20 40

1) Yukarıdaki tabloya göre Ticari ve Resmi binalarda ciddi elektrik tasarrufu sağlanmalıdır.

2)-Aydınlatma2.1--LED Ampul Kullanımı:75W lık normal akkor Flamanlı ampul ışık şiddetinde,90 derece geniş aydınlatma şiddetli E27 duylu 4 W lık enerji harcamalı LED ampulü odalar için kullanmak en uygun çözümdür.Veya normal ampul gibi aynı değerlerde fluoresan tüp LED lamba kullanılabilir.LED ampullare odalarda n 2-3 tanesi avize düzeni içinde kullanılarak yeteri kadar

17

aydınlatma sağlanabilir.Örneğin 4x4=16 m2 bir oturma odasına 16*90=1440 Lm lik ışık akısını karşılayan 100 W lık akkor flamanlı ampul giderken,aynı ışık akısını karşılayan gün ışıklı LED ampul ise 754 Lm ışık akılı 2 adet 4 W lık LED ampul karşılar.Yina aynı 1440 Lm lik ışık akısını aynı zamanda 1 adet 20 W lık kompakt fluoresant ampul de karşılar .Bu durumda kompakt fluoresant ampul kullanılması yerine 2 adet LED ampul kullanılması halinde kompakt fluoresant ampule göre 2x4=8/20=0,4…% 60 tasarruf yada akkor 100 W lık Normal flamanlı ampul kullanılması yerine 2 adet LED ampul kullanılması halinde 2x4=8/100=0,08…% 92 tasarruf sağlanacaktır.

Mahal Alanına Bağlı Ampul Sayıları Tablosu

MahalAlanı-

m2

75 W lık Akkor Flamanlı Ampul

Sayısı(Ekonomik verim:

cnf=1000)

20W lık Kompakt Fluoresant Ampul

Sayısı(Ekonomik Verim:

cfk=10.000)

4 W lık LED Ampul Sayısı

(Ekonomik VerimcLED=31250)

10 1 1 215 1 2 320 2 2 425 2 2 530 2 3 640 3 4 850 4 5 1175 6 7 16

100 8 10 21

Hesap Ayd.Akısı k=90 Lm/m2 kabulü altında yapılmıştır.c=ömür/(fiyat-verim) sayısı cnf=1000/(100W/100W)*1 TL=1000ckf=10.000/(20W/100W)*5 TL=10.000cLEDf=50.000/(4W/100 W)*40 TL=31250

2.2--Hol-antreler gibi gece boyunca yakılabilecek mahaller ve asansör kabinlerinde kullanılabilen E27-Normal duylu-1W lık güçlü LED ampulleri kullanmak.

2.3--İşyerleri-spor salonları-halı sahaları-sokak ve park aydınlatması için LED projektörler kullanmak.

2.4-- 20W enerji harcayıp-120W lık ışık sağlayan Tasarruflu Ampul-kompakt fluoresan ampul Kullanmak

2.5--Aydınlatma lambalarında ; Çocuk odaları-Oturma odaları-Salon lar için kısılabilir-dimmerli anahtar kullanmak.

2.6-- İşyerinde antre,koridor gibi insan koşuşturmasının en az olduğu yerlerde fotoselli lamba kullanmak Hol-WC-WC Holü-Depo-Koridor ları fotoselli lamabalarla aydınlatmak.Fotoselli lambalarda hem zaman hemde aydınlık ayarı yapılmalıdır.Eğer aydınlatma aralığını çok açarsanız,gündüz bir cisim hareket ettiğinde de yanar.Bu nedenle ayar geceye-karanlığa yönelik yapılmalıdır.Zaman ayarı ne kısa nede uzun kısaca yeteri kadar süreye sahip olmalıdır.

2.6.1--Aydınlatmada hareket sensörlü ve kısılabilir aydınlatma sistemleri tercih edilmelidir.

18

2.7--Binada ortak alanların ışığını ya kapatmak yada fotoselli lamba kullanmak.

