arit.rmu.ac.th¸«ลักการ... · web view146 |...

หลกการจดการเรยนร

ขอบฟา จนทรเจรญ

2 | ห ล ก ก า ร จ ด ก า ร เ ร ย น ร

ชอเรอง หลกการจดการเรยนร ผแตง ขอบฟา จนทรเจรญ (สงวนลขสทธ) พมพครงท 1 พฤษภาคม 2562 จำานวนพมพ 500 เลม ภาพปก รชภาฎา พลคชา จดจำาหนายโดย ขอบฟา จนทรเจรญ จดพมพโดย ขอบฟา จนทรเจรญ พมพท โรงพมพมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

เลขท 80 ถนนนครสวรรค ตำาบลตลาด อำาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000

โทร. 0-4372-2118-9 ตอ 141 โทรสาร 0-4374-2618

[email protected]

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาตNational Library of Thailand Cataloging in Publication Data

ขอบฟา จนทรเจรญ. แหลงการเรยนรและภมปญญาทองถน, มหาสารคาม : โรงพมพมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, 2560. 382 หนา.

ข อ บ ฟ า จ น ท ร เ จ ร ญ | 3

1. หวเรอง. I. ชอเรอง.

ISBN 978-616-478-440-6คำานำา

ตำาราหลกการจดการเรยนรเลมน ไดเรยบเรยงขนโดยมเนอหาสาระครอบคลมการเรยนการสอนรายวชาหลกการจดการเรยนร EDU3107 ระดบปรญญาตร เพอใหผอานมความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการเรยนร ทฤษฎทเกยวของและสภาพการออกแบบการจดการเรยนรในปจจบน รปแบบการเรยนการสอนทเกยวของกบการออกแบบการจดการเรยนรเพอใหผเรยนเกดการเรยนรไดด สามารถนำาไปบรณาการเนอหาในสาระการเรยนร และการเลอกสอนวตกรรมเพอการเรยนรและเทคนควทยาการจดการเรยนร โดยแบงเนอหาออกเปน 7 บท ไดแก บทท 1 แนวคดการออกแบบและการจดการเรยนร บทท 2 วธการสอนและเทคนคการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ บทท 3 รปแบบการเรยนการสอน บทท 4 กลยทธการสอน บทท 5 การจดการเรยนรตามแนวการปฏรปการศกษา บทท 6 การเลอกและพฒนาสอการเรยนการสอน บทท 7 การวางแผนการเขยนแผน การสอนและแผนการจดการเรยนร

ผเรยบเรยงไดทำาการศกษา คนควาขอมลตาง ๆ ทเกยวของจากแหลงความรหลายแหลงดงแสดงในรายการเอกสารอางองทายเลม และจากประสบการณในการเขารวมสมมนาและศกษาดงาน หวงวาตำาราแหลงเรยนรและภมปญญาทองถนเลมน คงอำานวยประโยชนตอผอานทกทานตามสมควร


หากทานผอานมขอเสนอแนะ ผเรยบเรยงยนดรบฟงขอคดเหนตาง ๆ และขอขอบคณมา ณ โอกาสน

ขอบฟา จนทรเจรญ31 พฤษภาคม 2562


สารบญหนา

สารบญภาพหนา

ข อ บ ฟ า จ น ท ร เ จ ร ญ | ฌ

สารบญตารางหนา

ญ | ห ล ก ก า ร จ ด ก า ร เ ร ย น ร

บทท 1 แนวคดการออกแบบและการจดการเรยนร

การจดการเรยนรเปนหวใจสำาคญทจะทำาใหผเรยนเกดการเรยนรตามจดประสงค ดงนนผสอนควรมความรความเขาใจในความหมาย กระบวนการของการออกแบบและการจดการเรยนร ทฤษฎการเรยนรและการสอน การพฒนารปแบบการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 สภาพปจจบนและปญหาเกยวกบการรเรยนรในประเทศไทย การวเคราะหผเรยนและวธทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด การกำาหนดจดประสงคของการเรยนร การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ การจดการเรยนรตามแนวพระราชดำาร การบรณาการเนอหาในกลมสาระการเรยนร การวดและประเมนผลตามสภาพจรงและเทคนควทยาการจดการเรยนร การจดทำาแผนการเรยนรระดบตาง ๆ ทงนโดยเนนผเรยนเปนสำาคญเพอใหผเรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพของแตละคน และสามารถนำาสงทไดเรยนรไปใชในชวตจรงได

การออกแบบเปนการถายทอดจากรปแบบจากความคดออกมาเปนผลงานทผอนสามารถมองเหน รบร หรอสมผสได การออกแบบตองใชศาสตรแหงความคดและศลปรวมกน เพอสรางสรรคสงใหม หรอปรบปรงพฒนาสงเดมใหดขน การออกแบบการเรยนการสอน (Instructional Design) จงเปนกระบวนการวางแผนการเรยนการสอนอยางมระบบ โดยมการวเคราะหองคประกอบการเรยนร ทฤษฎการเรยนการสอน สอกจกรรมการเรยนรตาง ๆ รวมถงการประเมนผล เพอใหผสอนสามารถถายทอด


ความรสผเรยนผเรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

การออกแบบการเรยนการสอนจะชวยใหผสอนวางแผนการสอนอยางมระบบ เพอใหการจดการเรยนการสอนบรรลจดมงหมาย และประสบความสำาเรจผสอนตองพจารณาหลกการในการออกแบบการเรยนการสอน คอ

1. การออกแบบและพฒนาการเรยนการสอนนเพอใคร ใครเปนผเรยนหรอกลมเปาหมาย ผออกแบบควรมความเขาใจและรจกลกษณะของกลมผเรยนทเปนเปาหมายในการเรยนอเลรนนง

2. ตองการใหผเรยนเรยนอะไร มความรความเขาใจ และ/หรอ มความสามารถอะไร ผสอนจงตองกำาหนดจดมงหมายของการเรยนการสอนใหชดเจน

3. ผเรยนจะเรยนรเนอหาวชานน ๆ ไดดทสดอยางไร ควรใชวธการและกจกรรมการเรยนรอะไรทจะชวยใหผเรยนเรยนรได และมสงใดทตองคำานงถงบาง

4. เมอผเรยนเขาสกระบวนการเรยน จะทราบไดอยางไรวาผเรยนมการเรยนรเกดขน และประสบผลสำาเรจในการเรยนร จะใชวธใดประเมนผลการเรยนรของผเรยน

หลกการของการออกแบบการเรยนการสอน 1) มจดมงหมายเพอชวยเหลอกระบวนการเรยนรมาก

กวากระบวนการสอน2) คำานงถงปจจยทสงผลตอการเรยนร


3) ประยกตหลกการเรยนการสอนมาใชในการออกแบบ

4) ใชวธการและสอทหลากหลาย 5) มการ พฒนาการเรยนการสอนอยางตอเนอง 6) มการประเมนทงกระบวนการเรยนการสอนและการ

ประเมนผลผเรยน 7) องคประกอบการเรยนการสอนทกองคประกอบม

ความสมพนธเชอมโยงกน สรปไดวา การออกแบบการเรยนการสอน ควรมการ

วางแผนเพอพจารณาวาผเรยนเปนใคร มคณลกษณะพนฐานอยางไร กำาหนดจดมงหมายในการสอนครงนนอยางไร จะใชวธการเรยนการสอนและกจกรรมการเรยนร และวธการประเมนผลการเรยนอะไรบาง จงจะสามารถทำาใหการสอนนนบรรลเปาหมาย คอ ภายหลงเรยนแลวร เขาใจ จดจำา นำาไปใช ทำาได สรางสรรค สงใหมไดเปนตน ดงนนสงทควรพจารณาในการออกแบบการเรยนการสอน ไดแก ผเรยน วธการสอนและกจกรรมการเรยนร จดมงหมาย และการประเมน ดงภาพ


ภาพท 1.1 สงทควรพจารณาในการออกแบบการเรยนการสอนความหมายการออกแบบการเรยนการสอน

การออกแบบเปนกระบวนการทำางานอยางสรางสรรคของมนษย โดยมทศนธาตและหลกทางทศนศลปเปนองคประกอบ โดยใชหลกการจดองคประกอบเปนแนวทางในการจดวางรปแบบอยางมจดมงหมาย ทำาใหเกดรปแบบใหม ๆ ในการสรางสรรคตามขนตอนในการทำางานทจะตองคำานงถงการจดสวนประกอบตาง ๆ ในการออกแบบ ใหมความงามสมพนธกบประโยชนใชสอยทางดานวสด และการผลตผลงาน ทงนเพอสนองตอบความตองการของตนเองและคนในสงคม

อาร สทธพนธ (2527, น. 8) ใหความหมายของการออกแบบไววา การออกแบบหมายถงการรจกวางแผน เพอทจะได ลงมอกระทำาตามทตองการและการรจกเลอกวสด วธการเพอทำาตามทตองการนน โดยใหสอดคลองกบลกษณะรปแบบ และคณสมบตของวสดแตละชนดตามความคดสรางสรรค สำาหรบ


การออกแบบอกความหมายหนงทใหไว หมายถงการ ปรบปรงรปแบบผลงานทมอยแลว หรอสงตางทมอยแลวใหเหมาะสม ใหมความแปลกความใหมเพมขน

วรณ ตงเจรญ (2527, น. 19) ใหความเหนวา การออกแบบ คอ การวางแผนสรางสรรครปแบบ โดยวางแผน จดสวนประกอบของการออกแบบ ใหสมพนธกบประโยชนใชสอยวสด และการผลตของสงทตองการออกแบบนน

สทธศกด ธญศรสวสดกล (2529, น. 5) ใหความเหนวา การออกแบบ เปนกจกรรมอนสำาคญประการหนงของมนษย ซงหมายถงสงทมอยในความนกคด อนอาจจะเปนโครงการหรอรปแบบทนกออกแบบกำาหนดขนดวยการจด ทาทาง ถอยคำา เสน ส แสง เสยง รปแบบ และวสดตาง ๆ โดยมกฎเกณฑทางความงาม

Smith & Ragan (1999, น. 3) การเรยนการสอน หมายถง การจดเตรยมเงอนไขการเรยนรทสงเสรมใหผเรยนบรรลเปาหมายการเรยนรตามทกำาหนดไวอยางตงใจเพอทำาใหผเรยนเกดความสามารถในดานใดดานหนงตามทตองการ

ทศนา แขมมณ (2555, น. 2–6) ไดวเคราะหววฒนาการของการสอนไวอยางชดเจนโดย กลาววา การเรยนการสอนเปนพฤตกรรมทางธรรมชาตของมนษยในการทจะชวยเหลอกนและกนในการเรยนร สงตาง ๆ รอบตวเพอประโยชนในการดำารงชวต

เมอนำาคำาทงสองคอ การออกแบบ“ ” และ การเรยนการ“สอน” มารวมกนเปน การออกแบบการเรยนการสอน “ ”


(Instructional Design) นกการศกษาดานการออกแบบการเรยนการสอนไดให ความหมายไวดงน

ดคและแคร (Dick & Carey, 1996, น. 5) ใหความหมาย การออกแบบการเรยนการสอน คอ กระบวนการวางแผนการเรยนการสอนอยางเปนระบบเพอใหบรรลเปาหมายการเรยนการสอนทตองการ โดยตอบคำาถามใหไดวาจะสอนอะไรและสอนอยางไรจงจะบรรลเปาหมาย และจะทราบได อยางไรวาบรรลเปาหมายแลว

ซลส และกลาสโกว (Seels & Glasgow, 1990, น. 4) ใหความหมาย การออกแบบการเรยน การสอน คอกระบวนการพฒนาอยางเปนระบบทนำาเอาทฤษฎการเรยนรและทฤษฎการสอนมาทำาให การเรยนการสอนมคณภาพ

แชมบอช และมาเกลยโร (Magliaro & Shambaugh, 1997, น. 24) ใหความหมายของ การออกแบบการเรยนการสอน คอ กระบวนการเชงระบบทใชในการวเคราะหความตองการของผเรยน เพอจดหาสงทจะชวยใหนกออกแบบการเรยนการสอนสรางสงทเปนไปไดเพอตอบสนองความตองการ ของผเรยน

สมทและราแกน (Smith & Ragan, 1999, น. 2) ใหความหมาย การออกแบบการเรยนการสอน คอ กระบวนการทเปนระบบในการนำาหลกการเรยนรและหลกการสอนไปวางแผนสอ วสด อปกรณ การเรยนการสอนและกจกรรมการเรยนการสอน


กานเย เวเกอร โกลาส และเคลเลอร (Gagne, Wager, Golas, Keller, & Russell, 2005, น. 1) ใหความหมาย ของการออกแบบการเรยนการสอน เปนการน าหลกการเรยนรไปออกแบบเหตการณ ทประกอบดวย กจกรรมตาง ๆ ทกำาหนดขนอยางมเปาประสงคชดเจน หรอทเรยกวา การเรยนการสอนใหม ประสทธภาพเพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามทคาดหวง

จากแนวคดของนกการศกษาดงกลาว สรปไดวา การออกแบบการเรยนการสอนมลกษณะทสำาคญคอ เปนกระบวนการทเปนระบบทนำามาใชในการศกษาความตองการของผเรยนและปญหาการเรยน การสอนเพอแสวงหาแนวทางทจะชวยแกปญหาการเรยนการสอน ซงอาจเปนการปรบปรงสงทมอยหรอ สรางสงใหมโดยนำาหลกการเรยนรและหลกการสอนมาใชในการดำาเนนการ เปาหมายของการออกแบบ การเรยนการสอนคอ การพฒนาการเรยนรของผเรยน ทงนการออกแบบการเรยนการสอนมความเหมอนหรอ แตกตางจากการวางแผนการเรยนการสอนอยางไร หากยอนไปดทลกษณะสำาคญของการออกแบบกจะพบคำาตอบวา การวางแผน การเรยนการสอนโดยทวไปอาจจะไมมการออกแบบการเรยนการสอน แตการออกแบบการเรยน การสอนตองมการวางแผนการเรยนการสอนเสมอ ผออกแบบการเรยนการสอนตองมทงความร ทกษะ ประสบการณ และความคดสรางสรรค


สำาหรบการออกแบบการเรยนการสอน (ID - Instructional Design) นกการศกษาไดใหความหมายไวหลายประเดน

1) Instructional Design is a Reality คอ การออกแบบการเรยนการสอนเปนกระบวนการของความจรงซงสามารถพสจนได ทงระบบการเรยนการสอนมาจากเหตและผลบนพนฐานของความจรง

2) Instructional Design is a Process คอ การออกแบบการเรยนการสอนเปนกระบวนการทมขนตอนโดยใชวธการระบบตามหลกการศกษาและทฤษฎการเรยนการสอน เพอออกแบบบทเรยนใหมคณภาพ แตละขนตอนจงมความสมพนธกนทงวสดการเรยนและกจกรรมการเรยน ในขนตอนสดทายจะเปนขนตอนของการประเมนผล

3) Instructional Design is a Discipline คอ การออกแบบการเรยนการสอนเปนสวนหนงของความรทเกยวกบการวจยและทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ซงมขนตอนการดำาเนนการอยางเปนระบบและถกตอง 4) Instructional Design is a Science คอ การออกแบบการเรยนการสอนเปนวทยาศาสตร ประกอบดวยขนตอนการออกแบบ การพฒนา การทดลองใช การประเมนผล และการบำารงรกษา ภายใตสถานการณทกำาหนดไว ซงเปนกระบวนการทางวทยาศาสตรทเปนเหตเปนผลซงกนและกน

5) Instructional System คอ ระบบการเรยนการสอน หมายถง การจดการเกยวกบขอมลและการดำาเนนการเกยว


กบการเรยนการสอน ซงเปนผลลพธทไดจากการออกแบบการเรยนการสอนนนเอง

6) Instructional Development คอ การพฒนาการเรยนการสอน หมายถง กระบวนการทดลองใชบทเรยนในขนตอนของการออกแบบ 7) Instructional Technology คอ เทคโนโลยการเรยนการสอน หมายถง ระบบหรอเทคนคทประยกตมาจากพฤตกรรม ความรความสามารถ และทฤษฎตาง ๆ เพอแกปญหาทางดานการเรยนการสอน เทคโนโลยการเรยนการสอนจงมความหมายเกยวของกบอปกรณหรอการใชเครองมอเพอถายทอดองคความร

ดงนนการออกแบบการเรยนการสอน การพฒนาการเรยนการสอนและเทคโนโลยการเรยนการสอนจงมความสมพนธกนหลกการพนฐานในการออกแบบการเรยนการสอน

ในการออกแบบการเรยนการสอนมหลกการพนฐานทผออกแบบการเรยนการสอนควร คำานงถงเพอชวยใหการออกแบบการเรยนการสอนมคณภาพ ดงน (Gagne และคณะ, 2005, น. 2–3; Smith & Ragan, 1999, น. 18)

1. คำานงถงผลการเรยนรของผเรยนเปนเปาหมายสำาคญ การออกแบบการเรยนการสอนม จดมงหมายเพอสงเสรมกระบวนการเรยนร มากกวากระบวนการสอน ผออกแบบการเรยนการสอน จะตองพจารณาผลการเรยนรอยางชดเจน เพอนำาไปใชเปนแนวทางสำาหรบการเลอกกระบวนการเรยน การ


สอน กจกรรมการเรยนการสอนทชวยใหผเรยนบรรลผลการเรยนรทกำาหนดไวอยางมประสทธภาพ

2. คำานงถงปจจยทสงผลตอการเรยนร ไดแก การอำานวยความสะดวกในการเรยนรใหกบ ผเรยน เวลาทใช คณภาพการสอน เจตคตและความสามารถในการเรยนรของผเรยน ปจจยเหลานควร นำามาพจารณาในการออกแบบการเรยนการสอน

3. รจกประยกตใชหลกการเรยนการสอน วธสอน รปแบบการเรยนการสอน ใหเหมาะสมกบ ระดบวยของผเรยนและเนอหาสาระ เพอใหผเรยนมความกระตอรอรนในการเรยนร และมสวนรวมทง ทางดานรางกาย สตปญญาและจตใจในกจกรรมการเรยนการสอน

4. ใชวธการและสอทหลากหลาย ผออกแบบการเรยนการสอนควรเลอกใชสอทชวยใหการ เรยนรมประสทธภาพ สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร และความแตกตางในการเรยนรของผเรยน ซงจะชวยใหผเรยนมความสนใจและกระตอรอรนในการเรยนมากขน

5. มการพฒนาอยางตอเนอง การเรยนการสอนทมคณภาพควรไดรบการพฒนาอยางตอเนอง เรมจากการวางแผน การนำาไปทดลองใชจรง และนำาผลการทดลองและขอเสนอแนะจากผเรยนมา ปรบปรงการเรยนการสอนใหมคณภาพมากขน การพฒนาอยางตอเนองเชนนจะทำาใหการเรยนการสอน มคณภาพ


6. มการประเมนผลครอบคลมทงกระบวนการเรยนการสอนและการประเมนผลผเรยน ทงน เพอนำาผลการประเมนไปใชในการพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ ประสทธผล และนาสนใจ มากขน การประเมนผลผเรยน ไมควรมจดมงหมายเพยงเพอทราบผลการเรยนรของผเรยนเทานน แต ควรใหไดขอมลทนำาไปพฒนาผเรยนใหบรรลจดประสงคการเรยนร

7. องคประกอบการเรยนการสอนมความสมพนธกน องคประกอบการเรยนการสอน เชน จดประสงคการเรยนร กจกรรมการเรยนการสอน และการวดประเมนผล ควรมความสมพนธสอดคลอง กน และเหมาะสมกบผเรยนและบรบทการเรยนร ทำาใหผเรยนบรรลจดประสงคการเรยนรทตองการ

หลกการพนฐานในการออกแบบการเรยนการสอนทนำามากลาวขางตนนเปนแนวทางทวไป สำาหรบนกออกแบบการเรยนการสอนทเรมตนการทำางานในดานนไดนำาไปประยกตใชใหเหมาะสมกบสภาพและบรบทการเรยนการสอนรปแบบการออกแบบการเรยนการสอน

นกออกแบบการเรยนการสอนจะใชรปแบบการออกแบบการเรยนการสอน (Instructional Design Model) เปนเครองมอหรอแนวทางในการปฏบตงานเพออธบายองคประกอบของการทำางาน หรอความสมพนธขององคประกอบเหลานนใหผทเกยวของหรอทมงานมความเขาใจขนตอนกระบวนการทำางาน และใชตรวจสอบการดำาเนนงาน รปแบบการออกแบบการเรยน


การสอนทเปนพนฐานของการออกแบบ การเรยนการสอนเชงระบบทมผนยมใชมากทจะกลาวถงในทน ไดแก 1. รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนแบบสามญ

รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนแบบสามญ (A Common Model of Instructional Design) พฒนาจากแนวคดของเมเกอร (Mager, 1975, น. 2) ทไดตงคำาถามพนฐานสำาหรบ นกออกแบบการเรยนการสอนทจะตองหาคำาตอบ ดงน 1) เรากำาลงจะไปไหน (อะไรคอเปาหมายของการเรยนการสอน)

2) เราจะบรรลเปาหมายไดอยางไร (อะไรคอกลยทธและสอกลาง)

3) เราจะรไดอยางไรวาบรรลเปาหมายแลว (เครองมอการประเมนเปนอยางไร เราจะ ประเมนและปรบปรงวสดอปกรณการสอนอยางไร)

จากคำาถามขางตนนำามากำาหนดเปนกจกรรมทจะตองปฏบตในกระบวนการออกแบบการเรยน การสอน เปน 3 ขนตอน ทมความสมพนธเชอมโยงกน ดงน ขนท 1 การวเคราะหการเรยนการสอน เพอกำาหนดเปาหมายทจะไป สงทผประเมนควร วเคราะห ไดแก สภาพแวดลอมหรอบรบทในการเรยนร (Learning Contexts) ตวผเรยน (Learner) และ ภาระงาน (Learning Task) หรอสงทผเรยนควรรและควรทำาได


ขนท 2 การออกแบบการเรยนการสอน เพอตอบคำาถามวาเราจะไปถงเปาหมายไดอยางไร ขนนเปนขนทผออกแบบการเรยนการสอนจะตองพจารณาถงสอและกจกรรมการเรยนรตาง ๆ ทใชสราง ประสบการณใหกบผเรยน นอกจากนนยงตองคำานงถงการจดลำาดบกอนหลงของการน าเสนอกจกรรม และการบรหารชนเรยน เชน จะจดใหผเรยนเรยนรอยางไร เชน การเรยนเปนกลมใหญ กลมยอย หรอ การเรยนเปนรายบคคล เปนตน ขนนจงเปนขนทผออกแบบตองพจารณาวาจะดำาเนนการเรยนการสอน อยางไร ขนท 3 การประเมนผลการเรยนการสอน เพอตอบคำาถามวาจะรไดอยางไรวาไปถงเปาหมายแลว ขนนเปนการประเมนทงการเรยนการสอนและผลการเรยนรทเกดขน การประเมนผลสามารถแบงไดเปน 2 ระยะ คอการประเมนระหวางดำาเนนการหรอการประเมนความกาวหนา (Formative Evaluation) และ การประเมนผลสรป (Summative Evaluation) คอ การประเมนหลงเสรจสนการดำาเนนการ การประเมน ความกาวหนามจดมงหมายเพอน าขอมลมาใชในการพฒนาปรบปรงการเรยนการสอน สวนการประเมนผล สรปมจดมงหมายเพอตดสนผลการดำาเนนการและตดสนผลการเรยนรวาไดบรรลเปาหมายอยางไร รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนแบบสามญน สามารถนำาไปประยกตใชในการออกแบบ การเรยนการสอนเพอพฒนาผลการเรยนรในดานตาง ๆ ในระดบการศกษาตาง ๆ ทง


ในระดบโรงเรยน และระดบทองถน และการออกแบบการฝกอบรมในภาคธรกจ จงเปนทนยมอยางกวางขวาง 2. รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนแบบแอดด

การออกแบบการเรยนการสอนตามรปแบบแอดด (ADDIE Model) ประกอบ ดวยกจกรรมในการดำาเนนงาน 5 กจกรรม (Kevin Kruse, 2008 อางถงใน ปณยนช พมใจใส, 2555) ไดแก การวเคราะห (Analyze) การออกแบบ (Design) การพฒนา (Develop) การนำาไปใช (Implement) และการประเมนผล (Evaluate) ซงเมอพจารณาใหดแลวม ลกษณะคลายกระบวนการแกปญหาอยางเปนระบบ เรมจากการวเคราะหปญหา (Analyze) การนำาเสนอ แนวทางการแกปญหา (Design) การเตรยมการแกปญหา (Develop) การทดลองการแกปญหา (Implement) และสดทายประเมนแนวทางการแกปญหาวาประสบความสำาเรจหรอไม (Evaluate) รปแบบ ADDIE น จงเปนรปแบบทสามารถนำาไปประยกตใชในการออกแบบการเรยนการสอนในเรองตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง โดยเฉพาะมผนยมนำาไปใชในการออกแบบสอ วสดการเรยนการสอน เชน การออกแบบชดการเรยนการสอน การออกแบบบทเรยนแบบโปรแกรม เปนตน ตลอดจนนำาไปใชในการออกแบบการเรยนการสอนในระดบมหภาค (Branch, 2009) คอ ระบบการศกษาในชมชนและการออกแบบการเรยนการสอนในระดบหองเรยนเพอพฒนาผลการเรยนรของผเรยนในดานตาง ๆ ขนท 1 การวเคราะห กจกรรมทปฏบตในขนน ไดแก


1) การวเคราะหปญหาและความตองการในการเรยนการสอนหรอการฝกอบรม

2) การวเคราะหระบบ สงแวดลอม และสภาพขององคกร เพอพจารณาถงทรพยากรและ อปสรรคตาง ๆ 3) การศกษาลกษณะของกลมประชากร

4) การวเคราะหเปาหมายและจดประสงควาเปนการเรยนรในลกษณะใด เชน การเรยนร เนอหา การเรยนรทกษะ หรอการเรยนรทเปนความตองการเฉพาะ ขนท 2 การออกแบบ กจกรรมทปฏบตในขนน ไดแก

1) การกำาหนดเปาหมาย จดประสงคทสามารถสงเกตไดวดได

2) การจดลำาดบเปาหมายและจดประสงคใหงายตอการเรยนและการปฏบต 3) การวางแผนการประเมนผลการเรยนรและการปฏบต 4) การพจารณากลวธการเรยนการสอนใหเหมาะกบเนอหา การจดกลมการทำากจกรรม ของผเรยนในลกษณะตาง ๆ ในลกษณะกลมและรายบคคล

5) การคดเลอกสอการเรยนการสอน ขนท 3 การพฒนา กจกรรมทปฏบตในขนน ไดแก

1) การสรางสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนตามทไดออกแบบไว 2) การทดสอบ (try out) สอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนกบกลมเปาหมาย


3) การปรบปรงสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอน ขนท 4 การนำาไปใช กจกรรมทปฏบตในขนน ไดแก

1) การเผยแพรสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนทสรางขน เชน การตดตง การซอมบำารงสอ การจดอบรมใหครรวธการใชสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนทสรางขน การใหคำาแนะนำาและนเทศการใชสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอน

2) การใหความชวยเหลอ สนบสนนใหครยอมรบสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนทสรางขนและนำาสอไปใช ขนท 5 การประเมน กจกรรมทปฏบตในขนน ไดแก

1) การสรางเครองมอเพอประเมนสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนตามจดประสงคทกำาหนดไว

2) การทดสอบ (Try-Out) สอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนและเครองมอวด ประเมนผลกบกลมตวอยาง เพอวนจฉยผลการเรยนรทเกดจากผเรยน และรวบรวมขอมลเกยวกบ ความสำาเรจและความลมเหลวในการใชโปรแกรมการเรยนการสอนทสรางขนเพอนำาไปปรบปรงใหสมบรณ 3) การประเมนภายหลงการนำาสอ/กจกรรมหรอโปรแกรมการเรยนการสอนไปใชกบกลม ประชากร 3. รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนตามรปแบบของดคและแคร


ดค แคร และแคร (Dick & Carey, 1996, น. 6–9) ไดเสนอขนตอนการออกแบบ การเรยนการสอนอยางเปนระบบ ซงเหมาะสำาหรบใชในการปฏบตงานและเปนทนยมอยางกวางขวาง เพราะมขนตอนทแนนอน ชดเจน ในการออกแบบการเรยนการสอนตามรปแบบของดคและแคร (Dick and Carey’s Instructional Design Model) ม 10 ขนตอน ดงน 3.1 ประเมนความตองการเพอใชในการกำาหนดเปาหมาย ขนตอนแรกของการออกแบบการเรยน การสอนคอการพจารณาเปาหมายของการเรยนร วาตองการใหผเรยนทำาอะไรไดภายหลงจากทผเรยน ไดรบการจดการเรยนการสอนเสรจสนแลว การกำาหนดเปาหมายการเรยนรสามารถนำาขอมลจากการ ประเมนความตองการของผเรยน ปญหาในการเรยนรของผเรยน ขอมลจากผทำางานในดานทเรยนมา และการวเคราะหบทเรยนใหมวาตองการใหผเรยนมความรและทกษะในดานใด 3.2 วเคราะหการเรยนการสอน ในขนตอนนครตองพจารณาถงลำาดบขนตอนการเรยนการสอน ททำาใหผเรยนบรรลเปาหมายการเรยนรทกำาหนดไว จากนนจงพจารณาวาทกษะ ความรและเจตคต ซง เปนพฤตกรรมพนฐานทจำาเปนสำาหรบผเรยนในการเรยนคออะไร 3.3 วเคราะหผเรยนและบรบทการเรยนร นอกจากการวเคราะหเปาหมายในการเรยนรแลว สงทจะตองวเคราะห คอผเรยน ไดแก ทกษะ ความชอบ และเจตคตของผเรยน และสภาพ


ของ สงแวดลอมในการเรยนการสอน และการน าทกษะทเรยนไปใช ขอมลเหลานมประโยชนตอการสราง ยทธศาสตรการสอน 3.4 เขยนจดประสงคการเรยนรเชงปฏบต ขอมลทไดจากการวเคราะหการเรยนการสอน การ วเคราะหผเรยน และบรบทการเรยนร จะนำามาใชในการกำาหนดจดประสงคการเรยนรเชงปฏบต ซงเปน ขอความทตองเขยนอยางชดเจนวาภายหลงทผเรยนไดรบการจดการเรยนการสอนแลว ผเรยนตองม ทกษะใด เงอนไขในการแสดงทกษะเปนอยางไรและระบเกณฑของการปฏบตทวดความสำาเรจของ ผเรยนเปนอยางไร 3.5 พฒนาเครองมอในการประเมนผล การประเมนความสามารถในการปฏบตของผเรยน หลงจากไดรบการจดการเรยนการสอนในบทเรยนแลว จะตองเปนการประเมนตามจดประสงค การเรยนรทไดกำาหนดไว เครองมอทใชในการวดผลตองวดการปฏบตของผเรยนได 3.6 พฒนากลยทธการเรยนการสอน จากขอมลทง 5 ขนตอนดงกลาวขางตน นำาไปใชใน การกำาหนดขนตอนในการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนใหบรรลจดประสงคปลายทางทตงไว ขนตอน การเรยนการสอนโดยทวไปประกอบดวย กจกรรมกอนการเรยน การน าเสนอขอมล การฝกฝนและให ขอมลยอนกลบ การท าแบบทดสอบและกจกรรมหลงการเรยน การสรางกลยทธการเรยนการสอนอยบน พนฐานของทฤษฎการเรยนร งานวจยดานการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน เนอหาทเรยน และ ลกษณะของผเรยน ขอมลเหลานนำามาใชในการพฒนา


สอการเรยนการสอน และการสรางปฏสมพนธ ของผเรยนในการเรยนร 3.7 พฒนาและเลอกสอ วสด อปกรณการเรยนการสอน ในขนนครจะใชกลยทธการเรยนการสอน เปนแนวทางในการจดการเรยนการสอน และสอการเรยนการสอนทรวมถง สอการเรยนรของผเรยน และสอทครใชในการสอน เชน ใบงาน ชดการเรยน เครองฉายสไลด วดโอเทปและสอทใชผาน คอมพวเตอร การทครจะตดสนใจวาควรพฒนาสอการเรยนการสอนใหมหรอไม ขนอยกบประเภทของ บทเรยน สอการเรยนการสอนทมอยแลว และทรพยากรทหาไดในโรงเรยน 3.8 ออกแบบและประเมนความกาวหนา หมายถงการประเมนในระหวางการเรยนการสอน ม จดประสงคเพอรวบรวมขอมลไปใชในการปรบปรงการเรยนการสอน การประเมนความกาวหนา แบงได เปน 3 ลกษณะ คอ การประเมนผเรยนเปนรายบคคลแบบตวตอตว การประเมนผเรยนเปนกลมยอย และการประเมนภาคสนาม แตละวธทำาใหไดขอมลทนำาไปใชในการพฒนาการเรยนการสอนเปนลำาดบ 3.9 การปรบปรงการสอน ขอมลจากการประเมนความกาวหนานำามาใชประโยชน ในการปรบปรงการเรยนการสอน ขอมลเหลาน ทำาใหทราบอปสรรคของผเรยนทประสบในระหวางการเรยนซง ทำาใหผเรยนไมสามารถบรรลจดประสงคการเรยนทกำาหนดไวได นอกจากน าขอมลจากการประเมนมาปรบปรงการเรยนการสอนแลว ขอมลดงกลาวยงชวยในการตรวจสอบความถกตองของการวเคราะห พฤตกรรมและคณลกษณะของผเรยน


ทจำาเปนตองมกอนเรมการเรยนอกดวย ซงนำาไปสการปรบปรง จดประสงคการเรยนรเชงปฏบตใหมความเหมาะสมมากขน ทำาใหการเรยนการสอนมประสทธภาพ 3.10 การประเมนผลสรป หมายถงการประเมนภายหลงสนสดการเรยนการสอนซงเปนการ ประเมนประสทธภาพและคณภาพโดยรวมของการเรยนการสอนทงหมด การประเมนผลสรปไมไดเปน สวนหนงของขนตอนการออกแบบการสอน ขนตอนการออกแบบการเรยนการสอนจะสนสดเมอไดมการ พฒนาปรบปรงจากผลการประเมนความกาวหนา โดยทวไปการประเมนผลสรปนมกเปนการประเมน จากผประเมนอสระจากภายนอก ไมเกยวของกบผออกแบบการเรยนการสอน

สำาหรบรปแบบการออกแบบการเรยนการสอนทจะนำาเสนอรายละเอยดของการดำาเนนงาน ตงแตบทท 6-8 ในเอกสารฉบบนจะนำารปแบบการออกแบบการเรยนการสอนสามญและรปแบบการเรยนการสอนของดคและแคร มาผสมผสานเพอใชเปนแนวทางในการออกแบบการเรยนการสอน ประโยชนและขอจำากดของการใชระบบการเรยนการสอน

ระบบการเรยนการสอนและวธการเชงระบบ ไดมบทบาทสำาคญในการออกแบบและ พฒนาการเรยนการสอน อยางไรกตามพบวาระบบการเรยนการสอนและวธการเชงระบบทใชอยเดมแม จะมประโยชนอยางมากแตกมขอจำากดบางประการ ซงนำาไปสแนวคดใหมในการออกแบบระบบการ เรยนการสอน และรปแบบของการออกแบบการเรยนการสอน ดงน 1. ประโยชนของการใชระบบการเรยนการสอน


ระบบการเรยนการสอนมประโยชนตอการจดการเรยนการสอน ดงน (Dick & Carey, 1996, น. 11; Smith & Ragan, 1999, น. 8–9) 1.1 ระบบการเรยนการสอนเปรยบเสมอนพมพเขยวทจดวางองคประกอบของการเรยนการสอนตาง ๆ ไวอยางเปนระเบยบ ทำาใหครรจดมงหมายของการเรยนการสอน การดำาเนนการจดการเรยนการสอน และการวดผลผเรยน ซงอำานวยความสะดวกแกครในการเตรยมการสอนทำาใหเกดความพรอมในการ ดำาเนนงาน 1.2 สงเสรมใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพ คอสามารถควบคมการดำาเนนงานใหบรรลจดมงหมายไดอยางสะดวก รวดเรว มคณภาพ และประหยดทรพยากร รวมทงเวลา ดกวาการจดการเรยนการสอนทขาดระบบ เพราะจะทำาใหเกดความสบสน เพราะไมทราบจดมงหมายชดเจนและ ไมสามารถควบคมการดำาเนนงานได 1.3 ชวยใหครทราบปญหาและหาแนวทางในการแกปญหาการเรยนการสอนไดอยางเหมาะสม เพราะมระบบควบคมกระบวนการดำาเนนการทำาใหทราบวาผลการเรยนรของนกเรยนเกดจากปญหาการ ดำาเนนงานในสวนใด เพอหาทางแกปญหาไดอยางถกตองเหมาะสม 1.4 ชวยใหครไดนำาผลการประเมน และขอเสนอแนะตาง ๆ ไปใชเปนขอมลในการปรบปรง การเรยนการสอนใหมคณภาพดขน


1.5 การนำาวธการเชงระบบไปใชในการพฒนาสอการเรยนการสอน กอใหเกดผลตภณฑทาง การศกษาตาง ๆ เชน สอสงพมพ สอเทคโนโลยตาง ๆ ทมคณภาพ เปนประโยชนสำาหรบผใชอยาง กวางขวาง 2. ขอจำากดของการใชระบบการเรยนการสอน

นกออกแบบการเรยนการสอน มความเหนวาระบบการเรยนการสอนแบบเดมทจด องคประกอบการเรยนการสอนแบบเสนตรง มขอจำากดในการนำาไปใช ดงน 2.1 การนำาแนวคดระบบและวธการเชงระบบมาใชในการพฒนาการเรยนการสอนนนม คาใชจายสง และใชระยะเวลาในการดำาเนนการนานกวาจะเสรจสมบรณตามขนตอนการดำาเนนงานท กำาหนด แมวาจะมคณคา จงไมเหมาะกบการพฒนาการเรยนการสอนททำาในระบบทตองการการปรบตว อยางรวดเรว เชน การออกแบบสอคอมพวเตอรซอฟทแวรทตองมการปรบตวตามความกาวหนาของ เทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว 2.2 ระบบการเรยนการสอนแบบเดมมความซบซอน ยงยาก เพราะ เนนการรวบรวมขอมลเชง ประจกษมากมายเกนความจำาเปน เนองจากเนนคณภาพของผลผลต เปนสำาคญ จงเปนกระบวนการทไม เหมาะสมในการปฏบตจรงในระบบเลก ๆ เชนการพฒนาการเรยนการสอนของครในหองเรยน 2.3 ระบบการเรยนการสอนทกำาหนดไวตายตว ไมสอดคลองกบบรบททมเงอนไขแตกตางกน การพฒนาการเรยนการสอน ควรเรมตนจากความเปนไปได ณ จดเรมตนใดกได ตาม


เงอนไขของเวลาและทรพยากรทมอย และคอย ๆ ปรบปรงกระบวนการไปตามบรบทและเงอนไขทเปลยนแปลงไปการออกแบบการเรยนการสอนแบบแอดด

รปแบบการออกแบบการเรยนการสอนประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ในการออกแบบระบบการเรยนการสอน ซงมกจะเขยนในรปแบบของผงแสดงลำาดบการทำางาน (Flowchart) เพอแสดงรปแบบใหเขาใจไดงายและรวดเรว โดยหลกการพนฐานในการออกแบบการเรยนการสอนทใชกนอยางแพรหลาย คอ แบบจำาลอง ADDIE ทมองคประกอบ 5 ขนตอน คอ การวเคราะห (Analysis) การออกแบบ (Design) การพฒนา (Development) การนำาไปใช (Implementation) และการประเมนผล (Evaluation) โดยรายละเอยดของการออกแบบการเรยนการสอนแบบจำาลอง ADDIE ทง 5 ขนตอนมดงน (Molenda, 2003; News, 2013)1. ขนการวเคราะห

การวเคราะหเปนขนตอนแรกของกระบวนการออกแบบการเรยนการสอน ผออกแบบจะตองกำาหนดความจำาเปนในการเรยน ทำาการวเคราะหเนอหาหรอกจกรรมการเรยนการสอน คณลกษณะของผเรยน และวตถประสงคของการเรยนการสอนเพอรวบรวมขอมล สำาหรบใชเปนแนวทางในการกำาหนดขอบเขตของบทเรยน ขนการวเคราะหประกอบดวยขนตอนยอย ดงน

1.1 วเคราะหความจำาเปน (Need Analysis) คอการวเคราะหเพอกำาหนดเลอกวาควรจดการเรยนการสอนเกยว


กบอะไร โดยอาจหาขอมลจากความตองการของผเรยน หรออาจหาขอมลจากการกำาหนดความจำาเปน ปญหาขดของ หรออปสรรคททำาใหการเรยนการสอนไมบรรลผลตามจดมงหมายทกำาหนดไว และพจารณาวามความจำาเปนหรอไมทจะตองจดการเรยนการสอน หากจำาเปนหรอสมควรจด และควรจดอยางไร

1.2 วเคราะหเนอหา หรอกจกรรมการเรยนการสอน (Content and Task Analysis) คอ การวเคราะหเพอจดการเรยนการสอนใหครอบคลม หรอสอดคลองกบความตองการ ความจำาเปนในการเรยนการสอน โดยพจารณาอยางละเอยดดานเนอหา มการแบงเนอหาเปนหวขอใหญ และหวขอยอย ๆ เพอใหมความชดเจน กำาหนดเลอกกจกรรมการเรยนการสอนทเหมาะสมทจะใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

1.3 วเคราะหผเรยน (Analyze Learner Characteristic) เปนการวเคราะหเพอสรปเปนขอมลสำาหรบการจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบผเรยน โดยวเคราะหทงลกษณะทวไป เชน อาย ระดบ ความรความสามารถ เพศ สงคม วฒนธรรม เปนตน และควรวเคราะห ลกษณะเฉพาะของผเรยนดวย เชน ความรพนฐาน ทกษะความชำานาญ หรอความถนด รปแบบการเรยน ทศนคต เปนตน

1.4 วเคราะหวตถประสงค (Analyze Objective) วตถประสงคของการเรยนการสอน คอ จดหมายปลายทางทกำาหนดไวเพอใหผเรยนและผสอนรวาเมอเรยนบทเรยนนน ๆ แลวจะเกดการเรยนรอะไรบาง ดงนนการกำาหนดวตถประสงคจงตองมการวเคราะหอยางละเอยดและรอบคอบ


โดยอาจกำาหนดจดมงหมายหรอเปาหมายหลกของการเรยนการสอนกอน แลวจงกำาหนดเปนวตถประสงคเชงพฤตกรรมทสามารถประเมนผลไดชดเจนเปนรปธรรมวาผเรยนบรรลผลการเรยนตามวตถประสงคทกำาหนดไวหรอไม โดยวตถประสงคเชงพฤตกรรมแยกเปน 3 ดานคอ ตวอยาง

1.4.1 วตถประสงคทางดานพทธพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบความร ความเขาใจ

1.4.2 วตถประสงคดานจตพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบความรสก คานยม ทศนคต

1.4.3 วตถประสงคดานทกษะพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบการกระทำาหรอการปฏบต

1.5 วเคราะหสภาพแวดลอม (Analyze Environment) วตถประสงคการวเคราะหสภาพแวดลอมในการสอน เพอเปนการเตรยมการลวงหนาวา สถานท เวลา และบรบทในการเรยนการสอนทจะดำาเนนการนนจะอยในสภาพใด เชน ขนาดหองเรยน อปกรณสอการเรยนการสอนทจะใชคออะไร2. ขนการออกแบบ

การออกแบบเปนกระบวนการกำาหนดวาจะดำาเนนการเรยนการสอนอยางไรโดยมการเขยนวตถประสงคจดทำาลำาดบขนตอนของการเรยน กำาหนดวธสอน เลอกสอการเรยนการสอนทเหมาะสม และกำาหนดวธการประเมนผลวาผเรยนบรรลวตถประสงคทกำาหนดไวหรอไม ขนการออกแบบประกอบดวยขนตอนยอยทงดานการระบวตถประสงค ระบวธสอน ระบสอการสอน และระบวธการประเมนผล


