1

ArmjynfuGefjrLepfygwD A[kdpnf;&kH;a&;aumfrwD. aºu;a=umfoH

အတြ (၂) အမတ (၁၂)

ၾသဂတလ ၊ ၂၀၁၈ ခႏစ

2

ArmjynfuGefjrLepfygwD A[kdpnf;&kH;a&;aumfrwD. aºu;a=umfoH

ta&;awmfykH*sme,f

အတြ (၂) အမတ (၁၂)

ၾသဂတလ ၊ ၂၀၁၈ ခႏစ

3

စာတညးအဖြ႕အမာ

ဒမးဒေလ-ဒလေတြန႔

(၁)

အပစးသေတြရ႕ အကပအတညး

၂၀၁၈ ခၾသဂတလက စၿပး စကတငဘာ ပထမပတအထ ဗမာျပည အစးရ(စစတပ+ ဒခပ) အဖ႔ကေတာ ေဘး

ကပနကပ အျဖစဆးအခနပ။ ႀကးႀကးမားမား ျပနာေတြကေတာ - ကလလၿခေရးေကာငစ အခကအလက ရာေဖြေရး

အဖြ႔ အစရငခစာ၊ ေဖစဘြတလမႈကြနရကရ႕ အေရးယမႈ၊ ကလ-အးယ- အေမရကနရ႕ သေဘာထားေဖာျပခကေတြ၊ ျပည

တြငးၿငမးခမးေရးကစၥ အေထြေထြ၊ သဘာဝေဘးဒဏန႔ အစးရပေယာဂေၾကာင ျပညသေတြ အငတေဘးဆက ဆပလာ

ၾကတာ၊ ဒမကေရစေရးန႔ လ႔အခြငအေရးကစၥေတြမာ ပတငးကပလာတ အစးရေပၚလစေတြက ဆန႔ကငအၾကြတကစၥ ….

စသျဖင ျပညတြငးျပညပ ဖအားေတြက အပစးသေတြရ႕ လညပငးက လာညႇစေနၾကပါၿပ၊ အလပသမား၊ လယသမား ၿမ႕

ေနဆငးရသားေတြန႔ ေကာငးသားေတြြရ႕ဆႏၵျပမႈေတြ တေန႔ထကတေန႔ပမမားျပားလာေနပါတယ။ သတ႔ အစမးသပခ

ၾကရေတာမယ။

(၂)

ဖအားေပးမႈေတြ

ျပညပ-ကလသမဂၢရ႕ ‘လြတလပသည အခကအလက ရာေဖြေရးအဖြ႔’ ေတြ႔ရခကေတြကေန (၁) စစေခါငး

ေဆာငေတြက လမးတးသတျဖတမႈေတြအတြက စြခကတငဖ႔ ေဖာထတလာၿပး (၂) ေဒၚေအာင ဆနးစၾကညကလညး

မတားဆးရေကာငးလားဆၿပး အျပစတငလကတယ။ ဆကတက လကလာတာက ေဖစဘြတလမႈကြနရကကေန စစ

ေခါငးေဆာငအႀကးအကအျပင စစဗလႀကးအခ႕ရ႕ လမႈကြနရကစာမကႏာေတြဟာ လ႔အခြငအေရးက တက႐က ခး

ေဖာက(သ႔မဟတ) သြယဝကအားေပး ခးေဖာကတာေတြ လပေနၾကလ႔ဆၿပး သတ႔ရ႕အေကာငေတြက ပတပစလက

တာပ။ ဒကစၥဟာ အမးသားရငၾကားေစေရးက ထခကႏငတယလ႔ စစတပဘကက ေျပာထြကလာတယ။ သကဆငသ

ေတြ ရပမၾကေစဆတသေဘာလညး ေျပာပါတယ။ ခကခငးလပ ဒခပက ‘ဒကစၥ မမတ႔န႔ မဆငဘး’လ႔ ေျဖရငးပါတယ။

တကယက ရဟငဂာ(သတ႔အသးအႏႈနး) ဆတလေတြအေပၚ လသားမဆနတျပစမႈေတြ ကးလြနခတယဆတ

စြပစြခကဟာ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႀကး ၄ ဖြ႔က ႏငငတကာ ရာဇဝတျပစမႈခ႐း(ICC) တငဖ႔ ကလသမဂၢက ေတာငးဆေန

4

ၾကတာ ေမလကတညးက ျဖစတယ။ သတ႔ထတျပနခကေတြထမာ ေနာကပငးေရာကေလ - အသတခရသ၊ ဒဏရာရ

သ၊ အဓမၼကငခရသ အေရအတြကဟာ ပပမားေလ ျဖစလာတယ။ သတ႔ကြငးဆငးေလလာခကေတြအရ မတကြျပားတ

အေရအတြကေတြ ထတျပနပါတယ။ ျပညတြငး - ရခငျပနာ ေျဖရငးေရးအတြက ျပညတြငးျပညပ ဖြ႔လကၾကတ ေကာ

မတတ႔ မစရငအဖြ႔တ႔ကလညး ‘ေလႀကးေပၚ ေလငယတင’ လကၾကတာ မကစေနာကေလာကေအာင ျဖစလာၿပ။ ျပညပ

ကလာတ အဖြ႔ေတြက စစအပစက မလလားဘး။ သတ႔လညပငး ႀကးကြငးစြပဖ႔လာတယဆတာ သတ႔သေနၾကတယ။

ျပညတြငးက ဖြ႔ေပးတ (တညတညေျပာရရင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ဖြ႔ေပးတ)အဖြ႔ဆရငလညး သသယန႔ ၾကညတယ။

ဥပမာ-‘လြတလပေသာ စစမးေရးေကာမရင’ ဆပါေတာ - သတ႔က ကာခပက ေတြ႔ဆၿပး “ခငဗားတ႔ သမာသမတ ရရ

မယ၊ ျမနမာႏငငအေပၚ အျပစရာသညလပရပမား မလပမၾကပါေစန႔” လ႔ ေဘးဆးရနကာ ေျပာလႊတလကတယ။

(၃)

ဒခပန႔စစအပစ

ဒကာလမာ စစအပစ မးႀကးပစခေနရတယ။ ဟေနရာက ပစလက၊ ဒေနရာက ပစလကပ။ “အေမ ကယပါ-

အဘကယပါ” အေျခအေနပ။

ဒအထ ‘ေၾကာကပါတယဆမ ၿဖေျခာကၾကသ’ ေတြက ရေသးတယ။ ICC ပ႔ရမယ၊ အထးခ႐းဖြ႔ စစေဆးႏင

တယ၊ စစတပတငမက အစးရကလညး ႐ကခတလမမယ။ ျပညပ ထြကရင အဖမးခရမာပဆတလန႔ခေတြ ေပးလာ

တယ။

ေပါကတနဖး မထးေတာဘး ဆရမလားပ၊ ႏငငေတာအတငခပဂၢလက ‘ျပညေထာငစ အစးရ’ ကယစားျပၿပး

စစတပအေပၚ တငလာတ စြခကေတြက ပယခေပးေနရတယ။ အခ အငစစတရားသႀကးအဖြ႕က သတ႕မာ “ရဟငဂာ”

(သတ႕အသးအႏႈနး)အေရး တရားစရငပငခြငရတယလ႕ ေၾကညာလကတယ။ လၿခေရးေကာငစမာ ဗတအာဏာ ကင

ထားတ ႏငငႀကးေတြအေနန႕ ကယတြကကနေအာငခညး မလပသငၾကဘ မးဝငးေနတႏငငငယေလးေတြ ဒကၡေရာက

သြားမာလညး ထညတြကသငၾကပါတယ။ ဒါေတာင ဆကတကလ ဖအားေတြအေပးခေနရတ စစအပစဟာ မာနမာန

ေတြ ကၾကေသးတာ မဟတေၾကာငး ေတြ႕ေနရတယ။

လႊတေတာထမာ ၂၅ ရာခငႏႈနးေသာ စစတပကယစားလယ ဗလခပတေယာကက သ႔အလပသ လပေနတ မဒ

ယာသမားတေယာကက အသားလြတဆဆ ႀကမးေမာငးတာ ရတယ။ ၿငမးခမးေရးညလာခမာ တာဝနယေနတ ဒ ဗလ

ခပႀကးေဟာငးက အငတာဗးလပတ မဒယာအမးသမးက “နားမလညဘးလား၊ ငါဗမာလ ေျပာေနတာ၊ အဂၤလပလ

ေျပာရမာလား”လ႔ ေဟာကခတယ။ သတ႔ မာနမကၾကပါဘး။

ေဒၚစက ‘၂၁ ပငလညလာခ’ ကေန ၿငမးခမးေရးလမးေၾကာငး ဖြငခငတယ။ ဒနညးန႔ အေျပာငးအလ လပရ

မယထငေနတယ။ ဒါေပမ စစအပစက “၂၀၀၈ ေျခဥဖကေရး”အထ ဆြဆန႔လာတာက ေၾကာကေနတယ။ အဒအဆငထ

ေရာကမလာေအာင တားထားဖ႔လတယ။ ဒါေၾကာင ေဆြးေႏြးၿပး အေျဖရာခငတ ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႔ဝင KIA က

(၁) တ႔တာဝနအေရး သးပါးက လကခရမယ (၂) ျပညေထာငစက ခြမထြကဘး ကတေပးရမယ (၃) လကရသြားေနတ

ၿငမးခမးေရးလမးေၾကာငး (NCA, JMC, UPDJC စသည) အတငး အျပညအဝ သြားရမယ။ လကပါရမယ။ ဒ ၃ ခကက

လကခကငသးမ ေဆြးေႏြးႏငမယလ႔ ပြဖကစကားေျပာၿပး ၿငမးခမးေရးတခါးပတပစလကတယ။ ေနာက ကခငျပညနယ၊

ရမးျပညနယ၊ ကရငျပညနယ ဘကေတြမာ ထးစစေတြဝင၊ တကပြေတြ ဆကတကတယ။ ကန႔ကြကသေတြ ထြကလာတ

အခါမာ “သမၼတက အေျခခဥပေဒန႕အည အမန႕ေပးရင ထးစစေတြ ရပေပးႏငတယ”လ႔ (စဥးစားစရာေတြ ျဖစေအာင

ေျပာျပနတယ။) ဘာသေဘာလ ေစာေၾကာၾကညသငၾကပါတယ။

တကယက စစအပစဟာ ထရမလပ ကနသညအေတြးအေခၚန႔ ကနသညလပဟန အျပညရတယ။ ေရေႏာက

ၿပး ငါးဖမးတယ၊ ငါးမရရင ေရခးျပနမယ ….. ဆတ လစားမးပ။ ထရမဆတလက သ႔ဘကပါမလား၊ ငါဘကပါမလား -

5

ေမးတတတလမး မဟတ၊ စဥးစားခန မေပး၊ ငါေျပာသလလပရမယ၊ မလပရင ဒကၡေရာကေစမယ….. ဆတသ။ ဘာ

ထးသလ။ စစအပစဟာ ကနတအဖြ႔ေတြ (လကမတထးသေရာ မထးသပါ) ကလညး ဒအႏစသာရအတငး အကပကင

လကနာေစတာေတြ ဆကလပေနတယ။ ေျပလညမႈအရဆးလ႔ သတမတျခငးခရတ KNU သညပင ေကာခမ ဓားျပမနး

သၿပး ေသနတျပနေဖာကေနရတယ။

စစတပလပခငရာ လပခလ႔ ေပၚလာတ ႐ကတာသထငးေထာက ၂ ဥး အမႈမာ စစတပဘကက ရပတညခလ႔

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည သကၡာကခရၿပ။ ေထာငေခာကဆငဖမးခတ အမႈမနး ထငရားပါလက၊ ကယလကယ ကာကြယ

ခတာဟာ - တညၿမသန႔ရငးအကြ ရနကနဘေဆြရ႕ ရပတညခကက သတရေစ ပါတယ။ “တညၿမေတြ မေကာငးတာ သ

တယ၊ ဒါေပမ သတ႔ဟာ ငါရေဘာေတြျဖစလ႔ သတ႔ဘကကပ ငါရပတညမယ” ….လ႔ မးဒတသတငးစာ ထတၿပး ရပခ

ကာကြယခတယ။ အမႈစရငခက မခခင တရားသႀကးက တပတေလာကဖားသြားေစတ ဒအမႈရ႕ဂယကဟာ ခအထ

႐ကခတေနဆပါ။

(၄)

နဂး

ခပလကရင - စစအပစ (ေဟာငး-သစ) အကးစးပြားက အေကာငအထညေဖာေပးရတ အာဏာကင ဗလခပ

ေတြကတဖက-စစအပစရ႕ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟမးေတြက ပရတရြတ ေရမနးတကၿပး ၿငႇမးသတခငတ လစဘရယ

သမားေတြကတဖက ျဖစေနတ အစးရအဖြ႔ထက လမးစဥတကပြဟာ ဆကတညရ ေနပါတယ။ ဒါေပမ တခနတညးမာ

အျပနအလန အမသဟ ျပေနၾကတယ။

၂၀၀၈ ေျခဥက အသအမတျပထားမတ ဒခပဟာ ကာခပရ႕ လပပငခြငက သတထားေနရေတာ လကရက

လကမအျဖစမခႏငဘး၊ ႐နးမထြက ႏငတ ၿမႇးထက ငါးပ။

တခါ ႏငငတကာရာဇဝတေကာငေတြ ျဖစေနတ စစအပစမာလညး ဒခပမရရင မျဖစဘး။ ဒါေၾကာင တတြ

တညး ခညေႏာငထားရတယ။ ၾကားထက ငထြားခါးနာျဖစေနတ ျပညသေတြအဖ႔ေတာ သတ႔ခငး ရငၾကားေစေနတာက

မခႏငေတာတအေျခအေန ျဖစေနၿပ။ ငတလညး ငတေနၾကၿပ။ ေသလညး ေသေနၾကရၿပ။ ေျပးလညး ေျပးေနရၿပ။ ဒကၡ

သညေတြ တးၿပးရငးတးလာေနၿပ။ တာဝနရအစးရ ဘာလပေပးသလ။ ဒကၡသညေတြ တးသထကတးေအာငပ လပ

ေပးေနၾကတယ။

ဒေတာ ေလာကရမယလမးက ေရ႕မာ ၂ လမးပ ရတယ။ တခက ေတာလနတလမး-ေနာကတခက ဒအတငးပ

ေခါငးင႔ခေနရမယ သကၡာမလမး- ဂဏေရာငေျပာငေျပာငန႔ ျပညသေတြ အဆးအျဖတေပး မယအခန မေဝးေတာဘးလ႔

ကၽြနေတာတ႔က ယတယ။

စာတညးအဖြ႔

(၆၊ ၉၊ ၂၀၁၈)

6

ဒတငးျပည၊ ဒျပညသန႔ဒဒမကေရစ

ရေဘာဖးသေခာငး

-----------

အခတေလာဗမာျပညရ႕အေၾကာငးေျပာေလတငး ဒမကေရစအစးရ၊ ဒမကေရစအခြငအေရး၊ ဒမကေရစအေျပာငးအလ စ

တစကားေတြ ထပတနးကပါေနပါတယ။ ဒေန႔အခါ ဒႏငငမာ ဒမကေရစအခြငအေရးေတြက တကယခစားေနရၿပလား၊

ဘယေလာကခစားေနၾကရသလ စတအေၾကာငးေတြလညး သဘာဝကစြာေျပာဆျငငးခေနၾကပါတယ။ ျပညပမာလညး

ေျပာၾက၊ ျပညတြငးမာလညးေျပာၾကန႔ ျပနာႀကးတခလက ျဖစေနတာပါ။ ဘာကစၥ၊ ဘာျပနာပေျပာေျပာ ဒအ

ေၾကာငးအရာကပ ထပတနးတငတငလာၾကတာေတြ႕ရပါတယ။ လသတမႈေတြေျပာမလား၊ မးယစေဆးဝါးန႔ ပတသကၿပး

ေျပာမလား၊ ၿငမးခမးေရးအေၾကာငးေျပာမလား၊ ကဗာ႐ြတပြကစၥေျပာမလား၊ ဘာကစၥ၊ ဘာအေၾကာငးေျပာေျပာ ေနာက

ဆးေတာ ဒဘတာပဆကရတယဆတာလျဖစေနပါတယ။ ေရြးေကာကပြမာမရဖ႔အတြကလညး ဒအေၾကာငးပေျပာ၊ ကယ

အာဏာကထနးသမးကာကြယဖ႔လညး ဒဟာန႔အကာအကြယယ၊ ဒအေၾကာငးဟာ တကယက ပြတငးေကာျဖစေနပါ

တယ။

ဒါေၾကာင ဒါေတြန႔ပတသကၿပး ကယစဥးစားမတာေလးေတြ ေရးၾကညမပါတယ။ ဒေန႔ဗမာျပညမာ ဒမကေရစ

မ႐တာမဟတပါဘး၊ ႐ပါတယ။ ႐တာမရာခငႏႈနး ၁ဝဝ၊ ၁ဝဝေကာ ခစားေနရသေတြေတာင ႐ပါတယ။ ဒမကေရစရ႕ အဓ

က ျပနာဟာ ဘယသေတြမာဒမကေရစ႐ၿပး ဘယသေတြမာဒမကေရစမ႐ဘးလဆတာျဖစပါတယ။ ဒမကေရစ ခစား

ရမႈ အနညးအမားျပနာျဖစပါတယ။

ဒါ ဒမကေရစဆတာႀကးက မကႏာလက၊ ဘကလကလ႔မဟတပါဘး။ တငးျပညအာဏာက ခပကငထားသ

ေတြက မကႏာလက၊ ဘကလကလ႔ ျဖစပါတယ။ လတနးစားေတြ၊ လ႔အလႊာေတြ ကြျပားေနတလ႔အဖြ႔အစညး (တငး

ျပညေတြအပါအဝင)တခမာ ဒမကေရစက ဘယသေတြ၊ ဘယလတနးစားေတြ၊ ဘယအပစေတြက ဘယေလာကခစား

ေစဆတာက အဒကာလမာ အပစးေနတ၊ အာဏာ႐သေတြက ဆးျဖတပါတယ။ သတ႔ရ႕ အပစးတစနစက ျပ႒ာနးပါ

တယ။ ကၽြနေတာတ႔ မေမသငတာက လတနးစားကြျပားေနတ လ႔အဖြ႔အစညးတခမာ ႏငငေရးအခြငအေရးခစားရျခငးန႔

အရငးအႏးပငဆငမႈဟာ တက႐ကဆကစပေနတယဆတ အခကျဖစပါတယ။ ဒေန႔ လက႐ဗမာႏငငလ တငးျပညေတြ

မာ ဥစၥာဓနအခမးသာဆးလေတြဟာ ဒမကေရစအခြငအေရး အခစားရဆးဆရင မမားပါဘး။ အာဏာရလ႔ခမးသာ-ခမး

သာလ႔ အာဏာရဆတ တရားအတငးပါ။ ဒါန႔တဆကတညး ဆကျဖညလကခငတာက အဒခမးသာကြယဝမႈေၾကာငပ

အာဏာက အေသဖကတြယထားၾကတာလညးျဖစပါတယ။ တနညးေျပာရရင အဒခမးသာကြယဝမႈေတြအတြက သမား

7

ေတြန႔ ဒမကေရစက ေဝမမခစားႏငၾကတာျဖစပါတယ။ ဒကေန နဂးခပလ႔ရတာက ဒမကေရစခစားရမႈ ျပနာဟာ

လတနးစားျပနာျဖစတယ ဆတာပါ။

ဒမာ႐ငးသြားတာက ဒမကေရစဆတာမ႐တာမဟတ၊ လတခ႕က ေမာငပငစးထား၊ လကဝါးႀကးအပထားျခငး ခ

ရတာသာ ျဖစတယဆတာပါ။ တ႐တစကားပတခမာညႊနးတ “အရာ႐မငးကေတာ ႐ြာေတြက မးတကခြင႐ၿပး ႐ြာသား

ေတြကေတာ မးခြကေလးေတာငထြနးခြငမ႐ဘး” ဆတာလ ဒႏငငမာ တခ႕လေတြဟာ ေလယာဥပကြငးက လျမငကြငး

ထ၊ စစတဗကငမရာေအာကမာ အစအစဥတက လသတခြင႐ၿပး ဆငးရသားေတြကေတာ ကယဘးဘြားပငေျမေလး လ

သြားတာေတာင ျပနေတာငးခြင မ႐တာေတြ ျဖစေပၚေနပါတယ။

ဗမာျပညမာ ဒမကေရစက ဘယသေတြ၊ ဘယေ႐ြ႕ဘယမ ခစားခြင႐ေစဆတာကဆးျဖတတာဟာ အပစးသ

ေတြလ႔ အထကမာေရးခေတာ အဒအပစးသကဘယသေတြလလ႔ ေမးစရာျဖစလာပါတယ။ ၿပးခတ ၂၀၁၅ ခႏစ ေ႐ြး

ေကာကပြဟာ တငးျပညကအပစးမယလေတြက ေ႐ြးခယတငေျမာကတာမဟတဘးလားလ႔ ေမးေကာငးေမးလာႏငပါ

တယ။ ဒါဆရင ကၽြနေတာကလညး အခအခါ ေ႐ြးေကာကပြမာအႏငရခတ ဒခပကယတင ေ႐ြးေကာကပြတနးက သတ႔

ကတေပး မေတာငးခတ ျပညတြငးၿငမးခမးေရး၊ ဖြ႔စညးအပခပပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး၊ ျပညသ႔ဘဝ တးတကေရး စ

တာေတြက ဘယေလာက လပခြငရေနၿပလ၊ ဘာတခမား အေကာငအထညေဖာႏငၿပလလ႔။ သတ႔တေတြ မေတာရပါရ႕၊

အာဏာမရဘးဆတာ ႐ငးေနပါတယ။ အထကမာေျပာခတ အာဏာ႐သေတြလ ဒခပအစးရအေနန႔ ဒမကေရစက ဘယ

သေတြ ဘယေလာကခစားခြင႐ေစရမယလ႔ ဆးျဖတခန႔ခြခြင႐ေနပါသလား။ ဒါမမဟတ သတ႔ကယတင သမားခန႔ခြေပး

တ ဒမကေရစကခစားေနရတာလား။

တငးျပညတျပညမာ၊ ဒါမမဟတ အစးရတရပက ဘယလႏငငေရးစနစကငသးေနတယဆတာက ဒမကေရစ

အခြငအေရးခစားရမႈအေပၚကေန သတမတေျပာဆေလ႐ၾကပါတယ။ အစးရ ဝါဒျဖန႔ခေရးယႏရားေတြက ဘာေတြ၊ ဘယ

ေလာကႀကးေျပာေနေန ဘယသေတြ ဒမကေရစခစားရၿပး ဘယသေတြ ဒမကေရစန႔ေဝးေနတယဆတာက သတျပ

ၾကညရပါမယ။

တကယကေတာ ႏငငေတာ/အစးရဆတာဘာလ။ လေတြရ႕စတထရငထမာ နားလညယဆထားတာက ဘာ

ႀကးပျဖစပေစ၊ လကေတြ႕ျမငရမာက ႏငငေတာ/အစးရဆတာဟာ ပလပ(ျပညထေရးဝနႀကးလကေအာက)၊ စစတပ(ကာ

ကြယေရးဝနႀကးလကေအာက)၊ ႐းန႔ေထာင (ျပညထေရးဝနႀကးလကေအာက)စတာေတြျဖစပါတယ။ အခ အဒဝနႀကး

ဌာနေတြဟာ ဘယသ႔လကထမာလ။ ဝနႀကးဌာနတငးလလမာ စစဗလန႔စစဗလထြကေတြက ေနရာေကာငးေတြက ယ

ထားၾကတယ မဟတဘးလား။ ဒါေတြအျပင ဗမာႏငငရ႕ထးျခားခကအေနန႔ အခနမေ႐ြး အာဏာသမးႏငတယဆတ

၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဆတာႀကးကေရာ၊ ထညမေျပာၾကေတာဘးလား။ စစအပစက အျပညအဝ ခစားေနရၿပး

ျပညသေတြမာေတာ စစအပစထပသးေတြက ေပးကမးတာေလာကပ ခစားရတဒမကေရစ။ ဒအေပၚမာ စတကးမယဥၾက

သငပါဘး။

ဗမာျပညသမငးကေန တကမၻာလးကရလကတ သငခနးစာတခဟာ ဒမကေရစအခြငအေရးေတြ ပတပင႐ပ

သမးမႈကေန ျပညတြငးစစေတြျဖစတတတယ၊ မၿပးႏငမဆးႏငျဖစေနတတတယဆတာပါပ။ ဒါအျပင ဒဒမကေရစျပ

နာကမေျဖ႐ငးဘ ျပညတြငးစစျပနာကလညး မေျဖ႐ငးႏငဘးဆတာ ျဖစပါတယ။

ရေဘာဖးသေခာငး

8

၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒဖကသမးမ

ဒမကေရစလမးစပြငမယ။

ေစာအယထး

---------

• ေခတသစဗမာျပညရ႕ ႏငငေရးသမငးဟာ နယခ႕ကလန ကၽြနျပတစနစက ဆန႔ကငတတကပြက စတငခပါတယ။ ဒ

အခနမာ ကမၻာေပၚမာ လႊမးမးေနတာ အရငးရငနယခ႕စနစျဖစပါတယ။ ဒါေပမ ၁၉၁၇ ခႏစ ႐ရားႏငငမာ မဟာ ေအာက

တဘာ ဆရယလစေတာလနေရးႀကး ေအာငပြခၿပးတေနာက ဆရယလစစနစဟာ လကေတြ႕ အေကာငအထညေပၚတ

စနစတခ ျဖစလာပါတယ။ ဒါေၾကာင အဒအခနကစၿပး ကမၻာေပၚမာ အရငးရငစနစန႔ဆရယလစဟာ အတတညရတ

စနစႏစချဖစလာပါတယ။ ဒါေပမ အရငးရငနယခ႕စနစဟာ လႊမးမးတအဆငေနရာမာ ကေန႔အထ ရၿမရေနပါေသး တယ။

ဆရယလစစနစကလညး အရငးရငစနစကအစားထးဖ႔ လးပနးေနရဆပ ရပါတယ။ ဗမာျပည ေခတသစႏငငေရး ဟာ

ဒကမၻာႏငငေရး ေရစးေၾကာငးႀကးထမာ ကးခတ႐နးကနေနရတာပါ။ ဒလ တကပြဆင ႐နးကနလာခရာမ ၁၉၃၈ ခ ႏစက

ေရာကတအခါမာ ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပလ႔ ေကာၾကားတ လထအကြမႈ တကပြကာလက ေရာကလာတယ။ ဒ

အကြတကပြဝငမႈဟာ လတနးစားအသးသးပါဝငတ တမးသားလးအကြတကပြဝငတ အေရးေတာပႀကးလညး ျဖစပါ

တယ။ ဒအေရးေတာပကေန ဗမာျပညလမးစ ၿပညသလထႀကးတရပလး ရရလကတ အကးရလဒ ႏစခ ရပါတယ။

ပထမ တခကေတာ ဗမာျပညႏငငေရးလမးေၾကာငးဟာ လြတလပေရး၊ ဒမကေရစေရးန႔ ဆရယလစေရး ဆတာက ျမင

ေတြ႕ရရလကတာပ ျဖစတယ။ ဒတယတခကေတာ ၁၉၃၉ ဩဂတလ ၁၅ ရကေန႔မာ ဖြ႕စညးလကတ ဗမာျပည ကြနျမ

နစပါတပျဖစပါတယ။

ဗမာျပညကြနျမနစပါတဟာ စတငေပါကဖြားလာကတညးက ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပက ၫႊနျပလကတ လြတ

လပေရး၊ ဒမကေရစေရး၊ ဆရယလစေရးဆတ လမးေၾကာငးအတငး မမတမသန ေလၽာကလမးလာခတာ ကေန႔အထပ။

လြတလပေရးတကပြမာ ဗမာျပညကြနျမနစပါတဟာ တျခားႏငငေရးအငအားစေတြန႔ အတ လကတြၿပးတကပြဝငခ

တယ။ ဒါေၾကာင ဖကဆစဂပနကလညး ေအာငျမငစြာေတာလနႏငခၿပး လြတလပေရးေအာငပြလညး ရရခပါတယ။

လြတလပေရးရရတာန႔တၿပငနကတညး ဗမာျပညရ႕လကၡဏာဟာလညး ေျပာငးလသြားပါတယ။ ဗမာျပညဟာ ႏငငေရး

အရလြတလပေပမယ စးပြားေရးအရမလြတေျမာကေသးတာေၾကာင ဗမာျပညရ႕လကၡဏာဟာ ကလနတပငး၊ ပေဒသ

ရာဇတပငး လကၡဏာ ျဖစသြားပါတယ။ ဒလျဖစသြားတာဟာလညး လြတလပေရးရၿပးတေနာက အပစးသလတနးစားက

ဒမကေရစေဟာငးလမးေၾကာငးကေလာကဖ႔ ေ႐ြးခယခတာေၾကာင ျဖစတယ။ ဒမကေရစေဟာငးလမးေၾကာငးဟာ ဓန

ရင ဒမကေရစျဖစတယ။ တနညးအားျဖင လစဘရယဒမကေရစလ႔လညး ေခၚတယ။ ဒ ဒမကေရစဟာ ျပညသတရပလး

ဒမကေရစ အခြငအေရးမရရႏငဘ အပစးသဓနရငလတနးစားကသာ ဒမကေရစအခြငအေရးရရႏငတယ။ ဒါေၾကာင ဗမာ

ျပညကြနျမနစပါတက ျပညသတရပလး ဒမကေရစအခြငအေရး အျပညအဝရရေစႏငတ ဒမကေရစသစ (ဝါ) ျပညသ႕ ဒ

9

မကေရစလမးေၾကာငးက တငျပခတာပ။ ျပညသ႕ဒမကေရစဆတာ အလပသမားလတနးစား၊ လယသမားလတနးစား၊

ဓနရငေပါကစလတနးစားန႔ အမးသားဓနရငလတနးစား ( တငးခစျပညခစစတရတ ဓနရငလတနးစား) တ႔ရ႕ ဒမကေရစ

က ဆလတာျဖစတယ။ ဒလတနးစား (၄) ရပက ျပညသလ႔ေခၚတယ။ ဒအထမာ အာဏာရ လကေ၀ခဗရကရက ဓနရင

လတနးစား (ယေန႔အေခၚ စစခရန) မပါဘး၊ ဒလတနးစား (၄) ရပ ျပညသထမာ လမးေပါငးစပါဝငၿပးသားျဖစတယ။

ဖဆပလ အစးရဟာ အပစးသ ဗရကရကဓနရငလတနးစားက ကယစားျပပါတယ။ ဖဆပလ အစးရတငျပတ

ဒမကေရစေဟာငးလမးေၾကာငး(ဓနရငပါလမနဒမကေရစ)န႔ ဗမာျပညကြနျမနစပါတကတငျပတ ဒမကေရစသစလမး

ေၾကာငး(ျပညသ႕ဒမကေရစလမးေၾကာငး)ျပနာက ဒမကေရစနညးကက ေျဖရငးမယဆရင ျပညတြငးစစျဖစစရာ

အေၾကာငးမရပါ။ ဖဆပလအစးရက ဗမာျပညကြနျမနစပါတအပါအဝင သန႔အျမငမတတ အငအားစေတြက လကဦးမႈ

ယၿပး တဖကသတ အၾကမးဖကဖႏပခပခယလကတာေၾကာငျပညတြငးစစမးဟာ အရနအဟနန႔ေတာကေလာာငၿပး

ကေန႔အထမၿငမးမခမးျဖစေနတာျဖစပါတယ။

အပစးသလတနးစားဟာ ဂဏးအသးသးကြၾကၿပး အာဏာလၾကတျဖစစဥဟာ ၁၉၄၈ ခႏစ လြတလပေရးရက

တညးက စတငခတာျဖစပါတယ။ ၁၉၅၈ ခႏစေရာကတအခါမာ ဂဏး(၃)ဂဏး သသသာသာကြပါတယ။ တညၿမ ဖဆ

ပလ၊ သန႔ရငးဖဆပလန႔ စစအပစဆတ ဂဏးေတြက သသာထငရားပါတယ။ ၁၉၆၂ ခႏစ ေရာကတအခါမာ စစအပစ

ဂဏးဟာ အာဏာအမအရဆပကငလကႏငၿပး ကနတဂဏးအားလးက ရပတညခြင မေပးေတာပါ။ အဒအခနကစၿပး

ဗမာျပညဟာစစအာဏာရငစနစေအာက လး၀ကဆငးသြားၿပး ဓနရငဒမကေရစဆတ ပါလမနဒမကေရစလ႔လညးေခၚတ

လစဘရယဒမကေရစဟာ ဆတသဥးသြားခတာ ကေန႔အထပ။ ျပညတြငးစစဟာလညး ေရရညသညထကေရရညလာ

တာ ကေန႔အထပ။

စစအာဏာရငစနစေအာကမာ မဆလဆတ ဆရယလစအတန႔ လမညာခေပမယ ေတာလနတလထႀကးက

လမညာမႈငးတကလ႔ မရႏငဘးဆတာ ၁၉၈၈ ခႏစ ရစေလးလးလထအကြမႈႀကးက သကေသထလကတယ။ ဒါေၾကာင

မဆလ တပါတအာဏာရငစနစ ခပၿငမးသြားတယ။ ဒါေပမ စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစက မဖကသမးႏငခပါ။

ဒါေၾကာင စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစက ေျပာငေျပာငပ ထနးသမးတ န၀တ၊ နအဖ ဆတပစန႔ စစအပစက ဆကၿပး

စခနးသြားခတယ။ န၀တ၊ နအဖ က အမးသားညလာခဆတ ဇာတေမာႀကးကခငးၿပး ဒမကေရစစကား ေျပာလာတယ။

၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒက မရမက ရေအာငခမတတယ။ ဒနညးန႔ ၉၀ ခႏစေ႐ြးေကာကပြရလဒက အၿပးပယဖကလက

တယ။ ၂၀၁၀ ခႏစမာ ေ႐ြးေကာကပြကငးပၿပး စစအပစန႔ စစအာဏာရငစနစက ကယေရာငေဖာကလကတယ။ ဦး

(ဗလ)သနးစနရ႕ ႀက႕ဖြ႕အစးရတကလာၿပး ဒမကေရစကေဖာေဆာငပါၿပလ႔ ေကြးေၾကာလကတယ။ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက

ပြမာ ဒခပ အစးရဖြ႕လာႏငတယ။ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒအရ ဖကစပအစးရပျဖစလာတယ။ အရပသားကယစားလယန႔

စစအပစကယစားလယတ႔ ဖကစပအစးရတရပ ထေထာငၿပး တငးျပညကအပခပေနပါတယ။ ဒမကေရစကေတာ အရပ

အေယာငေတာင မျမငရေသးပါ။

ေယဘယဒမကေရစေတာင အျပညအ၀ မရေသးပါ။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥဟာလညး အပစးသဘကက တကယ

တမး ေစစပေျပၿငမးလတသေဘာထား မရခေတာ လကနကခတာပအဖတတငၿပး စစမနတၿငမးခမးေရးက ဘယတနး

ကမ မရရခပါ။ ၁၉၄၈ ခႏစျပညတြငးစစစကတညးက ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငးရ႕ သမနာ၊ ကယမနာ ၿငမးခမးေရး

လမးစဥတငျပလးပနးခကက အပစးသအဆကဆကက ျငငးဆနခတယ။ အဒတနးက ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငး

အမႉးျပတ ၿငမးခမးေရးႀကးပမးခကေၾကာင လက၀ညညြတေရး မ (၁၅)ခက ေပၚလာခတယ။ အဒမဟာ ၿငမးခမးေရးရဖ႔

အေတာနးစပပါတယ။ ဒါေပမ လပ-ကန အေနာကအပစက ဗမာျပညနသြားၿပ ဆၿပး ကြနျမနစတေစၦ အေျခာကခရ

လကတအခါ ဦးႏကယတငပ ႏမ (၁၄) ခကဆၿပးလပပစလကတယ။ ဦးႏပယဖကလကတ မတခကကေတာ မာကစဝါ

ဒက လြတလြတလပလပေလလာႏငၿပး မာကစဝါဒအသငးအပငး ဖြ႕စညးခြငျဖစပါတယ။ ဗမာျပညကြနျမနစပါတက တ

ရား၀င ရပတညခြငျပဖ႔ျဖစပါတယ။ မလ ၁၅ ခကက ရေဘာမလ႔ေခၚတယ (ျပညသ႔ရေဘာက ဆကလက ကငစြထား

10

လ႔ပါ)။ ဒလန႔ ႏမ(၁၄ ခက) န႔ ရေဘာမ (၁၅ ခက) အျပငျဖစလာပါတယ၊ ၁၉၅၈ ခႏစမာ ဒမကေရစန႔ လကနက လ

မယဆၿပး ၿငမးခမးေရးႀကးပမးမႈတခ လပပါတယ။ လကနကကငအဖြ႕အစညးအခ႕ လကနကခပါတယ။ လကနကခ

တာသာ အဖတတငၿပး ၿငမးခမးေရးမရရပါ။ လကနကခတအဖြ႕အစညးအားလး လးပါးပါးၿပး တမေကာပေပာကသြားပါ

တယ။

၁၉၆၃ ခႏစမာ ဗလေနဝငးစစအပစက ျပညတြငးစစရပစေရး၊ ျပညတြငးၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးအတြက

ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ ေခၚပါတယ။ စစေရးအရ လကဦးမႈယလပတ ေဆြးေႏြးပြျဖစေတာ မေအာငျမငပါဘး။ ေဆြးေႏြးပြ

ေအာငျမငပါတယဆတ လကနကကငအဖြ႕အစညးအခ႕ဟာ ႏစအနညးငယအတြငးမာ တမေကာပေပာကသြားပါတယ။

သခငစးန႔သ႕ရ႕ အလနပါတဟာ အဒေဆြးေႏြးပြရ႕ရလဒဒဏက ခစားသြားရပါတယ။ ဖကဆစဂပနေတာလနေရးမာ ႏငင

ေရးအရ ေတာကေတာကေျပာငေျပာင ေခါငးေဆာငမႈေပးခတ ေခါငးေဆာငတေယာကဟာ ဗလေနဝငးစစအာဏာရင

စနစေအာကမာ ႏငငေရးအရ မ႐ႈမလ ေသဆးပကျပနးသြားတာပ အဖတတငခတယ။ ျပညတြငးစစမးကေတာ ေတာက

ေလာငဆပါ။

န၀တ၊ နအဖ လကထကမာလပတ အပစအခတရပစေရးန႔ ၿငမးခမးေရးလမးစဥဟာ ဗကပ မ ပနကနခြထြက

လာတ လမးစ လကနကကငအဖြ႔အစညးမားက စးပြားေရးအခြငအေရး ေပးၿပး (ႏငငေရးမေဆြးေႏြး) စစအပစ ယာယ

ထြကေပါကရေရးအတြက ဆြေဆာငသမးသြငးထားတ ၿငမးခမးေရးပျဖစတယ၊ လကနကကငအဖြ႕အစညး တခန႔တခ မ

ဆကဆႏငေအာငလပထားၿပး စစအစးရန႔သာ အပစအခတရပစၿပး စစအစးရန႔သာ ဆကဆေရးလပရတာျဖစတယ။ ဒ

အျပင စစအစးရက လကနကကငအဖြ႕အစညးေတြက ထးခြၿပး ကြထြကသြားတအစေတြက သးျခားအဖြ႕အစညးေတြအ

ျဖစ အသအမတျပလကပါတယ။ သးျခားစခြၿပး အပစအခတရပစေရး လပပါတယ။ ဒနညးန႔ လကနကကငအဖြ႕အစညး

ေတြ မႈလေပါကေအာငလပလကတယ။ ဘယအဖြ႕အစညးမ စစအစးရက မလနႏငေအာငလပထားတ ၿငမးခမးေရးပါ။

စစအပစက အေပၚစးယတ ၿငမးခမးေရးပါ။ အပစအခတရပစေရးအဖြ႕ေတြမာ လြတလပစြာ လထစညး႐းခြငမရ၊ ဘ႑ာ

ေငြစေဆာငးခြင၊ လသစစေဆာငး ေလကငခြငမရဘ လပထားပါတယ။ ဒါအျပင နယျခားေစာငတပ ဖြ႕ေရးဆတနညးန႔

လကနကကငတပဖကသမးေရး လပလာျပနပါတယ။ ဒနညးန႔ အဖြ႕အစညးေတြ လးပါးပါးေအာင လပေနျပနပါတယ။

ဦး(ဗလ)သနးစန အမႉးျပတ အပစအခတရပစေရးန႔ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ရလဒျဖစတ NCA သေဘာတညခကစာခပ

မာလညး ကာခပမ (၆) ခကန႔ ထနးထားလကေတာ လကနကခေရးကပ ဦးတညေနတာပါပ။ အားလးညညၫြတၫြတ

န႔ ေကေကနပနပျဖစၾကရင ၿငမးခမးေရးဟာ တကယတညရလာမာျဖစၿပး၊ ၿငမးခမးေရး တကယတညရလာရင ဒလက

နကက ဘယသမကငေတာမာမဟတတာက ဘယသမဆ သေနၾကတာပ။ ဒလသေနရကန႔ အပစးသအဆကဆကက

ဘာေၾကာင လကနကခေရးက အေဆာတလင လပခငေနရတာလ။ ရငးပါတယ။ ႏငငေရး။စစေရးလကဦးမႈ ယခငလ႔

ပါ။

၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာကပြအၿပး ဒခပဖကစပအစးရတကလာေတာ ၂၁ ရာစပငလ အစညးအေဝးလပတယ။ NCA

က ဆကလကကငစြမယ ျဖစလာတယ။ ဒေတာ စစအပစက အေပၚစးယထားတ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႀကး ျဖစေန

တယ။ ဒါေၾကာင အစညးအေဝးမာ တကခြငရသ၊ တကခြငမရသေတြျဖစလျဖစ၊ အပစအခတရပစၿပးသား အဖြ႕အခ႕

တကခကမႈေတြ ျဖစလျဖစန႔ လးလညလကေနတယ။ ၂၁ ရာစ ပငလအစညးအေဝး တခန႔တခၾကားမာလညး သတမတ

ရကအတငး မကငးပႏငတာေတြ ျဖစလျဖစန႔ ျဖစေနတယ။ ဒၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဟာ အခနယရမာျဖစေပမယ ဒ

အခနယမႈဟာ အပစးသအတြက လကဦးမႈယ ျပငဆငခနရၿပး လကနကကငအဖြ႕အစညးေတြအတြက အခနန႔အမၽ လး

ပါးပါးသြားတာမးျဖစေစတ အခနယမႈမးန႔ကေတာ ထာ၀ရၿငမးခမးေရးမေျပာန႔ တမနစေတာင ၿငမးခမးေရးရမာ မဟတ

ပါ။

ဒအျပင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႀကးန႔ အခနဆြေလေလ- ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒဖကသမးေရးန႔ အလမးေဝးေလေလ၊

စစအပစန႔ စစအာဏာရငစနစ ဖကသမးေရးဦးတညခက ပကျပားလာေလေလ ျဖစပါလမမယ။ ျပညသလထႀကးဟာ

11

အဖႏပခေနရတာေၾကာင ပငကယသဘာ၀ကက ေတာလနတလထႀကးျဖစပါတယ။ မကနခနးႏငတ အငအားႀကးလညး

ျဖစပါတယ၊ ျပန႕ကေနတ ျပညသလထႀကး (လမးစပါဝငတ လတနးစား ၄ ရပ) က စစညးႏငမယဆရင စစအာဏာရင

စနစက တကဖကႏငမာအမနပါပ။

ဖကဆစဂပနေတာလနေရးန႔ လြတလပေရးတကပြစဥတေလၽာကမာ လထႀကးကစညးလးမေအာင စညး႐းႏင

တာေၾကာင မကနခနးႏငတေတာလနေရးအငအားက ရရကာ ေအာငပြအလလ ရရခတာျဖစတယ။ ဖကဆစေတာလန

ေရးအပါအဝင လြတလပေရးတကပြစဥတေလၽာက ျပညသေတြဟာ အသကေပးသြားၾကတယ။ ဒါေၾကာငလညး ေတာက

ေျပာငတ ေတာလနေရးသမားေတြ၊ သရေကာငးေတြ ေပၚထြနးတာပ။ လြတလပေရးရၿပးတေနာက အလပသမား၊ လယ

သမား ဆငးရသားျပညသေတြန႔အတ ဓနရငေပါကစေတြ၊ တငးခစျပညခစအရငးရငေတြပါ အပစးသအဆကဆကက

အသကေပးၿပး ေတာလနၾကလ႔ လကနကကငတကပြဆငႏႊတ ႏငငေရးပါတအဖြ႕အစညးေတြေပၚေပါကႏငတာပ။ ျပည

သေတြဘကကရပတညတ ဥပေဒတြငး၊ ဥပေဒပ ႏငငေရးပါတအဖြ႕အစညးေတြ ေပၚေပါကႏငတာပ။ တဖကက ၾကညရင

ျပညသဘကကရပတညတ ဥပေဒတြငး၊ ဥပေဒပ လကနကကင၊ လကနကမ ႏငငေရးအငအားစအားလးဟာ အမးသား

တပေပါငးစၾကးတရပအျဖစ တကပြၾကားမာ ညညြတေရးတညေဆာကကာ စညးစညးလးလးန႔ လထႀကးက စစစညး

စညးျဖစေအာင စညး႐းၿပး မနကနတဦးေဆာငမႈကေပးဖ႔ လအပေနပါတယ။ လထဘကက ရပတညတ ဘယႏငငေရး

အငအားစမဆ ကေန႔ အလပသမားလတနးစားရ႕တကပြ၊ လယသမားလတနးစားရ႕တကပြ၊ ဆငးရသားျပညသေတြရ႕

တကပြ၊ ေကာငးသားလငယေတြရ႕တကပြန႔ ဓနရငလတနးစားေတြရ႕တကပြေတြက ေထာကခအားေပးၿပး မနကနတ

လမးေၾကာငးက ၫႊနျပကာ အတတကပြဝငၾကမယဆရင ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒကဖကသမးႏငၿပး စစအာဏာရငစနစန႔