2.7.1--Açık hava aydınlatmasında harekete duyarlı sensörler kullanın.

2.8--Mevcut Fotoselli lambalarda ışığın yanmasında temel yaklaşım hareketi algıladığında verilen süre kadar yanması ve sonra sönmesi şeklindedir.Oysa bu lambalarda temel prensip lamba hareket algıladığı sürece en az 15-20 dk sürekli yanması biçiminde olmalıdır.Bu imkan tüm okullarda-işyerlerinde fotoselli lamba ile içeride hareket olmayan her mahallin lambası sönecektir.

İşyerlerinde kullanılan aydınlatma enerjisinin % 17 si boş ofislerin ya güneş alan ofis aydınlatmasına gitmektedir.

2.9--Okullarda , Sınıflarda 15-20 dk LED lambalı-hareket sensörlü aydınlatma yada gün ışığı ile aydınlatma.(ışık tüpü veya geniş pencere)-WC ve Hollere fotoselli lamba.

2.10--Fabrika-BANKA vs Tek vaya Çok katlı İşyerlerini,özellikle yapı marketi vs büyük marketleri Gün Işığı ile Aydınlatmak: Aydınlatmada gün ışığını içeri aktaran sistemler vardır.Sistemde çatı veya uygun bir yere konacak.dış armatür güneş ışığını toplamakta uzunluğu 6-9(max 12 m) m ve çapı 25-35 cm ve aydınlatama alanı 20-28 m2 olan içi aydınlık fleks borularla içerdeki armatürlere getirmekte ve gelen bu ışığı iç armatür tavanda dağıtmaktadır.Bu şekilde içeride flüoresan kullanmadan içerisi gün ışığı ile doğal olarak aydınlatılarak iş verimi ve enerji tasarrufu sağlanabilir.Süpermarketlerde gün ışığı uygulaması ile satışlarda % 40 artış sağlanabilmektedir.Bunun için ya tek katlı marketin tavanı şeffaf olması sağlanmalı yada çatı üstüne konacak dış armatür ve iç mekana konan tavan armatürü ve bağlantıyı yapan fleks boru.Böyle bir sistemin tasarımında 28 m2 için bir armatür hesabı yapılabilir. Sistem internet adresi:google den “günışığı aydınlatma”dır.Bu sistem WC aydınlık şaftı kullanılarak fabrika binalarında da uygulanabilir.Firma: Gün ışığı aydınlatma :Tlf :212.356 4503

Firmadan mevcut yeni tasarlanacak bina için keşif yapması ve yardımcı olması ,ürünü tanıtması istenebilir.Basit bir hesap yaparsak 28 m2 aydınlatma yapan 10w/m2 aydınlatma şiddeti-0,185 ytl/kwh elektrik birim fiyatı-10 saatlik aydınlatma için solartub un fiyatı 450 dolar=540 ytl olduğu esas alınırsa p=0,185 ytl/kwh*10 w/m2*(1/1000)*10 h=0,518 ytl/gün ve solartub un kendini amorti süresi t=540/0,518=1042 gün kısaca 2,85 sene de kendini amorti ediyor.Özellikle en üst normal katlar bu şekilde elektrik enerjisi gerektirmeksizin,gün ışığı ile aydınlatılabilir.ve bu ışık lamba ışığına göre çok daha kaliteli ve doğaldır.Bu aydınlatma en üst kat için ideal olup,alt katlarda bununla aydınlatma yapılması düşünülüyorsa bunların fleks borularının geçeceği aydınlatma şaftları yapılabilir.Firmadan fiyat teklifi almak) sistemi bir kereliğine kurmak.suretiyle tüm lambaların kapatılmasını mümkün olmaktadır.