3. ขนการพฒนาการพฒนาเปนกระบวนการดำาเนนการเตรยมการ

จดการเรยนการสอน หรอ สรางแผนการเรยนการสอน เลอกใชสอการเรยนการสอนโดยพจารณาสอทมอยวาเหมาะสมทจะใช ควรปรบปรงกอนใชหรอควรสรางสอใหม และทำาการประเมนผลขณะดำาเนนการพฒนาหรอสรางเพอปรบปรง แกไขใหได ระบบการเรยนการสอนทมประสทธภาพ พฒนาแผนการเรยนการสอน พฒนาสอการเรยนการสอน ประเมนผลขณะดำาเนนการพฒนา ขนการพฒนาประกอบดวยขนตอนยอย เชน การพฒนาแผนการเรยนการสอน การพฒนาสอการเรยนการสอน และการประเมนผลระหวางดำาเนนการพฒนา4. ขนการนำาไปใช

การนำาไปใชเปนขนตอนการดำาเนนการเรยนการสอนตามทไดออกแบบและพฒนาไวแลว ในสภาพจรง5. ขนการประเมนผล

การประเมนผลเปนขนตอนสดทายของกระบวนการออกแบบระบบการเรยนการสอน เพอประเมนผลขนตอนตาง ๆ วาเปนไปตามทไดวางแผนหรอไม และทำาการปรบปรง แกไขใหไดระบบการสอนทมประสทธภาพ


ภาพท 1.2 แสดงแบบจำาลองระบบการเรยนการสอนแบบ ADDIEการออกแบบการเรยนการสอนอเลรนนง

การออกแบบการเรยนการสอนแบบอเลรนนง (Instructional Design for e-Learning) (Hopkins, 2012; ศยามน อนสะอาด, 2561) ไมแตกตางจากการออกแบบการเรยนการสอนทไดกลาวมาแลว โดยสามารถกระทำาไดเชนเดยวกบการออกแบบการเรยนการสอนในหองเรยนปกต ทงนผสอนแบบอเลรนนงนอกจากจะมความสามารถในการสอสารการสอนเชนเดยวกบการสอนหองเรยนปกตแลวยงตองมความรความสามารถเขาใจและมความสามารถอยางดในการเลอกใชเครองมอการสอนจากระบบบรหารจดการเรยนการสอน และเครองมอทางอนเทอรเนต เพอเปนเครองมอในการสอสารปฏสมพนธทางการเรยน เนองจากผเรยนและผสอนไมไดพบกนแบบเผชญหนาแเหมอนหองเรยนปกต

การออกแบบระบบการเรยนการสอนเปนกระบวนการมขนตอนในการวางแผนอยางเปนระบบ เพอใหไดระบบการเรยน


การสอนทด สำาหรบการออกแบบระบบการเรยนการสอนแบบอเลรนนงจำาเปนตองไดรบความรวมมอจากแหลงทรพยากรทมากกวาการจดการเรยนการสอนในหองเรยนปกต รปแบบระบบการเรยนการสอนจงมสวนสำาคญในการดำาเนนการเพอประสานกบกลมบคคลทเปนแหลงทรพยากรและชวยดำาเนนการใหการเรยนการสอนอเลรนนงเกดขนได

การจดการเรยนการสอนอเลรนนงมความแตกตางไปจากการจดการเรยนการสอนในหองเรยนปกต เนองจากผเรยนและผสอนอาจมความแตกตางกนในเรองของเวลา และสถานท ผทจดการเรยนการสอนอเลรนนงจงจำาเปนตองมความเขาใจลกษณะและธรรมชาตของการเรยนการสอนทางไกลทใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารดานคอมพวเตอรและอนเทอรเนตเปนสอกลาง ซงผเรยนมกคาดหวงการไดรบปฏสมพนธจากผสอน รวมถงการตอบสนองความแตกตางรายบคคลทมากกวาในหองเรยนปกต ตลอดจนตองมความเขาใจเกยวกบหลกการการศกษาทางไกลผานอนเทอรเนต ทฤษฎการสอสาร ทฤษฎการเรยนร ทฤษฎระบบ และรปแบบระบบการเรยนการสอน เพอเปนฐานในการออกแบบการเรยนการสอนอเลรนนงได อกทงการออกแบบการสอนไมไดเปนการเนนทการถายโอนความร (Transfer of knowledge) จากผสอนไปยงผเรยนเทานน การเรยนการสอนแบบอเลรนนงจำาเปนตองคำานงถงการออกแบบการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญซงประกอบดวยการเรยนตามอตราความกาวหนารายบคคล การมปฏสมพนธใน


การเรยนการสอนเปนสำาคญ และสภาพแสวดลอมทางการเรยนรผานอนเทอรเนตดวย

สำาหรบการจดการเรยนการสอนอเลรนนงนน แบบจำาลองการออกแบบการเรยนการสอนอเลรนนงสามารถนำาหลกการพนฐานในการออกแบบการเรยนการสอน คอ แบบจำาลอง ADDIE Model ทงองคประกอบ 5 ขนตอนคอ การวเคราะห การออกแบบ การพฒนา การนำาไปใช และการประเมนผล มาเปนแนวทางเพอการออกแบบการเรยนการสอนอเลรนนงไดเชนเดยวกบการสอนในหองเรยนปกต มรายละเอยดและตวอยางดงน (Hopkins, 2012)1. การวเคราะห

1.1 วเคราะหความจำาเปน1.1.1 จดการเรยนการสอนอเลรนนงในหลกสตร

รายวชา หรอเนอหาอะไร1.1.2 จดการเรยนการสอนแบบอเลรนนงเตมรป

แบบ หรอแบบผสมผสาน หรอเสรมการเรยนการสอน1.2 วเคราะหเนอหา หรอกจกรรมการเรยนการสอน

การแบงเนอหาเปนหวขอใหญ และหวขอยอย ๆ เพอใหมความชดเจน กำาหนดเลอกกจกรรมการเรยนการสอนทเหมาะสมทจะใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

1.3 วเคราะหผเรยน ขอมลผเรยน เชน ระดบชน อาย ความรพนฐาน เพอใหไดบทเรยนทมคณภาพ และเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

1.4 วเคราะหวตถประสงค


1.4.1 กำาหนดวตถประสงคทางดานพทธพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบความร ความเขาใจ ดานจตพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบความรสก คานยมทศนคต และดานทกษะพสย คอ พฤตกรรมเกยวกบการกระทำาหรอการปฏบต

1.4.2 ระดบชน อาย ความรพนฐาน เพอใหไดบทเรยนทมคณภาพและเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

1.5 วเคราะหสภาพแวดลอม1.5.1 อปกรณสนบสนนการเรยนรของผเรยน

เชน เครองอปกรณคอมพวเตอรแมขาย จำานวนเครองคอมพวเตอรในสถาบน ระบบจดการสอน

1.5.2 จำานวนผเรยนทมคอมพวเตอรอปกรณคอมพวเตอรพกพา สามารถเขาถงอนเทอรเนต ความเรว2. ออกแบบ 2.1 การเขยนผงงาน การออกแบบ Storyboard เพอจดลำาดบความสมพนธของเนอหาแตละสวน บทดำาเนนเรอง และการออกแบบบทเรยน ภาพ ขอความ เสยง หรอมลตมเดย กจกรรมการเรยน การกำาหนดปฏสมพนธการเรยน และการประเมนผล

2.2 การนำาตวบทเรยนทผานการออกแบบและวเคราะหจากขนวเคราะหมาพฒนาเปนการเรยนอเลรนนง 2.3 การออกแบบหนาจอภาพ (Screen Design) การจดพนทและองคประกอบของจอภาพเพอใชในการนำาเสนอเนอหา ภาพ กราฟก เสยง ส ตวอกษร และสวน


ประกอบอน ๆ ใหเหมาะสมกบการเรยนรของผเรยน3. พฒนา

ขนพฒนาเปนขนตอนของการลงมอปฏบตการสรางบทเรยนตามผลการออกแบบจากขนตอนทสอง ขนตอนนเปนขนตอนทตองอาศยผมความเชยวชาญหลายดาน เชน นกออกแบบคอมพวเตอรกราฟก นกคอมพวเตอรผดแลและจดการระบบการจดการเรยนการสอน (LMS: Learning Management System) เชน

3.1 ตวอกษรของเนอหาขอความภาษาไทยและภาษาองกฤษควรใชตวหวกลม แบบธรรมดา หนงหนาจอควรมเนอหาไมเกน 8 - 10 บรรทดและควรใชลกษณะเหมอนกน รปแบบเดยวตลอดหนงบทเรยน

3.2 ภาพกราฟกควรใชภาพการตน ภาพวดทศน ภาพลอเสมอนจรงทเปนภาพเคลอนไหว 2 มต (Animation) และ 3 มต (3 D Animation) จำานวน 1 ถง 3 ภาพภายในหนงหนาจอ และภาพพนหลง (ถาม) ควรใชภาพลายนำา สจางลกษณะเดยวกนตลอดหนงบทเรยน

3.3 สทปรากฏในจอภาพและสของตวอกษร ขอความไมควรใชเกนจำานวน 3 ส โดยคำานงถงสพนหลงประกอบดวย

3.4 สอชนนำาในการนำาทาง (Navigational Aids) ควรเลอกใชสญรป (Icon) แบบปมรปภาพ แบบรปลกศรพรอมทงอธบายขอความสน ๆ ประกอบสญลกษณหรอแสดง


ขอความ hypertext และใชเมนแบบปม (Button) แบบ Pop Up ทแสดงสญลกษณสอความหมายไดเขาใจชดเจน

3.5 ปจจยสนบสนนเพอใหงายตอการพฒนาบทเรยน เชน การเลอกใชระบบบรการจดการเนอหา (CMS: Content Management System) แหลงสนบสนนการเรยนร การใชเครองมอสอสารปฏสมพนธ4. นำาไปใช

การนำาเสนอการเรยนผานระบบบรหารจดการเรยนการสอนเผยแพรบนระบบเครอขายคอมพวเตอร (network) และสการนำาไปจดการเรยนการสอนจรง5. ประเมน การประเมนการวเคราะห การประเมนการออกแบบ การประเมนการพฒนา และการประเมนเมอนำาไปใชจรงของระบบอเลรนนง โดยกระทำาระหวางดำาเนนการ คอการประเมนระหวางดำาเนนงาน (formative evaluation) และประเมนภายหลงการดำาเนนงาน (Summative evaluation) การประเมนจะทำาใหผพฒนาทราบขอมลเพอการปรบปรงแกไขขอบกพรองในขนตอนตาง ๆ

การนำาแบบจำาลอง ADDIE เพอการออกแบบการเรยนการสอนอเลรนนงสการปฏบตนน นอกจากจะดำาเนนการตามขนตอนตามแบบจำาลองแลว การใหความสำาคญขนตอนตาง ๆ ในแบบจำาลอง ADDIE นน ผเขยนเองแบงสดสวนทไมเทากน โดยใหความสำาคญกบ 3 ลำาดบแรก คอ การวเคราะห การนำาไปใชและการประเมน ในสดสวนทเทากนคอรอยละ 33 ลำาดบถดมา


คอการพฒนารอยละ 23 และลำาดบสดทาย คอการออกแบบรอยละ 10

แบบจำาลองการออกแบบการสอน ADDIE น สามารถนำามาใชเพอการออกแบบการเรยนการสอนแบบอเลรนนงโดยกวาง ๆ ทผประสงคจะพฒนาอเลรนนงสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนา หรอไปขยายรายละเอยดในแตละขนตอนเพอการพฒนาอเลรนนงตามหลกการทถกตองตอไปบทบาทของผออกแบบการเรยนการสอน บทบาทของผออกแบบการเรยนการสอน สามารถเปลยนแปลงไดขนอยกบสงทนำาเสนอวาตองอาศยเทคนค หรอไมอาศยเทคนค และขนอยกบสวนประกอบของทมการออกแบบ เนอหาทตองใชเทคนคสง ผออกแบบจำาเปนตองใหคำาแนะนำาในการออกแบบกบผชำานาญการดานเนอหา ถาเนอหาไมสงมากผออกแบบกสามารถจดทำาไดอยางอสระมากขนดวยความชวยเหลอของผชำานาญการดานเนอหา 1.ผชำานาญการดานเนอหาและมสมรรภาพในการออกแบบการเรยนการสอนและเทคโนโลย และเปนผทรบบทบาทของการออกแบบดวย ไมจำาเปนตองอาศยความชวยเหลอดานความร ความชำานาญทางเนอหาวชา 2. ผออกแบบการเรยนการสอน ทไดรบการรองขอใหทำางานในดานเนอหาทอาจจะมความคนเคย แตผออกแบบยงคงรสกมความจำาเปนทจะทำางานกบผชำานาญการดานเนอหา


3. ผออกแบบอาจจะไดรบการรองขอใหพฒนาหรอวจยในดานเนอหาทไมมความคนเคยและดงนนจงจำาเปนตองเลอกและทำางานกบผเชยวชาญดานเนอหาจำานวนมาก


คำาถามทายบทท 11. ทานคดวาการออกแบบการเรยนการสอนมความสำาคญตอนกเรยน ครผสอนและสถานศกษาอยางไร จงอธบายและใหเหตผลทสอดคลองกน2. ทานคดวาการเรยนการสอนแบบดงเดมและการเรยนการสอนเชงระบบมขอดและขอเสยอยางไร จงอธบาย3. จงเขยนภาพรวมของเนอหาสาระสำาคญ เรองแนวคดการออกแบบการเรยนการสอน ใหอยในรปแบบของแผนผงความคด (mind Mapping) โดยใชความคดสรางสรรคและนำาเสนอเนอหาใหสมบรณทสด


เอกสารอางองทศนา แขมมณ. (2555). ศาสตรการสอน : องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ปณยนช พมใจใส. (2555). รปแบบการเรยนการสอนตามทฤษฎการสรางความร: รปแบบการเรยนการสอนพารเซ. วารสารพยาบาล, 61 (4), 49–56.วรณ ตงเจรญ. (2527). การออกแบบ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: วฌวลอารต.ศยามน อนสะอาด. (2561). การออกแบบบทเรยน e-Learning เพอพฒนาทกษะการคดขนสง. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.สทธศกด ธญศรสวสดกล. (2529). การออกแบบลวดลาย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.อาร สทธพนธ. (2527). การออกแบบ (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.Branch, R. M. (2009). The ADDIE Instructional Design Model. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-0-387-09506-6Dick, W., & Carey, L. (1996). The systematic Design of instruction (4th ed.). New York: Harper Collin.Gagne, R. M., Wager, W. W., Golas, K. C., Keller, J. M., & Russell, J. D. (2005). Principles of instructional Design, 5th edition. Performance Improvement, 44 (2), 44–46. https://doi.org/10.1002/pfi.4140440211


Hopkins, B. (2012). Instructional Design for e-learning. Budapest: UNHCR GLC. Mager, R. F. (1975). Preparing Instructional Objectives: A Critical Tool in the Development of Effective Instruction. (3rd ed.). California: Lake Publishing.Magliaro, S. G., & Shambaugh, N. (1997). Instructor’s guide to Mastering the possibilities: A process approach. Boston: Allyn & Bacon.Molenda, M. (2003). In search of the elusive ADDIE Model. Performance Improvement, 42 (5), 34–36. https://doi.org/10.1002/pfi.4930420508News, A. D. (2013). Using instructional Design principles to Develop effective information literacy instruction: The ADDIE Model. crln.acrl.org, 74 (4), 205–207. https://doi.org/10.5860/crln.74.4.8934Seels, B., & Glasgow, Z. (1990). Exercise in Instructional Design. Ohio: Merrill Publishing.Smith, P. L., & Ragan, T. J. (1999). Instructional Design. New York: John Wiley & Sons Inc.

บทท 2 วธการสอนและเทคนคการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอการจดการเรยนรทคำานงถงประโยชนสงสดของผเรยน โดยครผสอนหรอผจดการเรยนร พยายามหารปแบบวธการทเหมาะสมกบผเรยนทจะใหผเรยนเกดการพฒนาและเกดการเรยนรไดมากทสด การสอนแบบตาง ๆ โดยครผสอนอธบายหรอปอนความรใหฝายเดยว คงเปนแบบอยางหรอแนวทางทคอนขางเกาและลาสมยไปแลว ผเรยนไมมโอกาสไดคดสรางความรใหม ๆ เลย ครผสอนมความรแคไหนกถายทอดใหแคนน สวนผเรยนจะไดแคไหนกสดแลวแตความสามารถของแตละคน การเรยนการสอนกรสกเบอหนายทงครผสอนและผเรยน เพราะมขนตอนแบบเดม ๆ เกา ๆ ภายในหองสเหลยมเดม ๆ แตในปจจบนนหมดยคสมยดงกลาวแลว ครพนธใหมและนกเรยนพนธใหม ตองรวมกนเรยนรพรอมกน คดสรางสรรคสงแปลก ๆ ใหมรวมกน รวมคดรวมเรยนรในสงใหม ๆ แตกอนอนจะตองมาเรยนรกนกอนวา การออกแบบและการวางแผนการจดการเรยนรแบบใหมทเนนผเรยนเปนสำาคญ มกระบวนการขนตอนอยางไร จะไดนาวธการหลกการและแนวคดไปประยกตใชและพฒนาใหเกดประโยชนกบตวครผสอน และตวผเรยนตอไปแนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ

แนวทางในการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ในมาตรา 42 ถอวาผเรยนสำาคญทสด กระบวนการเรยนรกระบวนการเรยนรเปนการสง


เสรมผเรยนใหเรยนรดวย สมอง ดวยกาย และดวยใจ สามารถสรางองคความรผานกระบวนการคดดวยตนเองมสวนรวมในการเรยนการสอน เนนการปฏบตจรง สามารถทำางานเปนทมได (สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2544)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ.2545 หมวด 4 แนวการจดการศกษา มาตรา 22 กำาหนดไววา การจดการศกษาตองยดหลกวา“ผเรยนทกคนมความสามารถในการจดการเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนสำาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมให ผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ” และตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กำาหนดหลกการ ขอ 3 ซงกำาหนดไววา สง“เสรมใหผเรยนไดพฒนาและเรยนรดวยตนเองอยางตอเนองตลอดชวตโดย ถอวาผเรยนมความสำาคญทสด สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ จากพระราชบญญตการ”ศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 นเองทำาใหเกดการปฏรปการศกษาขน และการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญกเปนประเดนสำาคญ ประเดนหนงในการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (กระทรวงศกษาธการ, 2545; วภาภรณ ภวฒนกล, 2543)

การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอ วธการสำาคญทสามารถสรางและพฒนาผเรยนใหเกดคณลกษณะตาง ๆ ทตองการในยคโลกาภวตนเนองจากเปนการจดการเรยนการสอนทใหความ สำาคญกบผเรยน สงเสรมใหผเรยนรจกเรยน


รดวยตนเอง เรยนในเรองทสอดคลองกบความสามารถและความตองการของตนเองและไดพฒนา ศกยภาพของตนเองอยางเตมท ซงแนวคดการ จดการศกษานเปนแนวคดทมรากฐานจากปรชญาการศกษาและทฤษฎการเรยนร ตาง ๆ ทไดพฒนามาอยาง ตอเนองยาวนาน และเปนแนวทางทไดรบการพสจนวาสามารถพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะตาม ตองการอยางไดผล (วฒนาพร ระงบทกข, 2541)

หลกการพนฐานของแนวคด "ผเรยนเปนสำาคญ" ผเรยนจะไดรบการสงเสรมใหผเรยนมความรบผดชอบและมสวนรวมตอการเรยนรของตนเอง ซงแนวคดแบบผเรยนเปนสำาคญจะยดการศกษาแบบกาวหนาของผเรยนเปนสำาคญ ผเรยนแตละคนมคณคาสมควรไดรบการเชอถอไววางใจแนวทางนจงเปนแนว ทางทจะ ผลกดนผเรยนไปสการบรรลศกยภาพของตน โดยสงเสรมความคดของผเรยนและอำานวยความสะดวกใหเขาไดพฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมทการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางเปนการ จดกระบวนการเรยนรแบบใหมทมลกษณะแตกตางจากการจดกระบวนการเรยนรแบบดงเดมทวไป คอ (ไพฑรย สนลารตน, 2549)

1. ผเรยนมบทบาทรบผดชอบตอการเรยนรของตน ผเรยนเปนผเรยนร บทบาทของครคอ ผสนบสนน (Supporter) และเปนแหลงความร (Resource Person) ของผเรยน ผเรยนจะรบผดชอบตงแตเลอกและวางแผนสงทตนจะเรยน หรอเขาไปมสวนรวมในการเลอกและจะ


เรมตนการเรยนรดวยตนเองดวยการศกษาคนควา รบผดชอบการเรยนตลอดจนประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง

2. เนอหาวชามความสำาคญและมความหมายตอการเรยนรในการออกแบบกจกรรมการเรยนรปจจยสำาคญทจะตองนำามาพจารณาประกอบดวย ไดแก เนอหาวชา ประสบการณเดม และความตองการของผเรยน การเรยนรทสำาคญและมความหมายจงขนอยกบสงทสอน (เนอหา) และวธทใชสอน (เทคนคการสอน)

3. การเรยนรจะประสบผลสำาเรจหากผเรยนมสวนรวมในกจกรรม การเรยนการสอน ผเรยนจะไดรบความสนกสนานจากการเรยน หากไดเขาไปมสวนรวมในการเรยนรไดทำางานรวมกนกบเพอน ๆ ไดคนพบขอ คำาถามและคำาตอบใหม ๆ สงใหม ๆ ประเดนททาทายและความสามารถในเรองใหม ๆ ทเกดขน รวมทงการบรรลผลสำาเรจของงานทพวกเขารเรมดวยตนเอง

4. สมพนธภาพประกอบดระหวางผเรยน การมสมพนธภาพประกอบดในกลมจะชวยสงเสรมความเจรญงอกงาม การพฒนาความเปนผใหญ การปรบปรงการทำางาน และการจดการกบชวตของแตละบคคล สมพนธภาพประกอบเทาเทยมกนระหวางสมาชกในกลม จงเปนสงสำาคญทจะชวยสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนของ ผเรยน

5. คร คอผอำานวยความสะดวกและเปนแหลงความรในการจดการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนสำาคญ ครจะตองมความสามารถทจะคนพบความตองการทแทจรงของผเรยน เปนแหลงความรททรงคณคาของผเรยนและสามารถคนควาหา


สอวสด อปกรณทเหมาะสมกบผเรยน สงทสำาคญทสด คอความเตมใจของครทจะชวยเหลอโดยไมมเงอนไข ครจะใหทกอยางแกผเรยนไมวาจะเปนความเชยวชาญ ความร เจตคต และการฝกฝน โดยผเรยนมอสระทจะรบหรอไมรบการใหนนกได

6. ผเรยนมโอกาสเหนตนเองในแงมมทแตกตางจากเดม การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ มงใหผเรยนมองเหนตนเองในแงมมทแตกตางออกไป ผเรยนจะมความมนใจในตนเองและควบคมตนเองไดมากขน สามารถเปนในสงทอยากเปน มวฒภาวะสงมากขน ปรบเปลยนพฤตกรรมตนใหสอดคลองกบสงแวดลอม และมสวนรวมกบเหตการณตาง ๆ มากขน

7. การศกษาคอการพฒนาประสบการณการเรยนรของผเรยนหลาย ๆ ดานพรอมกนไปการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญเปนจดเรมของการพฒนาผเรยนหลาย ๆ ดาน เชน คณลกษณะดานความรความคด ดานการปฏบตและดานอารมณความรสกจะไดรบการพฒนาไปพรอม ๆ กน

เมอรวาการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญมดและเปนประโยชนตอการจดการเรยนร ดงนนพวกเราครมออาชพกควรศกษาและปฏบตใหถกตอง ผลทไดคอ ผลตผลทดนกเรยนมความร ด เกงและมสข ตามเจตนารมยของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 (สรพร ศรสมวงษ, 2549) ปญหาหลกของกระบวนการเรยนการสอนในปจจบน คอ การทครใชวธการสอนแบบ ปพรม“ ” โดยไมคำานงถงความแตกตางของผเรยน ทมความสามารถในการรบรทแตกตางกน (ส


มณฑา พรหมบญ, 2544, น. 17) การเรยนการสอนไมไดเออตอการพฒนาคณลกษณะ มองกวาง คดไกล ใฝด แตเนนการ“ ”ทองจำาเพอสอบมากกวาทจะสอนให คดเปน วเคราะหไดสามารถหาความรไดดวยตนเองทำาใหผเรยนมลกษณะผเรยนรไมเปน ปญหาเหลานนบวาเปนความลมเหลวของการจดการศกษาทตองแกไขโดยเรงดวน (จราภรณ ศรทว, 2541)ความหมายของการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ

การจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ หมายถง การจดกจกรรมโดยวธตาง ๆ อยางหลากหลายทมงใหผเรยนเกดการเรยนร อยางแทจรงเกดการพฒนาตนและสงสมคณลกษณะทจำาเปนสำาหรบการเปนสมาชก ทดของสงคมของประเทศชาตตอไป

การจดกจกรรมการเรยนการสอนทมงพฒนาผเรยน จงตองใชเทคนควธสอนวธการเรยนรรปแบบการสอนหรอกระบวนการเรยนการสอนในหลากหลายวธซงจำาแนกไดดงน (คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร, 2543)

1. การจดการเรยนการสอนทางออม ไดแก การเรยนร แบบสบคน แบบคนพบ แบบแกปญหาแบบ สรางแผนผงความคดแบบใชกรณศกษา แบบตงคำาถามแบบใชการตดสนใจ

2. เทคนคการศกษาเปนรายบคคล ไดแก วธการเรยนแบบศนยการเรยน แบบการเรยนรดวยตนเอง แบบชดกจกรรมการเรยนร คอมพวเตอรชวยสอน


3. เทคนคการจดการเรยนรโดยใชเทคโนโลยตาง ๆ ประกอบการเรยน เชน การใชสงพมพ ตำาราเรยน และแบบฝกหดการใชแหลงทรพยากรในชมชน ศนยการเรยนชดการสอน คอมพวเตอรชวยสอน บทเรยนสำาเรจรป

4. เทคนคการจดการเรยนการสอนแบบเนนปฏสมพนธประกอบดวย การโตวาทกลม Buzz การอภปราย การระดมพลงสมอง กลมแกปญหา กลมตว การประชมตาง ๆ การแสดงบทบาทสมมต กลมสบคนคคดการฝกปฏบต เปนตน

5. เทคนคการจดการเรยนการสอนแบบเนนประสบการณเชน การจดการเรยนรแบบมสวนรวมเกม กรณตวอยางสถานการณจำาลองละคร กรณตวอยางสถานการณจำาลอง ละคร บทบาท สมมต

6. เทคนคการเรยนแบบรวมมอ ไดแก ปรศนาความคดรวมมอแขงขนหรอกลมสบคนกลมเรยนร รวมกน รวมกนคด กลมรวมมอ

7. เทคนคการเรยนการสอนแบบบรณาการ ไดแก การเรยนการสอนแบบใชเวนเลาเรอง (Story Line) และการเรยนการสอนแบบแกปญหา (Problem-Solving)

เทคนควธการเหลานลวนเปนวธทผเรยนไดลงมอปฏบตจรง ไดคดคนควาศกษาทดลอง ซงทำาใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง ผสอนจงมบทบาทเปนผอำานวยความสะดวกในหลาย ๆ ลกษณะ ดงน (ชาต แจมนช และคณะ อางถงใน อาภรณ ใจเทยง, 2544)


1) เปนผจดการ (Manager) เปน ผกำาหนดบทบาทใหนกเรยนทกคนไดมสวนเขารวมทำากจกรรมแบงกลม หรอจบค เปนผมอบหมายงานหนาทความรบผดชอบแก นกเรยนทกคน จดการใหทกคนไดทำางานทเหมาะสมกบความสามารถและความสนใจของตน

2) เปนผรวมทำากจกรรม (An Active Participant) เขารวมทำากจกรรมในกลมจรง ๆ พรอมทงใหความคดและความเหนหรอเชอมโยงประสบการณสวนตวของนกเรยนขณะทำากจกรรม

3) เปนผชวยเหลอและแหลงวทยาการ (Helper and Resource) คอยใหคำาตอบเมอนกเรยนตองการความชวยเหลอทางวชาการ ตวอยาง เชน คำาศพทหรอไวยากรณการใหขอมลหรอความรในขณะทนกเรยนตองการ ซงจะชวยทำาใหการเรยนรมประสทธภาพเพมขน

4) เปนผสนบสนนและเสรมแรง (Supporter and Encourager) ชวยสนบสนนดานสออปกรณหรอใหคำาแนะนำาทชวยกระตนใหนกเรยนสนใจเขารวมกจกรรมหรอฝกปฏบตดวยตนเอง

5) เปนผตดตามตรวจสอบ (Monitor) คอยตรวจสอบงานทนกเรยนผลตขนมากนทจะสงตอไปใหนกเรยนผลตขนมากอน ทจะสงตอไปใหนกเรยนคนอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงดานความถกตองของคำาศพท ไวยากรณ การแกคำาผด อาจจะทำาไดทงกอนทำากจกรรม หรอบางกจกรรมอาจจะแกในภายหลงได


ดงนน เมอเปรยบเทยบลกษณะการจดกจกรรมการเรยนการสอนของครสมยใหมกบครสมยเกากจะเหนความแตกตาง ดงตารางท 2.1ตารางท 2.1 เปรยบเทยบลกษณะการจดกจกรรมการเรยนการสอนของครสมยใหมกบครสมยเกาครสมยใหม ครสมยเกา1. สอนนกเรยนโดยวธบรณาการเนอหาวชา

1. สอนแยกเนอหาวชา

2. แสดงบทบาทในฐานะผแนะนำา (Guide)ประสบการณทางการศกษา

2. มบทบาทในฐานะตวแทนของเนอหาวชา (Knowledge)

3. กระตอรอรนในบทบาท ความรสกของ นกเรยน

3. ละเลยเฉยเมยตอบทบาทของนกเรยน

4. ใหนกเรยนมสวนรวมในการวางแผนของหลกสตร

4. นกเรยนไมมสวนรวมแมแตจะพดเกยว กบหลกสตร

5. ใชเทคนคการคนพบดวนตนเองของ นกเรยนเปนกจกรรมหลก

5. ใชเทคนคการเรยน โดยการทองจำาเปน หลก

6. มการเสรมแรงหรอใหรางวลมากกวาการลงโทษมการใชแรงจงใจภายใน

6. มงเนนการใหรางวลภายนอก เชน เกรดแรงจงใจภายนอก

7. ไมเครงครดกบมาตรฐานทางวชาการจนเกนไป

7. เครงครดกบมาตรฐานทางวชาการมาก


8. มการทดสอบเลกนอย 8. มการทดสอบสมำาเสมอเปนระยะ ๆ

9. มงเนนการทำางานเปนกลมแบบรวมใจ

9. มงเนนการแขงขน

10. สอนโดยไมยดตดกบหองเรยน

10. สอนในขอบเขตของหองเรยน

11. มงสรางสรรคประสบการณใหมใหนกเรยน

11. เนนยำาประสบการณใหมเพยงเลกนอย

12. มงเนนความรทางวชาการและทกษะดานจตพสยเทาเทยมกน

12. มงเนนความรทางวชาการเปนสำาคญ ละเลย


องคประกอบและตวบงชการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ

การจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มงใหผเรยนเกดการเรยนร โดยมเปาหมายใหผเรยนเปนคนเกง ด และมความสข ซงจำาเปนตองอาศยปจจยหลายประการไดแก ดานการบรหารจดการ ดานการจดการเรยนร และดานการเรยนรของผเรยน มรายละเอยด ดงตอไปน1. การบรหารจดการ

การบรหารจดการนบวาเปนองคประกอบทสนบสนนสงเสรมการจดการเรยนรทสำาคญ โดยเฉพาะการบรหารจดการของโรงเรยนทเนนการพฒนาทงระบบของโรงเรยน

การพฒนาทงระบบของโรงเรยน หมายถง การดำาเนนงานในทกองคประกอบของโรงเรยนใหไปสเปาหมายเดยวกน คอ คณภาพของนกเรยนตามวสยทศนทโรงเรยนกำาหนด ดงนนตวบงชทแสดงถงการพฒนาทงระบบของโรงเรยนประกอบดวย

1.1 การกำาหนดเปาหมายในการพฒนาทมจดเนนการพฒนาคณภาพนกเรยนอยางชดเจน

1.2 การกำาหนดแผนยทธศาสตรสอดคลองกบเปาหมาย

1.3 การกำาหนดแผนการดำาเนนงานในทกองคประกอบของโรงเรยนสอดคลองกบเปาหมายและเปนไปตามแผนยทธศาสตร

1.4 การจดใหมระบบประกนคณภาพภายใน


1.5 การจดทำารายงานประจำาปเพอรายงานผเกยวของและสอดคลองกบแนวทางการประกนคณภาพจากภายนอก

อยางไรกตาม การดำาเนนงานของโรงเรยนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 เนนถงการมสวนรวมของผทมสวนเกยวของกบการจดการศกษาของโรงเรยน ดงนน ในการดำาเนนการของโรงเรยนจงเปดโอกาส ใหผมสวนเกยวของเขามามสวนรวม ไดแก รวมในการกำาหนดเปาหมายและการจดทำาแผนยทธศาสตร รวมในการสนบสนนการจดการเรยนร รวมในการประเมนผล เปนตน (กระทรวงศกษาธการ, 2545)


2. การจดการเรยนร องคประกอบดาน การจดการเรยนร“ ” นบวาเปนองค

ประกอบหลกทแสดงถงการเรยนรอยางเปนรปธรรม ประกอบดวย ความเขาใจเกยวกบความหมายทแทจรงของการเรยนร บทบาทของคร และบทบาทของผเรยน

การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเปนสำาคญจะทำาไดสำาเรจเมอผทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน ไดแก คร และผเรยน มความเขาใจตรงกนเกยวกบความหมายของการเรยนร ดงสาระท ทศนา แขมมณ (2555) ไดกลาวไวดงน

2.1 การเรยนรเปนงานเฉพาะบคคล ทำาแทนกนไมได ครทตองการใหผเรยนเกดการเรยนรตองเปดโอกาสใหเขาไดมประสบการณการเรยนรดวยตวของเขาเอง

2.2 การเรยนรเปนกระบวนการทางสตปญญาทตองมการใชกระบวนการคด สรางความเขาใจ ความหมายของสงตาง ๆ ดงนนครจงควรกระตนใหผเรยนใชกระบวนการคดทำาความเขาใจสงตาง ๆ

2.3 การเรยนรเปนกระบวนการทางสงคม เพราะในเรองเดยวกน อาจคดไดหลายแง หลายมมทำาใหเกดการขยาย เตมเตมขอความร ตรวจสอบความถกตองของการเรยนรตามทสงคมยอมรบดวย ดงนนครทปรารถนาใหผเรยนเกดการเรยนรจะตองเปดโอกาสใหผเรยนมปฏสมพนธทางสงคมกบบคคลอนหรอแหลงขอมลอน ๆ

2.4 การเรยนรเปนกจกรรมทสนกสนาน เปนความรสกเบกบาน เพราะหลดพนจากความไมร นำาไปสความใฝร อยาก


รอก เพราะเปนเรองนาสนก ครจงควรสรางภาวะทกระตนใหเกดความอยากรหรอคบของใจบาง ผเรยนจะหาคำาตอบเพอใหหลดพนจากความของใจ และเกดความสขขนจากการไดเรยนร เมอพบคำาตอบดวยตนเอง

2.5 การ เรยนรเปนงานตอเนองตลอดชวต ขยายพรมแดนความรไดไมมทสนสด ครจงควรสรางกจกรรมทกระตนใหเกดการแสวงหาความรไมรจบ

2.6 การเรยนรเปนการเปลยนแปลง เพราะไดรมากขนทำาใหเกดการนำาความรไปใชในการเปลยนแปลงสงตาง ๆ เปนการพฒนาไปสการเปลยนแปลงทดขน ครควรเปดโอกาสใหผเรยนไดรบรผลการพฒนาของตวเขาเองดวย

จากความหมายของการเรยนรทกลาวมา ครจงตองคำานงถงประเดนตาง ๆ ในการจดกจกรรมการเรยน การสอน ดงน


1) ความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน2) การเนนความตองการของผเรยนเปนหลก3) การพฒนาคณภาพชวตของผเรยน4) การจดกจกรรมใหนาสนใจ ไมทำาใหผเรยนรสก

เบอหนาย5) ความเมตตากรณาตอผเรยน6) การทาทายใหผเรยนอยากร7) การตระหนกถงเวลาทเหมาะสมทผเรยนจะเกด

การเรยนร8) การสรางบรรยากาศหรอสถานการณใหผเรยน

ไดเรยนรโดยการปฏบตจรง9) การสนบสนนและสงเสรมการเรยนร10) การมจดมงหมายของการสอน11) ความเขาใจผเรยน12) ภมหลงของผเรยน13) การไมยดวธการใดวธการหนงเทานน14) การเรยนการสอนทดเปนพลวตร

(Dynamic) กลาวคอ มการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดเวลาทงในดานการจดกจกรรม การสรางบรรยากาศ รปแบบเนอหาสาระ เทคนค วธการ

15) การสอนในสงทไมไกลตวผเรยนมากเกนไป16) การวางแผนการเรยนการสอนอยางเปนระบบ

3. การเรยนรของผเรยน


องคประกอบสดทายทสำาคญและนบวาเปนเปาหมายของการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอ องคประกอบดานการเรยนรซงมลกษณะทแตกตางจากเดมทเนนเนอหาสาระเปนสำาคญ และสอดคลองกบองคประกอบดานการจดการเรยนร ทงนเพราะการจดการเรยนรกเพอเนนใหมผลตอการเรยนร ดงนน ตวบงชทบอกถงลกษณะการเรยนรของผเรยน ประกอบดวย

3.1 การเรยนรอยางมความสข อนเนองมาจากการจดการเรยนรทคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล คำานงถงการทำางานของสมองทสงผลตอการเรยนรและพฒนาการทางอารมณของผเรยน ผเรยนไดเรยนรเรองทตองการเรยนรในบรรยากาศทเปนธรรมชาต บรรยากาศของการเอออาทรและเปนมตร ตลอดจนแหลงเรยนรทหลากหลาย นำาผลการเรยนรไปใชในชวตจรงได

3.2 การเรยนรจากการไดคดและลงมอปฏบตจรง หรอกลาวอกลกษณะหนงคอ เรยนดวยสมองและสองมอ“ ” เปนผลจากการจดการเรยนรใหผเรยนไดคด ไมวาจะเกดจากสถานการณหรอคำาถามกตาม และไดลงมอปฏบตจรงซงเปนการฝกทกษะทสำาคญคอ การแกปญหา ความมเหตผล

3.3 การเรยนรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย และเรยนรรวมกบบคคลอน เปาหมายสำาคญดานหนงในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญคอ ผเรยนแสวงหาความรทหลากหลายทงในและนอกโรงเรยน ทงทเปนเอกสาร วสด สถานท สถานประกอบการ บคคลซงประกอบดวย เพอน กลมเพอน วทยากร หรอผเปนภมปญญาของชมชน


3.4. การเรยนรแบบองครวมหรอบรณาการ เปนการเรยนรทผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ ไดสดสวนกน รวมทงปลกฝงคณธรรม ความดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคในทกวชาทจดใหเรยนร

3.5 การเรยนรดวยกระบวนการเรยนรของตนเอง เปนผลสบเนองมาจากความเขาใจของผจดการเรยนรทเนนผเรยนเปน สำาคญวา ทกคนเรยนรไดและเปาหมายทสำาคญคอ พฒนาผเรยนใหมความสามารถทจะแสวงหาความรไดดวยตนเอง ผจดการเรยนรจงควรสงเกตและศกษาธรรมชาตของการเรยนรของผเรยน วาถนดทจะเรยนรแบบใดมากทสด ในขณะเดยวกนกจกรรมการเรยนรจะเปดโอกาสใหผเรยนไดวางแผนการเรยน รดวยตนเอง (ซงจะกลาวถงรายละเอยดอกครงในการเรยนรโดยโครงงาน) การสนบสนนใหผเรยนไดเรยนรดวยกระบวนการเรยนรของตนเอง ผเรยนจะไดรบการฝกดานการจดการแลวยงฝกดานสมาธ ความมวนยในตนเอง และการรจกตนเองมากขน

เมอครจดการเรยนการสอนและการประเมนผลแลว และมความประสงคจะตรวจสอบวาไดดำาเนนการถกตองตามหลกการจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสำาคญหรอไม ครสามารถตรวจสอบดวยตนเอง โดยใชเกณฑมาตรฐานดานกระบวนการ มาตรฐานท 18 ซงมตวบงชดงตอไปน

1) มการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางหลากหลาย เหมาะสมกบธรรมชาตและสนองความตองการของผเรยน


2) มการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกระตนใหผเรยนรจกคดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค คดแกปญหาและตดสนใจ

3) มการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกระตนใหผเรยนรจกศกษาหาความร แสวงหาคำาตอบและสรางองคความรดวยตนเอง

4) มการนำาภมปญญาทองถน เทคโนโลยและสอทเหมาะสมมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

5) มการจดกจกรรมเพอฝกและสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมของผเรยน

6) มการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนไดรบการพฒนาสนทรยภาพอยางครบถวน ทงดานดนตร ศลปะและกฬา

7) สงเสรมความเปนประชาธปไตย การทำางานรวมกบผอนและความรบผดชอบตอกลมรวมกน

8) มการประเมนพฒนาการของผเรยนดวยวธการหลากหลายและตอเนอง

9) มการจดกจกรรมใหผเรยนรกสถานศกษาของตนและมความกระตอรอรนในการไปเรยน

สรปวา การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอ การจดการใหผเรยนสรางความรใหมโดยผานกระบวนการคดดวยตนเอง ทำาใหผเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบต เกดความเขาใจ และสามารถนำาความรไปบรณาการใชใน


ชวตประจำาวน และมคณสมบตตามกบเปาหมายของการจดการศกษาทตองการใหผเรยนเปนคนเกง คนด และมความสขเทคนคการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ1. การจดกระบวนการเรยนรแบบรวมมอรวมใจ

แนวคดทฤษฎทใชในการจดกระบวนการเรยนรแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning) สเปนเซอร เคแกน (Kagan, 1994) นกการศกษาชาวสหรฐ ไดทำาการวจยและพฒนารปแบบการเรยนรแบบรวมมอรวมใจอยางจรงจงมาตงแตป ค.ศ.1985 และ ไดเผยแพรผลงานอยางกวางขวางในสหรฐอเมรกา รวมถงหลายประเทศในเอเชย แนวคดหลกทจะนำาไปสการเรยนรแบบรวมมอรวมใจอยางมประสทธภาพประกอบดวย 6 ประการ ดงน

1.1 Teams หมายถง การจดกลมของผเรยนทจะทำางานรวมกน กลมทจะเรยนรดวยกนอยางมประสทธผล ควรเปนดงน

1.1.1 กลมละ 4 คน ประกอบดวยเดกทมผลสมฤทธในการเรยนสง ปานกลาง คอนขางตำา และหญงชายเทา ๆ กนในบางกรณการจดกลมโดยวธอน เชน ในการศกษาเรองลกเฉพาะ เชน ทำาโครงงานวทยาศาสตร ควรจดกลมเดกทมความสนใจเหมอนกน หรอจดกลมโดยวธสม เมอตองการทบทวนความร

1.1.2 จดใหเดกอยในกลมเดยวกนประมาณ 6 สปดาหแลวเปลยนจดกลมใหม


1.2 Will หมาย ถง ความมงมนและอดมการณของเดกทจะรวมงานกน เดกจะตองมความมงมนทจะเรยนรและมความกระตอรอรนในการทำากจกรรม ตาง ๆ รวมกน สงเหลานตองสรางใหเกดขนและใหคงไวโดยใหทำากจกรรมหลากหลาย โดยวธการตอไปน

