argusianus argus · มนุษย์ สามารถทำได้ง่าย...
TRANSCRIPT
1
บทนำ
นกหวา Argusianus argus เปนนกทมขนาดใหญทไมมเดอยในวงศไกฟา Galliformes สกล Argusianus ปจจบน นกหวาตามธรรมชาตถกคกคาม ท งจากการบกรกพ นท และการลา ทำใหมประชากรลดนอยลง ปจจบนนกหวา ถกจดใหอยมสถานภาพมแนวโนมใกลสญพนธ Vulnerabla-VU ในThailand Red Data Vertebrates และนอกจากนองคกรเพอการอนรกษระหวางประเทศ IUCN (2000) ไดจดนกหวาไวในบญชรายชอสตวปาทอยในสภาวะใกลถกคกคาม (Near threatened) ปจจยทมผลตอประชากรนกหวาเกดจากการลา และดกจบของมนษย สามารถทำไดงาย เนองจากธรรมชาตของนกหวามพฤตกรรมสงเสยงรองไดยนไปไกล โดยเฉพาะในฤดผสมพนธ นกหวาจะอาศยอย ทประจำบรเวณใกลลานของตวเอง ทำใหถกลาไดจากการซมยงหรอวางบวง ดกจบบรเวณลาน (สวสด วงศถรวฒน, 2531) รวมทงการทำลายถนทอยอาศย สงผลใหประชากรนกหวาทมอยในธรรมชาตลดนอยลง การเพาะเลยงจงเปนวธหนงทจะทำใหประชากรนกหวาเพมมากขนนอกถนทอยอาศย แตอยางไรกตาม อตราการขยายพนธของนกหวาในกรงเลยงยงคงตำกวาไกฟาชนดอน (โอภาส ขอบเขต, 2541)
สวนสตวสงขลาจงเลงเหนความสำคญของการเพาะขยายพนธนกหวา ในสภาพการเพาะเลยงเพอปองกนไมใหชนดพนธ ทถกคกคามซงเปนทรจกตองสญพนธ คณะผศกษาจงมแนวคดทจะจดทำโครงการเพาะขยายพนธนกหวาเพอการอนรกษในสวนสตวสงขลา เปนการชวยในการอนรกษและเพาะขยายพนธนกหวาตอไป
2
อนกรมวธาน
นกหวา Great Argus มชอว ทยาศาสตร ว า Argusianus argus จ ดอย ในวงศ เด ยวก บไก ฟ า วงศ Phasianidae สกล Argusianus sp. (Delacour, 1977) ช อสก ล Argus หร อ Argos เป นคำในภาษากร ก มความหมายวา นกทมลายดอกดวงจำนวนมาก (โอภาส ขอบเขตต, 2541) นกหวาเปนนกทมจำนวนประชากรนอย และพบเหนไดยากมากมการกระจายพนธ ในประเทศไทย ประเทศมาเลเซย เกาะสมาตรา และเกาะบอรเนยว (Johnsgard, 1999) นกหวาสามารถจำแนกไดเปน 3 ชนดยอย (Delacour, 1977) ค อ 1 . นกหว า ล าย (Double-banded Great Argus; Argusianus argus bipunctatus) คาดว าจะส ญพ นธ ไปแล ว ป จจ บ นคงม เหล อเฉพาะ ต วอย างขนท ไม ทราบแหลงท มาแตส นน ษฐานวาอาจเปนนกหวาท เคยมพบอยเฉพาะบนเกาะ Tioman ของประเทศมาเลเซยเทานน 2. น ก ห ว า พ น ธ บ อ ร เ น ย ว (Bornean Great Argus; Argusianus argus grayi) มถนทอยเฉพาะทเกาะบอรเนยว ประเทศอนโดนเซยเพยงแหงเดยวเทานน 3. นกหวาพนธมาเลเซยหรอพนธไทย (Malay Great Argus; Argusianus argus argus) (ภาพท 1) เปนนกหวาเพยงชนดเดยวมถนทอยในประเทศไทยแถบภาคใตต งแตจงหวดประจวบครขนธลงไป แหลมมลาย และเกาะ สมาตรา ประเทศมาเลเซย
3
ลกษณะทแตกตางกนระหวางนกหวาพนธไทยและพนธบอรเนยว คอ นกหวาพนธไทยมสนำตาลเขมกวาพนธบอรเนยว และมขนาดใหญกวา นกหวาพนธ บอร เน ยวมส ตามลำตวค อนไปทางส เทาและท หน าอก คอนขางแดง (บญสง เลขะกล, 2545) มขนหางยาว 4 เสน มลายจดกลมๆ เรยงเปนแถวโดยตลอดทกเสน ขาสเทา ปากสขาวครม ขนหงอนหรอจกยาวไมสนอยางนกหวาพนธไทยขนคอไมเปนสเขยว และมลกษณะเหมอนกบนกและไกทวไปขนปลายปกยาวเหมอนกบนกยง และไกฟา (เฉลยว สขเจรญ, 2523)
ภาพท 1 แสดงนกหวาพนธมาเลเซยหรอพนธไทยตวผและตวเมย
male Female
4
ลกษณะทวไป
นกหวาเปนนกทมขนาดใหญ ตวผ และตวเมยมลกษณะทแตกตางกนอยางเดนชด ขนาดลำตวของตวผใหญกวาตวเมย สขนตามตวสวนใหญเปนสนำตาล ตวผไมมเดอยทขาอยางไกฟา และนกยง ทงตวผและตวเมยลกษณะเดนของนกหวาทแตกตางไปจากนกในวงศเดยวกนไดแก