2.11--Gün ışığından daha fazla yararlanmak için mahal alanının % 10 un daha fazla büyük cam alanı seçmek. Bu anlamda salonlar için,salon alanının %15 kadar bir alanı cam alanı olarak seçmek.Örneğin 2x1,5 mxm lik çift kanatlı-ısı camlı pencere kullanmak. Yada mevcut camları büyütmek

2.12-- Spor müsabakalarının gün ışığında yapılmasıyla ,ortalama saha başına harcanan yıllık beyzbolda 72000 kwh ,teniste 4700 kwh gece aydınlatmasına gerek kalmaz.Her türlü kullanılmış lastiği geri dönüşüme vermek gerekir.

2.13--Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Kamuda Akkor Lambaların değiştirilmesine ilişkin Başbakanlık Genelgesi kapsamında yürütülen çalışmalara göre kamu

19

kuruluşlarında 1800.000 akkor Flamanlı ampül yerine 5 kat daha verimli kompakt fluoresant ampüllerle değiştirlmesi sonucu 102 MW elektrik ile bütçede 41.000.000 TL tasarrufu i vede % 23 daha iyi aydınlatma imkanı sağlanmıştır.Ayrıca aralık 2008-nisan2009 tarihleri arasındakayıp-kaçak oranının yüksek olduğu illerde ilköğretim okullarında öğrencilere eskileri toplanarak yerlerine 4,8.000.000 kompakt fluoresant ampül verilmiştir.

3--Elektrik Motorları:

3.1--Endüstride kullanılan AC motorlarının % 85 i verimsiz motorlar olup sadece % 1 i yüksek verimli motorlardır.Türkiyede üretilen elektriğin % 35 i elektrik motorlarında kullanıldığı düşünüldüğünde verimsiz motorların daha verimli motorlar ile değiştirilmesi enerji tüketimi veya talebinde ciddi tasarruf sağlayacaktır. Bu anlamda tüm motorlu cihazlar için otomasyon firmalarından destek alarak motorlara frekans inverteri taktırıp % 30 elektrik enerjisi tasarrufu yapmak çözümler biridir.

3.2--Yapılacak tüm Havalandırma-Isıtma-Basınçlı Hava tesisatlarında kullanılan elektrik motorlarının %30 tasarruflu frekans inverterli-hız kontrollu olmasını şart koşmak

3.3--Yapılacak tüm asansörlerde asansörün frekans inverterli olmasını şart koşmak.

3.4--Asansör kullanımının kısıtlanması-kapatmak-Yeni yapılacak asansörlerde hız kontrollu motor(frekans inverterli olmak)) şartı getirmek.

4--Tesisat ve Kompanzasyon:

4.1--Kablo çapları doğru olarak,hesaba bağlı olarak seçilmelidir.

21.1--P(kw)-Güce ve L(m) kablo boyuna göre kablo kesit çapı için Yaklaşık Formüller:L=40 m için

a)--Trifaze Motor…..( 0-5 kw için)…..Sb(mm2)=0,17xP(KW)

, ( 6-12 kw için)…Sb(mm2)=0,27xP(KW)-0,7

( 14-30 kw için)…Sb(mm2)=0,47xP(KW)-3,5

b)--Monofaze İç Tesisat: ( 2,5-20 kw için)….Sb(mm2)=2xP(KW)

c)--Monofaze Motor: ( 2,5-14 kw için)……… Sb(mm2)=P(KW)

4.2--Kompanzasyon Panosu Uygulamaları:İmalata vs dayalı İşyerleri için kompanzasyon panosu kurmak.Bu panonun kurulumu ile elektrik ücret ödemelerinde % 30 daha az ödeme imkanı-6-12 ay içerisinde panonun kendini amorti etmesi sözkonusu olup kurulum maliyeti kwh başına 12 EU alınabilir.Ve firmanın ne kadar elektrik tükettiği elektrik faturasından belli olup-panonun kurulum sonrası işlevine yerine getirdiği çek edilmelidir. Elektrik kesilmelerine karşı iş akışının iş makinalarında-motorlarda devam etmesi için jeneratör dışında güç ünitesi kullanan iş yerlerinde güç üniteleri şebekeye ve sistemde alternatif akımda harmonikler üretir.Bu harmonikler sistemle rezonanasa girerek kompanzasyon panosunun verimini güşürür hemde kompanzasyon panosunu bozabilir.Bu nedenle kompanzasyon panosu kurulumunda sistemde güç ünitesi de varsa kompanzasyon pnaosuna ,harmonikleri süzen aktif harmonik filtresi grubuda mutlaka kurulmalıdır.