စစအပစကပါ ဖကသမးႏငမာျဖစပါတယ။ ၂၀၀၈ ဖကသမးေရး၊ စစသးစစဆန႔ကငေရး၊ လမးေပါငးစ အဖႏပချပညသ

မား ေသြးစညးညညြတေရး ဘလပငနးစဥေအာကမာ စစညးၾကဖ႔လပါတယ၊ ဒတကပြမာ စစအပစန႔ သ႕အဆြယအ

ပြားေတြကလြၿပး တပမေတာထမာရတ တပမႉးတပသားအားလးဟာ မမရ႕ခစားေနရတဘ၀န႔ ႏႈငးစာၿပး ျပညသလထ

ဘကက ရပတညကာ ျပညသ႕ဘကေတာသားေတြအျဖစ ခယလကၾကဖ႔ လအပပါတယ။ တနညးအားျဖင တပမေတာ

က လကကငတတအျဖစအသးခေနတ စစအပစတစဟာ မတရားတအမန႔အာဏာေတြထတၿပး တပမေတာက ျပညသ႕

ဆန႔ကငေရးတပ၊ ေတာလနေရးကဆန႔ကငတတပျဖစေအာင လပေနတယဆတာ ျမငၾကဖ႔လပါတယ။ ဒကေန႔ အခန

အခါမာ ျပညသလထဘကကရပတညတ ဥပေဒတြငး၊ ဥပေဒပ လကနကကင၊လကနကမ ႏငငေရး ပါတအဖြ႕အစညး

အငအားစမား၊ ျပညသလထဘကကရပတညတ တပမေတာထက တပမႉး၊တပသားမားဟာ အလပသမား လယသမား၊

ဓနရငေပါကစ၊ တငးခစျပညခစအရငးရငလတနးစားေတြန႔ ေကာငးသားလငယေတြရ႕တကပြေတြက အားေပးေထာကခ

ပါဝငကညျခငး ပးေပါငးလကတြခတကဖ႔ လအပေနပါတယ။ အဒလလပႏငမ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒတကဖကေရး၊ စစ

အပစန႔ စစအာဏာရငစနစဖကသမးေရး၊ ျပညသေတြလလားတ ဒမကေရစန႔ ဖကဒရယျပညေထာငစသစက ထေထာင

ဖ႔ လမးစပြငသြားမာျဖစေၾကာငး ၇၉ ခႏစေျမာက ဗမာျပညကြနျမနစပါတေမြးေန႔အခါသမယမာ တကတြနးႏႈးေဆာအပ

ပါတယ။

ေစာအယထး

12

· ၇ ၊ ၇ ၊ ၆၂ က မေမၾကန႔

ေမာငမးဥး

-------

၁၉၆၂ ခႏစ၊ ဇလင ၇ ရကေန႔ ညေနေမာငရပးခနမာ ဗလေနဝငးစစအပစရ႕အမန႔အရ ဗလစနလြငဦးစးတ စစတပက

ရနကနတကသလ အဓပတလမးမေပၚမာ ေကာငးသားအမားအျပားက ရကရကစကစကပစသတခတယ။ အဒတနးက

မႏေလးေကာငးေဆာငကလညးပစလ႔ ေကာငးသားအေတာမားမားေသဆးခတယ။ မႏေလးအေဆာငနရမာ ေသအ

မးမး ေကာငသားတဦးက သ႕ေသြးန႔အထကပါစာတမးေလးကေရးခတယ။ ဇလင ၈ ရကေန႔နနကလငးအားႀကး

အခနမာေတာ တကသ အေဆာကအဦ မငးခြဖကဆးခလကရပါတယ။ ဒကေန႔အထ ေကာငးသားထတရပလး မးဆက

အဆကဆက၊ ျပညသတရပလးမးဆက အဆကဆက ဘယေမႏငပါမလ။ စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစကဆန႔ကငတ

တကပြမာ ေကာငးသားေတြရာန႔ခၿပး အသတခရတာ တနညးအားျဖင စစအာဏာရငစနစကေကာငးသားေတြ အသက

ေသြးေခၽြးေတြေပးၿပး ဆန႔ကငတာက ဘယလလပၿပးေမႏငမာလ။ စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစတညရေနသေ႐ြ႕ သတ

ရေနမာျဖစတယ။ ဝမးနညးနာၾကညးမႈက အငအားအျဖစေျပာငးၿပး စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစကလညး ဆန႔ကငၿမ

ဆန႔ ကငေနမာပျဖစတယ။

အဒအခနကစၿပး ဗလေနဝငးစစအပစက ေကာငးသားလငယေတြက ႏငငေရးန႕မပတသကရ၊ ႏငငေရးမေလ

လာရ၊ ႏငငေရးစကားမေျပာရဆတ ကန႔သတပတပငခကေတြလပတယ။ ေကာငးသားလငယေတြက ဖမးဆးေထာငခ

တာေတြ လပတယ။ ေကာငးသားသမဂၢေတြ ဖကသမးခရတယ။ ေကာငးသားထက ေသြးခြဖႏပတာေတြ လပတယ၊

ေကာငးသားလႈပရားမႈအားလးက ပတပငတာ ကေန႔အထပ။ အဒလလပလ႔လညး ဗမာျပညပညာေရးဟာ နမကပကစး

ျခငးမလ ပကစးခရပါတယ။

ဗမာျပညေကာငးသားလႈပရားမႈဟာ ဗမာျပညႏငငေရးလႈပရားမႈရ႕ အစတအပငးတခ အၿမတမး ျဖစခတယ။ တ

နညးအားျဖငေျပာရရင ဗမာျပညေကာငးသားလငယေတြရ႕လႈပရားမႈဟာ ဗမာျပညႏငငေရးလႈပရားမႈန႔ အၿမတမးပတ

သကယကႏြယေနရပါတယ။ ၁၉၂၀ ခႏစ ေကာငးသားသပတဟာ ကလနကၽြနပညာေရးစနစကဆန႔ကငၿပး အမးသား

ပညာေရးက ထေထာငေရးျဖစလာတယ။ ဒါဟာ ကလနစနစဆန႔ကငေရး၊ အမးသားလြတလပေရးန႔ တဆကတညး ျဖစ

လာတာပါပ။ ၁၉၃၆ ခႏစ ဒတယေကာငးသားသပတဟာ ဗမာျပညေခတသစတးတကတႏငငေရး ဒါမမဟတ လကဝႏင

ငေရး အစပးခန ျဖစေနပါၿပ။ ဒါေၾကာငလညး ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပေရာကတအခနမာ ေကာငးသားသမဂၢ ေခါငး

ေဆာငေတြဟာ အလပသမားတကပြေတြက သြားေရာက အားေပး၊ အားျဖညတာ လပတယ။ အဒကေန ၁၃၀၀ ျပည

အေရးေတာပလညး ေပါကကြတာပ။ ဒအေရးေတာပဟာ ဗမာျပညမာ နယခ႕စနစဆန႔ကငေရး လြတလပေရးရရေရး

လမးေၾကာငးက ရငးရငလငးလငး ၫႊနျပႏငခတယ။ လကဝႏငငေရး အားေကာငးလာလ႔လညး ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင

လကဝႏငငေရးက ေလလာလကစားခတ ေကာငးသားေခါငးေဆာငေတြန႔ အလပသမားလႈပရားမႈက ေခါငးေဆာငေတြ စ

ဖြ႕မၾကၿပး ဗမာျပညကြနျမနစပါတက ထေထာငခတာပ။ အဒတနးက ႏငငေရးမာ လကဝ၊ လကယာဆၿပး ကြေပမယ

13

လြတလပေရးတကပြမာေတာ လကတြႏငခၾကတယ။ နယခ႕ဆန႔ကငေရးက အတတကြ လပေဆာငႏငၾကတယ၊ ဒေန

ရာမာ ေတြ႕ရတာက ေကာငးသားလငယေတြ ေကာငးသားဘ၀မာ ႏငငေရးက ျပငးျပငးထနထန ေလလာပါတယ။ အသ

လ ေလလာရငး ေကာငးသားအေရးဟာ မဘျပညသမားရ႕အေရးန႕ တဆကတစပတညး ျဖစေနတာ၊ ကလနပညာေရး

စနစ ဆန႕ကငတတကပြဟာ ျပညသေတြရ႕ကလနဆန႕ကငေရးတကပြေတြန႕ တဆကတစပတညး ျဖစေနတာတ႕ ေၾကာင

ေကာငးသားေတြဟာ ျပညသလထေတြရ႕ ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပကသ႕ေသာ ျပညသ႕တကပြေတြန႕ ပးေပါငး လကတြ

ပါဝငလပေဆာငခၾကတာ ျဖစလာပါတယ။

ဒအစဥအလာအရပ ေကာငးသားသမဂၢလႈပရားမႈေတြဟာ ေကာငးသားလႈပရားမႈက ဗမာျပည ႏငငေရးအေျခ

အေနန႔အည ေကာငးသားေလာကန႔ ပညာေရးနယပယမာလႈပရားၾကၿပး ေကာငးၿပးသြားခနမာ တသတၿပးတသတ ႏင

ငေရးေလာကထ ေရာကကနပါတယ။ ေကာငးသားေလာကမာလညး တသတၿပးတသတ တာဝနလႊယတာေတြ အဆက

မျပတျဖစ လာခပါတယ၊

ဒါေၾကာင လြတလပေရးရၿပးတေနာကမာ ေကာငးသားေလာကမာ လကယာႏငငေရး၊ လကဝႏငငေရး ေလလာ

သ စသညျဖင သမဂၢမာ ကြျပားေနၾကေပမယ ဒမကေရစပညာေရးအတြက အတလက တြတကပြဝငပါတယ။ လြတလပ

ေရးရၿပး ဖဆပလအစးရ၊ အမေစာငအစးရ၊ ပထစအစးရ အစးရအဆကဆက လကထကမာလညး ဒမကေရစႏငငန႔ အ

ည ဒမကေရစပညာေရးကေဖာေဆာငဖ႔ အစးရက ေတာငးဆတကပြဝငခတာပလပပါတယ။ ေကာငးသားသမဂၢေတြက

ႏငငေရးအာဏာသမးၿပး အစးရဖြ႕မယဆတာ စဥးေတာငမစဥးစားပါဘး။ ေကာငးသားသမဂၢဝငေတြဟာ ေကာငးသား

ေလာက-က ထြကၿပးေနာကမ ႏငငေရးေလာကထ ဝငၾကပါတယ။ ႏငငေရးေလာကထ ဝငတအခါမာေတာ လကယာ

သနသက လကယာႏငငေရး၊ လကဝသနသက လကဝႏငငေရးေလာကထ ဝငၾကတာပါပ။ ၁၉၆၂ ခႏစ မတလ ၂ ရက

ေန႔မာ ဗလေနဝငးေခါငးေဆာငတ စစအာဏာသမးမႈ လပတအခါမာ ႏငငေရးေလာကက လပဂၢလတခ႕၊ ႏငငေရး အင

အားစတခ ႕က ေထာကခၾကေပမယ ေကာငးသားသမဂၢက စစအာဏာသမးမႈက အလမရဆၿပး ကန႔ကြကခပါတယ။

ဗလေနဝငးဟာ ေကာငးသားသမဂၢေတြရ႕ ကန႔ကြကမႈက မကမနးကးပါတယ။ ဒါေၾကာင ေကာငးသားေလာကမာ ခပ

ခယမႈေတြ လပလာတယ။ အဒခပခယမႈေတြက ေကာငးသားသမဂၢေတြ (တကသ၊ ဗကသ) က ဆန႔ကငၾကတယ။ ခပ

ခယမႈေတြ ဖကသမးဖ႔န႔ ဒမကရစပညာေရး အေကာငအထညေဖာေရးပ ေကာငးသားလငယေတြက သမဂၢေတြရ႕ ဦး

ေဆာငမႈန႔ လပပါတယ။ ဒါက ဗလေနဝငးစစအပစက ေကာငးသားေတြက သပနေတြ၊ ေကာငးသားသမဂၢ အေဆာက

အဦဟာ သပနဌာနခပျဖစတယဆၿပး ရကရကစကစက အၾကမးဖကပစခတသတျဖတၿပး ခးႏမခတယ။ အကးဆက

ကေတာ ပညာေရးေလာကတခလး နမကသြားတာပါပ။ ဗလေနဝငးစစအပစဟာ လကဝေလသန႔ ျမနမာဆရယလစ

လမးစဥက ထေထာငၿပး သ႕ရ႕ေဖာကျပနတ လကယာႏငငေရးျဖစတ စစအာဏာရငစနစက ဖးကြယခတယ။ ဒါက

ေကာငးသားမဂၢေတြန႔ လကဝႏငငေရးအငအားစေတြက ဖြငခတကခကခတယ၊ ဒါေၾကာငေကာငးသားေတြ သမဂၢမဖြ႕ရ၊

ႏငငေရးန႔ ကငးရငးရမယဆၿပး ဗလေနဝငးစစအပစက လပလာတာပ။ ဒအခကက စစအပစအဆကဆကက ေပၚလစ

တရပအေနန႔က ကငသးပါတယ။

ဗလေနဝငးဟာ သ႕ရ႕ေဖာကျပနတ လကယာႏငငေရးျဖစတ စစအာဏာရငစနစက သ႕ရ႕ စစတကသလ၊ စစ

ေကာငးေတြမာ အပအျပငက ႐ကသြငးပါတယ။ ဒါေၾကာင အဒစစတကသလန႔ စစေကာငးေတြက ဆငးလာတ စစဗလ

ေတြဟာ လကဝႏငငေရးက မနးတးဆန႔ကငၾကပါတယ။ ဒနညးန႔ စစအာဏာရငစနစကဆကခထနးသမးမယ မးဆက

ေတြက ေမြးျမႏငခတယ။

ေကာငးသားလငယန႔ ျပညသလထႀကးက စစအာဏာရငစနစကဆန႔ကငရငး လကဝႏငငေရးဘကက ယမး

ၾကပါတယ။ စစအာဏာရငစနစက ဆန႔ကငတဘယအငအားစန႔မဆ လကတြဖ႔လညး အသငရၾကပါတယ။ ၁၉၈၈၊ ရစ

ေလးလး လထအကြမႈက ၾကညပါ။ ျပညသလထန႔ ေကာငးသားလငယေတြမာ လကဝလကယာ မခြဘ စစအာဏာရင

စနစဆန႔ကငေရး၊ ဒမကေရစရရေရးက အတတကြလကတြတကပြဝငတယ၊ ဒေတာ မဆလ ပါတလညး ခပၿငမးသြား

14

ရတာပ။ ဒါေပမ စစအာဏာရငစနစက စစအပစက ဆကထနးႏငတယ။ စစအပစမးဆကေဟာငးက စစအပစမးဆက

သစလကထ အာဏာလႊေပးႏငခတယ။ အခေတာ တစညလ ႀက႕ဖြ႕လ ႏငငေရးပါတေတြဖြ႕ႏငၿပး ၂၀၀၈ အေျခခ ဥပ

ေဒကပါ အပအျပငခႏငတယ၊ အမးသားႏငငေရး၊ ပါတႏငငေရးဆတာေတြန႔ ႐ႈပေထြးေအာငလပၿပး သ႕ရ႕ ေဖာကျပန

တလကယာႏငငေရး တနညးအားျဖင အာဏာရငစနစက ဆကလကထနးသမး အေကာငအထညေဖာေနပါတယ။

တကယေတာ ႏငငေရးမာ လကယာႏငငေရးန႔လကဝႏငငေရးဆၿပး ႏစခပရပါတယ။ ဒါေပမ လကယာႏငင

ေရးမာက လကယာအစြနးေရာက ရတယ။ လကဝေလသန႔ဖြ႕တ လကယာႏငငေရးအငအားစရတယ။ ကယကယကယ

လကဝသမားလ႔ အထငေရာကေနတ လကယာႏငငေရးရတယ။ အထးသျဖင ဓနရငေပါကစေတြမာ ျဖစေလရ

တယ။ လကဝမာေတာ သပၸနညးကဆရယလစဝါဒ ဒါမမဟတ ကြနျမနစဝါဒ၊ ဒါမမဟတ မာကစဝါဒဆတာ တခပရ

တယ။ ဒေတာ တးတကတအျမငရသ ေကာငးသားလငယေတြဟာ မာကစဝါဒက အလြယတက တမးၫႊတၾကပါတယ။

စစအာဏာရင စနစက တကယဆန႔ကငသေတြဟာ မာကစဝါဒဘကက တမးၫႊတပါတယ။ အဒလျဖစေလရတာေၾကာင

စစအစးရအဆကဆကဟာ မာကစဝါဒကသ႐ပဖကၿပး လေတြက မကစလညေအာငလပတယ။ မာကစဝါဒက မေလ

လာရ ဆၿပး တားျမစတယ။ ကြနျမနစပါတက မတရားအသငးေၾကညာၿပး အျပတရငးဖ႔ ႀကးစားတယ။ မတရားအသငး

ဥပေဒ၊ ပဒမေတြန႔ လေတြက ဖမးဆးႏပစက သတျဖတတာလပတယ။ ေကာငးသားသမဂၢေတြ ကေန႔အထ တရားဝငဖြ႕

ခြင မေပးဘး။ ေကာငးသားေတြရ႕ ဒမကေရစပညာေရးေတာငးဆခကေတြက အဖကသမားေတြရ႕ ေသြးထးလႈ႔ေဆာ

ခကအျဖစ ပဖကေနတယ။

ဒါေၾကာငေကာငးသားလငယေတြရ႕ ဒမကေရစပညာေရးေတာငးဆခကေတြ၊ သမဂၢဖြ႕စညးခြငရရေရး ေတာငး

ဆခကေတြက လမးမနကမးမနေရာကေအာင ႏငငေရးကေလလာဖ႔ အထးလအပပါတယ။ အထးသျဖင ေကာငးသား

လႈပရားမႈသမငးက ေလလာဖ႔ အထးလအပပါတယ၊ အထးသျဖင ေကာငးသားလႈပရားမႈကေလလာရာမာ ႏငငေရး

ေနာကခသမငးက ေလလာဖ႔လပါတယ၊ အဒါမ ကေန႔ေရာကရေနတ ႏငငေရးအေျခအေနမာ ဒမကေရစပညာေရး အ

တြက ဘာေတြက ဘယလလပရမယဆတာက ေျမာျမငႏငမယ။ စစအပစရ႕ ႏငငေရးအရ လမလညလညျဖားၿပး ပညာ

ေရးက စစဗ႐ကေရစပညာေရးအျဖစ အေကာငအထညေဖာေနတာက ေဖာထတဖြငခႏငမာျဖစတယ။ အဒါမ ဒမကေရ

စပညာေရးကေဖာေဆာငဖ႔ ေျမာျမငႏငမာျဖစတယ။ အထးသျဖင ၁၉၆၂ စစအာဏာရငစနစထေထာငၿပး စစဗ႐ကေရစ

ပညာေရးက အတျမစခကတညးက ဒမကေရစပညာေရးအတြက ေကာငးသားလငယေတြဟာ အသကေသြးေခၽြးေတြ

လညး ေပးခၾကရတယဆတသမငးက မေမၾကဖ႔န႔ ကေန႔ေကာငးသားလငယလႈပရားမႈေတြဟာ အဒတကပြသမငးေတြရ႕

အဆကေတြပဆတာက ျမငဖ႔လပါတယ။ အဒလျမငၿပဆရင ႏငငေရးနယပယမာ စစ အာဏာရငစနစ ဆန႔ကငေရးန႔

ဒမကေရစတကပြဟာ သမငးေနာကခပဆတာကလညး ျမငမာမလြပါ။ ဒတကပြဟာ ကေန႔အထ မၿပးဆးေသးဘး ဆတာ

လညး ျမငမာအေသအခာပါပ။ ဒါဆရင ရငးရငးကေလးပ။

၇၊ ၇၊ ၆၂ ကမေမၾကန႔။ ဆကလကတကပြဝငၾက။

ေမာငမးဦး

15

၂၁ ဂလဘယပငလ

ေမာင သနးျမေ႐ႊ

ပလေတာမလျဖစေနတ ၂၁ပငလဟာ တ႐တအစးရေပါငးကးေပးမႈန႔ ေျမာကပငး ၇ ဖြ႕ တကေရာကလာမႈေၾကာင လႈပ

လႈပခတခတ ျပနျဖစလာခတယ။ စစလညးမႏင အျပတတကလ႔လညးမရ ေ႐ြးေကာကပြလညး႐ႈး ၂၀၀၈ လညး လထ

ကဆန႔ကင ဆတ အေျခအေနေအာကမာ ICC ႏငငတကာရာဇဝတခ႐း အတငခရမယအႏရာယန႔ မ႐ႏငမကယႏင

ရငဆငေနရတ စစဗ႐ကရကလတနးစားရ႕ ကယစားလယ တပခပကေလးဟာ အာဏာသမးမယ ၿခမးေျခာကလက

မးပြငသြားမယထေအာလက လပေနရာကေန တ႐တၾကားဝငမႈက လကခတယလ႔ လပလာတယ။

ၿငမးခမးေရးလညးမရ ဒကၡသညေတြလညးတးပြား သယဇာတေတြလညးေျပာင စးပြားေရးလညးကဆငး အ

ဖကဖကက ယယြငးေနတတငးျပညမာ ၂၀၀၈ ေျခဥ (ေခၚဆေလရတ ေပးထားခက သ႔မဟတ စေပ) ေအာကမာ အမည

ခ (အရပသားတပငး) ဒခပအစးရအဖ႔လညး ေျခကနလကပနး ကေနၿပျဖစတယ။ ၅ ႀကမေ႐ႊ႕ ဆငး ၁၃လေနာကကၿပး

ကငးပခရတ ေငြကနေၾကးကမားလတ တတယပငလညလာခဟာ တကယေတာ ေဆြးေႏြးအတညျပစရာ သပမရလ

ပါဘး။ ျပနာမမားႏငတ ကားမတနးတအခြငအေရး ဆတကစၥေလာကပ ပြျဖစ႐ေဆြးေႏြးၾကမာပါ။ တကယပြကေတာ

ျပညတြငးျပညပ အကပအတညး ႀကးထြားလာတေအာကမာ ႀကရာမရျဖစကာ ဘတထငထငေနတ စစအပစ ဘယ

လမးလကမလ ဘယေလာကေခါငးမာႏငမလ သခငးတမနခငးအရ စမးသပတပြလညး ျဖစပါတယ။ တငးျပညက ဆယ

စႏစမားစြာ စစအာဏာရငစနစန႔အပခပခ၊ စစေအးေခတ စစေအးလြနေခတ တေလၽာကလး ခြတတေပၚလစန႔ အေန

ေခာငခတ စစအပစဟာ (မငးသားျဖစမလားလ႔ ဇာတထလကပါတယ ႏႀကးတကနငးမလ႔ နဖးကြဒးၿပ ဆသလ) ျပည

တြငးမာ အဖႏပခလမးေပါငးစျပညသလထရ႕ ဆန႔ကငမႈကခေနရသလ ျပညပမာ ကလသမဂၢန႔ ရနျဖစေနရတယ။ စစ

အာဏာရငေတြ ေခါငးမာမႈေၾကာင တငးျပညဟာ ကဆးႏငငျဖစမယအႏရာယန႔ ရငဆငေနရတယ။

UNHRC, EU , AI တ႔က မငးေအာငလႈငအပါ စစဘကအရာရ ၁၃ ဦး က အေရးယမယသတငး၊ ICC က ဇလင

၂၇ ေနာကဆးထား ေျဖရငးခကေပးဖ႔ ရာဇသေပးတသတငး၊ ကလလၿခေရးေကာငစမာ ဗမာျပညအေရး တခါးပတ ေဆြး

ေႏြးမယသတငးေတြ ထြကေပၚလာၿပးေနာက၊ ႏငငတကာသတမနေတြ ဗမာျပညထ ေခာငးေပါကေအာင ေရာကရလာခ

ပါတယ။(ဇြန ၂၈) တပခပမငးေအာငလႈင မဒယာေကာငစန႔ေတြ႕ေတာ (ေဒၚစန႔တပ ဆကဆေရးေကာငး၊ တကလာတ

အစးရက တပက ေလးေလးစားစားဆကဆ၊ ယေန႔ႏငငေတာမာ ျဖစပကေနတ ျပနာေတြႀကးထြားေနရတာ ျပည

တြငးအခ႕န႔ ကမၻာမဒယာ ဝငေႏာကလ႔ျဖစတာ) လ႔ေျပာလာတယ။ မငးေအာငလႈငဆက ‘ဆကဆေရးေကာငး’ ‘ေလး

ေလးစားစားဆကဆ’ စတသတငးစကား ထြကလာၿပးေနာက ေျမာကပငး ၇ ဖြ႕ကပါ ဖတၾကားတ တတယ၂၁ ပငလ လႈပ

လႈပ႐ြ႐ြျပနျဖစလာတယ။

(ဇလင ၁၁) ညလာခအဖြင ႏႈတခြနးဆကမန႔ခြနးမာ တပခပမငးေအာငလႈင မန႔ခြနးက အသစအဆနးမပါပါဘး။

၂၀၀၈ ေျခဥေအာကမာ NCA အတငးသြားၾကဖ႔ပါတ။ တကလာတ ေျမာကပငး ၇ ဖြ႕က တ႐တၾကားဝငေစစပမႈန႔ (ျပန

လညၫႏႈငးၿပး) NCA မသစျပငဖ႔ တငျပလာမာက ႀကကာထားတသေဘာပါပ။ ေလလးမးလးေတြန႔ တနဆာဆငထားတ

မန႔ခြနးဟာ သမငးလမသမငးပေတြ ကးကားထားတယ။ ဒါအျပင စစအပစမငးဆက အာဏာသမးမႈက ခခကာကြယကာ၊

စစပေဒသရာဇမငးတရားႀကး ယခတမစငပေပၚခြထငၿပး ငါဟာလပေနပါတယ။ စစအာဏာရငအဆကဆက ယခတာ

16

ေတြ ဘာေၾကာင ေခါငးခခငေနတာလ။ ‘စညးစမမကြာ မငးခမးသာကား……..ေရပြကပမာ တသကလာတညး’ ဆတာ

ႏလးမသြငးႏငေလာကေအာင မကလးႀကးၿပး အေတြးအေခၚေဟာငးက ဘာေၾကာင ဖကတြယေနရတာလ။ ဆနးသလ

လရတ(အသစမဟတ) ေလလးမးလးေတြထမာ ‘အငအားခညန႔ေနလ႔မဟတဘး’ ‘ကယလကယသာ ႏငေအာငထနး

ဖ႔’‘မသကဆငတကစၥေတြ ဆြသြငးလာျခငးမျပဖ႔’‘တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးေတြဟာ ျပညသတရပလးက

ကယစားမျပ - ႏငငေရးပါတမားဟာ သတ႔ေထာကခသမားက(သာ) ကယစားျပ - တပမေတာဟာ ႏငငန႔ျပညသက

ကယစားျပ’ ဆတာေတြပါပ။ သဟာ လကေတြ႕ျဖစရပေတြန႔ ေျပာငးၿပေျပာငးျပနေျပာၿပး တငးရငးသားေတြ ႏငငေရး ပါ

တေတြရ႕အခနးက႑က ပစပယတအျပင ေစာကားၿခမးေျခာကတာေတြ လပသြားတာ ေတြ႕ရတယ၊ (ဇလင ၁၂)

မငးေအာငလႈငန႔ ေျမာကပငးကယစားလယအဖြ႕ ၄ ဖြ႕ (၀ ၊ မငးလား ၊ SSPP ၊ KIO) ေတြ႕တယ။ စးဝငးန႔ ၃ ဖြ႕

(ကးကန႔၊ တအာနး၊ AA) ေတြ႕တယ။ ေဒၚစန႔ ၇ ဖြ႕ေတြ႕တယ။ Protocol ေတြ ေကာလႊားၿပး အလြတသေဘာ ေတြ႕ တယ

လ႔ ဆေသာလညး၊ ၂၁ပငလလမဟတဘ အျပနအလနအသအမတျပတ အစအစဥတမးန႔ေဆြးေႏြးဖ႔၊ NCA မာ

လအပခကေတြရတာ ေဆြးေႏြးဖ႔ တငျပခတယလ႔ သတငးမားကဆတယ။ ၀ အဖြ႕ ေခါငးေဆာငႏစဦး ေနမေကာငးတာ

ေၾကာင သတငးစာရငးလငးပြ မလပႏငဘး၊ ဒါေပမ လကကမးျဖန႔ေဝတ စာတမးအရ (NCA လကမတေရးထးၿပးေနာက

ျပငဆငခြင ႏတထြကခြငက တရားဝငစာျဖင ထတျပနမေပးႏငျခငး၊ လကမတထးၿပးေနာကလညး တကပြဆက ျဖစေန

ျခငး၊ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမေဘာင PTFA လညး ပမဆးဝါးတ ခၽြတယြငးခကေတြ ပါရေနျခငး၊ မညသညအဖြ႕မၽမခန အား

လးပါဝငေစလျခငး) တ႔ေၾကာင NCA ျပငေရးလမးေၾကာငးက တငျပတာျဖစေၾကာငး ေဖာျပထားပါတယ။

တတယ ၂၁ ပငလက ဆကကငးပေနေသာလညး ပြကၿပးသြားပါၿပ။ ေဒၚစကေကာ တပခပမငးေအာငလႈငကပါ

ညလာခက ေနာကထပသးႀကမ ကငးပၿပး ၂၀၂၀ မာ ၿပးျပညစေအာငလပဖ႔ အခနဇယားခသြားပါတယ။ ဇာတ ေမာေလ

နာေလဆတာ သတ႔သပါတယ။ တ႐တၾကားဝငမႈေၾကာင ပြမပကေအာင ျပနလညတာစႏငတာကပ ေအာငျမငမႈလ႔ ျမင

ရမလျဖစေနပါတယ။ ခရးတြငဖ႔ကေတာ အေတာလပရဦးမာပါ။ မငးေအာငလႈငမန႔ခြနး နဂးခပရာမာ အမနးခငးမတ

ေဆြႏငငမားက ရညၫႊနးၿပး ထညေျပာသြားတာက (ထာ၀ရၿငမးခမးတညတ႔တ နယစပေဒသေတြ ျဖစေစေရးအတြက

အေလးထားၫႏႈငးေဆာင႐ြကမာျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားလပါတယ) တ။ တ႐တဟာ အမနးခငးလညးျဖစတယ၊ ကလန

ဘ၀က လြတေျမာကလာတာခငးလညး တတယ၊ တဘက ထငဝမ ေဟာငေကာင အခပအျခာအာဏာ အေတြ႕အႀက

ေကာငးေတြ ရတယ၊ ဆငးရမႈပေပာကေရး ၿငမးခမးေရန႔ဖြ႕ၿဖးေရး လကေတြ႕အေတြ႕အႀကေတြက တကမၻာလးမာ ေလး

စားေနၾကတာေတြ ရတယ။ အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး ႏငႏငနငးနငးကငတြယႏငတယ။ ၂၁ ရာစ ကမၻာမႈ ေခတ

မာ မၽေဝခစားမႈအနာဂတ share future ဆတ ဆကဆေရးသစက တငျပေနတယ။ ကယေရ႕က ေလၽာကခသထမ

အေတြ႕အႀကေကာငးကယ ခ႕ယြငးခကကပယေပါ။ သလညးအမားထမ အမနရာတျဖစစဥက ျဖတသနးခရတာပါပ။

ဒါေပမ သက အျပငလပါ။ သ႕အေျခအေနန႔ သ႕အေတြ႕အႀကက ထပတကးခလ႔ မျဖစပါဘး။ ဗမာျပညရ႕ က

ၾကမၼာက ဗမာျပညသေတြကယတင ဖနတးရမာပါ။ ဗမာျပညမာက ဒခပအစးရ စစတပ တငးရငးသား လကနကကင

အဖြ႕မားဆတ သးပြငဆငဖခေနာကဟာ ျပညသမပါရင မရပတညႏငပါဘး။ ၂၁ ရာစ ဗမာျပညမာ စစအာဏာရငစနစ က

အနတလာခတ လမးစျပညသအေပါငးဟာ ႏငငေရးႏးၾကားမႈ မနမပါဘး။ ႏငငေရးအရ စစညးမရာက စညး႐းေရး အရ

စစညးမလာရင မးေအာကေျမျပင ဗမာျပညသစက အမအခကငးစြာ ဖနတးၾကပါလမမယ။

ေမာငသနးျမေ႐ႊ (၁၄ ဇလင ၂၀၁၈)

17

ဖြတထြကမ ေတာငပ႔မနးသလ႔ကေတာ

ေစာထြနးဇင

ကာခပ ဗလမငးေအာငလႈငက တပမေတာမာ တရားမ အၾကမးဖကသတျဖတတ၊ အဓမၼျပကငတအစဥအလာ မရဘး

ဆၿပး ေျပာငလမညာျပနၿပ။ NCA ဟာ လကနကခေရးမဟတဘးလ႔လညး ဗလမငးေအာငက အခါခါ ေျပာဖးပါတယ။

တခနတညးမာ လကနကကငအဖြ႕အစညးေတြရ႕တပေတြက ဖကသမးၿပး လကနကေတြ သမးဆညးမယလ႔လညး ေျပာ

ျပနတယ၊ လကေတြ႕မာအျပတတကေရးေပၚလစက ကငသးေနတယ။

ဒါေပမ ဒါဟာ ဗလမငးေအာငလႈငတေယာကသာ ဒလေျပာတာမဟတပါဘး။ စစအာဏာရငစနစေအာကမာ

ဗလမငးေအာငလႈငလ ရာထး၊ အာဏာ၊ ဥစၥာစညးစမရရတ စစဗလေတာေတာမားမားကလညး ဒလပ ေျပာဆေလရပါ

တယ။ တကယေတာ ဗမာျပညမာ စစအပစန႔ သ႕ရ႕အသငးအဝငးဝငေတြဟာ ဒလပ လမလညလညဖားၿပး ၾကမးၾကတ

ရကစကတတတ အေလအကငရပါတယ။

ဖဆပလ အစးရက ႐ငးစငးရကစကတ ျပညတြငးစစက ဖနတးခတယ။ ျပညတြငးစစက ရကရကစကစက

တကေနတ စစဦးစးခပဗလေနဝငးဟာ စစအပစကဖြ႕စညးၿပး စစအာဏာသမးကာ စစအာဏာရစစနစက ထေထာင

တယ။ ဖကဒရယစနစဟာ ခြထြကေရးျဖစတယ။ ျပညေထာငစ ၿပကြေတာမယအႏရာယ ရတယဆၿပး ၁၉၆၂ ခႏစ မတ

လ ၂ ရကေန႔မာ ႏငငေရးအာဏာ သမးခတယ။ ဒါဟာ ႏငငေရးအရ လမညာတာပျဖစတယ။ စစအာဏာရငစနစ ထ

ေထာငတာက ျမနမာနညးျမနမာဟန ဆရယလစလမးစဥန႔ ဆရယလစစနစက ခတကမယဆၿပး လမညာခတယ။

ျပညတြငးစစရပစေရး၊ ျပညတြငးၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြအေၾကာငးျပၿပး စစေရးအရ လကဦးမႈယၿပး ျပညတြငးစစက ပမ

သသနျပငးထနေစကာ ပမရကစကတနညးေတြ ကငသးခတယ။ ဒါေၾကာင ျပညသေတြမာ စစဒဏက အလးအလ ခရ

ၿပး စးပြားပက၊ ဘ၀ပကျဖစကနတယ။ ဒါေၾကာင ဗမာျပညဟာ စစအာဏာရငစနစေအာကမာ ဆတယတပကျပားမႈ

ေတြျဖစခတယ။

ဆငးရမြေတၿပး ဖြ႕ၿဖးမႈအနမကဆးႏငငဘ၀ ေရာကသြားရပါတယ။ စစအာဏာရငစနစေအာကမာ ျပညတြငး

စစက ျဖတေလးျဖတစနစန႔ တကတာပါ။ ျဖတေလးျဖတဆတာ စစဆငေရးကာလအတြငးမာ စစတပက ဘာတရားဥပ

ေဒေတြမ လကနာစရာမလဘ စစေရးအရျပမလႈပရားႏငတာက ေျပာတာျဖစတယ။ ျပညတြငးစစ စတငကတညးက ဖဆ

ပလ အစးရတပဟာ ေျမလနစနစကကငသးခတာပါပ။ စစအာဏာရငစနစေအာကမာကေတာ ပမစနစကတ ပမရက

စကတစနစျဖစသြားတာပါ။

ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသမာ ျဖတေလးျဖတစတငလပတယဆတာ ေကး႐ြာေတြက အကပကငတာက စ

တငပါတယ။ ေကး႐ြာစဥ စညး႐းခတရတယ။ ႐ြာသားေတြက ဒးေလး၊ ဝါးခၽြနေတြ ကငေဆာငေစၿပး ဒးေလး၊ ဝါးခၽြနတပ

ေတြ ဖြ႕ပါတယ။ ႐ြာျပငက သတမတတအခနအတြငးပ ထြကရတယ။ ဒေတာ ႐ြာသားေတြမာ အလပအကငပကလာ

တယ။ စစေၾကာငးေတြန႔အတ ဒးေလး၊ ဝါးခၽြနတပေတြက လကရတအျပင အထမးသမားေတြအျဖစလညး လကရတယ။

ေျမယာစနစမာလညး လယလပသလယပငခြငဆတမန႔ လယယာေျမအားလးဟာ ႏငငေတာပငျဖစတယ ဆၿပး လပလာ

တယ။ တာဝနေကစပါး ေပးသြငးရတာေတြ ျဖစတယ။ အဒလ မ ေပၚလစေတြေအာကမာ ျဖတေလးျဖတစနစန႔ စစဆင

18

ေတာ ေတာငသလယသမားေတြမာ ပမ ဆငးရ၊ ပမၫငးဆအသတအျဖတခရတာေတြ ျဖစလာတယ။ ေသာငး ကနးသ

လ႔ စြပစြသတမတလကရင ဖမးဆးစစေဆးၿပး ၫဥးဆႏပစက သတျဖတေလရတယ၊ ဖမးမမဘးထငရင ပစခတ သတ

ျဖတပစတာလညးလပတယ။ အမးသမးေတြက မတရား ျပမဆကဆတာ၊ မတရားျပကငတာကေတာ လပ႐းလပစဥ

တခလ ျဖစေနပါတယ။ ဒေတာ ကနထတလပေရး ကဆငးလာပါတယ၊ ျမနမာစပါးကလညး ၿပလသြားရတ အေျခအေန

ျဖစကနတယ။

ပခး႐းမမာဆရင ေတာငေပၚကရင႐ြာေတြက ကြငးစပေဒသေတြဆ ေျပာငးေ႐ႊ႕ၿပး စစညး႐ြာေတြအျဖစ လပ

လကတယ။ အဒစစညး႐ြာေတြဆ မေျပာငးေ႐ႊ႕လသေတြက ႐ြာပနး႐ြာေရာငအျဖစ ေနၾကတယ။ အဒလ႐ြာမးန႔ ႐ြာ

သားေတြကေတာ ေတြ႕တေနရာမာပ ဖမးဆးညဥးဆသတျဖတပစေလရတယ။ ေသာငးကနးသ ဒါမမဟတ ေသာငးကနး

သအမာခဆတ နာမညတပလကတာပ။ အဒလ႐ြာပနးက အမးသမးေတြဘ၀ကေတာ အမးသားေတြထက ပဆးတာ

ေပါ။ ပခး႐းမမာ ဘယေတာလနေရးအဖြ႕မ မရေတာတအခါမာ ပခး႐းမကၽြနးေတာႀကးလညး ျပနးသြားတာပါပ။ ဒေတာ

ဗမာျပည မမြဘဘယခႏငမလ။ စစအစးရရ႕ စးပြားေရးေသာငးကနးတဒဏက ဗမာျပည ျပညသေတြန႔အတ ပခး႐းမ

ကၽြနး ေတာႀကလညးခသြားရတာပ။

အဒ ပခး႐းမအေတြ႕အႀကန႔ ျမစ၀ကၽြနးေပၚအေတြ႕အႀကေတြကယၿပး စစအစးရက ရမး၊ ကယား၊ ကရင၊ ခငး၊

ကခင၊ ရခင စတျပညနယေတြန႔ တငးေတြအားလးမာ ျဖတေလးျဖတစနစက တးခ႕ကငသးပါတယ။ စစအပစန႔ စစ

အစးရအဆကဆကဟာ တေနရာကစစဆငမယဆရင တျခားတေနရာကခထားတာ လပေလရတယ။ ဒနညးန႔ သ႕ရ႕

သာလြနတအငအားက စစညးၿပး တေနရာက ဂြငခတ အျပတရငးေခမႈနးတာ လပေလရတယ။ ျမစ၀ကၽြနးေပၚက ထး

ေနတအခနမာ ပခး႐းမန႔ကနေဒသေတြက ထနးထား႐ေလာကပခထားၿပး ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသကအျပတရငးပါတယ။

ပခး႐းမကထးေတာလညး ပခး႐းမက ဂြငခတၿပး ကနေဒသေတြက ခထားလကတာပ။ ကရငျပညနယန႔ မြနျပညနယ တ

နသၤာရတ႔က စစဆငေတာလညး ရမးျပညနယ ရခငျပညနယ၊ ခငး၊ ကခင စတျပညနယေတြက ခထားလကတာပ။ အဒ

ေဒသေတြမာ လကနကကင ေတာလနေရးတပဖြ႕ေတြကမားေတာ လကနကကငတပတခ႕က ဦးတညရငး၊ ကနလက

နကကငတပေတြက ခထားလကတနညးကပ လပေလရပါတယ။ အခနတညးမာ လကနကကငေတာလနေရးတပဖြ႕

ေတြအတြငး ၿဖခြစညး႐းတာေတြ၊ လကနကကငေတာလနေရးတပဖြ႕အခငးခငး ပဋပကၡျပငးထနေအာငလပတာေတြက

နညးမးစန႔လပပါတယ။

ရစေလးလး လထအကြမႈႀကး ေပါကကြထြကလာတအခါမာေတာ ေကးလကေတြမာသာမက ၿမ႕ေတာရနကန

အပါအဝင ၿမ႕ႀကးေတြမာ ျပညသလထက ရကရကစကစက ပစခတသတျဖတတာ၊ မတရား ဖမးဆး ႏပစက သတျဖတ

တာ၊ ေထာငခတာေတြက စစအပစက ထငတငးႀကလပေတာတာပါပ။ ေဒသလကကြကၿပး စစဆငတာမဟတေတာဘ

တျပညလး ထငတငးႀကပစလကေတာ နးစပရာနယစပေဒသေတြက ထြကေျပးခလႈသေတြ သနးန႔ချဖစကနပါတယ။

ၿမ႕ေတြက ေနသားတကထနးခပလာႏငတအခါမာ ေကးလကေဒသေတြက ယခငကလပ ျဖတေလးျဖတစနစန႔ စစဆင

ပါတယ။ ဒတခါမာေတာ ၿငမးခမးေရး ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အပစအခတရပစေရးဆတအစအစဥန႔ လကနကကင