ตวผ : นกหวาตวผ (ภาพท 2) โตเตมวยเม ออายประมาณ 3 ป แต ผล ดขนปก และขนหางไปเร อยๆจนยาวเต มท เม ออาย 6 -7 ป (สมพงค บญสนอง, 2554) ขนตามลำตวมสนำตาลเขมและมลายสนำตาลออนอมเหลอง ขนหลงของตวผทโตเตมทจะเปนสขาว หรอ สขาวเทาตวผ สวนของหวและลำคอเปนหนงเกลยงสฟาคราม แตมแถบขนแคบๆ สดำพาดตามยาวจากเหนอจะงอยปากไปตลอดแนวสนคอ แถบขนบนหวจะมลกษณะเปนแผงขนหนาสดำเขมกวาของตวเมย และตรงสวนทายของกระหมอม แผงขนจะยาวกวาสวนอนมลกษณะเปนขนหงอนตงเปนสนขวานขนมาไมเปนพขนหงอนอยางไกฟาและนกยง เสนขนบนหวทเรยกวาหวจก หรอหงอนจะตงเปนสนหนาเลกๆมสดำเขม ตงแตกลางหนาและกลางกระหมอม ไปจนถงทายทอย สวนเสนขนบรเวณทายทอยจะเปนสน และงอนกลบไปขางหนา ใบหนา และลำคอมหนงเปนสฟา ขนคอจะเปนขนออนเสนเลกๆ ส นๆ จะงอยปากมสขาวครม ขา และนวสแดงสม ขนปกของนกหวายาว และแตกตางไปจากนกชนดอนสวนมาก คอขนปลายปกในนกทวไปยาวกวาขนกลางปก แตนกหวากลบมขนปลายปกสน และขนกลางปกนนยาวเฟอยไปจนเกอบ จะลากดน (ขนหางคกลาง) ลกษณะของขนกลางปกทยาวมากนจะมปลายเสนขนแผกวางเกอบเปนรปสเหลยม
5
แถบเส นขนด านใน (inner web) ม ลวดลายเป นดอกดวง (ocelli) ขนาดใหญ ขอบนอกเปนสนำตาลดำเขม ขางในเปนสเหลอบออกเหลองแกมนำตาลเรยงเปนแถวจากโคนถงปลายทกอน ดอกลายเมอนกหบปกจะมองไมเหนแตจะเหนไดเดนชดสวยงามเวลา ทนกหวาแพนปกออกเตมท ขนกลางปกยาวมากคลมถงโคนหางได ขนหางเฉพาะขนหางคกลางหรอทเรยกวา“หางกระรวย” จะมขนาดใหญ และยาวกวาขนหางถดออกไปมากถงประมาณ 4 เทาตว มลวดลายเปนแตมจดประเลกๆขอบสนำตาลเขม ตรงกลางสขาวกระจายอยทวไป ในขณะทนกหวาตวผแพนขนเพอเกยวพาราส ตวเมยในชวงฤดผสมพนธจะเหนขนกลางปกและขนหางกระรวยแผออกสวยงามเดนสะดดตา (สธดา สทธรรมวไล, 2547) เมอสนสดฤดผสมพนธนกหวาตวผจะผลดขน และจะสรางขนใหมขนมาแทนทขนอนเกาเพอใชในการเกยวพาราสใน ฤดกาลครงใหม (ภาพท 3)
6
ภาพท 2 แสดงนกหวาตวผ
7
ภาพท 3 แสดงขนนกหวาตวผทผลดหลงจากหมดฤดผสมพนธ
ขนของนกหวาตวผทผลดออก
8
ตวเมย : นกหวาตวเมย (ภาพท 4) มขนาดเลกกวาตวผ อยางเหนไดชด โดยทวไปแลวตวเมยมลกษณะคลายๆ ตวผ แตกตางกนตรงทขนาดลำตว และลกษณะ ของขน ซงขนตามลำตวของนกหวาตวเมยจะเปนสนำตาล เขมกวาของตวผขนทคอ จะขนหนากวา และเสนใหญกวาเหมอนขนคอของนกชนดอน ๆ หรอไกฟา ขนบนหวตวเมยจะไมเปนสนเหมอนตวผแตนกหวาตวเมยจะมแถบขนบรเวณทายทอยลงมาเปนเสนขนยาว ไมเปนระเบยบ สขนไมดำเขมและเปนแผงขนหนาอยางตวผ (สวสด วงศถรวฒน, 2531) จะงอยปากมสนำตาลปลายปากสขาว ขนกลางปกของนกหวาตวเมยไมมลายดอกดวง ทงยงสนกวาขนปลายปก ในตวเมยจะมหางสนกวาและไมมขนหางคกลางทยาวเหมอนตวผ (ณรงค จนทนสคนธ, 2534) ขนหางสนและไมมขนหางคกลางทยาวเหมอนตวผ
ภาพท 4 แสดงนกหวาตวเมย
9
แหลงทอยอาศยและพฤตกรรม
ในธรรมชาตนกหวามกอาศยอย ในปาดบทบ ตามเนนท ส งๆ บนภเขาทระดบความสงประมาณ 200-500 เมตร ตรงบรเวณปาทแหงและมโขดหน (ณรงค จนทนสคนธ, 2534) โดยไมคอยพบวาอาศยอยตามปาทราบตำหรอบรเวณทชนแฉะรวมไปถงปาโปรง เฉลยว สขเจรญ (2523) รายงานวานกหวาเปนนกทพบเหนไดยากมาก ปกตมกไมคอยบนแตจะเดนยางกาวอยางชาๆ และระมดระวงตวอยเสมอเวลาตกใจหรอพบศตรจะวงหลบหนไปซอนตวในดงไมทบตามพนปาไดอยางเงยบเชยบ และรวดเรวแตถาจวนตวจะบนหนแลวลงพนดนวงหายไป ในตอนกลางวนสวนใหญจะอาศยอยตามพนปาเทานน ตอนกลางคนจงจะบนขนไปเกาะนอนอยตามกงไม หรอไมใหญทไมสงมากนก นกหวาตวผมอปนสยปองกนอาณาเขต โดยเมอใกลฤดผสมพนธตวผจะสรางลาน มลกษณะเปนลานดนทโลงเตยนบนพนราบ ลอมรอบดวยพมไมหนาทบรอบดานอยทามกลางปารกทบตามไหลเขาหรอสนเขา (Nijman, 1998) เรยกวา ลานนกหวา (dancing ground หรอ lek mating) โดยมการคาบเกบและทำความสะอาดบรเวณลานดนดงกลาวจนเกลยงเกลา สวนมากมกพบลานอยบนทางลาดเขาดานทศตะวนออก นอกจากตวผจะใชลานนในการเก ยว พาราสตวเมยแลว ยงใชสำหรบอย อาศย และแสดงพฤตกรรมตางๆในตอนกลางวนของชวงฤดผสมพนธ ซ งนานไมนอยกวา 6 เดอนตอป ตวผมกจะหากน ไมไกลจากลานของตน นกหวาตวผทโตเตมวยซงมอายประมาณ 3 ปขนไปจะมลานเปนของตวเองทกตว และจะเขาใชลานรวมทงเขาทำความสะอาดลานของตนอยางสมำเสมอตลอดชวงฤดผสมพนธ
10
ขนาดของลาน โดยทวไปมพนทประมาณ 12-15 ตารางเมตร วธการในการทำความสะอาดลานสวนใหญจะใชจะงอยปากคาบเหวยงเศษใบไมหรอกงไมเลกๆทรวงหลนอยออกไปนอกลานหรอใชการกระพอปกแรงๆพดโบกเศษกงไม นนๆปลวพนขอบลานไปเปนตน สวนนกหวาตวเมยจะไมทำลานอยางนกหวาตวผ