4.3--Akıllı Sayaç Uygulamaları:Sanayide ve konutlarda saat 22.00 den sonra elektrik birim fiyatları düşük olarak tutulmaktadır.Bu nedenle bu tarifeden yararlanmak için akıllı sayaç taktırılması

20

durumunda,bu sayaçlar tüketimi saate göre işlediğinden,indirimli tarifeden yaralanılabilir ve bunun için konutlarda çamaşır-bulaşık makineleri-fırın ve ütü bu saatten sonra çalıştırılabilir sanayide ise imalatın ağırlığı bu saatlerden sonraya kaydırılabilir.

Not:Mesken abonelerinde,tek fazla beslenen abonelerde,bağlantı gücü 9 kw olan abonelere reaktif enerji tarifesinden yararlanabilmeleri imkanı olmadığı için kompanzasyon panosu kurmalarına gerek yoktur..

4.4--Bağlantı gücü 9 kw ın üstünde olan trifaze bağlantılı işyerlerinde Her türlü konut vs için rexaktif marka prize takılan ve elektrik tüketiminde % 25 tasarruf sağlayan mini kompanzasyon panolarını kullanmak.Firma: Rexaktif Tlf No:0212.2437386

5-Beyaz Eşya-Bina ve Ofis Cihazları:

5.1--Beyaz eşya alırken A+ veya A++ sınıfı cihazları satın almak.

5.2--Klimalarda A+ veya A++ SINIFI KLİMA ALINMASIYLA % 20-40 oranında tasarruf sağlanabilir.

5.3-- klima yerine tavan tipi aspiratörler kullanılabilir.Ve bu şekilde ABD de evlerin % 75 inde kullanılan klima yerine,tavan tipi vantilatör kullanımıyla ,elektrik maliyetinde % 97 tasarruf sağlayabilmektedir.

5.4--Elektrikli cihazların bağlandığı fişlerin anahtarlı olması ile,cihazın çalıştırlma sonrası bu fişin anahtarı kapatılarak bekleme konumu pratik olarak ortadan kaldırılabilir.

5.5-- Fabrika binalarında mekanik-elektrik tesisatları için mutlaka zonlara ayrılarak tesisat çözümlenmelidir.Örneğin ısıtma ve soğutma ve elektrik tesisat için bölümün ısıtmasını kontrol eden tek bir termostat olmalı-yine her departman ayrı bir elektrik tesisatı olarak tek bir anahtarla kontrol edilebilmelidir.ve bu anahtarların tümü kat anahtarında-kat anahtarlarıda tabloda tek bir anahtarla kontrol edilebilmelidir.Bu hiyerarşik yapı ile,mesai çıkışı tüm katlar kapatılarak,sızıntı elektrik enerjisi harcaması(harcanan tüm elektrik enerjisinin % 5-10 kadar) ortadan kaldırılabilir.

Her Müdürlüğün elektriğini tek bir anahtarla kontrol etmek-ve bu Müdürlük elektrik anahtarlarını katta kontrol eden bir tek kat kontrol anahtarı ve bunları kontrol eden tek anahtar ve bunları barındıran bir tek pano düzenine gidilmesi uygun olacaktır.Kapalıyken bile TV ,normal gücünün % 10-15 i kadar bir enerji harcar.Bu nedenle her türlü cihaz üzerinden anahtarlı 3 lü fişlere takılabilir.Cihaz ,fişin üzerindeki anahtar kapatılarak devre dışına bırakılabilir.Bekleme modunda kalan elektrikli cihazların harcadığı enerji,kullanılan tüm elektriğin % 5 ini oluşturuyor.