ေတာလနေရးအဖြ႕အခ႕န႔ အပစအခတရပစေရး လပခတယ။ အပစအခတရပစေရး မလပတအဖြ႕ေတြက ဦးတည ထး

စစဆငပါတယ။ အဒတနးက ၀ အဖြ႕၊ မငးလားအဖြ႕၊ ကးကန႔အဖြ႕၊ ေကအငေအအဖြ႕ စတအေရ႕ေျမာကန႔ေျမာကပငး

လကနကကငအဖြ႕ေတြန႔ အပစအခတရပစေရးလပခတယ။ ရမးျပညနယ၊ ကယားျပညနယအဖြ႕အခ႕န႔လညး အပစအ

ခတရပစခတယ။

ဒတခါမာ အပစအခတရပစေရးမလပတ ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယန႔ တနသၤာရတငးဘကက အဖြ႕အစညး

ေတြက ထးစစႀကးေတြဆငပါတယ။ ျဖတေလးျဖတစနစန႔ပါပ။ ဒါေၾကာင ဒစစဆငေရးကာလေတြမာ ရကစကမႈေတြက

ကမးကနပါတယ။ အထမးသမားေတြဆရင မလကႏငေတာရင ပစထားခလ႔ ေသဆးသြားတာေတြ၊ တခ ႕အထမးသမား

ေတြဆ ဆဆ႐ကႏကခရၿပး လကလြနလ႔ေသဆးတာေတြအထ ျဖစပါတယ။ ေကး႐ြာသ၊ေကး႐ြာသားေတြဆရငလညး

KNU အမာခဆၿပး ႐ကႏကခရၿပး သတျဖတတာခရတာ အမားအျပားပါပ။ ေကး႐ြာသေကး႐ြာသားေတြရ႕ ရကၡာသးႏ

19

ေတြလညး ဖကဆးခရ၊ ကၽြ၊ ႏြား၊ ဝက၊ ၾကကေတြက သတျဖတစားေသာကပစတာလပေတာ ဘယ႐ြာသ႐ြာသားမ စစ

အစးရတပက အေတြ႕မခခငၾကပါဘး။ ဒါေၾကာင ေတာထပနးေရာငေနၾက၊ တဖကႏငငက ဒကၡသညအျဖစန႔ ထြကေျပး

တမးေရာငၾကန႔ ျဖစလာပါတယ။ အဒတနးက ရကစကမႈေတြက သာဓကတခအေနန႔ ေက(ေတာငတနးျပာ) ဆသေရး

တ ေဆာငးပါးတပဒက ၫႊနးလ႔ရပါတယ။

ေက(ေတာငတနးျပာ) ဟာ သေရးသားတ ေဆာငးပါးအရ တပမ ၃၃ လကေအာကခ ခမရ ၁၃ က တပစမႉး

တေယာကလ႔ သရပါတယ။ ျမနမာသေတာဆငဂာနယ အတြ ၅၊ အမတ ၄၄ ဇနနဝါရလ ၁၄-၂၀ ၂၀၁၇ ခႏစထတမာ

ေက(ေတာငတနးျပာ) က “မကလာက ေျမစာပငကေလးမား” ဆတ ေခါငးစညးန႔ ေဆာငးပါးတပဒေရးပါတယ။ KNU

တပမဟာ ၆ နယေျမ၊ မကလာေဒသ နယေျမစးမးေရးလပစဥကအျဖစအပကလ႔ ဆပါတယ။ ေက(ေတာငတနးျပာ) က

စစတပက ဖမးမသေတြက စစေဆး၊ ႐ကႏကၫဥးပမးႏပစကၿပး၊ သတပစရတအခါကမ သ႕တပစကပ တာဝနေပးတာ

ျဖစလ႔ သအဒအလပကမလပခငေတာေၾကာငးလညး ေဖာျပထားတယ။ ဒါေပမ အထကအမန႔ကလညး မလြနဆနႏင

ေၾကာငးလညး ေဖာျပထားတယ။

တခါမာ လလတပငးအ႐ြယ လႏစေယာကကသတဖ႔ သ႕တပစကအပပါတယ။ ထ႐ကထားတာလညး အၫအ

မ စြေနၿပး KNU က မငးလာေထာငသေတြလ႔ စြပစြထားတယ။ ေက (ေတာငတနးျပာ)က အဒလႏစေယာကဟာ KNU က

မငးလာေထာငသေတြမဟတဘ အနးအနားသစစကက အလပသမားေတြဆတာ သတပအပသတယ။ ဒါေပမ အထက

အမန႔အရ မလြနဆနႏငလ႔ သတပစလကရတယလ႔ ေရးထားတယ။ ေနာကတခကေတာ ကယဝနအရငအမာန႔ ျဖျဖ

ေခာေခာအမးသမးတဦးပါ။ မငး လာေထာငသလ႔စြပစြၿပး ထ႐ကထားတာလညး အၫအမစြေနပါၿပ။ အဒအမးသမးက

သြားသတဖ႔ ေက(ေတာငတနးျပာ) က အထကက အမန႔ေပးပါတယ။ ေက (ေတာငတနးျပာ) ကလညး အဒအမးသမး

ဟာ မငးေထာငတယဆတာ ဘယလမမျဖစႏငမနး သသတယ။ ဒါေပမ အထကအမန႔က သမလြနဆနႏငဘး။ ဒါေပမ

အမန႔လာေပးသက သတစရာရ သ႕တပစကခညး သတရတယ၊ ဒါေၾကာင ဒတခါေတာ အျခားတပစကတာဝနေပးဖ႔ ေက

(ေတာငတနးျပာ) က ေျပာၾကညပါတယ။ ဒအခါမာ အနးအနားမာရတ အျခားတပစက တပၾကပတေယာကက သ႕က ဒ

တာဝနေပးဖ႔ေျပာလာတယ။ ဒါေၾကာင အဒတပၾကပက သတဖ႔တာဝနေပးလကတယ။ေက(ေတာငတနးျပာ)က မတ

ခကတခ ေရးပါတယ။ အဒတပၾကပဟာ မဟတတာအကနလပတအေကာငဆတာ သသတယဆတာပါပ။ ဆလတာက

အဒတပၾကပဟာ ဒအမးသမးက သြားသတတအခါ မဟတတာအကနလပၿပး သတပစမယဆတာပါပ။ ဒလ တရားမ

ဖမးဆး၊႐ကႏက၊ ၫဥးဆသတျဖတ၊ အဓမၼျပကငမႈေတြဟာ စစအစးရတပေတြ စစဆငတဘယေနရာ၊ ဘယေဒသမာ

မဆ ျဖစတာပါ။ အဒလကစၥေတြ ေဖာထတဖြငခတာေတြလညး အမားအျပားရပါတယ။ ဒါေပမ စစအစးရအဆကဆက

က ဒါက ဘးကြယခတာခညးပါပ။

စစအစးရဟာ ေတာလနေရးအဖြ႕အစညးေတြန႔ပတသကရင လကနကခရငခ၊ မခရင အျပတတကေရးေပၚ

လစက စကလကမတတပ ကငသးပါတယ။ ဒါေၾကာင အပစအခတရပစေရးလပထားတ အဖြ႕အစညးေတြက နယျခား

ေစာငတပဖြ႕ဖ႔ လပပါတယ။ ဆလတာက စစအစးရက ႏငငေရးအရ ေဆြးေႏြးပြမလပဘ အပစအခတရပစထားတ လက

နကကငတပေတြက တက႐ကခပကငတာ၊ ကာကြယေရးတပဖြ႕၊ ျပညသ႕စစတပဖြ႕ျဖစေအာင လပဖ႔ပါ။ ဒါေပမ ဒဟာ

လညး မတတသာလ႔ နယျခားေစာငတပ၊ ျပညသ႕စစတပဖြ႕လပရတ အဖြ႕ငယေတြကလြရင ဘယလကနကကင တပဖြ႕ မ

နယျခားေစာငတပလပဖ႔က လကမခပါဘး။ တဆကတညးမာ အပစအခတရပစေရး၊ ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြေတြ

ဆကလပပါတယ။ KNU လ အဖြ႕အစညးေတြကစၿပး အပစအခတရပစေရးလပလာေတာ ေနာကဆးမာ NCA ေခၚ

တျပညလးအတငးအတာန႔ အပစအခတရပစေရးသေဘာတစာခပက လကမတေရးထးတအထ ျဖစလာတယ။ အဖြ႕

အစညးအခ႕ လကမတထးတယ။ အဖြ႕အစညးအခ႕က လကမတ မထးဘး။ တဆကတညးမာ ဒခပအစးရကလညး NCA

က ဆကလပမယ။ ၂၁ ရာစပငလညလာခလပမယ။ ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငမယဆၿပး လပလာတယ။ တခန တညးမာ

ကာခပကလညး NCA လကမတေရးထးရာမာ မ ၆ ခကက ဆပကငထားမယဆတာ လပလာတယ။

အဒလ ျဖစပကေနစဥမာ နယျခားေစာငတပကလကမခတ အဖြ႕အခ႕န႔ေရာ NCA လကမတမထးတ အဖြ႕အခ႕န႔ပါ

စစအစးရတပေတြ လကနကကငပဋပကၡျဖစလာတယ။ ပေလာင၊ ကးကန႔န႔ AA စတအဖြ႕ေတြက မတရားသငးအျဖစ

20

ေၾကညာတယ။ ကးကန႔ ပေလာင ေအေအ က အၾကမးဖကအဖြ႔အစညး (မတရားသငး)အျဖစ ကခငျပညနယအစးရက

စစတပဖအားေအာကမာ ေၾကညာတာျဖစတယ။ ၂၁ ရာစ ပငလညလာခကလညး မတရားအသငး ေၾကညာခရတ အဖြ႕

ေတြ တကခြငမရျဖစလာတယ။ ဒလန႔ ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕ဆတာ ေပၚလာတယ။ အဒအဖြ႕က NCA လမးေၾကာငး

က လကမခဘးဆတာ ေၾကညာတယ။ အဓက ၀ အဖြ႕က ကမကထ လပတယ။

ဒလအေျခအေနမာ ဗမာျပညေတာငပငးအဖြ႕ေတြကခထားၿပး ေျမာကပငးအဖြ႕ေတြက စစဆငတယ။ ဒါေပမ

စစအပစဟာ ၀ အဖြ႕က လကဖားန႔ေတာင မတ႔ဘ ခထားတယ။ KIA ၊ ပေလာငန႔ AA ကပ ဦးတညတကပါတယ။ ျဖတ

ေလးျဖတစနစန႔ပါ။ ဒါေၾကာင ဘယေကး႐ြာမ ဒစစအပစရ႕တပက အေတြ႕မခပါဘး။ ဒလန႔ စစေရာငဒကၡသည ေတြဆ

တာ ေပၚလာတယ။

ဒအေတာအတြငးမာ ရခငေျမာကပငး မြတစလငေတြကစၥ ေပၚလာတယ။ ျဖတေလးျဖတစနစန႔ လကယဥေနတ

စစတပဆေတာ ေျပာဖ႔မလေတာဘး။ တရားမသတျဖတၫဥးဆတာ။ အဓမၼျပကငတာေတြ လကလမးမသေလာက လပ

ေတာတာပ။ ဒေတာ တရားဝငေရာ၊ တရားမဝငေရာေနထငတ မြတစလငေတြဟာ တဘကႏငငက အလးအရငးန႔ ထြက

ေျပးၾကရေတာတယ။

ျပညတြငးျပညပ ဖအားေပးတာေၾကာင ရခငေဒသမာန႔ ပေလာငေဒသေတြမာ တရားမသတျဖတမႈေတြက မ

တတသာဘ ေဖာထတၿပး ဟနျပအေရးယမႈလပခရတယ။ ဒါေၾကာင ကာခပက တပမေတာမာ ဒလတရားမ အဓမၼျပ

ကငတ အစဥအလာမရဘးလ႔ မကႏာေျပာငတက ထပေျပာေနျပနတယ။ တကယေတာ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒေအာက

မာ ကငးပတေ႐ြးေကာကပြန႔ တကလာတအစးရအဖြ႕ေတြက ဒမကေရစ အေျပာငးအလလပေနတယဆတ လမလညမႈ

ႀကးေအာကမာ ကာခပအေနန႔ ဒလထြကလမတာ မဆနးပါဘး။

စစအပစဟာ ဗမာျပညမာ စစအာဏာရငစနစတညၿမဖ႔၊ စစဗ႐ကေရစယႏယားႀကး ခငၿမဖ႔ စစအပစ ခ႐န

ေတြရ႕ စးပြားေရးခငၿမဖ႔ဆရင လမညာတာလညး လပမယ။ သပလၽေသြးခြတာလညး လပမယ။ ျပညတြငးစစကလညး

ဆကဖနတးေနမယ။ ရကရကစကစက ဖမးဆး၊ ႏပစက၊ သတျဖတတာေတြလညး လပမယ။ တကယေတာ အဒါေတြက

စစအပစဟာ လပခတယ။ လပေနတယ။ ေနာငလညး ဆကလပေနလမမယ။ ဗမာျပညမာ စစအပစတညရေနသေ႐ြ႕၊

စစအာဏာရငစနစ တညရေနသေ႐ြ႕၊ ဗမာျပညလမးစျပညသလထႀကးဟာ အဖႏပခဘ၀န႔ပ စခနးသြားရလမမယ။ တ

မးသားလး စညးလးညၫြတေရးဟာ အစတစတအျမႊာျမႊာ အခြခရမာပ။ ဒမကေရစအေရးဟာလညး ေမၽာတငးေဝးမာပ။

ျပညတြငးၿငမးခမးေရးဟာလညး ဇာတေမာႀကး ျဖစေနဦးမာပ။ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒအရ ႀက႕ဖြ႕အစးရပဖြ႕ဖြ႕၊ ဒခပ

အစးရပဖြ႕ဖြ႕၊ ဘယႏငငေရးပါတပ အစးရဖြ႕ဖြ႕၊ စစအပစန႔စစအာဏာရငစနစက မတတသာဘ ေအာငကာနမးေနရဦး

မာကေတာ အမနပါပ။

ေခတမၿပး စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကဖ႔ အလားအလာေကာငးေတြရေနတ ႏငငတကာပတဝနးကငမာ ဗမာျပည

ဟာ အခြငေကာငးေတြက လကလႊတဆး႐ႈးရၿပး ဖြတေကာျပာစဘ၀န႔ စခနးသြားေနရဦးမာေတာ ေသခာေနပါတယ။ အဖ

ႏပချပညသမားအေနန႕ကေတာ စစအာဏာရငစနစ ခပၿငမးၿပလသညအထ မေလာတမးဇြနပန႕ တကပြဝငသြားမာ

လညး အေသအခာပါပ။

ေစာထြနးဇင

21

စညးကမးျပညဝေသာ

ဒမကေရစစညးဝငးထမာ

ေသနတန႔သတအၿမရေနမ

(ေဇာလတ)

-----------------

“ေတာကေလၽာက ဒအသကဒအရြယ ဒအေျခအေနအထ ဒလရငသနခတာလညး လၿခေရးအတြက လအပတသတန႔

ေနၿပးေတာ လပခလ႔ပါ။ ကယကယကယ ခခကာကြယႏငဖ႔အတြက လအပတ အဒေသနတက လငစငန႔ကငၿပးေတာ

ကယသြားတ ေနရာ ယေဆာငသြားေနျခငးပါ ” တ။

ဒလဆေတာ ရဟတယာဥပကကလ႔ ေသသြားတ (နဝတ) “တြငး ၂ - ဗလတငဦး” ကစၥက သြားသတရမတယ။

သ႔က လပႀကဖ႔ အႀကမႀကမႀကးစားခၾကတယ။ သ႔အမက ပါဆယဗးပ႔လကတယ။ ဒါေပမ သမေသဘ အဒ ပါဆယ

ထပကဖြငတ သ႔သမး ေသသြားရတယ။ အဒလပႀကသတျဖတမႈမာ တရားခဘယသလဆတာ (နဝတ-နအဖ) စစအပစ

က ဒေန႔အထ ေဖာထတေပးျခငး မရဘး။ ကယအစြယကယ ထတ ျပရတာမး ျဖစမာ စးပရတယ။

ေနာကတခ သတရမတာက (နဝတ) ဥက႒ ဗလေစာေမာင ေသနတေဆာငထားတကစၥ။ ဗလေစာေမာင လညး

သ႔ကယသ မလၿခဘးဆတာ သပရတယ။ ေနာကဆး သေဆာငထားတ ေသနတထက ကညဆနဟာ ပစလ႔မရ တ၊

ပစရငမထြကတ “ကညအ” ေတြျဖစေနေအာင လပႀကထားသဟာ ဗလခငညြန႔န႔ သ႔ေထာကလမးေရးပ။ ဒလလပ

ထားေၾကာငး သ႔စာအပထ ေရးထားတာပ။ တကယေတာ ဒလပရပဟာလညး အငမတနပကစကတ အရပဆး အကညး

တနလတ စစအပစရ႕ လပရပတစခပျဖစတယ။

စစအပစတြငးမာ အေကာကႀကပကစကမႈေတြဟာ အန႔ကငးန႔ အလးန႔အေထြးန႔ရပပါပ။ ဒါေတြက အခမ

တစတစ မစ႔မပ႔ ေဖာျပေနၾကတယ။

ဒါအျပင “ သစၥာေဖာကေတြ - သာကးေတြ - လကနကခေတြ” လ႔ သတ႔အခငးခငး အျပနအလန အပပခ

လကညးထးလကေတာမ စကားထက ဇာတျပဆတာလ သတ႔ စကားန႔ သတ႔လကၡဏာဟာ တထပတညးပါလားဆၿပး

ျပညသေတြ ေတြးထငယဆထားခကေတြ ကြကတကကညေနတာ ေတြ႔ရတယ။ သတ႔စကားထက “သစၥာရမႈ”ဆတာ

ဟာ စစအပစေခါငးေဆာငနပါတဝမးအေပၚထားတ “သစၥာ” ပ။ တငးျပညန႔ျပညသလထအေပၚထားတ သစၥာမဟတ

ပါဘး။ “သစၥာေဖာက” ဆတာကလညး တငးျပညန႔ျပညသလထအကးက ေဖာကဖကလ႔ မဟတဘ “နပါတဝမးန႔ စစ

အပစအကးစးပြား”က ေသြဖလ႔ေပးတဘြ႔ပ ျဖစတယ။ ဒေတာ သတ႔အေပၚ ျပညသေတြက ကရဏာသကစရာမရလဘး။

22

ဒါအျပင စစအပစက အာေဘာငအာရငးသနသန ေအာဟစလာခတ “ဘယသခြခြ ဒ႔ မကြ အၿမစညးလးမည ”

ဆတေအာသက ဗလေစာေမာင၊ ဗလတငဦးတ႔ရ႕လကေတြ႔န႔ ဗလေရႊမနးရ႕ ေျပာစကားေတြက ပကရယျပ ေဖာေကာင

လပေနတယ။ ဗလေရႊမနးေျပာစကားက သ ဒအသကဒအရြယအထ အသကန႔ကယအးစားမကြေသးတာ ေသနတန႔

သတ ရေနလ႔သာျဖစတယလ႔ ဝနခလကတာပျဖစတယ။ ဒေတာ ေလးေလာငးၿပင၊ ငါးေလာငးၿပငသတျဖတမႈ၊ ေရ႕ေန

ႀကးဦးကန လပႀကသတျဖတခရမႈေတြ အမႈမနမေပၚေပါကႏငတာ၊ ဒလ လမဆနတ ယတမာပကစကမႈေတြ ေနာက

ကြယမာ ဘယသေတြရေနတယ။ ဘယသေတြ ႀကးကငစမျခယလယ အမန႔ေပးေနသလဆတအခကက ျပကျပကထင

ထင နားလညသျမငေစပါတယ။

ဗလေရႊမနးဟာ စစအပစရ႕ အမတစဥမာ “နပါတသး” လ႔ သ႔ကယသ ထတေျပာခသ၊ ရညမနးခကႀကးသ

ျဖစတယ။ သလလကေတာင လငစငခၿပး ကယကယကယကာကြယဖ႔ ကယန႔မကြာ ေသနတေဆာငထားရတယဆ

ေတာ စစအပစတြငး အေကာကႀကမႈ၊ ေျခပနးခတလပႀကမႈေတြရ႕ ေပြလေကာကကစယတမာမႈက ဖတခန ျမငလကရ

တယ။ ဒါဆရင ပငစငယသြားသ၊ အနားေပးခရသ၊ အပယခရသ စစဗလခပႀကးေတြဟာ ကယစေသနတေတြ ကငထား

ၾကမာပဆတအခကကလညး ဆကေတြးမေစပါတယ။ လကနကဆလ႔ အပတတေခာငးမမပါတ ျပညသေတြ၊ ေကာငး

သားေတြ၊ ရဟနးသဃာေတြက လမးမေပၚမာ မကမကကနးကနးပစသတဖ႔ အမန႔ေပးတ ပစခတတ စစဗလခပႀကး

ေတြဟာ သတ႔အသကကေတာ စးရမတတရနေကာ။ စညးကမးျပညဝေသာ ဒမကေရစစညးဝငးထမာ ေသနတန႔သတ

အၿမရေနမ အသကန႔ကယ အးစားမကြမာျဖစတယ။ စစအပစဝငေတြ၊ စစအပစသငးကြေတြဟာ သတ႔ကယသတ႔ ခခ

ကာကြယဖ႔ ေသနတေဆာငထားႏငတယရင သတ႔ရ႕အၾကမးဖကဖႏပတာက ခေနရတ ျပညသေတြမာလညး သတ႔ကယ

သတ႔ တရားသျဖင ခခကာကြယႏငဖ႔ လကနကစြကငတာဟာလညး အၿမမနကနၿပး တရားမတတလပေဆာငမႈပ ျဖစ

ေနပါလမမယ။

ဒေတာ DDR/SSR လပၾကရမယ (NCA) လကမတထးထားသေတြ၊ လကမတမထးရေသးတအဖြ႔ေတြ ဗလေရႊ

မနး စကားထမာ သငခနးစာယစရာပါေနမလား။ စစအပစဟာ အစမး၊ အကကမေရြးဘး။ “စစအပစထာဝရအကးစးပြား”

ပရတယ။ အဒ “ထာဝရအကးစးပြား” က ထပါးေဖာကဖကလာရင စမးကကနးေဝး ဘယသျဖစျဖစ “ရနသ” ျဖစတယ

ဆတာက ဗလေရႊမနးရ႕ ဇာတျပေနတ စကားေတြထကေန ေတြးၾကညလ႔ရတယ။

ဗလေရႊမနးတ႔ ေနာကထပထတေဝလကတ (ႏငငေတာဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာခရးအဖြ႔ ႏတထြကျခငး

ဆငရာ ေလလာေတြ႔ရခက) စာအပ အမာစာမာ ဗလေရႊမနးက “ ႏငငေတာဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ခရးအဖြ႔ ႏတ

ထြကျခငး ျဖစစဥသည ႏငငေတာ၊ အစးရ၊ လႊတေတာႏငခရးအဖြ႔တ႔အတြက အကညးတနအရပဆးသည” လ႕ ေရးထား

ပါတယ။

တကယေတာ ဒျဖစရပ (ခရးဥက႒ ဗလသနးစးန႔တဖြ႔လးထြကသြားရတာ) ဟာ အပစးသအဆကဆက ဖႏပ

အၾကမးဖကခၾကလ႔ ျပညသေတြရ႕ ေသြးေတြစြနးေပၿပး အငမတန အရပဆးအကညးတနလြနးလတ သတ႔မကႏာေတြ

က “၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒေဘာင” ထမာ သတ႔ အခငးခငးအျပနအလန အးမထပသတၾကတာ၊ အေၾကးခြ လနၾက

တာပျဖစပါတယ။

တကယကေတာ “ကယအပစ ကယအကးစးပြားက ဥးထပပန၊ ျပညသလထအေပၚ ရကစကရမးကားေနတ

ေဖာကျပနေရးသမားေတြအဖ႔ ေသနတေဆာငထားလညး တကယ လၿခမာမဟတပါဘး။ ျပညသန႔အတေန ျပညသန႔

အတစား ျပညသ႔ဘ၀ ခယထားသမားသာ ျပညသလထ ေမတာၿခလ႔ လၿခႏငတာပါ”

(ေဇာလတ)

23

အာဏာလကမလြတေရးအျမငန႕ ရမးရမးမကမကေျပာသြားတ

ကာခပမန႕ခြနး

ညစနဝငး

ကာခပမငးေအာငလႈငေျပာသြားတမန႕ခြနးဟာ တငးျပညက ကာကြယတအျမငမဟတ၊ စစအပစအကးစးပြား၊ စစအပစ

အတအကး၊ စစေခါငးေဆာငအဆကဆကက ကာကြယတအျမငန႕ ေျပာသြားတမန႕ခြနး။ အာဏာလကမလြတေရး အ

ျမငန႕ ေျပာသြားတာ။ ကယစစအပစ၊ ကယစစတပက ကယဘာသာ ကာကြယရငး တျခားသေတြက ငါစကားႏြားရ တက

ခကပတခတတာကလညး သ႕ထးစအတငးလပသြားေသးတယ။ ၿငမးခမးေရးအစညးအေဝးမာ သမသမေမြ႕ေမြ႕ သမး

သြငးစညးရးတအလပက မလပတတ။ လမကဗလရ႕ လမကစကားေျပာနညးမး ေျပာသြားတပစမး။ တငးျပညမာ ၿငမး

ခမးေရးအရငးအျမစေကာငးေတြ လအပေနဆပတ။ ကာခပက သမထငရင မထငသလ စစထတကေနတ ျပညတြငးစစ

ေျမယမာ ၿငမးခမးေရးအတြက ဘယလရငးျမစေကာငးမ ထြကမလာႏင။ အဆပပငလႊမးေနတ ေျမယမာ ပနးေကာငးပနး

ျမတ မပြငႏင။ စစအပစအျမစက ႏတႏငမ ၿငမးခမးေရးရငးျမစေကာငး ထြကလာႏငမယ။ အစြကငးကငးန႕ သမငးက

ၾကညရမယတ။ သကယတငကေတာ စစအပစန႕ သ႕လကကငတတစစတပက ကာကြယတအစြန႕ သမငးက ၾကညျမင

တယ။ ဗမာလမးႀကးဝါဒအစြန႕ သမငးက ၾကညျမငတယ။

ကလနလကထကကစၿပး အဂၤလပေတြရ႕ ေသြးခြအပခပမႈအကးဆကအျဖစ တငးရငးသားေတြ အထငအျမင

လြမားမႈေၾကာင လကနကကငပဋပကၡေတြ ျဖစရတာလ႕ ပေဖာတယ။ တငးရငးသားေတြရ႕ နယခ႕ဆန႕ကငေရး စတ

ဓာတ၊ ဖကဆစေတာလနေရးစတဓာတေတြက တလးမ အသအမတမျပ၊ ေျပာမသြား။ တငးရငးသားေတြ အျမငမားမႈ

ေၾကာင လကနကကငပဋပကၡေတြ ျဖစရတပမး ဆြေျပာတယ။

လြတလပေရးရၿပးေနာက ဗကပ- က ဦးႏ ဖဆပလက ဝါဒေရးရာအရ ဆန႕ကငၿပး ေတာခသြားလ႕ လကနက

ကင ပဋပကၡ စျဖစတယတ။ ကာခပဟာ သမငးအသအျမင ေခါငးပါးလြနးတယ။ နညးနညးမ မနကနမႈမရတ အေျခ

အျမစမ စြပစြပတခတမႈပ။ အပစးသဖဆပလအစးရက သတငးစာတကေတြ ဝငေရာကဖကဆး ရကခးၿပး ဒမကေရစ

အခြငအေရးေတြက အၾကမးဖကဖႏပတာ၊ ဗကပ ပါတဝငေတြက လကလဖမးဆးသတျဖတလ႕ ပါတဝငေတြ အဖမးခရ

တာ၊ တခ႕ပ လြတေျမာကသြားတာ။ အဒအခနအထ ဗကပမာ လကနကကငလမးစဥဆတာလညး မရေသး၊ ေတာခဖ႕

အစအစဥလညး မရေသး။ သတ႕ဖမးဆးသတျဖတမ လကနကန႕ဖႏပလာမႈက လကနကန႕ တ႕ျပနတြနးလနတာ တရား

တယ-လ႕ ဆးျဖတၿပး မလႊမေရာငသာ ခခစစဆငႏႊရတာဆတ သမငးမနက ကာခပ ၾကားမ ၾကားဖးပါေလစ။ သ႕ ေလ

သက ဖဆပလ ဆရယလစအပစေလသန႕ တေပါကတညးပါလား။ တကယမရခတ ဂရယစစတမးဆတာက အကးအ

ကားလပေျပာေနတအထ သမငးအသ ဆြ႕အထငးမႈငးသ။ ဦးႏက ဗဒၶဘာသာက ႏငငေတာဘာသာအျဖစ ျပ႒ာနးလက

လ႕ ေကအငေအ ေပၚေပါကလာတာတ။ ဒေျပာဆခကဟာ ႏငငေရးန႔ဘာသာေရးက ရညရြယခကရရ ရႈပေထြးေအာင

လပျခငးျဖင ေကအငေအရ႕ႏငငေရးပရပက ထခကေအာငလပေနတာ ျဖစပါတယ။ သက စစတပ ထတထားတ သမငး

လမေတြကပ အမနထင ကးကားေနတာပါ။ ဒါက ေကအငေအကယတင တ႕ျပနတာက ပသငေတာလမမယလ႕ထငပါ

တယ။ ဒါေပမ နညးနညးေထာကျပခငတာကေတာ ၄၉ ကတညးက အမတ(၁)ကခငေသနတကင တပရငးက ဗလ

24

ေနာဆငး ေတာခသြားခတာ ကာခပမငးေအာငလႈငက ထညမစဥးစားဘး။ ၁၉၆၀ ျပညႏစမာ ေကအငအ ကခငလြတ

ေျမာကေရးအဖြ႕က ေျမေအာကအသြငန႕ ဖြ႕ၿပးခၿပးၿပ။ ၁၉၆၀ ျပညႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၅ ရကေန႕မာ လားရးေငြတကက

စတငစးနငးတကခကၿပး လကနကကငလႈပရားမႈက စတငလကၿပ။ ၆၁ ၾသဂတ ၂၆ မာမ ဦးႏက ဗဒၶဘာသာက ႏငင

ေတာဘာသာအျဖစ ျပ႒ာနးလာတာ။ ဒါဟာ ကခငတငးရငးသားေတြေရာ တျခားတငးရငးသားေတြေရာ မေကနပတာ

ေတာ မနလမမယ။ တငးရငးသားေတြရ႕လကနကကငေတာလနေရးေတြ ေပၚေပါကလာရတ အဓက အေၾကာငးရငးဟာ

ေဖာကျပနတ အပစးသေတြက ဗမာလမးႀကးဝါဒက ကငသးၿပး တငးရငးသားေတြရ႕ အခြငအေရးေတြက ပတပင ခပ

ခယကာ မတရားဖႏပ အပစးေနမႈေၾကာင ကခငအပါအဝင တငးရငးသားအားလးက င႕မခႏငလ႕ တ႕ျပနရာကေန တငး

ရငးသားေတြရ႕ ေတာလနေရးေတြ ေပၚေပါကလာခရတာပ။ ကမငတနကးေကာမႈအေၾကာငးျပၿပး ျပညနယေတြထက

စစတပေတြပ႔လႊတရာကေန အဒတပေတြက ေဒသခတငးရငးသားေတြအေပၚ မတရားကင၊ သတျဖတလြနးလ႔ ေနာက

ပငး လကနကကကပနကနမႈေတြေပၚလာတာလညး အေၾကာငးရငးတခပ။

ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြေတြ အေၾကာငးလညး ကာခပက ထညေျပာတယ။ ေတာလနေရးေကာငစလကထကက

စၿပး စစအစးရေတြရ႕ လပေဆာငမႈေတြက အမႊမးတင အလျခယေပးခငလ႕ပ။ အသလ ေျပာရငး ကြကးေရပါ တပမ

ေတာက ဘယလ ပါဝငႀကးစားခတယဆတာ ထညေျပာတယ။ ၁၉၈၈ ေနာကပငး တပမေတာအစးရလကထက အဖြ႕ ၄၀

န႕ ၿငမးခမးေရး ရယႏငခတယလ႕ မရကမေၾကာကေျပာျပနတယ။ တနပစားၿငမးခမးေရး၊ ေရရညမတညၿမတ အတ

အေယာင အႀကအဖနၿငမးခမးေရး၊ ျပညသေတြရ႕ တေတြးခြကထ ပကလကေမာခတ ၿငမးခမးေရးက ေခးေျခာက ေရ

ႏးၿပး အမႊမးတငေနျပနတယ။

NCA စာခပအေၾကာငးေျပာပကလညး ၾကညပါဦး။ တငးရငးသားအားလး ဒ႕တာဝနအေရးသးပါးက လကခရ

မယ။ ခြထြကေရးကစၥ ေျပာေတာငမေျပာန႕ဆပါလား။ ဒါေၾကာင အခ ၂၁ ရာစ တတယအႀကမ ၿငမးခမးေရးအစညး

အေဝးမာ ေဆြးေႏြးရမယေခါငးစဥေတြက တငးရငးသားေတြက စတပကလကပက ျဖစေနၾကတာပ။ ေရြးေကာကပြလမး

ေၾကာငးသညသာ အဓကတ။ ၂၀၀၈ ေျခဥေအာက င႕လးဝငေရာကၿပး ေရြးေကာကပြဝငဖ႕ေျပာတာပ။ လကနကခခငး

တာပ။ လကနကန႕ ၂၀၀၈ ေျခဥေအာကက ေရြးေကာကပြ အလအလယလပခငးတာပ။ ဦးႏရ႕ လကနကန႕ ဒမကေရစ

အလခငးတာန႕ သပမကြာဘး။ ကြာတာက ဦးႏက ျဖားေယာငးတယ။ ကာခပက ေမာကေမာကမာမာ အထကစးန႕ ေျပာ

တယ။ ကြာတာက ဒါပ။

တပမေတာက ၿငမးခမးေရးအလခငဆးတ။ ျပညသေတြကေတာ ၿငမးခမးေရးစကားက ေလသေတာင ဟခြင

မျပဘး။ ျပညတြငးစစမး အၿမေတာကေလာငေစသေတြက ၿငမးခမးေရးစကား အသေကာငးဟစေနတာဟာ ရယစရာ

မေကာငးတ ျပကလးတခထက မပဘး။

သ႕ရ႕ၿငမးခမးေရးအစညးအေဝး အဖြငမန႕ခြနးမာ စညးရးသမးသြငးမႈသေဘာ နညးနညးမမပါဘ ဗကပ၊ ေက

အငေအ၊ ေကအငနယန႕ ေျမာကပငးလကနကကငအဖြ႕အစညးတခ႕က ပတခတတကခကထားတာ ေတြ႕ရတယ။ (ပစ

ခတတကခကမႈေတြမရလ႕ လကမတေရးထးစရာမလဘးလ႕ ေျပာဆေနတာေတြ၊ ယခငသေဘာတညခကေတြ ရၿပးျဖစ

တယလ႕ ေျပာဆေနတာေတြဟာ ဒမကေရစကငဝတေတြန႕ ညညြတမႈမရဘး) ဆတ သ႕ေျပာၾကားခကဟာ တငးရငး

သားအဖြ႕အစညးတခ႕က ရညညႊနးအျပစတငလကတာပ။ ဒအဖြ႕ေတြကသာမက အစးရေတြကပါ အျပစတငတယ။ သ

တ႕စစတပန႕ တငးရငးသားလကနကကငေတြက ဘာျပနာမမရပါဘးတ။ သမငးမာ တငးရငးသားလကနကကင

ေတြန႕အစးရသာ ပဋပကၡေတြ ရခတာပါတ။ ဗမာျပညအစးရေတြထမာ စစအပစက အစးရအဆကဆကအျဖစ ႏစေပါငး

ဘယေလာကၾကာေအာင မတရားအပခပခတယဆတာက သ ထညမစဥးစားဘး။ ခအခနအထ စစအပစက တငးျပည

အာဏာ ခပကငထားဆဆတာက သ ထညမစဥးစားဘး။ တကယက ဒခပအစးရက ေအာကတနးကစြာ ေစာငးေျမာငး

ေျပာတာပ။ တျခားဘယအစးရကမ ေျပာခငတာမဟတဘး။ အစးရနာမညခ ဒခပအစးရန႕ ပးေပါငးပါတယေျပာရငးက

နာမညခဒခပအစးရက တဖကက လညတကတာပ။ အငစစ ကစၥေပၚလာခနက သတ႕က အစးရအမန႕ နာခလပရပါ

25

တယ။ သမၼတအမန႕အရ လပရပါတယဆၿပး နာမညခဒခပအစးရက ေသေဖာညခတယ။ အခကေတာလညး ဒခပ

အစးရက အေျခာကတက အပပခခငတ သေဘာပ။

NCA က တငးရငးသားအဖြ႕အစညးတငးက လကမတထးရမယတ။ စညးရးသမးသြငးမႈသေဘာ နညးနညးမ

မပါဘး။ ကာခပမန႕ခြနးအေပၚ ျပညသေတြ မေကနပဆး အမနးတးဆးကေတာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ အ

စညးေတြေရာ ႏငငေရးပါတေတြေရာဟာ ျပညသ ၅၂ သနးက ကယစားမျပဘး။ သတ႕သာ ကယစားျပတယလ႕ မရက

မေၾကာကေျပာၾကားလကတာပ။ ဒါက လပဂၢလအသးသး အဖြ႕အစညးအသးသးက မေကမနပ ဆန႕ကင ထတေဖာလာ

ေနၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ။ ၾက႕ဖြ႕ပါတ မႏငတနးကေတာ ျပညသတရပလးက ေရြးခယေပးလကတာပါတ။ ခကမ ႏငင

ေရးပါတေတြဆတာ ျပညသေတြက ကယစားမျပဘးတ။ တကယေတာ ဒါဟာ ႏငငေရးပါတေတြက ေစာကားလကတ

ေျပာဆခကပ။ ျပညသတရပလးရ႕ ဆႏၵအရ ေရြးေကာကတငေျမာကေပးရတ ေရြးေကာကပြက ပဖကပစလကတ ေျပာ

ဆခကပ။ အေလးအနကစဥးစားလကရင ဒမကေရစစနစက ခးဖေစာကားလကတာပ။ သတ႕က ျပညသတရပလးက ရြ

ရာမနးတးေနၾကတာက မကႏာေျပာငတကၿပး ျပညသတရပလးက သတ႕သာ ကယစားျပတယလ႕ ေျပာလကတာဟာ

ကမၻာမာ ငါသာအလဆးလ႕ ကယဘကက ကယယကေျပာတ ဖးေရႊလပရ႕ ေျပာနညးမးပါပ။ တကယက ျပညသလ ထအ

တြက သတ႕ကယစားျပတာ မဟတပါဘး။ ျပညသက ကယစားျပ ေရြးခယေပးျခငးမဟတဘ အာဏာစငေပၚမာ မတရား

နညးန႕ အခန႕သား တကထငေနသေတြက ဘယလလပ ျပညသကကယစားျပသေတြ ျဖစမလ။ စစအပစ၊ စစ အာဏာ

ရငစနစကသာ သတ႕ကယစားျပေနတာ ရငးေနပါတယ။

ဘယႏငငမာမဆ တခတညးေသာ တပမေတာတရပသာ ရပါတယတ။ သတ႕လခငတာက လကနကကင

လမးစဥေတြ ခပၿငမးသြားေရး(တကယက မတရားဖႏပမႈက တြနးလနဆန႕ကငေနတ တငးရငးသားလကနကကငေတြ

ရ႕လႈပရားမႈေတြ ရပဆငးၿပး လကနကခေရး)၊ တငးျပညရ႕ တခတညးေသာ တပမေတာျဖစေအာင သတ႕ေခါငးေဆာင

မႈေအာကမာ ကနတငးရငးသားတပေတြက နယျခားေစာငတပေတြလမး ျပညသ႕စစတပဖြ႕သာသာ လကေအာကခ

တပဖြ႕ငယအျဖစ ေခါငးလဝငေရးသာ ျဖစပါတယ။ တခတညးေသာစစတပဟာ အစးရရ႕ လကေအာကချဖစရမယ ဆ

တာေတာ သကထညမေျပာဘး။

ခပလကရင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမာ ကာခပက စစအာဏာရငစနစန႕ စစေခါငးေဆာငေတြ၊ ၅၂ သနးေသာ

ျပညသေတြက ကယစားျပႏငပါတယလ႕ သေျပာေနတစစတပ စတာေတြက ကာကြယ၊ ရပခ၊ အမႊမးတငၿပး ၿငမးခမးေရး

အစညးအေဝးလာတကသ အဖြ႕အစညးတငးကေတာ ၂၀၀၈ ေျခဥေအာက ေခါငးင႕ဝငေရးက ေငါကေငါကငမးငမး ရမး

ရမး ကားကားန႕ မရးမသား ေျပာဆသြားတာပါပ။ တပမေတာဟာ ၿငမးခမးေရး အလခငဆးပါ၊ ဒအစးရလကထကမာ

ၿငမးခမးေရးအရယဖ႕ ႀကးစားသြားလပါတယဆတာေတြကလညး ကာခပေျပာသြားခတယ။ ကာခပသာ တကယရးသား

တယဆရင…ၿငမးခမးေရးက တကယေဖာေဆာငလတဆႏၵ တကယအစစအမန ရတယဆရင “ဒခပအစးရန႔အတ

တျပညလးအပစအခတရပစေၾကာငး” ေၾကညာခကထတၾကည လကပါလ႔ပ ေျပာလကပါရေစ။

ကာခပမန႕ခြနးက ဘာလ႕ အခလ ေဝဖနေနရသလ။ ကာခပဟာ စစအပစက ကယစားျပေနလ႕ျဖစတယ။

အစးရအဖြ႕ရ႕အထကမာ အာဏာက မတရားခပကငထားသျဖစေလေတာ သ႕သေဘာထားအမားေတြဟာ တငးျပည အ

တြက အႏရာယႀကးႀကးမားမား ေပးႏငလ႕ ျဖစတယ။ တငးျပညက ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ဒကၡေတြ ေရာကေစၿပး ကမၻာ

မာ ေအာကကေနာကက အႏငဆး အမြေတဆး ႏငငတႏငငအျဖစ ကရႈးေစခတာ သတ႕ပ။ အခလညး တငးျပည န႕

ျပညသေတြက ဒကၡေပးေနတနးပ။ ၂၁ ရာစ ပငလ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြဟာ ကာခပမန႕ခြနးပါ သေဘာထားေတြအရ

လကနာေဆာငရြကေနရင ဘယလမ အဓြန႕ရညတညတၿပး တကယတမးစစမနတ ၿငမးခမးေရးက ရႏငမာ မဟတဘး။

ဦးဝငးတငေျပာနညးမး ေျပာရမယဆရင - စစအပစအေနန႕ ဒသေဘာမး ဆကလကကငသးေနလ႕ကေတာ

မငးတ႕ရ႕ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြ ဘယလနညးန႕မ မေအာငႏငဘး။ဘာလ႕လဆ ေတာ မငးတ႕ မရးသားၾကလ႕ပ။ ။

26

အေရးေတာပဂာနယ

စာအပ၊စာေပန႕စာေပေဝဖနေရးက႑

ဗလေရႊမနးေရးတစာအပထက

ဗလေရႊမနးတ႔တေတြအေၾကာငး

ေမာငထြနးေကာၿမင

(၁၀ ဇလင ၂၀၁၈)

အပငး(၁)