นกหวาตวผ และตวเมยจะออกหาอาหารกนและอาศยอยตามลำพงเพยงตวเดยว ไมอยรวมกนเปนฝงเหมอนไกปา ยกเวนในชวงฤดผสมพนธจงจะอยเปนค แตกไมนานนกพอผสมพนธกน 2-3 ครง ตวเมยกจะจากไปวางไขและเลยงลกนกหวาตามลำพง สวนตวผจะอยทลานเพอผสมพนธกบตวเมยตวอนตอไปจนกวาจะสนสดฤดผสมพนธ นอกจากนยงพบแมนกหวาอยรวมกบลกทยงไมโตเตมท 1-2 ตว แตพบเหนไมบอยนก โดยทวไปนกหวาจะหากนตามพนดนเชนเดยวกบไกฟา และนกยง โดยใชปากจกคยหาอาหาร ไมใชตนคยเขยเหมอนไกฟาชนดอนๆอาหารของนกหวามทงพชและสตวไดแก ผลไมทหลนตามพนดนลกไม เมลดพช หนอออนและใบออนของพช มด ปลวก แมลง หนอน ไสเดอน พวกหอยทากทพบอยตามพนดนในปา และสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ในชวงกลางวนหลงจากทอมแลว นกหวาจะลงไปก นน ำ ในลำธารหร อแอ งน ำ เสมอ บางคร งอาจลงก นโป งด วย (โอภาส ขอบเขตต, 2541)
11
กรงเลยงพอแมพนธ
กรงสำหรบพอแมพนธนกหวา (อาย 3 ปขนไป) สรางเปนหองแถวยาวตดตอกนหรอสามารถสรางเปนกรงเดยวกได 1.1 ขนาดกรง (กวาง X ยาว ) 3X6 เมตร สงดานหนา 2.6 เมตร สงดานหลง 2.3 เมตร กรงมโครงสรางจากเหลกเพอความคงทน ฐานของกรง กออฐขนมาประมาณ 0.4 เมตร กรตาขายใชตาขายขนาด 1 x 1 เซนตเมตร บรเวณดานหนาระหวางคอก และดานบน ขงลวดหนามหนบเพลงดานบนกรงเพาะเลยง (ภาพท 5) เพอปองกนหน ง ลงปา หรอสตวชนดอนรบกวน ดานขาง และดานหลงใชหลงคาเมทลชท สวนผนงใชแผนไฟเบอรซเมนต มประตเขา-ออกเปดเขาขางใน
ภาพท 5 แสดงขงลวดหนามหนบเพลงดานบนกรงเพาะเลยง
12
1.2 ภายในกรงแบงพ นท ออกเปน 2 สวน คอ สวนกลางแจง (ภาพท6) ยาวประมาณ 3.45 เมตร เปนสวนบรเวณดานหนามแดดสองถงอากาศสามารถถายเทไดด ภายในปลกตนไมและหญาเพอความรมรนไมควรปลกเยอะจนเกนไปตองคำนงถงการใชพนทในการเกยวพาราสของนกหวาในชวงฤดผสมพนธดวย และสวนในรม (ภาพท 7) ยาวประมาณ 2.55 เมตร เปนบรเวณดานหลง ภายในจำเปนอยางยงจะตองมคอนสำหรบนกเกาะนอน มพนทสำหรบหลบภย และพนทสำหรบกนอาหาร
ภาพท 6 แสดงภายในกรงเลยงพอแมพนธสวนกลางแจง
13
ขอควรระวง 1. ภายในกรงเลยงพอแมพนธระหวางกรงควรปดทบเพอปองกนการจกตระหวางคอก (ภาพท 8) 2. การวางไขบนคอนอาจเกดข นในนกหวาบางตวท ไข ขณะเกาะคอน ควรปองกนโดยการขงสแลนรองไวบรเวณใตคอน เมอนกหวาไขลงมาจะทำใหไขไมหลนลงกระทบพนลดอตราการสญเสยไดเปนอยางด (ภาพท 9)
ภาพท 7 แสดงภายในกรงเลยงพอแมพนธสวนในรม
14
ภาพท 8 แสดงการปดทบเพอปองกนการจกตระหวางคอก
ภาพท 9 แสดงการขงสแลนรองไวบรเวณใตคอน
15
อาหารพอแมพนธ
อาหารเปนแหลงของพลงงาน แหลงของโปรตน และวตถดบอาหารทเปนแหลงของวตามน และแรธาตทสตวตองการเพยงพอในแตละวนในการใหอาหารของพอแมพนธเพออตราการฟกออก ดงนนจงตองคำนงถงปรมาณโภชนาการและคณภาพของอาหารเปนสำคญ เพ อใหสตวปกพอพนธ มประสทธภาพการสบพนธทสมบรณ และสตวปกแมพนธมประสทธภาพการผลตไขทดทงในดานปรมาณ และคณภาพของไขฟก ซงจะนำไปสอตราการฟกออกทดตอไป ในธรรมชาตนกหวาสามารถกนอาหารไดหลายชนดเชน ผลไมสกหลนจากตน ธญพช แมลง ปลวก และหนอน เปนตน
ในสภาพการเพาะเลยงนกหวาสามารถกนอาหารทหลากหลายและไดรบสารอาหารทครบถวน และเพยงพอในแตละวนใกลเคยงกบอาหารในธรรมชาต เพอการดำรงชวต การสบพนธทด เชน โปรตน มระดบโปรตนประมาณ 18 เปอรเซนตในพอแมพนธ สำหรบระยะไกรนใหโปรตนประมาณ 16 เปอรเซนตและโปรตน 30 เปอรเซนตสำหรบลกไก การศกษาของ ยพาพร สรพนธพทกษ และสมพงค วณกสมบน ( ม.ป.ป.) ไดศกษาความหลากหลาย และความตองการโภชนะสำหรบนกหวาโดยการเลอกกนอาหารแบบอสระในสถานวจยเพาะเลยงสตวปาโคกไมเรอ อำเภอตากใบ จงหวดนราธวาส พบวานกหวาสามารถเลอกกนอาหารไดหลากหลายและจะเลอกกนอาหารบางชนดมากกวาบางชนดตามความชอบ อาหารทนกหวาชอบและเลอกกนมากทสดคอ มะละกอ รองลงมาคอกลวย และถวเขยว และอาหาร ทเลอกกนในปรมาณนอย คอ ขาวเปลอก และอาหารไกไข
16
อาหารหลกทใหในแตละวนใหอาหารทหลากหลายผสมกนใหตวสตวเลอกกน ใชอาหารไกไขเปนแหลงโปรตน ผสมเมลดธญพชรวมเชน ถวเขยวขาวเปลอก ถวลสงเปนตน ผลไมสกกลวย มะละกอ (ภาพท 10) และแหลงแคลเซยมจากเปลอกหอยปน
กลวย มะละกอ
เปลอกหอยปน อาหารไกไขผสมเมลดธญพชรวม
ภาพท 10 อาหารหลกทใหในแตละวน