1.2.1 Team building การสรางความมงมนของทมทจะทำางานรวมกน

1.2.2 Class building การสรางความมงมนของชนเรยนทจะชวยกน

1.3 Management หมาย ถง การจดการเพอใหกลมทำางานอยางมประสทธภาพ รวมทงการจดการของผสอนและการจดการของผเรยนภายในกลม ผสอนจะตองมการจดการทด เพอใหการทำางานกลมประสบผลสำาเรจ เชน การควบคมเวลา การกำาหนดสญญาณใหผเรยนหยดกจกรรม ฯลฯ

1.4 Social Skills เปนทกษะในการทำางานรวมกน มความสมพนธทดตอกน ใหความชวยเหลอกน ใหกำาลงใจซงกนและกน รบฟงความคดเหนของกนและกน

1.5 Four Basic Principles (PIES) เปนหลกการพนฐานของ Cooperative Learning ซงจะขาดอยางใดอยางหนงไมได ไดแก

P = Positive Interdependence ผ เรยนตองชวยเหลอซงกนและกน โดยมแนวคดทวาเมอเราไดรบประโยชนจากเพอน เพอนกจะไดรบประโยชนจากเรา ความสำาเรจของกลมคอความสำาเรจของแตละคน


I = Individual Accountability ยอมรบวาแตละคนในกลมตาง ๆ มความสามารถและมความสำาคญตอกลม แตละคนมสวนใหการทำางานในกลมสำาเรจ

E = Equal Participation ทกคนในกลมตองใหความรวมมอและมสวนรวมในงานของกลมอยางเทาเทยมกน

S = Simultaneous Interaction ทกคนในกลมตองมปฏสมพนธกนตลอดเวลาททำางานในกลม

1.6 Structures หมายถง รปแบบของกจกรรมในการทำางานกลม ซงมหลากหลายทงนขนอยกบปญหาหรอสถานการณทจะศกษา Kagan ไดวจยและเสนอไวหลายรปแบบ ตวอยางเชน

Time – Pair – Share เปนกจกรรมจบคสลบกนพดในหวขอและในเวลาทกำาหนด เชน คนละ 1 นาท เมอคนหนงพด อกคนหนงฟง แลวสลบกน

Round Robin ผเรยนในกลมทง 4 คน ผลดกนพดแสดงความคดเหนเกยวกบเรองใดเรองหนงจนครบทกคน

Round Table ผ เรยนแตละคนในกลมเขยนแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงในกระดาษแผน เดยวกนแลววนไปเรอย ๆ จนผเรยนทกคนเขยนทงหมด แลวนำามาสรป

Team – Pair – Solo เปน กจกรรมทใหแตละคนในกลมคดแกปญหาใดปญหาหนงกอน จากนนเปลยนเปนรวมกนคดเปนค ซงจะทำาใหผเรยนแตละคนเรยนรแบบการแกปญหา ในทสดแตละคนสามารถแกปญหาทำานองเดยวกนได2. การจดกระบวนการเรยนรโดยใชเทคนคจกซอ


เทคนคจกซอ (Jigsaw) เปน เทคนคทใชกบบทเรยนทหวขอทเรยน แบงเปนหวขอยอยได เชน ประเภทของมลพษ สามารถแบงเปน มลพษทางอากาศ มลพษทางเสยง มลพษทางนำา มลพษของดน เปนตน ควรเรยนแบงเปนขนตอน ดงน

2.1 ผสอนแบงหวขอทจะเรยนเปนหวขอยอย ๆ ใหเทากบจำานวนสมาชกของแตละกลม

2.2 จดกลมผเรยน โดยใหมความสามารถคละกนภายในกลม เปนกลมบาน (home group) สมาชกแตละคนในกลมอานเฉพาะหวขอยอยทตนไดรบมอบหมายเทานน โดยใชเวลาตามทผสอนกำาหนด

2.3 จากนนผเรยนทอานหวขอยอยเดยวกนมานงดวยกน เพอทำางาน ซกถาม และทำากจกรรม ซงเรยกวากลมเชยวชาญ (Expert group) สมาชกทก ๆ คนรวมมอกนอภปรายหรอทำางานอยางเทาเทยมกนโดยใชเวลาตามทผสอนกำาหนด

2.4 ผเรยนแตละคนในกลมผเชยวชาญ กลบมายงกลมบาน (home group) ของตน จากนนผลดเปลยนกนอธบายใหเพอนสมาชกในกลมฟง เรมจากหวขอยอย 1,2,3 และ 4 เปนตน

2.5 ทำาการทดสอบหวขอยอย 1-4 กบผเรยนทงหอง คะแนนของสมาชกแตละคนในกลมรวมเปนคะแนนกลม กลมทไดคะแนนสงสดจะไดรบการตดประกาศ3. การจดกระบวนการเรยนการสอนโดยใชโมเดลซปปา


โมเดลซปปา (Cippa Model) หรอรปแบบการประสานหาแนวคด เปนรปแบบการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางทพฒนาขนโดย ทศนา แขมมณ รองศาสตราจารย ประจำาคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงไดพฒนารปแบบจากประสบการณในการสอนมากวา 30 ป และพบวาแนวคดจำานวนหนงสามารถใชไดผลดตลอดมา จงไดนำาแนวคดเหลานนมาประสานกนเกดเปนแบบแผนขน แนวคดดงกลาวไดแก แนวคดการสรางความร แนวคดกระบวนการกลมและการเรยนรแบบรวมมอ แนวคดเกยวกบความพรอมในการเรยนร แนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนรและแนวคดเกยวกบการถายโอนความร เมอนำาแนวคดดงกลาวมาจดการเรยนการสอนพบวาสามารถพฒนาผเรยนไดครบ ทกดาน ไมวาจะเปนดานรางกาย อารมณ สตปญญาและสงคม โดยหลกการของโมเดลซปปา ไดยดหลกการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ ในตวหลกการคอการชวยใหผเรยนไดมสวนรวมในกระบวนการเรยนร ชวยใหผเรยนมบทบาทและมสวนรวมในกระบวนการเรยนรใหมากทสด มปฏสมพนธตอกนและไดเรยนรจากกนและกน มการแลกเปลยนขอมลความร ความคดเหนและประสบการณ ผเรยนไดเรยนรกระบวนการตาง ๆ รวมกบการผลตผลงานซงมความคดสรางสรรคทหลากหลายและสามารถนำาความร ไปใชในชวตประจำาวน ใหนกเรยนเปนผสรางองคความรดวยตนเองตามแนวคด Constructivism (ทศนา แขมมณ, 2542)

3.1 ความหมายของ CIPPA


C มาจากคำาวา Construct หมายถง การสรางความรตามแนวคดของ Constructiviism กลาว คอ เปนกจกรรมการเรยนร ชวยใหผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง ทำาความเขาใจ เกดการเรยนรทมความหมายแกตนเอง และคนพบความรดวยตนเอง เปนกจกรรมทใหผเรยนมสวนรวมทางสตปญญา

I มาจากคำาวา Interaction หมาย ถง การชวยใหผเรยนมปฏสมพนธกบผอนและสงแวดลอม กจกรรมการเรยนรทดจะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดมปฏสมพนธกบ บคคล และแหลงความรทหลากหลาย ไดรจกกนและกน ไดแลกเปลยนขอมลความร ความคดประสบการณ แกกนและกนใหมากทสดเทาทจะมากได ชวยใหผเรยนมสวนทางสงคม

P มาจากคำาวา Physical Participation หมาย ถง การชวยใหผเรยนมบทบาท มสวนรวมทางดานรางกาย ใหผเรยนมโอกาสเคลอนไหวรางกาย โดยการทำากจกรรมในลกษณะตาง ๆ ชวยใหผเรยนมสวนรวมทางดานรางกาย

P มาจากคำาวา Process Learning หมาย ถง การเรยนร กระบวนการ ตาง ๆ ของกจกรรมการเรยนรทด ควรเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรกระบวนการตาง ๆ ซงเปนทกษะทจำาเปนตอการดำารงชวต

A มาจากคำาวา Application การ นำาความรทไดไปประยกตใช ซงจะชวยใหผเรยนไดรบประโยชนจากการเรยน เปนการชวยผเรยนนำาความรไปใชในลกษณะใดลกษณะหนงใน


สงคม และชวตประจำาวน ซงจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรเพมเตมขนเรอย ๆ

3.2 ขนตอนการประยกตใชจดกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกของโมเดลซปปา มขนตอนสำาคญดงน

3.2.1 ขนทบทวนความรเดม ขนนเปนการดงความรของผเรยนในเรองทเรยนเพอชวยใหผเรยน มความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดมของตน

3.2.2 ขนแสวงหาความรใหม ขนนเปนการแสวงหาขอมล ความรใหมทผเรยนยงไมมจากแหลงขอมลหรอแหลงความรตาง ๆ ซงครอาจเตรยมมาใหผเรยนหรอใหคำาแนะนำาเกยวกบแหลงขอมลตาง ๆ เพอใหผเรยนไปแสวงหากได

3.2.3 ขนการศกษาทำาความเขาใจขอมล/ความรใหม และเชอมโยงความรใหมกบความรเดม ขนนเปนขนทผเรยนเผชญปญหา และทำาความเขาใจกบขอมล ผเรยนจะตองสรางความหมายของขอมล ประสบการณใหม ๆ โดยใชกระบวนการตาง ๆ ดวยตนเอง เชนใชกระบวนการคด และกระบวนการกลมในการอภปรายและสรปผลความเขาใจเกยวกบขอมลนน ซงอาจจำาเปนตองอาศยการเชอมโยงความรเดม มการตรวจสอบความเขาใจตอตนเองหรอกลม โดยครใชสอและยำามโนมตในการเรยนร

3.2.4 ขนการแลกเปลยนความรความเขาใจกบกลม ขนนเปนขนทผเรยนอาศยกลมเปนเครองมอ ในการตรวจสอบความรความเขาใจของตนเอง รวมทงขยายความรความเขาใจของตนใหกวางขน ซงจะชวยใหผเรยนไดแบงปนความร


ความเขาใจของตนเองแกผอนและได รบประโยชนจากความร ความเขาใจของผอนไปพรอม ๆ กน

3.2.5 ขนการสรปและจดระเบยบความร ขนนเปนขนของการสรปความรทไดรบทงหมด ทงความรเดมและความรใหม และจดสงทเรยนรใหเปนระบบระเบยบ เพอชวยใหจดจำาสงทเรยนรไดงาย

3.2.6 ขนการแสดงผลงาน ขนนเปนขนทชวยใหผเรยนไดมโอกาสไดแสดงผลงานการสรางความร ของตนเองใหผอนรบร เปนการชวยใหผเรยนตอกยำา หรอตรวจสอบ เพอชวยใหจดจำาสงทเรยนรไดงาย

3.2.7 ขนประยกตใชความร ขนนเปนการสงเสรมใหผเรยนไดฝกฝนการนำาความร ความเขาใจของตนเองไปใชในสถานการณตาง ๆ ทหลากหลายเพอเพมความชำานาญ ความเขาใจ ความสามารถในการแกปญหาและความจำาในเรองนน ๆ 4. การจดกระบวนการเรยนรโดยใชรปแบบโฟรแมทซสเตม

รปแบบโฟรแมทซสเตม (4 MAT’S Learning) แมคคารธ (Mc Carthy) เปนผพฒนา (Scott, 1994; Wilkerson & White, 1988) โดยไดรบอทธพลแนวคดจากทฤษฎการเรยนรของคอลม (Kolb) ทเสนอแนวความคดเรองรปแบบการเรยนรวา การเรยนรเกดจากความสมพนธ 2 มต คอ การรบร (Perception) และกระบวนการจดการขอมล (Processing) การรบรของบคคลอาจเปนประสบการณตรง อาจเปนความคดรวบยอดหรอมโนทศนทเปนนามธรรม สวน


กระบวนการจดกระทำากบขอมลคอการลงมอปฏบต ในขณะทบางคนเรยนรโดยผานการสงเกต และนำาขอมลนนมาคดอยางไตรตรอง แมคคารธแบงผเรยนออกเปน 4 แบบ คอ

1) ผเรยนทถนดการเรยนรโดยจนตนาการ (Imaginative Learners)

2) ผเรยนทถนดการรบรมโนทศนทเปนนามธรรม นำากระบวนการสงเกตอยางไตรตรอง หรอเรยกวาผเรยนทถนดการวเคราะห (Analytic Learners)

3) ผเรยนทถนดการรบรมโนทศนแลวผานกระบวนการลงมอทำาหรอทเรยกวาผเรยนทถนดการใชสามญสำานก (Commonsense Learners)

4) ผเรยนทถนดการรบรจากประสบการณทเปนรปธรรมและนำาส ลกษณะการพฒนารปแบบ

แมคคารธ และคณะ (ศกดชย นรญทว & ไพเราะ พมมน, 2542) ไดนำาแนวคดของคอลม มาประกอบกบแนวคดเกยวกบการทำางานของสมองทง 2 ซก ทำาใหเกดเปนแนวคดทางการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชคำาถามหลก 4 คำาถาม กบผเรยน 4 แบบ คอ

4.1 ผเรยนแบบ Imaginative Learners คอ ผเรยนทมความถนดในการรบรจากประสบการณรปธรรม ผานกระบวนการจดขอมลดวยการสงเกตอยางไตรตรอง เขาจะเชอมโยงความรใหมกบประสบการณเดมของตนเองไดอยางด การเรยนแบบรวมมอ การอภปรายและการทำางานกลมจะชวยสง


เสรมการเรยนรของผเรยนกลมน คำาถามนำาทางสำาหรบผเรยนกลมนคอ ทำาไม “ ” (Why?)

4.2 ผเรยนแบบ Analytic Learners คอ ผเรยนทมความสามารถในการคดวเคราะหจะสามารถเรยนรความคดรวบยอดท เปนนามธรรมไดเปนอยางด ผเรยนกลมนใหความสำาคญกบความรทเปนทฤษฎ รปแบบ และความรจากผเชยวชาญ การอาน การคนควาขอมลจากตำาราหรอเอกสารตาง ๆ รวมทงการเรยนรแบบบรรยาย จะสงเสรมการเรยนรของผเรยนเหลาน คำาถามนำาทางสำาหรบผเรยนในกลมนคอ อะไร “ ” (What?)

4.3 ผเรยนแบบ Commonsense Learners คอ ผเรยนทมความสามารถ/ม ความถนดในการรบรความคดรวบยอดทเปนนามธรรมแลวนำาสการลงมอปฏบต เขาใหความสำาคญกบการประยกตใชความร ความกาวหนา และการทดลองปฏบต กจกรรมทเนนการปฏบตและกจกรรมการแกปญหาจะชวยสงเสรมการเรยนร ของผเรยนในกลมน คำาถามนำาทางสำาหรบผเรยนในกลมนคอ อยางไร “ ” (How?)

4.4 ผเรยนแบบ Dynamic Learners คอ ผเรยนทมความถนดในการเรยนร ประสบการณทเปนรปธรรมแลวนำาสการลงปฏบต เขาใหความสำาคญกบการเรยนรทเปนการสำารวจ คนควา การคนพบดวยตนเอง แลวเชอมโยงความรเหลานนไปสการทดลองปฏบตดวยตนเอง คำาถามนำาทางสำาหรบผเรยนในกลมนคอ ถา “ ” (If?)

จากลกษณะของผเรยนทง 4 แบบดงกลาวขางตน Morris และ McCathy (Morris & McCarthy, 1990) ได


นำามาเปนแนวคดพนฐานทใชในการพฒนารปแบบการจดกระบวนการเรยนรแบบโฟรแมทซสเตม โดยจดขนตอนการสอนใหผเรยนสามารถใชสมองทงซกซายและซกขวาอยางเตมท เปนการพฒนาพหปญหาทง 8 ดาน


5. การจดกระบวนการเรยนการสอนโดยการใหฝกเละปฏบตการใหฝกเละปฏบต (Drill and Practice) Lim,

Tang, & Kor (2012) กลาววา Drill คอการการทำาซำาหรอแบบฝกหดเพอพฒนาทกษะ skill สวน Practice คอ การปฏบตจรงทไดเรยนมา ซงการปฏบตยอย ๆ กจะเปนการปฏบตซำา ๆ

5.1 จดมงหมายของการใหฝกเละปฏบต5.1.1 เพอใหเหนความสำาคญของการปฏบตงาน5.1.2 เพอใหลงมอกระทำาจรง5.1.3 เปนการเรยนรจากประสบการณตรง

5.2 บทบาทของคร5.2.1 วเคราะหสงทจะใหผเรยนไดเรยนรและเกด

ทกษะในสงนนวาจะตองฝกทกษะสวนไหนบางและตอเนองกนอยางไร

5.2.2 ทำาการวดพฤตกรรมกอนการเรยนทกษะนน ๆ วาผเรยนมทกษะพนฐานเพยงพอหรอยง

5.2.3 จกขนตอนการฝกทกษะใหเปนไปตามลำาดบขนจากงายไปหายากหรอพนฐานไปสสลบซบซอน

5.2.4 อธบายและสาธตการปฏบตงานในการฝกทกษะตาง ๆ ใหผเรยนไดด

5.2.5 ใหผเรยนไดปฏบตจรง โดยฝกหดอยางตอเนองพรอม ๆ กบใหรผลสำาเรจของการฝกหดดวย

5.2.6 พยายามกระตนและสงเสรมใหกำาลงใจในการฝกปฏบตของผเรยนใหมาก ๆ


5.2.7 พยายามใชกระบวนการกลมของผเรยนใหมาก ๆ

5.2.8 จดทำาใบความร-ใบงานในเรองทนกเรยนจะตองฝกและปฏบต

5.2.9 จดทำาเครองมอวดและประเมนผลการฝกและการปฏบตงาน

5.3 ขนตอนในการสอน5.3.1 ขนนำาใหเกดความเขาใจและแรงจงใจ เปน

การใหความรทเกยวของกบการเรยนทางดานทกษะนน ๆ ครเสนอแนะสงทจะตองฝกและปฏบต อธบายใหผเรยนเขาใจในวธการฝกและปฏบตจากใบความร

5.3.2 ขนฝกและปฏบต เปนขนของการฝกหดเพอใหเกดทกษะ หรอเพอลดความผดพลาดในกรทำางานใหนอยลง จนกระทงหมดไปในทสด โดยฝกและปฏบตจากใบความรใบงาน

5.3.3 ขนนำาไปใช เปนขนของการเกดทกษะ ซงสามารถทำาสงนน ๆ ไดอยางอตโนมตจากการฝกและปฏบตมาแลว

5.3.4 ขนประเมนผล เปนขนตอนทตองการทราบความกาวหนาของการฝกและปฏบตใบงานหรอทกษะนน ๆ ตลอดจนความรทางวชาการ เจตคตและคณลกษณะสวนตวของผเรยน

5.4 ขอดของการใหฝกเละปฏบต5.4.1 ผเรยนเหนคณคาของสงทเรยน


5.4.2 การเรยนรเกดขนจากการทำาจรงและประสบการณตรง

5.4.3 เรยนรและจดจำาสงทเรยนไดด5.4.4 สามารถถายทอดการเรยนรไปใช

สถานการณเชนเดยวกนไดด5.4.5 ดมากสำาหรบการพฒนาดานทกษะ5.4.6 ผเรยนมจดมงหมายทแนนอน5.4.7 การทำากจกรรมการเรยนโดยการฝกและ

ปฏบตอาจดำาเนนโดยผเรยนเปนรายบคคลหรอเปนกลมเลก ๆ กได

5.4.8 ผสอนมเวลาทจะใหความชวยเหลอและการสอนแกผเรยนทตองการความชวยเหลอผเรยนอาจศกษากจกรรม วธปฏบตจากสอทสามารถเรยนดวยตนเองได

5.5 ขอจำากดของการใหฝกเละปฏบต5.5.1 ใชเวลามาก5.5.2 นำาไปสความนาเบอ นอกจากจะมแรงจงใจ

สงและมจดหมายทแนนอน5.5.3 ไมชวยเหลอใหนกเรยนเขาใจจดมงหมาย

ใหม ๆ 5.5.4 ผเขยนบางคนเรยนเพยง Drill แตไมเรยน

รถงคณคา5.5.5 การทำาซำา ๆ อยางไมมความหมาย อาจเปน

อปสรรคทจะทำาใหเกดความเขาใจ


5.5.6 กรณทใหปฏบตงานเปนกลม ๆ สมาชกบางคนอาจหลกเลยงการปฏบตงาน6. การจดกระบวนการเรยนการสอนแบบพฒนาความสามารถเฉพาะ

6.1 แนวคดของการสอนแบบพฒนาความสามารถเฉพาะ (Talents Unlimited = TU) การสอนแบบพฒนาความสามารถเฉพาะเปนรปแบบการสอนทมงเนนพฒนาความสามารถเฉพาะของผเรยนแตละคน ซงมความสามารถทแตกตางกนเฉพาะบคคล เปนวธสอนทชวยดงความสามารถเฉพาะของบคคลนน ๆ ออกมาใชในการดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอน มงใหผเรยนประสบความสำาเรจในทกษะทตนเองมความถนดและมความสามารถในดานนน ๆ การสอนแบบพฒนาความสามารถเฉพาะมงพฒนาทกษะ 5 ประการ คอ (ชาตร เกดธรรม, 2542, น. 39)

6.1.1 การคดอยางมผล (Productive Thinking) ทกษะการคดเพอใหไดผลออกมานน เปนการฝกใหผเรยนเกดความคดทหลากหลาย ใชความสามารถในการคดอยางเตมท โดยไมมขดจำากด เชน คดหาคำานามใหมากทสด คดหาสงแปลกหรอผดปกตตามแนวคดของตนเองคดหาวธแกปญหา

6.1.2 การสอสาร (Communication) ทกษะการสอสารนตองการใหผเรยนใชทกษะการฟง การพดแสดงความรสก กรยาทาทาง เพอสอความหมายใหเกดความเขาใจได นอกเหนอจากสออน ๆ เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ ฯลฯ มง


ใหผเรยนสามารถอธบายหรอแสดงความรจกเปรยบเทยบ บงบอกคานยมทบคคลตาง ๆ มตามลกษณะบคลกเฉพาะบคคลคนนน

6.1.3 การเดาเหตการณหรอการพยากรณ (Forecasting) เปนกระบวนการทมงพฒนาผเรยนในการศกษาสาเหตและผลทควรจะเกดขน ทำาใหผเรยนเกดความคดหลากหลาย และฝกการใชเหตผลตามสถานการณทกำาหนดให

6.1.4 การวางแผน (Planning) เปนการพฒนาผเรยน ใหผเรยนพจารณาถงรายละเอยดความจำาเปนตาง ๆ ในการจดทำาสงใดสงหนงใหประสบผลสำาเรจ ฝกการทำางานอยางมระบบมแบบแผนทดกอนจะมการปฏบตจรง

6.1.5 การตดสนใจ (Decision Making) เปนอกทกษะหนงทรปแบบพฒนาความสามารถเฉพาะมงพฒนาผเรยนทางดานการตดสนใจโดยใชเหตผล ใหผเรยนสามารถลำาดบความสำาคญ ความจำาเปนของสงตาง ๆ ทนำามาประกอบการตดสนใจเพอใหการตดสนใจนนดทสดบทบาทของครในชนเรยนเมอใชรปแบบพฒนาความสามารถเฉพาะ

6.2 การใชการสอนแบบพฒนาความสามารถเฉพาะในชนเรยน ครผสอนจะตองมทกษะพนฐานตาง ๆ ดงน

6.2.1 ความรเรองจตวทยาพฒนาการของเดก กลาวคอครผสอนตองมความร ความเขาใจในภาวะความเจรญเตบโตของเดกในแตละชวงอายของเดกทตนเองกอาลงสอนอย

6.2.2 มความรในเนอหาวชาทสอน


6.2.3 มมนษยสมพนธทด6.2.4 มการวางแผนทด6.2.5 มความรในการใชสอการสอนอยางม

ประสทธภาพ6.2.6 มความรเรองการจดการหองเรยนใหเหมาะ

สมกบสภาพและเนอหาทสอน6.3 ลำาดบขนการสอนแบบพฒนาความสามารถ

เฉพาะ6.3.1 สรางแรงจงใจ (Motivation) ครผสอน

อาจจะทบทวนพฤตกรรมการสอนทตนเองตองการจะสอน เชน ทบทวนพฤตกรรมการสอสาร การตดสนใจ การวางแผน ซงอาจถอวาเปนการนำาเขาสบทเรยนอกวธหนง

6.3.2 ครบรรยาย (Teacher Talk) ครผสอนจะเปนผบรรยายเพอกำาหนดสถานการณในขนนวาจดประสงคของกจกรรมคออะไร วธการจะเปนอยางไร จะตองทำาอยางไรบาง เพอใหเปนไปตามเนอหาและจดประสงคทตองการจะสอน

6.3.3 การตอบสนองของเดก (Students’ Response) ครผสอนตองคาดหวงถงการตอบสนองของเดกวาตองการใหเดกตอบสนองกจกรรมในลกษณะใด เพอเตรยมอปกรณในการรบการสอบสนองนน เชน คาดหวงวาเดกจะตอบสนองเปนคำาตาง ๆ ครกควรเตรยมแผนชารตเพอเขยนคำาเหลานน


6.3.4 ใหการเสรมแรง (Reinforcement) เมอนกเรยนตอบสนองกจกรรมไดตามความคาดหวง ครตองใหกำาลงใจ เชน คำาชมรางวล หรอใหแลกเปลยนงานซงกนและกน

6.3.5 การเชอมตอ (Extension) ครผสอนอาจใหนกเรยนทำากจกรรมอนเพอเชอมตอกจกรรมทเพงทำาเสรจเมอเปนการทบทวนหรอยำาความคดอกครง


เกณฑในการพจารณาเลอกวธสอนเนองจากวธสอนมหลายวธ ทกวธมประโยชนในการนำามา

ใชสอนทงสน ขอสำาคญในการนำามาใชตองเลอกใหเหมาะสมจงจะไดผล การเลอกวธสอนจงเปนยทธศาสตรทสำาคญของการสอนผใชควรพจารณาอยางรอบคอบ โดยเกณฑในการพจารณาเลอกใชวธสอนมดงน

1. วธสอนทนำามาใช เหมาะสมกบความสามารถ ความรในเนอหาวชา และความสนใจของคร วธใดกตามถาครเหนวานำามาใชไดผล ครมความพอใจในการทนำามาใชกควรใชวธนนถาครยงไมมนใจ ไมรสกสนก มองไมเหนแนวทางทดพอ กไมควรนำาวธนนมาใชสอน เพราะจะไมเกดผลดทงนกเรยนและคร และจะทำาใหนกเรยนเสอมศรทฑในครผสอนไปดวย

2. วธสอนทครพจารณาเลอกมาใชนนตองเหมาะสมกบความสามารถของนกเรยน วธสอนบางวธเหมาะกบเดกบางวยเทานน ครจะตองพจารณาดวา วธสอนทครพจารณาเลอกมาใชสอนเหมาะสมกบวย วฒภาวะของเดกทครจะสอนหรอไม เชน วธสอนแบบบรรยายนาน ๆ ไมเหมาะกบเดกชนประถม เปนตน

3. วธสอนทนำามาใช ตองพจารณาใหเหมาะสมสอดคลองกบจดประสงคของการสอนเชน ครกำาหนดจดประสงคใหนกเรยนสามารถทำางานเปนกลมได รจกแกปญหารวมกน ครควรใชวธสอนแบบแกปญหา ควรจะตองพจารณาลกษณะวชา แตละตอนของเนอหาวชา มงใหนกเรยนเกดการเรยนรทางดานพทธพสย จตพสย หรอทกษะพสย ครตองพจารณาเลอกวธสอนตาง ๆ ใหเหมาะสม ในอนทจะใหนกเรยนเกดการเรยนรตามจด


ประสงคทกำาหนดควรจะกำาหนดจดประสงคไวดเลศเพยงใดกตาม ถาครไมมวธการทดในการทจะใหบรรลจดประสงคกไมไดผลเทาทควร วธสอนจงเปนสงสำาคญในอนทจะใหบรรลตามจดประสงค

4. วธสอนตองพจารณาเลอกใหเหมาะสมกบเนอหาวนเวลา และสถานททจะใชสอนเชน วธสอนทตองใชเวลามาก แตครมเวลาจำากดกไมเหมาะทจะนำามาใช หรอควรจะใชวธสอนแบบสาธตแตสถานทสอนไมเหมาะ นกเรยนไมสามารถมองเหนการสาธตไดอยางทวถง วธสอนแบบสาธตไมเหมาะ

5. เลอกใชวธสอนใหเหมาะสมกบอปกรณและสภาพแวดลอม นกเรยนจะเรยนไดผลดจากอปกรณทมอยในทองถน หาไดงาย การสำารวจคนหาอปกรณตาง ๆ ทมอยในโรงเรยนและชมชนจงเปนสงสำาคญ ครตองพจารณาเลอกใชวธสอนใหเหมาะสมกบอปกรณตาง ๆ ใหเกดผลการเรยนรอยางเตมท นอกจากนยงเปนการฝกใหนกเรยนสนใจและสงเกตสงแวดลอมของตนยงขนดวย (สวฒน มทธเมธา, 2523, น. 219–221)

สรปจะเหนไดวาวธสอนแบบตาง ๆ เปนกระบวนการทครจำาเปนตองนำามาใชสอนนกเรยนใหเกดประสทธภาพ และถอเปนภาระหนาทของครผสอนทจกนำาวธสอนทง 2 ประเภทใหญ ๆ คอ วธสอนแบบครเปนศนยกลางและวธสอนแบบผเรยนเปนสำาคญตลอดจนวธสอนแบบตาง ๆ ทเออตอหลกสตรมาพจารณาใชใหเหมาะสมกบสภาพการเรยนการสอนในแตละกลมวชาและ สนองความตองการของนกเรยนแตละวย แตละระดบวธสอนและเทคนคทเนนผเรยนเปนสำาคญ


ในการจดการเรยนการสอน ผสอนสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนไดหลากหลายวธและสามารถเลอกใชไดตามความเหมาะสมกบผเรยน กบแตละสถานการณ และแตละสงแวดลอม การสอนแบบบรรยายอยางเดยวไมเพยงพอ ครผสอนตองใชวธสอน เทคนคการสอนทหลากหลายเขามาใชบรณาการในการจดการเรยนการสอน ซงวธการสอนตาง ๆ มตวอยางดงน (ทศนา แขมมณ, 2543)1. วธสอนแบบสาธต

วธสอนแบบสาธต (Demonstration Method) หมายถง การทครหรอนกเรยนคนใดคนหนง แสดงบางสงบางอยางใหนกเรยนด หรอใหเพอน ๆ ด อาจเปนการแสดงการใชเครองมอแสดงใหเหนกระบวนการวธการ กลวธหรอการทดลองทมอนตราย ซงไมเหมาะทจะใหนกเรยนทำาการทดลอง การสอนวธนชวยใหนกเรยนเกดความรความเขาใจและสามารถทำาในสงนนไดถกตอง และยงเปนการสอนใหนกเรยนไดใชทกษะในการสงเกต และถอวาเปนการไดประสบการณตรงวธหนง วธสอนแบบสาธต จงเปนการสอนทยดผสอนเปนศนยกลาง เพราะผสอนเปนผวางแผน ดำาเนนการ และลงมอปฏบต ผเรยนอาจมสวนรวมบางเลกนอย วธสอนแบบนจงเหมาะสำาหรบ จดประสงคการสอนทตองการใหผเรยนเหนขนตอนการปฏบต เชน วชาพลศกษา ศลปศกษา อตสาหกรรมศลป วชาในกลมการงานและพนฐานอาชพ เปนตน โดยวธสอนแบบสาธตมความมงหมายเพอแสดงใหผเรยนไดเหนขนตอนการปฏบตตาง ๆ ซงจะชวยใหผเรยนเกดความเขาใจไดอยางแจมแจง และสามารถปฏบตตามได


1.1 เมอใดจงจะใชการสอนแบบสาธต 1.2.1 เมอนำาเขาสบทเรยน ผสอนสาธตใหผดเพอใหผเรยนตงปญหาและเกดความอยากร อยากเหน อยากคนหาคำาตอบตอไป

1.2.2 เพอสรางปญหาใหผเรยนคด1.2.3 เพอตองการสรางความเขาใจในความคด

รวบยอด ความจรงหลกทฤษฎ โดยนกเรยนสามารถมองเหนโดยตรง

1.2.4 เมออธบายเครองมอวทยาศาสตรสวนไหนทำาหนาทอะไร

1.2.5 เมอเครองมอทจะทำาการทดลองมราคาแพง หรอเกดอนตรายไดงาย

1.2.6 ควรคำานงถงฤดกาล 1.3 โอกาสในการใช 1.3.1 เพอกระตนความสนใจของนกเรยนใหมความสนใจในบทเรยน ชวยอธบายเนอหาวชาทยาก ตองใชเวลานานใหเขาใจงายขนและประหยดเวลา

1.3.2 เพอแสดงวธการหรอกลไกวธในการปฏบตงานซงไมสามารถอธบายไดดวยคำาพด เชน การทำากจกรรม วชาศลปะ หตถกรรม งานประดษฐ นาฏศลป

1.3.3 เพอชวยสรปบทเรยน1.3.4 เพอใชทบทวนบทเรยน1.3.5 เพอสรางความเขาใจ ความคดรวบยอด

ความจรง หลกทฤษฎ โดยนกเรยนมองเหนไดโดยตรง เพอ


ทดสอบหรอยนยนการสงเกตในครงกอน ๆ วาผลเหมอนเดมหรอไม 1.4 ประเภทของการสาธต แบบท 1 1) สาธตใหดทงชน การสาธตใหดทงชนผสอนจะตองระวงใหทกคนมองเหนและเขาใจการสาธตในแตละครง อยางไรกตามการสาธตใหดทงชนยอมมผเรยนบางคนไมเขาใจดพอเนองจากบางคนมพนความรหรอประสบการณแตกตางกน

2) การสาธตใหดเปนกลมหรอเปนหม เมอมผเรยนจำานวนหนง เรยนไมเขาใจดพอ จงจำาเปนตองสาธตใหดใหมเปนกลมเลก ในแตละชนเรยนอาจมผเรยนไดเรวมาก ปานกลางหรอชาไปบาง การสาธตใหดเปนหม เฉพาะทมความรไลเลยกนจะเปนแรงจงใจใหผเรยนแตละหมทำางานอยางเตมความสามารถของตน 3) การสาธตใหดเปนรายบคคล เมอผสอนสาธตใหดเปนหม เปนกลมแตผเรยนบางคนไมอาจจะเขาใจการสาธตทงชนหรอเปนกลมได หรอผเรยนบางคนไมไดเขารวม ผสอนจงตองสาธตใหดเปนรายบคคล แบบท 2 1) ครแสดงการสาธตคนเดยว (Teacher- Demonstration)

2) ครและนกเรยนชวยกนแสดงสาธต (Teacher Student Demon-stration)

3) กลมนกเรยนลวนเปนผสาธต (Student Group Demonstration)


4) นกเรยนคนเดยวเปนผสาธต (Individual Student Demonstration)

5) วทยากรเปนผสาธต (Guest Demonstration)

1.5 ขนตอนการสอน 1.5.1 ขนเตรยมการสอน 1.5.1.1 กำาหนดจดประสงคในการสาธตใหชดเจน 1.5.1.2 จดลำาดบเนอหาตามขนตอนใหเหมาะสม 1.5.1.3 เตรยมกจกรรมการเรยนการสอน สงทจะใหนกเรยนปฏบต ตลอดจนคำาถามทจะใชใหรอบคอบ 1.5.1.4 เตรยมสอการเรยนการสอนและเอกสารประกอบใหพรอม 1.5.1.5 กำาหนดเวลาในการสาธตใหพอเหมาะ 1.5.1.6 กำาหนดวธการวดผลประเมนผลทชดเจน 1.5.1.7 เตรยมสภาพหองเรยนใหเหมาะสมเพอใหนกเรยนมองเหนการสาธตใหทวถง 1.5.1.8 ทดลองสาธตเพอใหแนใจวาไมเกดการตดขด

1.5.2 ขนตอนการสาธต 1.5.2.1 บอกจดประสงคการสาธตใหนกเรยนทราบ


1.5.2.1 บอกกจกรรมทนกเรยนจะตองปฏบต เชน นกเรยนจะตองจดบนทก สงเกตกระบวนการ สรปขนตอน ตอบคำาถาม เปนตน 1.5.2.3 ดำาเนนการสาธตตามลำาดบขนตอนทเตรยมไว ประกอบกบอธบายตวอยางชดเจน

1.5.3 ขนสรปและประเมนผล 1.5.3.1 ผสอนเปนผสรปความสำาคญ ขนตอนของสงทสาธตนนดวยตนเอง 1.5.3.2 ใหผเรยนเปนผสรป เพอประเมนวาผเรยนมความเขาใจในบทเรยนนน ๆ มากนองเพยงใด 1.5.3.3 ผสอนอาจใชวธการตาง ๆ เพอประเมนวาผเรยนเขาใจเนอเรอง ขนตอนการสาธตมากนอยเพยงใด เชน ใหตอบคำาถาม ใหเขยนรายงาน ใหแสดงสาธตใหด ฯลฯ 1.5.3.4 ผสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดซกถามหรอแสดงความคดเหนภายหลงจากการสาธตแลว2. วธการสอนโดยใชการแสดงละคร วธการสอนโดยใชการแสดงละคร (Dramatization) เปนกระบวนการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการใหผเรยนแสดงละคร ซงเปนเรองราวทตองการใหผเรยนไดเรยนรตามเนอหาและบทละครทไดกำาหนดไว และนำาเรองราวทแสดงออกมา และการแสดงของผแสดงมาอภปรายรวมกน 2.1 วตถประสงคของวธการสอนโดยใชการแสดงละคร


2.1.1 เพอใหผเรยนเหนภาพเรองราวทชดเจน และสามารถจดจำาเรองราวไดนาน

2.1.2 เพอนนกเรยนไดมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน และฝกทกษะตาง ๆ 2.2 ขนตอนการสอนโดยใชการแสดงละคร

2.2.1 ผสอน / ผเรยนเตรยมบทละคร ผสอนและผเรยนควรอภปรายวตถประสงคในการเลอกใชละครเปนวธการเพอใหเกดการเรยนร นกเรยนควรจะมสวนในการเลอกเรองราวทจะแสดง ในการเตรยมบทละครผสอนอาจเตรยมใหหรอผเรยนเตรยมกนเอง แตตองมการศกษาเนอหาหรอเรองราวใหเขาใจ ไดเนอหาทครบถวนสมบรณใหมากทสด

2.2.2 ผเรยนศกษาบทละครและเลอกบทบาททจะแสดง ในการเลอกละคร ควรคำานงถงความเหมาะสมกบความสามารถของผเรยนกบบททจะแสดง แตในบางกรณผสอนอาจเลอกผเรยนทมบคลกภาพไมตรงกบบททจะแสดงเพอใหนกเรยนไดรบประสบการณในการแสดง แตผแสดงควรมความเตมใจทจะแสดง เพอใหการแสดงออกมาดทสด

2.2.3 ผเรยนซอมการแสดง ในการซอมการแสดงตองมการฝกซอมการแสดงรวมกน และในบางกรณอาจจำาเปนจะตองเปลยนตวผแสดงคนใหม เพอใหการแสดงสมบทบาทและสอความหมายไดถกตอง สวนผเรยนทไมไดมสวนรวมในการแสดง ผสอนจะตองแนะนำาในการชมการแสดงวา ควรสงเกตและใหความสนใจทเรองอะไรบาง จดไหนบาง


2.2.4 ผเรยนแสดงและชมการแสดง ในขณะแสดง ผสวนและผชมไมควรขดการแสดงกลางคน และควรใหกำาลงใจผแสดง ผชมควรตงใจสงเกตการแสดงในเรองราวทสำาคญทผสอนไดแนะนำา

2.2.5 อภปรายการแสดง ในการอภปรายตองมงไปทเรองราวทแสดงออกมา และการแสดงของผแสดงวา สามารถแสดงไดสมจรงเพยงใด

2.3 ขอดของวธการสอนโดยใชการแสดงละคร 2.3.1 ทำาใหผเรยนไดมประสบการณจรง

2.3.2 ผเรยนมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน

2.3.3 นกเรยนไดฝกทกษะตาง ๆ เชน ทกษะการพด การเขยน การแสดงออก การจดการ การแสวงหาความร และการทำางานเปนกลมเปนตน 2.4 ขอจำากดของวธการสอนโดยใชการแสดงละคร 2.4.1 ใชเวลาในการจดกจกรรมมาก

2.4.2 มคาใชจายในการจดกจกรรม2.4.3 ตองอาศยความชำานาญในการเขยนบท

3. วธการสอนโดยใชบทบาทสมมต วธการสอนโดยใชบทบาทสมมต (Role Playing) เปนกระบวนการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการใหผเรยนสวมบทบาทในสถานการณซงมความใกลเคยงกบความเปนจรง และแสดงออกตามความรสกนกคดของตนและนำาเอาการแสดงออกของผแสดง ทงทางดานความร ความ


คด ความรสก และพฤตกรรมทสงเกตพบ มาเปนขอมลในการอภปราย เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค


3.1 วตถประสงคของวธการสอนโดยใชบทบาทสมมต 3.1.1 เพอใหผเรยนเกดความเขาใจในเรองตาง ๆ เกยวกบบทบาทสมมตทตนแสดง

3.1.2 เพอนนกเรยนไดมสวนรวมในการจดการเรยนการสอนและฝกทกษะตาง ๆ

3.2 ขนตอนการสอนโดยใชบทบาทสมมต3.2.1 ผสอน / ผเรยนนำาเสนอสถานการณสมมต

และบทบาทสมมต บทบาทสมมตทกำาหนดขนควรมความใกลเคยงกบความเปนจรง ไมมบทให ผสวมบทบาทจะตองคดแสดงเอง หรออาจใหบทบาทสมมตแบบแกปญหาซงจะกำาหนดสถานการณทมปญหาหรอความขดแยงให และผสวมบทบาทแกปญหาตามความคดของตน

3.2.2 ผสอน / ผเรยนเลอกผแสดงบทบาท ในการเลอกผแสดง ควรคำานงถงความเหมาะสมกบความสามารถของผเรยนกบบททจะแสดง แตในบางกรณผสอนอาจเลอกผเรยนทมบคลกภาพไมตรงกบบททจะแสดงเพอใหนกเรยนไดรบประสบการณในการแสดง แตผแสดงควรมความเตมใจทจะแสดง เพอใหการแสดงออกมาดทสด

3.2.3 ผสอนเตรยมผสงเกตการณหรอผชม ผสอนควรแนะนำาการชมวา ควรสงเกตอะไร และควรบนทกขอมลอยางไร หรอผสอนอาจจดทำาแบบสงเกตการณใหผชมใชในการสงเกตดวยกได

3.2.4 ผเรยนแสดงบทบาท ผชมและผสอนสงเกตพฤตกรรมทแสดงออก


3.2.5 ผเรยนและผสอนอภปรายรวมกน เกยวกบความร ความคด ความรสก และพฤตกรรมทแสดงออกของผแสดง

3.3 ขอดของวธการสอนโดยใชบทบาทสมมต3.3.1 ผเรยนเกดความเขาใจความรสกและ

พฤตกรรมของผอน3.3.2 ผเรยนเกดการเปลยนแปลงเจตคตและ

พฤตกรรมของตน3.3.3 พฒนาทกษะในการเผชญสถานการณ

ตดสนใจและแกปญหา3.3.4 เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยน

มาก3.4 ขอจำากดของวธการสอนโดยใชบทบาทสมมต

3.4.1 ใชเวลาในการจดกจกรรมมาก3.4.2 ตองอาศยความสามารถของผสอนในการ

แกปญหาเนองจากการแสดงของผเรยนอาจไมเปนไปตามความคาดหมายของผสอน ผสอนจะตองสามารถแกปญหาหรอปรบสถานการณและประเดนใหผเรยนเกดการเรยนรได4. วธการสอนโดยใชกรณตวอยาง วธการสอนโดยใชกรณตวอยาง (Case) คอ กระบวนการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการใหผเรยนศกษาเรองทสมมตขนจากความเปนจรง และตอบประเดนคำาถามเกยวกบเรองนน แลวนำาคำาตอบและเหตผลทมา