---------

စစဗလေဟာငးေတြ ေရးထတေနတ စာအပေတြ ဖတေနတာဟာ ပစကြငးၾကညၿပး ျမားပစရမယဆတ ဥက႒ေမာ ရ႕

ၾသဝါဒန႔ အညပ ျဖစပါတယ။

စစအပစအေၾကာငး၊ စစအပစတြငးပဋပကၡေတြအေၾကာငး ဖတရႈေလလာတယဆတာဟာ စစအပစက စစတပ

က ခါးပကေဆာငတပသဖြယလပၿပး ႏငငေရး၊ တငးျပညစးပြားေရး အသကေသြးေၾကာမနသမက ထငသလ လကဝါးႀကး

အပ ေမာငပငစးထားတကစၥေတြက အကနအစင တကဖကေခမႈနးပစႏငဖ႔ဆတ ရညရြယခကန႔ ေလလာဖတရႈေန

တာပါ။

စစအပစ အပစးမႈကလညး ၁၉၆၂ ကေန ေရတြကၾကညရင ရာစႏစဝကေကာ (၅၆) ႏစ ရေနၿပမဟတလား။

ဒေတာ ေနရာမားစြာမာ စစအပစရ႕ ဆးသြမးမကမမႈေတြဟာ မဆငဖဆငသဖြယ အေျခကအျမစစြေနတာပါ။ ဒါေတြဟာ

27

တဖကမာ ေဟာငးႏြမးေဆြးေျမ ပပသးေနၿပဆေပမယ၊ လကေတြ႔မာ ထန႔ထညန႔ ရေနေသးတယဆတအခကက ကြန

ေတာတ႔ နညးနညးေလးမ သတေပါေလာလ႔ မျဖစပါဘး။

အဒအျမင၊ အဒသေဘာထားေတြန႔ စစအပစထကေန ရာထးအဆငေနရာအသးသး၊ အေၾကာငးအရာအမးမး၊

ဇာတလမးအဖဖန႔ လြငစငပထြကလာတ၊ သငးကြလာတ စစဗလေဟာငးေတြ ေရးတ စာအပေတြက ဖတတာျဖစပါတယ။

အခ ဒေဆာငးပါးမာ “သ၊ ကၽြနေတာႏင ျမနမာႏငငအေရး” ဆတ ဗလေရႊမနးေရးထားတစာအပထကေန ျမငရ၊

သရ၊ ေတြးယလ႔ရတ အခကတခ႕က ေရြးထတတငျပမာျဖစပါတယ။

“ႏငငေရးသမားတစဦးျဖစလာသည ”

“ေစတနာ” လ႔ အမညတပထားတ အမာစာမာ “ကၽြနေတာ ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ

(SPDC) အဖြ႔ဝင စစဗလခပ တစဦးကေန ၂၀၁၁ ခႏစေနာကပငးတြင ႏငငေရးသမားတစဦးျဖစလာသည ” တ။

ဒအခကက ခကခငးလကတနးေျပာႏငတာကေတာ ၈၈ မးဆကေတြေလာက ႏငငေရးဆားဗစ မရေသးဘး

ဆတ အခကပါပ။ ဗလေရႊမနးေျပာခငတာ ဒအခကေလာကတင မဟတေလာကပါဘး။ ပထမတခကက သဟာ (နဝ

တ) အဖြ႔ဝင မဟတခဘးဆတာက ခြေျပာခငပရတယလ႔ ထငရပါတယ။ ဘယလပျဖစျဖစ (နအဖ) ဟာ (နဝတ)က

ဆကခထားတာပျဖစတယ။ ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြက ျပလပေပးၿပး အႏငရသက အာဏာ မအပတာမာေတာ (နဝတ)န႔

(နအဖ)ဟာ တႀကတတညး တဉာဏတညး ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ တကသအေဆာကအအက ဒငးနမကန႔ ၿဖခၿပး ဗလ

ေနဝငးန႔ဗလေအာငႀကးတ႔ သမငးတရားခ နပတတစေနရာက အျပနအလနလကညးထး ေနရာလေနသလမးသာျဖစ

ပါတယ။ ေသခာတာေတာ ႏစေယာက စလး သမငးတရားခေတြျဖစပါတယ။

ဒတယအခက “၂၀၁၁ခႏစေနာကပငးတြင ႏငငေရးသမားတစဦးျဖစလာသည” ဆတာက (နအဖ) အဖြ႔ဝင

တၿပလးဟာ သတ႔စတႀကကေရးၿပး အဓမၼအတညျပခတ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒန႔အတ ကြကျပညေနရာခလာတ စစအပ

စ ရ႕ အစအမ အခငးအကငးအသစေၾကာငပ ျဖစပါတယ။

ဒါေၾကာငဗလေရႊမနးတေယာကတညး ကြကၿပး “ႏငငေရးသမား” ျဖစလာတာမဟတဘ ဗလေရႊမနးအပါအ

ဝင(နဝတ-နအဖ) ထပသးစစဗလအားလး ဗလသနးေရႊရ႕အကြကေရႊ႕ေနရာခထားမႈန႔ “ႏငငေရးသမားျဖစေစသတညး”

ဆလ႔ ျဖစလာၾကတအခကပါပ။ ႏငငေရးပါတမဟတပါဘးလ႔ သၿပငေအာဟစခၾကတ “ႀကဖြ႔အသငး”လညး ဗလသနး

ေရႊအမန႔န႔ “ႀကဖြ႔ပါတ” ေန႔ခငးညခငး ျဖစလာတယ။ ကၽြကးေရပါ ဆတာလ ႀကဖြ႔ဝငေတြအားလး အလအေလာက ႀကဖြ႔

ႏငငေရးပါတဝငေတြျဖစလာတယ။ ဒါဟာ (နအဖ) စစအပစရ႕ နပတဝမး ဗလသနးေရႊရ႕ ေစတလးအမန႔န႔ သတ႔ အား လး

ႏငငေရးပါတန႔ႏငငေရးသမားေတြ ျဖစသြားၾကတ ဇာတလမးဇာတကြကျဖစပါတယ။

“ႏငငအေရး”

“ႏငငအေရးက ကၽြနေတာ အေတာအတန သရနားလညသည” လ႔ ဗလေရႊမနးက သ႔အမာစာ အစမာပဒ

ေဖာျပထားပက လညး သ႔အထာန႔သ၊ သ႔အကြကန႔သ ခပကြားကြားေလသေလးန႔ အစခလကတာပါပ။

“ႏငငေရး”လ႔မသးဘ “ႏငငအေရး”လ႔သးတာမာလညး အေၾကာငးႏစခကရမယလ႔ ထငပါတယ။

ပထမအခကက “ႏငငအေရး” ဆတာ ႏငငေရးရ႕ အထကမာ၊ တပမေတာရ႕ေခါငးေပၚမာ “စစအပစ” ရတယ

ဆတ စစအပစရ႕ဗလကဖႏပေရး အေတြးအေခၚ၊ အမအကငကေန ျမစဖားခလာတာပါ။ ဒအခကက “ႏငငေတာ၏

အမးသားႏငငေရး ဦးေဆာငမႈအခနးက႑တြင တပမေတာက ပါဝငထမးေဆာငႏငေရးတ႔က အစဥတစက ဦးတည

28

သည”ဆတာန႔ တေလသတညးပ ျဖစတယ။ တဆကတညးပျဖစတယ။ ဒါက တကရကထငဟပထားတာလညး ျဖစ

တယ။

ဒတယအခကက ဒအခကက ပငမအခကလညးျဖစတယ။ ဘာလဆေတာ စစအပစအကးစးပြား တခတညးက

ကမးရးထး၊ တးဆတက ကားဆကက၊ အရးေကက အေရခနးခနး တာဝနသသသစၥာရရ ထမးေဆာငရငး သတ႔တေတြ

ဟာ ဒေနရာ၊ ဒအဆင၊ ဒဘဝက တကလမးေရာကရလာၾကျခငးသာျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင စစအပစရ႕ဖႏပအပစးမႈဆတ

ပပသးေနတအႏစသာရက “ႏငငအေရး သ႔မဟတ အမးသားႏငငေရး” ဆတ နငယပငးေလးန႔ ဖးကြယေပးလကတာ

ျဖစပါတယ။

တတယအခကကေတာ “အေတာအတန သရနားလညသည” ဆတအပငးကေတာ စစဗရကေရစ ဖႏပေရး

ယႏရားထမာ သတ႔ဟာ အခြေနၿပ၊ လကယဥေနၿပဆတာက ကြားလးထတျပတာျဖစပါတယ။

ၿပးေတာ “ႏငငေရး”လ႔ေျပာရင တကယအျဖစမနန႔လညး မကကညသလ သတ႔ အပပခေနတ “ပါတႏငငေရး”

န႔ ေရာေထြးသြားမာကလညး စးရမပရတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔ တေလာကလး တသမတတညးလပခၾကတ စစအပစ

အကးစးပြား ထနးသမးကာကြယတအလပက “ႏငငအေရး”ဆတ စကားလးသးၿပး ႀကဖနဖးကြယလကတာသာ ျဖစပါ

တယ။ တကယေတာ စစအပစက ေျပာဆေရးသားေနတ “ႏငငအေရး”န႔ “အမးသားႏငငေရး” ဆတာ စာလးေပါငး သာ

အနညးငယ ကြလြတာပါ။ အႏစသာရကေတာ စစအပစအကးစးပြား ထနးသမးကာကြယတးခ႕ေရး ဆတာပ ျဖစပါတယ။

ဗလေရႊမနးက သအပါအဝင သတ႔စစအပစက ကာကြယထားတအခကက သ႔အမာစာထမာ မပကမကြက

ထညသြငးထားတာလညး အခလ ဖတရပါတယ။ “ေခတအဆကဆက ေခါငးေဆာငမားသည ကယေခါငးေဆာငျဖစခန

တြင ႏငငတးတကေအာင ဖြ႔ၿဖးေအာင၊ အျခားႏငငမားထကသာေအာင ႀကးစားေဆာငရြကခၾကသညသာ ျဖစသည”

တ။

ဒအခကဟာ အရကကငးမလတ မကႏာေျပာငလြနးလတ အပစးသအဆကဆကက အကာအကြယေပးတ အ

ခကျဖစေၾကာငး (LDC)ဘဝ ကေရာကခရတ၊ (LDC)ဆငးရတြငးႏြထကရနးမထြကႏငခတ တငးျပညန႔ လထ လကေတြ႔

ဘဝ အေျခအေနေတြက သကေသခေနပါတယ။ တငးျပညန႔လထက ဗလေနဝငးစစအပစ ထးခခတ (LDC)ဆငးရ

တြငးထကေန (နဝတ-နအဖ) စစအစးရေတြက ဆယတငႏငခပါသလား။ ဝါးကလ႔ ထးခၾကတာပမဟတပါလား။ (နဝတ-

နအဖ) စစအပစထပသးစစဗလခပႀကးေတြသာ သေ႒းသကြယႀကးေတြ ျဖစလာတယမဟတလား။ အဒသေ႒းေတြထမာ

ဗလေရႊမနးလညးတစေယာကအပါအဝငပမဟတပါလား။

“ သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ ေဆာငရြကၾကသည ”

မမကယစားျပတ လတနးစား၊ အကးစးပြား၊ အာဏာ၊ အပစးသအစးရအတြက ရပတညၿပးကာကြယၾကတာမာ

ေျပာငေျပာၿပး ေျပာငကာကြယၾကတာဟာ ရငးပါတယ။ ဒလမဟတဘ ဆငေျခဆငလကအမးမးန႔ အေၾကာငးျပၿပး ဖးဖ

ကာကြယတာမးဟာ အငမတနမ မနးတးစကဆပရြရာဖြယ ျဖစပါတယ။ ဗလေရႊမနးက သ႔စာအပထမာ အာဇာနညေန႔န႔

ပတသကၿပး စစအပစရ႕အျပအမက အခလ ဖးဖကာကြယခပါတယ။

“ကၽြနေတာတ႔ႏငငတြင အာဇာနညေန႔ႏငစပလဥး၍ ယခငကကငးပၾကရာ၌ သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ

ေဆာငရြကၾကသညက စတထတြင အားမလ အားမရရေနခသည ”

“သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ ေဆာငရြကၾကသည”ဆတစာေၾကာငးက အေတာ“တာ”သြားတ စာေၾကာငးျဖစ

ပါတယ။ အငမတနေကာကကစတ စကားပါ။ သတ႔လပခသမ “မနတယ၊ တရားတယ”လ႔ဆတ အဓပၸာယေတာင ထြက

ပါတယ။

29

ဗလေနဝငး စစအပစက ၁၉၆၂ အာဏာသမးတာ၊ ဆဗငးဇလငအေရးအခငးန႔ တကသအေဆာကအအ ဒငးန

မကန႔ ၿဖခတာ၊ ၇၄ - ၇၅ - ၇၆ အေရးအခငးေတြက ဖႏပေခမႈနးခတာ၊ (နဝတ-နအဖ) စစအပစက “၁၉၈၈ ဒမကေရစ

အေရးေတာပႀကး”က အၾကမးဖကေခမႈနးပစတာ၊ ႏစရညေထာငဒဏေတြခမတၿပး ေကာငးသားလငယေတြ၊ ႏငငေရး

သမားေတြ၊ တကကြလႈပရားသေတြက အကဥးေထာငေတြထမာ မေသေသေအာင စတပငးရပပငးညဥးပနး ႏပစကခ

တာ၊ ျပညတြငးစစျဖစပြားရာေဒသတငးမာ မးရႈ႕၊ လယက၊ သတျဖတ၊ မဒမးကင ျဖတ ၄ ျဖတလပခတာေတြ၊ “၁၉၉၀

ေရြးေကာကပြရလဒ”က ဖကသမးပစတာ၊ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒက စတႀကကေရးၿပး အဓမၼအတညျပခတာ၊ အငးဒငရြာ

မာ အစလကအၿပလကသတျဖတခတာေတြအထ စစအပစ အဆကဆက လပခတလပရပေတြ ျဖစရပေတြဟာ “သ႔

ေခတ သ႔အေျခအေနအရ ေဆာငရြကၾက ” တာေတြခညးပလ႔ ဖးဖကာကြယေပးလကတာပါ။

ဒအခကက ဗလေရႊမနးဟာ သ႔ကယသေရာ သရပတညကယစားျပရာ စစအပစအဆကဆကရ႕ လပရပေတြန႔

အကးစးပြားေတြက တခါတညး တၿပငတညး တခကခတသးခကျပတနညးန႔ ဖးဖကာကြယေပးလကတာျဖစပါတယ။

“စတထ အားမလအားမရ ရေနခသည” ဆတစကားကေတာ အရကအကငးမဆးနညး၊ မကႏာအေျပာငဆး

နညးန႔ ဗလေရႊမနးဟာ သ႔ကယသ အေရာငတငလကတာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင ဗလေရႊမနးရ႕ ဖးဖကာကြယပ နညးလမး

ဟာ အငမတနမ စတပၿပး မနးတးရြရာ စကဆပဖြယေကာငးပါတယ။

ဒါေၾကာင စစတပပင ျမဝတသတငးစာကေန ဗလေရႊမနးက “ယခလ ေဆာငရြကမႈဟာ အရပဆးအကညးတန

လသလ ကာယကရငသည အျပငမ အဆငးလၿပး အထမာ ေလာကအတၿပးတ သဖနးသးပစ သေဘာထားရေနတာက

ေဖာျပလကတာပ ျဖစပါသည” လ႔ တၿခထေပါက အေၾကာငးသခငး အေရခြလနျပလကတာပ ျဖစပါတယ။ [၂၈-၄-၂၀၁၆

ျမဝတသတငးစာ ၾကည ]

တကယေတာ ျမဝတသတငးစာေဆာငးပါးဟာ “တပမေတာသတငးမနျပနၾကားေရးအဖြ႔” က ဗလေရႊမနး (FB)

မာ ေဖာျပခတ “စစတကသလဗလေလာငးသငတနး အမတစဥ(၁၁)၏ (၄၇)ႏစေျမာက ေကာငးဆငးပြေန႔ ေမတာမြန

စာလႊာ”ပါ ေရးသားခကမားက ကန႔ကြကေၾကာငး (၂၆ - ၄ - ၂၀၁၆) ရကစြန႔ ထတျပနခကထတၿပးေနာကပငးမာ

ေရးသားေဖာျပခတ ေဆာငးပါး ျဖစပါတယ။

အထကမာတငျပခတ အခကအလကေတြက ဗလေရႊမနးဟာ စစအပစရ႕ မလအကးစးပြားက ေခတစနစန႔

အည ကာကြယေနသ (ဝါ) “သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ” ထနးသမးကာကြယေစာငေရာကေနတယဆတာ ထငရားေနပါ

တယ။ ဗလေရႊမနးအပစန႔ စစအပစ ခြာၿပေနၾကတယဆတာ ယၾကညဖ႔ အငမတနခကတ ဗလာစကားျဖစေနတယ။ ဒလ

ေျပာလကေတာ စစအပစတြငး ပဋပကၡ မရဘးလ႔ ဆလတာ မဟတပါဘး။ စစအပစတြငးမာ ပဋပကၡေတြ၊ ဗလလပြေတြ၊

ဂဏးတကပြေတြဟာ ရၿမရေနၿပး အဒပဋပကၡေတြဟာ ပစႏစမးန႔ ေဖာျပေနပါတယ။

ပထမအမးအစားပစက “နပတဝမး” ေနရာလတ ပဋပကၡျဖစပါတယ။ နပတဝမးျဖစခငရင နပတဝမးက ျဖတ

ခမျဖစမယ။ ဗလသနးေရႊဟာ ေရာငတခငအားျဖင အခြငသာခကႏစရပ ႀကခရမႈေၾကာင “နပတဝမး” ျဖစလာေစခတာ

ပါပ။ ပထမအခြငသာခကက ၁၉၈၈ ဒမကေရစအေရးေတာပႀကးျဖစတယ။ ဒအေရးေတာပႀကးက ဗလေနဝငးစစအပစ

က ႏငငေရးဇာတခေပၚကေန လးဝဖယရားပစလကတယ။ ဒတယအခြငသာခကက “၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြရလဒ”န႔ ပတ

သကၿပး “ေရြးေကာကပြမာ အႏငရတပါတက အာဏာအပၿပး စစတပက စစတနးလားျပနမယ”လ႔ ႏႈတလြနေျခလြန

ေျပာမတ (နဝတ)ဥက႒ဗလေစာေမာင ကစၥပါပ။

ဗလေစာေမာငဟာ ဒျဖစရပ (၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြရလဒ) န႔ သ႔စကားက စစအပစရ႕မလအကးစးပြားန႔ ဆန႔

ကငဖလာ ျဖစေနတယ။ ဒအခကေတြက ဗလေစာေမာငက ဖယရားပစေရးဟာ စစအပစထက ဂဏးအားလးရ႕ ဘအ

ကးစးပြား ျဖစသြားတယ။

30

ေနာကတစခေတာ တကလာတ နပါတဝမးက ခြာရာတငးလာတ ဗလခငညြန႔ရ႕ ေထာကလမးေရးဂဏး ျဖစပါ

တယ။ ဒဂဏးက ဗလသနးေရႊက ပငပငႏငႏငဖယရားႏငလကတယ။ ဒအခကက ဗလသနးေရႊအတြက ၿပငဖကကငးတ

နပါတဝမးျဖစလာေစခတာပါပ။ ဗလခငညြန႔ဂဏးရငးလငးေရးမာ ဗလစးဝငး၊ ဗလသနးစန၊ ဗလေရႊမနးတ႔ ဘယေနရာက

ပါခသလဆတာ အားလးမတမၾကမာပ။ သတ႔ဟာ ဗလသနးေရႊဘကကေန သစၥာရရ ရပခၾကတယမဟတလား။ ဒါ

ေၾကာငပ သတ႔တေတြက “နပါတဝမး” ျဖစလာတ ဗလသနးေရႊက “ ဝနႀကးခပ၊ သမၼတ၊ ညႏႈငးကြပကေရးမး” ဆတ

“ဆေတြ” ခခတာျဖစပါတယ။

ဒတယအမးအစားပစက ျဖစႏငေျခရတ နပတဝမး အေလာငးအလာေတြအၾကားက ဗလလမႈေတြျဖစပါတယ။

ဒပဋပကၡအမးအစားက စစအပစရ႕လကရအကးစးပြားက ဘယလပဘယလနညးန႔ အရညသျဖင ထနးသမးကာကြယ

တးခ႕မာလ ဆတ “နညးနာ” အေပၚမာ အေျခခၿပး ျဖစပြားတ အပစခငးတကပြျဖစပါတယ။

ႀကဖြ႔ပါတထပသးပငးထက ဗလေရႊမနး၊ ဗလေအးျမင၊ ဗလသနးေဇာတ႔အစန႔ ဗလသနးစန၊ ဗလစးသနး၊ ဗလ

ေ႒းဦး၊ ဗလသနးေ႒းတ႔အပ ျဖစၾကတ ဂဏးတကပြဟာ အဒဒတယအမးအစားပစျဖစတယလ႔ ယဆပါတယ။ ဗလသနး

စန၊ ဗလစးသနး၊ ဗလေ႒းဦး၊ ဗလသနးေ႒းတ႔အပက အလြယစကားန႔ “အမာအပစ”လ႔ ခြျခားေျပာမယဆရင ဗလေရႊမနး

တ႔ အမးျပတအစဟာ ေပာေပာေလးန႔ အငမတနနတ “ေၾကာင ဟဒငးဂဏး”လ႔ ေျပာရမာေပါ။

ဒပဋပကၡဟာ၊ ဒဂဏးတကပြဟာ “၂၀၁၅ ခႏစ ၾသဂတလ ၁၂ ရကေန႔ညျဖစရပ” အေနန႔ ေဖာျပပါတယ။ ဒါဟာ

ႀကဖြ႔ပါတ ထပသးေတြအတြငးမာ ျဖစပြားတ ဂဏးတကပြ ျဖစပါတယ။ ဒျဖစရပက ဗလေရႊမနးက သ႔စာအပထမာ တတ

ယလကေျပာဟနန႔ အခလ ေဖာျပထားတယ။

“ထျဖစစဥက အခ႕က သနးေခါငယအာဏာသမးပြဟ ဆၾကသည”တ။ အႏစသာရလညး ႀကဖြ႔ပါတဥက႒ ျဖစ

ေနတ ဗလေရႊမနးရ႕ “ဥက႒အာဏာ”က ဗလသနးစန၊ ဗလစးသနး၊ ဗလေ႒းဦး၊ ဗလသနးေ႒း တ႔အပက စစအပစ လက

သးနညးအတငး သမးပကလကၾကတာပျဖစတယ မဟတပါလား။

ဗလေရႊမနး လငစငန႔ ေသနတေဆာငထားတကစၥက ထညေရး၊ ထညေျပာတယဆ ဒကစၥေတြန႔ဆကစပၿပး

ေတာ ေျပာေနတာလ႔ မတယရမာျဖစပါတယ။ ေသနတေတြ ကငထားၾကသေတြဟာ ဗလေရႊမနးတေယာကတညး မ

ဟတပါဘး။ အားလး တရားဝငေရာ တရားမဝင ကယစကငထားၾကတာပါ။ တရားမဝင သကေတာေစာငတပဖြ႔လညး

ကယစ ရေနၾကတာပါ။ အေရးႀကးတအခကက ဗလေစာေမာငကငတ ေသနတထက “ကညအ”ေတြ ကယကငထားတ

ေသနတ ဆလညထ၊ မဂၢဇငးေဘာကထ ေရာကမေနဖ႔ သတထားၿပး မျပတစစေဆးၾကညေနၾကဖ႔ပါပ။

ဗလေစာေမာငဟာ ပစမထြကတ “ကညအ”ေတြန႔ ေျခာကလးျပး ခါးထးထားရတ၊ ေထာကလမးေရးႏပပစတာ

က လးလးလားလားခရတကာခပႀကး၊ (နဝတ) ဥက႒ႀကးလ႔ ေျပာရေတာမာပါပ။ စစအပစဟာ သတ႔အကးစးပြားန႔ ဆန႔

ကငေသြဖသြားတအခါ သတ႔ရ႕ပထမဆး “ဗလခပမးႀကး” ရာထး ခယေစခသက ဘယလမ သကညာေထာကထားျခငး

မျပႏငၾကေတာဘ၊ “စတေဝဒနာသည” အျဖစ သရပဖကၿပး ရာထးကေန ဖယရားပစခၾကပါ တယ။ ဒလအလပေတြက

(CO)ဂဏးန႔ (IO)ဂဏးဟာ ဉာဏညစပလေတြ သး၊ လကဝါးခငးရကၿပး လပခၾကတာပျဖစပါတယ။

“၂၀၁၅ ခႏစ ၾသဂတလ ၁၂ ရကေန႔ ည ျဖစရပ” န႔ပတသကၿပး ဗလေရႊမနးက သ႔စာအပထမာ “ကၽြနေတာက

ႏငငအကးစးပြားအတြက ပါတမား ပးေပါငးေဆာငရြကေရးက အေလးထားေဆာငရြကခသညအေပၚ လပေဖာကငဖက

အခ႕က ကၽြနေတာအား အျမငမၾကညလငရာမ ၾသဂတလ ၁၂ ရကေန႔ည ျဖစစဥ ျဖစေပၚလာသည အေျခအေနအထ

ေရာကရသြားချခငး ျဖစသည” လ႔ ဖးတဝက ေဖာတဝကန႔ ေျခရာေကာကျပထားပါတယ။ (စာ - ၃၅ ၾကည)

31

ဒေနရာမာ ဗလသရေအာငက (လကရသာသနာေရးဝနႀကး)ရ႕ ေျပာၾကားခကက ၾကားျဖတေဖာျပပါရေစ။ သ႔

ေျပာၾကားခကက ဗလေရႊမနးေရးတာထက ႀကဖြ႔ပါတ ထပပငးေတြအတြငးက ဂဏးတကပြရ႕သရပသကန ပၿပး ကြက

ကြကကြငးကြငး သျမငေစႏငလ႔ပါ။ ျပညတြငးမဒယာ တခသ႔ ဗလသရေအာငက ေျပာတာမာ

“ျပညခငၿဖးမာ ေခါငးေဆာငႏစေယာက ျဖစေနပါတယ။ သမၼတႀကး ဦးသနးစနေရာ၊ သရဦးေရႊမနးေရာ၊ ထပ

သးေခါငးေဆာငေတြေပါ။ သတ႔ေနာကမာမ ပထမတနးေခါငးေဆာငတခ႕ရပါတယ။ ေခါငးေဆာငႏစေယာက ေနရာခြ

ေဝမႈ၊ ညညြတမႈ မရတာေတြ႔ရပါတယ။ ေခါငးေဆာငႏစေယာက ညညြတမႈ မရရတၾကားထမာ ပထမတနး ေခါငးေဆာင

အခ႕ထမာလညး သမၼတလပခငသ၊ သမၼတေရာဂါထေနသေတြရေနပါတယ။ ဒါေၾကာင ထပသးေခါငးေဆာငႏစေယာက

စတဝမးကြျပားေအာင ေသြးထးေသြးခြၾကတယလ႔ ပါတဝငေအာကေျခက သးသပၾကပါတယ။ အကယ၍ ထပသးေခါငး

ေဆာငႏစေယာက အျပနအလနတကခကၾကၿပး ေမာကရကလသြားရင ပထမတနးထမာရတ ပဂၢလတခ႕က ဖာလပ

ပကျပး ေစာငေနၾကသေတြရပါတယ။ သေဘာေျပာရရင ပြလန႔တနး ဖာခငးၾကမယေပါ။ သတ႔က သမၼတေနရာက ေမာ

ေနၾကသေတြေပါဗာ”တ။

ဗလသရေအာငကရ႕ ဒေျပာဆခကက ႀကဖြ႔ပါတထပသးေတြဟာ အေကာကႀကမႈကယစ၊ ေမာမနးခကကယစ၊

ဖာလပကယစန႔ အသငရေနၾကတယဆတအခကက ဗလေရႊမနးလ ဟဖး၊ ဒဖ မလပဘ ခပေျပာငေျပာငအထပေျဖျပ

လကတာပါ။

ဒအရင ၂၀၁၂ ခႏစထမာလညး ဗလသနးစး ဦးစးတ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာခရး (CTU) တဖြ႔လး ႏတ

ထြကသြားရတကစၥ ရပါတယ။ ဒကစၥကလညး ႀကဖြ႔ပါတထပသးတြငး ဂဏးအပစတကပြအနက အထငအရား ျမငေတြ႔

လကၾကရတ တကခကမႈတခပ ျဖစပါတယ။

သ႔စာအပထမာ ဗလေရႊမနးက သ႔ကယသ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒျပငဆငလသအျဖစပေဖာၿပး အျခားတဖကမာ

ေတာ “အေျခခ ဥပေဒက ျပငဆငရန မလလားသေတြ” ႀကဖြ႔ပါတ ေခါငးေဆာငပငးမာ အမားအျပားရေနတအေၾကာငး

ဝနခသလလန႔ ဗလသနးစန၊ ဗလစးသနး၊ ဗလေ႒းဦး၊ ဗလသနးေ႒းတ႔အပစက တြနးတြနးထးထး ေဖာထတ ဖြငခထား

ပါတယ။ (စာ - ၂၉ ၾကည)

သဟာ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒက ဘယပဘယနညးျပငဆငလသျဖစသလဆတာကလညး သ႔စာအပမာ အခလ

ေဖာျပထား ပါတယ။

“ျပညသ႔ဆႏၵအလးစက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန ႀကးပမးချခငးမဟတပါ။ ျပညသမားလလားသည

အခကမားထမ တငးျပညအတြကလညးေကာငးၿပး၊ လကေတြ႔လညး အမနတကယ ျပျပငႏငဖြယရသည ပဒမမားက

ဦးစားေပး၍ ျပငဆငရန ႀကးပမးချခငးျဖစသည။ ျပငဆငရာတြင လးဝမျပငသငေသာ ပဒမမားက ဆကလကထားရရ

မည။ ျပငဆငသငသညက ျပငဆငၿပး၊ ထားရသငသညတ႔က ဆကလကထားရမသာ အထကေဖာျပပါ ရညရြယခက

မား ရရႏငမညဟ ယၾကညသည။ ” တ။ (စာ - ၂၈ ၾကည)

ပထမအခက ျပညသ႔လလားခကမနသမက ႀကတငေစးဆစကန႔သတထားတ သေဘာထားန႔ အစခခက ျဖစ

တယဆတာ တနးခန ျမငႏငပါတယ။ ဒတယအခကက ႀကဖြ႔ပါတတဖကအပစဂဏးန႔ ျပငလ႔ မျဖစႏငဘး။ သန႔ေပါငးၿပး

၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒက တစတစ ျပငဆငသြားမ လရာခရးေရာကမယေပါကမယလ႔ ေျဗာငေၾကာျငာသြားတ အခကျဖစ

ပါတယ။ တတယအခကက “တငးျပညအတြကလညးေကာငးၿပး၊ လကေတြ႔လညးအမနတကယ ျပျပငႏငဖြယရသည

ပဒမမား” ဆတာက ဘယသက ဆးျဖတမာလ။ ျပညသက ဆးျဖတေပးမာမဟတတာ ေသခာတယ။ ဒအခကက စစ

အပစရ႕အသကဘးက ကာကြယမယ အခကျဖစတယ။ ဒါအျပင ဒအခကက စစတပက ကပခြစးထားတ “ကာခပ” က

အခကျပလကတာပျဖစတယ။ တကယေတာ ဒအခကက သတ႔ခငး နားလညမႈ ရၿပးသားအခက ျဖစပါတယ။

ဘယပဒမကမဆ ဘယစကားရပကမဆ၊ ဘယစကားလးကမဆ ျပငဆငမယလ႔ လႊတေတာက ဘယေလာကပ

သေဘာတညေနပါေစ တပရ႕ေထာကခမ “တမ” မပါဘ ဘယလမ ျပငဆငလ႔မရဘးဆတာ ပဒမ ၄၃၆ မာ ျပ႒ာနး

32

ထားတအခက ျဖစပါတယ။ ၿပးေတာ တပေထာကခမ “တမ” ဆတာကလညး “ကာခပ”က အမန႔မေပးဘ “၁၆၆

ေယာက” ထမာပါတ ဘယစစဗလက ေပးဝမာလ။

ဒအခကေတြေပၚကေန ၾကညလကရင ဗလေရႊမနးန႔ စစအပစ ကြၿပေနတယဆတာ ယဖ႔ အငမတနခကတ

ပေဟဠတခ ျဖစေနပါတယ။ ဗလေရႊမနး ေျပာစကား၊ ဗလေရႊမနးအေရးအသားေတြန႔ သ႔ေရးသားေဖာျပထားတ၊ သခယ

ထားတသေဘာထားန႔ ေလာဂစအရဆရင အထငအရားေတြ႔ျမငႏငတအခကက ဗလေရႊမနးဟာ စစအပစအရငးမလရ႕

အကးစးပြားက သေရာကရ၊ ရရထားတ “သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ” ထနးသမးကာကြယ တးခ႕ေပးေနသသာျဖစ

တယဆတာပါပ။

ဒေနရာမာ မပကမကြက ထညသြငးေဖာျပရမယကစၥကေတာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညဆတ ဂကာဖခပပါပ။

စစအပစက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက (နဝတ-နအဖ) စစအစးရက “သ႔ေခတသ႔အေျခအေနအရ” အမခပခၿပး ျပည

တြငးန႔ႏငငတကာ ဖအားတြနးအားေတြက ရငဆငခသလ၊ “၂၀၀၈အေျခခဥပေဒ” အသကဝငလာတ ယေန႔ေခတကာလ

မာလညး “၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒ” န႔ တပေႏာငၿပး “ သ႔ေခတ သ႔အေျခအေနအရ” အသးခေနတာပါ။ ေဒၚေအာငဆနးစ

ၾကညက ထနးထားႏငရင လထက တစတရာ ထနးထားႏငတယဆတာ စစအပစေရာ၊ အေနာကအပစကပါ လကေတြ႔

သေဘာေပါကခၾကၿပးျဖစတယ။

တျခားေဝးေဝး ရာမၾကညပါန႔။ ၂၀၁၂ ခႏစက လကပေတာငးကစၥေျဖရငးေရးမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက

လကပေတာငးကစၥ (မးေလာငဗး) စစမးေရးေကာမရငဥက႒အျဖစ တာဝနယဖ႔ ဖနးဆကတကတြနးေပးခသဟာ ဗလ

ေရႊမနးပါပ။

“ထအခါ သမၼတက သေျပာရင ရမာမဟတဘး၊ ကေရႊမနးေျပာေပးမ ရမယထငတယဟ ဆလာသည၊ ကၽြန

ေတာမာ ျပညပခရးစဥ ထြကခြာမညဆဆ ေလယာဥေပၚတကခါနးျဖစ၍ အခနလၿပး သ႔ထ ဖနးဆက၍ တကတြနး

ေမတာ ရပခခရသည” တ။ အဒ “သမၼတ” ဆတာ ဗလသနးစနက ရညညြနးတာပါ။ (စာ - ၈ ၾကည)

“ထေန႔တြငပင (ေဒၚစထ ေလယာဥကြငးကေန ဖနးဆကတေန႔ လ႔ဆလဟနရ ) ႏငငေတာသမၼတရး၏ အမန႔

ေၾကာျငာစာ အမတ(၉၅/၂၀၁၂) ျဖင သ ဦးေဆာငေသာ အဖြ႔ဝင ၁၆ ဦးပါ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ဖြ႔စညးခပါသည”

တ။ ဘယေလာက လကျမနေျချမန ရပါသလ။

ဒကစၥန႔ပတသကၿပး ဗလေရႊမနးက ဟနေဆာငပနေဆာင မေကာငးမကရည ဘယလကျပသလဆတာ ေဖာျပ

မ ဇာတရည လညပါလမမယ။ ေဖာျပပါရေစ။

“ထတာဝနယၿပးေနာက သ႔အေနျဖင လပငနးေဆာငရြကရာတြင အခကအခမား၊ အႏရာယမား၊ အကပရကမႈ

မားႀကရၿပး စြန႔စြန႔စားစားလပေဆာငရသညအခါ ယငးတာဝနကယေပးရန တကတြနးခသတေယာကအေနျဖင ကၽြန

ေတာမာ စးရမတႀကး ေစာငၾကညေနခသည။ တာဝနမကငးသလလညး ခစားရသည။ စာနာစတလညးျဖစမသည။ ကၽြန

ေတာတစေယာကတညးတငမဟတ ကၽြနေတာ မသားစသညလညး အလားတပင စတပေနခၾကသည” တ။ (စာ - ၉

ၾကည)

ေရးထားပေလးက ဘယေလာက “သငး” လကပါသလ။ မတစစေဆြရငးဆတာ မမမတေဆြ လပေဖာကငဖက

က ဒကၡႃပြမးတလမးက ေလာကဖ႔ ေသြးေဆာငတကတြနး၊ တြနးပ႔ပါမလား။ မတေဆြစစန႔ပတသကတ ပဝတေတြ၊ နတ

ေတြ ဖတခၾကဖးတာပမဟတပါလား။ အဒမတစစေဆြရငး နတတရားေတြန႔ ဗလေရႊမနးရ႕ သေဘာထားပဟာ ကက

ညပါရ႕လား။

ဘယေလာက ပပအတ၊ ကယကးၾကညတ မေကာငးမကရည ျဖစပါသလ။ ေသတြငး တြနးပ႔တနးက တြနးပ႔

ခၿပး ေနာကမ ဘယမားနာသြားေသးသလလ႔ ေမးသလျဖစေနပါတယ။ ဒလလမးေလာကရင (လကပေတာငး စစမးေရး

ေကာမရငဥက႒လပရင) ဒလေဘးေတြ႔မယဆတာ ႀကတငတြကခက မေတြးဆမေလာကေအာင ဗလေရႊမနးက “ႏအ”

ေနတာမ႔လား။ အ ခငဟနေဆာငတာလား။

33

ဒါေၾကာင ဒလလပရပေတြဟာ အသးခတာလား၊ လထန႔ ထပတကတညေပးၿပး ၾသဇာခတာလား၊ ေသြးရး

သားရး အကအညေတာငးတာလားဆတာ ဦးေႏာကပမနရသတငး၊ ကယဆငျခငတတရားက ကယဘာသာ ရေသေလး

စားသတငး ဆငျခငစဥးစားတတပါလမမယ။ ဒကစၥမာ ဗလေရႊမနး ဘယလရပတညခသလ။ ဖနးဆကၿပး တကတြနးခ

တယ မဟတပါလား။

ဒလဖနးဆကေပးတာဟာ လကပေတာငးမာေဒသချပညသလထန႔ထပတကတးေနတ စစအပစအကးစးပြား

(ဝါ) ႀကဖြ႔ပါတအကးစးပြားက ကာယကေျမာက အကာအကြယေပးလကတာပမဟတပါလား။ သတ႔မာ “ထာဝရစစအပစ

အကးစးပြား”မအပ တျခားအရာ ဘာမမရပါ။ ကနတ အရာခပသမးဟာ “ထာဝရစစအပစအကးစးပြား”ရ႕ လကေအာက

ခကစၥေတြမသာျဖစပါတယ။ ရသာလင ဘနဖး သကတးမယအစားေတြပါ။ လကပေတာငး ေဒသချပညသလထန႔ ထပ

တက ပဋပကၡမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ဒငးသဖြယ ေသြးေအးေအးန႔ အသးခခၾကတာပ မဟတပါလား။

ဒလလကေတြ႔သာဓကေတြ ဒလအထငေတြေပၚကေန စဥးစားၾကညလကေတာ စစအပစဟာ ေဒၚေအာငဆနး

စၾကညအနား ဗလေရႊမနးက တြနးပ႔ၿပး အေသကပထားဖ႔ ဒဇာတလမးေတြ ဇာတညြနးေတြ ထြငၿပး ကခငးေနသလား

ဆတ အခကဟာ လကေတြ႔ စဥးစားေတြးေတာ ယဆရမယ အခက ျဖစလာပါတယ။

ဗလေရႊမနးက သ႔စာအပထမာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ေဖာျပထားပကလညး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညန႔ အ

တတြ ေဆာငရြကခတာေတြထက သ႔အတြက တြကေခကကေလာကမယ အကြငးအကြကတခ႕ကသာ ျပးျပးၿပၿပ

“ကြက”ေဖာျပၿပး သ႔ကယသ အေရာငတငအသးခေနတအခက။ တၿပငနကတညးမာ ဒအခကက ေဒၚေအာငဆနးစ

ၾကညက ေလးစားခစခငၾကတ၊ ကရဏာတရားထားရၾကတ၊ ယၾကညကးစားေမာလငေနၾကတ ျပညသလထႀကးက

လညစားဖ႔ ပစမတထားတာလညးျဖစတယ။ စနနားကပေရာငန႔ ပါးေျပာငလာေစဖ႔ ဗလေရႊမနး ႀကးစားပမးစားလပေန

တာေတြပလ႔ ေျပာရမာပါ။

ဗလသနးေရႊန႔ ေတြ႔တကစၥ

ဗလေရႊမနးဟာ (နအဖ) စစအပစထက ထပသးေတြအနက တဦးျဖစတယ။ သ႔ကယသ သဟာ “နပါတ ၃”

ျဖစတယလ႔ တခါက ထတေျပာဖးတယ။ သ႔အေနအထားက စစအပစ (ဝါ) တပကေန တာဝနထမးေဆာငေနတနး

ထတပယခရသ မဟတဘး။ ဒါဟာ ေတာလနေရး ေကာငစေခတ၊ (မဆလ) ေခတက ဗလေနဝငးန႔ ခြာၿပခၾကသေတြန႔

မတတအခကျဖစတယ။ ၿပးေတာ ဗလခငညြန႔တ႔ ေထာကလမးေရးဂဏးကစၥေနာကပငး(၂၀၀၄)ကေန သနးေခါငယ

အာဏာသမးပြ (၂၀၁၅) အထ စစအပစထပပငးအတြငး ႀကးမားတျဖတထတပြ မရခပါဘး။ ဗလေရႊမနးဟာ စစအပစထ

မာ နပါတဝမးအေလာငးအလာ စာရငးဝငခပပ။ ၿပးေတာ သဟာ ၾကညး -ေရ -ေလ (ညကြပ) ရာထး ပထမဆး ရရခသ

ျဖစတယ။

ဒါေပမ ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒအရ အခငးအကငးမာ ဗလသနးေရႊ စမေနရာခေပးတ အေနအထားအတငး ကခ

ရတာေတာ ေသခာတယ။ ေသခာတအခကက “နပါတဝမး” က သဟာ ခြာရာတငးေနတာ မဟတဘးဆတ အခကပါပ။

ၿပးေတာ သ ဖယထတခရတာဟာ ႀကဖြ႔ပါတထပပငးကေနျဖစတယ။ ဗလသနးေရႊန႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ၂၀၁၅ ေရြး

ေကာကပြၿပး မေတြ႔ဆခငအထ “ဗလသနးေရႊန႔ ၂ ႀကမတငတငေတြ႔ဆ စကားေျပာဆရတယ” လ႔ ဗလေရႊမနးက သ႔ စာ

အပထမာေဖာျပထားတယ။ (စာ - ၅၁ ၾကည)

ဒါအျပင ဗလသနးေရႊန႔ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ေတြ႔ဆၿပးေနာက “ ဗလသနးေရႊထ သ ေနာကတစေခါကထပမ

သြားေရာက ေတြ႔ရေသးတယ” လ႔ ဗလေရႊမနးက ေဖာျပထားတယ။

ဒအခကေတြက ဘာကေဖာျပေနသလဆေတာ ဗလေရႊမနးဟာ ကနလန႔ကာ ေနာကကြယက နပါတဝမးန႔ မ

ေကြမကြာရေနတယ။ “နပါတဝမး၊ စစအပစန႔ စစအပစအကးစးပြား” ဆတာ “သရးအငဝမး” ျဖစတယ။ တစတညး

တေပါငးတညးျဖစတယ။ တခခငးစက သးျခားစ ခြထတဖယရားပစပယလ႔ မရႏငဘးဆတအခကကလညး ဗလေရႊမနး

34

ေကာငးေကာငးနားလညထားၿပးသားျဖစတယ။ ဒအခကဟာ ဗလေရႊမနးတငမကပါဘး။ စစအပစထက ထပသးစစဗလ

ခပအားလးရ႕ သေဘာေပါကနားလညခကလညး ျဖစမာပါ။ ဒလအေၾကာငးေတြရေနျပနတာေၾကာင ဗလေရႊမနးဟာ

ဗလသနးေရႊရ႕ “မျမငရတလကတဖက” ျဖစႏငေသးတယလ႔ ယဆလ႔လညး ရေနျပနတယ။

ဒါအျပင စာလးမညးန႔ အထးျပေဖာျပထားတ “၂၀၂၀ မာလညး ျပညသကေရြးရင တ႔ အသအမတျပရမယ၊ သ

တငးျပည ေကာငးေအာငလပရင တ႔ ကရမယ ” (စာ - ၅၀ ၾကည) ဆတ ဗလသနးေရႊ စကားက ၾကညပါ။

ဒစကားဟာ ဗလေရႊမနးတေယာကထက မာတစကားလား၊ ႀကဖြ႔ပါတထပသးေတြက မာတ စကားလား၊ စစ

အပစ တအပလးက ညြနၾကားလကတ စကားလား။

ဒါေၾကာင ပထမအခက ၂၀၂၀ အတြက ဗလေရႊမနး စဥးစားခကန႔ေမာမနးခကက ဘာေတြျဖစမလ။ ႀကဖြ႔ ပါ

တန႔ လးလးလားလား ျပတစၿပး သးျခားပါတတခ ဖြ႔စညးမလား။ (ဒါကလညး မေသခာဘး) ဒခပပါတထ ေခါငးလ ဝင