17
อาหารเสรมอน ๆ จากหนอนนก จงหรด ไสเดอน ขาวกลองผสมไขไกตม ในชวงฤดผสมพนธ องน ขาวโพด (ภาพท 11) และปลายขาว และเสรมวตามนรวมพลสแอนต ไบโอตค ทมขายทวไปเชน ไบโอ- บ12 และท-มกซพลส (ภาพท 12) เปนตน
ก ข
ค ง
18
ภาพท 11 แสดงอาหารเสรมอน ๆ (ก) หนอนนก (ข) จงหรด (ค) ไสเดอน
(ง) ขาวกลองผสมไขไกตม (จ) องน (ฉ) ขาวโพด
ภาพท 12 แสดงรวมพลสแอนต ไบโอตค
(ก) ไบโอ- บ12 (ข) ท-มกซพลส
ก ข
จ ฉ
19
ใชถาดกระเบอง (ภาพท 13) ทอาหารหลนออกยากในขณะทนกหวาคยเขยอาหาร และขวดนำใชขวดนำสำหรบไก ผสมวตามนรวมพลสแอนตไบโอตค (ภาพท14) ใหสปดาหละครงหรอเมออากาศเปลยนแปลงเพอลดความเครยดและปองกนโรคตดเชอตาง ๆ
การใหอาหารและนำใหในเวลาเชา 8.00-8.30 น. ไมควรใหอาหารในปรมาณทมากหรอนอยจนเกนไป โดยใหอาหารหลกเปนอาหารไกไขผสมเมลดธญพชรวมเชน ถ วเขยว ขาวเปลอก ถ วลสง 30 กรม กลวยสก 20 กรม มะละกอ สก 20 กรม แหลงแคลเซยมจากเปลอกหอยปน 2 กรม และเสรมอาหารเสรมสลบกนไปในแตละวน เชนหนอนนก จงหรด ไสเดอน ขาวกลองผสมไขไกตม ในชวงฤดผสมพนธ หรอองน ขาวโพด และปลายขาว พอแมพนธ นกหว าจะกนอาหารในประมาณการใหท เหมาะสมเฉลย ไมเกน 144.90 กรม/ตว/วน
วางถาดอาหารบนถาดรองอาหารใสนำในถาดรองเพอปองกนมด (ภาพท 15) บรเวณใกลๆ ประตกรงเพ อไมเปนการรบกวนตวสตวมากจนเกนไป และควรเกบถาดอาหารในทกๆ เยนเพอปองกนหนทเปนพาหะนำโรคตางๆ
20
ภาพท 13 แสดงถาดกระเบองสำหรบใส
อาหารนกหวาพอแมพนธ
ภาพท 14 แสดง ขวดนำสำหรบไก
ผสมวตามนรวมพลสแอนตไบโอ
ตค
ภาพท 15 แสดงถาดรองอาหาร
21
การจบค
การเตรยมพอแมพนธ ควรเปนพอแมพนธ ท ม ความสมบรณ และโตเตมวยอาย 3 ป ข นไปเหมาะสำหรบการเปนพอแมพนธ จากนนดำเนนการเทยบคกอนฤดผสมพนธจะมาถงสรางความคนเคยเพอลดโอกาสการทำรายจกตกน และเพอใหพรอมทจะผสมพนธ และวางไข การจบคพอแมพนธนกหวาในสภาพการเพาะเลยงควรจบคในเวลากลางคน คอนำนกหวาแตละตวออกจากกรงเดมแลวนำไปจบคในกรงใหมเมอถงตอนเชามานกหวาจะรสกวาอยถ นใหมทงคไมควรจบตวใดตวหนงเขาหาตวทอยในกรงเพราะสตวในตระกลไกฟาเปนสตวทหวงถนอาศยอาจจะทำใหเกดการจกตตวทเขามาในอาณาเขตจนถงตายได นกหวาตวผเมอมลกษณะทโดดเดนไปจากปกตเปนอยางมากเปนสญญาณทดสำหรบการเขาสฤดผสมพนธ โดยลกษณะของนกหวาตวผจะมสบรเวณหนาเปนสฟาครามเขม ตาดำสนท ขนบรเวณหวพองช ต งตรงขนบรเวณคอ และตวพองฟ อยางเหนไดชด (ภาพท 16)
22
ภาพท 16 แสดงนกหวาตวผในฤดผสมพนธ
23
พฤตกรรมกบฤดการผสมพนธ
1. พฤตกรรมการสงเสยงรอง
พฤตกรรมการสงเส ยงรองของนกหวาจะมล กษณะเฉพาะตวแตกตางไปจากนกชนดอนๆสามารถสงเสยงรองดงไดยนไปไกล จะพบไดตลอดทงปโดยเฉพาะในชวงกอนฤดผสมพนธในเดอนตลาคม นกหวาตวผจะสงเสยงรองดงอยางชดเจน ทงตอนกลางวน และกลางคนเปนระยะๆเปนการประกาศอาณาเขตของตนโดยลกษณะการสงเสยงรอง นกหวาจะอาปาก เงยหนาขน ยดคอขน แลวเปลงเสยงออกจากลำคอเสยงรองของนกหวาจะสงเสยงรองวา กวา-วาว ๆ ๆ ๆ เสยงจะดงกองกงวาน เปนการรองเรยกนกหวาตวเมยเมอนกหวาตวเมยสนใจ นกหวาตวผ นกหวาตวเมยจะเดนเขามาหาตวผทลาน (ภาพท 17)
24
ภาพท 17 แสดงพฤตกรรมการสงเสยงรองของนกหวาตวผ
25
2. พฤตกรรมการเกยวพาราส
นกหวาตวผ จะแสดงพฤตกรรมเก ยวพาราส ในเดอนธนวาคม เมอนกหวาตวเมยเขามาหาตวผบรเวณลาน นกหวาตวผจะเกรงตว และพองแถบขนบนหวจนฟ ยดคอไปขางหนา เดนโกง แลวเดนตบเทาหนกๆเสยงดงวนไปรอบๆ ตวเมย สลบกบการวงวนกระแซะตวเมยเพอใหตวเมยสนใจ แลวจงโบกหางเขามาใกล คตวไปขางหนา กางปกออกรำแพนปกทงสองกางออกเตมทคลายพดใหเหนลายดอกดวงบนขนกลางปกพรอมทงขนหางคกลางจะเกรงขนตงฉากกบลำตวยอเทาขางใดขางหนงไปขางหนาแลวพบคอเอาหวซกปกแนบลำตว (ภาพท 18) จากนนกมหวลงตำเดนตบเทารอบๆ ตวเมย มการวงโฉบเขาหาตวเมยในเวลาสนๆ เมอรำแพนไมนานกหยดแลวจกขนตวเมย (ภาพท19) สลบกบการเดนวนรอบตวเมยแลวจกพนใกลๆ เมอตวเมยยนยอมจะนอนหมอบ ตวผจะขนไปเหยยบบนหลงเพอทำการผสมพนธ
26
ภาพท 18 แสดงพฤตกรรมการเกยวพาราส
27
ภาพท 19 แสดงพฤตกรรมการเกยวพาราส (จกขนตวเมย)
28