ของคำาตอบนนมาใชเปนขอมลในการอภปราย เพอใหผเรยนเกดการเรยนร (ทศนา แขมมณ , 2543)

4.1 วตถประสงคของวธการสอนโดยใชกรณตวอยาง4.1.1 เพอเปดโอกาสใหผเรยนคดวเคราะหและ

เรยนรความคดของผอน4.1.2 ชวยใหผเรยนมมมมองทกวางขน

4.2 ขนตอนการสอนโดยใชกรณตวอยาง4.2.1 ผสอน / ผเรยนนำาเสนอกรณตวอยาง

กรณตวอยางสวนใหญมกเปนเรองราวทมสถานการณเปนปญหาขดแยง ผสอนอาจใชวธการตงประเดนคำาถามททาทายใหผเรยนคดกได ใชเรองจรงหรอเรองจากหนงสอพมพ รวมทงสอตาง ๆ ผสอนตองเตรยมประเดนคำาถามสำาหรบการอภปรายเพอนำาไปสการเรยนรทตองการ ในการเสนอทำาไดหลายวธ เชน การพมพเปนขอมลมาใหผเรยนอาน การเลากรณตวอยางใหฟง หรอนำาเสนอโดยใชสออน

4.2.2 ผเรยนศกษากรณตวอยาง ผสอนควรแบงกลมยอยในการศกษากรณตวอยาง ไมควรใหผเรยนตอบประเดนคำาถามทนท

4.2.3 ผเรยนอภปรายประเดนคำาถามเพอหาคำาตอบ ผเรยนแตละคนควรมคำาตอบของตนเตรยมไวกอน แลวจงรวมกนอภปรายเปนกลม และนำาเสนอผลการอภปรายระหวางกลม

4.2.4 ผสอนและผเรยนอภปรายคำาตอบ นำาเสนอผลการอภปรายระหวางกลม คำาถามสำาหรบการอภปรายน ไมมคำา


ตอบทถกหรอผดอยางชดเจนแนนอน แตตองการใหผเรยนเหนคำาตอบและเหตผลทหลากหลาย ทำาใหผเรยนมมมมองทกวางขน ชวยใหการตดสนใจมความรอบคอบขน การอภปรายควรมงความสนใจไปทเหตผลหรอทมาของความคดทผเรยนใชในการแกปญหาเปนสำาคญ

4.2.5 ผสอนและผเรยนอภปรายเกยวกบปญหาของผเรยน และสรปการเรยนรทไดรบ

4.3 ขอดของวธการสอนโดยใชกรณตวอยาง4.3.1 ผเรยนไดพฒนาทกษะการคดวเคราะห การ

คดอยางมวจารณญาณ และคดแกปญหา4.3.2 ผเรยนมมมมองทกวางขน4.3.3 ชวยใหเกดความพรอมทจะแกปญหาเมอ

เผชญปญหานนในสถานการณจรง4.4 ขอจำากดของวธการสอนโดยใชกรณตวอยาง แม

ปญหาและสถานการณจะใกลเคยงกบความเปนจรง แตกไมไดเกดขนจรง ๆ กบผเรยน ความคดในการแกปญหาจงมกเปนไปตามเหตผลทถกทควรซงอาจไมตรงกบการปฏบตจรงได5. วธการสอนโดยใชเกม

วธการสอนโดยใชเกม (Game) คอ กระบวนการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการใหผเรยนเลนเกมตามกตกา และนำาเนอหาและขอมลของเกม พฤตกรรมการเลน วธการเลน และผลการเลนเกมของผเรยนมาใชในการอภปรายเพอสรปการเรยนร

5.1 วตถประสงคของวธการสอนโดยใชเกม


5.1.1 ชวยใหผเรยนไดเรยนรเรองตาง ๆ อยางสนกสนานและทาทายความสามารถ

5.1.2 ทำาใหเกดประสบการณตรง5.1.3 เปนวธทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมสง

5.2 ขนตอนการสอนองวธการสอนโดยใชเกม5.2.1 ผสอนนำาเสนอเกม ชแจงวธการเลน และ

กตกาการเลนเกม เกมทไดรบการออกแบบใหเปนเกมการศกษาโดยตรงมอยดวยกน 3 ประเภท คอ

5.2.1.1 เกมแบบไมมการแขงขน 2) เกมแบบแขงขน 3) เกมจำาลองสถานการณ การเลอกเกมเพอนำามาใชสอนทำาไดหลายวธผสอนอาจเปนผสรางเกมขน หรออาจนำาเกมทมผสรางขนแลวมาปรบดดแปลงใหเหมาะสมกบวตถประสงค และควรชแจงกตกาการเลนเกมใหเขาใจ

5.2.1.2 ผเรยนเลนเกมตามกตกา ผสอนควรตดตามสงเกตพฤตกรรมการเลนของผเรยนอยางใกลชด และควรบนทกขอมลทจะเปนประโยชนตอการเรยนของผเรยน

5.2.1.3 ผสอนและผเรยนอภปรายผล ควรอภปรายผลเกยวกบผลการเลน และวธการหรอพฤตกรรมการเลนของผเรยนทไดจากการสงเกตจดบนทกไว และในการอภปรายผลควรใหเปนไปตามวตถประสงค การใชเกมในการสอนโดยทว ๆ ไป มวตถประสงคเพอ

1) ฝกฝนเทคนคหรอทกษะตาง ๆ 2) เรยนรเนอหาสาระจากเกม


3) เรยนรความเปนจรงตามสถานการณตาง ๆ ดงนนการอภปรายควรมงประเดนไปตามวตถประสงคของ การสอน

5.3 ขอดของวธการสอนโดยใชเกม5.3.1 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนรสง5.3.2 ผเรยนไดรบความสนกสนาน และเกดการ

เรยนรจากการเลน5.4 ขอจำากดของวธการสอนโดยใชเกม เปนวธการ

สอนทผสอนตองมทกษะในการนำาการอภปรายทมประสทธภาพ จงจะสามารถชวยใหผเรยนประมวลและสรปการเรยนรไดตามวตถประสงค6. วธการสอนโดยใชสถานการณจำาลอง

วธการสอนโดยใชสถานการณจำาลอง (Simulation) เปนกระบวนการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการใหผเรยนลงไปเลนในสถานการณทมบทบาท ขอมล และกตกาการเลน ทสะทอนความเปนจรง และมปฏสมพนธกบสงตาง ๆ ทอยในสถานการณนน โดยขอมลทมสภาพคลายกบขอมลในความเปนจรง ในการตดสนใจและแกปญหาตาง ๆ ซงการตดสนใจนนจะสงผลถงผเลนในลกษณะเดยวกนกบทเกดขนในสถานการณจรง (ทศนา แขมมณ, 2543)

6.1 วตถประสงค เพอชวยใหผเรยนไดรสภาพความเปนจรง เกดความเขาใจในสถานการณ

6.2 ขนตอนการสอนโดยใชสถานการณจำาลอง


6.2.1 ผสอนเตรยมสถานการณจำาลอง สถานการณจำาลองโดยทวไปมอย 2 ลกษณะ คอ

6.2.1.1 สถานการณจำาลองแท จะเปนสถานการณการเลนทใหผเรยนไดเลน เพอเรยนรจรง

6.2.1.2 สถานการณจำาลองแบบเกม มลกษณะเปนเกมการเลน แตเกมการเลนนมลกษณะทสะทอนความเปนจรง ในขณะทเกมธรรมดาทว ๆ ไป อาจจะไมไดสะทอนความเปนจรงอะไร

6.2.2 ผสอนนำาเสนอสถานการณจำาลอง บทบาท ขอมล และกตกาการเลน ในการนำาเสนอ ผสอนควรเรมดวยการบอกเหตผลและวตถประสงคกวาง ๆ แกผเรยนวา การเลนในสถานการณจำาลองนจะใหอะไรและเหตใดจงมาเลนกน ตอไปจงใหภาพรวมทงของสถานการณจำาลองทงหมด แลวจงใหรายละเอยดทจำาเปน

6.2.3 ผเรยนเลอกบทบาททจะเลนหรอผสอนกำาหนดบทบาทให ผเรยนทกคนควรไดรบบทบาทในการเลน ซงผเรยนอาจะเปนผเลอกเองหรอผสอนกำาหนดบทบาทใหผเรยนบางคน ซงจะชวยใหเกดการเรยนรตรงตามความตองการ

6.2.4 ผเรยนเลนตามกตกาทกำาหนด ในขณะทผเรยนกำาลงเลนผสอนควรตดตามพฤตกรรมอยางใกลชดและคอยใหคำาปรกษาตามความจำาเปน

6.2.5 ผสอนและผเรยนรวมกนอภปราย ควรมงไปประเดนไปทการเรยนรความเปนจรง อะไรเปนปจจยทมอทธพล ผเรยนควรไดเรยนรจากการเลนของตน


6.2.6 ผสอนและผเรยนสรปการเรยนรทไดรบจากการเลน

6.3 ขอดของวธการสอนโดยใชสถานการณจำาลอง6.3.1 ผเรยนไดเรยนรเรองทมความซบซอน

อยางเขาใจเนองจากไดมประสบการณดวยตวเอง6.3.2 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนสง6.3.3 ผเรยนมโอกาสฝกทกษะกระบวนการตาง ๆ

จำานวนมาก6.4 ขอจำากดของวธการสอนโดยใชสถานการณ

จำาลอง6.4.1 ใชคาใชจายสง และใชเวลามาก6.4.2 ผสอนตองอาศยการเตรยมการมาก6.4.3 ถาไมมสถานการณจำาลองตองสราง

สถานการณขนมาเอง7. วธการสอนมโนทศน 7.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบวธการสอนมโนทศน (Concept Attainment Model) จอยสและวล (B. R. Joyce & Marsha, 1996, น. 161–178) พฒนารปแบบนขนโดยใชแนวคดของบรนเนอร กดนาว และออสตน (Bruner, Goodnow and Austin) การเรยนรมโนทศนของสงใดสงหนงนน สามารถทำาไดโดยการคนหาคณสมบตเฉพาะทสำาคญของสงนน เพอใชเปนเกณฑในการจำาแนกสงทใชและไมใชสงนนออกจากกนได


7.2 วตถประสงคของรปแบบวธการสอนมโนทศน เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรมโนทศนของเนอหาสาระตาง ๆ อยางเขาใจ และสามารถใหคำานยามของมโนทศนนนดวยตนเอง 7.3 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบวธการสอนมโนทศน

ขนท 1 ผสอนเตรยมขอมลสำาหรบใหผเรยนฝกหดจำาแนก โดยผสอนเตรยมขอมล 2 ชด ชดหนงเปนตวอยางของมโนทศนทตองการสอนอกชดหนงไมใชตวอยางของมโนทศนทตองการสอนในการเลอกตวอยางขอมล 2 ชดขางตน ผสอนจะตองเลอกหาตวอยางทมจำานวนมากพอทจะครอบคลมลกษณะของมโนทศนทตองการนนถามโนทศนทตองการสอนเปนเรองยากและซบซอนหรอเปนนามธรรม อาจใชวธการยกเปนตวอยางเรองสน ๆ ทผสอนแตงขนเองนำาเสนอแกผเรยน ผสอนเตรยมสอการสอนทเหมาะสมจะใชนำาเสนอตวอยางมโนทศนเพอแสดงใหเหนลกษณะตาง ๆ ของมโนทศนทตองการสอนอยางชดเจน

ขนท 2 ผสอนอธบายกตกาในการเรยนใหผเรยนรและเขาใจตรงกน โดยผสอนชแจงวธการเรยนรใหผเรยนเขาใจกอนเรมกจกรรมโดยอาจสาธตวธการและใหผเรยนลองทำาตามทผสอนบอกจนกระทงผเรยนเกดความเขาใจพอสมควร

ขนท 3 ผสอนเสนอขอมลตวอยางของมโนทศนทตองการสอน และขอมลทไมใชตวอยางของมโนทศนทตองการสอน โดยการนำาเสนอขอมลตวอยางนทำาไดหลายแบบ แตละแบบมจดเดน - จดดอย ดงตอไปน


1) นำาเสนอขอมลทเปนตวอยางของสงทจะสอนทละขอมลจนหมดทงชด โดยบอกใหผเรยนรวาเปนตวอยางของสงทจะสอนแลวตามดวยขอมลทไมใชตวอยางของสงทจะสอนทละขอมลจนครบหมดทงชดเชนกน โดยบอกใหผเรยนรวาขอมลชดหลงนไมใชสงทจะสอน ผเรยนจะตองสงเกตตวอยางทง 2 ชด และคดหาคณสมบตรวมและคณสมบตทแตกตางกน เทคนควธนสามารถชวยใหผเรยนสรางมโนทศนไดเรวแตใชกระบวนการคดนอย

2) เสนอขอมลทใชและไมใชตวอยางของสงทจะสอนสลบกนไปจนครบเทคนควธนชวยสรางมโนทศนไดชากวาเทคนคแรก แตไดใชกระบวนการคดมากกวา

3) เสนอขอมลทใชและไมใชตวอยางของสงทจะสอนอยางละ 1 ขอมล แลวเสนอขอมลทเหลอทงหมดทละขอมลโดยใหผเรยนตอบวาขอมลแตละขอมลทเหลอนนใชหรอไมใชตวอยางทจะสอน เมอผเรยนตอบ ผสอนจะเฉลยวาถกหรอผด วธนผเรยนจะไดใชกระบวนการคดในการทดสอบสมมตฐานของตนไปทละขนตอน

4) เสนอขอมลทใชและไมใชตวอยางสงทจะสอนอยางละ 1 ขอมล แลวใหผเรยนชวยกนยกตวอยางขอมลทผเรยนคดวาใชตวอยางของสงทจะสอน โดยผสอนจะเปนผตอบวาใชหรอไมใช วธนผเรยนจะมโอกาสคดมากขนอก

ขนท 4 ใหผเรยนบอกคณสมบตเฉพาะของสงทตองการสอน จากกจกรรมทผานมาในขนตน ๆ ผเรยนจะตอง


พยามหาคณสมบตเฉพาะของตวอยางทใชและไมใชสงทผเรยนตองการสอนและทดสอบคำาตอบของตน หากคำาตอบของตนผดผเรยนกจะตองหาคำาตอบใหมซงกหมายความวาตองเปลยนสมมตฐานทเปนฐานของคำาตอบเดม ดวยวธนผเรยนจะคอย ๆ สรางความคดรวบยอดของสงนนขนมา ซงกจะมาจากคณสมบตเฉพาะของสงนนนนเอง

ขนท 5 ใหผเรยนสรปและใหคำาจำากดความของสงทตองการสอน เมอผเรยนไดรายการของคณสมบตเฉพาะของสงทตองการสอนแลว ผสอนใหผเรยนชวยกนเรยบเรยงใหเปนคำานยามหรอคำาจำากดความ ขนท 6 ผสอนและผเรยนอภปรายรวมกนถงวธการทผเรยนใชในการหาคำาตอบใหผเรยนไดเรยนรเกยวกบกระบวนการคดของตวเอง

7.4 ผลทผเรยนจะไดรบจากการเรยนตามรปแบบวธการสอนมโนทศน เนองจากผเรยนเกดการเรยนรมโนทศน จากการคดวเคราะหและตวอยางทหลากหลาย ดงนนผลทผเรยนจะไดรบโดยตรงคอ จะเกดความเขาใจในมโนทศนนน และไดเรยนรทกษะการสรางมโนทศนซงสามารถนำาไปใชในการทำาความเขาใจมโนทศนอน ๆ ตอไปได รวมทงชวยพฒนาทกษะการใชเหตผลโดยการอปนย (Inductive Reasoning) อกดวย

8. การสอนแบบคนพบความรการสอนแบบคนพบความร (Discovery) คอ วธ

สอนทผเรยนคนพบคำาตอบหรอความรดวยตนเอง คำาวาคนพบ


ความรไมไดหมายถงวาผเรยนเปนคนคนพบความรหรอคำาตอบนนเปนคนแรก สงทคนพบนนจะมผคนพบมากอนแลวและผเรยนกคนพบความรหรอคำาตอบนนดวยตนเอง ไมใชทราบจากการบอกเลาของคนอนหรอจากการอานคำาตอบทมผเขยนไว ในการใชวธสอนแบบนผสอนจะสรางสถานการณในรปทผเรยนจะเผชญกบปญหา ในการแกปญหานนผเรยนจะใชขอมลและปฏบตในลกษณะตรงกบธรรมชาตของวชาและปญหานน นนคอ ผเรยนจะศกษาประวตศาสตรในวธเดยวกบทนกประวตศาสตรกระทำา ศกษาชววทยา ในวธเดยวกนกบทนกชววทยาศกษา เปนวธสอนทเนนกระบวนการซงเหมาะสมสำาหรบวชาวทยาศาสตร คณตศาสตร แตกสามารถใชไดกบวชาอน ๆ 9. วธการสอนตามแนวคดของกานเย 9.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการสอนตามแนวคดของกานเย (Gagne’s Instructional Model) กานเย (Gagne, 1985, น. 70–90) ไดพฒนาทฤษฎเงอนไขการเรยนร (Condition of Learning) ซงม 2 สวนใหญ ๆ คอ ทฤษฎการเรยนร และทฤษฎการจดการเรยนการสอน ทฤษฎการเรยนรของกานเยอธบายวาปรากฏการณการเรยนรมองคประกอบ 3 สวนคอ 9.1.1 ผลการเรยนรหรอความสามารถดานตาง ๆ ของมนษย ซงมอย 5ประเภทคอ

9.1.1.1 ทกษะทางปญญา (Intellectual Skill) ซงประกอบดวยการจำาแนกแยกแยะ การสรางความคด


รวบยอด การสรางกฎ การสรางกระบวนการหรอกฎชนสง 9.1.1.2 กลวธในการเรยนร (Cognitive

Strategy)9.1.1.3 ภาษาหรอคำาพด (Verbal

Information) 9.1.1.4 ทกษะการเคลอนไหว (Motor Skill) 9.1.1.5 เจตคต (Attitude)

9.1.2 กระบวนการเรยนรและจดจำาของมนษย มนษยมกระบวนการจดกระทำาขอมลในสมอง ซงมนษยจะอาศยขอมลทสะสมไวมาพจารณาเลอกจดกระทำาสงใดสงหนง และขณะทกระบวนการจดกระทำาขอมลภายในสมองกำาลงเกดขนเหตการณภายนอกรางกายมนษยมอทธพลตอการสงเสรมหรอการยบยงการเรยนรทเกดขนภายในได ดงนนในการจดการเรยนการสอน กานเยจงไดเสนอแนะวา ควรมการจดสภาพการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบการเรยนรแตละประเภท ซงมลกษณะเฉพาะทแตกตางกน และสงเสรมกระบวนการเรยนรภายในสมอง โดยจดสภาพการณภายนอกใหเออตอกระบวนการเรยนรภายในของผเรยน

9.2 วตถประสงคของรปแบบการสอนตามแนวคดของกานเย เพอชวยใหผเรยนสามารถเรยนรเนอหาสาระตาง ๆ ไดอยางด รวดเรว และสามารถจดจำาสงทเรยนไดนาน 9.3 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบการเรยนการสอนตามรปแบบของกานเย ประกอบดวยการดำาเนนการเปนลำาดบขนตอนรวม 9 ขนดงน


9.3.1 การกระตนและดงดดความสนใจของผเรยน เปนการชวยใหผเรยนสามารถรบสงเรา หรอสงทจะเรยนรไดด 9.3.2 การแจงวตถประสงคของการเรยนใหผเรยนทราบ เปนการชวยใหผเรยนไดรบรความคาดหวง 9.3.3 การกระตนใหระลกถงความรเดม เปนการชวยใหผเรยนดงขอมลเดมทอยในหนวยความจำาระยะยาวใหมาอยในหนวยความจำาเพอใชงาน (working Memory) ซงจะชวยใหผเรยนเกดความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดม 9.3.4 การนำาเสนอสงเราหรอเนอหาสาระใหม ผสอนควรจะจดสงเราใหผเรยนเหนความสำาคญของสงเรานนอยางชดเจน เพอความสะดวกในการเลอกรบรของผเรยน 9.3.5 การใหแนวการเรยนร หรอการจดระบบขอมลใหมความหมาย เพอชวยใหผเรยนสามารถทำาความเขาใจกบสาระทเรยนไดงายและเรวขน 9.3.6 การกระตนใหผเรยนแสดงความสามารถ เพอใหผเรยนมโอกาสตอบสนองตอสงเราหรอสาระทเรยน ซงจะชวยใหทราบถงการเรยนรทเกดขนในตวผเรยน 9.3.7 การใหขอมลปอนกลบ เปนการใหการเสรมแรงแกผเรยน และขอมลทเปนประโยชนกบผเรยน 9.3.8 การประเมนผลการแสดงออกของผเรยน เพอชวยใหผเรยนทราบวาตนเองสามารถบรรลวตถประสงคมากนอยเพยงใด


9.3.9 การสงเสรมความคงทนและการถายโอนการเรยนร โดยการใหโอกาสผเรยนไดมการฝกฝนอยางพอเพยงและในสถานการณทหลากหลาย เพอชวยใหผเรยนเกดความเขาใจทลกซงขน และสามารถถายโอนการเรยนรไปสสถานการณอน ๆ ได

9.4 ผลทผเรยนจะไดรบจากการเรยนตามรปแบบการเรยนการสอนตามรปแบบของกานเย เนองจากการเรยนการสอนตามรปแบบน จดขนใหสงเสรมกระบวนการเรยนรและจดจำาของมนษย ดงนน ผเรยนจะสามารถเรยนรสาระทนำาเสนอไดอยางด รวดเรวและจดจำาสงทเรยนรไดนาน นอกจากนนผเรยนยงไดเพมพนทกษะในการจดระบบขอมล สรางความหมายของขอมล รวมทงการแสดงความสามารถของตนดวย10. การสอนแบบปฏบตการ การสอนแบบปฏบตการ (Laboratory) คอ การสอนทใหผเรยนกระทำากจกรรมการเรยนภายใตการแนะนำาชวยเหลออยางใกลชด โดยทำาการทดลองปฏบตฝกการใชทฤษฎโดยผานการสงเกตการทดลอง ภายใตสภาพทควบคม11. การสอนโดยใชโสตทศนปกรณ การสอนโดยใชโสตทศนปกรณ (Audio – visual Media) หมายถง การสอนโดยใชอปกรณการสอนตาง ๆ เชน รปภาพ สไลด ภาพยนตร วดทศน หนจำาลอง เทปบนทกเสยง เครองฉายภาพขามศรษะ เปนตน เนองจากโสตทศนปกรณแตละชนดตางกมจดเดน ขอจำากดเฉพาะตว จงไมขอกลาวถงจดเดนและขอจำากดโดยรวม ๆ ในการพฒนาการใชสอตาง ๆ


12. การสอนแบบใหผเรยนเสนอรายงานในชนเรยน การสอนแบบใหผเรยนเสนอรายงานในชน คอ เทคนคการสอนทมอบหมายใหผเรยนไปศกษาคนควาสาระความร เรองราย ฯลฯ แลวนำามาเสนอรายงานในชน โดยทวไปจะเสนอดวยวาจา ผสอนอาจมอบหมายใหผเรยนไปศกษาคนควาเปนรายบคคลหรอกลมกได13. การสอนโดยใชคำาถาม การสอนโดยใชคำาถามเปนการสอนทผสอนปอนคำาถามใหผเรยนตอบ อาจตอบเปนรายบคคลหรอตอบเปนกลมยอย หรอตอบทงชน การตอบใชวธพดตอบผสอนจะพจารณาคำาตอบแลวใหขอมลสะทอนกลบ หรอถามคนอนหรอกลมอนจนกวาจะไดคำาตอบทถกตองเหมาะสม เทคนคการสอนหลากหลายวธดงกลาวมาแลว เปนเพยงแนวทางการสอนทมผคนคดขน ซงผสอนเองจะตองทำาความเขาใจ และเลอกใช ประยกตใช ปรบปรงและพฒนาใหเหมาะสมกบเนอหาสาระของการสอน ผเรยน วตถประสงคเชงพฤตกรรม เวลา เครองมอ บรรยากาศ สถานท และขอจำากดตาง ๆ รวมถงความถนดของผสอน แตทงนในการเลอกใชทดควรจะผสมผสานหลายเทคนคทเหมาะสมเขาดวยกน จะกอใหเกดประสทธภาพสงสดได (ชาตร เกดธรรม, 2542, น. 21)14. เทคนคการใชผงกราฟก ประเภทผงความคด เทคนคการใชผงกราฟก ประเภทผงความคด (Graphic Organizers: A Mind MAP) (ชาตร เกดธรรม, 2542, น. 11) เปนผงทแสดงความสมพนธของสาระหรอ


ความคดตาง ๆ ใหเหนเปนโครงสรางในภาพรวม โดยใช เสน คำา ระยะหางจากจดศนยกลาง ส เครองหมาย รปทรง เรขาคณตและภาพ แสดงความหมายและความเชอมโยงของความคดหรอสาระนน ๆ

แผนทความคด บางทเรยกวา (Webbing Semantic Net Working, Momory Mapping) โทน บซานไดพฒนาแผนทความคดขน โดยบรณาการการทำางานของสมองดานซายและดานขวา สมองดานซาย จะทำาหนาทในการวเคราะหคำา สญลกษณ ตรรกวทยา ภาษา ระบบ ลำาดบ ความเปนเหตผล สมองดานขวา จำาทำาหนาทในการสงเคราะหรปแบบ ส รปราง วเคราะหคดสรางสรรค จนตนาการ ความงาม ศลปะ แผนทความคดไมเพยงแตจะใชคำาตาง ๆ เทานน แตยงใชสญลกษณและภาพตาง ๆ ดวย นอกจากนแผนทความคดยงเปนกระบวนการจดระบบการจำาและการจดกระทำาขอมล เปนการ บรณาการภาพ ส คำาศพท และเชอมโยงกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมกบแผนทความคด

บคคลทวไป ใชในชวตสวนตว ในการวางแผน การตดสนใจ ชวตการทำางาน การชวยจำา การแกปญหา การนนำาเสนอ การเขยนหนงสอ ครผสอน การวางแผนการจดการเรยนร การจดกจกรรมตาง ๆ ในการเรยนร นกเรยน ชวยในการคด จำา บนทก เสนอขอมล ทำาใหเขาใจเนอหา


ชวยแกปญหาอยางเปนรปธรรม ทำาใหการเรยนรเปนเรองสนกสนาน มชวตชวา


14.1 หลกการทำา Mind Map14.1.1 เรมตนดวยภาพสตรงกงกลางหนา

กระดาษ14.1.2 ใชภาพใหมากทสด ใชภาพกอนคำาสำาคญ

(Key word) หรอรหส เปนการชวยการทำางานของสมอง ดงดดสายตาและชวยจำา

14.1.3 เขยนคำาสำาคญตวใหญ อานงาย ชดเจน ชวยใหสามารถประหยด เวลาเมอยอนกลบมาอานอกครง

14.1.4 เขยนคำาสำาคญเหนอเสน และแตละเสนตองเชอมตอกบเสนอน ๆ

14.1.5 คำาสำาคญควรมลกษณะเปน หนวย“ ” คำาสำาคญ 1 คำาตอ 1 เสน

14.1.6 ระบายสใหทว Mind Map เพราะสชวยยกระดบความจำา เพลนตา กระตนสมองซกขวา

14.1.7 เพอใหเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ควรปลอยใหหวคดมอสระมากทสด โดยใชรปทรงเรขาคณต แสดงขอบเขตของคำาทมลกษณะของคำาใกลเคยงกน ใชภาพ รปสามมต เพอใหโดดเดน

14.2 การระดมสมอง เปนการนำาความรทอยแลวออกมาใช ทำาใหผเรยนมความรสกอสระในทางความคด ปลอยจตใจใหมอำานาจเหนอสมอง ไมตองกงวลวาสงทคดออกมานสมพนธกบประเดนทตงหรอไม 14.3 การระดมพลงสมองใชไดทงงานเดยวและงานกลม งานเดยว ใหผเรยนใชเวลาประมาณ 5 นาท แลวเขยนหวขอ


เรองปญหาหรอประเดนทมอบหมายใหลงในแผนกระดาษ จากนนเขยนทกสงทกอยางทผเขยนทราบ เกยวกบสงนนในขณะนน ใหเรวทสด งานกลม ตองใหสมาชกทกคนในกลมมโอกาสคดอยางอสระทสดโดยประวงการประเมนความคดออกไปไมมการวพากษ วจารณ ในระหวางทมการคดจดประสงคเพอนำาไปส การทสามารถแกปญหาได15. การสอนแบบโครงการ

15.1 หลกการการสอนแบบโครงการ (The Project Approach) โครงการ คอการสบคนหาขอมลอยางลกตามหวเรองทเดกสนใจควรแกการเรยนร โดยปกตการสบคนจะทำาโดยเดกกลมเลก ๆ ทอยในชนเรยน หรอเดกทงชนรวมกน หรอบางโอกาสอาจเปนเพยงเดกคนใดคนหนงเทานน จดเดนของโครงการคอความพยายามทจะคนหาคำาตอบจากคำาถามทเกยวกบหวเรอง ไมวาคำาถามนนจะมาจากเดก จากครหรอจากเดกและครรวมกนกตาม จดประสงคของโครงการคอการเรยนรเกยวกบหวเรอง มากกวาการเสาะแสวงหาคำาตอบทถกตองเพอตอบคำาถามทครเปนผถาม (Katz, 1994) การทำาโครงการไมสามารถทดแทนหลกสตรทงหมดได สำาหรบเดกปฐมวยถอเปนสวนทเสรมเพมเตมใหสมบรณอยางไมเปนทางการเพยงสวนหนงของหลกสตรเทานน งานโครงการจะไมแยกเปนรายวชา เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร ฯลฯ แตจะบรณาการทกวชาเขาดวยกน โดยเฉพาะเดกปฐมวยตองการครเปนผชแนะ และเปนทปรกษาในการทำาโครงการ สวนเวลาทใชในการทำางานแตละโครงการนนอาจใชเวลาหลายวน หลายสปดาห หรอหนง


สปดาหขนอยกบหวเรอง อาย และความสนใจของเดก (Katz, 1994)

15.2 กระบวนการ โครงการถอเปนตวอยางทดของการเรยนรทเตมไปดวยความหมายเหมาะกบพฒนาการเดก เปนการศกษาอยางลกในชวงเวลาทขยายไดตามความสนใจของเดกแตละคน แตละกลมยอย หรอแตละชนและตามแตหวเรองทตองการศกษา ในหนงสอ Project Approach "A Practical Guide for Teachers" ของ Sylvia C. Chard (1994, 1998) ไดกลาวถงลกษณะโครงสรางของการปฏบตโครงการไว 5 ขอ คอ

15.2.1 การอภปรายกลม ในงานโครงการครสามารถแนะนำาการเรยนรใหเดก และชวยใหเดกแตละคนมโอกาสแลกเปลยนสงทตนทำากบเพอน การพบประสนทนากนในกลมยอย หรอกลมใหญทงชน ทำาใหเดกมโอกาสทจะอภปรายแลกเปลยนความคดเหน ซงกนและกน

15.2.2 การศกษานอกสถานท สำาหรบเดกปฐมวยไมจำาเปนตองเสยเงนเปนจำานวนมาก เพอพาเดกไปยงสถานทไกล ๆ ประสบการณในระยะแรกครอาจพาไปทศนศกษานอกหองเรยน เรยนรสงกอสรางตาง ๆ ทอยรอบบรเวณโรงเรยน เชน รานคา ถนนหนทาง ปายสญญาณ งานบรการตาง ๆ ฯลฯ จะชวยใหเดกเขาโลกทแวดลอม มโอกาสพบปะกบบคคลทมความรเชยวชาญในหวเรองทเดกสนใจ ซงถอเปนประสบการณเรยนรขนแรกของงานศกษาคนควา


15.2.3 การนำาเสนอประสบการณเดม เดกสามารถทจะทบทวนประสบการณเดมในหวเรองทตนสนใจ มการอภปราย แสดงความคดเหนในประสบการณทเหมอนหรอแตกตางกบเพอน รวมทงแสดงคำาถามทตองการสบคนในหวเรองนน ๆ นอกจากนเดกแตละคนสามารถทจะเสนอประสบการณทตนมใหเพอนในชนไดรดวยวธการอนหลากหลายเสมอนเปนการพฒนาทกษะเบองตน ไมวาจะเปนการเขยนภาพ การเขยน การใชสญลกษณทางคณตศาสตร การเลนบทบาทสมมต และการกอสรางแบบตาง ๆ

15.2.4 การสบคน งานโครงการเปดกวางใหใชแหลงคนควาขอมลอยางหลากหลายตามหวเรองทสนใจเดกสามารถสมภาษณพอแม ผปกครองของตนเอง บคคลในครอบครว เพอนนอกโรงเรยน สามารถหาคำาตอบของตนดวยการศกษานอกสถานท สมภาษณวทยากรทองถนทมความรอบรในหวเรอง อาจสำารวจวเคราะหวตถสงของดวยตนเอง เขยนโครงราง หรอใชแวนขยายสองดวตถตาง ๆ หรออาจใชหนงสอในชนเรยนหรอในหองสมดทำาการคนควา

15.2.5 การจดแสดง การจดแสดงทำาไดหลายรปแบบ อาจใชฝาผนงหรอปายจดแสดงงานของเดก เปนการแลกเปลยนความคด ความรทไดจากการสบคนแกเพอนในชน ครสามารถใหเดกในชนไดรบทราบความกาวหนาในการสบคนโดยจดใหมการอภปราย หรอการจดแสดง ทงจะเปนโอกาสใหเดกและครไดเลาเรองงานโครงการททำาแกผมาเยยมเยยนโรงเรยนอกดวย16. การสอนแบบมอนเตสซอร


หลกการสอนแบบมอนเตสซอร Morrison (1998, น. 96–100) และบคคลตาง ๆ ไดสงเคราะหแนวคดและแนวปฏบตของมอนเตสซอร สรปเปนหลกการของการสอนได 5 ประเดน ดงน

16.1 เดกจะตองไดรบการยอมรบนบถอ (Respect for The Child) เพราะเดกแตละคนมลกษณะเฉพาะของเขา ดงนนการจดการศกษาใหแกเดกควรจะเหมาะกบเดกแตละคน มอนเตสซอรยนยนในความเชอของตนเองทวา ชวตของเดกตองไดรบการดแลทแตกตางไปจากผใหญไมจดการศกษาใหแกเดกตามทผใหญตองการใหเปน โดยนกการศกษาและผปกครองจะแสดงความเคารพนบถอเดกไดหลายวถ ทางชวยใหเดกทำางานไดดวยตนเอง สงเสรมความเปนอสระใหแกเดกและเคารพความตองการของเดกแตละคน

16.2 เดกมจตทซมซาบได (The Absorbent Mind) มอนเตสซอรเชอวา เดกแตละคนไมไดรบการศกษามาจากคนอน แตเดกคอผใหการศกษาแกตนเอง เราใชจตในการแสวงหาความรเดกซมซาบขอมลตาง ๆ เขาไปในจตของตนเองได กระบวนนเหนไดชดจากการทเดกเรยนภาษาแมไดเอง พฒนาการของจตทซมซาบไดม 2 ระดบคอ 16.2.1 อายตงแตแรกเกดถง 3 ปเปนชวงทจตซมซาบโดยไมรสกตว (Unconscious Absorbent Mind) เปนการพฒนาประสาทสมผสของการมองเหน (Seeing) การไดยน (Hearing) การชมรส (Tasting) การ


ดมกลน (Smelling) และการสมผส (Touching) เดกจะซมซาบทกสงทกอยางรอบตว 16.2.2 อาย 3-6 ป เปนชวงทจตซมซาบโดยรสกตว (Conscious Absorbent Mind) โดยเลอกสงทประทบใจจากสงแวดลอม และพฒนาประสาทสมผสตาง ๆ การเลอกสรรมความละเอยดลออเพมขน ในชวงทจตซมซาบโดยไมรสกตว เดกจะเหนและซมซาบสโดยไมไดแยกแยะความแตกตางของสเหลานเมออาย 3 ปขนไป เดกจะพฒนาความสามารถในการทจะแยกแยะ จบค และเรยงลำาดบสได มอนเตสซอร ไดทาทายใหครคดเกยวกบเรองจตทซมซาบไดของเดก วาสงทเดกเรยนรสวนใหญจะขนอยกบคนทอยรอบตว สงทคนเหลานนพดและทำา และปฏกรยาของคนเหลานน

16.3 ชวงเวลาหลกของชวต (Sensitive Periods) วย 3-6 ปชวงเวลานเดกจะรบรไดไวและเรยนรทกษะเฉพาะอยางไดด ครจงตองสงเกตเดก เพอจดการเรยนการสอนใหแกเดกไดสมบรณทสด ถงแมเดกจะอยในชวงเวลาหลกเหมอนกน แตขนตอนและจงหวะเวลาของเดกแตละคนจะแตกตางกน ดงนนครของมอนเตสซอร หรอผปกครองจำาเปนจะตองหาชวงเวลาของเดกจดใหเดกประสบความสำาเรจไดสงสด การสงเกตจงสำาคญสำาหรบครและผปกครอง นกการศกษาหลายคนเชอวาขอมลทไดจากการสงเกตถกตองมากกวาการใชแบบสอบ

16.4 การตระเตรยมสงแวดลอม (The Prepared Environment) เดกจะเรยนรไดด ในสงแวดลอมทไดตระเตรยมเอาไวในสถานทใดกตาม ไมวาจะเปนหองเรยน หองทบาน


หองเดกเลก หรอสนามเดกเลน จดมงหมายเพยงเพอใหเดกมอสระจากการควบคมของผใหญเปนสถานททเดกจะไดทำาสงตาง ๆ เพอตนเอง หองเรยนในอดมคตของมอนเตสซอร คอเดกเปนศนยกลางและมสวนรวมในการเรยน ในสงแวดลอมทตระเตรยมไว เดกจะเรยนไดตามความตองการตดสนใจเลอกอปกรณทตองทำา มอนเตสซอรจะจดโตะ เกาอขนาดเดกใหเดกไดทำางานเปนรายบคคล เปนกลมในหองเรยน มการทำางานบนพน มอนเตสซอรเหนวาโตะครไมจำาเปน เพราะครตองไปทำางานกบเดกอยแลว เธอไดเสนอแนะใหจดเฟอรนเจอรทกอยางเปนขนาดเดก กระดานดำาขนาดตำาพอทเดกจะใช พนทภายนอกซงเดกสามารถทำาสวนหรอทำากจกรรมกลางแจงได โดยเฉพาะหองเรยน ตองเปนททเดกสามารถทำาสงตาง ๆ ได เลนอปกรณทวางไวอยางมจดมงหมายและใหการศกษาแกตน อสระเปนลกษณะทสำาคญของการตระเตรยมสงแวดลอม เมอเดกมอสระภายในสงแวดลอม เลอกทำาอปกรณดวยตนเอง เขาจะซมซาบสงตาง ๆ จากตรงนน ผใหญมกจะกลววาเดกจะใชอสระไมเปน เดกจะมอสระในการใชอปกรณทจดไว ภายใตกรอบในการเลอกทครไดจดใหการเลอก (Choice) คอผลผลตของวนยและการควบคมตนเองทจะไดรจากสงแวดลอม

16.5 การศกษาดวยตนเอง (Self-or Auto Education) มอนเตสซอรเนนความสนใจไปทความสามารถของมนษย ศลปะของการสอนรวมถงการตระเตรยมสงแวดลอม เพอเดกจะไดเขาไปทำางานและเรยนรดวยตนเอง เดกสามารถเรยนรไดดวยตนเอง จากการทเดกมอสระในสงแวดลอมทจด


เตรยมไวอยางสมบรณการมอสระนมอนเตสซอรกลาววา ไมใชสญลกษณของเสรภาพเทานน แตหมายถงเสนทางไปสการศกษา เดกมสทธทจะเรยนรระเบยบวนยของชวต ไดมโอกาสแกไขขอบกพรองของตนเอง สามารถควบคมการเคลอนไหวของตนเองได17. การจดการเรยนการสอนแบบโครงงาน

17.1 แนวคดการจดการเรยนการสอนแบบโครงงาน การสอนแบบโครงงานเปนการเปดโอกาสใหผเรยน เรยนรเรองใดเรองหนงตามความสนใจของผเรยนอยางลมลก โดยผานกระบวนการหลกคอ กระบวนการแกปญหา ผเรยนจะเปนผลงมอปฏบตเพอคนหาคำาตอบดวยตนเอง จงเปนการเรยนรจากการไดมประสบการณตรงจากแหลงเรยนร (ชาตร เกดธรรม, 2542, น. 22)

17.2 วตถประสงค การจดการเรยนการสอนแบบโครงงานมวตถประสงคเพอใหนกเรยน

17.2.1 มประสบการณโดยตรง17.2.2 ไดทำาการทดลองและพสจนสงตาง ๆ ดวย

ตนเอง17.2.3 รจกการทำางานอยางมระบบ มขนตอน17.2.4 ฝกการเปนผนำาและผตามทด17.2.5 ไดเรยนรวธการแกปญหา17.2.6 ไดรจกวธการตาง ๆ ในการแกปญหา17.2.7 ฝกวเคราะห และประเมนตนเอง

17.3 ประเภทของโครงงาน


17.3.1 โครงงานแบบสำารวจ17.3.2 โครงงานแบบทดลอง17.3.3 โครงงานสงประดษฐ17.3.4 โครงงานทฤษฎ

17.4 รปแบบการจดทำาโครงงาน17.4.1 ชอโครงงาน17.4.2 คณะทำางาน17.4.3 ทปรกษา17.4.4 แนวคด / ทมา / ความสำาคญ17.4.5 วตถประสงค / จดมงหมาย17.4.6 ขนตอนการดำาเนนงาน / วธการศกษา17.4.7 แหลง / สถานศกษา (ถาม)17.4.8 วสด อปกรณ17.4.9 งบประมาณ17.4.10 ระยะเวลาการดำาเนนงาน17.4.11 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

17.5 การประเมนผลการทำาโครงงาน ครผสอนจะเปนผประเมนการทำาโครงงานของนกเรยนแตละกลม โดยใชแบบประเมนแผนผงโครงงานพจารณาตามรายละเอยดดงน

17.5.1 ชอเรองแสดงถงความคดรเรมสรางสรรค

17.5.2 ชอเรองมความสมพนธกบเนอหาคำาถามมการกระตนใหนกเรยนเกดความคด


17.5.3 สมมตฐานมการแสดงถงพนฐานความรเดม

17.5.4 วธการ เครองมอทใชในการศกษา เหมาะสมสอดคลองกบจดมงหมายและเนอหา

17.5.5 แหลงศกษาสามารถคนควาคำาตอบได17.5.6 วธการนำาเสนอชดเจน เหมาะสมกบเนอหา

และเวลา


18. นวตกรรมกระบวนการกลมแบบประเมนผลการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ

18.1 วางแผนการเรยนร18.1.1 แบงกลมนกเรยนออกเปนกลม ๆ กลม

ละ 6–7 คน โดยความสมครใจ18.1.2 แตละกลมเลอกประธาน รองประธาน

กรรมการ และเลขานการ18.1.3 สมาชกชวยกนตงชอกลม18.1.4 ประธานกลมแตละกลม แนะนำาสมาชกใน

กลมใหเพอน ๆ ในหองไดรจก18.1.5 สำารวจสภาพปญหาและความตองการของ

นกเรยน18.2 ลงมอปฏบต ในการจดกจกรรมการเรยนร

นกเรยนจะเปนผเรยนรและผเรยน สวนครเปนพเลยงใหคำาปรกษาเทานน

18.2.1 ในการจดการเรยนการสอนของคร ครจะสงเสรมใหนกเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองกลาคด กลาแสดงออก โดยจะ มอบหมายใหนกเรยนแตละกลมไปศกษาคนควาทำารายงาน ทำาโครงงาน อภปรายหนาชน และฝกทกษะปฏบต