5.6--Lazer yazıcılar 300Watt akım çekerken,kartuşlu yazıcılar sadece 10 Watt çeker.

5.7--Klima yerine uygun yerleşimler ile vantilatör kullanılması.Klimaların toplam elektrik enerjisi tüketimindeki payı % 15 dir.

5.8--İnternet için harcanan enerji, toplam elektrik enerjisi tüketimindeki payı % 3-13 arasındadır.

5.8.1--Vergi ödemeleri-internet bankacılığı-vergi beyannameleri-vergi formlarını internette yapmak,banka gişesi yerine atm den işlem yapmak ile ciddi enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.9--Bilgisayarlarda kullanılmadı zaman enerji star özelliği olanların seçilmesi ile % 70 oranında tasarruf sağlanabilir.

21

5.10--Ayrı ayrı makineler yerine tek bir Yazıcı-Fotokopi ve tarayıcılı fax makinesi ile yılda 400 kwh enerji ve malzemeden ciddi oranda tasarruf sağlanabilir.

5.11-Masa üstü bilgisayar yerine diz üstü bilgisayar alımı ileyılda 220 kwh enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.12-Evlerin % 5 inde Telsiz telefon yerine ,kablolu telefon kullanılması ile yılda 140 milyon kws enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.13--80 Ekran plazma yerine LCD televizyon alımı ile yılda 275 kws enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.14--Koşu bandı yerine açık havada 25 dk spor yaparak yılda 60 kws enerji tasarrufu sağlanabilir.

5.15--Lambaları ; zaman sayacı ve fotosel ile kontrol etmek.Süreli İşler İçin(Fırında Yemek Pişirme,Çamaşır Makinesinde çamaşırlarında sıcak suda çamaşırı 30 dk ıslatmak için vs) taymırlı(zaman sayıcı) priz kullanmak.

5.16--Bilgi hırsızlığına karşı işyerlerine internet için ayrı,firmanın işleri için ayrı bilgisayar sistemi kurmaları ve bunlar arasında fiziksel bir bağlantı olmaması.Konutlarda çocukların internet girişi ni kontrol etmek için filtre programlar kullanılması.

6--Asansörlerde Elektrik Tasarrufu Yöntemleri: a)-Asansör motoru,beyan yüküne göre yeteri kadar-gereğinden ne az/ne fazla seçilirse motorun tüketeceği enerjide optimum olabilir.Gereğinden fazla büyük motor,gereğinden fazla enerji sarfiyatı anlamına gelecektir.

b)-Asansör motorlarında,verimi yüksek motor seçilmesi uygun bir davranıştır.Verimli motor beyan yüküne göre daha küçük kw lık motor anlamına gelmektedir. c)- Asansör motoru için kullanılan frekans konverteri-inverterlerinde , bina kat adedini 8 kat ve daha fazla yüksek binalar olarak esas almak uygun olabilir. Kat adedini 8 kat ile sınırlanmasının nedeni, 8 katın altında motor daha yol alamadan kata geleceğidir.Bu anlamda asansör motorunda demeraj-ilk çalıştırma anı akımını aşağı çekmenin sağlayacağı tasarruf ile inverter maliyeti arasında bir tercih yapılmıştır. Asansörlerde Frekans inverteri kullanılması ile asansör elektrik faturasında % 30 yakın enerji tasarrufu sağlanabilir.

d)-Asansöre aşırı yük koruma cihazı takıp-kabin yükü ,beyan yüküne eriştiğinde,kabinin kat da durup kalkmasına izin vermeyecek şekilde kartı kumanda panosunda programlamak olabilir.Kısaca Dur-kalklar önemli bir enerji yutağıdır. e)-Rayları normalde fırça ile her ay 140 nolu yağ ile yağlamak. f)--Kabin içinde normal E27 duylu 1W lık 4 adet LED ampul kullanılabilir.