การผสมพนธและการวางไข
ฤดการผสมพนธจะเรมขนในเดอนตลาคม และฤดวางไขจะอย ในเดอน มกราคม-เมษายน การวางไขของนกหวาจะวางไข และกกไขบนพนดนนกหวาตวเมยจะคยดนเปนหลมบรเวณมมกรง (ภาพท 20) ทมอากาศถายเทไดสะดวก มแดดสองสองถง การวางไขจะวางไข ครงละ 1-2 ฟอง โดยวางไขวนเวนวนๆ ละ 1 ฟอง สของไขมสขาวครม มจดประสนำตาลแดงโดยรอบ (ภาพท 21) ขนาดของไขเฉลยอยท 4.41 x 6 เซนตเมตร นำหนกของไขเฉลยอยท 74 กรม มระยะฟกไข 25 วน หากเกบไขออกมาฟกเองนกหวาจะออกไขทดแทนราว 2-3 ชดตอป
ภาพท 21 แสดง
ลกษณะของไขนกหวา
ภาพท 20 แสดงการวางไข
บรเวณมมคอก
29
การฟกไข
1 .วธฟกไขโดยแมนกหวาเอง วธนแมนกหวาจะฟกไขเองใชเวลาฟกไข 25 วน เมอลกนกหวาออกจากไขจะตองจดเตรยมภาชนะทไมสงจนเกนไปเพอปองกนการตกนำของลกนกหวานำสำหรบลกนกหวานนจะผสมวตามนรวม อาหารสำหรบลกนกหวาระยะอนบาล คออาหารสำหรบลกไก แมนกหวาจะพาลกหาอาหาร , สอนการจกเขยอาหาร และการระวงภยรวมถงการใหความอบอนแกลก ขอดของการฟกโดยวธนคอ ลดคาใชจายในการอนบาล และลกนกหวาจะไดเรยนรพฤตกรรมจากแมนกหวาโดยตรง ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ ลกนกหวาเสยงตอการตดเชอไดงาย เชนเปนไขหวดเปนโรคฝดาษทมพาหะเปนยงเปนตน และจำนวนชดของไขจะนอยลง
2. วธฟกไขโดยแมไกบาน วธการใชแมไกบานในการฟกโดยการนำเอาไขของนกหวามาทำความสะอาดดวยฟอรมาลน 1 เปอรเซนต เชดทำความสะอาดแลวนำไขของไกบานออกแลวนำไขของนกหวาเขาไปแทนท โดยทำในชวงตอนเวลากลางคนเพอใหแมไกยอมฟกไขของนกหวาซงใชเวลาฟกไข 25 วน ขอดของการฟกโดยวธนคอ ลดคาใชจายในการอนบาล และจำนวนของไขนกหวามากขนเพราะมการออกไขทดแทนไขทหายไป ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ เพมตนทน และการจดการไกบานทนำมาใชฟกไขและชวงเวลาในการวางไขของแมไกบานอาจไมตรงกบชวงการวางไขของนกหวา
30
3. วธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา วธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟาเปนวธทสะดวกมอากาศหมนเวยนภายในตภายในมพดลมพดอากาศใหหมนเวยนอยตลอดเวลาชวยใหอณหภมภายในตคงททวต ตฟกไขไฟฟาจะมอปกรณควบคมอณหภม และความชน มการกลบไขอตโนมตเพองายตอการใชงาน การฟกวธน ตองมความใสใจ และความร ในการใชตฟกไขไฟฟา ขอดของการฟกโดยวธน คอ อตราการรอดในการฟกสง และสะดวกงาย ตอการใชงาน ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ ตนทนสง
ขนตอนการเกบไขมาฟกโดยวธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา
1 . เก บ ไข นกหว าออกมาทำความสะอาด ด วยฟอร มาลน 1 เปอรเซนตเชดทำความสะอาดแลวนำไขของนกหวาเขยนหมายเลขไขระบวนทเขาฟกและหมายเลขกรงของพอแมพนธ พรอมทงชงนำหนกวดขนาดความกวางและความยาว (ภาพท 22 )
2. เตรยมตททำความสะอาดฆาเชอเรยบรอยแลว ตงอณหภมในตฟกไมตำกวา 37 องศาเซลเซยส ใหอย ระหวาง 37-38 องศาเซลเซยส ความชน 50-60 เปอรเซนต เมอตพรอมนำไขนกหวาวางในตทมแผงกลบไข (ภาพท 23)
31
ทำความสะอาดดวย
เขยนหมายเลขของไข
ชงนำหนกของไข วดขนาดของไข
ภาพท 22 แสดงการขนตอนการเกบไขมาฟกโดยวธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา
32
ภาพท 23 แสดงการฟกไขโดยใชตฟกไขไฟฟา 3. การสองไข เปนขนตอนทสำคญหลงจากนำไขเขาฟกและควรใช
เวลาในการสองไขควรใชเวลาอยางรวดเรว เพอไมใหอณหภมเปลยนไปจากในตฟกมากนก เวลาในการสองควรสองในเวลาตอนกลางคนจะทำใหเหนไดชด การสองไขใชไฟฉายในการสอง (ภาพท 24) ไขบางฟองเปนไขมเชอทเชอตาย (ตายโคม) หรอไขบางฟองเมอเขาฟกอาจเปนไขทไมมเช อสงเกตไดหลงจากเขาฟก 7-8 วน จะสองเหนเปนสใสไมมเสนเลอดภายในไข (ภาพท 25 ) หากเปนไขมเชอหลงเขาตฟกไขฟา 8 วน จะเหนเสนเลอดสแดงเปนรางแห ตรงกลางเปนจด และเคลอนไหวได (ภาพท 26) เมออาย 15 วน ตวออนมการเคลอนไหว เสนเลอดเจรญ (ภาพท 27) และมขนาดใหญเตมฟองเมอไขอาย 22-23 วนนำไขลงตเกดหรอถาดเกดไมตองมการกลบไขเพอปองกนลกนกหวาพการ หลงจากนนเมอครบระยะฟก 25 วน ลกนกจะเจาะเปลอกไขเพอทจะออกจากไข (ภาพท 28)