18.2.2 การมอบหมายงาน ครผสอนจะเรยกประธานกลมแตละกลมไปประชมเพอมอบหมายงาน

18.2.3 ประธานกลมแตละกลมเรยกสมาชกในกลมประชม เพอแจงเรองทตองปฏบต และมอบหมายงาน


เลขาฯกลมจดบนทก การประชมตามระเบยบวาระการประชม สงครผสอน

18.2.4 แตละกลมนำาเสนอผลงานหนาชนทไดไปศกษาคนควา หรอจดทำาขน เชน การทำาโครงงานหรอผลตสอตาง ๆ ประกอบ การเรยนการสอน เชน แผนทโมเดลจากนนำามน

18.3 ตรวจสอบผลงาน18.3.1 การประเมนผลสมาชกในกลม ประธาน

กลมแตละกลมจะเปนผประเมน สวนประธานกลมครผสอนจะเปนผประเมนเอง ดงน 18.3.1.1 ประเมนจตพสย (คณลกษณะ) เดอนละ 1 ครง 18.3.1.2 ประเมนพฤตกรรมในการทำางานกลม เชน การทำารายงาน การทำาโครงงาน การฝกทกษะปฏบต เปนตน 18.3.1.3 ประเมนความรบผดชอบในการจดกจกรรม เชน การทำาเวร การจดปายนเทศหรองานอน ๆ ทครผสอนมอบหมาย

18.3.2 การประเมนผลงานกลม เชน การออกไปอภปราย การทำารายงาน การทำาโครงงาน การฝกทกษะปฏบต เปนตน ผท ประเมน ไดแก นกเรยนกลมตาง ๆ ทไมใชเจาของผลงาน แลวนำาคะแนนทไดมาเฉลย

18.3.3 เปดโอกาสใหสมาชกกลมตาง ๆ ไดวจารณผลงานของเพอน


18.3.4 นกเรยนประเมนครผสอน เดอนละ 1 ครง โดยใชแบบสอบถาม

18.3.4.1 ดานการจดการเรยนการสอน 18.3.4.2 ดานพฤตกรรม (คณลกษณะ)

18.4 ปรบปรงแกไข18.4.1 สมาชกแตละกลมนำาผลการประเมนและ

การวจารณของเพอกลมตาง ๆ มาปรบปรงและพฒนางานใหดขน

18.4.2 ครปรบปรงและพฒนาดานการจดการเรยนการสอนและพฤตกรรม19. การเรยนการสอนแบบบรณาการ

19.1 แนวคดการเรยนการสอนแบบบรณาการ เปนการจดการเรยนรโดยใชความร ความเขาใจ และทกษะในวชาตาง ๆ มากกวาหนงวชาขนไป เพอแกปญหาหรอแสวงหาความร ความเขาใจเรองใดเรองหนงทำาใหผเรยนไดประยกตใชความคด แระสบการณ ความสามารถ และทกษะตาง ๆ ในเวลาเดยวกน ทำาใหไดรบความร ความเขาใจลกษณะองครวม

19.2 รปแบบการเรยนการสอนแบบบรณาการ19.2.1 การบรณาการภายในวชา เปนการเชอม

โยงการสอนระหวางเนอหาวชาในกลมประสบการณหรอรายวชาเดยวกนกนเขาดวยกน

19.2.2 บรณาการระหวางวชา ม 4 รปแบบ คอ


19.2.2.1 การบรณาการแบบสอดแทรก เปนการสอนในลกษณะทครผสอนในวชาหนงสอดแทรกเนอหาวชาอน ๆ ในการสอนของตน 19.2.2.2 การสอนบรณาการแบบคขนาน เปนการสอนโดยครตงแตสองคนขนไป วางแผนการสอนรวมกนโดยมงสอนหวเรองหรอความคดรวบยอดหรอปญหาเดยวกนแตสอนตางวชาและตางคนตางสอน 19.2.2.3 การสอนแบบบรณาการแบบสหวทยาการ เปนการสอนลกษณะเดยวกบการสอนบรณาการแบบคขนาน แตมการมอบหมายงานหรอโครงงานรวมกน 24 การสอนบรณาการแบบขามวชา หรอสอนเปนคณะ เปนการสอนทครผสอนวชาตาง ๆ รวมกนสอนเปนคณะหรอเปนทม มการวางแผน ปรกษาหารอรวมกนโดยกำาหนดหวเรอง ความคดรวบยอด หรอปญหารวมกน แลวรวมกนสอนนกเรยนกลมเดยวกน

19.3 ขนตอนการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ 19.3.1 กำาหนดเรองทจะสอน โดยการศกษาหลกสตรและวเคราะหความสมพนธของเนอหาทมความเกยวของกน เพอนำามากำาหนดเปนเรองหรอปญหาหรอความคดรวบยอดในการสอน

19.3.2 กำาหนดจดประสงคการเรยนร โดยการศกษาจดประสงคของวชาหลกและวชารองทจะนำามาบรณาการ


และกำาหนดจดประสงคการเรยนรในการสอน สำาหรบหวเรองนน ๆ เพอการวดและประเมนผล

19.3.3 กำาหนดเนอหายอย เปนการกำาหนดเนอหาหรอหวเรองยอย ๆ สำาหรบการเรยนการสอนใหสนองจดประสงคการเรยนรทกำาหนดไว 4 วางแผนการสอน เปนการกำาหนดรายละเอยดของการสอนตงแตตนจนจบ โดยการเขยนแผนการสอน/แผนการจดการเรยนร ซงประกอบดวยองคประกอบสำาคญเชนเดยวกบแผนการสอนทวไป คอ สาระสำาคญ จดประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนการสอน การวดและประเมนผล 19.3.5 ปฏบตการสอน เปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกำาหนดไวในแผนการสอน รวมทงมการสงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน ความสอดคลองสมพนธกนของการจดกจกรรมการเรยนการสอน ผลสำาเรจของการสอนตามจดประสงค ฯลฯ โดยมการบนทกจดเดน จดดอย ไวสำาหรบการปรบปรง หรอพฒนาใหดยงขน 19.3.6 การประเมนปรบปรงและพฒนาการสอน เปนการนำาผลทไดบนทก รวบรวมไวในขณะปฏบตการสอน มาวเคราะหเพอปรบปรงและพฒนาแผนการสอนแบบบรณาการการใหมความสมบรณยงขน20. วธสอนแบบขนทง 4 ของอรยสจส 20.1 ขนตอนวธสอนแบบขนทง 4 ของอรยสจส (ศ.ดร. สาโรช บวศร)

20.1.1 ขนกำาหนดปญหา (ขนทกข)20.1.1.1 ศกษาปญหา


20.1.1.2 กำาหนดขอบเขตของปญหาทจะแก20.1.2 ขนตงสมมตฐาน (สมทย)

20.1.2.1 พจารณาสาเหตของปญหา20.1.2.2 จะตองแกปญหาทสาเหต20.1.2.3 พยายามทำาอะไรหลาย ๆ อยางเพอ

แกปญหาใหตรงสาเหต20.1.3 ขนการทดลองและเกบขอมล (นโรธ)

20.1.3.1 ทดลองใชวธการตาง ๆ 20.1.3.2 ทดลองไดผลประการใดบนทกขอมล

ไว20.1.4 ขนสรปขอมลและสรปผล (มรรค)

20.1.4.1 วเคราะหเปรยบเทยบ20.1.4.2 สรปผลและแนวทางเพอปฏบต

21. การจดการเรยนการสอนแบบประสบการณ การจดการเรยนการสอนแบบประสบการณ

(Experiential Learning) หมายถง การเรยนรจากประสบการณหรอการเรยนรจากการไดลงมอปฏบตจรง โดยผเรยนทมโอกาสไดรบประสบการณแลวไดรบการกระตนใหสะทอนสงตาง ๆ ทไดจากประสบการออกมาเพอ พฒนาทกษะใหม ๆ หรอวธคดใหม ๆ

รปแบบการจดกระบวนการการเรยนร การสอนแบบกจกรรมประสบการณม เทคนคการจดกจกรรมการเรยนร ม 5 ขนตอน ดงน


21.1 ขนประสบการณ Experiencing เปนขนลงมอทำากจกรรมจากสภาพจรง เชน กจกรรมการสำารวจราคาสนคาในตลาด การสมภาษณ หรอการปฏบตการตาง ๆ

21.2 ขนนำาเสนอและแลกเปลยนประสบการณ Publishing เปนขนของการพด การเขยน เชนการนำาขอมลทไดจากการเกบรวบรวม มานำาเสนอในรปแบบการพด หรอการเขยนเปนตาราง เปนกราฟหรอรปแบบอน ๆ

21.3 ขนอภปรายผล Discussing เปนขนของการอภปรายซกถามเพอความเขาใจทแจมชดและใหไดแนวคดในการประยกตใช ในขนนทงผเรยนและผสอนอาจใชการซกถามในการอภปรายรวมกน

21.4 ขนสรปพาดพง Generalizing เปนขนสรปผลการเรยนรจากทง 3 ขนขางตน โดยสรปพาดพงสหลกการหรอมมมองแบบแผนทกวางขนอาจรวมกนสรปหรอลงมอกระทำา

21.5 ขนประยกตใช Applying เปนขนของการนำาสงทไดจากการเรยนรไปสการประยกตใชในชวตประจำาวนซงอาจทำาในรปแบบของโครงการ การทดลอง การปรบใชในชวตประจำาวน การศกษาคนควาวจย เปนวงจรตอเนองตอไป

สรปเทคนคการสอน เทคนค คอ กลวธตาง ๆ ทใชเสรมกระบวนการ ขนตอน วธการ หรอการกระทำาใด ๆ เพอชวยใหกระบวนการ ขนตอน วธการ หรอการกระทำานน ๆ มคณภาพและประสทธภาพมากขน ดงนน เทคนคการสอน จงหมายถง กลวธตาง ๆ ทใชเสรมกระบวนการสอน ขนตอนการสอน วธการ


สอน หรอการดำาเนนการทางการสอนใด ๆ เพอชวยใหการสอนมคณภาพและประสทธภาพมากขน เชน ในการบรรยาย ผสอนอาจใชเทคนคตาง ๆ ทสามารถชวยใหการบรรยายมคณภาพและประสทธภาพมากขน เชน การยกตวอยาง การใชสอ การใชคำาถาม เปนตนคำาถามทายบทท 21. วธการสอนและการจดการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสำาคญเราจะเหนไดวามวธการสอนและรปแบบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญทหลากหลาย ทานคดวาวธการสอนแบบใดทมความนาสนใจตอตวทานมากทสดมากทสด 3 อนดบแรก เพราะเหตใดจงอธบายและใหเหตผล2. ทานคดวา วธการสอนและการจดการเรยนร โดยเนนผเรยนเปนสำาคญ มความสำาคญและประโยชนตอนกเรยน ครผสอนและสถานศกษาไทยอยางไร จงอธบาย3. จงเขยนภาพรวมของเนอหาสาระสำาคญของบทท 2 เรอง วธการสอนและการจดการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสำาคญ ใหอยในรปแบบของแผนผงความคด (Mind Mapping)

เอกสารอางองกระทรวงศกษาธการ. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ.2545. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ ครสภา ลาดพราว.


คณะอนกรรมการปฏรปการเรยนร. (2543). ปฏรปการเรยนรผเรยนสำาคญทสด. กรงเทพฯ: สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.จราภรณ ศรทว. (2541). เทคนคการจดกจกรรมใหนกเรยนสรางความร. วารสารวชาการ, 1(9), 37–52.ชาตร เกดธรรม. (2542). การเรยนการสอนวทยาศาสตรทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: คอมแพคทพรนท.ทศนา แขมมณ. (2542). การจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางโมเดลซปปา (CIPPAMODEL). วารสารวชาการ, 2(5), 14–20.--------. (2543). 14 วธสอน สำาหรบครมออาชพ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.--------. (2555). ศาสตรการสอน : องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ไพฑรย สนลารตน. (2549). การศกษาเชงสรางสรรคและผลตภาพ. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.วฒนาพร ระงบทกข. (2541). การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: ตนออ 1999.วภาภรณ ภวฒนกล. (2543). ใครคอผดำาเนนการจดการเรยนการสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลางทแทจรง. วารสารวชาการ, 3(5), 32–37.


ศกดชย นรญทว, & ไพเราะ พมมน. (2542). วฏจกรการเรยนร (4MAT) การจดกระบวนการเรยนรเพอสงเสรมคณลกษณะเกง ด มสข. กรงเทพฯ: แวนแกว.สมศกด ภวภาดาวรรธน. (2544). การยดผเรยนเปนศนยกลางและการประเมนตามสภาพจรง. เชยงใหม: Knowledge Center.


สรพร ศรสมวงษ. (2549). การจดการเรยนรแบบโครงงานเพอพฒนาความสามารถในการใชภาษาองกฤษ และคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนอสสมชญ แผนกประถม. สารนพนธ ศศ.ม (การสอนภาษาองกฤษในฐานะภาษาตางประเทศ) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.สมณฑา พรหมบญ. (2544). การปฏรปการศกษาปฐมวย. วารสารการศกษาปฐมวย, 5(1), 10–20.สวฒน มทธเมธา. (2523). การเรยนการสอนปจจบน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.อาภรณ ใจเทยง. (2544). การจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ. วารสารครสาร คณะครศาสตร สถาบนราชภฏนครปฐม, 3(4), 10–18.Chard, S. C. (1994). The project approach : making curriculum come alive : practical guide 1. New York: Scholastic Books.--------. (1998). The project approach : developing curriculum with children : practical guide 2. New York: Scholastic Inc.Gagne, R. M. (1985). The conditions of learning (4th ed.). New York: Holt, Rinehart and Winston.Joyce, B. R., & Marsha, W. (1996). Model of teaching (5th ed.). Boston: Allyn and Bacon.Kagan, S. (1994). Cooperative learning. Kagan Cooperative Learning.Katz, L. G. (1994). The Project Approach. New York: ERIC Digest.


Lim, C. S., Tang, K. N., & Kor, L. K. (2012). Drill and Practice in Learning (and Beyond). ใน Encyclopedia of the Sciences of Learning (น. 1040–1042). Boston, MA: Springer US. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-1428-6_706Morris, S., & McCarthy, B. (1990). 4 MAT in Action ,II sample lesson plans for use with the 4 MAT system. USA: Barrington Excell.Morrison, K. (1998). Management theories for educational change. London: SAGE Publications.


Scott, H. V. (1994). A Serious Look at the 4MAT Model. สบคน 12 ธนวาคม 2018, จาก https://eric.ed.gov/?id=ED383654Wilkerson, R. M., & White, K. P. (1988). Effects of the 4MAT system of instruction on students’ achievement, retention, and attitudes. The Elementary School Journal, 88(4), 357–368.

บทท 3 รปแบบการเรยนการสอน

ครยคใหมควรมวธคดหรอกระบวนทศนทถกตองเกยวกบการเรยนการสอนใหนกเรยนเรยนรแบบใหรจรง (Mastery Learning) และเนนลงมอปฏบต (Action Learning) เตรยม ผเรยนไปเปนคนทำางานทใชความร (Knowledge worker) และเปนบคคลพรอมเรยนร (learning person) และทกษะทสำาคญทสดทครตองปลกฝงใหเกดกบผเรยนเพอใหเขาเปนบคคลทมทกษะ การปฏบตงาน และทกษะความสำาเรจสวนบคคล นนคอ ทกษะ การเรยนร (learning skills) ของคนศตวรรษท 21 การทจะพฒนาผเรยนใหเปนผทมความสามารถดงกลาว ครจงตองเปนผทมความสามารถในการจดการเรยนรและการจดการเรยนรทดนนตองเกดจากการวางแผนและออกแบบการเรยนรทเหมาะสม มแบบแผนทชดเจน ครอบคลมเนอหา ทกษะ และคณลกษณะอนพงประสงคตลอดจนถง การเลอกใชเทคนคการเรยนรทหลากหลาย ผสอนทมความสามารถในการออกแบบการจดการเรยนร จะเหนแนวทางและหาวธการทชวยสงเสรมใหผเรยนไดรบประสบการณการเรยนรทมคณคาและ ความหมายตอชวต สรางพลงแหงการเรยนรเพอใหผเรยนเกดการคนพบวธการเรยนรทประสทธภาพ และประสบผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนด และการทจะทำาใหครจะเปนผทมความสามารถในการออกแบบการเรยนรทดไดนน จำาเปนตองมการพฒนาครใหมความสามารถดงกลาว นบเปนความความทาทายตอการจดการเรยนรของครในศตวรรษท 21


ความหมายของรปแบบการเรยนการสอนในทางศกษาศาสตร มคำาทเกยวของกบรปแบบคอ รป

แบบการสอน Model of Teaching หรอ Teaching Model และรปแบบการเรยนการสอนหรอรปแบบ การจดการเรยนการสอน Instructional Model หรอ Teaching-Learning Model คาดวารปแบบการสอนมผอธบายไวดงน

1) รปแบบการสอน หมายถง แบบหรอแผนของการสอน รปแบบการสอนแบบหนงจะมจดเนนทเฉพาะเจาะจงอยางใดอยางหนง รปแบบการสอนแตละรปแบบจงอาจมจดหมายทแตกตางกน

2) รปแบบการสอน หมายถง แผนหรอแบบซงสามารถใชการสอนในหองเรยน หรอสอนพเศษเปนกลมยอย หรอ เพอจดสอการสอน ซงรวมถง หนงสอ ภาพยนตร เทปบนทกเสยง โปรแกรมคอมพวเตอรและหลกสตรรายวชา รปแบบ การสอนแตละรปแบบจะเปนแนวในการออกแบบการสอนทชวยใหนกเรยนบรรล วตถประสงคตามทรปแบบนน ๆ กำาหนด

3) รปแบบการสอน หมายถง แผนแสดงการเรยนการสอน สำาหรบนาไปใชสอนในหองเรยน เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามจดมงหมายทกำาหนดไวใหมากทสด แผนดงกลาวจะแสดงถงลำาดบความสอดคลองกน ภายใตหลกการของแนวคดพนฐานเดยวกน องคประกอบทงหลายไดแก หลกการ จดมงหมาย เนอหา และทกษะทตองการสอน ยทธศาสตรการสอน วธการ


สอน กระบวนการสอน ขนตอนและกจกรรมการสอน และการวดและประเมนผล

รปแบบการเรยนการสอนมความหมายในลกษณะเดยวกบระบบการเรยนการสอน ซงนกการศกษาโดยทว ไปนยมใชคาวา ระบบ“ ” ในความหมายทเปนระบบใหญ ครอบคลมองคประกอบสำาคญ ๆ ของการศกษา หรอการเรยนการสอนในภาพรวม และนยมใชคาวา รปแบบ“ ” กบระบบทยอยกวา โดยเฉพาะกบ วธการสอน“ ” ในดานความหมายของรปแบบการสอน มผใหความหมายไวหลายแงมม ดงน

Saylor and others (1981, น. 271)กลาววา รปแบบการสอน (teaching Model) หมายถง แบบ (Pattern) ของการสอนทมการจดกระทำาพฤตกรรมขนจำานวนหนงทมความแตกตางกน เพอจดหมายหรอจดเนนทเฉพาะเจาะจงอยางใดอยางหนง

Joyce and Well (1996, น. 1–4) กลาววา รปแบบการสอน คอ แผน (Plan) หรอแบบ (Pattern) ทเราสามารถใชเพอการสอนโดยตรงในหองเรยนหรอการสอนเปนกลมยอย หรอเพอจดสอการเรยนการสอนซงรวมถงหนงสอ ภาพยนตร เทปบนทกเสยง โปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอนและหลกสตรรายวชา ซงแตละรปแบบจะใหแนวทางในการออกแบบการเรยนการสอนทจะชวยใหผเรยนบรรลวตถประสงคตาง ๆ กน รปแบบการสอนคอ การบรรยายสงแวดลอมทางการเรยน รปแบบการสอนกคอ รปแบบของการเรยนทชวยผเรยนใหไดรบสารสนเทศ ความคด ทกษะคณคา และแนวทางของการคด


Keeves J. (1997, น. 386–387) กลาววา รปแบบโดยทวไปจะตองมองคประกอบทสำาคญดงน

1) รปแบบจะตองนาไปสการทำานาย (Prediction) ผลทตามมาซงสามารถพสจนทดสอบไดกลาวคอ สามารถนาไปสรางเครองมอเพอไปพสจนทดสอบได

2) โครงสรางของรปแบบจะตองประกอบดวยความสมพนธเชงสาเหต (Causal relationship) ซงสามารถใชอธบายปรากฏการณ/เรองนนได

3) รปแบบจะตองสามารถชวยสรางจนตนาการ (Imagination) ความคดรวบยอด (Concept) และความสมพนธ (Interrelations) รวมทงชวยขยายขอบเขตของการสบเสาะความร

4) รปแบบควรจะประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสราง (Structural relationships) มากกวา ความสมพนธเชงเชอมโยง (Associative relationships)

ทศนา แขมมณ (2555, น. 3–4) กลาววา รปแบบการสอน หมายถง สภาพหรอลกษณะของการจดการเรยนการสอนทจดขนอยางมระบบระเบยบ มแบบแผนตามหลกปรชญา ทฤษฎ หลกการ แนวคด หรอความเชอตาง ๆ โดยอาศยวธสอนและเทคนคการสอนตาง ๆ เขามาชวยใหสภาพการเรยนการสอนนนเปนไปตามหลกการทยดถอ ดงนน คณลกษณะสำาคญของรปแบบการสอนจงตองประกอบดวยสงตาง ๆ ตอไปน


1) มปรชญาหรอทฤษฎหรอหลกการหรอแนวคดหรอความเชอ ทเปนพนฐานหรอเปนหลกการของรปแบบการสอนนน ๆ

2) มการบรรยายหรออธบายสภาพหรอลกษณะของการจดการเรยนการสอน

3) มการจดระบบ คอ มการจดองคประกอบและความสมพนธ ขององคประกอบของระบบใหสามารถนาผเรยนไปสเปาหมายอยางมประสทธภาพ โดยมการพสจน ทดลองถงประสทธภาพของระบบนน

ดงนนรปแบบการเรยนการสอนจงหมายถง สภาพหรอลกษณะของการจดการเรยนการสอน ทจดไวอยางเปนระเบยบตามหลกปรชญา ทฤษฎ หลกการ แนวคดหรอความเชอตาง ๆ โดยมการจดกระบวนการหรอขนตอนในการเรยนการสอน โดยอาศยวธสอนและเทคนคการสอนตาง ๆ เขามาชวยทำาใหสภาพการเรยนการสอนนนเปนไปตามหลกการทยดถอ ซงไดรบการพสจน ทดสอบหรอยอมรบวามประสทธภาพ สามารถใชเปนแบบแผนในการเรยนการสอนใหบรรลวตถประสงคเฉพาะของรปแบบนน ๆ ซงแตละรปแบบมวตถประสงคทแตกตางกน กลาวคอ เปนรปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานพทธพสย (Cognitive Domain)การพฒนาดานจตพสย (Affective Domain) การพฒนาดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) การพฒนาดานทกษะกระบวนการ (Process Skills) หรอ การบรณาการ (Integration) ทงนรปแบบดง


กลาวลวนเปนรปแบบการเรยนการสอนทมลกษณะเนนผเรยนเปนสำาคญรปแบบการเรยนการสอนทเปนสากล

รปแบบการเรยนการสอนทเปนสากลซง รองศาสตราจารย ดร. ทศนา แขมมณ ไดคดเลอกมานำาเสนอลวนไดรบการพสจนทดสอบประสทธภาพมาแลวและมผนยมนาไปใชในการเรยนการสอนโดยทวไป แตเนองจากรปแบบ การเรยนการสอนดงกลาวมจำานวนมาก เพอความสะดวกในการศกษาและการนาไปใช จงไดจดหมวดหมของรปแบบเหลานนตามลกษณะของวตถประสงคเฉพาะหรอเจตนารมณของรปแบบ ซงสามารถจดกลมไดเปน 5 หมวดดงน

1) รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานพทธพสย

2) รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานจตพสย

3) รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานทกษะพสย

4) รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาทกษะกระบวนการ

5) รปแบบการเรยนการสอนทเนนการบรณาการ เนองจากจำานวนรปแบบและรายละเอยดของแตละรป

แบบมากเกนกวาทจะนำาเสนอไวในทนไดทงหมด จงไดคดสรรและนำาเสนอเฉพาะรปแบบท รองศาสตราจารย ดร.ทศนา แขมมณ ประเมนวาเปนรปแบบทจะเปนประโยชนตอ


ครสวนใหญและมโอกาสนาไปใชไดมาก โดยจะนำาเสนอเฉพาะสาระทเปนแกนสำาคญของรปแบบ 4 ประการ คอ ทฤษฎหรอหลกการของรปแบบ วตถประสงคของรปแบบ กระบวนการของรปแบบ และผลทจะไดรบจากการใชรปแบบ ซงจะชวยใหผอานไดภาพรวมของรปแบบ อนจะชวยใหสามารถตดสนใจในเบองตนไดวาใชรปแบบใดตรงกบความตองการของตน หากตดสนใจแลว ตองการรายละเอยดเพมเตมในรปแบบใด สามารถไปศกษาเพมเตมไดจากหนงสอซงใหรายชอไวในบรรณานกรม

อนง รปแบบการเรยนการสอนทนำาเสนอน ลวนเปนรปแบบการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางทงสน เพยงแตมความแตกตางกนตรงจดเนนของดานทตองการพฒนาในตวผเรยนและปรมาณของการมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร ของผเรยนซงมมากนอยแตกตางกน อยางไรกตาม ทานผอานพงระลกอยเสมอวา แมรปแบบแตละหมวดหมจะมจดเนนทแตกตางกน กมไดหมายความวา รปแบบนนไมไดใชหรอพฒนาความสามารถทางดานอน ๆ เลย อนทจรงแลว การสอนแตละครงมกประกอบไปดวยองคประกอบทงทางดานพทธพสย พสย และทกษะพสย รวมทงทกษะกระบวนการทางสตปญญา เพราะองคประกอบทงหมดมความเกยวพนกนอยางใกลชด การจดหมวดหมของรปแบบเปนเพยงเครองแสดงใหเหนวา รปแบบนน มวตถประสงคหลกมงเนนไปทางใดเทานน แตสวนประกอบดานอน ๆ กยงคงมอย เพยงแตจะมนอยกวาจดเนนเทานน1. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานพทธพสย


รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานพทธพสย (Cognitive Domain) รปแบบการเรยนการสอนในหมวดน เปนรปแบบการเรยนการสอนทมงชวยใหผเรยนเกดความรความเขาใจในเนอหาสาระตาง ๆ ซงเนอหาสาระนนอาจอยในรปของขอมล ขอเทจจรง มโนทศน หรอความคดรวบยอด รปแบบทคดเลอกมานำาเสนอในทนม 5 รปแบบ ดงน

1) รปแบบการเรยนการสอนมโนทศน2) รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดขอ

งกานเย3) รปแบบการเรยนการสอนโดยการนำาเสนอ

มโนทศนกวางลวงหนา4) รปแบบการเรยนการสอนเนนความจำา5) รปแบบการเรยนการสอนโดยใชผงกราฟก

1.1 รปแบบการเรยนการสอนมโนทศน (Concept Attainment Model)

1.1.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ จอยสและวล (B. R. Joyce & Marsha, 1996, น. 161–178) พฒนารปแบบนขนโดยใชแนวคดของบรนเนอร กดนาว และออสตน (Bruner, Goodnow, และ Austin) การเรยนรมโนทศนของสงใดสงหนงนน สามารถทำาไดโดยการคนหาคณสมบตเฉพาะทสำาคญของสงนน เพอใชเปนเกณฑในการจำาแนกสงทใชและไมใชสงนนออกจากกนได


1.1.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรมโนทศนของเนอหาสาระตาง ๆ อยางเขาใจ และสามารถใหคานยามของมโนทศนนนดวยตนเอง

1.2 รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดของกานเย (Gagne’s Instructional Model)

1.2.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ กานเย (Gagne, 1985, น. 70–90) ไดพฒนาทฤษฎเงอนไขการเรยนร (Condition of Learning) ซงม 2 สวนใหญ ๆ คอ ทฤษฎการเรยนร และทฤษฎการจดการเรยนการสอน ทฤษฎการเรยนรของกานเยอธบายวาปรากฏการณการเรยนรมองคประกอบ 3 สวนคอ

1.2.1.1 ผลการเรยนรหรอความสามารถดานตาง ๆ ของมนษย ซงมอย 5 ประเภทคอทกษะทางปญญา (Intellectual Skill) ซงประกอบดวยการจำาแนกแยกแยะ การสรางความคดรวบยอด การสรางกฎ การสรางกระบวนการหรอกฎชนสง ความสามารถดานตอไปคอ กลวธในการเรยนร (Cognitive Strategy) ภาษาหรอคำาพด (Verbal Information) ทกษะการเคลอนไหว (Motor Skill) และเจตคต (Attitude)

1.2.1.2 กระบวนการเรยนรและจดจาของมนษย มนษยมกระบวนการจดกระทำาขอมลในสมอง ซงมนษยจะอาศยขอมลทสะสมไวมาพจารณาเลอกจดกระทำาสงใดสงหนง และขณะทกระบวนการจดกระทำาขอมลภายในสมองกาลงเกดขนเหตการณภายนอกรางกายมนษยมอทธพลตอการสงเสรมหรอ


การยบยงการเรยนรทเกดขนภายในได ดงนนในการจดการเรยนการสอน กานเยจงไดเสนอแนะวา ควรมการจดสภาพการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบการเรยนรแตละประเภท ซงมลกษณะเฉพาะทแตกตางกน และสงเสรมกระบวนการเรยนรภายในสมอง โดยจดสภาพการณภายนอกใหเออตอกระบวนการเรยนรภายในของผเรยน

1.2.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนสามารถเรยนรเนอหาสาระตาง ๆ ไดอยางด รวดเรว และสามารถจดจาสงทเรยนไดนาน

1.3 รปแบบการเรยนการสอนโดยการนำาเสนอมโนทศนกวางลวงหนา (Advance Organizer Model)

1.3.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ การนำาเสนอมโนทศนกวางลวงหนา (Advanced Organizer) เพอการเรยนรอยางมความหมาย (Meaningful Verbal Learning) การเรยนรจะมความหมายเมอสงทเรยนรสามารถเชอมโยงกบความรเดมของผเรยน ดงนนในการสอนสงใหม สาระความรใหม ผสอนควรวเคราะหหาความคดรวบยอดยอย ๆ ของสาระทจะนำาเสนอ จดทาผงโครงสรางของความคดรวบยอดเหลานนแลววเคราะหหามโนทศนหรอความคดรวบยอดทกวางครอบคลมความคดรวบยอดยอย ๆ ทจะสอน หากครนำาเสนอมโนทศนทกวางดงกลาวแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระใหม ขณะทผเรยนกาลงเรยนรสาระใหม ผเรยนจะสามารถ นาสาระใหมนนไปเกาะเกยวเชอมโยง


กบมโนทศนกวางทใหไวลวงหนาแลว ทำาใหการเรยนรนนมความหมายตอผเรยน

1.3.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนไดเรยนรเนอหาสาระ ขอมลตาง ๆ อยางมความหมาย

1.4 รปแบบการเรยนการสอนเนนความจำา (Memory Model)

1.4.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ รปแบบนพฒนาขนโดยอาศยหลก 6 ประการเกยวกบ

1.4.1.1 การตระหนกร (Awareness) ซงกลาววา การทบคคลจะจดจาสงใดไดดนน จะตองเรมจากการรบร สงนน หรอการสงเกตสงนนอยางตงใจ

1.4.1.2 การเชอมโยง (Association) กบสงทรแลวหรอจำาได

1.4.1.3 ระบบการเชอมโยง (linkSsystem) คอระบบในการเชอมความคดหลายความคดเขา ดวยกนในลกษณะทความคดหนงจะไปกระตนใหสามารถจาอกความคดหนงได

1.4.1.4 การเชอมโยงทนาขบขน (Ridiculous Association) การเชอมโยงทจะชวยใหบคคลจดจาไดดนน มกจะเปนสงทแปลกไปจากปกตธรรมดา การเชอมโยงในลกษณะทแปลก เปนไปไมได ชวนใหขบขน มกจะประทบในความทรงจำาของบคคลเปนเวลานาน

1.4.1.5 ระบบการใชคำาทดแทน


1.4.1.6 การใชคำาสำาคญ (Key Word) ไดแก การใชคำา อกษร หรอพยางค เพยงตวเดยว เพอชวยกระตนใหจำาสงอน ๆ ทเกยวกนได

1.4.2 วตถประสงคของรปแบบ รปแบบนมวตถประสงคชวยใหผเรยนจดจาเนอหาสาระทเรยนรไดดและไดนาน และไดเรยนรกลวธการจำา ซงสามารถนาไปใชในการเรยนรสาระอน ๆ ไดอก

1.5 รปแบบการเรยนการสอนโดยใชผงกราฟก (Graphic Organizer Instructional Model)

1.5.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ กระบวนการเรยนรเกดขนไดจากองคประกอบสำาคญ 3 สวนดวยกน ไดแก ความจำาขอมลกระบวนการทางปญญา และเมตาคอคนชน ความจำาขอมลประกอบดวย ความจำาจากการรสกสมผส (Sensory Memory) ซงจะเกบขอมลไวเพยงประมาณ 1 วนาทเทานน ความจำาระยะสน (Short-term Memory) หรอความจำาปฏบตการ (Working Memory) ซงเปนความจำาทเกดขนหลงจากการตความสงเราทรบรมาแลว ซงจะเกบขอมลไวไดชวคราวประมาณ 20 วนาท และทำาหนาทในการคด สวนความจำาระยะยาว (Long- term Memory) เปนความจำาทมความคงทน มความจไมจำากดสามารถคงอยเปนเวลานาน เมอตองการใชจะสามารถเรยกคนได สงทอยในความจำาระยะยาวม 2 ลกษณะ คอ ความจำาเหตการณ (Episodic Memory) และความจำาความหมาย (Semantic Memory) เกยวกบขอเทจจรง มโนทศน กฎ หลกการตาง ๆ


องคประกอบดานความจำาขอมลน จะมประสทธภาพมากนอยเพยงใด ขนกบกระบวนการทางปญญาของบคคลนน ซงประกอบดวย

1.5.1.1 การใสใจ หากบคคลมความใสใจในขอมลทรบเขามาทางการสมผส ขอมลนนกจะถกนำาเขาไปสความจำาระยะสนตอไป หากไมไดรบการใสใจ ขอมลนนกจะเลอนหายไปอยางรวดเรว

1.5.1.2 การรบร เมอบคคลใสใจในขอมลใดทรบเขามาทางประสาทสมผส บคคลกจะรบขอมลนน และนำาขอมลนเขาสความจำาระยะสนตอไป ขอมลทรบรนจะเปนความจรงตามการรบรของบคคลนน ซงอาจไมใชความจรงเชงปรนย เนองจากเปนความจรงทผานการตความจากบคคลนนมาแลว

1.5.1.3 การทำาซำา หากบคคลมกระบวนการรกษาขอมล โดยการทบทวนซาแลวซาอก ขอมลนนกจะยงคงถกเกบรกษาไวในความจำาปฏบตการ

1.5.1.4 การเขารหส หากบคคลมกระบวนการสรางตวแทนทางความคดเกยวกบขอมลนนโดยมการนาขอมลนนเขาสความจำาระยะยาวและเชอมโยงเขากบสงทมอยแลวในความจำาระยะยาว การเรยนรอยางมความหมายกจะเกดขน

1.5.1.5 การเรยกคน การเรยกคนขอมลทเกบไวในความจำาระยะยาวเพอนาออกมาใช มความสมพนธอยางใกลชดกบการเขารหส หากการเขารหสทำาใหเกดการเกบความจำาไดดมประสทธภาพ การเรยกคนกจะมประสทธภาพตามไปดวย


ดวยหลกการดงกลาว การเรยนรจงเปนการสรางความรของบคคล ซงตองใชกระบวนการเรยนรอยางมความหมาย 4 ขนตอนไดแก

1) การเลอกรบขอมลทสมพนธกน 2) การจดระเบยบขอมลเขาสโครงสราง 3) การบรณาการขอมลเดม 4) การเขารหสขอมลการเรยนรเพอใหคงอย

ในความจำาระยะยาว และสามารถเรยกคนมาใชไดโดยงาย ดวยเหตนการใหผเรยนมโอกาสเชอมโยงความร

ใหมกบโครงสรางความรเดม ๆ และนาความรความเขาใจมาเขารหสหรอสรางตวแทนทางความคดทมความหมายตอตนเองขน จะสงผลใหการเรยนรนนคงอยในความจำาระยะยาวและสามารถเรยกคนมาใชได

1.5.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนไดเชอมโยงความรใหมกบความรเดมและสรางความหมายและความเขาใจในเนอหาสาระหรอขอมลทเรยนร และจดระเบยบขอมลทเรยนรดวยผงกราฟก ซงจะชวยใหงายแกการจดจำา2. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานจตพสย

รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานจตพสย (Affective Domain) เปนรปแบบทมงชวยพฒนาผเรยนใหเกดความรสก เจตคต คานยม คณธรรม และจรยธรรมทพงประสงค ซงเปนเรองทยากแกการพฒนาหรอปลกฝง การจดการเรยนการสอนตามรปแบบการสอนทเพยงใหเกดความรความเขาใจ มกไมเพยงพอตอการใหผเรยนเกดเจตคตทดได


จำาเปนตองอาศยหลกการและวธการอน ๆ เพมเตม รปแบบทคดสรรมานำาเสนอในทนม 3 รปแบบดงน

1) รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการพฒนาดานจตพสยของบลม

2) รปแบบการเรยนการสอนโดยการซกคาน3) รปแบบการเรยนการสอนโดยใชบทบาทสมมต

2.1 รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการพฒนาดานจตพสยของบลม (Instructional Model Based on Bloom’s Affective Domain)

2.1.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ บลม (Bloom, 1956) ไดจำาแนกจดมงหมายทางการศกษาออกเปน 3 ดาน คอดานความร (Cognitive Domain) ดานเจตคตหรอความรสก (Affective Domain) และดานทกษะ (Psycho-motor Domain) ซงในดานเจตคตหรอความรสกนน บลมไดจดขนการเรยนรไว 5 ขนประกอบดวย

2.1.1.1 ขนการรบร ซงกหมายถง การทผเรยนไดรบรคานยมทตองการจะปลกฝงในตวผเรยน

2.1.1.2 ขนการตอบสนอง ไดแกการทผเรยนไดรบรและเกดความสนใจในคานยมนน แลวมโอกาสไดตอบสนองในลกษณะใดลกษณะหนง

2.1.1.3 ขนการเหนคณคา เปนขนทผเรยนไดรบประสบการณเกยวกบคานยมนน แลวเกดเหนคณคาของคานยมนน ทำาใหผเรยนมเจตคตทดตอคานยมนน


2.1.1.4 ขนการจดระบบ เปนขนทผเรยนรบคานยมทตนเหนคณคานนเขามาอยในระบบคานยมของตน

2.1.1.5 ขนการสรางลกษณะนสย เปนขนทผเรยนปฏบตตนตามคานยมทรบมาอยางสมาเสมอและทำาจนกระทงเปนนสย

ถงแมวาบลมไดนำาเสนอแนวคดดงกลาวเพอใชในการกำาหนดวตถประสงคในการเรยนการสอนกตาม แตกสามารถนามาใชในการจดการเรยนการสอนเพอชวยปลกฝงคานยมใหแกผเรยนได

2.1.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนเกดการพฒนาความรสก/เจตคต/คานยม/คณธรรมหรอจรยธรรมทพงประสงค อนจะนาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเปนไปตามความตองการ

2.2 รปแบบการเรยนการสอนโดยการซกคาน (Jurisprudential Model)

2.2.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ จอยส และ วล (B. R. Joyce & Marsha, 1996, น. 106–128) พฒนารปแบบนขนจากแนวคดของโอลเวอรและ เชเวอร (Oliver and Shaver) เกยวกบการตดสนใจอยางชาญฉลาดในประเดนปญหาขดแยงตาง ๆ ซงมสวนเกยวพนกบเรองคานยมทแตกตางกน ปญหาดงกลาวอาจเปนปญหาทางสงคม หรอปญหาสวนตวทยากแกการตดสนใจ การตดสนใจอยางชาญฉลาด กคอการสามารถเลอกทางทเปนประโยชนมากทสด โดยกระทบตอสงอน ๆ นอยทสด ผเรยนควรไดรบการฝกฝนใหรจก


วเคราะหปญหา ประมวลขอมล ตดสนใจเลอกทางเลอกอยางมเหตผล และแสดงจดยนของตนได ผสอนสามารถใชกระบวนการซกคานอนเปนกระบวนการทใชกนในศาล มาทดสอบผเรยนวาจดยนทตนแสดงนนเปนจดยนทแทจรงของตนหรอไม โดยการใชคำาถามซกคานทชวยใหผเรยนยอนกลบไปพจารณาความคดเหนอนเปนจดยนของตน ซงอาจทำาใหผเรยนปรบเปลยนความคดเหนหรอจดยนของตน หรอยนยนจดยนของตนอยางมนใจขน

2.2.2 วตถประสงคของรปแบบ เหมาะสำาหรบสอนสาระทเกยวของกบประเดนปญหาขดแยงตาง ๆ ซงยากแกการตดสนใจ การสอนตามรปแบบนจะชวยใหผเรยนไดเรยนรกระบวนการในการตดสนใจอยางชาญฉลาด รวมทงวธการทาความกระจางในความคดของตน

2.3 รปแบบการเรยนการสอนโดยใชบทบาทสมมต (Role Playing Model)

2.3.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนโดยใชบทบาทสมมต พฒนาขนโดย แชฟเทลและแชฟเทล (Shaftel & Shaftel, 1982, น. 67–71) ซงใหความสำาคญกบปฏสมพนธทางสงคมของบคคล เขากลาววา บคคลสามารถเรยนรเกยวกบตนเองไดจากการปฏสมพนธกบผอน และความรสกนกคดของบคคลกเปนผลมาจากมการปะทะสมพนธกบสงแวดลอมรอบขาง และไดสงสมไวภายในลก ๆ โดยทบคคลอาจไมรตวเลยกได การสวมบทบาทสมมตเปนวธการทชวยใหบคคลไดแสดงความ


รสกนกคดตาง ๆ ทอยภายในออกมา ทำาใหสงทซอนเรนอยเปดเผยออกมา และนามาศกษาทาความเขาใจกนได ชวยใหบคคลเกดการเรยนรเกยวกบตนเอง เกดความเขาใจในตนเอง ในขณะเดยวกนการทบคคลสวมบทบาทของผอน กสามารถชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในความคด คานยม และพฤตกรรมของผอนไดเชนเดยวกน

2.3.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในตนเอง เขาใจในความรสกและพฤตกรรมของผอน และเกดการปรบเปลยนเจตคต คานยม และพฤตกรรมของตนใหเปนไปในทางทเหมาะสม3. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานทกษะพสย

รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานทกษะพสย (Psycho-Motor Domain) เปนรปแบบทมงชวยพฒนาความสามารถของผเรยนในดานการปฏบต การกระทำา หรอการแสดงออกตาง ๆ ซงจำาเปนตองใชหลกการ วธการ ทแตกตางไปจากการพฒนาทางดานจตพสยหรอพทธพสย รปแบบทสามารถชวยใหผเรยนเกดการพฒนาทางดานน ทสำาคญ ๆ ซงจะนำาเสนอในทนม 3 รปแบบดงน

1) รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการพฒนาทกษะปฏบตของซมพซน (Simpson)

2) รปแบบการเรยนการสอนทกษะปฏบตของแฮรโรว (Harrow)

3) รปแบบการเรยนการสอนทกษะปฏบตของเดวส (Davies)


3.1 รปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการพฒนาทกษะปฏบตของซมพซน (Instructional Model Based on Simpson’s Processes for Psycho-Motor Skill Development)