မယပေတာ လးဝ မေတြ႔ရေသးဘး။ ဒအခက ၃ ခကကေတာ ေစာငၾကညရဥးမယအခကေတြသာျဖစပါတယ။

အထကမာ ေဖာျပခတာေတြဟာ ဗလေရႊမနးေရးသားတ “သ၊ ကၽြနေတာႏင ျမနမာႏငငအေရး” စာအပ ဖတၿပး

တေနာက ေတြ႔ရ၊ ျမငရတာေတြထက ဗလေရႊမနးန႔သကဆငတ အခကတခ ႕ကသာ ေရြးထတတငျပလကတာ ျဖစပါ

တယ။

ဒစာအပက အေျမာကအျမားထတေဝျခငးအားျဖင ဗလေရႊမနးဟာ ႀကဖြ႔ထက ေခါငးမာဂဏးန႔မတဘ၊ ေဒၚ

ေအာငဆနးစၾကညန႔ ရငးႏးသ၊ ဒခပပါတန႕ ေျပလညသ၊ သေဘာထားေပာေပာငးသ၊ “၂၀၀၈အေျခခဥပေဒ”က ျပင

ဆငလသ ျဖစတယဆတ ေၾကာျငာမႈငးက အကယအျပန႔ ျဖန႔ျဖးတာလ႔လညး ယဆတယ။ ျမနမာဘာသာစာအပက

တတယအႀကမ (၂၀၁၈ ဧၿပ) ထတေဝထားၿပး အပေရတေသာငး ျဖစပါတယ။ ဒစာအပက အဂၤလပဘာသာျပနၿပး ထတ

ေဝထားတယ။

ဗလေရႊမနးစာအပကေန ျမငႏငတာတခက ဗလေရႊမနးဟာ စစတပတခလးက ကပခြစးထားတ၊ ခါးပကေဆာင

တပသဖြယ လပထားတ လကရစစအပစန႔ေသာလညးေကာငး၊ စစအပစရ႕ အတတ၊ ပစၥပၸန၊ အနာဂတ အကးစးပြားန႔

ေသာလညးေကာငး ပဋပကၡျဖစေနတာမဟတဘ၊ ႀကဖြ႔ပါတထက ထပသးလ႔ဆတ ဗလေရႊမနးတ႔လ ခတဘ႔တေတြ

အၾကားက ဗလလပြမသာ ျဖစတယဆတ အခကကလညး ေတြ႔ႏငမာျဖစပါတယ။ ႀကဖြ႔ပါတထက ဗလလပြဆတ အမႈက

မးေၾကာင စစအပစအကးစးပြားဆတ ျပဒကေတာ မးေလာငခၾကလမမယလ႔ မထငပါဘး။

ၿပးေတာ ဒလ အမႈကမးအစအနေလးေတြဆတာကလညး ဗလေရႊမနးတ႔အဖ႔ သတ႔ကယသတ႔ ကြားလးထတ

ဟနေရးျပစရာ၊ အေရာငတငပြထြကစရာ အကြငးအကြကေလးေတြပ ျဖစပါလမမယ။ ဒလကစၥေတြက ပပျပငျပင ဟနေရး

ျပႏငဖ႔ ဗလေရႊမနးတ႔၊ ဗလသနးစနတ႔၊ ဗလစးသနးတ႔ဟာ အကြကခၿပး စာအပေတြ ေရးထတေနၾကတာလ႔လညး ထင

ျမငယဆပါတယ။

(၁၀ ဇလင ၂၀၁၈)

35

၁၉၆၀ ခႏစမားက ေဖေဖ။

ကၽြနမဆက၍ေရးခငေသာေဖေဖအေၾကာငးမား။

ေဆာငးပါးအမတ(၄၇)။

ေကာငးသားန႔ႏငငေရး။

လေကာေဇာ

--------

၂၀၁၈-ေမလ(၃၁)ရကေန႔က - ပညာေရး၀နႀကးဌာနအဆငျမငပညာဥးစးဌာနက တကသလ၊ ေကာလပမားတြင

ႏငငေရးႏငပတသက၍ ေဟာေျပာျခငး၊ စာတမးဖတျခငးမား မျပလပရန တားျမစလကသည။---ဆတ သတငးတရပ

ထြကေပၚလာပါတယ။ ဒေတာ ဗမာျပညမာေခတအဆကဆကက (ကလနေခတကစလ႔)ေပၚေပါကခတ-ေကာငးသားမား

ႏငငေရးမာ ပါ၀ငသငမပါ၀ငသင-ဆတျပနာ တေကာျပနေပၚလာပါတယ။ ေၾသာ-ေသခာတာကေတာ ဗမာျပညသ

ေတြရ႕-အမးသားလြတေျမာကေရးတကပြစဥႀကး မျပးေသးဘး။--ဆတာပါပ။

၁၃၀၀ ျပည အေရးေတာပ(၁၉၃၈-၃၉) ကာလက ရနကနၾကညျမငတင ဆရာျဖစသငအထကတနးေကာငးက

ေကာငးသားေခါငးေဆာငအျဖစ ပါ၀ငလႈပရားခတေဖေဖဟာ- ဒဇငဘာ(၂၀)ရက-အတြငး၀နရး၀ငး သပတတားရာမာ ပါ

၀ငခပါတယ။ အဒအေရးအခငးက အဂၤလပနယခ႕အစးရက- ျမငးစးေဂၚရာပလပေတြသးျပး အၾကမးဖကျဖခြရာမာ-ဗလ

ေအာငေကာ ကဆးျပး-ေကာငးသေကာငးသားအမားအျပား ဒဏရာရခပါတယ။ ေဖေဖကယတငလညး ျမငးနငးခရလ႔

ေျခမႀကးကြထြကသြားပါတယ။ ေဖေဖကအဒတနးက-ၾကညျမငတငက သ႕အေဒၚန႔ ဥးေလး(ကၽြနမတ႔က ဘြားေလးေစာန႔

ဘးေလးလ- လ႔ေခၚပါတယ။) တ႔အမမာ ေနေနရတာပါ။ ဘးေလးလက-အတြငး၀နမားရးက စာေရးႀကးပါ။ ေဖေဖ ေျခ

ေထာကးန႔ အမျပနလာေတာ - ကလန၀နထမး သ႕ဥးေလးက - သ႕အေမ(--)-ေတြက သြားစတာကး။ ခရမာေပါ။--လ႔ ဆ

ပါတယ။

ဒတင ေဖေဖ သပစတဆးျပး ေစာငတထညပက - အဒအမကဆငးျပး ျမ ႕မေကာငးမာ သြားေနလကေတာ

တယ။---လ႔ ကၽြနမတ႔က ေဖေဖက ေျပာျပခဖးပါတယ။ တကယေတာ ကၽြနမတ႔ဗမာျပညႀကးရ႕ အမးသားလြတေျမာက

ေရးလႈပရားမႈအဆငဆငေတြမာ - အခေျပာခတ ေဖေဖတ႔ရ႕ - ၁၃၀၀ျပညအေရးေတာပႀကးဟာ ဗမာလြတလပေရး တက

ပြစဥႀကးအတြငးက - ေကာငးသားလႈပရားမႈရ႕ အဆငတရပလ႕လညး ဆလ႕ရမယ ထငပါတယ။ ၁၃၀၀ ျပည အေရး

36

ေတာပမာ ေနရာအသးသးက ပါ၀ငခတ ေကာငးသားေခါငးေဆာငအမားစဟာ - ဗမာလြတလပေရးအတြက တပမေတာ

ဖြ႕ဖ႔ ဂပနကသြားရာမာျဖစျဖစ၊ ျပညတြငးက ေနရာေပါငးစမာ ဆကလကႏငငေရးလႈပရားရာမာျဖစျဖစ-ပါ၀ငေဆာင

ရြကခတာေတြေတြ႕ရပါတယ။

ဒေတာ - ကလနအစးရ၀နထမး - ဘးေလးလက - ကလနအစးရအာဏာစကယႏရားက ျခမးေျခာကလာတ

ေကာငးသားေတြရ႕လႈပရားမႈက ဆန႕ကငတာ သဘာ၀ကပါတယ။ သ႕အကးစးပြားက ကာကြယတာပါ။ သပေတာ မ

ထးဆနးလပါဘ။ ထ႔အတ ေရရည မမတ႔(တကယေရ)အကးစးပြားက ထခကလာႏငတယ-ဆတာျမငလာရင ဘာက

မဆ တားဆးပတပငလာတာပါပ။ အဓက-ကေတာ-မမတ႔အကးစးပြားန႔ ျပညသေတြအကးစးပြား တထပတညး ထားႏင

သမားသာလင-ဘာကစၥမဆရငကယကယထားႏငတာပါ။

---------------------------------

ေကာငးသားေတြ ႏငငေရးမာ ပါ၀ငသငသလား။ ႏငငေရးမာ စတ၀ငစားသငသလား။ ၁၉၆၀ ခႏစ ေရြးေကာက

ပြမာ အျပတအသတႏငျပး-အာဏာရလာတ- ဥးႏရ႕ျပညေထာငစ(ပထစ)ပါတရ႕အစးရဟာ ၁၉၆၂ - စစတပအာဏာ

သမးတကာလအထ - ဗမာျပညတြငးမာ ဒမကေရစအခြငအေရးေတြ အေတာအသငေပးခတယ--လ႔ ဆႏငပါတယ။ ဥးႏ

အေနန႔ - ျပညတြငးစစႀကးရေနသေရြ႕ စစတပၾသဇာႀကးေနမယ-ဆတာ သတအတြက-ျငမးခမးေရးစကား ေျပာလာရပါ

တယ။ ဒေတာေဖေဖတ႔က ဒါကအခြငေကာငးယျပး - အမေစာငအစးရလကထက (၁၉၅၈-၁၉၆၀)ရပထားခရတ-ျပည

တြငးျငမးခမးေရးအဖြ႕က ျပနလညစစညးျပး ႏငငေရးလႈပရားမႈေတြက စတငလပေဆာငခပါတယ။ ထ႕အတ-ႏငငေရး

အငအားစ အေတာမားမားလညး လႈပရားလာပါေတာတယ။ ေဖေဖအေနန႔ အဒကာလအတြငး-ျပညတြငးျငမးခမးေရး

အဖြ႕လပငနးမားေရာ၊ တရတျဖကးေကာမႈန႔ နယခ႔ဆန႔ကငေရး အမးသားေကာမတလပငနးေတြေရာ၊ တျခားအဖြ႔

မားကဖတၾကားတ အခမးအနားေတြတက မန႔ခြနးေျပာရတာေရာ၊ သတငးစာ-ဂာနယမားက ေဆာငးပါးေတာငးရင ေရး

ေပးရတာန႔--လပႏငသမ ႏငငေရးလႈပရားမႈေတြ လပေနတာ ေတြ႕ခရပါတယ။ အဒါေတြထမာ-တကသ က ဥးစးျပး လပ

ခတ ႏငငေရးေဟာေျပာပြမားလညး ပါရပါတယ။ တျခားႏငငေရးေခါငးေဆာငေတြျဖစတ-ေဒါကတာဗေမာ၊ ဥးေကာျငမး၊

ဥးသနးေဖျမင---စသမားလညး အဒေဟာေျပာပြေတြမာ ပါ၀ငတာေတြ႕ရပါတယ။

ေဖေဖရ႕ တခ႕ေဟာေျပာခကစာတမးေတြ၊ တခ႕ေဆာငးပါးေတြျပနရေတာ-စစညးျပး စာအပေတြလညး အခ

ျပနထတျဖစပါတယ။ ေဖေဖေျပာခတ တခ ႕အေၾကာငးအရာေတြဟာ အခကာလအထ အသးတညေနတာ ေတြ႕ရပါ တယ။

အခလညး---ရနကနတကသလအႏစ(၃၀)ေျမာက - ၁၉၆၀ ခႏစ ေကာငးသားမားရ႕ အးေ၀မဂြဇငးမာ-“ေကာငး သားႏင

အမးသားေရး”ေခါငးစဥန႔ ေဖေဖေရးေပးခတ ေဆာငးပါးထက တခ ႕အခကအလကမားက ျပနလညေဖာျပ လပါတယ။

(ကးကား။ ဗလမးခပေဟာငးေကာေဇာ။ အမးသားလြတေျမာကေရးတကပြမား။ ေနရရစာေပ။ ႏာ-၈၈)

အဒေဆာငးပါးမာ-နဒါနးအျဖစ--ေဖေဖက--သတ႔လငယဘ၀ သမငးေပးတာ၀နျဖစတ ကလနစနစဆန႔ကငေရး

(လြတလပေရးလႈပရားမႈ)ကာလအတြငးက ေကာငးသားလႈပရားမႈမားက ဘကစက ခြျခမးစတျဖာျပး ဒလသးသပေရး

ထားပါတယ။

--------နညးအမးမးျဖင ဗမာအမးသားတ႔မာ ကလနဖႏပေသြးစပမႈက ခခရေပသည။ ဤမတရားမႈႀကးက

တြနးလနရနအတြက ဤေခတတြင လျဖစလာရေသာ ဗမာတငးရငးသား မးခစအေပါငးတ႔အေပၚ တာ၀နကေရာကေပ

သည။ ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားအမးသားအားလးတ႔သည သ႕ေခတႏငသ အမးသားလြတလပေရး ကလနဆန႔ကငေရး

အေရးေတာပႀကးမား အဆငဆင ဆငႏႊခၾကေပသည။--လ႔ ေရးထားျပး အဒကာလတြငးက ပါ၀ငလႈပရားခတ ေကာငး

သားလႈပရားမႈအေၾကာငးမားကလညး----

37

-----ထ႔ေၾကာင ယငးေန႔(၁၉၂၀-တနေဆာငမနးလဆတ-၁၀-ရက)က ထေခတ၏ နယခ႔ဆန႔ကငေရး အႀကး

ဆး ေအာငပြအျဖစ--အမးသားေအာငပြေန႔--ဟ၍ ကငးပေနခေပသည။ ထေနာကတြင ေကာငးသားမားသည ဆရာစ

လယ သမားသပနမတပါး အမးသားလႈပရားမႈမားတြင အစဥတစက ပါ၀ငခၾကေပသည။-----

-----

*၁၉၃၆ - ၃၇ ဒတယအႀကမေကာငးသားအေရးေတာပ၊

*၁၉၃၈-၃၉ “သခင”ေခတအတြငးျဖစခေသာ ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပ၊

*၁၉၄၁-၄၂ တြငလကနကကင နယခ႕ဆန႔ကငေရးအေရးေတာပတ႔တြင တပဥးမပါ၀ငခေပသည။-----

ပထမဆး ဗမာအမးသားတ႔၏ေတာလနေရး အမးသားလကနကကငတပမေတာ တညေထာငရန ဂပနျပည

သ႔ သြားၾကေသာ ရေဘာသးကပမာပင ၁၃၀၀ ျပညအေရးေတာပမ ေပါကဖြားလာေသာ ေကာငးသား ေခါငးေဆာငမား

ႏင ေကာငးသားမားမ ဆငးသကလာေသာ သခငေခါငးေဆာငမားျဖစၾကသည။------

------*ပထမအမးသားတပမေတာျဖစသည ဘအငေအတပတြင ေကာငးသားမားႏင သခငမားသာ အမား

အားျဖင ဥးစးခၾကေပသည.။

*ဖကဆစေတာလနေရးႀကးတြငလညး ေကာငးသားမားသည အာရလငယမားႏင တပမေတာတြငးသ႔ ၀င

ေရာကျပး လကနကကငေတာလနေရးဆငႏႊခၾကေပသည။------လ႔ေရးျပး

---အႏစ၃၀(၁၉၁၈-ဆရာေတာဥးဥတမေခတမ ၁၉၄၈ ဗလခပေအာငဆနးေခတအထ) အမးသား လြတလပ

ေရး တကပြၾကးအတြငး ေကာငးသားမားက ျပညသလထတရပလးန႔အတ ဘယလပါ၀ငဆငႏႊခတယ-ဆတာက ေဖာျပ

ထားပါတယ။ ၁၉၄၈-လြတလပေရးရျပးတေနာက - အမးသားလြတေျမာကေရးလႈပရားမႈ-အဆငသစ(ဒတယအဆင)

ေရာကလာတယ-လ႔ ေဖေဖကသးသပျပး ဒအဆငအတြငး ဗမာျပညသတရပလး ရ႕တာ၀နဟာ-လြတလပျပး အမအခ

ကငးတ ကယပင စကမႈလကမႈႏငငေတာသစထေထာငရန--န႔ ေခတေနာကကျပး ဆငးရပငပနးဆငးရလတ လယယာ

စနစက ျပျပငရနျဖစျပး ေကာငးသားန႔ ပညာရငမားရ႕ အမးသားေရးလပငနးတာ၀နမားကေတာ စးပြားေရးအတြက

စကမႈလကမႈလပငနးႀကးမား တးတကတညေထာငႏငရန အတတပညာသညမားန႔ ေခတမလယယာလပငနးမား အ

တြက စကပးေရးပညာရငမား ေပၚထြကလာေအာင ႀကးပမးေရး၊ ျပညသအခငးခငး၊ တငးရငးသားအခငးခငး-အၾကား

ခစၾကညေရး၊ ဒမကေရစေရး၊ ျငမးခမးေရးတ႔က အကးျပေစမယ အမးသားစာေပယဥေကးမႈမားက ဖနတးေရး---

လ႔လညးဆထားပါတယ။ ဒခရးလမး ေလာကရာမာ အခကအခ အေႏာငအယကအမးမးန႔ ရငဆငရမာျဖစျပး- ဒါေတြ

က ေကာျဖတႏငဖ႔အတြက-ျပညသေတြရ႕ အမးသားလြတေျမာကေရတကပြန႔ ေကာငးသားမားရ႕ အမးသားပညာေရး

လႈပရားမႈဟာ ဆကစပယဥတြေနရမာျဖစျပး-ဒါမသာတဥးကတဥးအကးျပႏငေပလမမယ။---လ႔ေရးသားထားပါတယ။

ေဖေဖကေတာ ေကာငးသားမားက ျပညသလထန႔အတ ရပတညခစားျပး၊ အဆငဆငေသာ လြတေျမာကေရး

လႈပရားမႈေတြမာ ပါ၀ငဖ႔အားေပးထားတာပါ။

ဒါေတြကေတာ၊ ၁၉၆၀ ႏစမားအတြငးကေဖေဖေရးခတ-ေကာငးသားမားန႔ ႏငငေရးဆကစပမႈ အ ေၾကာငး

ေဆာငးပါးထကအခကအခ႕ပါ။

၁၉၆၂ ခႏစ မတလ(၂)ရကေန႕ စစတပအာဏာသမးခနကစလ႔ ဗမာျပညသေတြ ေတာကေလာက ဆငႏႊခတ -

စစအာဏာရငစနစတကဖကေရးတကပြစဥႀကးတေလာက- အစ-ကေန(စစတပအႏရာယက အေစာဆးသရျပး အေစာ

38

ဆး အာခခသေတြဟာ ေကာငးသားေတြပါ။ -၁၉၆၂ ဇလင(၇)ရကအေရးအခငး) ယခထ-ဘယေနရာမာမ ေတြေ၀တ႕

ဆငးျခငးမရခဘ အျမေရ႕တနးကပါ၀င-ဥးေဆာငချပး အစြန႔လႊတဆး အနစနာ အခခဆးဟာ ေကာငးသားထပါပ။

၁၉၇၅-၇၆ ေကာငးသားလႈပရားမႈမားအျပင-ကမာၻန႔ချပးေတာငေတြ႕ရခတ မလတနး-အလယတနးကအစ ပါ၀ငတ

ေကာငးသားတရပလးန႕ျပညသတရပလးပါ စစညးသြားတ- ရစေလးလးအေရးေတာပႀကးကပါ ေကာငးသားမားကပ ဥး

ေဆာငေဖာကခြခတာပါ။ ဒအတြက ေကာငးသားမား-အသက ေသြးေခၽြးေတြ၊ ဘ၀ေတြအကန ေပးႏငသမ အရာအား

လးက ေပးဆပခၾကရပါတယ။ စစအာဏာရငေတြဟာ မၾကား၀မနာသာ-ေကာငးသားထက ရကရကစကစက သတ

ျဖတမႈ၊ ညဥးပနးႏပစကမႈေတြ၊ လသကတမးန႔ေတာင မမတ ေထာငဒဏခမႈေတြသာမက၊ အာဃာတႀကးမားစြာန႔ ပညာ

ေရးစနစတခလးကပါ ဖကဆးပစခၾကပါတယ။

ေကာငးသားေတြကလညး ကမာၻေပၚမာ တခတညးေပၚေပါကဖးတ ေကာငးသားတပမေတာတရပက ဖြ႕စညးျပး

စစအာဏာရငစနစက လကနကကငတကခကခပါတယ။ ျပညတြငး(သ႔မဟတ) ျပညပမာပျဖစျဖစ-ေထာငတြငးမာပ ျဖစ

ျဖစ၊ ဘယေနရာေရာကေရာက--အဓကရနသက မကျခညျပတျခငး အလဥးမရခပါဘး။ ဆလခငတာကေတာ ဗမာ ျပည

သေတြရ႕လြတေျမာကေရးတကပြတေလာက ေကာငးသားထအေနန႔ တာ၀န ေကခတယ--ဆတာပါပ။

အခလညး ေကာငးသားမားအပါအ၀င ျပညသလထႀကးတရပလးရ႕ စစအာဏာရငစနစဆန႔ကငေရး တကပြအ

ဆကဆကရ႕အကးေၾကာင ရရခတ- (စစတပက တမတသား ပါေနေသးတ) အေရြးေကာကခ ဒခပ အစးရလကထက

မာလညး-ဒမကေရစအျပညအ၀ရေရးအတြက-ဆကလက လပေဆာငစရာရတာေတြက ဆကလပေဆာငရပါလမဥးမယ။

ဗမာျပညသတရပလး မလြတေျမာကေသးသေရြ႕ ျပညသေတြရ႕သားသမးေတြျဖစတ ေကာငးသားမားဟာလညး လြတ

လြတကၽြတကၽြတ စတေအးလကေအး ေကာငးသငခနးမာပေန၊ ေကာငးစာပ ကနးကကေနလ႔ မရပါဘး။ အရငးခ ျပ

နာႀကးေတြျဖစတ--ဗမာျပညႀကး ျငမးခမးေရးရဖ႔၊ ဖြ႕ျဖးတးတကဖ႔၊ တရားဥပေဒစးမးဖ႔၊ -လမးအသြယသြယ ရာၾက

ရဥးမာပါ။ ဒအတြက ေကာငးေတြမာ-သငရးညႊနးတမးမားအျပင-တျခားနယပယအသးသး(စးပြားေရး၊ ႏငငေရး၊ အားက

စား၊ စာေပ၊ ယဥေကးမႈ၊-အကအခန အဆအတးစသျဖင)ဗဟသတဆငရာေဟာေျပာပြေတြ၊ ျပခနးေတြ၊ သငတနးေတြ၊

စာတမးဖတပြေတြ----စတာစတာ ေတြ ဆကလပၾကရပါလမဥးမယ။

ဒါျဖင အခလတတေလာ ေပၚထြကလာတ ေမလ(၂၁)ရကေန႔က ထတျပနခကကေရာ။ ဘယသေတြက၊ ဘာ

ရညရြယခကန႔ ထတခတာလ။ ဒအေျဖက-ေဖေဖရ႕ေျပာစကားတခ႕(ေနာကဆးအငတာဗး-အာရ အကဖေအ-၂၀၁၁၊

ဇြန) န႕ပ အေျဖေပးလကပါရေစ။

-ဒမကေရစအလငးေရာငေအာကမာ မေနႏငသမားဟာ၊ ျပညသေတြကဒမကေရစေပးမာမဟတပါ ဘး။----တ။

(ဗလမးခပေဟာငးေကာေဇာ။သတငးဌာနမားန႔အငတာဗး။ေနရရစာေပ။ႏာ၁၉၆)

လေကာေဇာ။၃-၆-၂၀၁၈။

39

၂၃-၁-၁၉၇၂-ေဒ၀မဂၤလာပြမာေတြ႕ရတေဖေဖန႔ေမေမ။

ကၽြနမဆက၍ေရးခငေသာေဖေဖအေၾကာငးမား။

ေဆာငးပါးအမတ(၄၈)။

ေဖေဖရ႕မငးသားႀကး

လေကာေဇာ။

၁၉၅၈ခႏစေလာကကစလ႔ ေဖေဖျငမးခမးေရးအဖြ႕ထ ၀ငလႈပရားခစဥကတညးက ေတာကေလာက ေဖေဖန႔အလြန ရငး

ႏးခတ ရေဘာႀကး-ဥးသန႕စငေခၚ ဥးေအာငေဇဟာ-ေတာဘရားကေလးဆတ-ေနာကဆးဘရငသေပါမငးရ႕ေျမးေတာပါ။

ေဖေဖတ႔ကေတာ---မငးသားႀကး--လ႔ေခၚပါတယ။

ဆရာႀကးမငးက ေဖေဖတ႔က-သတ႔-တ႕ဗမာအစညးအရး-အတြက နယလညစညးရးေရးဆငးတနးက-သခင

ထပတငကယေတာႀကးက ထပဆးကေနရာေပးထားရေၾကာငး၊ ေကးလကလထကလညး မငးသားပါလာတယဆရင

သပေထာကခၾကေၾကာငး၊ ဒါေၾကာင- “မငးတ႔လညးဂရစကၾက၊ ေတာဘရားေလးကေရ႕တငျပး စညးရးေရးဆငးၾက၊ လ႔

40

မာဖးေၾကာငး၊ တကယလညး နယေတြစညးရးေရးဆငးတအခါ-သေပါမငးေျမးေတာ ပါလာတယ-ဆတသတငးေၾကာင

ရြာေတြက လထေတြ တကလာၾကေၾကာငး၊--စတာေတြက ေဖေဖကသ႔စာအပမာ ေရးထားတာေတြ႕ရပါတယ။ ဒါ အျပင-

ေဖေဖကဒလဆကေရးထားပါတယ။

-----မငးသားႀကးမာ လပပနးကေလးက ႏြ႕ႏြ႕ေႏာငးေႏာငး ပပပပပပကေလးသာ ျဖစသည။ စကားေျပာ အ

လြနခသာေအးေဆးျပး ရးသားပြငလငးသလညး ျဖစပါသည။ အလြနခစစရာ ေကာငးသလညး ျဖစပါသည။ လပက ေအး

ေဆးေပာေပာငးေသာလညး စတဓာတကေတာ အလြနမာေေကာ ခငမာသျဖစျပး သ႕တသကတာလး ျပညသမားဘက

က တစကမတမတရပခသြားသသာျဖစပါသည။ ဖမးဆးေထာငခ၊ ညဥးပနးမႈမားလညး ခခရသျဖစပါသည။-

-(ဗလမးခပေဟာငးေကာေဇာ၊ ဆငးစမသည မနဟငးဆသ႕(ယဥမးစာေပ)-ႏာ၂၇၅။)

ေဖေဖ တပမေတာမ (၁၉၅၇)ပငစငယျပးကာလမစကာ ၁၉၆၂ ခႏစ ေတာလနေရးေကာငစက အာဏာသမး

ခနအထ-လပေဆာငခတ-ႏငငေရးလႈပရားမႈ-ဆရာႀကးမငးဥးေဆာငတ-ျပညတြငးျငမးခမးေရး လပငနးစဥတေလာက

မာ- ဥးေအာငေဇပါ၀ငခပါတယ။ နယခရးထြကရာမာေရာ၊ ရနကနျမ႕တြငး ရပကြကအသးသးက လညလည စညးရးရာ

မာေရာ ေဖေဖန႔တတြတြ ေတြ႕ရသေတြထမာ အနကယဥးသန႔စင (ထစဥကအမညမာ-ဥးသန႔စင ျဖစပါတယ။) က ေတြ႕

ရပါတယ။

၁၉၆၁ ခႏစမာ ဖြ႕ခတ တရတျဖကးေကာမႈန႔ နယခ႔ဆန႔ကငေရး အမးသားေကာမတမာလညး ပါ၀ငခဖး

ပါတယ။ ၁၉၆၄ ခႏစမာ ဆရာႀကးမငးကြယလြနခနမာဖြ႕ခတ-ဆရာႀကးမငး စာပနကငးပေရး ေကာမတမာေရာ၊ တ

ဆကတညးဖြ႕ခတ ဆရာႀကးမငးဂဗမာနတညေဆာကေရးအဖြ႕ေတြမာေရာ ပါ၀င တာ၀နေတြယချပး တာ၀နအားလးဟာ

လညး(ကၽြနမမတမသေလာက)ဘ႑ာေရးမႈး(ေငြထနး)အလပမားခည ျဖစပါတယ။

အနကယဥးသန႕စငဟာ ေဖေဖတ႔န႔အစညးအေ၀းမရရင၊ အနတေဒၚခငေမကေရာ၊ သတ႔ရ႕ တဥးတညးေသာ

သမးေလးေဒ၀သန႔စငကပါ အလညေခၚလာတတလ႔ ကၽြနမတ႔တမသားစလးန႔ ရငးႏးသြားပါတယ။ ေဒ၀က ကၽြနမ

ေအာက ညမ-စနးန႔ ရြယတပါ။ သက ကၽြနမက စနးေခၚသလ--မမလ--လ႔ပေခၚျပး သ႔ကလညး ကၽြနမေမာငမားက--မမ

ေဒ၀-လ႔ ေခၚပါတယ။ ဒလန႔ ကၽြနမတ႕တေတြ ေမာငႏမ-ညအမေတြလ နးစပရငးႏးခၾကပါတယ။ အထးသျဖင ဆရာ

ႀကးမငး စာပနကာလန႔ ဂဗမာနတညေဆာကေရးကာလေတြမာ- သတ႔အမ(အနးအနား ကနေတာမငပနးျခထမာပ ရ

တာေၾကာင)ဟာ အားလးရ႕ စားကကခရာေနရာ ျဖစလာပါတယ။

အနကယဥးသန႔စငဟာ ေဖေဖက အေတာခငမငေလးစားပါတယ။ ေဒ၀-၁၉၇၂ ခႏစမာ လကထပေတာ ေဖေဖ

န႔ ေမေမက လကထပေပးခငးပါတယ။ လကထပျပးစးေၾကာငး-ေၾကာျငာထညဖ႔- လပသားေန႕စဥ-က သြားေတာ ေဖေဖ

န႔ ေမေမက ေကးဇးတငေၾကာငး ထညထားတာက ျဖတေပးရမယ-ဆေတာ အနကယဥးသန႔စငက-ဗလခပနမည မ

ထညရရင- မထညန႔၊ ျပနလာခၾက--လ႔ေျပာေၾကာငး သရပါတယ။ မဆလ-က အဒကာလက ေဖေဖက ျပညေျပးေတြန႔

ေပါငးသြားျပ-ဆျပး သတငးလႊငထားခနျဖစလ႔- ေဖေဖနမည မထညခငးတာပါ။ အနကယကလညး ဒါက သလ႔ တမင

ေဖေဖရေနတယ။ သတ႔သတငးလႊငတာမဟတေၾကာငး ေခပဖ႔လပတာပါ။ ကၽြနမတ႔တေတြ- ၁၉၇၆ ခႏစ ေတာတြငး

ေရာကလာတာျဖစေတာ-အနကယအေၾကာငး-သတငးမဒယာေတြကပ နားေထာငေနရပါတယ။ ေနာကပငးအဖမးအဆး

ခရတသတငးေတြ၊ ေဒ၀တ႔ေမာငႏ (ရစေလးလးအေရးအခငးမာပါ၀ငမႈေၾကာင) အလပျပတသြားတသတငး၊ စတာေတြ

အပါ အမးစၾကားေနရျပး ေဒၚေဒၚ-ေဒၚအမာရ႕ေမြးေန႔ေတြမာ-အနကယတကျပး ကဗာေတြဘာေတြဖတတအေၾကာငး

ေတြလညးဖတရပါတယ။ သေတသနစာတမးမား ဘာသာျပနစာအပစာတမးမား၊ ကယတငေရးအထပြတ စတာေတြ--

ထြကလာတာေတြလညး ေတြ႕ရပါတယ။ သတငးေတြနားေထာငရငးနားေထာငရငး-အလြန႔က မၾကားခငတ နာေရးသ

တငးမားလညး ၾကားလာရပါတယ။

41

အခေတာ အနကယဥးသန႕စငေရာ အနတေဒၚခငေမေရာ မရေတာပါဘး။ အနကယဥးသန႔စငကြယလြနၿပးမ

ႏစစဥခးျမငခတ-“ေတာဘရားေလးစာေပဆ”(ႏငငေရးစာေပဆ)က၂၀၁၃မာ ေဖေဖ-ကယတငေရးအတပြတ-ဆငးစမ

သညမနဟငးဆသ႔-(ျဖးေမာကသာစာေပ)စာအပက ခးျမငခပါတယ။

ၾကားရတသတငးေတြထမာ သတငးေကာငးမား ၀မးသာအားတကဖြယသတငးမားလညး ပါလာပါတယ။ အန

ကယရ႕ တဥးတညးေသာသမးေလး ေဒ၀သန႔စငရ႕ ပတ၀နးကငထနးသမးေရးဆငရာ လပငနးမား ေအာငျမငေကာ

ၾကားလာမႈပါ။ ေဒ၀ဟာ ဗမာျပညရ႕ၾသဇာႀကးတ-လမႈေရးလႈပရားတ အမးသမးတဥးျဖစလာျပး၊ လအမားရ႕ ေလးစားမႈ

ၾကညညမႈေတြက ရရလာတာ ေတြ႕ရပါတယ။ ေဒ၀ရ႕-ေတြ႕ဆေမးျမနးခနးေတြလညး ေတြ႕လာရပါတယ။ သဘာ၀ပတ

၀နးကငထနးသမးေရးလပငနး-ဆတာ အလြနမြနျမတတလပငနးျဖစျပး၊ လသားမးႏြယစတရပလးန႔ သကဆငတ အ

တြက အလြနစတ၀ငစားဖြယလညး ေကာငးပါတယ။

တကယေတာ-သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေရးန႔ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးဟာ ဆန႔ကငဘက(၂)ရပန႔ ေပါငးစညး

ျဖစထြနးေနတ ပဋပကၡတစျဖစပါတယ။ ဒအေၾကာငးအရာ(၂)ရပဟာ အျပနအလနတြနးဖယေနတ ဆန႔ကငဘက(၂)ရပ

အျဖစ ကြျပားေနသလ၊ အျပနအလန ဆကသြယမႈေတြလညး ရေနပါတယ။ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမးေရးက ဂရ

မစကဘ၊ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးပ ဖလပေနလ႔မျဖစသလ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေရးက အဓကထားအေၾကာငးျပျပး

ဖြ႕ျဖးတးတကေရးက ပစပယထားလ႔လညး မရပါဘး။ လြနခတအႏစ(၂၀၀)ေကာ စတငခတ စကမႈလကမႈေတာလန

ေရးမားေၾကာင အကးေကာငးေကာငး ခစားခၾကရတ ဖြ႕ျဖးျပးႏငငမား(အေမရကနန႔ဥေရာပႏငငမား)က သတ႔ရ႕ အ

မႈကထပန႔ ၀နထပ၀နပးေတြျဖစတ သဘာ၀ပတ၀နးကငထခကမႈ-ကမာၻႀကးပေႏြးလာမႈ စတာေတြက ကယတာ၀န ကယ

ယ ေျဖရငးရမယအစား(ဂလဘယလကေဇးရငးေၾကာငလညး ပါပါတယ။) တကမာၻလးကျပညသမား (အထးသျဖင ဖြ႕ၿဖး

မႈ အနမဆးႏငငမား)ကပါ ခြေ၀ေပးလကတာပါပ။ ဒရာသဥတအေျပာငးအလဒဏေတြက အခရဆးသေတြဟာ အဆငးရ

ဆးႏငငကသမားသာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ဒလမး ဖြ႕ျဖးမႈနမကတႏငငမားက ဒလသဘာ၀ပတ၀နးကငန႔ ပတသက

ျပး အသပညာျမငမားလာတာဟာ ေကာငးတကစၥတရပပါ။ ဒါေပမ-အားလးဘကစေအာင (အားေကာငးခက အားနညး

ခက- အဒအားနညးခကေတြက သကသာသြားေအာငလပတ နညးလမးေတြ) ေလလာရမာျဖစတအျပင ဒလ တငးျပည

မးရ႕ အဓကလအပခကျဖစတ ဖြ႕ျဖးတးတကမႈလပငနးေတြကပါ ထညသြငးစဥးစားၾကရပါလမမယ။

အခ ေဒ၀တ႔လပေဆာငေနၾကတအဖြ႕ေတြဟာ ႏငငတကာကလညး သြားေရာကေလလာခြငေတြရၾကလ႔-ႏငင

တကာရ႕စနစေကာငးေတြ လပဟနေကာငးေတြက ဗမာျပညက သယေဆာငလာႏငမယ။ ဗမာျပညရ႕လကေတြ႕ အေျခ

အေနမားန႔အည လပေဆာငႏငလမမယလ႔လညး ယၾကညေနပါတယ။

အနကယဥးသန႔စငဟာ မးရးအရ-ပေဒသရာဇအႏြယျဖစေပမယ- အးပစအမပစ စညးစမဥစၥာပါစြန႔ပစကာ ျပည

သလထအကးစးပြားဘကက တသကလးရပတညသြားခပါတယ။ အဖမးအဆး- အႏပအစက- ေထာငတနးစတ ဆငးရ

ဒကၡအမးမးလညး ခခရျပး-ကြယလြနသြားခပါျပ။ အခေတာ-အနကယရ႕ ေမာလငခကေတြ ေမာမနးခကေတြက အန

ကယရ႕ ကနရစတသမးေဒ၀က တေထာငတေနရာက တတႏငသမ လပေဆာငအေကာငအထညေဖာေနမႈမားက ေတြ႕

ျမင ၾကားသေနရတအတြက ၀မးသာဂဏယေနမပါတယ။ အနကယတ႔ဇနးေမာငႏ ျငမးခမးစြာအနားယပါေတာ။

လေကာေဇာ။၃၀-၇-၂၀၁၈။

42

·

ကၽြနေတာၾကားဖးသလ ေျပာဆပါမည (၅)

ဘယတနးကမ ခစခၾကတာမဟတ၊ ဒါေပမ….