33
ภาพท 24 แสดงไฟฉายในการสอง
ภาพท 25 แสดงไขนกหวา
ทไมมเชอ
ภาพท 26 แสดงไขมเชอหลงเขาตฟกไขไฟฟาระยะ
8 วน
34
ภาพท 27 แสดงการสองไขระยะ 15 วน
ภาพท 28 แสดงไขนกหวาระยะ 25 วน
35
การอนบาลลกนกหวา
1. การอนบาลโดยแมนกหวา
สามารถใหแมนกหวาเลยงลกภายในกรงไดเลยลกนกหวาแรกเกดลมตาได มขนอยปกคลมทวตว และสามารถเดนตามแมไปหาอาหารไดทนททขนแหง ขนตามตวจะเปนสนำตาลไมมลาย ยกเวนบนหลงจะมสนำตาลออนแกมเหลองเปนแถบยาว 2 แถบ แมนกหวาจะพาลกออกหาอาหาร (ภาพท 29) โดยแมจะคยเขยหาตวแมลง และหนอนคาบไวเพอใหลกจกกน และจดนำผสมวตามนรวม อาหารลกไกไวใหแมนกหวาจะพาลกหากนไดเปนอยางด และใหความอบอน (ภาพท 30) แตควรระวงการตดเชอทมอยภายในกรงของพอแมพนธ และพาหะนำโรคทสามารถนำเชอมาตดลกนกได เชน ยง เปนตนลกนกจะอยกบแมอาย จนถงอายราว 5 - 6 สปดาหสามารถแยกลกนกหวาออกไปเลยงในกรงอนได
36
ภาพท 29 แสดงแมนกหวาพาลกหากน
37
2. การอนบาลโดยคนเลยง หลงจากครบระยะออกจากไขจะตองอนบาลโดยคนเลยงลกนกหวาทออกจากไขจะทำการเจาะไขออกมาแลวจะสงเสยงรองทนท ลกนกหวาแรกเกดขนจะมลกษณะเปยก ขาจะไมมแรงหรอมการแบะในบางตวจำเปนตองเกบลกนกหวาไวในตเกดจะตองอยในตเกดอก 1 วน เพอใหขนของลกนกหวานนแหงสนทขนจะฟหลง (ภาพท 31) จากนน ในระหวางทอยในตเกดนนไมควรใหอาหาร และนำ
ภาพท 30 แสดงแมนกหวาใหความอบอนแกลก
38
ภาพท 31 แสดงลกนกหวาแรกเกด
การอนบาลลกนกหวาระยะอนบาล เมอลกนกอาย 2 วน นำออกมาเกบขอมลนำหนกแรกเกดเฉลยอยท
51 กรมจากนนอนบาลลกนกหวาในกรงอนบาลทมไฟใหความอบอนแกลกนกหวาตลอด 24 ชวโมง มอาหารทสดใหมใหกนตลอดเวลา และจะตองดแลเปนพเศษ
ลกนกหวาระยะอนบาลมอายต งแต 2 วน ถง 6 สปดาห ทำการอนบาลภายในกรงอนบาล สามารถนำกลองขนยายสตวทมมาประยกตใชไดเพอลดตนทนในการจดทำกรงอนบาลสตวแรกเกดได โดยเลอกขนาดกรงทไมเลกและใหญเกนไป ภายในใสหญาแพงโกลาทสะอาดใสในปรมาณทไมมาก หรอ นอยเกนไป
39
หญาแพงโกลา
สำหรบรองพนกรง มโคมไฟพรอมหลอดไฟขนาด 60 วตต คลมโคมไฟดวยกระดาษแกวสแดงทนความรอนเพอปองกนการระคายเคองตาของลกนก โคมไฟจะตองตดไมสงหรอตำจนเกนไปเพอใหลกนกไดรบความอบอนทพอด (ภาพท 32)
ภาพท 32 แสดงกรงสำหรบอนบาลลกนกหวา
โคมไฟพรอมหลอดไฟขนาด 60 วตต
40
อาหารสำหรบลกนกหวาระยะอนบาล 1. งดการใหอาหารสำหรบวนแรกทออกจากไขเรมใหอาหารในระยะ
อาย 2 วน ซงในระยะนยงกนอาหารไมคอยเกงควรใชถาดอาหารตนๆและฝกใหลกนกหวากนอาหารโดยใชนวเขยอาหารไปมาเปนการกระตน ใหลกนกหวากนอาหารได และควรมภาชนะใสนำขนาดเลกมความสงเพยงเลกนอยเพอปองกนการตกนำของระยะน
2. ใชอาหารสำเรจรปสำหรบลกไกเนอ หรอลกไกไขทมระดบโปรตน 20 - 30 เปอรเซนต
3. การใหว ตามนรวมละลายในนำตลอดระยะเวลาจะชวยลดความเครยด ลดอตราการตาย ชวยกระตนการเจรญเตบโต และปองกนการเปนหวดในลกนกหวา
4. ลกนกหวาอาย 1 สปดาหเสรมอาหารประเภทโปรตน เชน ปลวก ไขไกตมสก และหนอนนกตวเลกๆ และมอาหารลกไกขนาดเลกเพอใหลก นกหวากนไดงาย
5. ควรมอาหาร และนำสำหรบกนตลอดเวลาโดยเปล ยนใหม ทกๆ วน
6. หมนดแลความสะอาดในกรงควรทำความสะอาดอยางสมำเสมอเพราะมลของลกนกอาจเปนแหลงสะสมเชอทำใหลกนกเกดการตดเชอได
41
ขอควรระวง
1. ควรระวงและปองกนสตวทสามารถมาทำรายและเปนพาหะของโรคสลกนกหวาได เชน แมว หน มด และยง เปนตน
2. ควรทำความสะอาดกรงอนบาลเปนพเศษเพ อปองกนการ ตดเชอ
3. กรงควรวางบรเวณทมอากาศถายเทสะดวกแตไมมลมโกรก ลกนกหวาระยะอนบาล
ลกนกหวาระยะอนบาลเปนระยะทเรมตงแตอาย 2 วนจนถงอาย 6 สปดาห ลกนกหวาในระยะอนบาลจะมความแตกตางกนในระหวางชวงอายโดยเฉพาะ ขนาดตว ความยาวขนปกและขนหางทมการเปลยนแปลงไปอยางเหนไดชด รวมทงสขนทเปลยนไปจากสนำตาลแดงเปนสนำตาลเขม ลวดลายบนเสนขนชดเจนขนเมอมอายทมากขน และนำหนกจะเพมขนเรอยๆในทกๆสปดาหเมออาย 2 วนจะมนำหนกอยเฉลยท 51 กรม อาย 1 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 53 กรม อาย 2 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 84 กรม อาย 3 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 95 กรม อาย 4 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 110 กรม อาย 5 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 175 กรม และ อาย6 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 213 กรม (ภาพท 33)