3.1.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบซมพซน (Simpson, 1972) กลาววา ทกษะเปนเรองทมความเกยวของกบพฒนาการทางกายของผเรยน เปนความสามารถในการประสานการทำางานของกลามเนอหรอรางกาย ในการทำางานทมความซบซอน และตองอาศยความสามารถในการใชกลามเนอหลาย ๆ สวน การทำางานดงกลาวเกดขนไดจากการสงงานของสมอง ซงตองมความสมพนธกบความรสกทเกดขน ทกษะปฏบตนสามารถพฒนาไดดวยการฝกฝน ซงหากไดรบการฝกฝนทดแลว จะเกดความถกตอง ความคลองแคลว ความเชยวชาญชานาญการ และความคงทน ผลของพฤตกรรมหรอการกระทำาสามารถสงเกตไดจากความรวดเรว ความแมนยา ความเรวหรอความราบรนในการจดการ

3.1.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนสามารถปฏบตหรอทำางานทตองอาศยการเคลอนไหวหรอการประสานงานของกลามเนอทงหลายไดอยางด มความถกตองและมความชำานาญ

3.2 รปแบบการเรยนการสอนทกษะปฏบตของแฮรโรว (Harrow’s Instructional Model for Psychomotor Domain)

3.2.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบแฮรโรว (Harrow, 1972, น. 96–99) ไดจดลำาดบขนของการ


เรยนรทางดานทกษะปฏบตไว 5 ขน โดยเรมจากระดบทซบซอนนอยไปจนถงระดบทมความซบซอนมาก ดงนนการกระทำาจงเรมจากการเคลอนไหวกลามเนอใหญไปถงการเคลอนไหวกลามเนอยอย ลำาดบขนดงกลาวไดแก การเลยนแบบ การลงมอกระทำาตามคำาสง การกระทำาอยางถกตองสมบรณ การแสดงออกและการกระทำาอยางเปนธรรมชาต

3.2.2 วตถประสงคของรปแบบ รปแบบนมงใหผเรยนเกดความสามารถทางดานทกษะปฏบตตาง ๆ กลาวคอผเรยนสามารถปฏบตหรอกระทำาอยางถกตองสมบรณและชำานาญ

3.3 รปแบบการเรยนการสอนทกษะปฏบตของเดวส (Davies’ Instructional Model for Psychomotor Domain)

3.3.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ เดวส (Davies, 1971, น. 50–56) ไดนำาเสนอแนวคดเกยวกบการพฒนาทกษะปฏบตไววา ทกษะสวนใหญจะประกอบไปดวยทกษะยอย ๆ จำานวนมาก การฝกใหผเรยนสามารถทำาทกษะยอย ๆ เหลานนไดกอนแลวคอยเชอมโยงตอกนเปนทกษะใหญ จะชวยใหผเรยนประสบผลสำาเรจไดดและเรวขน 21

3.3.2 วตถประสงคของรปแบบ มงชวยพฒนาความสามารถดานทกษะปฏบตของผเรยน โดยเฉพาะอยางยง ทกษะทประกอบดวยทกษะยอยจำานวนมาก4. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาทกษะกระบวนการ

รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาทกษะกระบวนการ (Process Skill)เปนทกษะทเกยวของกบวธดำาเนนการตาง ๆ ซงอาจเปนกระบวนการทางสตปญญา เชน


กระบวนการสบสอบแสวงหาความร หรอกระบวนการคดตาง ๆ อาท การคดวเคราะห การอปนย การนรนย การใชเหตผล การสบสอบ การคดรเรมสรางสรรค และการคดอยางมวจารณญาณ เปนตน หรออาจเปนกระบวนการทางสงคม เชน กระบวนการทำางานรวมกน เปนตน ปจจบนการศกษาใหความสำาคญกบเรองนมาก เพราะถอเปนเครองมอสำาคญในการดำารงชวต ในทนจะนำาเสนอรปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาผเรยนดานทกษะกระบวนการ 4 รปแบบ ดงน

1) รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการสบสอบและแสวงหาความรเปนกลม

2) รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดอปนย 22

3) รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดสรางสรรค

4) รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดแกปญหาอนาคตตามแนวคดของทอรแรนซ 4.1 รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการสบสอบและแสวงหาความรเปนกลม (Group Investigation Instructional Model) 4.1.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ จอยส และ วล (B. Joyce & Weil, 1992, น. 80–88) เปนผพฒนารปแบบนจากแนวคดหลกของเธเลน (Thelen) 2 แนวคด คอแนวคดเกยวกบการสบเสาะแสวงหาความร (Inquiry) และแนวคดเกยวกบความร (Knowledge) เธเลนไดอธบายวา สง


สำาคญทสามารถชวยใหผเรยนเกดความรสกหรอความตองการทจะสบคนหรอเสาะแสวงหาความรกคอตวปญหา แตปญหานนจะตองมลกษณะทมความหมายตอผเรยนและทาทายเพยงพอทจะทำาใหผเรยนเกดความตองการทจะแสวงหาคำาตอบ นอกจากนนปญหาทชวนใหเกดความงนงงสงสย หรอกอใหเกดความขดแยงทางความคด จะยงทำาใหผเรยนเกดความตองการทจะเสาะแสวงหาความรหรอคำาตอบมากยงขน เนองจากมนษยอาศยอยในสงคม ตองมปฏสมพนธกบผอนในสงคม เพอสนองความตองการของตนทงทางดานรางกาย สตปญญา จตใจ อารมณและสงคม ความขดแยงทางความคดทเกดขนระหวางบคคลหรอในกลม จงเปนสงทบคคลตองพยายามหาหนทางขจดแกไขหรอจดการทาความกระจางใหเปนทพอใจหรอยอมรบทงของตนเองและผเกยวของ สวนในเรอง ความร นน เธเลนมความเหนวา “ ”ความรเปนเปาหมายของกระบวนการสบสอบทงหลาย ความรเปนสงทไดจากการนาประสบการณหรอความรเดมมาใชในประสบการณใหม ดงนน ความรจงเปนสงทคนพบผานกระบวนการสบสอบโดยอาศยความรและประสบการณ 4.1.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาทกษะในการสบสอบเพอใหไดมาซงความรความเขาใจ โดยอาศยกลมซงเปนเครองมอทางสงคมชวยกระตนความสนใจหรอความอยากรและชวยดำาเนนงานการแสวงหาความรหรอคำาตอบทตองการ 4.2 รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดอปนย (Inductive Thinking Instructional Model)


4.2.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ จอยส และ วล (B. Joyce & Weil, 1992, น. 149–159)พฒนาขนโดยใชแนวคดของทาบาซงเชอวาการคดเปนสงทสอนได การคดเปนกระบวนการปฏสมพนธระหวางบคคลกบขอมล และกระบวนการนมลำาดบขนตอนดงเชนการคดอปนย จะตองเรมจากการสรางความคดรวบยอด หรอมโนทศนกอน แลวจงถงขนการตความขอมล และสรป ตอไปจงนาขอสรปหรอหลกการทไดไปประยกตใช 4.2.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาการคดแบบอปนยของผเรยน ชวยใหผเรยนใชกระบวนการคดดงกลาวในการสรางมโนทศนและประยกตใชมโนทศนตาง ๆ ได

4.3 รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดสรางสรรค (Synectics Instructional Model)

4.3.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดสรางสรรคน เปนรปแบบทจอยส และ วล (B. R. Joyce & Marsha, 1996, น. 239–253)พฒนาขนมาจากแนวคดของกอรดอน (Gordon) ทกลาววาบคคลทวไปมกยดตดกบวธคดแกปญหาแบบเดม ๆ ของตน โดยไมคอยคานงถงความคดของคนอนทำาใหการคดของตนคบแคบและไมสรางสรรค บคคลจะเกดความคดเหนทสรางสรรคแตกตางไปจากเดมได หากมโอกาสไดลองคดแกปญหาดวยวธการทไมเคยคดมากอน หรอคดโดยสมมตตวเองเปนคนอน และถายงใหบคคลจากหลายกลมประสบการณมาชวยกนแกปญหา กจะยงไดวธการทกลากหลายขน และมประสทธภาพมากขน ดงนน


กอรดอนจงไดเสนอใหผเรยนมโอกาสคดแกปญหาดวยแนวความคดใหม ๆ ทไมเหมอนเดม ไมอยในสภาพทเปนตวเอง ใหลองใชความคดในฐานะทเปนคนอน หรอเปนสงอน สภาพการณเชนนจะกระตนใหผเรยนเกดความคดใหม ๆ ขนได กอรดอนเสนอวธการคดเปรยบเทยบแบบอปมาอปมยเพอใชในการกระตนความคดใหม ๆ ไว 3 แบบ คอ การเปรยบเทยบแบบตรง การเปรยบเทยบบคคลกบสงของ และการเปรยบเทยบคาคขดแยง วธการนมประโยชนมากเปนพเศษสำาหรบการเขยนและการพดอยางสรางสรรค รวมทงการสรางสรรคงานทางศลปะ

4.3.2 วตถประสงคของรปแบบ รปแบบนมงพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยน ชวยใหผเรยนเกดแนวคดทใหมแตกตางไปจากเดม และสามารถนาความคดใหมนนไปใชใหเปนประโยชนได

4.4 รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดแกปญหาอนาคตตามแนวคดของทอรแรนซ (Torrance’s Future Problem Solving Instructional Model)

4.4.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนนพฒนามาจากรปแบบการคดแกปญหาอนาคตตามแนวคดของทอแรนซ (Torrance, 1962) ซงไดนาองคประกอบของความคดสรางสรรค 3 องคประกอบ คอ การคดคลองแคลว การคดยดหยน การคดรเรม มาใชประกอบกบกระบวนการคดแกปญหา และการใชประโยชนจากกลมซงมความคดหลากหลาย โดยเนนการใชเทคนคระดมสมองเกอบทกขนตอน


4.4.2 วตถประสงคของรปแบบ มงชวยพฒนาผเรยนใหตระหนกรในปญหาทจะเกดขนในอนาคต และเรยนรทจะคดแกปญหารวมกน ชวยใหผเรยนพฒนาทกษะการคดจำานวนมาก5. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการบรณาการ รปแบบการเรยนการสอนทเนนการบรณาการ (Integration) เปนรปแบบทพยายามพฒนาการเรยนรดานตาง ๆ ของผเรยนไปพรอม ๆ กน โดยใชการบรณาการทงทางดานเนอหาสาระและวธการ รปแบบในลกษณะนกาลงไดรบความนยมอยางมาก เพราะมความสอดคลองกบหลกทฤษฎทางการศกษาทมงเนนการพฒนารอบดาน หรอการพฒนาเปนองครวม รปแบบในลกษณะดงกลาวทนามาเสนอในทนม 4 รปแบบใหญ ๆ คอ

1) รปแบบการเรยนการสอนทางตรง2) รปแบบการเรยนการสอนโดยการสรางเรอง3) รปแบบการเรยนการสอนตามวฏจกรการเรยนร

4 MAT4) รปแบบการเรยนการสอนของการเรยนรแบบ

รวมมอ ไดแก รปแบบจกซอร (JIGSAW) รปแบบ เอส. ท. เอ. ด. (STAD) รปแบบ ท. เอ. ไอ. (TAI) รปแบบ ท. จ. ท. (TGT) รปแบบ แอล. ท. (LT) รปแบบ จ. ไอ. (GI) รปแบบ ซ. ไอ. อาร. ซ. (CIRC) และ รปแบบคอมเพลกซ (Complex Instruction)

5.1 รปแบบการเรยนการสอนทางตรง (Direct Instruction Model)


5.1.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ จอยส และวล (B. Joyce, Marsha Weil, & Rhoada Wald, 1992, น. 334) อางวา มงานวจยจำานวนไมนอยทชใหเหนวา การสอนโดยมงเนนใหความรทลกซง ชวยใหผเรยนรสกวามบทบาทในการเรยน ทำาใหผเรยนมความตงใจในการเรยนรและชวยใหผเรยนประสบความสำาเรจในการเรยน การเรยนการสอน โดยจดสาระและวธการใหผเรยนอยางดทงทางดานเนอหาความร และการใหผเรยนใชเวลาเรยนอยางมประสทธภาพ เปนประโยชนตอการเรยนรของผเรยนมากทสด ผเรยนมใจจดจอกบสงทเรยนและชวยใหผเรยน 80 % ประสบความสำาเรจในการเรยน นอกจากนนยงพบวา บรรยากาศทไมปลอดภยสำาหรบผเรยน สามารถสกดกนความสำาเรจของผเรยนได ดงนน ผสอนจงจำาเปนตองระมดระวง ไมทำาใหผเรยนเกดความรสกในทางลบ เชน การดดาวากลาว การแสดงความไมพอใจ หรอวพากษวจารณผเรยน

5.1.2 วตถประสงคของรปแบบการเรยนการสอนนมงชวยใหไดเรยนรทงเนอหาสาระและมโนทศนตาง ๆ รวมทงไดฝกปฏบตทกษะตาง ๆ จนสามารถทำาไดดและประสบผลสำาเรจไดในเวลาทจำากด

5.2 รปแบบการเรยนการสอนโดยการสรางเรอง (Storyline Method) 5.2.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ การจดการเรยนการสอนโดยใชวธการสรางเรอง พฒนาขนโดย ดร. สตฟ เบลและแซลล ฮารคเนส (Steve Bell and Sally


Harkness) จากสกอตแลนด เขามความเชอเกยวกบการเรยนร (อรทย มลคำา และคณะ, 2542, น. 34–35) ดงน

5.2.1.1 การเรยนรทดควรมลกษณะบรณาการหรอเปนสหวทยาการคอเปนการเรยนรทผสมผสานศาสตรหลาย ๆ อยางเขาดวยกน เพอประโยชนสงสดในการประยกตใชในการทำางานและการดำาเนนชวตประจำาวน

5.2.1.2 การเรยนรทดเปนการเรยนรทเกดขนผานทางประสบการณตรงหรอการกระทำาหรอการมสวนรวมของผเรยนเอง

5.2.1.3 ความคงทนของผลการเรยนร ขนอยกบวธการเรยนรหรอวธการทไดความรมา

5.2.1.4 ผเรยนสามารถเรยนรคณคาและสรางผลงานทดได หากมโอกาสไดลงมอกระทำา

นอกจากความเชอดงกลาวแลว การเรยนการสอนโดยวธการสรางเรองนยงใชหลกการเรยนรและการสอนอกหลายประการ เชนการเรยนรจากสงใกลตวไปสวถชวตจรง การสรางองคความรดวยตนเอง และการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง จากฐานความเชอและหลกการดงกลาว สตฟ เบล ไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนทมลกษณะบรณาการเนอหาหลกสตรและทกษะการเรยนจากหลายสาขาวชาเขาดวยกน โดยใหผเรยนไดสรางสรรคเรองขนดวยตนเอง โดยผสอนทาหนาทวางเสนทางเดนเรองให (“การจดการเรยนการสอนแบบ Story line”, 2556)

5.3 รปแบบการเรยนการสอนตามวฏจกรการเรยนร 4 MAT


5.3.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบ แมค คารธ (McCarthy อางถงใน ศกดชย นรญทว & ไพเราะ พมมน, 2542, น. 7–11) พฒนารปแบบการเรยนการสอนนขนจากแนวคดของโคลป (Kolb) ซงอธบายวา การเรยนรเกดขนจากความสมพนธของ 2 มต คอการรบร และกระบวนการจดกระทำาขอมล การรบรของบคคลม 2 ชองทาง คอผานทางประสบการณทเปนรปธรรม และผานทางความคดรวบยอดทเปนนามธรรม สวนการจดกระทำากบขอมลทรบรนน ม 2 ลกษณะเชนเดยวกน คอการลงมอทดลองปฏบต และการสงเกตโดยใชความคดอยางไตรตรอง เมอลากเสนตรงของชองทางการรบร 2 ชองทาง และเสนตรงของการจดกระทำาขอมลเพอใหเกดการเรยนรมาตดกน แลวเขยนเปนวงกลมจะเกดพนทเปน 4 สวนของวงกลม ซงสามารถแทนลกษณะการเรยนรของผเรยน 4 แบบ คอ 5.3.1.1 เปนแบบสำาหรบผเรยนทถนดจนตนาการ (Imaginative learners)เพราะมการรบรผานทางประสบการณทเปนรปธรรม และใชกระบวนการจดกระทำาขอมลดวยการสงเกตอยางไตรตรอง 5.3.1.2 เปนแบบสำาหรบผเรยนทถนดการวเคราะห (Analytic learners) เพราะมการรบรผานทางความคดรวบยอดทเปนนามธรรม และชอบใชกระบวนการสงเกตอยางไตรตรอง 5.3.1.3 เปนแบบสำาหรบผเรยนทถนดใชสามญสานก (Commonsense learners) เพราะมการรบร


ผานทางความคดรวบยอดทเปนนามธรรม และชอบใชกระบวนการลงมอทา 5.3.1.4 เปนแบบสำาหรบผเรยนทถนดในการปรบเปลยน (dynamic learners) เพราะมการรบรผานทางประสบการณทเปนรปธรรม และชอบใชกระบวนการลงมอปฏบต แมคคารธ และคณะ ไดนำาแนวคดของโคลป มาประกอบกบแนวคดเกยวกบการทำางานของสมองทงสองซก ทำาใหเกดเปนแนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชคำาถามหลก 4 คำาถามคอ ทำาไม (Why) อะไร (What) อยางไร (How) และถา (If) ซงสามารถพฒนาผเรยนทมลกษณะการเรยนรแตกตางกนทง 4 แบบ ใหสามารถใชสมองทกสวนของตนในการพฒนาศกยภาพของตนไดอยางเตมท 5.3.2 วตถประสงคของรปแบบ เพอชวยใหผเรยนมโอกาสไดใชสมองทกสวน ทงซกซายและขวา ในการสรางความรความเขาใจใหแกตนเอง 5.4 รปแบบการเรยนการสอนของการเรยนรแบบรวมมอ (Instructional Models of Cooperative Learning) 5.4.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนของแนวคดแบบรวมมอ พฒนาขนโดยอาศยหลกการเรยนรแบบรวมมอของจอหนสน และเนลสน (L. Johnson & Nelson, 1974, น. 213–240) ซงไดชใหเหนวา ผเรยนควรรวมมอกนในการเรยนรมากกวาการแขงขนกน เพราะการแขงขนกอใหเกดสภาพการณแพ-ชนะ ตางจากการรวมมอกนซง


กอใหเกดสภาพการณชนะ-ชนะ อนเปนสภาพการณทดกวาทงทางดานจตใจและสตปญญา หลกการเรยนรแบบรวมมอ 5 ประการประกอบดวย

5.4.1.1 การเรยนรตองอาศหลกพงพากนโดยถอวาทกคนมความสำาคญเทาเทยมกนและจะตองพงพากนเพอความสำาเรจรวมกน

5.4.1.2 การเรยนรทดตองอาศยการหนหนาเขาหากน มปฏสมพนธกนเพอแลกเปลยนความคดเหน ขอมล และการเรยนรตาง ๆ

5.4.1.3 การเรยนรรวมกนตองอาศยทกษะทางสงคม โดยเฉพาะทกษะในการทำางานรวมกน

5.4.1.4 การเรยนรรวมกนควรมการวเคราะหกระบวนการกลมทใชในการทำางาน

5.4.1.5 การเรยนรรวมกนจะตองมผลงานหรอผลสมฤทธทงรายบคคลและรายกลมทสามารถตรวจสอบและวดประเมนได

หากผเรยนมโอกาสไดเรยนรแบบรวมมอกน นอกจากจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทางดานเนอหาสาระตาง ๆ ไดกวางขนและลกซงขนแลวยงสามารถชวยพฒนาผเรยนทางดานสงคมและอารมณมากขนดวย รวมทงมโอกาสไดฝกฝนพฒนาทกษะกระบวนการตาง ๆ ทจำาเปนตอการดำารงชวตอกมาก 5.4.2 วตถประสงคของรปแบบ มงใหผเรยนไดเรยนรเนอหาสาระตาง ๆ ดวยตนเองและดวยความรวมมอและ


ความชวยเหลอจากเพอน ๆ รวมทงไดพฒนาทกษะสงคมตาง ๆ เชนทกษะการสอสาร ทกษะการทำางานรวมกบผอน ทกษะการสรางความสมพนธ รวมทงทกษะแสวงหาความร ทกษะการคด การแกปญหาและอน ๆ ตอน ๆ (Episode) แตละตอนประกอบดวยกจกรรมยอยทเชอมโยงกนดวยคำาถามหลก (Key Question) ลกษณะของคำาถามหลกทเชอมโยงเรองราวใหดำาเนนไปอยางตอเนองม 4 คำาถามไดแก ทไหน ใคร ทำาอะไร/อยางไร และมเหตการณอะไรเกดขน ผสอนจะใชคำาถามหลกเหลานเปดประเดนใหผเรยนคดรอยเรยงเรองราวดวยตนเอง รวมทงสรางสรรคชนงานประกอบกนไป การเรยนการสอนดวยวธการดงกลาวจงชวยใหผเรยนมโอกาสไดใชประสบการณและความคดของตนอยางเตมท และมโอกาสไดแลกเปลยนความรความคดกน อภปรายรวมกน และเกดการเรยนรอยางกวางขวาง

5.4.3 รปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรแบบรวมมอมหลายรปแบบ ซงแตละรปแบบจะมวธการหลก ๆ ซงไดแก การจดกลม การศกษาเนอหาสาระ การทดสอบ การคดคะแนน และระบบการใหรางวลแตกตางกนออกไป เพอสนองวตถประสงคเฉพาะ แตไมวาจะเปนรปแบบใด ตางกใชหลกการเดยวกน คอหลกการเรยนรแบบรวมมอ 5 ประการ และมวตถประสงคมงตรงไปในทศทางเดยวกน คอเพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรในเรองทศกษาอยางมากทสดโดยอาศยการรวมมอกน ชวยเหลอกน และแลกเปลยนความรกนระหวางกลมผเรยนดวยกน ความแตกตางของรปแบบแตละรปแบบจะอยทเทคนคในการศกษาเนอหาสาระ และวธการเสรมแรงและการให


รางวลเปนประการสำาคญ เพอความกระชบในการนำาเสนอ ผเขยนจงจะนำาเสนอกระบวนการเรยนการสอนของรปแบบดงน

5.4.3.1 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบจกซอร (Jigsaw)

1) จดผเรยนเขากลมคละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลมละ 4 คน และเรยกกลมนวา กลมบานของเรา (home group)

2) สมาชกในกลมบานของเราไดรบมอบหมายใหศกษาเนอหาสาระคนละ 1 สวน (เปรยบเสมอนไดชนสวนภาพตดตอคนละ 1 ชน) และหาคำาตอบในประเดนปญหาทผสอนมอบหมายให

3) สมาชกในกลมบานของเรา แยกยายไปรวมกบสมาชกกลมอน ซงไดรบเนอหาเดยวกน ตงเปนกลมผเชยวชาญ (expert group) ขนมา และรวมกนทาความเขาใจในเนอหาสาระนนอยาละเอยด และรวมกนอภปรายหาคำาตอบประเดนปญหาทผสอนมอบหมายให

4) สมาชกกลมผเชยวชาญกลบไปสกลมบานของเรา แตละคนชวยสอนเพอนในกลมใหเขาใจในสาระทตนไดศกษารวมกบกลมผเชยวชาญ เชนน สมาชกทกคนกจะไดเรยนรภาพรวมของสาระทงหมด

5) ผเรยนทกคนทาแบบทดสอบ แตละคนจะไดคะแนนเปนรายบคคล และนาคะแนนของทกคนในกลมบานของเรามารวมกน (หรอหาคาเฉลย) เปนคะแนนกลม กลมทไดคะแนนสงสดไดรบรางวล


5.4.3.2 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ เอส. ท. เอ. ด. (STAD)คำาวา “STAD” เปนตวยอของ “Student Teams – Achievement Division”กระบวนการดำาเนนการมดงน


2) สมาชกในกลมบานของเราไดรบเนอหาสาระและศกษาเนอหาสาระนนรวมกน เนอหาสาระนนอาจมหลายตอน ซงผเรยนอาจตองทาแบบทดสอบในแตละตอนและเกบคะแนนของตนไว

3) ผเรยนทกคนทำาแบบทดสอบครงสดทาย ซงเปนการทดสอบรวบยอดและนำาคะแนนของตนไปหาคะแนนพฒนาการ ซงหาไดดงนคะแนนพนฐาน: ไดจากคาเฉลยของคะแนนทดสอบยอยหลาย ๆ ครงทผเรยนแตละคนทำาไดคะแนนทได: ไดจากการนาคะแนนทดสอบครงสดทายลบคะแนนพนฐานคะแนนพฒนาการ: ถาคะแนนทไดคอ

-11 ขนไป คะแนนพฒนาการ = 0-1 ถง -10 คะแนนพฒนาการ = 10+1 ถง 10 คะแนนพฒนาการ = 20+ 11 ขนไป คะแนนพฒนาการ = 30


4) สมาชกในกลมบานของเรานาคะแนนพฒนาการของแตละคนในกลมมารวมกนเปนคะแนนของกลม กลมใดไดคะแนนพฒนาการของกลมสงสด กลมนนไดรางวล 35

5.4.3.3 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ ท. เอ. ไอ. (TAI) คำาวา “TAI” มาจาก “Team –Assisted Individualization” ซงมกระบวนการดงน


2) สมาชกในกลมบานของเราไดรบเนอหาสาระและศกษาเนอหาสาระรวมกน

3) สมาชกในกลมบานของเรา จบคกนทำาแบบฝกหด โดยถาใครทำาแบบฝกหดได 75% ขนไปใหไปรบการทดสอบรวบยอดครงสดทายไดและถายงทำาแบบฝกหดไดไมถง 75% ใหทำาแบบฝกหดซอมจนกระทงทำาได แลวจงไป รบการทดสอบรวบยอดครงสดทาย

4 สมาชกในกลมบานของเราแตละคนนาคะแนนทดสอบรวบยอดมารวมกนเปนคะแนนของกลม กลมใดไดคะแนนสงสดกลมนนไดรบรางวล

5.4.3.4 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ ท.จ.ท. (TGT) ตวยอ “TGT” มาจาก”Team Game Tournament” ซงมการดำาเนนการดงน



2) สมาชกในกลมบานของเรา ไดรบเนอหาสาระและศกษาเนอหาสาระรวมกน

3) สมาชกในกลมบานของเรา แยกยายกนเปนตวแทนกลมไปแขงขนกบกลมอนโดยจดกลมแขงขนตามความสามารถ คอคนเกงในกลมบานของเราแตละกลมไปรวมกน คนออนกไปรวมกบคนออนของกลมอน กลมใหมทรวมกนนเรยกวากลมแขงขน กำาหนดใหมสมาชกกลมละ 4 คน

4) สมาชกในกลมแขงขน เรมแขงขนกนโดยแขงขนกนตอบคำาถาม 10 คำาถาม สมาชกคนแรกจบคำาถามขนมา 1 คำาถาม และอานคำาถามใหกลมฟง ใหสมาชกทอยซายมอของผอานคำาถามคนแรกตอบคำาถามกอน ตอไปจงใหคนถดไปตอบจนครบ เมอผอานคำาถามเปดคำาตอบ แลวอานเฉลยคำาตอบทถกใหกลมฟง และใหคะแนนคำาตอบคอ ผตอบถกเปนคนแรกได 2 คะแนน ผตอบถกคนตอไปได 1 คะแนน ผตอบผดได 0 คะแนน แลวตอไปสมาชกคนท 2 จบคำาถามท 2 และเรมเลนตามขนตอน ข-จ ไปเรอย ๆ จนกระทงคำาถามหมด จากนนทกคนรวมคะแนนของตนเอง ผไดคะแนนอนดบ 1 ไดโบนส 10 คะแนน

ผไดคะแนนอนดบ 2 ไดโบนส 8 คะแนน 36


ผไดคะแนนอนดบ 3 ไดโบนส 5 คะแนนผไดคะแนนอนดบ 4 ไดโบนส 4 คะแนน

5) เมอแขงขนเสรจแลว สมาชกกลมกลบไปกลมบานของเรา แลวนำาคะแนนทแตละคนไดรวมเปนคะแนนของกลม

5.4.3.5 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ แอล.ท. (L.T) “L.T.” มาจากคำาวา Learning Together ซงมกระบวนการทงายไมซบซอน ดงน

1) จดผเรยนเขากลมคละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลมละ 4 คน

2) กลมยอยกลมละ 4 คน ศกษาเนอหารวมกน โดยกำาหนดใหแตละคนมบทบาทหนาทชวยกลมในการเรยนร ตวอยางเชน สมาชกคนท 1: อานคำาสง สมาชกคนท 2: หาคำาตอบ สมาชกคนท 3: หาคำาตอบ สมาชกคนท 4: ตรวจคำาตอบ

3) กลมสรปคำาตอบรวมกน และสงคำาตอบนนเปนผลงานกลม

4) ผลงานกลมไดคะแนนเทาไร สมาชกทกคนในกลมนนจะไดคะแนนนนเทากนทกคน

5.4.3.6 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบ จ.ไอ. (G.I.) “G.I.” คอ “Group Investigation” รปแบบนเปนรปแบบทสงเสรมใหผเรยนชวยกนไปสบคนขอมลมาใชในการเรยนรรวมกน โดยดำาเนนการเปนขนตอนดงน

1) จดผเรยนเขากลมคละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลมละ 4 คน


2) กลมยอยศกษาเนอหาสาระรวมกนโดย แบงเนอหาออกเปนหวขอยอย ๆ แลวแบงกนไปศกษาหาขอมลหรอคำาตอบ และในการเลอกเนอหา ควรใหผเรยนออนเปนผเลอกกอน

3) สมาชกแตละคนไปศกษาหาขอมล/คำาตอบมาใหกลม กลมอภปรายรวมกนและสรปผลการศกษา

4) กลมเสนอผลงานของกลมตอชนเรยน5.4.3.7 กระบวนการเรยนการสอนของรป

แบบ ซ.ไอ.อาร.ซ. (CIRC) รปแบบ CIRC หรอ “Cooperative Integrated Reading and Composition” เปนรปแบบการเรยนการสอนแบบรวมมอทใชในการสอนอานและเขยนโดยเฉพาะ รปแบบนประกอบดวยกจกรรมหลก 3 กจกรรมคอ กจกรรมการอานแบบเรยน การสอนการอานเพอความเขาใจ และการบรณาการภาษากบการเรยน โดยมขนตอนในการดำาเนนการดงน (Slavin, 1990, น. 104–110)

1) ครแบงกลมนกเรยนตามระดบความสามารถในการอาน นกเรยนในแตละกลมจบค 2 คน หรอ 3 คน ทากจกรรมการอานแบบเรยนรวมกน

2) ครจดทมใหมโดยใหนกเรยนแตละทมตางระดบความสามารถอยางนอย 2 ระดบ ทมทากจกรรมรวมกน เชน เขยนรายงาน แตงความ ทาแบบฝกหดและแบบทดสอบตาง ๆ และมการใหคะแนนของแตละทม ทมใดไดคะแนน 90% ขนไป


จะไดรบประกาศนยบตรเปน 37 “ซปเปอรทม” หากไดคะแนนตงแต 80-89% กจะไดรบรางวลรองลงมา

3) ครพบกลมการอานประมาณวนละ 20 นาท แจงวตถประสงคในการอาน แนะนาคาศพทใหม ๆ ทบทวนศพทเกา ตอจากนนครจะกำาหนดและแนะนาเรองทอานแลวใหผเรยนทากจกรรมตาง ๆ ตามทผเรยนจดเตรยมไวให เชนอานเรองในใจแลวจบคอานออกเสยงใหเพอนฟงและชวยกนแกจดบกพรอง หรอครอาจจะใหนกเรยนชวยกนตอบคำาถาม วเคราะหตวละครวเคราะหปญหาหรอทานายวาเรองจะเปนอยางไรตอไปเปนตน

4) หลงจากกจกรรมการอาน ครนาอภปรายเรองทอาน โดยครจะเนนการฝกทกษะตาง ๆ ในการอาน เชน การจบประเดนปญหา การทานาย เปนตน

5) นกเรยนรบการทดสอบการอานเพอความเขาใจ นกเรยนจะไดรบคะแนนเปนทงรายบคคลและทม

6) นกเรยนจะไดรบการสอนและฝกทกษะการอานสปดาหละ 1 วน เชน ทกษะการจบใจความสำาคญ ทกษะการอางอง ทกษะการใชเหตผล เปนตน

7) นกเรยนจะไดรบชดการเรยนการสอนเขยน ซงผเรยนสามารถเลอกหวขอการเขยนไดตามความสนใจ นกเรยนจะชวยกนวางแผนเขยนเรองและชวยกนตรวจสอบความถกตองและในทสดตพมพผลงานออกมา

8) นกเรยนจะไดรบการบานใหเลอกอานหนงสอทสนใจ และเขยนรายงานเรองทอานเปนรายบคคล โดย


ใหผปกครองชวยตรวจสอบพฤตกรรมการอานของนกเรยนทบาน โดยมแบบฟอรมให

5.4.3.8 กระบวนการเรยนการสอนของรปแบบคอมเพลกซ (Complex Instruction) รปแบบนพฒนาขนโดย เอลซาเบธ โคเฮน และคณะ (Elizabeth Cohen) เปนรปแบบทคลายคลงกบรปแบบ จ.ไอ. เพยงแตจะสบเสาะหาความรเปนกลมมากกวาการทาเปนรายบคคล นอกจากนนงานทใหยงมลกษณะของการประสานสมพนธระหวางความรกบทกษะหลายประเภท และเนนการใหความสำาคญกบผเรยนเปนรายบคคล โดยการจดงานใหเหมาะสมกบความสามารถและความถนดของผเรยนแตละคน ดงนนครตองคนหาความสามารถเฉพาะทางของผเรยนทออน โคเฮน เชอวา หากผเรยนไดรบรวาตนมความถนดในดานใด จะชวยใหผเรยนมแรงจงใจในการพฒนาตนเองในดานอน ๆ ดวย รปแบบนจะไมมกลไกการใหรางวล เนองจากเปนรปแบบทไดออกแบบใหงานทแตละบคคลทา สามารถสนองตอบความสนใจของผเรยนและสามารถจงใจผเรยนแตละคนอยแลว

5.4.4 ผลทผเรยนจะไดรบจากการเรยนตามรปแบบ ผเรยนจะเกดการเรยนรเนอหาสาระดวยตนเองและดวยความรวมมอและชวยเหลอจากเพอน ๆ รวมทงไดพฒนาทกษะกระบวนการตาง ๆ จำานวนมาก โดยเฉพาะอยางยง ทกษะการทำางานรวมกบผอน ทกษะการประสานสมพนธ ทกษะการคด ทกษะการแสวงหาความร ทกษะการแกปญหา ฯลฯรปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนโดยนกการศกษาไทย


1. รปแบบการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ

รปแบบการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ เกดจากแนวคดการผสมผสานกบหลกพทธธรรมเกยวกบการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ และจดเปนกระบวนการเรยนการสอนขนเพอนำาไปใชในการจดการเรยนการสอน จากการดำาเนนชวตของแตละคนจะตองเผชญกบการเปลยนแปลงตาง ๆ มากมาย ทงสข ทกข สมหวง และผดหวง ดงนนการจดการศกษาควรชวยใหผเรยนไดเผชญกบสถานการณตาง ๆ เหลานน และสามารถเอาชนะปญหาตาง ๆ เหลานนได

1.1 หลกการของรปแบบการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ โดย สมน อมรววฒน (2533, น. 168–170)ไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนนขนมาจากแนวคดทวา การศกษาทแทควรสอดคลองกบการดำาเนนชวต การศกษาทแทควรชวยใหผเรยนไดเรยนรทจะเผชญกบสถานการณตาง ๆ เหลานน และสามารถเอาชนะปญหาเหลานน โดย

1) การเผชญ ไดแกการเรยนรทจะเขาใจภาวะทตองเผชญ

2) การผจญ คอการเรยนรทจะตอสกบปญหาอยางถกตองตามทานองคลองธรรมและมหลกการ

3) การผสมผสาน ไดแกการเรยนรทจะผสมผสานวธการตาง ๆ เพอนาไปใชแกปญหาใหสำาเรจ


4) การเผดจ คอการแกปญหาใหหมดไป โดยไมกอใหเกดปญหาสบเนองตอไปอก สมน อมรววฒน ไดนำาแนวคดดงกลาวผสมผสานกบหลกพทธธรรมเกยวกบการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ และจดเปนกระบวนการเรยนการสอนขนเพอนำาไปใชในการจดการเรยนการสอน 1.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาทกษะการแกปญหาและทกษะกระบวนการตาง ๆ จำานวนมาก อาท กระบวนการคด (โยนโสมนสการ) กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการแสวงหาความร กระบวนการประเมนคาและตดสนใจ กระบวนการสอสาร ฯลฯ รวมทงพฒนาคณธรรม จรยธรรม ในการแกปญหาและการดำารงชวต

1.3 กระบวนการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ รปแบบการเรยนการสอนจากแนวคดนผสมผสานกบหลกพทธธรรมเกยวกบการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ และจดเปนกระบวนการเรยนการสอนขนเพอนำาไปใชในการจดการเรยนการสอน ซงมกระบวนการดงน (ทศนา แขมมณ, 2555)

1.3.1.ขนนำาการสรางศรทธา ผสอนจดสงแวดลอมและบรรยากาศในชนเรยนใหเหมาะสมกบเนอหาของบทเรยน และเราใจใหผเรยนเหนความสำาคญของบทเรยน สรางความสมพนธทดกบผเรยน แสดงความรก ความเมตตา ความจรงใจตอผเรยน


1.3.2 ขนสอน มการนำาเสนอสถานการณปญหา หรอกรณตวอยางมาฝกทกษะการคดและปฏบตในการกระบวนการเผชญสถานการณ ฝกทกษะการแสวงหาและรวบรวมขอมล ขอเทจจรง ความรและหลกการตาง ๆ ฝกสรปประเดนสำาคญ ฝกการประเมนคา เพอหาแนวทางในการแกปญหา โดยวธคดหลาย ๆ วธ (โยนโสมนสการ) ไดแก การคดสบสาวเหตปจจย การคดแบบแยกแยะสวนประกอบ การคดแบบสามญลกษณ คดแบบอรรถธรรมสมพนธ การคดแบบคณโทษทางออก คดแบบคณคาแท-คณคาเทยม คดแบบใชอบายปลกเราคณธรรม และคดแบบเปนอยในปจจบน ฝกทกษะการเลอกและตดสนใจในการฝกการประเมนคาตามเกณฑทถกตอง ดงาม เหมาะสม ฝกการวเคราะหผลด ผลเสยทเกดขนจากทางเลอกตาง ๆ แลวนำามาลงมอปฏบตตามทางเลอกทไดเลอกไว ผสอนใหคำาปรกษาแนะนำาฉนกลยาณมตร โดยปฏบตใหเหมาะสมตามหลกสปปรสธรรม 7

1.3.3 ขนสรป ผเรยนแสดงออกดวยวธตาง ๆ เชน การพด เขยน หรอกระทำาในรปแบบตาง ๆ ทเหมาะสมกบความสามารถและวย ผเรยนและผสอนชวยกนสรปบทเรยน ผสอนวดและประเมนผลการเรยนการสอน รปแบบการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญสถานการณน ถาเรานำามาประยกตกจะชวยใหผเรยนไดพฒนาความสามารถในการเผชญทกษะ และสามารถคดและตดสนใจไดอยางเหมาะสม

กลาวโดยสรป รปแบบการจดการเรยนการสอนทกษะกระบวนการเผชญ สถานการณ โดย สมน อมรววฒน รปแบบ


การจดการเรยนการสอนนขนมาจากแนวคดทวา การศกษาทแทควรสอดคลองกบการดำาเนนชวต ซงตองเผชญกบการเปลยนแปลงตาง ๆ ซงมทงทกข สข ความสมหวงและความผดหวงตาง ๆ การศกษาทแทควรชวยใหผเรยนไดเรยนรท เผชญกบสถานการณตาง ๆ เหลานน2. รปแบบการเรยนการสอนโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ 2.1 ความหมายของการจดการเรยนรโดยสรางศรทธาและโยนโสมนสการ เปนกระบวนการเรยนรทใหผเรยนไดใชความคดทถกวธ คดเปนหรอคดอยางมระเบยบ รวธหาเหตผล สบสาว แยกแยะปญหาได โดยไมเอาอปทานของตนเอาไวจบ โยนโส แปลวา เหต ตนเหต ตนเคา แหลงเกดปญญา อบาย “ ”

วธการ มนสการ แปลวา การทำาในใจ การคด การคำานง ใสใจ “ ”พจารณาเมอรวมเปน โยนโสมนสการ หมายถง การทำาใจโดย“ ”แยบคาย

2.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาความสามารถในการคด (โยนโสมนสการ) การตดสนใจ การแกปญหาทเกยวของกบเนอหาสาระทเรยน ดงน 2.2.1 เพอใหผเรยนไดเรยนรวธการใชความคดอยางถกวธ คดเปน คดอยางมระเบยบ รวธหาเหตผล ตลอดจนสามารถแยกแยะปญหาไดดวยตนเอง

2.2.2 เพอใหผเรยนนำาความรทกษะมาใชเปนหลกปฏบตในชวตประจำาวน


2.3 แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ ในป พ.ศ.2526 สมน อมรววฒน นกการศกษาไทยผมชอเสยงและมผลงานทางวชาการจำานวนมาก ไดนาแนวคดจากหนงสอพทธธรรมของพระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต) เกยวกบการสรางศรทธาและโยนโสมนสการ มาสรางเปนหลกการและขนตอนการสอนตามแนวพทธวธขน รปแบบการเรยนการสอนนพฒนาขนจากหลกการทวา ครเปนบคคลสำาคญทสามารถจดสภาพแวดลอม แรงจงใจ และวธการสอนใหศษยเกดศรทธาทจะเรยนร การไดฝกฝนวธการคดโดยแยบคายและนาไปสการปฏบตจนประจกษจรง โดยครทาหนาทเปนกลยาณมตรชวยใหศษยไดมโอกาสคด และแสดงออกอยางถกวธ จะชวยพฒนาใหศษยเกดปญญา และแกปญหาไดอยางเหมาะสม (สมน อมรววฒน, 2533, น. 161)

2.4 หลกการจดการเรยนรโดยสรางศรทธาและโยนโสมนสการ ผสอนเปนบคคลสำาคญทจะตองจดสภาพแวดลอม สรางแรงจงใจใหผเรยนเกดศรทธาทจะเรยนร และไดฝกฝนวธการคดโดยแยบคายเนนใหผสอนและผเรยน มความสมพนธทดตอกนและกน ผเรยนมโอกาสแสดงออกนำาไปสการปฏบตอยางถกวธ จนสามารถแกปญหาไดอยางเหมาะสม

2.5 ขนตอนการจดการเรยนร 2.5.1 ขนนำา (เสรมสรางปญญา)

2.5.1.1 จดบรรยากาศในชนเรยนเพอสงเสรมการเรยนร ซงตองมลกษณะ มความสงบใกลชดธรรมชาต ใหผเรยนไดสมผสสงแวดลอมทเปนธรรมชาต ใหผเรยนไดสมผสสง


แวดลอมทเปนธรรมชาต ใชแหลงวทยากรในชมชน ผเรยนไดประสบการณตรง สภาพชนเรยน แปลกใหมไมจำาเจ บรเวณหองเรยน โรงเรยนสะอาดมระเบยบเรยบรอย และสรางบรรยากาศ ทชวนใหสบายใจ ไมมการขมขบงคบ

2.5.1.2 สรางสมพนธทดระหวางผสอนกบผเรยน ผสอนตองปฏบตตวเปนกลยาณมตรกบผเรยน คอตองมสำารวมกาย นาเชอถอศรทธา สงา สะอาด แจมใส มความรมคณธรรม สงสอนผเรยนดวยความรกและเปนทพงของผเรยนอยางแทจรง

2.5.1.3 ผสอนนำาเสนอสงเราและแรงจงใจ เชน ใชวธตรวจสอบความคด และความสามารถของผเรยน กอนสอน เปนการเสรมแรงเราใหเกดความมานะ พากเพยร ใสสอกจกรรมทนาสนใจ