A. ၿငမး

(၁)

လကရဇကရသမားမား

ဖဆပလထက ကြနျမနစေတြက ထတပစၿပးကတညးက ဆရယလစ ကြနျမနစေတြရ႕ ပဋပကၡေတြဟာ ပမျပငးထန

သညးသနလာခတယ။ အာဏာလကရ ဆရယလစေတြရ႕လကခကေၾကာင ကြနျမနစေန႔စဥ သတငးစာဟာ နာေရးသ

တငးစာ ျဖစလာခတယ။ ျပညတြငးစစျဖစလာၿပးတေနာကမာေတာ ဆရယလစေတြဘကက စျပေလာကတနာမညႀကး

လကမရြ႕ပဂၢလေတြ ေပၚလာပါတယ။ အထကဗမာျပညက နာမညႀကးခသေတြထမာ မတလာက ဆရာထ/ ဥးမာ၊ ေအာင

ပငလယသနးေဖ၊ ပဥးမနား ဗလေတာကထန၊ လယေ၀းသခငၾကညရန၊ မရြာ ဗလဘေမာင၊ ေတာငသာ ဥးစျပည၊ ငါနး

ဇြန ၆ ေလာငးၿပငသတမႈ ဗလမးတကျမင…. တ႔ ထငေပၚခၾကပါတယ။ ကယေဒသန႔ကယ လမးလမးေတာက ျဖစခၾက

တယ။ လကနကကငတကေနၾကသမားမအပ သတ႔က ဘယသမ ကလနကဆန မလပရခၾကဘး။ သတ႔က ပမာမခန႔

လပသဆလ႔ ၿမ႔ေပၚမာ ေကာငးသားေတြ ရတယ။ ေနာကပငး အတကအခ ပမညတ ႏငငေရးအဖြ႔အစညးရလာတယ။

အဒတနးကေတာ ေကာငးသားေတြက အပစးသဆရယလစက အေသအလ မနး။ ဆရယလစေတြကလညး လက၀

ေကာငးသားဆ ၾကညမရ။

(၂)

ေန၀ငဘရငမား

အထကပါ ေနာကခကားက တငျပၿပးတေနာက ကၽြနေတာတ႔ၿမ ႔အေျခအေနက ၾကညၾကပါစ႔။ ျမငးၿခခ႐င အထး

သျဖင ၿမ ႔ေပၚမာ ႏငငေရးသတမတခကတခ ျဖစတညလာပါတယ။ ဥးစျပညက ‘ေနထြကဘရင’ - ၿမ႔အေနာကေတာင

ဘက ၁၀ မငေလာကအကြာမာရ ဒမက(တမကသာ) ရြာက ျပေစာထးေခါငးေဆာငေတြျဖစတ ေမာငေမာငန႔ ည ၀ငးရန

က ‘ေန၀ငဘရင’ေတြလ႔ ေခၚၾကပါတယ။ တကယက ဥးစျပညက ေတာငသာအမတ၊ ေတာငသာၿမ႔နယ သပြတစရြာသား၊

ဒမကကလညး ေတာငသာၿမ ႔နယထပါတ အမေျခ ၁၀၀၀ ေကာရတ ရြာႀကးပ။ ၁၉၅၆ ခ၊ ေရြးေကာကပြမာ ဆရာ ဥး

ေမာငကက ေကာငးဆရာဘ၀က ႏတထြကၿပး ေရြးေကာကပြ၀ငပါတယ၊ သမဂၢ၀ငေကာငးသားေတြရ႕ အားေပးေထာက

ခမႈန႔ ၀ငး၀နးမႈေၾကာင အႏငရခတယ။ ၁၉၅၇ ခမာ ဗလမးခစေကာငးက လကခေတြ႔ဆမႈေၾကာင ေထာငထေရာကသြား

ၿပး တညၿမ-သန႔ရငးအကြမာ ေထာငကထြကလာပါတယ။ ေနာက ၁၉၆၀ ခႏစ ေရြးေကာကပြ၀ငဖ႔ တာစခေတာ ထးစ

အတငး ကၽြနေတာတ႔ေကာငးသားေတြပ ၀ငး၀နးခၾကတယ။

43

ဒအခန ျပေစာထးေျပာကကားေတြ လကသေျပာငေနတ ကာလ၊ ၿမ႔ေပၚမာေရာ ေကးလကမာပါ - ေဟာတ

ေယာက ေဟာတေယာက သတေနတအခန-ၿမ႕ေပၚမာ ဥးေမာငကက ရပကြကအလက မဆြယတရားပြေတြ တပြၿပးတပြ

ကငးပၿပး အရနရေနပါၿပ။ ဒါေပမ ေတာငသာ မဆႏၵနယက ဥးစျပညန႔အၿပင ပမညတ-က ၀ငေရြးမယအမတေလာငး

ျပညသ႔ရေဘာ ဗလဟႏၵက ေခၚ ဥးသနးက ေထာငထေရာကေနတယ။ သ႔ အတြက ျပငဆငမႈဘာမ မလပရေသးေတာ

ဆရာက ကၿပးမဆြယေပးဖ႔ စမကနးခပါတယ။ ဥးသနးရ႕ မဆႏၵနယျဖစတ ဒမကရြာက ဆရယလစကလြၿပး ဘယသ႔က

မ အ၀ငမခဘ ပတထားတယ။ ဒါေၾကာငဆရာက တရားပြတခမာ ဘယေန႔ဘယရကတြင ဒမကခတပႀကးက သြားဖြငပါ

မယ။ အားေပးလသမား၊ ကညလသမား နနက ၆ နာရအမ သ႔အမေရ႕မာ လာစၾကပါလ႔ ဖတေခၚလကပါတယ။

အဒ ‘ယ’ ရကမတငမညမာ ေလာစပကာတငထားတ ကားႀကးတစငး ၿမ႕လယလမးမ ဥးေမာငက အမေရ႕ကေန ေခါက

တ႔ေခါကျပန စနေခၚ ခလငလပသြားပါတယ။ “သတရရင လာခၾကပါ။ ေကာငးေကာငးဧညခဖ႔ အသငျပငထားပါေၾကာငး”

တ။

တၿမ႕လး လႈပလႈပရြရြပ-ဆရာအမေရ႕မာ ဂစကား ၃ စး အသငျပငထားတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေကာငးသား ၃-၄

ေယာကက ကားမဆန႔ရင ကနေနမာစးတာန႔ ညဥးကတညးက ကားေပၚတကအပၾကပါတယ။ မနကေရာကေတာ က

သနးအမက ကဗာဆရာ ေမာငေလးေအာင ဥးစးတ ဂစကားတစး ထးဆကလာပါတယ။ (တကယက ဥးေမာငက - ဥး

သနးန႔ ကၽြနေတာတ႔က တရပကြကထသားေတြပါ)။ မနက ၆ နာရ နနကစာစားၾကၿပး ကား ၄ စငးန႔ ပထမဆး ခ႐င

၀န႐းက သြားၾကပါတယ။ ခရးစဥက ေျပာျပၿပး လၿခေရးတာ၀နယဖ႔ တခချဖစရင အစးရတာ၀နျဖစေၾကာငး ခညတတ

ေျပာလကၾကတယ။ ေနာကေၾကြးေၾကာသေတြတငၿပး ထြကခၾကပါတယ။

ရြာစည၊ ဂပပင၊ ထေနာငးတင၊ စတရြာေတြက ျဖတသနးၿပးမ ဒမကက ေရာကပါတယ။ တနာရေလာက

ၾကာပါတယ။

ေမာလငထားတအတငး ရြာတခါးႀကးက ပတထားပါတယ။ ရြာျပငဘကလမးက သလမးျဖစတယ။ လမးတဖက

တခကမာေတာ ရာခရမယ ရြာသရြာသားေတြ လကနကကယစန႔ တနးစရပေနၾကပါတယ။ ခယမးမးေကာကေတြက

ေတာငးပလး-ျခငးေတြထ ထညထားၿပး သတ႔နားမာ ခငးကငးထားပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ကား ၄ စငးေပၚမာ ဟြနးႀကး

ေတြတပထားတ ေလာကစပကာေတြ ပါပါတယ။ မကခြကကငထားသေတြကေတာ ဥးေမာငက၊ ကထြနးေအာင၊ က

ေအာငသန႔ ေမာငေလးေအာင-

သလမးေပၚ ကားေတြ တစးၿပးတစးထးရပကာ တရားစေဟာၾကပါတယ။ ကနတသေတြက ကားေအာကခန

ဆငးၿပး ကားေတြက ၀ငးထားၾကပါတယ။ နဒါနးေလးမ ၿပးေအာင မေဟာၾကရေသး၊ ႀကဆပြႀကး စပါၿပ။ ရြာသားေတြဆ

က ကငထားတ ခရမးသး၊ ဘးသး၊ သခြားသး၊ ခရမးခဥသး အစရတ ေတာငယာခငးထြက အသးအႏေတြ ပထြက

လာၾကၿပး ကၽြနေတာတ႔က တဘးဘးတခြမးခြမး လာမနပါတယ။ ေဟာတသေတြက အေဟာမပက- ဆကသယပါတယ။

အသေတြ ဆကထြကေနေတာ သတ႔ဘကက အႀကဥာဏထတပါတယ။ သေတြက ပးေတြန႔ ခပလာၿပး ဟြနးေအာလ

ႀကးေတြထ ထညေလာငးပါတယ။ ကထြနးေအာင ဟြနးအသမထြကႏငေတာ (လထ) သတငးေထာကပပ ခနဆငးလာၿပး

ကငမရာတလးန႔ ဓာတပေတြ တဖပဖပ႐ကပါတယ။ ဘယအလြတေပးမလ။ အရကေတြေသာကၿပး သရမရစးေနတ ရြာ

သားေတြက လကညႇးညႊနၿပး အားေပးအားေျမႇာကျပေနတ လဆးတစ (၄-၅-၆ ေယာက)က ကငမရာက ၀ငးလပါတယ၊

ပါသြားခါနးမာ သ႔ထကဗလေကာငးတ ကေကာေထြးဆ လမးေပးလကတယ။ ဒါလညး အလြတမေပး ၀ငးလမရ-၀ငးဂလ

ထးေတာမ ပါသြားပါတယ။ (မတခက - ဒအမႈ႐းေရာကမ ကငမရာ ျပနရပါတယ၊ ဖလငေတာ ပါမလာ။) ရြာသားေတြ ခ

ယမးမးေကာကျပတသြားရင အထမးသမားေတြ အလအလေရာကလာကာ ကညျဖညေပးပါတယ။ တကယမာ ရြာသား

ေတြက ၀တေကတနးေကပ လပၾကတာပါ။ သပစတပါဟန မတပါဘး။ မးထးေပးသေတြေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ အထ နာ

ၾကတာျဖစတယ။

ဥးေမာငကက သ႔နဖးေျပာငႀကးက လကကငပ၀ါန႔စညးၿပး ႐ပဖကထားပါတယ။ ဒါေပမ တရားေဟာေတာ ေစာ

ေစာက ေျပာတလဆးတစက မတမသြားတယ။ “ဟမာ ေမာငက-ေဟ”ဆၿပး ၀ငးလာၾကတယ။ ဥးေမာငကက ပါလာတ

44

ေသနတန႔ ထးခနလကၿပး “လာရတေကာင လာၾကစမး”လ႔ စနေခၚလကမ ရသြားၾကတယ။ “က-တ႔ေဟာခငတာေတြ

ေဟာလကရၿပ။ ရညရြယခက ေအာငျမငၿပ။ ျပနၾကမယ”….လ႔ ဆတမန႔ေပးမ ကားေတြက သထက တြနးထတၾကရ

တယ။ ဒါေတာင မ၀ေသးလ႔ထငတယ။ ပးေတြန႔ သေတြခပၿပး ကပပးကေန ေလာငးထညလကၾကပါေသးတယ။ ျမငရ

တာက တကယစတပါလကပါ ေမာငးတငဆဆလပေနသက အနညးစပါ။ ဒအခနေရာကမ တခါးႀကးပြငလာၿပး ၿမ႕ေပၚ

တက စနေခၚတကားႀကး ေခါငးျပထြကလာကာ ေလာကစပကာႀကးန႔ အသားယစကားေျပာပါတယ။ “ဒါမးလာလပရင -

ဒလမးခသြားရမယ”-တ၊ “ဒလလပလကရတာ စတမေကာငးပါဘး”- တ။

(ျပနစဥးစားၾကညေတာ - ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ မခခငစတ၊ အာခခငစတ၊ တြနးလနခငစတ- ဒေလာကပ ရတာ

ပါ။ ေကာငးသားစတသကသကပ-လ႔ ေျပာရမယထငပါတယ။ သမငးက နားလညလြနးလ႔ မဟတပါ။ ဒါေပမ ကအား

ေလာစြာ မနကနတလမးေၾကာငးေပၚ ရပမလကသား ျဖစသြားတယ။ ဒါကေတာ ေကနပစရာပါပ။) ကၽြနေတာတ႔တေတြ

ဖနေတြ၊ သေတြ၊ အေဖြးသားန႔ ေမာကျဖေတြျဖစၿပး ျပနလာၾကတယ။ အျပနလမးမာေတာ ၂ ရြာေလာကက အသးအႏ

ေတြအျပင ကေတာအး(ေျမ ေသာကေရအး) တလးႏစလးပစတငၿပး (ဒေခတစကားန႔ဆ) ၀ငးသမလႊတလကပါေသး

တယ။ ျပေစာထးတခ႕ လကခကပါ။

ခ႐င၀နကတငတနးၿပး ၿမ ႕ထေရာကေတာ ကားေပၚတငကနခတ အးျခမးပေတြ၊ အသးအႏေတြ ေျမႇာကျပၾက

ကာ တရားေဟာၾကပါတယ။ ေပာေပာျမးျမးပါပ။ အမမာ ကနရစတ ေဆြမးမဘေတြကေတာ ရငတထတထတန႔ ေစာင

ေနၾကရတာပါ။

ဒါက ေန၀ငဘရငေတြျဖစတ ဒမကရြာက ေမာငေမာင၊ ၀ငးရန ညအစကေတြရ႕ လကစြမးျပခကပါ။ ေနာက ၂

ႏစေလာကအၾကာ ေလာပတေရာကစဥ ဒမကရြာသားတေယာကန႔ ေတြ႔လ႕ ဒညအစကရ႕ ေသြးေအးေအးန႔ အမန႔ေပး

သတခငးတကစၥေတြ ၾကားရေတာ ေအာႏလးနာမခတယ။ သတ႔က မေတြ႔ဖး၊ မဆကဆဖးပါ။ ဒါေပမ ဒမကန႔ ေရစက

မကနေတာ - တခါမာ လပငနးကစၥတခအတြက ကထြနးေအာငန႔ ကၽြနေတာ ညႀကးမငးႀကး လညးတစးန႔ အဒရြာက

ျဖတေမာငးခဖးတယ။ နာမညမသရတ ဧညသညတေယာကလညး ပါတယ။ ေညာငဥးၿမ႕နယထေရာက လပစရာရတာ

လပ၊ အဒကေန ကတငမးတ႔ရြာ - ဇဂမးကနၿမဘကကေန လညျပနခတယ။ ကတငမးန႔ မဆ၊ သ႔အေဖပ ရတယ။ က

ထြနးေအာငက ေရာကဖးၿပးသားမ႔ ျပနာမရ။ တညအပ၊ မနကစာစားၿပးမ ကားန႔ ျမငးၿခဘက ျပနလာခတယ။

(၃)

ေနထြကဘရငႀကး

သန႔လညး ကၽြနေတာမဆဖးပါ။ သ႔အေၾကာငးၾကားသေနတာပ ရတယ။ ကေအာငသကေတာ မႏေလး တက

သလ ေကာငးသားသမဂၢ ခြပေဒါငးစာေစာငမာ “သခငစ၀က”ဆတ ဇာတေကာငတေကာငဖနတးၿပး သ႔က ကလဖး

တယ။ သတကာလ ‘အျပညမရ’ ‘တ၀က’ ပရတ ‘စ၀က’ ဆပါေတာ။ ၆၆ ခႏစမာ ကၽြနေတာ အဖမးခရတယ၊ မႏေလး

ေထာငထ ေရာကတယ။ ၆၇ ခ၊ ေဖေဖာ၀ါရ ၁၃ ရကမာကေတာ ၂ တကထ ထည ထားတ ကၽြနေတာတ႔အမႈတြ - ႐းမ

ျပန ရေဘာေဌးလ၊ ငကဖားေရာဂါန႔ ကဆးတယ။ လေလာကတ ေဆး၀ါးကသမႈ မရလ႔ျဖစတယ။ ေကာငးသားေတြ

မေကမနပျဖစၿပး ဆဆပပလပၾကေတာ ေထာငပငဗလမးေမာငျမငက သ႔႐းခနး ေခၚေတြ႔ရာမာ ကယစားလယေတြ

အျဖစ အေဆာငေပၚက ေဒါကတာ ညည၊ ၂ တကက ေဆးေကာငး ေနာကဆးႏစေကာငးသား ကေအးျမင(ကးသ)၊ ၄

တကကတေယာက(?) န႔ ၁ တကက ကၽြနေတာ သြားေတြ႔ပါတယ။ သတ႔ဘကက ဘယလ တာ၀နယ ကသခပါတယ

ေျပာၿပး ေခၽြးသပတာျဖစတယ။ ေနာက အမးသမးေဆာငမာ မျမငျမငတေယာကပ ေခၚေတြ႔ေဖာငးဖတယလ႔ သရ

တယ။ ကၽြနေတာ တကထမာ တႏစေလာက ေနခရတယ။ ရေဘာေဌးလကစၥၿပးမ အေဆာငေပၚ အခနး ၂ ပ႔တယ။

အခနး ၁ က ဘနးႀကးခနး(တကထမာ ဆရာေတာႀကးေတြ ၄-၅-၆ ပါး ရေသးတယ။) ဥးစျပညတ႔ အမတ ေတာေတာ

မားမားက အခနး ၄ မာ ရေနႏင ၾကၿပ။

45

အေျခအေနက ေကာငးမလာ။ ေထာငတြငးအခြငအေရးေတြ တခၿပးတခ ႐ပသမးလာတယ။ ေထာငတြငးဖႏပ

မႈေတြ ဆကတကလပလာတယ။ ေဆးကသမႈကလညး တးတကမလာ။ အထးသျဖင ေထာငက အကဥးသားေတြ တ

ေယာကၿပးတေယာက ေသဆးခတယ။ ဒါေတြေၾကာင ၃ ရကၾကာ ေထာငတြငးဆပမႈႀကး ေမလအတြငးမာ ေပၚေပါက

လာခတာ ျဖစတယ။ ေန႔ေရာညပါ ေၾကြးေၾကာသေတြန႔ ဆပြကေနခတာပါ။ ေထာငထမာ တခါးမရဓားမရ သြားလာလႈပ

ရားခၾကတယ။ ေထာငႀကးက ကၽြနေတာတ႔ စးထားမၿပ။ ထနးသမးန႔ ေထာငက စညးလးမခၾကတယ။ ေထာင၀န

ထမးေတြက တနးဖြငခနလာဖြငတယ၊ ပတခနမာ ပတၿပး ျပနထြကသြားၾကတယ။ ဒၾကားမာ အာဏာပငေတြဆ ကယ

စားလယလႊတၿပး အေပးအယ အေလာအတငးလပၾကတယ။ ေျပ လညမႈကေတာ မရ-

၃ ရကေျမာကတေန႕ နနကခငးမာေတာ ေထာငထက စစတပ၀ငလာပါေတာတယ။ ေၾကြးေၾကာသေတြက ေတာ

ရပမသြား။ အေဆာငေတြဘက ေသနတေတြန႔ ခနထားတယ။ တခ႕က မတတပ၊ တခ ႕က ၀မးလားေမာက -

ေဒါကေထာက ခနထားၾကတာျဖစတယ။ တခနးၿပးတခနး လခငတသေတြက ေခၚထတသြားတယ။ ေထာငက ေခါငး

ေဆာငေတြကေတာ တကခနးေတြထေလာငပတ ႐ကႏက ထမငးမေကၽြးဘ ထားလကၾကတယ။ အမးသမးေဆာငေပၚ

က ျမစဖားတငးက ေဒၚခငႏ၊ ေဒါကတာခငေအးမြန၊ မေအးစနး (မစမးပင)န႔ မျမငျမငတ႔ ၄ ေယာက ေခၚထတၿပး အငး

စနေထာငပ႔လကတယ။ တကေတြထက ဘနးႀကးေတြ၊ ရေဘာေတြန႔ တျခားပဂၢလေတြ ပါမသြားၾက။ အေဆာငေပၚ ကန

ေနရစတ ကၽြနေတာတ႔တေတြ စပပစပေလာင ျဖစေနၾကတယ။ ပဥခပမာ ေဖာကထားတအေပါကကေလးကေန

ေအာကက ကနးၾကညေတာလညး အကဥးသားေတြခမာမာ မကစသငယန႔ သနားစရာပါ။ မျဖစဘး၊ ဆကေမာကၾက

မယ-သေဘာညၿပး တကပြ၀ငဖ႔ လပၾကျပနတယ။ ဒါေပမ ေနာကတသတရငးတအေနန႔ အလနထက ၄ ေယာက၊ ကၽြန

ေတာတ႔ ေကာငးသားေတြထက ၅ ေယာက စစေထာငက အပ႔ခရျပနတယ။ အခနးေလးေတြထ ၄-၅ လ ေလာငထားၿပးမ

ျပနေခၚပါတယ၊ ဘး၀ေရာကေတာ “တ႔ ႏငႏငနငးနငး အပခပႏငလ႔ မငးတ႔က ျပနေခၚတာ-စမးရရငစမးၾကညၾက”လ႔

ေသြးတးစမးရငး အခပေဆာငဘက ေခၚသြားပါတယ။ ေထာငကေတြန႔ ထနးသမးေတြ တေဆာငထ (အထက/ေအာက)

အတမထားရလ႔ အခပေဆာငဘက ႏငငေရးသမားေတြက ေရႊ႕ပစထားႏငတာပါ။ ဘနးေတာႀကးေတြလညး ပါလာပါ

တယ။ အဒေတာမ ေနထြကဘရငႀကးန႔ ဆမၾကတာပါ။

ေနာက ဘယသေတြရၾကသလဆေတာ ‘သကြငးစြပ’ တရားပြေတြန႔ ဗမာတျပညလး ဟးဟးေကာခတ မရြာ

လယတဆရာေတာႀကး ဥး၀လာသ၊ ရေဘာသးကပ၀င ဗလေတာကထန၊ ဗလသဟ။ ငါနးဇြန ၆ ေလာငး ၿပင ဗလမး

တကျမင၊ ျပညသ႔ရေဘာ ဗလေနာရထာ ေခၚ ဥးတငညြန႔၊ အမတေတြျဖစၾကတ မရြာ ဥးျမေမာင၊ ဥးဘန အျပင မရြာဗလ

ဘေမာငအမႈတြက လေတြန႔ -ဘာမႈလေမးရင “ျပျပသမ ကသလေၾကာငပါ” လ႔ ေျဖတတၾကတ ျမတရတနာ အဖြ႔သား

ေတြ ျဖစတယ။ (‘ျမတရတနာ’ ဆတာ မႏေလးေတာငေျခမာ ကယပငလကနကတကကေလးေတာင ရတယဆတ

တညၿမ ဘနးႀကးဥးကသလ ထတေ၀ေနတ ဂာနယအမညပါ) အားလးဟာ ဘ၀တေတြျဖစလာတယ။ လႀကးေတြက

ပတးကယစန႔ ကၽြတတနး၀ငေနၾကပါၿပ။ ဒါေပမ လမကကေလးေတြန႔ ေပါငးလ႔သငးလ႔ေတာ ရပါတယ။

ကၽြနေတာတ႔က ႏငေအာငကငႏငလ႔ ျပနေခၚတာလ႔ ၀၀ါရျခငး အေၾကာငးက ေတြ႔လာရပါၿပ။ ကၽြနေတာတ႔ရ႕

လႈပရားမႈက အနးကပႀကးၾကပဖ႔ အရာခဗလသနးထ ေခါငးေဆာငၿပး တပၾကပႀကးဥးစနထြနး၊ ဒတပၾကပ ေမာငမန

(ေနာက ဟသာ၀တသတငးေထာက) အျခား ၂ ေယာကပါတ ေထာကလမးေရးတပဖြ႔တဖြ႔ တညရလာခတယ။ သတ႔က

ကၽြနေတာတ႔အေဆာငန႔ ကပၿပးရတ တလတအေဆာငမာ စတညးခၿပး ေနပါတယ။ ျပနာေပၚရင ခကခငးေရာက

လာၾကတယ။

46

(၄)

ကၽြနေတာတ႔ ဘယလေနထငခၾကသလ

အမက စာနယဇငးေတြ မာဖတတယ။ အမက ပ႔တအစားအေသာကေတြ ဘနးႀကးလတနတာလ၊ ကနတာ

ေ၀မစားၾကတယ။ ည-ည တေယာကတလည သခငးေတြ ဆၾကတယ။ ျခငးခတတယ။ တလတလး ထတေပးတ ေဘာ

လေဘာ ကစားၾကတယ။ တခ႕ကေတာ ဆပျပာခက ထြငးထထားတ ခက႐ပေတြန႔ ခက-ကားကစားၾကတယ။ တလ

ျပညတအခါ အခြပါးေနၿပျဖစတ ေဘာလေဘာက ေျခသလးႀကးေတြ အယေနတ ဗလေတာကထနဆ အပလကတယ။

သက ပတးကခၽြတခလကၿပး ေဘာလေဘာက မကြမခငး နရန႔ ပတကနေပးပါတယ။ တဖးဖး တဒငးဒငးပ။ ….

ကြသြားေတာမ ေထာကလမးေရဆအပလကရင အသစတလးရပါတယ။ ေန႔ႀကးရကႀကးေတြမာ ပစအမးမးန႔ အထမးအ

မတလပၾကတယ။ မတမတရရ ရေဘာေဌးလကဆးတ ႏစပတလညေန႔မာ တရကႀကၿပး ဘဥ အသား ဟငးစမစားဘ

စထား - ထမငးစားခန ဘနးႀကးေတြကလ၊ ဥပသေစာင တရားနာၾကပါတယ။ ေဟာၾကားတဆရာေတာက လယတ

ဆရာေတာႀကး ဥး၀လာသ၊ ေဟာမယတရားက-‘သကြငးစြပ’ - ေရစကခြကကငက ကၽြနေတာ-မေဟာရတာ ၾကာလ႔ဆၿပး

ေဟာလကတာ….၊ အာေတြ႔လ႔လား မသ၊ တေနကနသြားပါတယ။

(၅)

ဇာတေပါငးေသာ

ဖဆပလ၊ ကြနျမနစ၊ ဆရယလစေတြ တေယာကန႔တေယာက ဘယေလာက တးတးခါးခါး ျဖစခၾကတယ ဆ

တာ ေဖာျပခၿပ။ ခေတာ ဘ၀တေတြျဖစ၊ တရားနာဘကေတြျဖစေအာင ဗလေန၀ငးက ဖနတးေပးလကၿပမ႔ ေခၚေခၚ ေျပာ

ေျပာ လပေနၾကပါၿပ။ ၆၃ ခႏစ ဗလေန၀ငးေတာလနေရးေကာငစအစးရန႔ ဗကပတ႔ ျပညတြငး ၿငမးခမးေရးအတြက ေဆြး

ေႏြးေနၾကစဥ ဆရယလစေတြ အဖမးခၾကရ၊ အႏပစကခၾကရပါတယ။ ျမငးၿခေထာငမာ တေယာကၿပးတေယာက ထတ

ညႇဥးဆႏပစကေတာ -အသနကႀကးေတြန႔ ေအာသ၊ နားမဆေအာင ၾကားရတယလ႔ ေထာငသားေတြ ျပနေျပာျပၾက

တယ။ တခ႕လႀကးေတြဆ ဗကေပၚတကခနလ႔ ေန႔ခငးက စားထားတာေတြ အကနျပနထြကတအထပ….တ။ ၆၃ ေစစပ

ေဆြးေႏြးပြ ပကသြားတအခါကေတာ လက၀သမားေတြန႔ ေကာငးသားေတြ လမအဖမးခရျပနတယ။ ျမငးၿခေထာငထ

မႏေလးတကသလ ျမငးၿခခရင ေကာငးသားတသတ ေရာကလာတအခါ ႏပစကတာေတြ ရပသြားပါတယ။ သတ႔က

မႏပစကေတာတာ ေကာငးသားေတြေၾကာငပလ႔ ေျပာၿပး ေကးဇးတငၾကတယ။ ဥးစျပညန႕ မႏေလးေထာငမာ ဆၾက

ေတာ ဥးစျပညက ျမငးၿခသားခငးဆၿပး အေရာတ၀င ေပါငးပါတယ။ စနေမာငက ႀကတေမြးထားၿပး ဗလမးခစေကာငးန႔

ဥးေမာငက ဖမးေပးသမ႔ ကၽြနေတာက ဟကဟကပကပကမရ။ ဒမကေမာငေမာငအမက ပစၥညးပ႔လာသေတြန႔ မျမငျမင

အမက ပစၥညးပ႔လာသေတြ ဘး၀မာဆ သကၽြမးၾကၿပး - ဒမကေမာငေမာငက စားစရာေသာကစရာေတြ ေထာင မးမတ

ဆင အမးသမးေထာင မျမငျမငဆ ပ႔-ပ႔ေပးတအျဖစလညး ရတယ။ ေနာက ကၽြနေတာ ေထာငအဆငဆင ေျပာငးသြား

ခတယ။ ၄-၅ ႏစၾကာလ႔ လြတလာေတာ ေဒြးေလးန႔ အစမႀကးမၾကငညြန႔က ဆးေျပာတယ။ “အၾသပါရ႕ ….ဟယ၊ ဥးစ

ျပညႀကး ေထာငက လြတလြတခငး အမလာသြားတယ၊ ေထာငထမာ မငးတ႔န႔အတ ေနရတာေတြ ေျပာျပတယ။ ေမာင A

ၿငမးတ႔ ေကာငးသားေတြကေတာ ဘယအခနၾကညၾကည ေပာေနတာပ၊ ေထာငေျပာငးသြားေတာလညး ေဟးလား၀ါး

လားပ၊ ဘာမပမေနန႔-ကနးကနးမာမာ ျပနလာမာပါ-လ႔ အားေပးသြားတယ”တ။

တကယက သသထားတာတခ အမက ေျပာမသြားဘး၊ ကၽြနေတာတ႔က မႏေလးေထာငက ထတသြားေတာ-

စတေကာငးရပရတ ခငးအမးသား ေထာကလမးေရးတပၾကပႀကး ဥးစနထြနးက လႀကးတခ႔က ေျပာတယ-“ဒကေလး

ေတြကေတာ ေပာေနတာပ၊ သတ႔က ဘယပ႔မယ၊ ဘာျဖစမယဆတာ မသရာၾကဘး”….တ။

၂၀၁၈ ေမလ ၃၁ ရက။

47

ဘရာဇးထရပကားသပတ

ျမစမးေအး

၂၀၁၈ ေမလကနပငးမာစခတ ၁၀ ရကၾကာ ဘရာဇးထရပကားသပတဟာ မၾကာခငက ၿပးဆးသြားတယ။ သနးခတ ထ

ရပကားေမာငးသမားန႔ အလပသမားမားဟာ ႏငငတဝမး အခကအခာေနရာ ၅၀၀ ေကာက ေမာေတာယာဥမား အကာ

အရမားန႔ ပတဆ႔ဆႏၵျပၾကလ႔ တႏငငလး အဆကအသြယေတြ ျပတေတာကကနတယ။ ၿမ႕ ၈၀ ေလာက အေရးေပၚ

အေျခအေန ေၾကညာထားရတယ။ ကနပစၥညးေတြ ျပတေတာကကနလ႔ အစားအေသာက ရာရငစနစ ကငသးေနရ

တယ။ ကနတကေတြ၊ ေကာငးေတြ၊ ေဆး႐ေတြ ပတထားရတယ။ အဓက စကပးေရး ပ႔ကနေတြျဖစတ အမသား ပပစပ

စတာေတြ တငပ႔မႈရပဆငးသြားတအတြက ေကာပေရးရငးႀကးမား ေဒၚလာဘလန႔ခ အ႐ႈးေပၚတယ။

သတ႔ရ႕ ေတာငးဆမႈက ႐း႐းေလးပါပ။ ေနထငမႈစရတႀကးျမငမႈ ေလာငစာဆမလေလာကမႈ အကငပကျခစားမႈ

ရတပဖြ႕အၾကမးဖကမႈတ႔က ဆန႔ကငဆႏၵျပတာပါပ။ ထရပကားေမာငးသ အမားစဟာ ကယပငကားေမာငးသမား ကန

ထ႐က အလပသမားမားန႔ အလပျပတသြားတ ကမၸဏဝနထမးမားျဖစတယ။ ထရပကားသပတက ဘရာဇးျပညသမား

က ေထာကခတယ။ လငယေတြ အလပသမားေတြ အလယအလတေအာကေျခလတနးစားေတြရ႕ ကယျပန႔တ ေထာက

ခမႈက ရရတယ။ ပစၥညးပ႔သေတြ အငားယာဥေမာငးေတြ ေကာငးကားေမာငးသေတြ စသျဖင အလႊာစပါဝငလာတယ။ သ

ပတထက ေရနအလပသမားမားလညး ပါဝငလာတယ။ သတ႔က အလပအကငတညၿမဖ႔ ေလာငစာဆေဈးခဖ႔ ႏငငပင

ေရန ေကာပေရးရငးႀကးျဖစတ Petrobras ရ႕ အမႈေဆာငအရာရခပ ႏတထြကေပးဖ႔ ေတာငးဆတယ။ ႏငငလးဆငရာ

အေထြေထြသပတအျဖစ ႀကးထြားလာမာက ေၾကာကတအတြက အေထြေထြသပတဟာ တရားမဝငေၾကာငး ဘရာဇးႏင

ငသမငးမာ လႀကကအနညးဆး သမၼတျဖစတ Michael Temer ရ႕ အလပသမားတရား႐းက ထတျပနတယ။

ထရပကား သပတဟာ တကပြဝငစတဓာတန႔ တးတကတလကၡဏာရေသာလညး ပျပငတ ႏငငေရးဦးေဆာငမႈ

ခ႕တေနတယ။ လကယာစြနးေရာက အစတအပငးတရပက လာမယ ေအာကတဘာေ႐ြးေကာကပြမာ သတ႔ရ႕ ဖကဆစ

သမၼတေလာငး Lsonaro သာ အေ႐ြးခရရင လကရအစးရ စညးၾကပထားတ ထရပကားမားအေပၚ ဒဏ႐ကတာ ဖမးဆး

တာ ေလာေၾကးေတာငးတာေတြ ပယဖကေပးမယအေၾကာငး ကတျပရငး သပတကေထာကခေၾကာငး ထတျပနတယ။

စစအပခပေရး ျပနလပခငတ လကယာအပစတခကလညး သပတက ျပငးျပငးထနထန႐ႈ႕ခကာ စစတပက အာဏာ

သမးဖ႔ တကတြနးေနတယ။

လကဝယမး အလပသမားပါတ PT (Workers Party) က လကရ Temer အစးရဆန႔ကငေရးန႕အတ အကင

ပကျခစားမႈန႔ ေထာငအကယခပကေနတ သတ႔ရ႕သမၼတေဟာငး လလာ Lula da Silva လြတေျမာကေရးအတြကFree

Lula (လလာကလႊတ) ဆတ ေကြးေၾကာသကတငတယ။ Lula ဟာ လကတငအေမရက ျပညသ႕အာဏာလႈပရားမႈမား

အတြငး ၂၀၀၂ န႔ ၂၀၀၆ ေ႐ြးေကာကပြမားမာ ႏစႀကမဆကတက အႏငရထားတ အတကအခ သမၼတေဟာငးျဖစ

တယ။ ၂၀၀၈ အရငးရငဘ႑ာေရးကပ ေနာကပငး ဘရာဇးစးပြားေရး ကဆငးလာၿပး မတညမၿငမမႈမား ေပါကကြလာ

တယ။ စးပြားေရး ႏငငေရး အကပအတညး ႀကးထြားလာတယ။ ၂၀၁၀ မာ Petrobras ေရနကမၸဏအ႐ႈပေတာပ အကင

ပကျခစားမႈေၾကာင Lula ဟာ အကယခပန႔ အမႈရငဆငေနရတယ။ လာမယ ေအာကတဘာေ႐ြးေကာကပြ ဝငခြငရမရ

သ႕ႏငငေရးဩဇာ ဘယေလာကကနမကန စမးသပတ လထတကပြလညး ျဖစတယ။ အလပသမားမားဟာ National

48

Endowment for Democracy လ အေနာကႏငငႀကးမားရ႕ အေထာကအပခ အလပသမားသမဂၢမား အရပဖကအဖြ႕အ

စညးမားရ႕ အသးခမႈက လကမခၾကဘး။ လကေဝခ အလပသမားသမဂၢမားက သပတက ျပနာရာသေတြ အစးရ

ဆန႔ကငသေတြအျဖစ ႐ႈ႕ခၾကတယ။ ဒါေၾကာင အလပသမားမားက (သမဂၢမားဟာ ငါတ႔က ကယစားမျပ) ဆတ ပစ

တာမား ကငေဆာငဆႏၵျပၾကတယ။

ဘရာဇးႏငငရ႕ တရားဝငအမညဟာ ဘရာဇးဖယဒရယသမၼတႏငင Federative Republic of Brazil ျဖစၿပး

ယဥေကးမႈစ မးႏြယစတ ႏငငႀကးတႏငငျဖစတယ။ ေတာငန႔အလယအေမရကတကအတြငး တခတညးေသာ ေပၚတဂ

ကလနျဖစခတ လဦးေရအမားဆးန႔ (အကယအဝနး) အႀကးဆးႏငငလညးျဖစတယ။ ကမၻာန႔ခရင (၂၀၁၈ စာရငးအရ) -

ပၪၥမေျမာကအႀကးဆး (စတရနးကလ ၈ ဒသမ ၅ သနး)၊ ဆ႒မေျမာကလဦးေရအမားဆး (၂၀၉ သနး)၊ GDP အေမ

ရကနေဒၚလာ ၂ ဒသမ ၁၃၉ ထရလ (အဆင ၉)၊ တႏစတာတဦးခငးဝငေငြ အေမရကနေဒၚလာ ၁၆၁၉၉ (အဆင ၆၅)

ျဖစတယ။လကတငအေမရက ေဒသတြငး အငအားႀကးႏငင၊ BRICS အဖြ႕ဝင စးပြားထြနးသစစႏငင၊ G 20 စာရငးဝင ႏင

င၊ ၂၀၁၀ အထ ကမၻာစးပြားဖြ႕ၿဖးမႈ အျမနဆးႏငင၊ စးပြားေရး ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား ကမၻာက အာ႐အစကခရတ

ႏငငတႏငင ျဖစခပါတယ။ သဘာ၀အရငးအျမစမား ေပါမားၿပး စကပးေရး စကမႈန႔ ဝနေဆာငမႈလပငနးမားလညး ဖြ႕

ၿဖးတးတကလာတယ။

တျခားလကတငအေမရက ႏငငမားနညးတ ဘရာဇးဟာလညး အာဏာရငအစးရမားေအာက ႏစေပါငးမားစြာ

ကေရာကခရၿပး စးပြားေရးအကပအတညးမား လကဝသပနထမႈမား လထအကြမႈမားက ျဖတသနးၿပးေနာက မလႊ

မေရာငသာ ေပၚလစပြငလငးမႈန႔ လစဘရယျပျပငေျပာငးလေရးက ဖနတးေပးလာရတယ။ ၁၉၇၉ အေထြေထြ လြတၿငမး

ခြင ဥပေဒျပ႒ာနးၿပး ဒမကေရစဘကသ႔ တျဖညးျဖညး လညေျပာငးလာတယ။ ေပၚျပလာႏငငေရးႏငအတ အစးရ အ

ဆကဆက ေျပာငးလခၿပး ၁၉၉၄ ၁၉၉၈ ေ႐ြးေကာကပြႏစႀကမ ဆကတကအႏငရခတ သမၼတ Fernando Henrique

Cardoso လကထက စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေအာငျမငမႈရလာတယ။ တရားလြန ေငြေဖာငးပြမႈက ထနးခပႏင

ၿပး စးပြားေရး တညၿငမလာတယ။ သမၼတလလာ Lula da Silva လကထက (၂၀၀၂ - ၂၀၁၀) ဘရာဇးစးပြားေရးဟာ

လကတငေႏြဦးႏငအတ တညၿငမဖြ႕ၿဖးခပါတယ။ ဒါေပမ အေမရကနက အစျပတ ၂၀၀၈-၂၀၁၀ စးပြားကပႏငအတ

၂၀၁၀ မ စလ႔ ဘရာဇးစးပြားေရးအကပအတညးဟာ ႏငငေရးအကပအတညးအျဖစ ႀကးထြားလာတယ။ အစးရႏစဆက

ျပတကခၿပး ယခတတယေျမာက Temer အစးရဟာလညး လႀကကအနညးဆး အစးရျဖစေနတယ။ လကရသမၼတ

Temer အပါအဝင အစးရအဖြ႕ဝင ဝနႀကး ၉ ဦးန႔ ဥပေဒျပအမတ ၇၁ ဦးက Petrobras ေရနေကာပေရးရငး အ႐ႈပေတာပ

အကင ပကျခစားမႈန႔ ခ႐းတငတရားစြဖ႔ ဗဟတရား႐းက လပေဆာငေနတယ။ ျပညလးဆငရာ ထရပကားသပတဟာ

ေနာကဆး ေပၚေပါကလာတ လထအကြမႈျဖစတယ။ အကပဆကေနတအစးရက ေနာကဆးမာ ေတာငးဆခကမားက

လကေလာေပးခသျဖင ထရပကားသပတ ၿပးဆးသြားပါတယ။ ဒဇယဆ ရက ၆၀ စာ အစးရမ ပပးမယ၊ ေလာငစာဆ

ေဈးသကသာစြာျဖင ျဖန႔ျဖးေပးမယ၊ Petrobras အမႈေဆာငအရာရခပ ေျပာငးေပးမယ၊ အျခားေတာငးဆခကမား

ကလညး လကေလာေပးမယ။

တခနတညးမာပ ဘရာဇးေရနအစမးတြငး ၄ တြငးအနက ၃ တြငးရ႕ ေလလေအာငတသတငး ထြကေပၚခပါ

တယ။ ဘရဇးႏငငေရး ႐ႈပေထြးေနေသာလညး Shell, Chevron , BP Energy , Statoil , Exxon Mobil, Petrogal စတ

ႏငငစေကာပေရးရငးႀကးမားဟာ အေမရကနေဒၚလာ ၇၉၈ သနးဖး ေလလအၿပငဆြၾကတယ (ဇြန ၇)။ ေလာေလာဆယ

ထရပကားသပတ ၿပးဆးသြားေသာလညး ေပၚျပလာအစးရမားအေနန႔ စးပြားေရး ႏငငေရး အကပအတညးမ မလြတ

ေျမာကေသးပါဘး။ လာမယေ႐ြးေကာကပြမာ လႀကကနညးတပါတမားပ ၿပငၾကဦးမာျဖစသလ စစတပက ေနာက

ေၾကာငးျပန အာဏာသမးဖ႔ကလညး ျပညတြငးျပညပ အေၾကာငးအခကမားအရ ျဖစႏငေခမရပါဘး။ သပတတကပြမား

ကလညး ရပတန႔သြားဦးမာ မဟတပါဘး။ ဘရာဇးလထဟာ ဘရာဇးႏငငရ႕ အနာဂတက သတ႔ကယတင ဖနတးပါလမ

မယ။

(ျမစမးေအး - ၁၀ ဇြန ၂၀၁၈)