42
อาย 2 วน
อาย 1 สปดาห
อาย 2 สปดาห
43
อาย 3 สปดาห
อาย 4 สปดาห
อาย 5 สปดาห
44
ภาพท 33 แสดงลกนกหวาระยะอนบาลอาย 2 วน จนถงอาย 6 สปดาห
การอนบาลลกนกหวาระยะไกรน
กรงสำหรบอนบาลลกนกหวาระยะไกร นขนาดกรงความกวาง 1.5 - 2 เมตร ความยาว 3 เมตร ความสง 1.8 เมตรการออกแบบกรงนนความตองดเหมาะสมของสภาพพนท จำนวนลกสตว และควรคำนงถงวสดในการสรางกรงควรมความทนทาน รปแบบกรงตองระบายอากาศไดดพนทภายในแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนในรม และกลางแจง สวนในรมจะประกอบดวยคอนไมในลกนกระยะนจำเปนอยางมากจะตองมคอนสำหรบเกาะ เดน นอนรวมทง หนภย พนกลางแจงประกอบดวยหญา และตนไมเพอใหความรมเงา พนทสำหรบเดน และเพอคยเขยอาหาร
ระยะนคออายตงแต 6 สปดาห ถง 1 หรอ 2 ป ซงความตองการของสารอาหารจะเปลยนแปลงไปดงนนควรเลอกสตรอาหารทเหมาะสม
อาย 6 สปดาห
45
1. หลงจากนำออกจากการกกไปเลยงในระยะไกรนควรเสรมโปรตนเพราะลกนกระยะนมการเพมของนำหนกอยางรวดเรว จงคอยๆปรบเปลยนอาหารโดยคอยๆปรบเปลยนไปโดยผสมกบอาหารเดมกบอาหารใหมเพอให ลกนกหวาปรบตวและคนเคยกบอาหารใหม 2. ควรมอาหารเสรมประเภทเมลดพชหรออาหารนกเขาและเสรมโปรตน เชนปลวก, จงหรด, หนอนนก และผลไมสกเชน มะละกอ และกลวย เปนตน 3. การใหวตามนละลายนำใหกนสปดาหละครง และทกๆคร งทอากาศเปลยนแปลง หรอหลงจากทำการขนยายหรอเปลยนกรง 4. ลกนกหวาระยะนมการบนจบคอนนอนในตอนกลางคน ดงนนภายในกรงควรมคอนสำหรบลกนกหวาระยะน 5. จดอาหารทสดใหมทกวนในตอนเชาในปรมาณทพอเหมาะและใหอาหารเสรมเพอลดความเครยดในชวงบายลกนกตองใชเวลา 2 - 3 ป จงจะ โตเตมวย นกหวาตวผ จะโตเตมวยเม ออาย 3 ป ตวเมยจะโตเตมวยเรว กวาตวผ
ลกนกหวาระยะไกรน ลกนกหวาระยะไกรนเปนระยะทเรมตงแตอาย 6 สปดาห (ภาพท
34) จนถงอาย 3 ป ลกนกหวาในระยะนเจรญเตบโตไดอยางรวดเรวขนาดตวใกลเคยงกบพอแมพนธและสามารถแยกเพศไดอยาชดเจน ตวผหางคกลางจะยาวออกมามสนำตาลเขมมลายสขาวเปนจดๆ กระจายเตมขน ตวเมยจะมขนหางทสนมสเปนสนำตาลแดงไมมลายจดสขาวขนมาแซม อกทงบรเวณหวทเหนไดจดเจนมลกษณะเชนเดยวกบพอแมพนธ (ภาพท 35 )
46
ภาพท 34 แสดงลกนกหวาระยะไกรนอาย 6 สปดาห
ภาพท 35 แสดงลกนกหวาระยะไกรน
ลกนกหวาตวเมย ลกนกหวาตวผ
47
การสงเสรมพฤตกรรม
พฤตกรรม (Behavior) หมายถง การกระทำ หรอการแสดงออกของสตว เพอตอบสนองตอสงเรา รวมทงสงทมากระตนอาจจะเกดขนทนทหรอเกดข นภายหลงท มากระต น ปจจยท ม ผลตอพฤตกรรมคอ ยนและสงแวดลอม สามารถจำแนกพฤตกรรม ได 2 ประเภท คอ 1. พฤตกรรมทมมาแตกำเนด แสดงออกเพอตอบสนองตอสงเราเปนพฤตกรรมทมมาแตกรรมพนธแสดงออกโดยไมตองมการเรยนร 2. พฤตกรรมการเรยนร สามารถเรยนรไดจากประสบการณ เชน พฤตกรรมความเคยชน, พฤตกรรมการฝงใจ, พฤตกรรมการเรยนรแบบมเงอนไข และพฤตกรรมการลองผดลองถก เปนตน การสงเสรมพฤตกรรมเปนการกระตนพฤตกรรมทมมาแตกำเนด และเสรมสรางพฤตกรรมการเรยนรของสตวภายในกรงเลยงอกทงการลดความเครยดใหกบสตวปา (ภาพท 36) สามารถแบงได 2 วธ คอ 1. การสงเสรมพฤตกรรมแบบใชอาหาร เชน การปรบเปลยนอาหารของสตวในสภาพกรงเลยงใหแตกตางจากทกๆวน เพอลดความจำเจของชนดอาหารอกทงเพมคณประโยชนของสารอาหารใหครบถวน
2. การสงเสรมพฤตกรรมแบบไมใชอาหาร เชนการปรบเปลยนสภาพแวดลอมภายในกรงเลยง, การเปลยนจดใหอาหาร, การหาอาหารดวยตวเองโดยการนำอาหารไปหลบซอน และการเพมของเลนเพอสรางกจกรรมใหมๆภายในกรงเลยงเปนตน
48
r
เสรมหนอนนกแอบในฝกขาวโพด
จงหรดในลกมะพราว
49
ภาพท 36 แสดงการสงเสรมพฤตกรรม
เสรมลกหวา
50
การตรวจสขภาพ