7--Bina Otomasyon Uygulamaları:

1-Her odaya ısı ölçer-karbonmonoksit sensörü-karbondioksit nem ölçer-oksijen sensörü koymak ve oda içine gönderilen taze hava yı taze hava cihazları ile kontrol etmek.

2—Kapı ve pencerelere konulacak sviçler ile cam ve pencerelerin açıklığını kontrol etmek.Eğer pencereler açık ise klimaların durmasını nı sağlamak ve açık camdan içeri su vs girmesini önlemek.

3—Tüm motorlara inverter koymak.

22

4-Otopark ve sığınaklarda havalandırma cihazları CO ve CO2 Sensörlerine bağlı olarak çalışmasını sağlamak.

5—Priz ve lambalara bağlı sensörler ile ekranda kat planları üzerinde hangi odanın lambasının yandığını görmek gerekirse mesai sonrası ekrandan kapatmak.

6-Elektrik analizörleriyle hangi linyenin ne kadar elektrik enerjisi harcadığını görebilmek.

7-Toplam İnşaat alanı 28.000 m2 ve 16 katlı ticari bir bina için Yukarıdaki otomasyonun sağlanması ile % 40 tasarruf sağlanmış ve sistemin kendini 2.5 yılda amorti edeceği hesaplanmıştır.

Önerilen Otomasyon Firmaları:Johnson Kontrol,Honeywell vs

8--Elektrik Tesisatı Kontrolunda Dikkat Edilecek Hususlar:

1-Ana tabloda 300 mA. eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi ve yapılan test sonucu 2-Kofre veya kompakt şalter tesis edilmesi 3-Bina girişinde, Bina Telefon Dağıtım Kutusu (BTDK) konulması 4-Konutlarda monofaze beslemelerde kat kolon hattı en az 3x6mm2 olarak çekilmesi 5-Sayaç öncesinde 40A sonrasında 32A sigorta konulması 6-Kat tabloları girişinde, 30 mA. eşik korumalı kaçak akım k. rölesi ve testinin yapılması 7-Bütün prizler, toprak hatlı yapılması 8-Topraklı priz hatları 3x2,5mm2 kesittte olması 9-Kat tabloları ana kesicisi, faz - nötr kesmeli olması 10-Konutlarda her daire için en az iki, işyerlerinde en az üç adet telefon sortisi tesis edilmesi 11-Konutlarda Bulaşık Mak., Çamaşır Mak. ve Fırın için müstakil linye tesis edilmiş olması 12-Topraklama çubuğu tesisi edilmiş olması 13-Topraklama hattı sayaç panosundan, her bir kat tablosuna (fazla aynı kesitte) müstakil çekilmiş olması 14-Atölye amaçlı kullanılan binalarda her kat için Kompakt Şalter tesis edilmiş olması 15-İşyeri ise Yangın İhbar tesis edilmiş olması 16-İşyeri ve kat alanı ……… m2'den büyükse Yangın Algılama Tesisatı Yapılmış olması 17-Toprak elektrodu ile ana tablo arasındaki iletken enaz faz kesitinde olması

9--Asansör Motorlarında ve Hatlarında Isınma Problemi:

a)-Asansör motorlarında(elektrikli motorların) ısınma eğrisi kablolardaki gibi doğrusal olarak olmayıp logaritmik olarak değişir.Yani önce artar,sonrada sabit kalır.Bu anlamda bir asansör motoru makine dairesi çok küçük havasız ve asansör trafiği yoğun ise ısınır.Ve bu ısınmaya bağlı yanan motorun sargılarının yeniden sarılması işi en az 1000 TL dir.Bu nedenle yukarıdaki şartlar dışında bu motorlar öyle kolay ısınmaz.Ayrıca asansör motorlarının termik sigortaları da mevcuttur.Bir Elektrik Motoru,eğer ucuz bir motor ise ; bakır sargıların kablo yalıtımı da zayıf olup , bu durumda kablolarda ısınma vede ona bağlı sargıların yanması vuku bulacaktır.Bu anlamda eğer kullanılan asansör motorları tanınmış-kendini kanıtlamış motor ise yani marka motor ise genel olarak pek sorun çıkarmaz. b)-Elektrik hatlarında ısınmaya bağlı kablo yanması problemine karşı en uygun yöntem; kablo çapı seçiminde daha emniyetli çapları kullanmak olacaktır.Sınır değerlerde veya sınır değerin altında çalışmamak esas olmalıdır.Aksi takdirde kablo uzunluğu ile doğru olan kablo ısınması ,sonuçta uzun ve sınır kesitli-çaplı elektrik hatlarında kablo yanmalarının-yangın çıkması olasılığının yüksek olmasına neden olacaktır.

A)-ELEKTRİK TESİSATI TABLOLARI

1-ELEKTRİK TESİSATI SİGORTA-KONTAKTÖR SEÇİM TABLOSU

23

ELEKTRİK TESİSATI TRİFAZE SİGORTA-MONOFAZE SİGORTA-KONTAKTÖR SEÇİM TABLOSU

No PTrifaze

sigorta(A)Monofaze

sigorta Kontaktör

1 KW A A A

2 0,25 0,5 1,1 0,5

3 0,37 0,7 1,7 0,7

4 0,55 1,0 2,5 1,0

5 0,75 1,4 3,4 1,4

6 1,10 2,1 5,0 2,1

7 1,50 2,9 6,8 2,9

8 2,20 4,2 10,0 4,2

9 3,00 5,7 13,6 5,7

10 4,00 7,6 18,2 7,6

11 5,50 10,5 25 10,5

12 7,50 14,3 34 14

13 11,0 21 50 21

14 15,0 29 68 29

15 18,5 35 84 35

16 22 42 100 42

17 30 57 136 57

18 37 70 168 70

19 45 86 205 86

Standart Sigorta Akımları(A)

2-4-6-10-16-20-25-35-50-63-80-100-125-160-200-225-250-300

1-KABLO KESİTLERİ(Sb) TABLOLARI:

2-TABLOLAR-TRİFAZE MOTOR KABLO KESİTİ-(Sb)---20/80 m ARASI

24

1- ELEKTRİK KABLO KESİTİ(AKIM KONTROL-GERİLİM DÜŞÜMÜ) HESABI

TRİFAZE MOTOR

No P L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb

1 KW M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2

2 2,5 20 0,2 0,2 0,2 40 0,2 0,4 0,4 60 0,2 0,6 0,6 80 0,2 0,8 0,8

3 3,0 20 0,3 0,3 0,3 40 0,3 0,5 0,5 60 0,3 0,8 0,8 80 0,3 1,0 1,0

4 3,5 20 0,4 0,3 0,4 40 0,4 0,6 0,6 60 0,4 0,9 0,9 80 0,4 1,2 1,2

5 4,0 20 0,5 0,3 0,5 40 0,5 0,7 0,7 60 0,5 1,0 1,0 80 0,5 1,3 1,3

6 4,5 20 0,6 0,4 0,6 40 0,6 0,8 0,8 60 0,6 1,1 1,1 80 0,6 1,5 1,5

7 5,0 20 0,7 0,4 0,7 40 0,7 0,8 0,8 60 0,7 1,3 1,3 80 0,7 1,7 1,7

8 6,0 20 0,9 0,5 0,9 40 0,9 1,0 1,0 60 0,9 1,5 1,5 80 0,9 2,0 2,0

9 7,0 20 1,1 0,6 1,1 40 1,1 1,2 1,2 60 1,1 1,8 1,8 80 1,1 2,4 2,4

10 8,0 20 1,4 0,7 1,4 40 1,4 1,3 1,4 60 1,4 2,0 2,0 80 1,4 2,7 2,7

11 9,0 20 1,6 0,8 1,6 40 1,6 1,5 1,6 60 1,6 2,3 2,3 80 1,6 3,0 3,0

12 10,0 20 1,9 0,8 1,9 40 1,9 1,7 1,9 60 1,9 2,5 2,5 80 1,9 3,4 3,4

13 12 20 3 1 3 40 3 2 3 60 3 3 3 80 3 4 4

14 14 20 3 1 3 40 3 2 3 60 3 4 4 80 3 5 5

15 16 20 4 1 4 40 4 3 4 60 4 4 4 80 4 5 5

16 18 20 5 2 5 40 5 3 5 60 5 5 5 80 5 6 6

17 20 20 6 2 6 40 6 3 6 60 6 5 6 80 6 7 7

18 22 20 7 2 7 40 7 4 7 60 7 6 7 80 7 7 7

19 25 20 8 2 8 40 8 4 8 60 8 6 8 80 8 8 8

20 30 20 11 3 11 40 11 5 11 60 11 8 11 80 11 10 11

21 35 20 14 3 14 40 14 6 14 60 14 9 14 80 14 12 14

STANDART KABLO KESİTLERİ:1,1,5,2,5,4,6,10,16,25,35,50,70,95,120

3-TABLOLAR-MONOFAZE İÇ TESİSAT(KONUT) KABLO KESİTİ-(Sb)-20/80m ARASI

1- ELEKTRİK KABLO KESİTİ(AKIM KONTROL-GERİLİM DÜŞÜMÜ ) HESABI

25

MONOFAZE İÇ TESİSAT

No P L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb L Sak Sgd Sb

1 KW M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2 M mm2 mm2 mm2

2 2,5 20 0,9 2,5 2,5 40 0,9 5 5 60 0,9 7 7 80 0,9 10 10

3 3,0 20 1,2 3 3 40 1,2 6 6 60 1,2 9 9 80 1,2 12 12

4 3,5 20 1,6 3 3 40 1,6 7 7 60 1,6 10 10 80 1,6 14 14

5 4,0 20 1,9 4 4 40 1,9 8 8 60 1,9 12 12 80 1,9 16 16

6 4,5 20 2,3 4 4 40 2,3 9 9 60 2,3 13 13 80 2,3 18 18

7 5,0 20 3 5 5 40 3 10 10 60 3 15 15 80 3 20 20

8 6,0 20 4 6 6 40 4 12 12 60 4 18 18 80 4 24 24

9 7,0 20 5 7 7 40 5 14 14 60 5 21 21 80 5 28 28

10 8,0 20 6 8 8 40 6 16 16 60 6 24 24 80 6 32 32

11 9,0 20 7 9 9 40 7 18 18 60 7 27 27 80 7 35 35

12 10,0 20 8 10 10 40 8 20 20 60 8 30 30 80 8 39 39

13 12 20 11 12 12 40 11 24 24 60 11 35 35 80 11 47 47

14 14 20 14 14 14 40 14 28 28 60 14 41 41 80 14 55 55

15 16 20 17 16 17 40 17 32 32 60 17 47 47 80 17 63 63

16 18 20 21 18 21 40 21 35 35 60 21 53 53 80 21 71 71

17 20 20 24 20 24 40 24 39 39 60 24 59 59 80 24 79 79

18 22 20 28 22 28 40 28 43 43 60 28 65 65 80 28 87 87

19 25 20 34 25 34 40 34 49 49 60 34 74 74 80 34 99 99

20 30 20 46 30 46 40 46 59 59 60 46 89 89 80 46 118 118

21 35 20 58 35 58 40 58 69 69 60 58 104 104 80 58 138 138

22 40 20 72 39 72 40 72 79 79 60 72 118 118 80 72 158 158

23 45 20 87 44 87 40 87 89 89 60 87 133 133 80 87 177 177

24 50 20 102 49 102 40 102 99 102 60 102 148 148 80 102 197 197

26