49

ဥကဌေမာစတနးန႔သားေမာအနရငး။

တရတျပညကေပးစာတေစာင

ရေဘာထြနးျမတ

အခတေလာ တရတရပျမငသၾကားဗဟအမတ(၁)က--တရတျပညကေပးစာ ဆတအမညန႔ ႏငငေရးပညာေပးအစအစဥ

အျဖစ အပတစဥထတလႊငေနပါတယ။ ျပညတြငးကနာမညေကာ ေခါငးေဆာငေတြ၊ ႏငငေရးသမားေတြ၊ ေတာလနေရး

အတြငး ေနရာအသးသးကကဆးသြားသ၊ စတာစတာေတြအျပင သာမန အညတရ ရေဘာမားသာမက အခေခတ တငး

ျပညတာ၀နထမးေဆာငရငး ကဆးသမား သ႔မဟတ ထမးေဆာငဆ သာမန၀နထမးမား(ဥပမာ-ကလျငမးခမးေရးေစာင

တပသားမား၊ အာဖရကတငးျပညမားသ႔ ေစလႊတခရတ ေဆး၀နထမးမား)ရ႕-တငးျပည အေပၚထားရတ သတ႔တေတြရ႕

စတဓာတန႔ တာ၀နယမႈေတြက ေဖာျပထားတ ေပးစာမားအေၾကာငးပါ။ အေတာလႀကကမား ေနပါတယ။ အထးသျဖင

လငယလရြယမားအတြက-တငးခစျပညခစစတဓာတေတြ သြငးေပးတ အစအစဥလညး ျဖစဟနရပါတယ။

50

ထတလပသမားဟာ ဒအစအစဥက အေတာဂရစကျပငဆငထားပရပါတယ။ အေတာစတထခကဖြယေကာငး

တ စာမား(ဥပမာ-ကမငတနေခတ အဖမးခရျပးေသဒဏခရခါနး-တရတကြနျမနစ ေျမေအာကပါတ၀ငတဥးရ႕ မဘမား

ထေပးစာမား၊ တရတေတြရ႕ ဂပနခခေရးစစပြက လာေရာကကညေနတ ကေနဒါ ကြနျမနစပါတ၀င ေဒါကတာဗကသြနး

ရ႕ ေသတမးစာ၊ စတာမား)ရ႕ သမငး၀ငအခကအလကမားကပါ ျပညစေအာင ေလလာစေဆာငးထားပလညး ရပါတယ။

ဒါေၾကာင- စာတေစာငဖတတအစအစဥတငးမာ အဒစာရ႕ သမငးေနာကေၾကာငးေတြကပါ မတဆကေပးတာ၊

အဒကာလ အခနအခါရ႕ ဓာတပေဟာငးေတြ (သ႔မဟတ) ပနးခကားေတြန႔၊ သခငးေနာကခမားန႔ ေ၀ေ၀ဆာဆာ

တငဆကတာပါ။ စာဖတေပးမယသမားကလညး အေတာသတထား ေရြးခယထားပါတယ။ စာေရးသေတြရ႕

အသကအရြယန႕ မတမးမယမးေတြ ျဖစၾကတာမားပါတယ။ ေခတေပၚလငယမားအႀကက မငးသားမငးသမးမားက

သးထားတာျဖစေလေတာ၊ ပရသတထရ႕ တခနကအားေပးျခငး ခရပါတယ။ စာတေစာငတငဆကျပးတငးလညး အဒ စာ

ဖတသေတြရ႕ခစားခကမားက အခမးအနားမးကေမးေလေတာ- အဒမငးသားမငးသမးေလးေတြက မကရညလညရြန႔-ဒ

လ ေအးခမးသာယာတဘ၀- ကၽြနေတာ-ကၽြနမတ႔ေနရေအာင-အဒမးဆကေဟာငးေတြက စြန႔လႊတသြားၾကရတာ၊ သတ႔

က ဘယေတာမမေမဘး။ သတ႔ရ႕ မျပးဆးေသးတတာ၀နကလညး ဆကလကျပးထမးေဆာငသြားပါမယ---စသျဖင

တငးကးျပညကး ေဆာငခငစတေတြေပၚလာေအာင ေျပာဆတာေတြ၊ ကတေပးတာေတြ လပေဆာငသြားပါတယ။ အဒ

အစအစဥမားထက တခမာ- ဥကဌေမာစတနးရ႕သားႀကး- ေမာအနရငးရ႕စာတေစာငအေၾကာငးပါလာပါတယ။

-------------------------------------------------------------------------

တရတျပညရ႕လပဟနတရပျဖစတ-ေခတအဆကဆကက တငးျပညအတြက-ေတာလနေရးအတြက - ကြနျမ

နစပါတအတြက စြန႔လႊတစြန႔စားသြားၾကသမားက အခါႀကး၊ ရကႀကးမားမာ ျပနသတတရ ေဖာထတဂဏျပတ၊ ေနာက

မးဆကမားအတြက ႏငငေရးပညာေပးအစအစဥတရပလညးျဖစတ လပေဆာငခကမားအျဖစ သမငးအျဖစအပကမား၊

မတတမးမတရာေရးသားခကမားကမးျပး ရပရင၊ ျပဇာတ၊ သခငးေတြ ထတလပတတေလရပါတယ။ ဒါေတြေၾကာငပ၊

ေမာစတနးန႔သ႕သားႀကး ေမာအနရငးတ႔ႏစေယာကအေၾကာငးဟာ အလြနလြမးေမာဖြယေကာငးတ ဒ႑ာရပျပငေလး

တပဒလ တရတျပညသမားးၾကား ပ႕ႏ႕ေနခတာပါ။

ေမာအနရငး(၂၄-၁၀-၁၉၂၂----၂၅-၁၁-၁၉၅၀) ဟာ ေမာစတနးန႔ သ႕ပထမဇနး ယနခငေဟြ႕တ႔ရ႕ သားႀကးပါ။

ေမာစတနး-ကငကနးစနး ေပာကၾကားအေျခခစခနးတညေဆာကျပး ကမငတနအစးရက ေတာလနေရးစတငခန

(၁၉၂၇) မာ သတ႔သားအမတေတြ-ဟနနခနရားမာ ကနေနရစပါတယ။ ဒေတာ ဟနနစစဘရငက ယနခငေဟြ႕က ဖမး

ရာမာ ေမာအနရငးေလးဟာ အသက(၈)ႏစသားအရြယထက ေထာငထေနခရတာပါ။ မခငန႔အတသတပစဖ႔ လပခေပ

မယ သားကေလးရရင ေမာစတနးလာေတြ႕ႏငတယ-ဆျပး တညၾကကအျဖစ လႊတလကလ႔လြတလာတာပါ။ တရတ

ကြနျမနစ-ေျမေအာကပါတ၀ငေတြရ႕ အကအညန႔ သတ႔ညအကေလး(၃)ေယာက၊ ရဟေရာကလာပ၊ ရဟမာ ခနေက

ရတ ေထာကလမးေရးေတြလကခကန႔ ေျမေအာကအဖြ႕ ျပပကသြားေတာ၊ ညအကတေတြ သေတာငးစားအပထ

ေရာကသြားပ၊ အကႀကးေမာအနရငးက သတငးစာေရာငး၊ ေျမပေလာေရာငးျပး ညကေလးေတြက ရာေဖြေကြးခရပ၊ ည

အငယဆးေလး ဖားေသဆးသြားရတာ ဒတယည(ေမာအနခငး)သေတာငးစားအပက ၀ငးရကခရပ၊ စတေၾကကြဖြယ ျဖစ

ရပေတြဟာ-ပျပငေတြလ-တရတျပညသေတြအၾကား ေမာန႔သားမားအေပၚ ကရဏာစတေတြ ယဖတေစခတ-အျဖစ

အပကမားပါ။ ေခတေဟာငးျဖစတ ကမငတနေခတ အဖႏပချပညသမားရ႕ပရပကလညး ထငဟပေစပါတယ။

ေနာကပငး ေျမေအာကရေဘာမားအကအညန႔ သတ႔ညအကႏစေယာကက ရာေတြ႕ျပး တငးျပညက အဆင

ဆင ခးထတကာ-ဆဗယကယနယဆပ႔ျပး ပညာသငခြငရသြားပါတယ။ ေမာအနရငးဟာ ဒတယကမာၻစစအတြငး ဆဗ

ယက တပနထ၀ငျပး ပလနစစေျမျပငမာ အေျမာကတပသားအျဖစ ထမးေဆာငဖးပါတယ။ ၁၉၄၃ မာ တရတကြနျမနစ

ပါတ-ဗဟရးစကရာ ယငအနးကျပနေရာကလာပါတယ။ ႏစေပါငး (၁၈)ႏစေကာ ၾကာျပးမ ျပနေတြ႔ၾကရတ သား အဖႏစ

51

ေယာကရ႕ေတြ႕ဆခနး(ရပရငလညးျဖစေလေတာ)ဟာ လတငးမကရညကရတအခနးပါပ။ အသက(၅)ႏစသားေလးက

တညးက ကြသြားရတသားက ဆဗယကတပနေတာယနေဖာငး အကအနန႔ ေလယာဥေပၚက ဆငးလာတာက လာႀကေန

တေမာ၊(မတခက-အဒကာလကတရတျပညမာ ကမငတနန႔ ကြနျမနစပါတ- ဂပနခခေရးစစပြအတြက တပေပါငးစ ဖြ႕

ထားခနျဖစလ႔-ယငအနးေလယာဥကြငးလစညေနပါတယ။)သားက ေတြ႕ေတြ႕ခငး အေဖကဖက၊ ငယျပး-သ႔ အေမမာခ

တ စကားေတြက ျပနေျပာျပေနတာ၊ သ႕ညအငယဆးေလးက ေကာငးေကာငးမေစာငေရာကႏငခလ႔ ခြငလႊတဖ႔ ေတာငး

ပနေနတာ--စတာစတာေတြကေတာ ပြၾကညပရသတႀကးက မကရညခတအခနးမားပါပ။

ေမာက ဆဗယကျပနသ႔သားက-တ႔တငးျပညဟာ လယသမားတငးျပည၊ မငးလယသမားေတြအေၾကာငး အရင

သေအာငလပ-ဆျပး ယငအနးအနးတ၀ကရြာေတြမာ လပေဆာငေနတ-ေျမယာျပျပငေရးလပငနးေတြထ ထညလကပါ

တယ။ -၁၉၄၉ တရတျပညသစႀကးေပၚထြနးလာျပး ေမာက သမၼတႀကးျဖစလာပါတယ။ ၁၉၅၀ ခႏစ-ကရးယားစစပြက

ကညဖ႔ တရတအေပာထမးတပမားလႊတဖ႔ တႏငငလးက တရတကြနျမနစပါတက လႈ႕ေဆာတအခါ၊ ပကငးက စကရ

တရမာ အလပလပေနတေမာအနရငး(၁၉၄၃-မာ တရတကြနျမနစပါတ၀ငျဖစခ)က စာရငးေပးလာပါတယ။ အားလး၀ငး

တားေနတၾကားက(တရတျပညမာ အာဇာနညအမေထာငက ဆငးသကသေတြက ေရ႕တနးတာ၀နေတြ မေပးရပါဘး။

ေမာအနရငးအေမဟာ အာဇာနညအျဖစကဆးထားတာပါ။)-

ေမာစတနးက--တတငးျပညလးကျပညသေတြက ေရ႕တနးစစေျမျပငက ခတကၾကဖ႔ ေျပာေနရတငါအဖ႔-ငါ

သားက အခလ သ႔သေဘာန႔သ စာရငးေပးလာတာက ဂဏယတယ။---လ႔ဆျပး သေဘာတေပးခပါတယ။ ၁၉၅၀-ႏ၀င

ဘာ၂၅ ရကေန႔-ေရ႔တနးစခနးေတြက အေမရကနဗးႀကေလယာဥမား လာဗးႀကရာမာ-ေမာအနရငး ကဆးသြားပါတယ။

ေမာအနရငးအေလာငးက တရတျပညျပနသယဖ႔ ေမာကသေဘာမတခပါဘး။ ကနျပညသမားရ႕သားသမးမားလညး စစ

ေျမျပငမာကဆးေနၾကတာပ။ ကနကဆးသမားန႔အတတပ သေဘာထား-လ႔ေျပာလ႔ ေျမာကကရးယား ျပယမးမာရတ-

တရတအေပာထမးတပဖြ႕မားရ႕အာဇာနညဗမာနမာပ ျမပႏထားရပါတယ။ ေမာအနရငးဟာ အသက(၂၈)ႏစပရေသးျပး၊

လကထပထားတာ တႏစေကာေလးပ ရပါေသးတယ။

ဒအေၾကာငးအရာေတြဟာ ရပရငမား၊ ျပဇာတမားအျဖစန႔ေရာ၊ စာအပစာတမးမားအျဖစန႔ေရာ အႀကမႀကမ

ဖတဖး၊ ၾကညဖးၾကရေပမယ တရတျပညသမားအေနန႔ကေတာ ဘယေတာမမရးႏငပါဘး။ တရတကြနျမနစပါတအဖ႔

ကလညး တငးျပညရ႕အျမငဆးေခါငးေဆာင သားအဖႏစဥးရ႕ကြနျမနစပါတ၀ငမားပသစြာ ဘာအခြငထးမမခဘ၊ အနစ

နာခစရာရ ေရ႕ဆးက စျပအျဖစစြန႔လႊတစြန႕စားသြားမႈေတြက ေနာငမးဆက အဆကဆကအတြက-ႏငငေရးအရ ပညာ

ေပးႏငတသငခနးစာလသေဘာထားျပး အေၾကာငးအရာတကဆငလာတငး တငျပေဖာထတျခငးျပတတပါတယ။ တ

ကယလညး ေမာသားအဖဟာ တရတကြနျမနစပါတအေနန႔ အလြနဂဏယ၀ငၾကြားႏငတ ပါတ၀ငႏစဥးပါပ။

တရတဗဟရပျမငသၾကားက၂၀၁၈-ဧျပလ-၁၃-ရကေန႔ကတငဆကသြားတ--“တရတျပညကေပးစာ”-ဆတ အ

စအစဥမာေမာအနရငးရ႕စာတေစာငက အေၾကာငးခငးရာ အစအလငန႔ ဖတၾကားတငဆကသြားတာေတြ႕လကရေတာ၊

တရတျပညသေတြအၾကား-တရတကြနျမနစပါတ၀ငေတြရ႕စျပ-အာဇာနညသရေကာငးအျဖစ သတမတခထားရတ ေမာ

အနရငးရ႕ ရပသြငဟာ ပၾကြတကလာရပါတယ။ အဒအစအစဥမာ-ေမာအနရငးစာကဖတတ အခေခတ လငယမား အသ

စြ ရပရငမငးသားေလး- ကနးေလာရငက ဒလမတခကျပေျပာသြားပါတယ။

“ဒစာဟာ ဒလမး တခမးတနား ဖတၾကားသငတစာပါ။ ကၽြနေတာက ဒစာဖတဖ႔ ဖတၾကားခရေတာ ကၽြနေတာ

က ေမာအနရငးန႔ပတသကတအေၾကာငးအရာေတြက ရသမ ေလလာၾကညမပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔လငယေတြ အတြက

ေတာ သဟာ စျပအျဖစထားျပး ေလလာထကတသပါ။”---တ။

ဒစာရ႕ေနာကခအေၾကာငးေတြကလညး-အခမးအနားမးကေျပာျပသြားပါေသးတယ။

52

တရတေတာလနေရးေခါငးေဆာင ေမာစတနးန႔ပတသကရာပတသကေၾကာငးေတြက ကမငတနအစးရက သ

ႀကးမႀကး ဖႏပတကာလတေလာက ဟတးဒတး ဆငးဆငးရရ သမသမငယငယေနခၾကရတ ေဆြမးသားခငးေတြက-

၁၉၄၉ ေအာကတဘာ(၁)ရကေန႔ တရတသမၼတႏငငႀကး တညေထာငလကျပး၊ ေမာစတနး သမၼတႀကးျဖစသြားေတာ၊ အ

ကအညေတြ၊ အခြငအေရးေတြ၊ နညးနညးပါးပါးေတာ ေတာငးသင၊ ရသငတယ-လ႔ ထငလာျမငလာၾကပါတယ။ ဒါ

ေၾကာင ေမာစတနးဆလမးျပး စာေရးၾက၊ လာေတြ႕ၾကန႔၊ -ဒါေတြက ေျဖၾကားရငးလငးဖ႕ ေမာက သ႔သားေမာအနရငးက

တာ၀နေပးထားပါတယ။

အသလမးစာေတြထမာ ေမာအနရငးရ႕ဥးေလး(ယနခငေဟြ႕ရ႕အက)က ဟနန-ခနရားအစးရအဖြ႕မာ ေနရာတ ခ

ေပးဖ႔ေတာငးတ စာတေစာင ပါလာပါတယ။ တကယေတာ၊ ယနခငေဟြ႕ေသဒဏခသြားရျပးေနာက၊ ယနခငေဟြ႕ရ႕

မခငႀကးအပါ တေဆြလးတမးလး၊ ကမငတနေထာကလမးးေရးေတြရ႕ဖႏပမႈေၾကာင အေတာ ဒကၡဆငးရေရာကခပါ

တယ။ ေမာအနရငးတ႔ညအကတေတြကလညး ခနရားမာရေနစဥက ၀ငး၀နးျပစေစာငေရာကခၾကပါတယ။ အဒစာက

ေမာအနရငးကျပနတ စာအေၾကာငး ျဖစပါတယ။ ေကးဇးေတြရခဖးျပး၊ အနစနာခခရတယလ႕လညး ခယထားတ၊ ႏငင

ေရးသမားလညး မဟတတ ဥးေလးဆက ေတာငးတအကအညမေပးႏငတအေၾကာငးက အဖႏပခလတနးစားတရပလး

လြတေျမာကေရးအတြြက တကပြ၀ငေနရတ ကြနျမနစတေယာကစတဓာတအေျခခေပၚကေန ရငးလငးေရးသား ရတာ

ျဖစေလေတာ စာက(၆)မကႏာေတာငရတစာရညႀကးပါ။ အဒထက တခ႕အခကမားကေတာ အခအခန(စာေရးျပး-အ

ႏစ ၇၀နးပါးၾကာျပးေနာက)ထ ေလလာသငတအခကမား ပါေနပါေသးတယ။

၁၉၄၉-ေအာကတဘာ-၂၄ ရကေန႔စြန႔-စာပါအေၾကာငးအရာမားကေတာ-----

ခနရားအစးရအဖြ႕တြငး ရာထးတေနရာစစဥေပးဖ႔ အေဖက ဥးေလးက အကအညေတာငးတအေပၚ ကၽြနေတာ

သပ စတအေႏာငအယကျဖစမပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔တေတြ အခေခတသစေရာကေနပါျပ၊ ေဆြမးသားခငး မျပး ရာထး

ရာခရတေခတ ကနသြားပါျပ။ တရတျပညသစန႔တရတျပညေဟာငးအၾကား၊ တရတကြနျမနစပါတန႔ တရတကမငတန

ပါတအၾကား၊ ေမာစတနးန႔ခနေကရတအၾကားန႔ ေမာစတနးေဆြမးန႔ခနေကရတေဆြမးအၾကားမာ-ကမာၻျခားပါတယ။

ခနေကရတန႔သ႔အစးရက သတ႕အတြက၊ သတ႔မသားစအတြက အထးအခြငအေရးေတြရယတာဟာ မနတယ၊ တရား

တယ-လ႔ သေဘာထားေပမယ-ကၽြနေတာတ႔ကေတာ ဒါမးက မားတယ-လ႔ သေဘာထားပါတယ။လ႕အဖြ႕အစညး အ

တြငး အပစးသမားက အခြငထးဟသမယတေခတ လး၀ကနဆးသြားပါျပ။ လတငးတနးတညမၽတ ေခတေရာကလာ

ေနပါျပ။ တဥးေခါငးေပၚတဥး တကအႏငကငတေခတ ကနသြားပါျပ။ ဒေနရာမာ တရတျပညသေတြက အခကအခာက

တတကပြ ေအာငခတာပါ။ ဒအေျပာငးအလကသေဘာမေပါကရင-ဥးေလးအေနန႕ ကနတတငးျပညလးက အေျခအေန

ေတြက မကျခညျပတသြားပါလမမယ။------

----ကၽြနေတာတ႔တေတြ လြတေျမာကေရးအတြကတကပြ၀ငတာဟာ-လေလးလကတဆပစာသာ လြတေျမာက

ဖ႔ မဟတဘး။ ျပညသအားလး လြတေျမာကဖ႔ပါ။ မမဘ၀တြငး ႀကေတြ႕လာရတျပနာေတြက ေျဖရငးရမာျဖစေပမယ

အထးအခြငအေရးေတြက ရဖ႔ေတာ မေမာလငသငပါဘး။ အမားအကးက ဥးစားေပးစဥးစားရမာပါ။-----

ကမငတနေတြက ကြနျမနစေတြက ေသြးေအးသတ၀ါစကရပေတြလ႔ စြပစြပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔တေတြက မမ

မသားစ၀ငမားအတြက၊ မတေဆြမားအတြက-၀ငေငြရရရာရရေၾကာငး၊ ရာထးရရရာရရေၾကာငး မလပေဆာငမႈမား အ

ေပၚ ရညညႊနးတာဆရငေတာ၊ ကၽြနေတာတ႔ သတ႔စြပစြခကက လကခပါတယ။ ဒါေပမ-ကၽြနေတာတ႔ဟာ ခစားမႈကငးတ

ေသြးေအးသတ၀ါမား မဟတပါဘး။ ကၽြနေတာတ႔ဟာ ျပညသေတြ အထးသျဖင အပငပနးဆးအဆငးရဆး သာမန တ

ရတျပညသေတြက ခစပါတယ။ ဒါအျပင-ကၽြနေတာတ႕ဟာ ကယမဘ၊ အမေထာင၊ သားသမး၊ ေဆြမးသားခငး အားလး

က အလြနခစခငပါတယ။ ဒါေပမ ဒေမတာတရားေတြက အခြငထးေတြရရဖ႔ အသးမခသငပါဘး။----

53

ကၽြနေတာ အဖြားက အလြနခစပါတယ။ အခအခနမာ အဖြားအေနန႔ ကၽြနေတာအေပၚ မသားစ၀ငေတြက ျပန

မၾကညရႈလ႔ စတပကမမာပါ။ ကၽြနေတာဟာ အလြနျမငျမတတအဖြ႕အစညးတခက သာမနအဖြ႕၀ငေလးတေယာကသာ

ျဖစျပး၊ တရတကြနျမနစပါတရ႕မ၀ါဒေတြန႔ မကကညတကစၥေတြက မလပေဆာငႏငပါဘး။ အေဖအေနန႔ကလညး၊ ဒလ

မးလပဟနေဟာငးေတြက အျပငးထနဆးဆန႔ကငသျဖစျပး၊ ဒါေတြကလညး မတရားဘး။ တရားမတမႈမရဘး-လ႔ သတ

မတယဆထားတာပါ။

ကၽြနေတာတ႔ဟာ ေအာကေျခကစ အလပလပရမာျဖစျပး၊ သမားေတြဆက ေလလာသငယရမာျဖစပါတယ။

ကယကကယအထငႀကးျပး မႏင၀နကမထမးသငပါဘး။ ကၽြနေတာကယတငလညး ဒအေျခခသေဘာက နားမလညခင

က ႏာေခါငးကညေပြ႕ ေတြ႕ခရဖးပါတယ။ အခေတာကၽြနေတာလညး ျပညသက ဘယလအလပအေကၽြးျပရမယ-ဆ တာ

နညးနညး သေဘာေပါကလာပါျပ။---

ဒါေတြကေတာ စာပါအေၾကာငးအရာအခ ႕ျဖစပါတယ။ ဒအစအစဥရ႕နဂးခပမတခကက အခမးအနားမးက ဒလ

ေျပာသြားပါတယ။

ဥကဌေမာတ႔သားအဖဟာ အလြနတာ၀နေကပြနတ တရတကြနျမနစပါတ၀ငႏစဥးပါ။ ဒသားအဖအေၾကာငး

ကၽြနေတာတ႔ မၾကာခဏ ေျပာဆေနရတအေၾကာငးကေတာ-ယခအခါ တာ၀နႀကးေတြထမးေဆာငၾကတ ေခါငးေဆာင

ႀကးမားက သားသမးအတြက အခြငထးေတြမေပးမဖ႔ သတေပးတာေရာ၊ ေကဒါႀကးမားရ႕ သားသမးမားကလညး ေမာ

အနရငးလ ဖခငရ႕အရနအ၀ါက တလြအသးမခဘ၊ ႏမႏမခခ ေနထငလပေဆာငသြားတလပဟနက အတယ ေလလာ

ၾကဖ႔အျပင၊ ေမာအနရငးဥးေလးလလမး အခေခတမာေပါမားလာလ႔၊ တရားမတစြာ ယဥျပငတစတေတြ ေပၚေပါကေစဖ႔

လညး ရညရြယပါတယ။--တ။

တရတကြနျမနစပါတဟာ ပါတ၀ငေတြကေရာ၊ ျပညသေတြကပါ အသလ ႏငငေရးအရအျမမျပတပညာေပးျပး၊

အခနမ သတေပး၊ျပျပငတညမတေပးေနတအတြက ဒေန႔အထ သမငးေပးတာ၀နေတြက ထမးေဆာငေနႏငျပး၊ ျပညသ

လထရ႕ေထာကခမႈကရေနတာျဖစဟနရပါတယ။

တငးကးျပညကးေဆာငခငတႏငငေရးပါတမား၊ ႏငငေရးသမားမားအားလး ေလလာအတယသငပါတယ။

ရေဘာထြနးျမတ။

၂၉-၆-၂၀၁၈။

54

တ႐တ - အေမရကန ကနသြယေရးစစ

ၾကညဝငး

ဒႏစ ဇလင ၆ ရကေန႔မာ အေမရကနက ေဒၚလာ ၃၄ ဘလတနဖးရတ တ႐တသြငးကနေတြအေပၚ အခြန ၂၅% စညး

ၾကပဖ႔ သတမတခတယ။ တ႐တျပညကလညး အလားတပ ေဒၚလာ ၃၄ ဘလတနဖးရ အေမရကနသြငးကနေတြအေပၚ

အခြနတးျမငစညးၾကပမယလ႔ ေၾကညာခတယ။ ေနာကမၾကာခငမာပ သမၼတထရမက ေဒၚလာ ၂၀၀ ဘလတနဖးရတ

တ႐တသြငးကနစာရငးထတျပနျပး အခြန ၁၀% စညးၾကပမယလ႔ ဆပါတယ။ တ႐တႏငငကလညး ဒလပရပဟာ လးဝ

ကးေၾကာငးမဆေလာဘး၊ လးဝလညး လကခႏငစရာမရဘးလ႔ တ႕ျပနေျပာဆခတယ။ ဒါအျပင တ႐တျပညအေနန႔ အ

လားတ လကတ႕ျပနသြားမာျဖစတယလ႔လညး ဆပါတယ။

သမၼတထရမဟာ သမၼတေရြးပြမဆြယကာလကတညးက တ႐တ - အေမရကန ကနသြယေရးဟာ တရားမတမႈ

မရဘး။ တ႐တႏငငဟာ သ႔ႏငငရ႕ေငြေၾကးတနဖးက ရသငတတနဖးထက ေလာခသတမတတနညးအပါ အျခားနညး

ေပါငးစန႔ အေမရကနန႔ကနသြယေရးမာ မတရားအျမတထတေနတယ။ ဒါက လကသငမခႏငဘး စသျဖင ေျပာဆမ

ဆြယခတာ ျဖစတယ။ တ႐တ - အေမရကန ကနသြယေရးမာ အေမရကနဘကက ႏစစဥႏစစဥ အေမရကနေဒၚလာ ဘ

လ ၂၀၀ မ ၆၀၀ အၾကား အ႐ႈးေပၚေနတယလ႔လညး ဆပါတယ။ ေနာကျပး တ႐တႏငငဟာ အေမရကနရ႕ ဉာဏပစၥညး

(Intellectual Property IP) ေတြကလညး နညးမးစန႔ ခးယသးစြေနတယလ႔လညး စြပစြပါတယ။ ဒါေတြက သ သမၼတ

ျဖစလာရင ေျဖရငးမာျဖစတယလ႔ ဆခပါတယ။ အခေတာ ေရြးေကာကပြကတက အေကာငအထညေဖာလာတာလ႔ ဆ

55

သေတြလညး ရပါတယ။ ဒါေပမ ဒႏစ ႏဝငဘာမာ ကငးပမယ အေမရကနလႊတေတာ ႏစလညေရြးေကာကပြန႔ အခန

ကကေနတာကေတာ စဥးစားစရာ ျဖစလာပါတယ။

တ႐တႏငငဟာ ၁၉၇၈ မာ တခါးဖြငေပၚလစ စတငကငသးခစဥကစျပး စးပြားေရးဖြ႔ျဖးတးတကလာခတာ ျဖစပါ

တယ။ အခအခနမာေတာ အေမရကနျပးရင ကမၻာဒတယအၾကးဆး စးပြားေရးႏငငျဖစလာခပါျပ။ မၾကာခငမာ အေမရ

ကနေနရာက ၀ငယေတာမာျဖစတယလ႔လညး အမားက ခန႔မနးေနၾကတာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင အေမရကနဟာ လကဥး

မႈယျပး တ႐တျပညအေပၚ စးပြားေရးထးစစ စတငလကတာလ႔ ဆႏငပါတယ။ ဒႏစ မတလမာ အေမရကနႏငငထ တင

သြငးတ သမဏက ၂၅% န႔ အလမနယမက ၁၀% အခြနစညးၾကပမယလ႔ သမၼတထရမက ေၾကညာခတယ။ ဒါေပမ

ေနာကပငးမာ ကေနဒါ (သမဏအမားဆးတငသြငးတႏငင)၊ ဘရာဇးလ (ဒတယအမားဆးတငသြငးႏငင)၊ ဂာမနန႔

ေတာငကးရးယား စတႏငငေတြက ဒစာရငးကေန ပယဖကေပးခတယ။ ဒါေၾကာင အေမရကနရ႕ အဓကဥးတညခက

ဟာ တ႐တႏငငပဆတာ ပထငရားလာတယ။

အေမရကနႏငငအေနန႔ တ႐တႏငငဆက အဓကအခက ၃ ခကလခငေနတာ ျဖစတယ။ ပထမအခကအေနန႔

အေမရကနဘဏၾကးေတြန႔ေကာပေရးရငးၾကးေတြဟာ တ႐တႏငငတြငးရ သတ႔လပငနးေတြအေပၚ ပငဆငခြင ၅၁%

ရျပး ေနာကပငးမာ ၁၀၀% ပငဆငခြငအထ ရခငတယ။ ဒတယအားျဖင ႏစစဥ အေမရကနကနပစၥညး အထးသျဖင အ

ေနာကအလယပငးေဒသထြက (ရဘတပလကနရ႕အမာခမဆႏၵနယေတြျဖစတယ။ တ႐တႏငငကလညး ဒနယေတြက

ထြကတ ပပပ၊ ဝကသား စတာေတြက ပစမတထားတယ။) လယယာထတကနေတြ အနညးဆး အေမရကနေဒၚလာ ၁၀၀

ဘလဖး ထပဝယေစခငတယ။ တတယအခကကေတာ ဉာဏပစၥညးဆငရာျဖစတယ။ တ႐တႏငငတြငး လပငနး

လာလပတ အေမရကနကမၸဏေတြဟာ တ႐တျပညက နညးပညာမေဝေပးရတာက ပယဖကေပးဖ႔ ျဖစတယ။ ဒါဟာ

အေမရကန အထးသျဖင ကာကြယေရးန႔ေထာကလမးေရးဌာနေတြက အစးရမဆးက႑ျဖစတယ။ ေနာကလာမယ နညး

ပညာမးဆကေတြျဖစတ ၅ ဂ (5 G) နညးပညာ၊ ဉာဏရညတနညးပညာ (Artificial Intelligence)န႔ ဆကဘာ လျခ

ေရးဆငရာက႑ေတြမာ အေမရကနက တ႐တက ေကာတကသြားမာက အထးစးရမေနၾကတာ ျဖစတယ။ ဒက႑ေတြ

မာ အေမရကနက တ႐တက ေကာတကသြားရင စးပြားေရးမာသာမက စစေရးဘကမာပါ တ႐တႏငငက အသာစးရ

သြားမာ ျဖစတယ။ အေမရကနရ႕ စးပြားေရးေကာ စစေရးအရပါ ကမၻာနပါတတစေနရာက တ႐တက ၀ငယသြားမာက

ၾကစးရမေနတာ ျဖစတယ။

ဒနပါတတစေနရာက ႏစေပါငးမားစြာ ရယထားတ အေမရကနႏငငဟာ နညးမးစသးျပး အေသအလ ကာကြယ

မယဆတာ ဧကနမခပ ျဖစတယ။ တ႐တႏငငကလညး နညးပညာမာ ေနာကကကနခလ႔ မျဖစဘးဆတာ သတယ။ ဒ

၃ ခကမာ ပထမ ၂ ခကက တ႐တႏငငက လကေလာႏငတယလ႔ ဆတယ။ တတယ ဉာဏပစၥညးက႑မာ

ထစေနတာ ျဖစတယ။ ေနာကျပး ထရမဟာ ဒလႊတေတာသကတမး၀က ေရြးေကာကပြမျပးခငမာ မဆြယႏငဖ႔

တ႐တဖခပကင ကစားေနဖ႔မားတယလ႔ ခန႔မနးတာေတြလညး ရတယ။ ဒါေၾကာင တ႐တန႔ ဒၾကားထ

သေဘာတညခကရသြားဖ႔ ျဖစႏင ေျခနညးတယလ႔ဆတယ။

အခ အေမရကနန႔တ႐တ အျပနအလန အခြနတးေကာကေနၾကတပမာဏဟာ တကယေျပာရရင မားလတယ

လ႔ မဆႏငပါ။ တ႐တႏငငက အေမရကနထ တငသြငးတ ကနပစၥညးတနဖး အေမရကနေဒၚလာ ၃၄ ဘလန႔ သမဏန႔

အလမနယမ ၂-၃ ဘလပ ရပါေသးတယ။ ၂၀၁၇ စစေပါငး အေမရကနသြငးကနတနဖး အေမရကနေဒၚလာ ၂.၃၆ ထရ

လန႔ႏႈငးယဥရင မားလတာမဟတပါ။

အခလ အခြနတကပြျဖစလာတာေၾကာင ဘယလဆး႐ႈးမႈေတြ ျဖစသလ။ ေလာေလာဆယေတာ တ႐တအပါ

အဝင ႏငငအေတာမားမားရ႕ေငြတနဖးဟာ ေဒၚလာန႔ယဥရင ကကနပါတယ။ အေမရကနေဒၚလာ တနဖးျမငလာတာ ဟာ

ကနသြယေရးစစပြေၾကာငသကသကေတာ မဟတပါ။ အေမရကနဗဟဘဏက အတးႏႈနးျမငလကတာေၾကာင လညး

ပါပါတယ။ ဒကနသြယေရးစစပြရ႕သကေရာကမႈဟာ စတဓာတပငးဆငရာက ပမားတယလ႔ ပညာရငတဥးက ေတာ

56

ေကာကခကေပးပါတယ။ အထကမာဆသလ အခြနတးေကာကတ ကနပစၥညးပမာဏဟာ မားလတယလ႔ မဆ

ႏငပါဘး။ ဒါေပမ တ႐တႏငငတြငးမာ စေတာရယယာေစးေတြ ကပါတယ။ အေမရကနစေတာေစးကေတာ အနညးငယ

တကတာ ေတြ႔ရတယ။

တ႐တႏငငဟာ ပ႔ကနအေပၚ အဓကမချပး စးပြားေရးၾကးထြားေအာငလပခတာျဖစတယ။ ဒါေပမ ေနာကပငးမာ

ျပညတြငးစားသးအားက ခ႕ထြငတနညးန႔ စးပြားေရး ၾကးထြားေစတနညးဘက ေျပာငးလာေနတာ ျဖစပါတယ။ ျပညပပ႔

ကနအေပၚ မခတာဟာ ျပးခတ ဆယစႏစအတြငးမာ ေလာကလာခတာ ေတြ႔ရတယ။ တ႐တႏငငရ႕ ျပညပပ႔ကနဟာ

၂၀၀၆ ခႏစမာ ျပညတြငးစစေပါငးထတကန (GDP) ရ႕ ၃၅.၅% ရခရာက ၂၀၁၇ ခႏစမာေတာ ၁၈.၁% ပ ရေတာတယ။

တ႐တႏငငရ႕ျပညပပ႔ကန ၾကးထြားႏႈနးဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇ ဆယစႏစက ၂၂.၆% ရျပး ၂၀၀၈-၂၀၁၇ ဆယစႏစမာေတာ

၇.၉% ပ ရေတာတယ။ အလားတပ အေမရကနႏငငက တ႐တႏငငက တငပ႔တ ပ႔ကနၾကးထြားႏႈနးဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇

ဆယစႏစတနးက ၂၂% ရရာက ျပးခတ ဆယစႏစမာေတာ ၇% ပ ရေတာတယ။ ျပညပပ႔ကနဟာ တ႐တႏငင ရ႕

စးပြားေရးက အဓကေမာငးႏငေနတ အငဂငမဟတေတာဘး။ ဒါေၾကာင အခြနတးေကာကတာေၾကာင တ႐တႏငငရ႕

ပ႔ကနကဆငးမႈဟာ စစေပါငးျပညတြငးထတကန (GDP) အေပၚ သကေရာကမႈ နညးပါလမမယ။

တ႐တ-အေမရကန ကနသြယမႈကၾကညရင အေမရကနတငပ႔ကနေတြက အမားစ လယယာထြကပစၥညးေတြန႔

အျပးသတကနေခာေတြ ျဖစတယ။ အမားစက အေမရကနကမၸဏပငေတြ အေမရကနျပညတြငးမာပ ထတလပတာေတြ

ျဖစတယ။ ရာႏႈနးျပည အေမရကနပငလ႔ ဆႏငတယ။ တ႐တျပညက တငပ႔ကနေတြကေတာ တျခားႏငငမးစကလာတ

ပစၥညးအစတအပငးေတြက တ႐တျပညတြငးမာတပဆငထားတ ကနပစၥညးေတြ မားတယ။ တ႐တျပညတြငးရ အေမရ

ကနကမၸဏန႔ ကမၸဏခြေတြရ႕ ထတကနေတြလညး ပါၾကတယ။ ဥပမာ တ႐တျပညမာတပဆငတ အငဖနးအတစ

(iPhone x) မာ ပါ၀ငတအစတအပငးေတြဟာ ေတာငကးရးယား၊ ဂပနန႔ အေမရကနအပါ ႏငငအေတာမားမားက ထတ

တာေတြ ျဖစတယ။ (iPhone x) ရ႕ ထတလပတပဆင ကနကစရတဟာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၇၀ ျဖစတယ။ အဒ

တနဖးရ႕ ၃-၆% သာ တ႐တျပညန႔သကဆငတယ။ (iPhone x) လကလေရာငးေစးကေတာ ၉၉၉ ေဒၚလာ ျဖစပါတယ။

တ႐တျပညမာတပဆငျပး အေမရကနႏငငက တငပ႔တာေၾကာင အဒ ၃၇၀ ေဒၚလာက တ႐တျပညပ႔ကနစာရငးထ ၀င

သြားေပမယ တ႐တန႔ဆငတာက အဒတနဖးရ႕ ၃ - ၆% ပ ျဖစတယ။ (iPhone x) က အခြနတးေကာကတအထေတာ

မပါပါဘး။ ရငးျပရာမာလြယကလ႔ ဥပမာေပးတာ ျဖစပါတယ။ ဆလခငတာက တ႐တျပညပ႔ကနဆျပး အခြနတးေကာက

တာမာ တ႐တႏငငတႏငတညး ထခကမာမဟတဘ အေမရကနကမၸဏေတြအပါ အျခားႏငငအေတာမားမားကပါ ထ

လမ မယဆတာပါ။

သမၼတထရမက သမဏန႔ အလမနယမေတြအေပၚ အခြနတးေကာကမယဆတာက အေမရကန ျပညတြငးက

သမဏန႔ အလမနယမထတလပသေတြက ၾကဆၾကေပမယ အဒကနၾကမးကသးျပး ထတလပေနတ အလပ႐စက႐

ေတြအတြကကေတာ သတငးဆးပ ျဖစပါလမမယ။ ဥပမာ သမဏက ၾကညပါ။ သမဏကသးျပး ကား၊ ရထား၊ ေလယာဥ

ေတြ ထတလပတယ။ အေဆာကအအေတြ၊ တတားေတြ တညေဆာကရာမာလညး သမဏေခာငးက သးရတယ။ စက

မးစ ထတရာမာလညး မပါမျဖစဘး။ အေမရကနႏငငမာ သမဏန႔ဆကႏြယေနတ လပငနးမးစမာ အလပသမား ၆.၅

သနးရတယ။ သမဏထတလပတ စကမႈလပငနးေတြမာေတာ အလပသမား ၁၄၀, ၀၀၀ ပ ရတယ။ သမဏေစး တကျပ

ဆရင သမဏသးထတထားတ ပစၥညးေတြလညး ကၽြကးေရပါ တကၾကမာ ျဖစတယ။ သသာတ ဥပမာတခေပးရရင

အေမရကနထတ ေမာေတာကားေတြ ႏငငတကာေစးကြကမာ ယဥျပငတအခါ တပနး႐ႈးေတာမာ ျဖစတယ။ ေနေရာင

ျခညက ေနစြမးအငထတေပးတ ဆလာျပားေတြမာလညး အလားတေတြ႔ရမာ ျဖစတယ။ အေမရကနမာ ဆလာျပားထတ

လပမႈမာ တက႐ကလပကငေနတ အလပသမားဟာ ၂, ၀၀၀ ပ ရတယ။ ဒါေပမ ဆလာျပားတပဆငတာန႔ ထနးသမးေရး

အပငးမာေတာ အလပသမားေပါငး ၂၆၀, ၀၀၀ ရတယ။ အခ အဒလပငနးဟာ တ႔ဆငးေနျပမ႔ အဒအလပသမားေတြ

အတြကေတာ ရငေလးစရာပါ။

57

အခ ထရမက ဒတယအေကာအျဖစ အေမရကနေဒၚလာ ၁၆ ဘလတနဖးရ တ႐တသြငးကနေတြအေပၚ အခြန

၂၅% ေကာကမယလ႔ ေၾကညာလကျပနပါတယ။ အေမရကန ကနသြယေရးကယစားလယ႐း (US Trade Reprensitive

Office) မာ အေမရကနကမၸဏေတြန႔စကမႈလပငနးအပစၾကးေတြ ဒါဇငေပါငးမားစြာက လာေရာကအစစခရာမာ အခြန

ေတြ ဆကတးေကာကေနမယဆရင သတ႔အေနန႔ မတတသာဘ ကနေစးႏႈနးေတြ တးျမငရလမမယလ႔ ထြကဆခၾကတ

ၾကားက အခလ ထပတးစာရငးက ထတျပနခတာပါ။ တ႐တႏငငကလညး ခကခငးပ အခြနတးေကာကမယ စာရငး

ထတျပး လကတ႔ျပနခပါတယ။

အေမရကနဟာ တ႐တႏငငအျပင တရကန႔လညး အေမရကနႏငငသားတရားေဟာဆရာက ဖမးထားတကစၥန႔

ပတသကျပး အျငငးပြားေနတာ ျဖစတယ။ အဒါက အေၾကာငးျပျပး ဒဏခတအေရးယမႈလပေနတာေၾကာင တရကႏငင

သး ေငြေၾကးတနဖး ထးကျပး အကပဆကေနတယ။ ဒထကပဆးမာက အရနျဖစတယ။ တ႐တ၊ ႐ရား၊ ဂာမန၊ ျပငသစ၊

အဂၤလနစတႏငငေတြန႔ အေမရကနပါ သေဘာတလကမတထးထားတ အႏျမဆငရာ အရနန႔သေဘာတစာခပကေန

အေမရကနက ႏတထြကခတယ။ သ႔တႏငငတညးသေဘာန႔ စညးကမးခကအသစေတြ ေတာငးဆတယ။ စးပြားေရးပတ

ဆ႔ ဒဏခတမႈေတြ ေၾကညာထားတယ။ ဒပတဆ႔မႈက ေဖာကဖကျပး အရနန႔ ကနသြယမႈလပတ ကမၸဏေတြကပါ အေရး

ယမယလ႔ ဆထားတာျဖစတယ။ ဘယလဆကျဖစမလဆတာေတာ ေစာငၾကညရမာျဖစတယ။ အချဖစေနတ အေမရ

ကန - တ႐တကနသြယေရးစစပြက အစပ ရပါေသးတယ။ အရပရပ ကနသြယမႈပမာဏန႔ ယဥရငလညး မားလတယလ႔

မဆႏငေသးပါဘး။ ဒါေပမ ကမၻာအၾကးဆးစးပြားေရးပငရငန႔ ဒတယအၾကးဆးစးပြားေရးပငရငေတြအၾကားမာ ျဖစေနတာ

မ႔ ဂယကကေတာ ေသးမာမဟတပါ။ ဂလဘယလကေဇးရငးေခတမ႔ ဒ ၂ ႏငငအၾကားမာပ ျပးသြားမာလညး မဟတပါ။

အခလ အေမရကနက အခြနတးေကာကေနတာက ကမၻာကနသြယေရးအဖြ႔ (WTO) ဆ တ႐တႏငငက တငၾကားမယလ႔

ဆပါတယ။ ဒါေပမ (WTO)လညး ဒကစၥ ေျဖရငးေပးႏငမယမထငပါ။ ေျဖရငးခနကလညး တႏစေကာၾကာေလရပါတယ။

အခ ကနသြယေရးစစကေန ေငြေၾကးစစအထ ျဖစသြားမယ၊ ဘဏလပငနးေတြ ဖ႐ဖရ ျဖစလာမယဆရင အေျခအေန

ေတြက ပဆးသြားမာ ျဖစပါတယ။ အခကပ ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔က ဒကနသြယေရးစစပြေၾကာင ၂၀၂၀ ခႏစ

ကမၻာလးဆငရာ စးပြားေရးၾကးထြားမႈ ထခကကဆငးလမမယလ႔ ထတျပနလာပါတယ။ တရတက အေဆာကအအ ဆင

ရာ ျပျပငေၿပာငးလမႈေတြ အေစာၾကးကတညးကလပထားတာျဖစတအတြက ေတာငခႏငေသာလညး တရကလ အလယ

အလတဖြ႔ၿဖးဆႏငငတခအဖ႔ အေတာဖရဖရျဖစသြားတာ ျမငေတြ႔ရပါတယ။ မညသ႔ပငဆေစ ကၽြႏစေကာငၾကား ႏငင

ငယမားက ေျမဇာပငျဖစၾကမာပါ။

ၾကည၀ငး

၂၄ - ၈ - ၂၀၁၈

58

ထရမ-ကင ထပသးေဆြးေႏြးပြ

ညေ႒းေကာ

႐ႈေထာငအသြယသြယ အျမငအမးမး ရပခမႈအသးသးျဖင တကမၻာလးက စတလႈပရားစြာ ေစာငၾကညေနၾကတ ထရမ-

ကင စကာၤပထပသးေဆြးေႏြးပြဟာ သမငးတြငမယရလဒေကာငးႏငအတ ေအာငျမငစြာ ၿပးဆးသြားခပါၿပ (၁၂ ဇြန

၂၀၀၈)။

အေမရကနသမၼတ ေဒၚနယထရမန႔ ကရးယားဒမကရကတစျပညသ႕သမၼတႏငင အမးသားေခါငးေဆာင ကင

ဂအနး Kin Jong-Un တ႔ကယတင လကမတထးတ ကရးယားကၽြနးဆြယ ႏကလးယားအေရး သေဘာတစာခပ

အျပညအစက ထတျပနျခငးမရေသးေသာလညး ေဒသတြငး ႏကလးယားကငးစငေရး လပငနးစဥန႔ ႀကးမားတစစေရး

ေလကငမႈမား ရပဆငးဖ႔ဆတ အေရးႀကးဆး သေဘာတခကကေတာ ထတေဖာေျပာၾကားၾကပါတယ။ အေမရကနႏငင

ျခားေရးဌာန ထတျပနခကအရ - ေကာငးမြနတ ဆကဆေရး၊ ခငမာတ ၿငမးခမးေရး၊ ႏကလးယား ကငးစငေရး၊ စစ အ

ကဥးသားမား ျပနလႊတေရးတ႕ ပါဝငေၾကာငး သရတယ။ ဥေရာပသမဂၢ ဂပန တ႐တ ႐ရား အပါအဝင ႏငငေခါငး

ေဆာငအသးသးက ခးကးဂဏျပ ႀကဆေၾကာငး ထတျပနၾကတယ။ တခ ႕သသယႀကးသေတြက သတထားႀကဆတ

အာေဘာ ေဖာျပၾကတယ။

စတလႈပရားတကကြ အေပာ႐ႊငဆးကေတာ မမတ႔ဘ၀အနာဂတန႔ တက႐ကသကဆငမႈရတ သနး ၈၀ ေသာ

ႏစဖကကရးယားျပညသမားပ ျဖစပါတယ။ ဒါတငမက ကရးယားကၽြနးဆြယ ၿငမးခမးတညၿငမ ဖြ႕ၿဖးေရးလမးေပၚ

ေလၽာကလမးလာျခငးျဖင ကရးယားႏစႏငငႏငတကြ ဂပန တ႐တ ႐ရား မြနဂလးယား စတ အေရ႕ေျမာကအာရ လၿခ

ေရးမကႏာစာ အႀကးအကယ ေျပာငးလသြားေစပါလမမယ။ ဒါတငမက အႏၵယတကငယပါ အကးဝငတ အာရပစဖတ

ေဒသႀကး ၿငမးခမးတညၿငမေရးႏင ကမၻာၿငမးခမးေရးအတြကပါ သကေရာကမႈရပါတယ။ ဒါအျပင အေမရကနအပါအဝင

ႏကလးယား အရပမးခေနရတ ကမၻာျပညသေတြအတြက စတလႈပရားဖြယ ၿငမးခမးေရးန႔ တညၿငမေရး လအငဆႏၵေတြ

သယေဆာငလာမယပြလညး ျဖစတယ။

၁၉၇၂ ခႏစ၊ ေမာ-နစဆင ပကငးထပသးေတြ႕ဆပြကသ႔လညးေကာငး၊ ၁၉၉၀ စစေအးၿပးဆး ဘာလငတတငး

ၿပပက ဂာမနႏစႏငငေပါငးစညးမႈကသ႔လညးေကာငး မဟာဗဟာ အလညအေျပာငးတရပဆ ဦးတညေစပါလမမယ။

စကၤာပ ထပသးေဆြးေႏြးပြသတငးက ႐ပျမငသၾကား ဖနသားျပငမတဆင တကမၻာလးက အခနန႔တေျပးည စတလႈပ

ရားတကကြစြာ ေစာငၾကညၾကတယ။ တကမၻာလးက သတငးသမား ၃၀၀၀ ေလာကက စကၤာပမ တက႐ကေပးပ႔တ

သတငးက ကမၻာသတငးဌာနအသးသးမ တကမၻာလးသ႔ ဘာသာအသးသးန႔တငဆကၾကတယ။ ေတာငကရးယားသမၼတ

59

မြနေဂးအငက အပလ႔မရဘး၊ သမၼတအမေတာ ခနးမထမာ အရာရေတြန႔အတ ႐ပသတက႐ကလႊငတာ ထငၾကည

ေၾကာငး ေျပာ တယ။

၁၀ ဇြန ၂၀၁၈ တနဂၤေႏြ နနကပငး ကငက တ႐တေလေၾကာငး ဘရငး ၇၄၇ ေလယဥျဖင ၿပယမးမ တက႐က

လာတယ။ ထရမက G 7 ကေနဒါ ကြးဘက ထပသးေဆြးေႏြးပြမအျပန ညပငးမာေရာကတယ။ အစဥအလာ မဟာမတ

မားအၾကား ကနသြယေရး သေဘာကြလြမႈေတြ ကယကးစးပြားကာကြယမႈေတြ ျဖစလာခလ႔ ထးစအတငး ထရမက

စကၤာပ ကလာတ လမးတေလာက Air Force One ေလယာဥေပၚမာ တြစတာမတဆင သ႕ေဒါသက မႈတထတေန တယ။

ငါတ႔ဟာ piggy bank ဝက႐ပစဘးေလး မဟတဘး၊ လတငးက ဓါးျပတကတာ ခေနရတယလ႔ ဆတယ။ ကေန

ဒါဝနႀကးခပ ထ႐းဒး Justin Trudeau ရ႕ ကေနဒါဟာ မတရားလပတာမခဘး ဆတစကားအေပၚ ေဒါပြေနတယ။

ထရမ-ကငႏစဦးေတြ႕ဆပြ အဆငေျပပါမလား၊ ႏစေယာကစလးဟာ ထးျခားလြတလပတ ကယပငဟနရၾကၿပး

တေယာကန႔တေယာက နစနစနာနာ ေျပာဆတကခကခၾကဖးတယ။ လြနခတ ႏစပတေလာကက ထရမက ေတြ႕ဆပြက

ဖကသမးမယေျပာလက ရနေစာငစကားေျပာလက၊ ႏငငေရးဆတာ ဖကစားသလပ၊ ရကငဖငဟာလညး ပကာကစား

သမားေကာငး တဦးပါပလ႔ေျပာလက လပေနခတာပါ။ ထရမက ကငက ဒးငနေလး Little Rocket Man လ႔ နာမညေျပာင