2.5.2 ขนสอน2.5.2.1 ผสอนเสนอปญหาทเปนสาระสำาคญ

ของบทเรยน โดยใชวธนำาเสนอทหลากหลาย และทาทายความคด2.5.2.2 ผสอนแนะนำาแหลงเรยนรอยางกวาง

ขวาง2.5.2.3 ใหผเรยนฝกการรวบรวมขอมล โดย

การ ทำางานอยางเปนระบบระเบยบ2.5.2.4 ผสอนจดกจกรรมเราใหผเรยนเกด

ความคดวธตาง ๆ เชนใชคำาถามอยางเหมาะสมเพอเราใหเกดความคด


2.5.2.5 ใหผเรยนฝกการสรปประเดนของขอมล เพอหาทางเลอกวธแกปญหาโดยการฝกกระบวนการทำางานเปนกลม แลกเปลยนความคดเหนกน

2.5.2.6 ใหผเรยนเลอกและตดสนใจ การลงมตรวมกนภายในกลม

2.5.2.7 ใหผเรยนฝก ปฏบต เพอพสจนการเลอก ใหตรงกบแผนและบนทกขอมลใหเปนระเบยบ

2.5.3 ขนสรป 2.5.3.1 ครและนกเรยนรวมกนสงเกตวธ ปฏบต ตรวจสอบปรบปรงแกไข

2.5.3.2 ครและนกเรยนรวมกนอภปราย และสอบถามขอสงสย

2.5.3.3 ครละนกเรยนรวมกนสรปการเรยนร เชนใชการอภปรายกลม และสรปสาระสำาคญ

2.5.3.4 ผสอนและผเรยนรวมกนประเมนผลการเรยนร

2.6 ขอดในการจดการเรยนรโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ

2.6.1 เปนการสงเสรมใหผเรยนไดฝกทกษะดานการคดหาเหตผลอยางเปนระบบ

2.6.2 ผเรยนไดลงมอปฏบตจนเกดปญญาดวยตนเอง

2.6.3 เสรมสรางบรรยากาศทเปนกลยาณมตรตอกนระหวางผเรยนกบผสอน


2.6.4 ฝกความเปนประชาธปไตยบนพนฐานของความเปนเหตผล และเสรมสรางปญญาใหกบผเรยน โดยการจดลำาดบการฝกคด โดยใชหลกการชนสง

2.7 ขอจำากดในการจดการเรยนรโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ

2.7.1 ผสอนจะตองมความเขาใจในวธการจดการเรยนรอยางลกซง

2.7.2 ผสอนตองมศรทธา และมความเปนกลยาณมตรสง

การสอนในลกษณะนจะเปนการฝกผเรยนใหรจกคด เกดความคดสรางสรรคสามรถนำาไปแกบญหาประจำาวนไดสวนครผสอนกจะเปนผมความเปนกนเอง ใจดม เมตตา โอบออมอาร เกดความ ผกพนธ และสมพนธทดตอกนระหวางผเรยนและผสอน สมควรและเหมาะอยางมากในแนวการจดการเรยนรของไทยทเนนใหเดกเปนคนด เกงและมความสข

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ โดย สมน อมรววฒน รปแบบการจดการเรยนการสอนนพฒนาขนจากหลกการทวา ครเปนบคคลสำาคญทสามารถจดสภาพแวดลอม แรงจงใจ และวธการสอนใหศษยเกดศรทธาทจะเรยนร การไดฝกฝนวธการคดโดยแยบคายและนำาไปสการปฏบตจนประจกษจรง โดยครทำาหนาท เปนกลยาณมตรชวยใหศษยไดมโอกาสคด และแสดงออก อยางถกวธ จะชวยพฒนาใหศษยเกดปญญา และแกปญหาได อยางเหมาะสม


3. รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดเปนเพอการดำารงชวตในสงคมไทย พฒนาโดยหนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา การคดเปนเพอการพฒนาคณภาพชวตและสงคมไทย "คดเปน มาจากแนวคดทวา ธรรมชาตของมนษย ทกคนตองการความสข คนคดเปนจะสามารถดำารงชวต ใหพบความสขได" มนษยมจตสำานกทจะใครครวญ และแสวงหารากเหงาทมาของปญหาและความทกข และพจารณาทางเลอก และหาคำาตอบตาง ๆ เพอจะไดตดสนใจกระทำาการหรอไม ในการแสวงหาคำาตอบแทนทจะยอมจำานนตอปญหา หรอโชคชะตา โดยกระบวนการทจะพฒนาการคดเปนใหกบบคคลตามทฤษฎการ "คดเปน" ซงจะเปน กระบวนการตด และตดสนใจแกไขปญหาดวยขอมล 3 ประเภท ไดแก ขอมลตนเอง ขอมลสงคมสงแวดลอม และขอมลวชาการ มาประกอบการตดสนใจ

กระบวนการคดเปน จงเปนเปนการทำาใหบคคลไดเขาใจตนเองอยางถองแทวา ตนเองเปนใคร และอะไรคอสงทตนเองตองการ รวมทงการเขาใจสภาพสงคมสงแวดลอมทตนเองดำารงชวต และสามารถนำาขอมลวชาการทมอยมาประกอบการคดและตดสนใจ โดยวเคราะห วจารณอยางเปนระบบ ภายใตหลกการ เหตผล หลกคณธรรม จรยธรรม ซงนำาไปสการปฏบตจนเกดความพงพอใจ เปนบคคลทมพฤตกรรมคดเปน เปนคนด คนเกง และพบกบความสขไดในทสด ศาสตราจารย อนตา นพคณ ไดสรปความเชอพนฐานเกยวกบ การคดเปน ม 4


ประการ ทจะทำาใหเกดความเขาใจกระบวนการคดเปนไดอยางชดเจน คอ

ประการท 1 มนษยทกคนตองการความสขประการท 2 การใชขอมล 3 ประเภท พรอมกน

ประกอบการคดแกไขปญหาประการท 3 เปนการคดเพอการตดสนใจแกไข

ปญหาประการท 4 มนษยมเสรภาพในการตดสนใจ

กำาหนดชะตาชวตของตนเองคดเปน จงเปนกระบวนการทจะทำาใหมนษยกำาหนด

ปรชญาในการดำารง ชวตของตนเองในแตละดานวา ตนเองเปนใคร ควรทำาอะไร ทำาทำาไม ทำาอยางไร ทำาเพอใคร ซงทงหมดตองเปนสงทตนเองตองการ และนำากระบวนการคดเปนนนไปสปรชญาทกำาหนดใหสำาเรจ และในทสดกจะสามารถนำาพาชวตไปถงเปาหมายสงสด คอ ความสข ซงเปนปรชญาชนสงสดในการดำารงชวตมนษยทจะทำาใหสามารถดำารงชวตอยางมคณภาพได

3.1 แนวคดของรปแบบ รปแบบการเรยนการสอนกระบวนการคดเปนเพอการดำารงชวตในสงคมไทย โดยหนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา (2540) ไดพฒนา ขนเพอพฒนานกเรยนระดบมธยมศกษาใหสามารถคดเปนรจกและเขาใจตนเอง ประกอบดวยเนอหา 3 เรอง คอ การพฒนาความคด (สตปญญา) การพฒนาคณธรรม จรยธรรม (สจธรรม) และ การพฒนาอารมณ ความรสก สวนกจกรรมทใชเปนกจกรรมปฏบตการ 4 กจกรรม ไดแก


1) กจกรรมปฏบตการ “ พฒนากระบวนการคด ”

2) กจกรรมปฏบตการ พฒนารากฐานความ“คด ”

3) กจกรรมปฏบตการ ปฏบตการในชวตจรง“ ” 4) กจกรรมปฏบตการ ประเมนผลการพฒนา“

ประสทธภาพของชวตและงาน”ในสวนกจกรรมปฏบตการพฒนากระบวนการคด

หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา ไดพฒนาแบบแผนในการสอนซงประกอบดวยขนการสอน 5 ขน โดยอาศยแนวคดเกยวกบการคดเปน ของ โกวท วรพพฒน (อางถงใน อนตา นพคณ, 2530, น. 29–36) ทวา คดเปน เปนการแสดงศกยภาพ“ ”ของมนษยในการชนาชะตาชวตของตนเอง โดยการพยายามปรบตวเองและสงแวดลอมใหผสมผสานกลมกลนกน ดวยกระบวนการแกปญหา ซงประกอบ ดวยการพจารณาขอมล 3 ดาน ไดแก ขอมลตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอม และขอมลทางวชาการ เพอเปาหมายทสำาคญคอมความสข 3.2 วตถประสงคของรปแบบ มงชวยพฒนากระบวนการคด ใหผเรยนสามารถคดเปน คอคดโดยพจารณาขอมล 3 ดาน ไดแก ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอม และขอมลทางวชาการ เพอประโยชนในการดำารงชวตในสงคมไทยอยางมความสข

3.3 ความเชอพนฐานเกยวกบ "การคดเปน"


3.3.1 มนษยทกคนตองการความสข ขอตกลงเบองตนของการ "คดเปน" คอ มนษยทกคนตองการความสข คอ เชอวาคนเราจะมความสข เมอคนเราและสงคมสงแวดลอม ประสมกลมกลนกนอยางราบรนทงทางวตถ กาย ใจ และมนษยจะไมมความสขเมอมปญหา ปญหาเกดขนเมอเกดชองวางระหวางสภาพการณและสงทเขามอยจรง ปญหาในชวงชวตมนษยแตละคนเปนเรองสลบซบซอน และเกยวโยงถงปจจยตาง ๆ การคดทใชขอมลประกอบการคดเพอแกไขปญหา และเกดความพงพอใจ

3.3.2 การคดเปน เปนการคดเพอแกปญหา เนองจากการคดมจดเรมทตวปญหา และพจารณาไตรตรองถงขอมล 3 ประการ คอ ขอมลตนเอง ขอมลสงคมสงแวดลอม และขอมลทางวชาการ ตอจากนนกลงมอกระทำาการ ถาหากกระทำาการ ทำาใหปญหาและไมพอใจหายไป กระบวนการคดจะยตลง แตถาหากบคคลยงรสกไมพอใจ ปญหายงคงมอย กจะเรมกระบวนการคดอกครง

3.3.3 การใชขอมล 3 ประเภท พรอมกนประกอบการแกปญหา ตามแนวคดเรองการคดเปน บคคลทจะถอวาเปนคนคดเปน จะตองเปนบคคลทใชขอมล 3 ปรเภทไปพรอมกนประกอบการตดสนใจแกปญหา การคดทอาศยขอมลประเภทใดประเภทหนงหรอสองประเภท ยงไมถอวาบคคลนนเปนคนคดเปนไดสมบรณแบบ ขอมล 3 ประเภท ไดแก ขอมลตนเอง ขอมลสงคมสงแวดลอม และขอมลวชาการ


3.3.3.1 ขอมลตนเอง (Information of self) ถกกำาหนดขนเพราะอทธพลทางศาสนา ปรชญา และจตวทยา โดยเฉพาะพระพทธศาสนา ซงไดสงสอนใหบคคลพจารณาและเฝามองตนเอง และแกไขทกขดวยตนเอง มอทธพลตอการกำาหนดขอมลประเภทน การ "คดเปน" ซงมจดมงหมายตองการใหบคคลใชขอมลตาง ๆ เกยวกบตนเอง ไดแก ขอมลในเรองสถานภาพทางเศรษฐกจ สถานภาพทางสงคม สขภาพอนามย ระดบการศกษา ความร ความถนด ทกษะ วย เพศ และอน ๆ ซงขอมลประเภทนตองการใหพจารณาจดออน จดแขง ขอด ขอเสยของตนเองอยางจรงจงกอนการตดสนใจกระทำาสงใด

3.3.3.2 ขอมลสงคมและสงแวดลอม (Information on Society and Environment) ธรรมชาตมนษยเปนสตวสงคมไมไดอยตามลำาพง ขอมลประเภทนจงถกกำาหนดขนเพอใหบคคลใชความนกคด คำานงถงสงทอยนอกกาย คำานงถงผอน ชมชน ตลอดจนสภาพแวดลอมสงคมสวนรวม หากบคคลใชขอประเภทตนเองอยางเดยวกจะเปนคนเหนแกตว และเปนคนใจแคบ ดงนนอทธพลของสงคมและสงแวดลอมจงมผลกระทบตอมนษยเสมอ สงแวดลอมของมนษยประกอบดวยปจจยทแตกตางกน แตกสงผลกระทบชวตมนษยทกคน และในทางกลบกน การกระทำาของมนษยกสงผลตอสงแวดลอมของตวมนษยดวย ขอมลสงคมสงแวดลอม อาจแยกไดเปนขอมลสงคมและจตใจ เชน พฤตกรรมของมนษยในการอยใน


สงคมดวยความถกตอง เหมาะสม และขอมลกายภาพ เชน ภมอากาศ ดน ทรพยากรธรรมชาต เปนตน

3.3.3.3 ขอมลวชาการ (Technical or Book Knowledge) ในความหมายของการคดเปน หมายถง ขอมลและความรอนมหาศาลทมนษยเราไดสะสมรวบรวมไวเปนเนอหาวชาตาง ๆ เปนหลกสตร เปนศาสตร แนวคดเรองการคดเปน ตระหนกวา บคคลนนถงแมวาจะเขาใจตนเอง เขาใจสงคมสงแวดลอมเปนอยางดกตาม แตถาขาดขอมลทาวชาการไป อาจจะเสยเปรยบผอนในการดำารงชวตและ การแกปญหา เพราะวาในปจจบนนโลกไดเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว มนษยและสงคมถกเปลยนเพราะความเจรญกาวหนาทางวชาการ ดงนนมนษยจำาเปนทจะตองไดรบความรและขอมลทางวชาการ มาใชประกอบการตดสนใจเพอใหไดคำาตอบทดทสดในการดำารงชวต จากความเชอพนฐาน เรองการใชขอมล 3 ประเภทพรอมกนประกอบการตดสนใจแกปญหา เปนลกษณะเดนของเรอง "คดเปน" การกำาหนดใหใชขอมลประเภทตาง ๆ วเคราะหและหาหนทางแกปญหา และเพอปองกนไมใหบคคลใชขอมลพจารณาปญหาจากจดยนหรอมตเดยว

3.3.4 เสรและอำานาจการตดสนใจกำาหนดชะตาชวตตนเอง ความเชอพนฐานขอนมาจากคำาสงสอนของพทธศาสตรโดยตรง และปรชญาการศกษาสำานกมนษยนยม คอพทธศาสนา สอนวา ปญหาหรอความทกขของมนษยเกดขนตามกระบวนการแหงเหตผล และทกขหรอปญหาของมนษยเปนสงทแกไขได พรอมทงไดใหวธแกไขดวย อรยสจ 4


กลาวโดยสรป ความเชอพนฐานของการ "คดเปน" มาจากธรรมชาตของมนษยทวาสงทเปนยอด ปรารถนา คอ ความสข และมนษยเราจะมความสขทสดเมอตนเอง และสงคม สงแวดลอม กลมกลนกนอยางราบรน ทงดานวตถ กาย และใจ การทมนษยเรากระทำาไดยากนน แตอาจทำาใหตนเอง และสงแวดลอมประสมกลมกลนกนไดเทาทแตละคน หรอกลมคนจะสามารถทำาได โดยกระทำาดงตอไปน

1) ปรบปรงตวเองใหเขากบสงคมสงแวดลอม2) ปรบสงคมและสงแวดลอมใหเขากบตวเรา3) ปรบปรงทงตวเราและสงคมสงแวดลอม ทง

สองดานใหประสมกลมกลนกน4) หลกสงคมและสงแวดลอมหนงไปสสงคมสง

แวดลอมหนงทเหมาะสมกบตนบคคลทจะสามารถดำาเนนการขอใดขอหนง หรอหลาย

ขอเพอตนเองและสงคมสงแวดลอมประสมกลมกลนกน เพอตนเองจะไดมความสขนน บคคลผนนตอง "คดเปน" เพราะการคดเปนการทำาใหบคคลสามารถแกไขปญหาได บคคลทมแตความจำา ยอมไมสามารถดำาเนนการตามขอใดขอหนงใน 4 ขอได คนททำาเชนนไดตองเปนผทมความสามารถคดแกปญหา สามารถรจกตนเองอยางถองแท และรจกธรรมชาตและสงแวดลอมในสงคมนน

การจดกจกรรมการเรยนการสอน จะสามารถชวยพฒนาการคดเปนใหเกดขนได โดยครควรเปดโอกาสใหผเรยนไดคด ตดสนใจ และลงมอปฏบตจรงในกจกรรมตาง ๆ ซงจะใหเกด


กระบวนการเรยนร และเกดกระบวนการคด โดยการคดนนควรสงเสรมการใชเหตผล หลกคณธรรมเปนสำาคญ เพอใหรวาเขาเปนใคร ทำาอะไร จะทำาอยางไร ทำาเพออะไร จะไดผลอยางไร ซงการดำาเนนการดงกลาวครสามารถนำากระบวนการ "คดเปน" ซงเปนกระบวนการคดทมการรวบรวมขอมลดานตาง ๆ ใหครบกอนการตดสนใจ จงนาจะเปนกระบวนการคดทเหมาะสมกบการดำารงชวตในยคขาวสารขอมลไดเปนอยางด

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนกระบวนการคดเปนเพอการดำารงชวตในสงคมไทย โดย หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา รปแบบนมงชวยพฒนากระบวนการคด ใหผเรยนสามารถคดเปน คอคดโดยพจารณาขอมล 3 ดาน ไดแก ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอม และขอมลทางวชาการ เพอประโยชนในการดำารงชวตในสงคมไทยอยางมความสข4. รปแบบการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง: โมเดลซปปา 4.1 แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง: โมเดลซปปา (CIPPA Model) หรอรปแบบการประสานหาแนวคด พฒนาโดยรองศาสตราจารย ดร.ทศนา แขมมณ (2543, น. 17) อาจารยประจำาภาควชาประถมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จากประสบการณทไดใชแนวคดทางการศกษาตาง ๆ ในการสอนมาเปนเวลาประมาณ 30 ป และพบวาแนวคดจำานวนหนงสามารถใชไดผลดตลอดมา โดยมจดเนนทการจดกจกรรมการเรยนการ


สอนใหผเรยนมสวนรวมทงทางรางกาย สตปญญา สงคม และอารมณ ผเขยนจงไดนำาแนวคดเหลานนมาประสานกน ทำาใหเกดเปนแบบแผนขน แนวคดดงกลาว ไดแก

1) แนวคดการสรางความร 2) แนวคดเกยวกบ กระบวนการกลมและการ

เรยนรแบบรวมมอ 3) แนวคดเกยวกบความพรอมในการเรยนร 4) แนวคดเกยวกบการเรยนรกระบวนการ 5) แนวคดเกยวกบการถายโอนความร

ทศนา แขมมณ (2543, น. 17–20)ไดใชแนวคดเหลานในการจดการเรยนการสอน โดยจดกจกรรมการเรยนรในลกษณะทใหผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง (Construction of Knowledge) ซงนอกจากผเรยนจะตองเรยนดวยตนเองและพงตนเองแลว ยงตองพงการปฏสมพนธ (Interaction) กบเพอน บคคลอน ๆ และสงแวดลอมรอบตวดวย รวมทงตองอาศยทกษะกระบวนการ (Process Skills) ตาง ๆ จำานวนมากเปนเครองมอในการสรางความร นอกจากนนการเรยนรจะเปนไปอยางตอเนองไดด หากผเรยนมความพรอมในการรบรและเรยนร มประสาทการรบรทตนตว ไมเฉอยชา ซงสงทสามารถชวยใหผเรยนอยในสภาพดงกลาวไดกคอ การใหมการเคลอนไหวทางกายอยางเหมาะสม กจกรรมทมลกษณะดงกลาวจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดดเปนการเรยนรทมความหมายตอตนเอง และความรความเขาใจทเกดขนจะมความลกซงและอยคงทนมากขน หากผเรยนมโอกาสนาความร


นนไปประยกตใชในสภาพการณทหลากหลาย ดวยแนวคดดงกลาวจงเกดแบบแผน “CIPPA” ขน ซงผสอนสามารถนาแนวคดทง 5 ดงกลาวไปใชเปนหลกในการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางใหมคณภาพได

4.2 หลกการจดของโมเดลซปปา มองคประกอบทสำาคญ 5 ประการ ไดแก

4.2.1 C มาจากคำาวา Construct หมายถง การสรางความร ตามแนวคด การสรรคสรางความรไดแก กจกรรมทชวยใหผเรยนมโอกาสสรางความรดวยตนเอง ซงทำาใหผเรยนเขาใจและเกดการเรยนรทมความหมายตอตนเองกจกรรมนชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสตปญญา

4.2.2 I มาจากคำาวา Interaction หมายถง การปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมรอบตว ไดแก กจกรรมทผเรยนเกดการเรยนรจากการเขาไปมปฏสมพนธกบบคคล เชน คร เพอน ผร หรอมปฏสมพนธกบสงแวดลอม เชน แหลงความร และสอประเภทตาง ๆ กจกรรมน ชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสงคม

4.2.3 P มาจากคำาวา Physical Participation หมายถง การมสวนรวมทางกาย ไดแก กจกรรมทใหผเรยนมโอกาสเคลอนไหวรางกายในลกษณะตาง ๆ

4.2.4 P มาจากคำาวา Process Learning หมายถง การเรยนรกระบวนการตาง ๆ ทเปนทกษะทจำาเปนตอการดำารงชวต ไดแก กจกรรมทใหผเรยนทำาเปนขนตอนจนเกดการเรยนร ทงเนอหาและกระบวนการ กระบวนการท


นำามาจดกจกรรม เชน กระบวนการคด กระบวนการแกปญหา กระบวนการกลม กระบวนการแสวงหาความร เปนตน กจกรรมนชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสตปญญา

4.2.5 A มาจากคำาวา Application หมายถง การนำาความรทไดเรยนรไปประยกตใชในสถานการณตาง ๆ ไดแก กจกรรมทใหโอกาสผเรยนเชอมโยงความรทางทฤษฎไปสการปฏบตทเปนประโยชนในชวตประจำาวน กจกรรมนชวยใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนรไดหลายอยางแลวแตลกษณะของกจกรรม

4.3 วตถประสงคของรปแบบมงพฒนาผเรยนใหเกดความรความเขาใจในเรองทเรยนอยางแทจรง โดยใหผเรยนสรางความรดวยตนเองโดยอาศยความรวมมอจากกลม นอกจากนนยงชวยพฒนาทกษะกระบวนการตาง ๆ จำานวนมาก อาท กระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการปฏสมพนธทางสงคม และกระบวนการแสวงหาความร เปนตน

4.4 ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามหลกโมเดลซปปา มองคประกอบสำาหรบการจดการเรยนการสอนทสำาคญ 5 ประการ ครสามารถเลอกรปแบบ วธสอน กจกรรมใดกไดทสามารถทำาใหผเรยนเกดการเรยนรตามองคประกอบทง 5 อกทงการจดกจกรรมกสามารถจดลำาดบองคประกอบใดกอนหลงไดเชนกน และเพอใหครทตองการนำาหลกการของโมเดลซปปาไปใชไดสะดวกขน รองศาสตราจารย ดร. ทศนา แขมมณ จงจดขนตอนการสอนเปน 7 ขน ดงน


4.4.1 ขนทบทวนความรเดม เพอชวยใหผเรยนมความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดมของตนกจกรรมในขนน ไดแก การสนทนาซกถามใหผเรยนบอกสงทเคยเรยนร การใหผเรยนเลาประสบการณเดม หรอการใหผเรยนแสดงโครงสรางความร (Graphic Organizer) เดมของตน

4.4.2 ขนแสวงหาความรใหม เพอใหผเรยนหาความรเพมเตมจากแหลงความรตาง ๆ

4.4.3 ขนศกษาทำาความเขาใจความรใหม และเชอมโยงความรใหมกบความรเดม เพอใหผเรยนสรางความหมายของขอมลหรอประสบการณใหม สรปความเขาใจแลวเชอมโยงกบความรเดม กจกรรมในขนน ไดแก การใหผเรยนใชกระบวนการตาง ๆ ดวยตนเอง เชน กระบวนการคด กระบวนการกลมหรอกระบวนการแกปญหา สรางความรขนมา

4.4.4 ขนแลกเปลยนความรความเขาใจกบกลม เพออาศยกลมเปนเครองมอในการตรวจสอบความรความเขาใจ และขยายความรความเขาใจของตนใหกวางขน กจกรรมน ไดแก การใหผเรยนแตละคนแบงปนความรความเขาใจใหผอนรบรและใหกลมชวยกนตรวจสอบความรความเขาใจซงกนและกน

4.4.5 ขนสรปและจดระเบยบความร เพอใหผเรยนจดจำาสงทเรยนรไดงายกจกรรมน ไดแก การใหผเรยนสรปประเดนสำาคญ ประกอบดวย มโนทศนหลกและมโนทศนยอย ของความรทงหมด ทงความรเดมและความรใหมแลวนำามารวบรวมเรยบเรยงใหไดใจความสาระสำาคญครบถวน สะดวกแกการจดจำา ครอาจใหผเรยนจด


เปนโครงสรางความร (Graphic Organizer) ซงเปนวธการทชวยในการจดจำาขอมลไดงาย

4.4.6 ขนแสดงผลงาน เพอใหโอกาสผเรยนไดตรวจสอบความรความเขาใจของตนดวยการไดรบขอมลยอนกลบจากผอน กจกรรมน ไดแก การใหผเรยนแสดงผลงานการสรางความรของตนดวยวธการ ตาง ๆ เชน จดนทรรศการ จดการอภปราย แสดงบทบาทสมมต เขยนเรยงความ วาดภาพ แตงคำาประพนธ เปนตน และอาจมการจดประเมนผลงานโดยใชเกณฑทเหมาะสม 4.4.7 ขนประยกตใชความร เพอฝกฝนใหผเรยนนำาความรไปใชในสถานการณตาง ๆ ใหเกดความเขาใจ และความชำานาญ กจกรรมน ไดแก การทครใหผเรยนมโอกาสแสดงวธใชความรใหเปนประโยชนในเรองตาง ๆ ซงเทากบสงเสรมใหผเรยนมความคดสรางสรรค ในระยะแรกครอาจตงโจทยสถานการณตาง ๆ แลวใหผเรยนนำาความรทมมาใชในสถานการณนน

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง : โมเดลซปปา (CIPPA Model) หรอรปแบบการประสานหาแนวคด โดยทศนา แขมมณ รปแบบนมงพฒนาผเรยนใหเกดความรความเขาใจในเรองทเรยนอยางแทจรง โดยใหผเรยนสรางความรดวยตนเองโดยอาศยความรวมมอจากกลม นอกจากนนยงชวยพฒนาทกษะกระบวนการตาง ๆ จำานวนมาก อาท กระบวนการคด กระบวนการ กลมกระบวนการปฏสมพนธทางสงคม และกระบวนการ แสวงหาความร


5. รปแบบการเรยนการสอนคณตศาสตรตามแนวคดทฤษฎคอนสตรคตวสต 5.1 แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนคณตศาสตรตามแนวคดทฤษฎคอนสตรคตวสต (Constructivism) สำาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา ไพจตร สดวกการ (2539) ศกษานเทศก กรมสามญศกษา ไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนคณตศาสตรนขน เปนผลงานวทยานพนธระดบดษฎบณฑตเพอใชสอนนกเรยนระดบมธยมศกษา โดยใชแนวคดของทฤษฎ คอนสตรคตวสต ซงมสาระสำาคญดงน 5.1.1 การเรยนรคอการสรางโครงสรางทางปญญาทสามารถคลคลายสถานการณทเปนปญหาและใชเปนเครองมอในการแกปญหาหรออธบายสถานการณอน ๆ ทเกยวของได

5.1.2 นกเรยนเปนผสรางความรดวยวธตาง ๆ กน โดยอาศยประสบการณเดม โครงสรางทางปญญาทมอย ความสนใจ และแรงจงใจภายในตนเองเปนจดเรมตน 5.1.3 ครมหนาทจดการใหนกเรยนไดปรบขยายโครงสรางทางปญญาของนกเรยนเอง ภายใตสมมตฐานตอไปน 5.1.3.1 สถานการณทเปนปญหา และปฏสมพนธทางสงคมกอใหเกดความขดแยงทางปญญา

5.1.3.2 ความขดแยงทางปญญาเปนแรงจงใจใหเกดกจกรรมไตรตรอง เพอขจดความขดแยงนน

5.1.3.3 การไตรตรองบนฐานแหงประสบการณและโครงสรางทางปญญาทอยภายใตการม


ปฏสมพนธทางสงคมกระตนใหมการสรางโครงสรางใหมทางปญญา 5.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาผลสมฤทธในการเรยนคณตศาสตร โดยชวยใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเขาใจ จากการมโอกาสสรางความรดวยตนเอง

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนคณตศาสตรตามแนวคดทฤษฎคอนสตรคตวสต (Constructivism) สำาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา รปแบบนมงพฒนาผลสมฤทธในการเรยนคณตศาสตร โดยชวยใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเขาใจ จากการมโอกาสสรางความรดวยตนเอง6. รปแบบการเรยนการสอนการเขยนภาษาองกฤษแบบเนนกระบวนการ 6.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนการเขยนภาษาองกฤษแบบเนนกระบวนการ (Process Approach) สำาหรบนกศกษาไทยระดบอดมศกษา เปนผลงานวทยานพนธระดบดษฎบณฑตของ พมพนธ เวสสะโกศล (2533) อาจารยประจำาคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ซงพฒนารปแบบนขนจากแนวคดพนฐานทวา การเขยนเปนกระบวนการทางสตปญญาและภาษา (Intellectual-linguistic) การเขยนการสอนจงควรมงเนนทกระบวนการทงหลายทใชในการสรางงานเขยน การสอนควรเปนการเสนอแนะวธการสรางและเรยบเรยงความคดมากกวาจะเปนการสอนรปแบบและโครงสรางของภาษา กระบวนการทผเรยนควรจะพฒนานน


เรมตนตงแตกอนการเขยน ซงประกอบดวยทกษะการสรางความคด การคนหาขอมลและการวางแผนการเรยบเรยงขอมลทจะนำาเสนอ สวนในขณะทเขยนกไดแก การรางงานเขยน ซงตองอาศยกระบวนการจดความคดหรอขอมลตาง ๆ ใหเปนขอความทตอเนอง สำาหรบการแกไขปรบปรงรางท 1 ใหเปนงานเขยนฉบบสมบรณนน ผเขยนจำาเปนตองมการแกไขดานภาษาทงดานความถกตองของไวยากรณและการเลอกใชคา 6.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาผเรยนใหสามารถเขยนภาษาองกฤษในระดบขอความ (Discourse)ได โดยขอความนนสามารถสอความหมายไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ และเปนขอความทถกตองทงหลกการใชภาษาและหลกการเขยน นอกจากนนยงชวยพฒนาความสามารถในการใชกระบวนการเขยนในการสรางงานเขยนทดไดดวย

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนการเขยนภาษาองกฤษแบบเนนกระบวนการ (Process Approach) สำาหรบนกศกษาไทยระดบอดมศกษา รปแบบนมงพฒนาผเรยนใหสามารถเขยนภาษาองกฤษในระดบขอความ (discourse) ได โดยขอความนนสามารถสอความหมายไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ และเปนขอความท ถกตองทงหลกการใชภาษาและหลกการเขยน นอกจากนน ยงชวยพฒนาความสามารถในการใชกระบวนการเขยนใน การสรางงานเขยนทดไดดวย7. รปแบบการเรยนการสอนทเนนทกษะปฏบตสำาหรบครวชาอาชพ


7.1 ทฤษฎ/หลกการ/แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนทเนนทกษะปฏบตสำาหรบครวชาอาชพ นวลจตต เชาวกรตพงศ (2535) อาจารยประจำาคณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยราชมงคล เปนผพฒนารปแบบนขน โดยอาศยแนวคดและหลกการเกยวกบการพฒนาทกษะปฏบต 9 ประการ ซงมสาระโดยสรปวา การพฒนาผเรยนใหเกดทกษะปฏบตทดนน ผสอนควรจะเรมตงแตวเคราะหงานทจะใหผเรยนทา โดยแบงงานออกเปนสวนยอย ๆ และลำาดบงานจากงายไปสยาก แลวใหผเรยนไดฝกทำางานยอย ๆ แตละสวนใหได แตกอนทจะลงมอทำางาน ควรใหผเรยนมความรในงานถงขนเขาใจในงานนนเปนอยางนอย รวมทงไดเรยนรลกษณะนสยทดในการทำางานดวย แลวจงใหผเรยนฝกทำางานดวยตวเองในสถานการณทใกลเคยงกบการทำางานจรง โดยจดลำาดบการเรยนรตามลำาดบตงแตงายไปยาก คอเรมจากการใหรบรงาน ปรบตวใหพรอม ลองทาโดยการเลยนแบบ ลองผดลองถก (ถาไมเกดอนตราย) แลวจงใหฝกทาเองและทาหลาย ๆ ครงจนกระทงชานาญ สามารถทำาไดเปนอตโนมต ขณะฝกผเรยนควรไดรบขอมลยอนกลบเพอการปรบปรงงานเปนระยะ ๆ และผเรยนควรไดรบการประเมนทงทางดานความถกตองของผลงาน ความชานาญในงาน (ทกษะ) และลกษณะนสยในการทำางานดวย 7.2 วตถประสงคของรปแบบ มงพฒนาความรความเขาใจเกยวกบงานททำา และเกดทกษะสามารถทจะทำางานนนไดอยางชำานาญตามเกณฑ รวมทงมเจตคตทดและลกษณะนสยทดในการทำางานดวย


รปแบบการสอน (Teaching Learning Model) หรอระบบการสอน คอ โครงสรางองคประกอบการดำาเนนการสอน ทไดรบการจดเปนระบบสมพนธสอดคลองกบทฤษฏ หลกการเรยนร หรอการสอนทรปแบบนนยดถอและไดรบการพสจน ทดสอบวามประสทธภาพ สามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามจดมงหมายเฉพาะของรปแบบนน ๆ โดยทวไปแบบแผนการดำาเนนการสอนดงกลาวมกประกอบดวย ทฤษฏหลกการทรปแบบนนยดถอ และกระบวนการสอนทมลกษณะเฉพาะอนจะนาผเรยนไปสจดมงหมายเฉพาะรปแบบนนกำาหนด ซงผสอนสามารถนาไปใชเปนแบบแผนหรอแบบอยางในการจดและดำาเนนการสอนอน ๆ ทมจดมงหมายเฉพาะเชนเดยวกนได รปแบบการจดการเรยนการสอนทใชกนแพรหลายมจำานวนมาก แตละรปแบบมวตถประสงคเพอพฒนาผเรยนตามจด เนนดวย ขนตอน วธการ องคประกอบทแตกตางกนไป บางรปแบบใชไดในวงกวาง บางรปแบบจะใชเจาะจงในวงแคบเฉพาะสวน ผใชควรศกษาพจารณาเลอกใชใหเหมาะสมกบมาตรฐานการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน การจดการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 เนนผเรยนเปนสำาคญ ไดแกการคำานงถงการเรยนรของผเรยนสำาคญทสดทาอยางไรจะทำาใหเรยนทกคนเกดการเรยนรสงสดตามศกยภาพของแตละคน จงตองมการศกษาวเคราะหผเรยน เนอหา เวลา สอและปจจยอน ๆ เพอนามาใชวางแผนการจดการเรยนรใหเหมาะสม เออตอการเรยนรของนกเรยนมากทสด จดหมายของหลกสตรตองการพฒนานกเรยนอยางสมดลทงดานรางกาย สต


ปญญา จตใจ ผานโครงสรางกลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระ ซงสอดคลองกบปญญา 8 ดานของมนษยในแตละกลมสาระ นกเรยนควรจะไดรบการพฒนา ความร ทกษะ จตพสย ทงสามดาน จดเนนมากนอยตามธรรมชาต วชาและวยของเดก กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตองการใหนกเรยนเขาใจพฒนาการของมนษย มทกษะในการเคลอนไหว ออกกาลงกาย และเหนคณคาตอการปองกนโรค และสงเสรมสขภาพ จะเหนวานกเรยนตองไดเรยนรทงเนอหา ทกษะ และจตพสย

กลาวโดยสรปไดวารปแบบการจดการเรยนการสอนทเนนทกษะปฏบตสำาหรบครวชาอาชพ รปแบบนมงพฒนาความรความเขาใจเกยวกบงานททำา และเกดทกษะสามารถทจะทำางานนนไดอยางชำานาญตามเกณฑ รวมทงมเจตคตทดและลกษณะนสยทดในการทำางานดวยการจดกจกรรมการเรยนรตามกระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนร คอ แนวทางดำาเนนการเรยนการสอนในเรองใดเรองหนงทม ขนตอนเปนลำาดบ ทชวยใหการเรยนรมประสทธภาพ ทงกลมใหญ กลมยอย รายบคคลและนำาไปสความสำาเรจจามจดประสงคโดยใชทรพยากรและเวลานอยทสด

สงบ ลกษณะ (2539, น. 38–47) กลาวถงการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ ซงไดรวบรวมกระบวนการตาง ๆ ไว 12 กระบวนการ ดงน

1) ทกษะกระบวนการสรางความคดรวบยอด2) ทกษะกระบวนการปฏบต3) ทกษะกระบวนการคดอยางมวจารณาญาณ


4) ทกษะกระบวนการสรางความตระหนก5) ทกษะกระบวนการสรางเจตคต6) ทกษะกระบวนการสรางคานยม7) ทกษะกระบวนการเรยนความร ความเขาใจ8) ทกษะกระบวนการเรยนภาษา9) ทกษะกระบวนการแกปญหา10) ทกษะกระบวนการ 9 ขน11) ทกษะกระบวนการกลม12) ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร

นอกจากนนยงมวธการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญอกหลายวธ เชน วธการสอนทางประวตศาสตร วธการสอนกระบวนการคดแบบโยนโสมนสการ คดแบบสบสาวเหตปจจย คดแบบคณคาแท คณคาเทยม คดแบบอรยสจ 4 การเรยนรแบบโครงงาน เปนตน

กระบวนการเรยนรตาง ๆ มขนตอนไวเปนแนวทางในการจดการเรยนรเพอใหเกดประสทธภาพแกผเรยนมากทสด ดงน 1. ทกษะกระบวนการ สรางความคดรวบยอดตารางท 3.1 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการ สรางความคดรวบยอดขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. การสงเกต ใหผเรยนไดรบร ขอมลและศกษาดวยวธการ

ตาง ๆ โดยใชสอประกอบ เพอกระตนใหผเรยนเกดขอกำาหนดเฉพาะดวยตนเอง

2. การจำาแนก ใหผเรยนบอกขอแตกตางของสงทรบร และให


ความแตกตาง

เหตผลในความแตกตางนน

3. การหาลกษณะรวม

ผเรยนมองเหนความเหมอนความเหมอนในภาพรวมของสงทไดรบรและสรปเปนวธการ หลกการ คำาจำากดความ นยามได

4. ระบชอความคดรวบยอด

ผเรยนไดความคดรวบยอดเกยวกบสงทรบร

5. การทดสอบและนำาไปใช

ผเรยนไดทดลอง ทดสอบ สงเกต ทำาแบบฝกหด ปฏบต เพอประเมนความร


2. ทกษะกระบวนการปฏบตตารางท 3.2 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการปฏบตขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. การสงเกต รบร

ผเรยนไดเหนตวอยางหลากหลายจนเกดความเขาใจและสรปความคดรวบยอด

2. การทำาตามแบบ

ทำาตามตวอยางทแสดงใหเหนทละขนตอนจากขนพนฐานไปถงงานทซบซอนขน

3. การทำาโดยไมมแบบ

ฝกปฏบตชนดครบถวนกระบวนการทำางานตงแตตนจนจบดวยตนเอง

4. การฝกใหเกดทกษะ

ปฏบตดวยตนเองจนเกดความชำานาญ หรอทำาไดโดยอตโนมต อาจจะเปนงานชนเดมหรองานทคดขนใหม

3. ทกษะกระบวนการคดอยางมวจารณญาณตารางท 3.3 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการคดอยางมวจารณญาณขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. การสงเกต

ใหผเรยนเนนการทำากจกรรม รบรแบบปรนยใหเขาใจ ไดความคดรวบยอดเชอมโยง ความสมพนธของสงตาง ๆ สรปเปนใจความสำาคญครบถวนตรงตามหลกฐานขอมล

2. การ ใหผเรยนตอบคำาถาม แสดงความคดเหน เชง


ขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนรอธบาย เหนดวย ไมเหนดวยกบสงทกำาหนด เนนการใช

เหตผล หลกการ กฎเกณฑ อางหลกฐานขอมลประกอบใหนาเชอถอ

3. การรบฟง

ใหผเรยนไดฟงความคดเหน ไดตอบคำาถามวพากษ วจารณจากผอนทมความคดเหนของตน หรอขอมลทดกวาโดยไมใชอารมณตอความคดเหน

4. การเชอมโยงความสมพนธ

ผเรยนไดเปรยบเทยบความแตกตางและความคลายคลงของสงของตาง ๆ ใหสรปจดกลมสงทเปนพวกเดยวกน เชอมโยงเหตการณ เชงหาเหตผล หากฎเกณฑการเชอมโยงลกษณะอปมา อปไมย

5. วจารณ จดกจกรรมใหวเคราะหเหตการณ คำากลาว แนวคด หรอการกระทำาแลวใหจำาแนกจดเดน จดดอย สวนด สวนเสย สวนสำาคญ ไมสำาคญ จากสงนนดวยการยกเหตผล หลกการมาประกอบการวจารณ

6. สรป จดกจกรรมใหพจารณาสวน ประกอบของการกระทำาหรอขอมลตาง ๆ ทเชอมโยงเกยวของกนแลว ใหสรปผลอยางตรงและถกตองตามหลกฐานขอมล

4. ทกษะกระบวนการสรางความตระหนก


ตารางท 3.4 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการสรางความตระหนกขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. สงเกต ใหขอมลทตองการ ใหผเรยนเกดความสนใจ

เอาใจใสและเหนคณคา2. วจารณ ใหตวอยาง สถานการณ ประสบการณตรงเพอ

ใหผเรยนวเคราะห สาเหต ผลด ผลเสย ทจะเกดขนทงในระยะสน และระยะยาว

3. สรป ผเรยนอภปราย หาขอมล หรอหลกฐานมาสนบสนนคณคาของสงทจะตองตระหนก และวางเปาหมายทจะพฒนาตนเองในเรองนน


5. ทกษะกระบวนการสรางเจตคตตารางท 3.5 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการสรางเจตคตขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. สงเกต ผเรยนพจารณาขอมล เหตการณ การกระทำาท

เกยวของกบการมเจตคตทไมด

2. วเคราะห ผเรยนพจารณาผลทเกดขนตามมา แยกเปนการกระทำาทเหมาะสมไดผลตามทนาพอใจ การกระทำาทไมเหมาะสมตามทไมนาพอใจ

3. สรป ผเรยนรวบรวมขอมลเปนหลกการ แนวคด แนวปฏบตดวยเหตผลของความพอใจ

6. ทกษะกระบวนการสรางคานยมตารางท 3.6 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการสรางคานยมขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. สงเกต ตระหนก

ผเรยนพจารณาขอมล เหตการณ การกระทำาทเกยวของกบการมเจตคตทไมด

2. ประเมนเชงเหตผล

ผเรยนพจารณาผลทเกดขนตามมา แยกเปนการกระทำาทเหมาะสมไดผลตามทนาพอใจ การกระทำาทไมเหมาะสมตามทไมนาพอใจ

3. กำาหนด ผเรยนรวบรวมขอมลเปนหลกการ แนวคด แนว


คานยม ปฏบตดวยเหตผลของความพอใจ4. วางแผนปฏบต

กลมชวยกนกำาหนดแนวปฏบตในสถานการณจรง โดนครมสวนรวมในการรบทราบกตกา การกระทำา และสำารวจสงทผเรยนตองการจะไดรบเมอไดกระทำาดแลว เชนการไดประกาศชอใหเปนทยอมรบ