การตรวจสขภาพในนกหวาเปนการปองกนการเกดโรคในนกหวา ทำการตรวจในทกๆ 3 เดอน โปรแกรมการตรวจสขภาพประกอบไปดวยการตรวจหาพยาธภายใน และการตรวจพยาธภายนอก
1. การตรวจพยาธภายใน คอ พยาธทอาศยอยภายในตวของนกหวาทสงผลตอลำไส สงผลเสยทำใหนกหวาออนเพลย ซบผอม โตชา ทองเสย และอตราการไขลดลง การตรวจหาพยาธภายในทำการตรวจจากการเกบอจจาระของนกหวา (ภาพท 37) ทำการตรวจและวเคราะหผลภายในหองปฏบตการปรสตวทยา พบพยาธภายใน ไดแก Hookworm และ Coccidia โดยคำนวณปรมาณของยาทใชจากนำหนกตวของนกหวาใชวธการยอดยาเขาไปในปากของนกหวา (ภาพท 38) ยาในการรกษาคอตวยา Fenbendazole 10 เปอรเซ นต (ภาพท 39) สรรพคณของตวยาใชกำจดพยาธตวกลมพยาธตวแบนในทางเดนอาหาร และพยาธในหลอดลมของสตว
51
ภาพท 38 แสดงการยอดยาเขาไปในปากของนกหวา
ภาพท 37 แสดงการเกบอจจาระของนกหวา
52
2. การตรวจพยาธภายนอก
คอพยาธทอาศยอยภายนอก หรอปรสตตาง ๆ จะอาศยอยตามผวหนงและขนไกซงเปนพาหะของโรคตาง ๆ ไรจะดดเลอดกดกนผวหนงหากทงไวนานสขภาพจะทำใหสขภาพออนแอลง โลหตจางและยงสงผลใหความตานทานในโรคลดลง การกำจดไรจงเปนเรอง ทสำคญในการเพาะเลยงสตวปกในสภาพกรงเลยง โดยใชชนดยา ivomec (ภาพท 40) หยดบนหลง 2-3 หยด บนหลงของนกหวา (ภาพท 41)
การกำจด ใชโซดาไฟผสมนำพนและราดตามพนกรง ใหกรงมแดดสองถงเพอกำจดการแพรระบาดของไข ระยะตวออน และตวเตมวย
ภาพท 39 แสดงตวยา Fenbendazole 10 เปอรเซนต
53
ภาพท 41 แสดงการหยดยา ivomec
การขนยาย
การจบนกหวาในบางครงมความจำเปนจะตองจบเชนเพอจบคผสม
พนธ การเปลยนกรงเลยง และการรกษาในการจบนนควรม อปกรณในการ
จบทมความเหมาะสมกบชนดสตวเพอลดการเกดบาดแผลระหวางการจบ ไม
ควรไลจบดวยมอเปลาควรมสวง และผา สวงไมควรเปนเชอกไนลอนเพราะ
เชอกไนลอนมความคมทำใหขนหลดรวงและเกดบาดแผลได สวงควรเปนสวง
ผาขนาดสวงไมเลก หรอใหญจนเกนไปควรมขนาดทพอเหมาะกบขนาดสตว
ผาขนหนหรอผามนลนสำหรบจบ และหอบรเวณปกเพอปองกนการดนหลด
ในขณะอม การขนยายควรเปนชวงเวลาทมอากาศไมรอนเพอลดความเครยด
ในสตว กรงสำหรบขนยายควรเปนกรงทมขนาดพอดกบตวสตวตวผทมหางยาว
ใหใชกลองทยาวพอด ไมใหหางพบหกไดอาจใชเปนกลองกระดาษ หรอลงไม
(ภาพท 42)
ภาพท 40 แสดงตวยา ivomec
54
มชองระบายอากาศไดสะดวกควรใส 1 กรงตอ 1 ตวเทานน และกอนการขนยาย
ควรเสรมวตามนรวมละลายในนำใหกนกอน 2-3 ชวโมง เพอลดความเครยด
และปองกนการเปนหวดในขณะขนยาย
ภาพท 42 แสดงกลองขนยาย
กลองกระดาษ ลงไม
55
เอกสารอางอง
เฉลยว สขเจรญ. (2523) . การเลยงนกหวา. เอกสารการสมมนาเรองสตวปา เมองไทย. คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
ณรงค จนทนสคนธ. (2534). ไกฟา.สมาคมอนรกษไกฟาแหงชาต.กรงเทพฯ.
บญสง เลขะกล. (2545). ธรรมชาตนานาสตว. พมพครงท 5. กรงเทพฯ. อมรทรพรนตงกรพ.
ยพาพร สรพนธพทกษ และสมพงค วณกสมบน. (มปป).การศกษาความชอบและความตองการโภชนะสำหรบนกหวาโดยใหอาหารแบบการเลอกกนอสระวารสารสตวปาเมองไทย, 120-132.
สมพงค บญสนอง. (2554).โลกของไกฟา สถานเพาะเลยงสตวปาเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน. ม.ป.ท.
สวสด วงศถรวฒน. (2531). นกหวาไกฟางามแหงโตนงาชาง. สารคด. 4(38), 93-100.
สธดา สทธรรมวไล. (2547). พฤตกรรมของนกหวา Argusianus argus Linnaeus, 1766 ในสภาพการเพาะเลยง. กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย
โอภาส ขอบเขต. (2541). นกในเมองไทย (เลมท1). สำนกพมพสารคด. กรงเทพฯ
56
Delacour, J. (1977). The Pheasants of the World. Second edition. London: Spur Publication and The World Pheasant Association.
Johnsgard, P. A. (1999). The Pheasants of the World: Biology and Natural History. Second edition. Washington, D. C.: Smithsonian Institution Press.
Nijman, V. (1998). Habitat preference of Great Argus Pheasant (Argusianus argus) in Kayan Mentarang National Park, East Kalimantan, Indonesia. J. Ornithol. 139: 313-323.