5. ปฏบตดวยความชนชม

ครใหการเสรมแรงตามกตการะหวางการปฏบตใหผเรยนเกดความชนชมยนด

7. ทกษะกระบวนการเรยน ความร ความเขาใจตารางท 3.7 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการเรยน ความร ความเขาใจขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. สงเกต ตระหนก

ผเรยนพจารณาขอมล สาระความร เพอสรางความคดรวบยอดกระตนใหตงคำาถาม ตงขอสงเกต สงเคราะหขอมล เพอทำาความเขาใจในสงทตองการร และกำาหนดเปนวตถประสงค เปนแนวทางทจะแสวงหาคำาตอบตอไป

2. วางแผนปฏบต

ผเรยนนำาวตถประสงค หรอคำาถามททกคนสนใจจะหาคำาตอบมาวางแผน เพอกำาหนดแนวทางปฏบตทเหมาะสม

3. ลงมอปฏบต

ผเรยนกำาหนดใหสมาชกในกลมยอย ไดแสวงหาคำาตอบจากแหลงความรดวยวธตาง ๆ


เชน คนควา สมภาษณ ศกษานอกสถานท หาขอมลจากองคกรในชมชน ตามแผนทวางไว

4. พฒนาความรความเขาใจ

นำาความรทไดมารายงาน และอภปรายเชงแปลความหมาย ตความ ขยายความ นำาไปใชวเคราะห สงเคราะห และประเมนคา

5. สรป รวบรวมเปนสาระทควรร บนทกลงสมดผเรยน

8. ทกษะกระบวนการเรยนภาษาตารางท 3.8 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการเรยนภาษาขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. ทำาความเขาใจสญลกษณ

ผเรยนรบรเกยวกบความหมายของคำา กลมคำาประโยค สำานวนตาง ๆ

2. สรางความคดรวบยอด

ผเรยนเกดการเชอมโยงความรจากประสบการณมาสความเขาใจและเกดภาพรวมเกยวกบสงทเรยนดวยตนเอง

3.สอความหมาย ความคด

ผเรยนถายทอดทางภาษาใหผอนเขาใจ

4. พฒนาความสามารถ

ผเรยนเกดการเรยนรตามขนตอน คอความร ความจำา เขาใจ นำาไปใชวเคราะห สงเคราะห ประเมนคาได

9. ทกษะกระบวนการแกปญหาตารางท 3.9 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการแกปญหา


ขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. สงเกต ผเรยนศกษาขอมล รบรและทำาความเขาใจใน

ปญหาจนสามารถสรป และตระหนกในปญหานน

2. การวเคราะห

ผเรยนไดอภปรายหรอแสดงความคดเหน เพอแยกแยะประเดนปญหา สภาพ สาเหตและลำาดบความสำาคญของปญหา

3. สรางทางเลอก

ผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาอยางหลากหลาย ซงอาจมการทดลอง คนควา ตรวจสอบเพอเปนขอมลประกอบกรณ ทใหผเรยนทำากจกรรมกลม ควรมการกำาหนดหนาทในการทำางาน

4. เกบขอมลประเมนทางเลอก

ผเรยนไดปฏบตตามแผนและบนทกการปฏบตงานเพอรายงานและตรวจสอบความถกตองของทางเลอก

5. สรป ผเรยนสงเคราะหความรดวยตนเอง อาจจดทำาเปนรปของการรายงาน

10. ทกษะกระบวนการ 9 ขนตารางท 3.10 แนวทางการจดกระบวนการเรยนร ทกษะกระบวนการ 9 ขนขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร1. ตระหนกในปญหาและ

ครยกสถานการณตวอยางใหผเรยนเขาใจและตระหนกในปญหาและความจำาเปนในเรองท


ขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนรความจำาเปน ศกษาหรอเหนประโยชน ความสำาคญของการ

ศกษาเรองนน โดยครอาจนำาเสนอเปนกรณตวอยาง หรอสถานการณทสะทอนใหเหนปญหาความขดแยงของเรองทศกษา โดยใชสอประกอบ เชน รปภาพวดทศน สถานการณจรง กรณตวอยาง สไลด ฯลฯ

2. คดวเคราะห วจารณ

กระตนผเรยนไดคดวเคราะห วจารณ ตอบคำาถาม แบบฝกหด ขอมลและใหโอกาสผเรยนแสดงความคดเหนเปนกลมหรอรายบคคล

3. สรางทางเลอก

ผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาอยางหลากหลาย โดยรวมกนคดเสนอทางเลอกและอภปรายขอด ขอเสยของทางเลอกนน

4. ประเมนและเลอกทำา

ผเรยนตดสนทางเลอกแนวทางในการแกปญหา โดยรวมกนสรางเกณฑทตองคำานงถงปจจย วธดำาเนนการ ผลผลต ขอจำากด ความเหมาะสม กาลเทศะเพอใชในการพจารณา ตดสนเลอกแนวทางการแกปญหา ซงอาจใชวธระดมพลงสมอง อภปราย ศกษา คนควา

5. กำาหนดและลำาดบขนตอนการปฏบต

ผเรยนวางแผนการทำางานของตนเอง หรอกลมอาจใชลำาดบขนตอนการดำาเนนงาน ดงน- ศกษาขอมลพนฐาน- กำาหนดวตถประสงค


ขนตอน แนวทางการจดกระบวนการเรยนร- กำาหนดขนตอนการทำางาน- กำาหนดผรบผดชอบ (กรณทำางานกลม)- กำาหนดระยะเวลาการทำางาน- กำาหนดวธการประเมนผล

6. ปฏบตดวยความชนชม

ผเรยนไดปฏบตตามขนตอนทกำาหนดไวดวยความสมครใจ ตงใจมความกระตอรอรน และเพลดเพลนกบการทำางาน

7. ประเมนระหวางปฏบต

ผเรยนไดสำารวจปญหาอปสรรคในการปฏบตงานโดยการซกถามอภปรายและเปลยนความคดเหน มการประเมนผลการปฏบตงาน ตามขนตอนและตามแผนทกำาหนดไว โดยสรปผลการทำางานแตละชวง แลวเสนอแนวทางการปรบปรง การทำางานขนตอไป

8. ปรบปรงใหดขนเสมอ

ผเรยนนำาผลทไดจากการประเมนในแตละขนตอน มาเปนแนวทางในการพฒนางานใหมประสทธภาพมากยงขน

9. ประเมนผลรวมเพอใหเกดความภมใจ

ผเรยนสรปผลการดำาเนนงาน โดยการเปรยบเทยบผลงานกบวตถประสงค ทกำาหนดไวและผลพลอยไดอน ๆ ซงอาจเผยแพรขยายผลงานแกผอน ไดรบรดวยความเตมใจและภาคภมใจ


11. ทกษะกระบวนการกลม เปนกระบวนการทมงใหผเรยนทำางานรวมกน โดยเนนกจกรรม ดงน 11.1 มผนำากลม ซงผลดเปลยนกน

11.2 วางแผน กำาหนดวตถประสงคและวธการ11.3 รบฟงความคดเหนจากสมาชกทกคนบนพน

ฐานของเหตผล11.4 แบงหนาทรบผดชอบ เมอมการปฏบต11.5 ตดตามผลการปฏบตและการปรบปรง11.6 ประเมนผลรวมและชนชมในผลงานของกลม

12. ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร กระบวนการนมดวยกน 2 วธ คอ12.1 ทกษะการคดคำานวณ มขนตอนยอย ๆ ดงน

สรางความคดรวบยอดของคำา นยามศพท สอนกฎโดยวธอปนย (สอยจากตวอยางไปสกฎเกณฑใหม) ฝกฝนวนจฉย ปรบปรง แกไขขอบกพรองและเสรมแรง

12.2 ทกษะการแกปญหาโจทยการสอน มขนตอนยอย ๆ ดงน แปลโจทยในเชงภาษา หาวธแกไขโจทย วางแผนปฏบตตามขนตอน และตรวจสอบคำาตอบ13. วธการทางประวตศาสตร วธการจดการเรยนรโดยกระบวนการเรยนรดวยวธทางประวตศาสตร (Historical Method) เปนการสอนทสำาคญทใหผเรยนฝกทกษะในการคนควาหาขอเทจจรงและคดหาเหตผล หาคำาตอบดวยตนเอง เปนการพฒนาความสามารถใน


การคดแบบสรางสรรค และวเคราะหวจารณ ซงจะชวยใหผเรยนนำาวธการศกษาไปใชในชวตประจำาวนได เปนวธการเรยนรทใชในการสอนสงคมศกษาไดทกระดบ ขนอยกบทกษะ ความพรอม ทจะพฒนาไปอยางชา ๆ ตามความสามารถและความสนใจ ในการสอนประวตศาสตรมทฤษฎทใชเปนแมบท คอ การสอนดวยวธทางประวตศาสตร (Historical Method) ซงนกประวตศาสตรใชในการคนควาหาคำาตอบ โดยมขนตอน ดงน 13.1 ขนกำาหนดปญหา หรอขอสมมตฐาน เปนขนการสงเกตของผเรยนและผสอนรวมกนเพอคนพบขอคดเกยวกบเรองราว เหตการณหรอพฤตกรรมของบคคลในประวตศาสตร ซงมรายละเอยดอยในเนอหาของบทเรยน ผสอนตองวางแผน เตรยมการลวงหนาเพอใหเกดความพรอมในการแนะนำาผเรยนใหเกดขอคดในระหวางเรยน นำาไปสการกำาหนดปญหา ถาผเรยนมประสบการณมาแลว อาจจะใหผเรยนเดาคำาตอบหรอกำาหนดแนวทางเกยวกบคำาตอบของปญหา ในรปของการกำาหนดสมมตฐาน

13.2 ขนแสวงหาความรโดยการรวบรวมหลกฐาน ขนนผสอนตองแนะนำาเกยวกบการคนควาบอกแหลงเรยนรเพอรวบรวมหลกฐาน ผสอนอาจเตรยมเอกสารเพอประกอบการคนควาเกดความสะดวก เปนการสนองความอยากรอยากเหนของผเรยน ขอสำาคญตองมการจำาแนกหลกฐานเปน 2 ประเภท คอ หลกฐานชนตน เปนหลกฐานทเขยนหรอพดจากประสบการณตรง และหลกฐานชนรอง เปนหลกฐานทนำาหลกฐานชนตนมาเรยบเรยงใหม


13.3 ขนวเคราะหและประเมนคณคาขอมล ผสอนตองใหคำาแนะนำา และสาธตวธการวเคราะห ประเมนคณคาขอมลโดยอาศยหลกฐาน ซงแบงการประเมนคณคาเปน 2 ประเภท คอ การประเมนคณคาภายนอก คอ การพจารณาจากหลกฐานอนดวย และการประเมนคณคาภายใน คอ การวเคราะหจากเหตผล ความฉลาด ความรอบรคนควาหาเหตผล ถกตองและตรงตามความเปนจรงทสด คอขนของการสงเคราะห

13.4 ขนตความและสงเคราะห เปนขนนำาหลกฐานทผานการวเคราะหมาประเมนคณคา ดวยการตความและสงเคราะหเพอใหเกดความเขาใจขอเทจจรง ในรปของแนวคดรวบยอด หรอมโนทศน (Concept) ของการเรยนร 13.5 ขนนำาเสนอขอมล เปนการนำาความรและแนวคดทผานการวเคราะหและสงเคราะหแลว มาบรรยาย อภปรายสมมนา การทำารายงาน และอน ๆ ตอผอน เพอใหนาสนใจ มคณคา เราใจใหตดตาม อนเปนขนสดทายของกระบวนการเรยนร14. การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอ แนวการจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนเนนการสรางการเรยนรใหมและสงประดษฐใหมโดยกระบวนการทางปญญา Ffp หลกการพนฐานของแนวคดทเนนผเรยนเปนสำาคญ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญเกดจากพนฐานความเชอวา การจดการศกษามเปาหมายทสำาคญทสด คอ การจดการเรยนใหผเรยนเกดการเรยนร เพอใหผเรยนไดพฒนาตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนไดตดสนใจ ทงนองคประกอบและตวบงชการจดการเรยนรทเนนผ


เรยนเปนสำาคญ ใหผเรยนเปนคนเกง ด และมความสข ซงตองอาศยปจจยหลายประการ ไดแก ดานการบรหารจดการ ดานการเรยนร และดานการเรยนรของผเรยน

14.1 ประเภทของการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ เปนหลกการสอนแบบ การสอนแบบเนนกจกรรมการเรยนการสอน ไดแก 14.1.1 การสอนแบบใชปญหาเปนหลก เปนการจดการเรยนการสอนทใหผเรยนระบปญหาทตองการเรยนรผเรยนจะคดวเคราะหแกปญหา และหาทางทดสอบสมมตฐานทตงไว

14.1.2 การสอนแบบนรมตวทยา เปนการจดการเรยนการสอน ทเนนใหผเรยนสรางองคความรใหมของตนเอง โดยมการเชอมโยงความรใหมทเกดขนกบความรเดมทผเรยนมอยแลว 14.1.3 การสอนเพอใหผเรยนเกดความคดรวบยอด เปนดารจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนเกดคณลกษณะของสงใดสงหนง เรองใดเรองหนง 14.1.4 การสอนแบบรวมมอประสานใจ เปนการจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนรวมมอกนทำางานชวยเหลอซงกนและกนมสวนรวมในการดำาเนนงาน 14.1.5 การสอนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรจากากระบวนการคดอยางมวจารณญาณ เปนการจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนไดพฒนาความสามรถในการใชความคด


พจารณา ตดสนเรองราว ปญหา ขอสงสยตาง ๆ อยางรอบคอบ และมเหตผล 14.1.6 การวดและประเมนผลทเนนผเรยนเปนสำาคญคอการวดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรง มวธการและเครองมอการวดและประเมนผลทเนนผเรยนเปนสำาคญ โดยการนำาแนวคดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน

14.2 กระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ กระบวนการตาง ๆ ทเกยวของกบการเรยนการสอน กระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ เปนการจดการศกษาทยดหลกวา ใหผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสำาคญทสด โดยกระบวนการจดการศกษาจะตองสงเสรม ใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพสงเสรมใหผเรยน สรางความรดวยตนเอง มสวนรวม มปฏสมพนธทำากจกรรมเพอพฒนาทงสมองซกซายและขวา หรอพฒนาพหปญญา นำาความรไปใช 14.2.1 วธการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ วธการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ วธการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ แบงออกเปน 18 วธ 14.2.1.1 วธการสอนแบบแกปญหา วธการแกปญหาโดยใชหลกทางวทยาศาสตร

14.2.1.2 วธการสอนแบบแสดงบทบาท แสดงบทบาทตามสมมต


14.2.1.3 วธการสอนแบบวทยาศาสตร วธการแกปญหาโดยใชหลกทางวทยาศาสตรใชเปนโอกาสในการไดคนพบปญหาและวธการแกไข

14.2.1.4 วธการสอนตามขนท 4 ของอรยสจ ทกข, สมทย, นโรธ, มรรค

14.2.1.5 วธการสอนแบบทดลอง คลายกบวธการสอนแบบวทยาศาสตร

14.2.1.6 วธการสอนแบบอภปราย การแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน

14.2.1.7 วธการสอนแบบจลภาค เปนนวตกรรมศกษา โดยการแบงกลม

14.2.1.8 วธการสอนแบบโครงการ ใหรจกวางแผน กำาหนดจดมงหมาย และวธดำาเนนการ

14.2.1.9 วธการสอนหนวย การสอนแบบหลากหลายวชาสมพนธกน แตมวตถประสงคทวชาใดวชาหนง

14.2.1.10 วธการสอนแบบศนยการเรยนร เรยนรจากกจกรรม

14.2.1.11 วธการสอนโดยใชบทเรยนแบบโปรแกรม สอการเรยนทสามรถใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง

14.2.1.12 บทเรยนโมดล จะมองคประกอบสำาคญ คอหลกการและเหตผล จหดประสงคการประเมน กจกรรมการเรยน

14.2.1.13 คอมพวเตอรชวยสอน นำาเทคโนโลยมาประยกตใชในการเรยนการสอน


14.2.1.14 การสอนซอมเสรม การจดการเรยนเพมแกนกเรยน

2.1.15 หมวกแหงความคด การพฒนาความคด โดยหมวกสขาว เปนตวแทนขอเทจจรง หมวกสแดง แทนอารมณและความรสก หมวกสดำา แทนความคดทางลบ ไมด หมวกสเหลอง แทนสงทถกตอง หมวกสเขยว แทนการเจรญเตบโต และหมวกสนำาเงน แทนการควบคม

14.2.1.16 การสอนแบบ 4 MAT กจกรรม 4 ขน Why What How If

14.2.1.17 การสอนแบบ CIPPA แผนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

14.2.1.18 วธการสอบแบบ Storyline การสอนแบบบณาการ

14.2.2 เทคนควธการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญเพอนำาไปสการจดการเรยนการสอน มวธการสอนทผสอนดำาเนนการใหผเรยนเกดการเรยนรตามจดประสงคดวยวธการตาง ๆ เพอใหการสอนมคณภาพมากขน ซงเทคนคกบวธการสอนตางกน คอ เกมเปนวธการสอนไดถาครมงใชเกมเปนหลกในการสอน เกมเปนเทคนคการสอนไดถาครมวธการสอนอนเปนหลก ดงน

14.2.2.1 วธการสอนแบบบทบาทสมมต เปนกระบวนการทผสอนใชในการชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทกำาหนดโดยใหผเรยนสวมบทบาท


14.2.2.2 วธการสอนโดยวธกรณศกษา เปนวธการใชกรณหรอเรองตาง ๆ ทเกดขนจรงมาดดแปลงและใชเปนตวอยางในการใหผเรยนไดศกษา

14.2.2.3 วธการสอนโดยใชเกม เปนกระบวนการเรยนรทจดขนโดยใหผเรยนเลนเกมภายใตขอตกลงหรอกตกาบางอยาง

14.2.2.4 วธการสอนแบบสถานการณจำาลอง เปนกระบวนการใหผเรยนลงไปเลนในสถานการณทมบทบาท

14.2.2.5 วธการสอนโดยการทดลอง เปนกระบวนการทผเรยนสามารถเกดการเรยนรจาการเหนผลประจกษจากการคดและการกระทำา

14.2.2.6 วธการสอนโดยการใชนรนย เปนกระบวนการเรยนรทจดขน โดยใหผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบทฤษฎ หลกการ กฎ และขอสรปในเรองทเรยน

14.2.2.7 วธการสอนโดยการใชอปนย เปนกระบวนการเรยนรทจดขนโดยการนำาตวอยาง/ขอมล/ความคด/เหตการณ/สถานการณ/ปรากฏการทมหลกกการ/แนวคด 14.2.2.8 เทคนคการใชคำาถาม การใชคำาถามสามารถดงดดความสนใจ ตองอาศยประสบการณในการใช ใคร? อะไร? ทไหน? อยางไร? เมอใด? ทำาไม? เทาใด? 14.2.2.9 เทคนคการใชผงกราฟก ไดแก

1) ผงความคด เปนการแสดงความสมพนธของสาระหรอความคดตาง ๆ ใหเหนในภาพรวม โดยใชเสนคำา


ระยะหางจากจกศนยกลางส เครองหมาย รปทรงเรขาคณต และภาพ หรอเชอมโยงสาระนน ๆ

2) ผงมโนทศน เปนการแสดงมโนทศนหรอความคดรวบยอดใหญไวตรงกลาง และแสดงความสมพนธระหวางมโนทศนใหญและยอยตามลำาดบขน ดวยเสนเชอม เชน ผงแมงมม เปนการแสดงมโนทศนอกรปแบบหนง ซงมลกษณะคลายแมงมม หรอผงกางปลา เปนผงทแสดงสาเหตของปญหาซงมความซบซอน ชวยทำาใหเหนสาเหตหลกและสาเหตยอยทชดเจน

14.3 การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายทกำาหนดเพอแกไขหรอแกปญหาทางการศกษา และถอไดวาเปนเครองมอสำาคญในการปฎรปการศกษา โดยการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญเกดขนจากพนฐานความเชอวา การจดการศกษามเปาหมายสำาคญทสด คอ การจดการใหผเรยนเกดการเรยนร เพอใหผเรยนแตละคนไดพฒนาตนเองสงสด ตามกำาลงหรอศกยภาพของแตละคน แตเนองจากผเรยนแตละคนมความแตกตางกน ทงดานความตองการ ความสนใจ ความถนดอาจสรปหลกการสำาคญ ไดดงตารางท 3.11ตารางท 3.11 หลกการสำาคญของการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542


หลกการสำาคญ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

ดานความเสมอภาคโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน

มาตรา 8 (1) การจดการศกษาใหยดหลกวาเปนการศกษาตลอดชวตสำาหรบประชาชนมาตรา 10 วรรค 1 คอ การจดการศกษาตองจดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกน

ดานมาตรฐานดานการศกษา

มาตรา 9 (3) กำาหนดมาตรฐานการศกษาและจดระบบประกนคณภาพการศกษามาตรา 47 ใหมระบบประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณและมาตรฐานการศกษามกระดบ

ดานระบบบรหารและการสนบสนนทางการศกษา

มาตรา 9 (2) การจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษามาตรา 43 การบรหารและการจดการศกษาของเอกชน

ดานคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา

มาตรา 9 (4) มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพครคณาจารย และบคลากรทางการศกษา และพฒนาครมาตรา 52 ใหกระทรวงสงเสรมใหมระบบ กระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ

ดานหลกสตร มาตรา 8 (3) การพฒนากระบวนการ


หลกการสำาคญ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542เรยนรใหเปนไปอยางตอเนองมาตรา 24 (1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดมาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกำาหนดหลกสตรภาคบงคบ การศกษาขนพนฐาน เพอความเปนไทยมาตรา 28 หลกสตรสถานศกษาตาง ๆ รวมทงหลกสตรสถานศกษาสำาหรบบคคลพการตองมลกษณะหลากหลาย

กระบวนการเรยนร มาตรา 22 การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดมาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนร ใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของดำาเนนการ ดงน1.จดเนอหาสาระ2. ฝกทกษะ กระบวนการคด3.จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง

15. การเรยนรตลอดชวต


แนวคดการเรยนรตลอดชวต (Lifelong Learning) ในฐานะทเปนยทธศาสตรการศกษา เกดขนเมอประมาณกวา 30 ปมาแลว ภายใตความพยายามของ OECD UNESCO และสภายโรป (Council of Europe) เปนการสนองตอความบกพรองทเกดขนในอดต ในขณะทบคคลเรยนรตลอดเวลาทยงมชวตอย โอกาสทางการศกษามขดจำากดในชวงเรมแรกของชวต ทครอบงำาโครงการศกษาทเปนทางการ (Formal Education)จงมความจำาเปนทจะใหโอกาสทสองแกคนทไมไดรบโอกาสทางการศกษาในชวงวยเดกและวยรน การเรยนรตลอดชวตไมเพยงหมายถงการศกษาผใหญ (Adult Education) เทานน แตยงครอบคลมการเรยนรทกรปแบบตลอดชวงชวตอกดวย บทความชนนนำาเสนอความหมายเชงนโยบายทตรงประเดนของแนวคด การเรยนรตลอดชวต“ ”

15.1 คณลกษณะพเศษของแนวคดการเรยนรตลอดชวต การจดการเรยนรตลอดชวตตองมมมมองแบบองครวม (Comprehensive View) ทครอบคลมกจกรรมการเรยนรทกดาน โดยมเปาหมายทจะปรบปรงความรและความสามารถในการแขงขนของบคคล ทปรารถนาเขารวมในกจกรรมการเรยนรคณลกษณะ 4 ประการของแนวคดการเรยนร ไดแก 15.1.1 มมมมองอยางเปนระบบ สงนคอคณลกษณะทพเศษทสดของการเรยนรตลอดชวต กรอบแนวคดการเรยนรตลอดชวตของอปสงค (Demand) และอปทาน (Supply) ของโอกาสการเรยนร ทเปนสวนหนงของระบบทมความเชอมโยงกน ซงครอบคลมวงจรชวตทงหมด และ


ประกอบดวยรปแบบ ตาง ๆ ของการเรยนรทงทเปนทางการและไมเปนทางการ 15.1.2 มผเรยนเปนศนยกลาง มการเปลยนจากมงเนนดานอปทาน (Supply) เปนศนยกลาง ในรปแบบการจดการศกษาเชงสถาบนทเปนทางการ ไปสดานอปสงค (Demand) ทตอบสนองความตองการของผเรยนเปนหลก 15.1.3 มแรงจงใจทจะเรยน ซงเปนพนฐานทจำาเปนสำาหรบการเรยนรทมความตอเนองตลอดชวต ทงนตองมงเนนทจะพฒนาขดความสามารถในการเรยนรทจะเรยนรดวยตนเองและการเรยนรทตนเองเปน ผชนำา 15.1.4 มวตถประสงคของนโยบายการศกษาทหลากหลาย มมมองวงจรชวตทใหความสำาคญกบเปาหมายการศกษาทหลากหลาย อาท การพฒนาบคลกภาพ การพฒนาความร วตถประสงคทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และการจดลำาดบความสำาคญของวตถประสงคเหลาน อาจเปลยนไปใน แตละชวงชวตของคน ๆ หนง

15.2 ความสำาคญของการเรยนรตลอดชวต พลงผลกดนทสำาคญทางสงคม เศรษฐกจจำานวนมากสนบสนนแนวคดการเรยนรตลอดชวตกระแสโลกาภวตนและการเปลยนแปลงเทคโนโลย การเปลยนแปลงธรรมชาตของการทำางานและตลาดแรงงานและโครงสรางอายประชากร เปนแรงผลกดนทสำาคญตอความจำาเปนทจะตองมการยกระดบทกษะการทำางานและการใชชวตอยางตอเนอง ความตองการกเพอ Threshold ทยกระดบของทกษะเชนเดยงกบการ


เปลยนแปลงมากขนในธรรมชาตของทกษะ แรงกระตนของกจการเพอใหมความยดหยนมากขนสงผลตอสภาพการทำางาน มแนวโนมทจะมการจางงานระยะสนในตลาดสนคาทเปลยนแปลงไปตามความตองการของตลาดไดงาย และวฎจกรสนคาทสนลง งานอาชพลดลงและบคคลประสบกบความเปลยนแปลงในเรองงานดขนในชวงชวตทำางาน การเปลยนแปลงโครงสรางอยางกวางขวางกำาลงคกคามขวใหมระหวางสงทความรมและสงทความรไมม ในทางกลบกนสงนอาจคกคามรากฐานของประชาธปไตยดวยโอกาสในการฝกอบรมในภายหลงนน ขนอยกบคณสมบตของแตละบคคลทขามาสการจางงาน และโอกาสการเรยนรเปดกวางแก ผวางงาน ลกจางในสถานประกอบการขนาดเลก และกลมผดอยโอกาสในสงคมกลบยงนอยกวาลกจางในสถานประกอบการขนาดใหญมาก ความไมเทาเทยมกนน (Disparities) สะทอนชองวางรายไดระหวางผมวฒการศกษาระดบมหาวทยาลย และผทไมมวฒดงกลาว และชองวางนนยงกวางขนเรอย ๆ การลงทนในการศกษาแะการฝกอบรมทจะสนองตอยทธศาสตรการเรยนรตลอดชวตกเพอบรรลวตถประสงคทางสงคมและเศรษฐกจโดยกอใหเกดประโยชนสวนบคคลผประกอบการ และเศรษฐกจและสงคมในระยะยาว สำาหรบบคคลแลวการเรยนรตลอดชวตมงเนนทการสรางสรรค การรเรม และความรบผดชอบ ซงสงผลใหเกดการตอบสนองตอตนเอง งานทดขนรายไดทเพมขน นวตกรรมใหม ๆ และเพมความสามารถในการผลตมากขนดวย ทกษะและศกยภาพของแรงงานเปนปจจย


หลกในผลงานและความสำาเรจของสถานประกอบการ สำาหรบเศรษฐกจ แลวมความสมพนธทสนบสนนกนระหวางการไดรบการศกษาและการเตบโตทางเศรษฐกจอะไรคอผลเชงนโยบายของแนวคดน โดยเฉพาะอยางยงการเขาสและผลลพธของการเรยนรทเกดขน นอกเหนอจากสงทเปนทางการ ดงนนกจกรรมการเรยนรของวยรนและผใหญจงอยนอกเหนอขอบเขตทมการบนทกไว นอกจากการวดเชงปรมาณแลวประเดนเชงคณภาพและความกาวหนาของการเรยนรตลอดชวต ตองมการพสจนใหเหนวาระบบโครงสรางเชงสถาบน เชงกฎหมาย และเชงนโยบาย เออตอการสนบสนนการเรยนรตลอดชวตไดดอยางไร 15.3 การนำายทธศาสตรการเรยนรตลอดชวตไปสการปฏบต การเรยนรตลอดชวตเพอกลมเปาหมายทกกลมนนเปนเรองททาทายอยางยง ทจะบรรลผลไดกตองสรางความกาวหนาอยางตอเนองและตองใชเวลายาวนาน ในขณะทแนวคดนตองไดรบการสนบสนนและดำาเนนการอยางจรงจงจากฝายการเมอง ทจะตองบรรจเปนนโยบายหลกของรฐบาล มหลกฐานขอเทจจรงนอยมากทชใหเหนวามความจรงใจทจะสรางการเรยนรทเปนระบบ กรอบแนวคดการเรยนรตลอดชวตไดใหทศทางทชดเจนในการปฏรปนโยบาย กรอบแนวคดนเสนอใหมการดำาเนนการทเปนระบบใน 5 เรอง ดงน 15.3.1 ปรบปรงการเขาถง คณภาพ และความเปนธรรมในการเรยนร 15.3.2 สรางรากฐานทมนคงดานทกษะสำาหรบทกคน


15.3.3 ใหความสำาคญกบทกรปแบบของการเรยนร ไมเพยงเฉพาะการศกษาทเปนทางการเทานน

15.3.4 จดสรรทรพยากร และใชประโยชนจากทรพยากรจากทกภาคสวน สนบสนนการเรยนรใหเกดขนทกชวงเวลาในชวต 15.3.5 ความรวมมอของทกภาคสวน

15.4 ทกษะการเรยนรตลอดชวตไปสการปฏบต เพราะเรากำาลงเจอโจทยทาทายแหงยค ในการ

พฒนาคนใหพรอมสำาหรบ“งานทยงไมมในวนน โดยตองใชเทคโนโลยทยงไมเกด เพอแกปญหาทยงไมรวาคออะไร การพฒนาคนใหพรอมสำาหรบการ”เรยนรตลอดชวตประกอบดวย

1) ทศนคต เปนความสมพนธทคาบเกยวกนระหวางความรสก และความเชอ หรอการรของบคคล กบแนวโนมทจะมพฤตกรรมโตตอบในทางใดทางหนงตอเปาหมายของทศนคต

2) อปนสย หมายถงความประพฤตทเคยชนเปนพนมาในสนดาน ความประพฤตทเคยชนจนเกอบเปนนสย

3) ทกษะ หมายถง ความชดเจน และความชำานชำานาญในเรองใดเรองหนง ซงบคคลสามารถสรางขนไดจากการเรยนร

15.4.1 ความร (Knowledge) ตามความหมายทมผใหนยามไวหลายประเดนหมายถง สารสนเทศทนำาไปสการปฏบต เปนเนอหาขอมล ซงประกอบดวยขอเทจจรง ความคด


เหน หลกการ รปแบบ กรอบความคด หรอขอมลอน ๆ ซงอาจจะรวมไปถงความสามารถในการนำาสงนนไปใชเพอเปาหมายบางประการ ทกษะแหงโลกอนาคต ความคดสรางสรรค หรอ Creative thinking คอ ความสามารถในการผลตสงทเปนตนแบบ แตกตาง และเหมาะสมกบการใชประโยชน ตงแตระดบบคคลคอ การใชความสามารถในการแกปญหาในชวตประจำาวนของตวเองในแบบทแตกตางไปจากเดม ซงนำาไปสการสรางสรรคในสงคมคอ ความสามารถในการผลตตนแบบทไมเหมอนคนอน ทำาใหเกดงานวจยใหม ผลตสงของใหม งานศลปะชนใหม โครงการใหม ๆ ในสงคม ฯลฯ ซงความคดสรางสรรคน สามารถสรางไดตงแตลกยงเลก

15.4.2 การใฝร (Putting effort persistently) หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความตงใจ เพยรพยายามในการเรยน แสวงหาความรจากแหลงเรยนร ทงภายในและภายนอกโรงเรยน เดกทเปนผใฝเรยนร จงเปนเดกทมความตงใจ มความเพยรพยายามในการเรยน สนใจเขารวมกจกรรมการเรยนรตาง ๆ ชอบแสวงหาความรจากแหลงเรยนร ทงภายในและภายนอกโรงเรยนอยางสมำาเสมอ สามารถเลอกใชสออยางเหมาะสม มการบนทกความร วเคราะหขอมล สรปเปนองคความ ร นำาไปแลกเปลยนเรยนรกบผอน สามารถถายทอด เผยแพร และนำาไปใชในชวตประจำาวนได

15.4.3 การสอสาร (Communications) มรากศพทมาจากภาษาลาตนวา communis หมายถง ความ


เหมอนกน หรอ รวมกน ดงนน ความสำาเรจของการสอสารจะเกดขนเมอ

15.4.3.1 การสอสารททงสองฝายเขาใจตรงกน และตอบสนองในทศทางทพงประสงค จงตองตระหนกวา แตละคนมความสามารถในการรบรแตกตางกน อาจทำาใหตความผด เขาใจผด จบประเดนผด จงตองเรยนรทจะสอสารให ชดเจน ตรงประเดน ไมเยนเยอคลมเครอ ดวยภาษางาย ๆ เขาสประเดนสำาคญทสดไดอยางรวดเรว

15.4.3.2 สอสารใหแตะใจเปนผใหมากกวาผรบ ตองสามารถสงผานแนวคด วสยทศน สรางความคาดหวง และสรางแรงบนดาลใหทกคนอยากลงมอทำา ดวยความเตมใจทจะทำา ไมรสกเหมอนถกสง หรอถกบงคบใหฝนใจทำา ดงนน สงสำาคญในการสอสาร คอ ตองสอสารเพอประโยชนของผรบ ขอความทสอสารสามารถเขาถงความตองการและความคาดหวง ตองสามารถพดกบอารมณและแรงบนดาลใจของคนทสอสารได

15.4.3.3 สอสารใหประทบใจ ใกลชดและเปนกนเอง ตองทำาใหรสกถงความใกลชดและเปนกนเอง ทำาใหการสอสารเปนเหมอนการพดคยสวนตวมากทสด เชน ใชคำาพดแบบไมเปนทางการ การเรยกชอ การทกทาย การถามไถ โดยจำาไววา ยงเราใหการสนทนามความเปนสวนบคคลมากเทาใด ประสทธภาพจะยงสงเพมมากขนเทานน

15.4.3.4 สอสารใหจรงใจรกษาความไววางใจ คำาแนะนำาประการสำาคญสำาหรบผสงสารคอ อยาพดไมจรง ตองสรางความไววางใจใหเกดขน ทกเรองทสอสารตองเปน


ความจรง มาจากความจรงใจ รกษาสญญา พดจรงทำาจรง ยอมรบความจรง ตองไมใหคนรสกวา เรานนหลอกลวง ลอหลอก ไมจรงใจ ไมรกษาคำาพด แกตว โยนความผด ฯลฯ ตองสรางและรกษาความไววางใจ โดยตระหนกวา ถาพลาดเพยงครงเดยว อาจสญเสยความไวเนอเชอใจตลอดกาล

15.4.3.5 สอสารใหเปดใจ รจก เงยบ และ ฟง บคคลหนงกลาวไววา นกสอสารทยงใหญมกจะเปนนกฟงทยงใหญดวย ผสอสารตองรวา เมอไหรจงควรพด เมอไหรจงควรฟง โดยยนดเปดใจกวางรบฟงเสยงตอบกลบ ขอเสนอแนะ ความคดเหนคดคาน ขอวพากษวจารณ เพอใหเขาใจและเรยนรสงใหม ๆ ไมยดตดในความคดของตนเอง ความอดทน หมายถง ความยนหยดไมทอถอยในการทำาความด แมวาจะมอปสรรคใด มาขวางกน ความอดทนมอย 2 ลกษณะ คอ เมอถกบบคนถกเยอะเยยกตองอดทนไมยอมลมเลก และเมอถกยวเยา กตองอดใจ ไมลมหลง

15.4.4 การคดเชงวพากษ หมายถง ความตงใจพจารณาตดสนเรองใดเรองหนง โดยไมเหนคลอยตามขอเสนอ ไมดวนสรปการเหนคลอยตาม เปนการตงคำาถามทาทายหรอโตแยงสมมตฐานทอยเบองหลง พยายามเปดกวางทางความคดออกสความแตกตางในดานตาง ๆ มากขนใหไดประโยชนมากกวาเดม หลกการคดเชงวพากษ ไดแก ใหสงสยไวกอน-อยารบเชอ เผอใจไว-อาจจะจรงหรออาจจะไมจรงกได และเปนพยานฝายมาร-ตงคำาถามซกคาน การคดเชงวพากษจะเหนกนมากในมหาวทยาลย เชน การวพากษเรองหลกสตร การวพากษเรอง


การทำาวทยานพนธ อาจหมายรวมถงการประชมทมการถกปญหาเรองตาง ๆ ทในทประชมจะตองมการพจารณารวมกนเพอใหไดผลสรปรวมกน เนองจากจะมความคดเหนทแตกตางกน ถกปญหากนดวยเหตดวยผล ผลสรปกจบดวยการฟงเหตผล การคดเชงวพากษ จะคลายกบหลกวชาเรขาคณตในสมยกอน ซงตงสมมตฐานไว แลวมการพสจนใหไดผลเปนไปตามทตงไว (ซ.ต.พ. = ซงตองพสจน) หรองานวจยในปจจบนนนเอง แตงานวจยจะเปนรปธรรมมากกวา คอ เปนไปตามระบบ มขนตอน กระบวนการและมการเสนอแนะ นำาไปใชประโยชน ซงกวางกวา การคดเชงวพากษ

15.4.5 แหลงเรยนร หมายถง แหลงขอมลขาวสาร สารสนเทศ และประสบการณ ทสนบสนนสงเสรมใหผเรยนใฝเรยน ใฝร แสวงหาความรและเรยนรดวยตนเองตามอธยาศย อยางกวางขวางและตอเนอง เพอเสรมสรางใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนร และเปนบคคลแหงการเรยนร การเรยนร ทผเรยนเปนศนยกลางหรอ การเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสำาคญ (องกฤษ: Student-centered Learning หรอ Child-centered Learning) เปนวธการซงชวยปลกฝงใหผเรยนรจกแสวงหาความรดวยตนเอง อนกอใหเกดทกษะการเรยนรตลอดชวต โดยการเรยนรนจะชวยเพมบทบาทของผเรยนภายในหองเรยน และลดบทบาทการบรรยายหนาหองเรยนลง ซงผสอนจะปรบบทบาทจากการบรรยายเปนหลกเปนการเปนผอำานวยความสะดวก โดยจะตองเตรยมสภาพหองเรยนและวธการสอนท


เออตอแนวคดน ซงกระบวนการนจะชวยใหมพฒนาการของผเรยนสงทสดคำาถามทายบทบทท 31. ทานคดวารปแบบการเรยนการสอนแบบใดทมความนาสนใจในการพฒนาการเรยนการสอนมากทสด 3 อนดบแรกเหตใดจงอธบายและใหเหตผลสนบสนนคำาตอบ2. จงหาตวอยางแผนการจดการเรยนร จำานวน 1 แผน ทไดนำาแนวทางการจดการเรยนการสอนตามรปแบบ การสอนแบบตาง ๆ ทปรากฏในเนอหาในบทท 3 โดยคนหาและดาวนโหลดจากงานวจยตามฐานขอมลวทยานพนธออนไลนหรอสบคนวทยานพนธตามเวบไซตของมหาวทยาลยในประเทศแลวออกมานำาเสนอหนาชนเรยน3. จงเขยนสรปเนอหาสาระสำาคญของบทท 3 เรองรปแบบการเรยนการสอน ใหอยในรปแบบของแผนผงความคด Mind Mapping โดยใชความคดสรางสรรคและนำาเสนอเนอหาใหสมบรณทสด


เอกสารอางองการจดการเรยนการสอนแบบ Story line. (2556). สบคน 22 มกราคม 2562, จาก http://www.neric-club.com/data.php?page=72&menu_id=76ทศนา แขมมณ. (2543). 14 วธสอน สำาหรบครมออาชพ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทศนา แขมมณ. (2555). ศาสตรการสอน : องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.นวลจตต เชาวกรตพงศ. (2535). การพฒนารปแบบ การจดการเรยนการสอน ทเนนทกษะปฏบต สำาหรบครวชาอาชพ. วทยานพนธ ปรญญาดษฎบณฑต (สาขาวชาหลกสตรและการสอน) จฬาลงกรณมหาวทยาลย.พมพนธ เวสสะโกศล. (2533). การพฒนารปแบบการสอนการเขยนภาษาองกฤษแบบเปนกระบวนการ สำาหรบนกศกษาไทยระดบอดมศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ไพจตร สดวกการ. (2539). ผลการสอนคณตศาสตรตามแนวคดของทฤษฎคอนสตรคตวสตทมตอผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรและความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต (หลกสตรและการสอน) จฬาลงกรณมหาวทยาลย.


ศกดชย นรญทว, & ไพเราะ พมมน. (2542). วฏจกรการเรยนร (4MAT) การจดกระบวนการเรยนรเพอสงเสรมคณลกษณะเกง ด มสข. กรงเทพ ฯ: แวนแกว.สงบ ลกษณะ. (2539). แนวคดเรองการใช ระบบประกนคณภาพการศกษาการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: ระทรวงศกษาธการ.สมน อมรววฒน. (2533). สมบตทพยของการศกษาไทย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา. (2540). การจดประสบการณการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.อรทย มลคำา และคณะ. (2542). การบรณาการหลกสตรและการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญ. กรงเทพฯ: ภาพพมพ.


อนตา นพคณ. (2530). แกปญหาเปน. กรงเทพฯ: โครงการตำาราและเอกสารทางวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives, Handbook: The Cognitive Domain. New York: David McKay.Davies, I. K. (1971). The Management of Learning. London: McGraw - Hill.Gagne, R. M. (1985). The conditions of learning. (4th ed.). New York: Holt, Rinehart and Winston.Galen, S. J., Alexander, W. M., Lewis, A. J., & Coffman, C. (1981). Curriculum Planning for Better Teaching and Learning. NASSP Bulletin. (4th ed.). New York: Holt, Rinehart and Winston. Harrow, A. J. (1972). A taxonomy of the psychomotor domain; a guide for developing behavioral objectives. New York: David McKay Co.Joyce, B., Marsha, Weil, & Rhoada, Wald. (1992). Models of Teaching. (4th ed.). Massachusetts: Ally and Bacon.Joyce, B. R., & Marsha, Weil. (1996). Model of teaching (5th ed.). Boston: Allyn and Bacon.Joyce, B., & Weil, M. (1992). Annual Meeting of the National Council for the Social Studies Conceptual Complexity, Teachin St lc and Models of Teaching. Boston.Keeves, J. P. (1997). Models and model building. ใน J. P. Keeves (Editor), Educational research, methodology and measurement : An


International Handbook. (2nd ed.). Oxford: Peraman Press.L. Johnson, B., & Nelson, J. K. (1974). Praction Measurement for Evaluation in Physical Education. (2nd ed.). Minneapolis, Minnesota: Burgess Publishing Company.Shaftel, F. R., & Shaftel, G. (1982). Role playing in the curriculum (2nd ed.). Englewood Cliffs, New Joursey: Prentice-Hall.


Simpson, E. J. (1972). The Classification of Educational Objectives in the Psychomotor Domain. Washington DC: Gryphon House.Slavin, R. E. (1990). Cooperative Learning : Theory, Research and Practice. New Jersey: Prentice - Hall.

arit.rmu.ac.th¸«ลักการ... · web view146 |...

Documents