န႔ ေခၚသလ ကငကလညး ထရမက Dotard သငယျပနအ႐းႀကး လ႔ ေခၚခၾကတာပါ။

၁၁ ဇြန ၂၀၀၈ တနလၤာတေန႔လး အေမရကန - ေျမာကကရးယား သတမနေတြ ၫႏႈငးျပငဆငၾက ပမရငးႏးခ

ၾကပါတယ။ ထပသးေတြ႕ဆပြက (ေဒါငးတ႔ေပာရာ) စနတဆာကၽြနး Sentosa Island ကပပယလာေဟာတယ Capella

Hotel ျပနလညမြမးမထားတ ကလနလကရာ တကျဖႀကးမာ ေဆြးေႏြးပြအတြက ျပငဆငတယ။ ႏစႏငငအလမားျဖင

ဆငယငထားတ မခဦးမကႏာစာေရ႕ ႏငငတကာသတငးသမားမား ေရ႕ေမာကမာ အစအစဥစတငတယ။ အသက ၃၅

ႏစအ႐ြယ ကငက အသက ၇၃ ႏစအ႐ြယ ထရမက ေလးစားသမႈန႔ ၇ မနစ ေစာေရာကတယလ႔ ဆတယ။

(၁၂ ဇြန ၂၀၁၈) ေဒသစေတာခန နနက ၉ နာရ မခဦးေရ႕သ႔ ထရမ န႔ ကင တဖကတခကစမ ေလၽာကလာကာ

လကဆြႏႈတဆကၾကတယ။ သတ႔ ကနဦးဆေတြ႕မႈမာ ပြငလငးရငးနးတေလထက ေဖာေဆာငႏငၿပး ႏစေယာကစလးက

႐ႊင႐ႊငပပန႔ တဦးလကေမာငးတဦးကငကာ ႏႈတဆကၾကတယ။ ကငက ေတြ႕ရတာဝမးသာပါတယ သမၼတႀကးလ႔ ေျပာ

ဆတယ။ ၁၂ စကန႔ေလာက လကဆြႏႈတဆကတယ။ ထ႔ေနာက ထရမက ဦးေဆာငကာ အခနးထဝငသြား ထငခ အသး

သးမာ ထငၾကၿပး သတငးသမားမားေရ႕မာ စကားအနညးငယစ ေျပာတယ။ ထရမ ေျပာတာက - မနစပငးအတြငးမာပ

ႀကးမားတေအာငျမငမႈရဖ႔ ႀကးျမငတဆကဆေရးရဖ႔ ဂဏယရမယကစၥေတြ စတငပါမယ။ ကငက စကားျပနကတဆင

ေျပာတာက - အလြယတကန႔ ဒလျဖစလာတာ မဟတပါဘး၊ အဟန႔အတားေတြ ရေပမယ ဒလဆေတြ႕ဖ႔ ကၽြနေတာတ႔

ေကာျဖတႏငခပါတယ။

ထရမက လကမေထာငျပၿပး ႏစဦးသား ၿပးၿပး႐ႊင႐ႊငန႔ လကဆြႏႈတဆကတယ။ ေခါငးေဆာငႏစေယာက စ

ကားျပနႏစေယာကႏငအတ အခနးတခါးပတၿပး မနစ ၄၀ ၾကာ ဆကေဆြးေႏြးၾကတယ။ ထ႔ေနာက လကေထာကမား

ႏငအတ ႏစဖကမကႏာခငးဆင ေဆြးေႏြးၾကတယ။ ထရမဘကက ႏငငျခားေရးဝနႀကး Mike Pompeo စစဦးစးခပ

John Kelly အမးသားလၿခေရးအႀကေပး John Bolton တ႕ ပါဝငတယ။ ကငဘကက ဒဥကဌ Ri Su Yong စစဘက

အႀကးအက Kim Yong Chol ႏငငျခားေရးဝနႀကး Ri Yong Ho တ႔ပါဝငတယ။ ေဆြးေႏြးပြဟာ ၅ နာရေလာကၾကာတယ။

အလပသေဘာ ေန႔လညစာက စကၤာပစားဖမႉးမား လကစြမးျပထားေသာ ဟငးလာမားကစားရငး စကားဆကေျပာၾက

တယ။ ေန႔လညစာမစားခင ထရမက အားလးက ဓာတပေကာငးေကာငး႐ကပါ၊ ေကာငးေကာငးမြနမြန လလပပ ပနပန

ပါးပါး ျပညျပညစစ ျဖစေအာငေပါလ႔ ရယစရာစကားေျပာတယ။ ထ႔ေနာက ေခါငးေဆာငႏစေယာက သတငးသမားမား

ေရ႕ စကားေျပာစငသ႔ ေရာကလာတယ။ သတငးေထာကမားအေမးက ေျဖၾကားရာမာ-ထရမက ယခလေျပာတယ - ကၽြန

ေတာတ႔ ျပညစတစာခပတရပ လကမတထးဖ႔ လပေနတယ။ ေတြ႕ဆပြဟာ လတကာေမၽာမနးတာထက ပေကာငးတယ

60

- ႏကစၥေျဖရငးႏငလမမယလ႔ ေမၽာလငတယ၊ အတတကြ ဂ႐တစကလပေဆာငသြားမယ - ျပညသအမား သပစတ

လႈပရား ေပာ႐ႊငေစဖ႔ ကမၻာႀကးအတြက အလြနအႏရာယႀကးတျပနာက ကၽြနေတာတ႔ ဂ႐တစက ကငတြယေျဖရငး

ၾကပါတယ - (ကငက အမျဖေတာသ႔) ေသခာေပါကဖတမာပါ - သဟာ သပေတာတယ very smart သပေလးစားဖ႔

ေကာငးတယ။ သပမာတေစစပေရးသမား - သ႕ႏငငကခစေၾကာငး သခရတယ၊ စသျဖငေျပာတယ။ သဆကေျပာတာ -

ေတာငကရးယားန႔ ပးတြ စစကစားပြေတြ war games ရပဆငးထားမယ။ ေငြအေျမာကအျမား ကနကမႈမ သကသာေစဖ႔၊

ကၽြနေတာတ႔စစသညေတြက ေတာငကရးယားမ ျပနေခၚလတယ။ အမျပနပ႔ခငတယ။ ကငက စကားျပနကတဆင ေျပာ

တာက - အတတက ေနာကမာထားခၿပ၊ ကမၻာႀကးဟာ အဓကအေျပာငးအလက ျမငေတြ႕ရပါလမမယ။ သသယန႔ မယ

သကၤာမႈမားက ဖယရားပစျခငးျဖင ၿငမးခမးေရးအတြက ေကာငးမြနေသာ နဒါနးပါပ လ႕ေျပာတယ။ (သက ၿငမၿငမသက

သကပ ရပေနတယ)

ေဒသစေတာခန ေန႔လည ၁း၄၀ မာ ေခါငးေဆာငႏစဦး စာခပလကမတေရးထးၾကတယ။ ထရမက ေျမာက

ကရးယားလၿခေရးက အာမခတယ၊ ကငက ကရးယားကၽြနးဆြယ ၿပးျပညစတ ႏကငးစငေရး ကတျပတယ။ ကငႏင

အဖြ႕က အဒေန႔ ညေနပငးမာပ ျပနတယ။ ထရမက ညပငးမျပနတယ။ တကမၻာလးက ေစာငၾကညေနတ ၂၁ ရာစ ေခတ

သစသမငးမာ သမ႐းကမဟတတ ထပသးေတြ႕ဆပြအျဖစ ကမၻာကအာ႐အစကခရတ ထရမ-ကင သမငးဝင ထပသး

ေဆြးေႏြးပြဟာ ရလဒေကာငးေတြန႔အတ ေအာငျမငစြာ ၿပးဆးခပါတယ။ ေျမာကကရးယား KCNA သတငးဌာနမ ေခါငး

ေဆာငႏစေယာက အျပနအလန တရားဝငအလညအပတ ဖတၾကားမႈက ႏစဖကစလးက လကခခေၾကာငး ေၾကညာ

သြားပါတယ။

ထပသးေဆြးေႏြးပြ ေအာငျမငမႈဂယကေၾကာင ေဒၚလာေဈး စေတာေဈး ကရးယားအမၿခေျမေဈးေတြ တကကန

တယ။ ႏငငေခါငးေဆာငအမားအျပားက ျမငျမငမားမား ခးကးႀကဆၾကေသာလညး စစေအးေခတ သငယနာမစငသ

မားက အထးကနအာဏာရင ကြနျမနစေျမာကကရးယားဟာ မငးေျပာငးမငးလြျဖစမာေၾကာကလ႔ ငတေနလ႔ အာဏာ

လပြျဖစေနလ႔ စစေရးအရဖအားကမခႏငလ႔ လကနကခအညခၿပး ႏကလးယား စြန႔လႊတလကတာျဖစေၾကာငး အေမရ

ကနစစတပ ႐ပသမးတာမားေၾကာငး အာေဘာလႊငၾကတယ။

သမငးက နညးနညးျပနၾကညရေအာင။ ဒတယကမၻာစစအၿပး ဂပနစစ႐ႈးေတာ ဂပနကလနဘ၀ကတညးက

လြတလပေရးအတြကတကခတ ကရးယားအလပသမားပါတ အာဏာသမးေတာမယ။ ကလနလကသစ အေမရကနနယ

ခ႕ရ႕ ကြနျမနစဆန႔ကငေရး စြကဖကေရးေပၚလစေၾကာင ကရးယားစစ (၁၉၅၀ - ၅၃) ျဖစတယ။ ေတာင-ေျမာက ႏစ

ပငးကြတယ။ စစရပစေသာလညး တရားဝငစစေျပၿငမးေသးတာ မဟတဘး။ စစေအးလြနေခတ ကရးယားေတာငေျမာက

ျပနလညသငျမတေရး စာခပ (၁၉၉၁)၊ ကၽြနးဆြယ ႏကလးယားကငးစငေရး စာခပ(၁၉၉၂) ခပဆခေသာလညး

ေျမာကကရးယားအေပၚ တဖကသတဖအားန႔ စစေရးၿခမးေျခာကမႈဟာ ရပဆငးမသြားခပါဘး။ ေတာငကရးယား လစဘ

ရယ အစးရလကထက ၁၉၉၈-၂၀၀၈ အထ ျပနလညေပါငးစညေရးအတြက ေနျခညျဖာေပၚလစ Sunshine policy ႏင

အတ ၂၀၀၀ ဆစဒနအလပစ ၂၀၀၄ ေအသငအလပစ၊ ၂၀၀၆ တရငေဆာငးရာသအလပစ တ႔မာ ႏစႏငငပးတြ ယဥျပင

ခတယ။ ႏစႏငငေဆြမးမား အျပနအလနလညပတတာ၊ စးပြားေရး ပးေပါငးေဆာင႐ြကတာတ႔ လပလာေသာလညး

အေမရကနအစးရအဆကဆကရ႕ ေျမာကကရးယားအေပၚ ရနလတသေဘာထားက မေျပာငးလခပါဘး။

၂၀၀၃ မာ ေျမာကကရးယားက ႏမျပန႔ပြားေရးစာခပမ ႏတထြကေၾကာငး ေၾကညာတယ။ (တ႐တ၊ ႐ရား၊

ဂပန၊ အေမရကန၊ ေတာင ေျမာက ကရးယားႏစႏငင) ၆ ႏငငေဆြးေႏြးပြမား (၂၀၀၃၊ ၂၀၀၄၊ ၂၀၀၅) ကငးပေသာလညး

တးတကမႈမရဘး။ ေျမာကကရးယား ႏတထြကတယ၊ ႏအစအစဥ ျပနစမယေၾကညာတယ (၂၀၀၇ ဧၿပ ၁၄)။ ေျမာက

ကရးယား ပထမဆး ႏအငယစား စမးသပမႈက (၉ ေအာကတဘာ ၂၀၀၆) မာလပတယ။ ၂၀၀၉ မာ ဒတယ အႀကမ

လပၿပး အဘားမားလကထကမာ ရပထားတယ။ ေဆြးေႏြးပြျပနစဖ႔ အရပအေယာင ျပခေသာလညး ဒဏခတအေရးယမႈ

စစကစားမႈမားျဖင အငအားျပၿခမးေျခာကမႈ မရပဘ။ ေျမာကကရးယားႏငင ၿပကြမႈမျဖစမခငး ဖအားကရပမာ မဟတ

61

ဘး။ (လကရ ေျမာကကရးယားေခါငးေဆာင ကငဂအနး ၂၀၁၁ တကလာၿပးေနာက)၂၀၁၆ မာ တတယန႔ စတတ

အႀကမ စမးသပမႈလပတယ၊ ၂၀၁၇ ထမာပ ႏစမးသပမႈအျပင တာတႏငတာေဝး ဒးစမးသပမႈမားပါ ၂၈ ႀကမ ျပလပ

ခတယဟဆတယ။

၂၀၁၇ ဇလင ႏထပဖးသယေဆာငႏငတ တာေဝးပစဒး ေအာငျမငစြာ စမးသပပစလႊတႏငခတယ။ ထရမက

မဟာဗဟာေျမာက စတရညသညးခမႈ ကနဆးၿပဟဆကာ စစကစားပြေတြ အႀကးအကယ လပေတာတာပါပ။ အျပန

အလန စကားလးစစပြျဖင အႀကးအကယ ထးႏကတကခကၾကလ႕ ကမၻာႀကးဟာ ႏကလးယားစစပြ အႏရာယအတြက

စးရမပပန လာၾကရပါတယ။

ကရးယားကၽြနးဆြယအေရး ထငရားတတးတကမႈက ၂၀၁၈ ႏစဆနးမာစတယ။ ေတာငကရးယားမာ ကငးပတ

ေဆာငးရာသအလပစမာ ေတာင-ေျမာက ႏစႏငင အားကစားသမားမား အျပာေရာငကၽြနးဆြယအလ ကငေဆာငကာ ပး

တြယဥၿပငျခငး၊ အလပစပြက ေခါငးေဆာငလာတ ကငဂအနး Kim Jone-Un ရ႕ႏမ ကင႐ဂး Kim Yo-Jong န႔ ေတာင

ကရးယားသမၼတ မြနေဂအင Moon Jae-In တ႔ ၃ ရကခရးအတြငး ၄ ႀကမ ေတြ႕ဆျခငး၊ ကငဂအနးရ႕ ပဂၢလေရး ေပးစာ

က မြနေဂအငထ ေပးအပျခငး။

၂၇ ဧၿပ ၂၀၀၈ ကင-မြန ထပသးေဆြးေႏြးပြ ႏင ပနမနဂေၾကညာစာတမးျဖင ႏငးခေပာခန ေရာကခပါၿပ။

ထရမ-ကင စငကၤာပထပသးေတြ႕ဆပြ မတငခင တ႐တသမၼတရကငဖငန႔ ကင ႏစႀကမေတြ႕တယ။ မြနန႔လညး ႏစ

ႀကမေတြ႕တယ။ သမၼတထရမန႔ Hot Line မ မၾကာခဏ စကားေျပာတယ။ ကရးယားကၽြနးဆြယအေရး ေတြ႕ဆေဆြး

ေႏြးျခငးသညသာ တခတညးေသာလမးျဖစေၾကာငး တကတြနးေျပာၾကားတယလ႔သရတယ။

၂၅-၂၈ မတ ၂၀၁၈ ကင-မြန ေတြ႕ဆပြမတငခင ရရ႕ဖတၾကားမႈျဖင ကင တ႐တျပညသ႔ အလညအပတ

ေရာကတယ။ ဒါဟာ ကင ၂၀၁၁ အာဏာရလာၿပးေနာက ပထမဆး ျပညပခရးျဖစတယ။ ရညၾကာတ မတေဆြေကာငး

ဆကဆေရး ရခတ ႏစႏငငအၾကား ကာလတခ ျဖစရပတခေၾကာင (UN ရ႕ ဒဏခတအေရးယမႈက ဆလတယ) ေျပာငး

လသြားမာ မဟတေၾကာငး၊ ဝါရငတနန႔ ရငဆငရာမာ တဦးတညး အထးကနမဟတေၾကာငး၊ DPRK က ေကာ ေထာက

ေနာကခ ေပးသြားမညျဖစေၾကာငး၊ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး ျဖစေျမာကေအာငျမငဖ႔ အားေပးတကတြနးခတယ လ႔ဆတယ။

ထရမကလညး ၂၇ ဧၿပ ၂၀၁၈ မာ တြစတာမတဆင ယခလ ထတေဖာေျပာၾကားပါတယ။ “ေကးဇးျပ၍

ကၽြနေတာရ႕မတေဆြေကာငး တ႐တသမၼတႀကးရရ႕ ႀကးမားတကညမႈက မေမၾကပါန႔။ အထးသျဖင ကရးယားနယစပမာ

(ပနမနဂ ထပသးေဆြးေႏြးပြက ရညၫႊနးတယ) သသာမပါရင ဒကစၥဟာ သပက ရညၾကာခကခပါလမမယ”။

စစေအး ေခတလကကန ကရးယားျပနာဟာ ေျပလညေရးလမးစ ပြငခပါၿပ။ စစေအးလြန အရငးရငစးပြား

ကပႏငအတ ၂၁ ရာစ ကမၻာမႈေခတသစတရပက ဝငေရာကေနခန ကရးယားျပညသေတြ ႏးၾကားလာတာ၊ ေတာငကရး

ယားမာ ဒမကရကတစအစးရတရပ တကလာတာ၊ အေမရကနက စးပြာေရးဧကစာ ကယကးစးပြားကာကြယေရးဝါဒ

Protectionism ကင သးလာတာ၊ ကမၻာစညးစနစ အေျပာငးအလက ၿငမးခမး-တညၿငမ-ဖြ႕ၿဖးေရး လမးေၾကာငးေပၚ

အတတကြ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကဖ႔ တ႐တက လမးခငးလာတာ၊ တငးျပညတျပညရ႕ တကယအငအားဟာ အတတပ

ညာန႔ တထြငဆနးသစမႈအေပၚ အေျခခတ စးပြားေရးအငအားျဖစေၾကာငး သျမငလာၾကလ႔ ျဖစတယ။ ရရငႏးၾကားတ

ကရးယားျပညသေတြ ကယတငကသာလင ကရးယားႏငငရ႕ အနာဂတသစက ဖနတးမာပါ။

ညေ႒းေကာ

(၁၄ ဇြန ၂၀၁၈)

62

ေျမာကကရးယားအေရး-----စစေအးေခတႀကးျပးေတာမလား။

ရေဘာရႈယဥ

--------

၁၉၇၂-ေဖေဖာ၀ါရ(၂၁)

ပကငးႏငငတကာေလဆပမာ အေမရကနသမၼတရစခတနစဆငန႔ တရတ၀နႀကးခပခအငလငးတ႔ လကဆြ

ႏႈတဆကလကတ သတငးဓာတပ ကမာၻကျပန႕သြားေတာ-ကမာၻႏငငေရးဇာတခေပၚမာ အေျပာငးအလႀကးေတြ ခကခငး

ပ ေပၚလာေတာမလ ထငခၾကပါတယ။

မဟတပါဘး။ ဒါဟာ-ကမာၻအငအားခနခြငလာအေျပာငးအလရ႕ အစျပခကကေလးပ ျဖစတာပါ။ နစဆငရ႕

တရတျပညခရးစဥရ႕ အကးသကေရာကမႈေတြဟာ ႏစရညလမားၾကာမ ေပၚထြကလာတာပါ။

ဥပမာ----၁။ တရတ-အေမရကန-သတမနဆကဆေရးက-၁၉၇၉ ခႏစမ ထေထာငႏငပါတယ။

၂။ တရတျပညရ႕ အရငးရငႏငငမားန႔ စးပြားေရးပးေပါငးလပေဆာငေရး (တခါးဖြငေပၚလစ)က ၁၉၇၈ ခႏစမ

စတငႏငပါတယ။ ထ႔အတ-ထစဥကတညးက ရေနချပး အခအထ မေျပလညေသးတကစၥမားလညး ရေနပါေသးတယ။

ဥပမာ-ထင၀မျပသာနာ။

63

ဒါေပမ-အဒအခနကစလ႔-ကမာၻႀကးဟာ အျပာငးအလအဆစအခးတခက ေကာျဖတလကတာပါပ။ ကမာၻႀကး

က အႏျမစစပြန႔ျခမးေျခာကေနတ စစေအးေခတႀကး ျပးဆးသြားေတာမယ-ဆတသေကၤတလ႔ တခ႕ပညာရငေတြက ဆ

ပါတယ။ အဒအတြက ႏငငေတြအေတာမားမား မ၀ါဒထနးညႇမႈေတြ လပလာၾကပါတယ။(Survival of the fittest) ဆတ

အတငး--ေခတ-စနစအေျပာငးအလန႔အည-ထနးညႏငသမားသာ ရငသနကနႏငပါတယ။

သ႕ေသာ စစေအးေခတရ႕အဓကလကၡဏာဟာ နယခ႕ႏငငႀကးေတြက တတယကမၻာႏငငေတြက အမးမး

ၿခမးေျခာကအကပကင႐မက စစအငအားန႔ပါဝင စြကဖကတာလညး မေမဖ႕ လပါတယ။

-------------------------------------

အဒျဖစစဥန႔ အလားသဏၭာနတတ အျဖစအပကတခလညး အချဖစေပၚေနပါတယ။

၂၀၁၈- ဇြနလ (၁၂)ရက စငကၤာပႏငငမာ အေမရကနသမၼတေဒၚနယလထရန႔န႔ ေျမာကကရးယား ေခါငးေဆာင

ကငဂအနးတ႔လကဆြႏႈတဆကလကခနမာလညး-ကမာၻကေပးလကတ သတငးစကားရပါတယ။ ႏစေပါငး(၆၀)ေကာ-

ရနသႀကးေတြအျဖစ တဦးအေပၚတဦး သေဘာထားခသမားအေနန႔- မကႏာခငးဆင ေဆြးေႏြးအေျဖရာတ နညးလမး

လညး သးႏငတယ---ဆတာပါပ။ သတ႔ႏစဦး လကမတထးထတလကတ သေဘာတညခက ထြကေပၚလာတအခါမာ

ေတာ သေဘာထားအျမငေတြအမးမးေပၚထြကလာပါတယ။ အဆး-အေကာငး အစြနးႏစဖကအျမငမားအပါ သတန႔ အ

ေကာငးျမငၾကတာကေတာ မားပါတယ။ သေဘာတညခကမားထမာ-အဓကႏစခကကေတာ- ေျမာကကးရးယားက-လး

၀ အႏျမဖကသမးေရးကလကခလကရျပး အေမရကနကေတာ-ေျမာကကရးယားလျခေရးကအာမခတအေနန႔- ေတာင

ကရးယားန႔ ပးတြလပေဆာငေနတ-စစေလကငခနးေတြက ရပေပးလကရတာပါပ။ ဘကႏစဖကစလးက အေပးအယ

လပလကရတာပါ။ အဆငအကန႔အသတ၊ အခနအကန႔အသတစတ အေသးစတေျခလမးေတြမပါလ႔- အဆးျမငသမား

ရ႕ ေထာကကြကေတြရေနေပမယ- အဒအဆငေတြက အေကာငအထညေဖာမယ-ယႏရားေတြ အဆငသငပါ၀င လာတာ

ေတြ႔လာရပါတယ။ (ဥပမာ--ေျမာကကရးယားန႔ေတာငကရးယားအၾကား စစတပႏစတပ-ေဆြးေႏြးပြေတြ၊ အားကစားအ

ဖြ႕မား အတယဥျပငေရး-ေဆြးေႏြးပြ၊ ၾကကေျခနအဖြ႕မားရ႕ ကြကြာသြားတမသားစမား ျပနေတြ႕ေရး ေဆြးေႏြးပြေတြ

ဆကတကလပေနတာေတြ႔ရပါတယ။)

တကယေတာ-ဒလမးသေဘာတညခကေတြက အခမရတာေတာမဟတပါဘ။ ေျမာကကရးယားအေရးန႔ပတ

သကျပး ၂၀၀၃ ခႏစကစျပး၂၀၀၉ အထ အႀကမႀကမလပခတ ေျခာကႏငင(ေတာင-ေျမာကကရးယား၊ တရတ၊ အေမ

ရကန၊ ရရား၊ ဂပန)အစညးအေ၀းမားမာ သေဘာတညခကအမးမး ရခဖးပါတယ။ အေကာငအထညေဖာရာမာ ေနာက

ဆတသြားမႈေတြရခလ႔ မေအာငျမငခပါဘး။ ဒါေၾကာငလညး တခ ႕က အဆးျမငေနၾကတာပါ။ ဒါျဖင၊ ဒတခရတ သေဘာ

တညခကမားကေရာ-ဘာထးသလ။ ထးျခားမႈကေတာ---

အဓက-ကေတာ သကဆငရာႏငငမားရ႕ (က)ျပညတြငးအေျခအေနအေျပာငးအလမားန႔ (ခ)ကမာၻ႕အေျခအေန

အေျပာငးအလမားအေပၚ ထားရတ ေသနဂၤဗဟာအျမငမား ေျပာငးလသြားတာပါ။

၁။ အေမရကနျပညသမားအေနန႔- ကမာၻေပၚမာ မမတ႔ႏငငက-ပလပႀကးလ ေနရာတကာပါ၀ငျပး ေငြေရးေၾကး

ေရးသာမက လေတြပါ၀င အေသခလပေနရတာက မေကမနပျဖစလာျပး၊ ကယႏငငအတြကသာ ဦးစားေပးလပေဆာင

လာေစလလာပါတယ။ ဒလ မလပရင ကမာၻဇာတခေပၚက တြနးအခခရေတာမာပါ။ ဒအခနမာ- အေမရကနသာ ပထမ---

ဆတေၾကြးေၾကာသတငလာတ-ေဒၚနယလထရန႔သမၼတျဖစလာပါတယ။ ရမးရမးကားကားေတြေျပာ-လပလာတ သမၼတ

ထရန႕ဟာ ႏငငေရးမာ-အထးကနလာပါတယ။ သမရးကမဟာမတမား(ဥပမာ-ဥေရာပႏငငမား)န႔ေတာင အကြအျပေတြ

ျဖစလာျပး လထေထာကခမႈပါ ကလာလ႔-သခငးတမနခငးေအာငပြခပႀကးႀကး (ခဏတာပျဖစျဖစ) လအပလာတ အခန

လညး ျဖစလာေနတာပါ။ ဒါအျပင-ထရန႔ရ႕ရညရြယခကကလညး ေျမာကကရးယားက တရတတ႔ရရားတ႔ရငခြငထက ဆြ

64

ထတျပး ေတာငကရးယားန႔တြလက အေမရကနရ႕လျခေရးကြနရကထ ဆြသြငးျပး-ကရးယားကၽြနးဆြယတခလးအေပၚ

အငအား အသာစးရလာေရးကပါ။ ႏငငငယေတြရ႕အေရးကစၥေတြက ႏငငႀကးေတြက အမးမးဖအားေပး (sanction

အပါ) တာက အစဥအလာအျဖစ ခၾကမလား။ ဒါကလညး စဥးစားစရာ ျပနာ တရပျဖစပါတယ။

၂။ ေျမာကကရးယားအေနန႔ အႏစ(၂၀)ေလာက တငးျပညအငအားအားလး ပေအာျပး အႀကးအကယ လးပနးခ

တ အႏျမဗးက အဆငမထတလပႏငရမက- အဒဗးကသယေဆာငျပး-အေမရကနထေရာကေအာင ပစႏငတ တာေ၀း

ပစဒးကညကလညး ေအာငျမငစြာလပေဆာငႏငခမႈက သ႕ကလရာသြငးဆကဆခရဖ႔ ျဖစလာတာပါ။ အေမရကနမား

အေနန႔ သ႔ႏငငပထ၀အေနအထားအရ သမရးကစစပြမားက ေရာငႏငခႏငရမက၊ အဒစစပြမားအေပၚမျပး အကးအ

ျမတ ေတြရခတာပါ။(ဥပမာ-ကမာၻစစႀကးမားအတြငး အေမရကနရ႕ အေျခအေနကၾကညပါ။) သမရးကစစပြ ျဖစလာ

လညး အေမရကနက မေၾကာကပါဘး။ သမရးကလကနကမာ အေမရကနက ကမာၻေပၚမာအငအားအႀကးဆးပါ။ ဒါ

အျပင ရးရးစစပြမားမာဆ-ေအာကေျခအဆငစစသားမားသာ ေသဆးထခကတာပါ။ အႏျမစစပြဆရငေတာ-မေကာငး

သထပ- ေကာငးသထပ ဘယသမ မလြတႏငေတာပါဘး။ ဒါေၾကာင ေျမာကကရးယားရ႕အႏျမရနက ေၾကာကၾကတာပါ။

ဒႏငဖက ေျမာကကရးယားကကငျပး အေမရကနလထရ႕စတအေျခခ၊ ထရန႔ရ႕အကပအတညးမား---စတာ စတာေတြ

အားလး အခနမဆပကငလကျပး အခြငအေရးေပၚလာတာန႔ (ေတာငကးရးယားမာကငးပတ ေဆာငးရာသအလပစပြ

ေတာ)ကမာၻဇာတခေပၚ တကလာတာပါပ။ ႏငငတကာ(အထးသျဖငတရတ)ရ႕ ၀ငး၀နးပတဆ႔မႈမားေၾကာင စးပြားေရး

ကလညး အထနာေနတာလညးပါပါတယ။ ဒါေၾကာင သ႔ႏငငလျခေရးအာမခခကရရေရး-ဆတအေၾကာငးျပခကက ကင

စြျပး၊ အႏျမလကနကမား ဖကသမးေပးပါမယ-ဆတ ကတေပးကာ၊ ခၽြတျခကေနတစးပြားေရး ျပနထေထာငႏငေရး

ဘက လညလာတာပါ။

၃။ တရတရ႕အခနးကလညး အေတာအေရးပါပါတယ။ တရတအေနန႔ ေျမာကကရးယားႏငင အႏျမလကနက

ပငဆငတႏငင ျဖစမသြားေစခငပါဘး။ ေျမာကကးရးယာ-အႏျမပငသြားရင-ဒါကအေၾကာငးျပျပး တရတရ႕ရနသေတာ

ဂပနကလညး အႏျမဗးတပဆငလာႏငပါတယ။ အခေတာင-အေမရကနက ေတာငကရးယားကာကြယေရးအတြက ဆ

ျပး ဒးပကာကြယေရးစနစ လာတပဆငေရးအစအစဥေတြ စေနပါျပ။ အဒက ေရဒါစနစျဖန႕ကကမႈစက၀နးဧရယာေတြ

ဟာ တရတအေရ႕ေျမာကေဒသန႕၊ ရရားရ႕အေရ႕စြနးအရပေတြအထ ေရာကပါတယ။ တရတန႔ရရားႏငငလျခေရးေတြ

အတြက အႏရာယပါ။ ဒါေၾကာင တရတေရာ၊ရရားပါ-ကးရးယားကၽြနးဆြယအႏျမလကနကကငးစငေရးဟာ-သတ႕ႏငင

မားရ႕ေသနဂၤဗဟာ-အကးစးပြားန႔ဆကစပေနပါတယ။ တရတေရာ ရရားပါ ဒလသေဘာထားၾကေပမယ အျခားတဖက

မာကေတာ အႏျမန႔ ႏကလယာဗးကစၥမာ ဒဗးေတြကအမားဆးပငဆငထားတ ႏငငႀကးေတြက တလးမေလာမခဘ

တျခားႏငငေတြက အမးမးအကပကငတာက လးဝဆန႔ကငရမာ ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ ကမၻာႀကးက ဒဗးေတြရ႕ရနက

ကငးေဝးေရးထက ႏငငႀကးေတြရ႕ တကမၻာလးကခပကင၊ အႏငကငႏငေရးအတြကဘ အေထာကအက ျဖစေစမာလ႔

ယပါတယ။ ဒါေၾကာင ေျမာကကရးယားရ႕ဗးေတြ ဖကသမးရတာက တကမၻာလးရ႕ေအာငပြလ႔ သေဘာထားလ႕ မျဖစ

ပါဘး။

တရတအေနန႔-ျငမးခမးေရး၊ဖြ႕ျဖးတးတကေရး၊ ေဆြးေႏြးညႈႏႈငးအေျဖရာေရး-ဆတ ေၾကြးေၾကာသမား တငျပး

သ႔ႏငငမာ ျပျပငေျပာငးလေရးန႔ တခါးဖြငေပၚလစ ကငသးလာရာမာ အႏစ(၄၀)(၁၉၇၈-၂၀၁၈)ၾကာျပးေနာက၊ အခအခါ

ကမာၻမာစးပြားေရးအရ ဒတယအငအားအႀကးဆးႏငင ျဖစလာပါေတာတယ။ ဒါအျပင စစေရးအရလညး ဘကစက (အ

ထးသျဖင ေရတပ)အငအား ေတာငတငးလာပါတယ။ ဒါေၾကာင-ႏငငေရးအရ-သခငးတမနခငးအရ လကဦးမႈရယျပး ေရ႕

တနးက တျဖညးျဖညးတးလာေနပါတယ။ သေဘာက-တရတအေနန႔ ေဒသဆငရာအငအားႀကးႏငငတရပအျဖစကေန-

ကမာၻ႕အငအားႀကးႏငငတႏငငအျဖစသ႔ တကလမးလာတျဖစစဥက ျမငေတြ႕လာရပါတယ။ ကမာၻစးပြားေရး အကပအ

တညးက လြတရာလြတေၾကာငး နညးလမးမားကရာလာရာမာ-လႀကကနညးလာေနတ (အရငးရင) ဂလဘယလကေဇး

ရငးက ဆရယလစဂလဘယလကေဇးရငး(ကၾကမၼာမားကမေ၀ထားတ လ႔အဖြ႕အစညးထေထာငေရး-Community of

65

shared destiny) န႔ အစားထးေရးအတြက-ေသနဂၤဗဟာေျခလမးႀကးျဖစတ ေခတသစပးလမးမစမကနး(One Belt One

Road—OBOR)က တငျပလပေဆာငလာေနပါတယ။ ဒအေျခခေပၚမာ တရတအေနန႔-ကမာၻေပၚရ အပကြက(hotspot)

ေတြ ေျဖရငးႏငတနညးနာေတြကပါ တငျပတာေတြလပလာရမက-ဒါေတြအတြက ၀နး၀ငးကညတာ၊ အခြငအခါေကာငး

ေတြက ဖနတးေပးတာ---စတာေတြ လပေဆာငေပးလာေနပါတယ။ တရတရ႕ ဒလမးသစေဖာကလပမႈ ေအာငျမင-မ

ေအာငျမငကစၥကေတာ ေစာငၾကညၾကရပါမယ။

ေျမာကကရးယားျပသာနာေျဖရငးေရးမာ တျပငတညးႏစမးရပေရး-(ေျမာကကးရးယားကလညး အႏျမလက

နကန႔ ဒးပမား စမးသပမႈမားရပ-အေမရကနန႔ ေတာငကရးယားတ႔ကလညး စစေရးပးတြေလကငမႈမားရပေရး)-ဆတ

အဆကတငလာေနျပး ေျမာကကးရးယားန႔ေတာငကရးယားအၾကား ဆကဆေရး၊ ေျမာကကရးယားန႔အေမရကနအၾကား

ဆကဆေရးမားမာလညး-အဆငေျပေရးအတြက နညးလမးေပါငးစန႔ တြနးတြနးတကတက ကညလပေဆာငေပးတာ

ေတြ ေတြ႕ရပါတယ။

ဥပမာ-- ေျမာကကရးယားရ႕ လျခေရးအတြကပပနမႈမားက ကညေျဖရငးေပးတာမား၊ ကငဂအနးခရးစဥမား

အတြက (ႏငငတကာေထာကလမးေရးကြနရက အျပညအစရတ) တရတေလယာဥမား စစဥေပးတာမး။ ဒလနညးန႔

ေျမာကကရးယားက အႏျမလကနကေတြစြန႕လႊတျပး၊ အတ႕အျပနအေနန႕ ေျမာကကရးယားႏငငအတြက ဘကစဖြ႕

ျဖးတးတကေရးေတြအတြက၊ တရတက(စးပြားေရးအရ) အကအညေတြပေပးဖ႕ ျပငဆငေနတာေတြလညး ရပါတယ။ တ

ရတန႔ ေျမာကကရးယားနယစပၾကားေဒသက ယာလးျမစကမးေတြမာ လြတလပစြာကနသြယခြငရ အထးေဒသေတြ စ

တင တညေဆာကေနတာေတြလညး ရပါတယ။ ဒါအျပင အခတေလာ တရတျပညက ခပစပစပလာေနတ ေျမာက

ကရးယား စးပြားေရးကယစားလယအဖြ႕မားက သမၼတရကငဖငအပါ ထပတနးေခါငးေဆာငေတြ ထြကေတြ႕ဆေနရမ

မက-တရတရ႕စးပြားေရးအငအားေကာငးေနတ ေဒသေတြ၊ လပငနးေတြက လညလညျပတာေတြ လပေနတာ ေတြ႕ရပါ

တယ။

ဒေနရာမာ အေနာကႏငငသားမားနားမလညႏငတ၊ ထညလညး တြကခကရေကာငးမနးမသတ-အာရသားမား

ရ႕တနဖးမား(Asian Values)အေၾကာငးကလညး တေၾကာငးအျဖစ ပါ၀ငေနပါတယ။ တရတျပညသမားန႔ ေျမာကကရး

ယားျပညသမားအၾကားက နကရႈငးလတ သေယာဇဥအေၾကာငးပါ။ ေျမာကကရးယားျပညသမားအေနန(-၁၉၅၀-၅၃)

ကရးယားစစပြအတြငး၊(ကလသမဂြအလျခထားတ)အေမရကနရ႕ကးေကာမႈက အေသအေက (အကအဆး ၁ သနး

ေကာ) အမားႀကးချပး ကညတားဆးေပးခတ-တရတေတြရ႕ေကးဇးက အျမသတတရရေနတာပါ။ အဒကဆးသေတြထ

မာ အဒကာလ တရတကြနျမနစပါတေခါငးေဆာငလညးျဖစ၊ တရတႏငငရ႕သမၼတႀကးလညးျဖစတ ဥက႒ေမာစတနးရ႕

သားႀကးၾသရသ-အသက၂၈ႏစရြယ-ေမာအနရငး ပါခပါတယ။

ေမာအနရငးအတြက အထမးအမတ ဘာတခမ တရတျပညမာမရေပမယ ျပယမးက-ကရးယားစစပြမာ ကဆး

တ တရတတပဖြ႕၀ငမားရ႕ အာဇာနညဗမာနမာေတာ ေမာအနရငးရ႕ကယတပငး ရပထေလးန႔ ဂသခၤငး ရပါတယ။ ဒါ

ေၾကာငပ၊ တရတမားရ႕ တးတးတတတတနားခမႈေတြက သတ႔လကခႏငတာပါ။ သတ႔ရ႕ အကးစးပြားေပၚကေန ေျပာ

ေနတယ-ဆတာ-သတ႔ယၾကညလ႔ပါ။

တရတေတြအေနန႔ကလညး-အခကာလ ေျမာကကးရးယားရ႕ အေျခအေန(ႏငငေရး၊စးပြားေရး)ေတြဟာ သတ႔

တေတြ ေကာျဖတခရတ-ယဥေကးမႈေတာလနေရးကာလ အေျခအေနမးျဖစေနတယ။ ဒအတြက-စာနာစြာ ကညရလမ

မယ--လ႔သေဘာထားပါတယ။ ဒါေၾကာင အလြနစတရညစြာ ေဖာငးဖမႈေတြလပပါတယ။ ဥပမာ-တရတပါတ-၁၉ ႀကမ

ေျမာက ကြနဂရကအျပး အဆငျမငေခါငးေဆာငတေယာကလႊတျပး-တရတကြနျမနစပါတရ႕ ဆးျဖတခကေတြက ရငးျပ

တာေတြ လပပါတယ။ ဒါေတြက ေျမာကကရးယားေတြက ႏငငေရးအရ အေတြးအေခၚလြတေျမာကျပး ျပျပငေျပာငးလ

ေရးလမးေပၚေရာကေအာင ကညတာပါ။

66

၄။ ေတာငကရးယားမာ သမၼတသစတကလာႏငတာကလညး-ဒျဖစစဥက တတပတအား ေရ႕တးလာႏငေစခ

ပါတယ။ သမၼတမြနေဂအငးဟာ-ငယစဥက ေျမာကကရးယားက ေျပးလာရတသေတြကထားတ ဒကၡသညစခနးမာ ႀကး

လာခသတဦးပါ။ ဒါအျပင ေတာငကရးယားျပညသမားကလညး ေျမာကကရးယားန႕ အလြနေပါငးစညးခငေနၾကပါျပ။

ဒါေၾကာင ေျမာကကရးယားန႔ ဆကဆေရးေကာငးမြနခငတ မြနေဂအငးက အေစာကတညးက ေထာကခခၾကတာပါ။

ဒါေပမ-ေတာငကရးယားစစတပက မလလားလ႔၊ ၂၀၁၂ေရြးေကာကပြမာ ၀ငညစလ႔၊ သ ရႈးခရတာပါ။ ပတကြမေဟး-

လာဘစားမႈန႔ေထာငကသြားျပး ကငးပတသမၼတေရြးေကာကပြမာမ သအႏငရျပး သမၼတျဖစလာတာပါ။ သမၼတျဖစလာ

ကတညးက ေျမာကကရးယားန႔ဆကဆေရးေကာငးမြနဖ႔ အခြငအေရးရသမ ႀကးစားေနရမမက-ဒအေရးမာ အေရးပါတ

ႏင ငႀကးမားျဖစတ- အေမရကနန႔ေရာ- တရတန႕ပါ ဆကဆေရးေကာငးေအာင ႀကးစားႏငခပါတယ။ ဒါေတြအားလးက-

ေျမာကကရးယားအႏျမျပနာေျဖရငးေရးမာ အေထာကအကျပခတာပါပ။ ဒါေပမ-ဒျပနာက တဆငခငးသာ ေျဖ

ရငးႏငမာျဖစပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ-(ေျမာကကရးယားေခါငးေဆာင-ကငဂအနးစကား ယသးရရင) အေတြးအ

ေခၚေဟာငးေတြ လပဟနေဟာငးေတြရ႕ တားဆးပတဆ႔မႈေတြရႏငလ႔ပါပ။ ဘကအသးသးမာ အကးစးပြားဆငရာ ျပ

နာမား ရေနလ႔ျဖစပါတယ။

ဥပမာ-အားျဖင-အေမရကနကႏငငေရးမာ ၾသဇာအရနႀကးမားလတ-(Industrial Military Complex)-ေခၚ-

လကနကထတလပတအပစရ႕သေဘာထားက အခကအခာကပါတယ။ ဇြနလ(၁၂)ရကေန႔ ထပသးေဆြးေႏြးပြအျပး ျပ

လပတ သတငးစာရငးလငးပြမာ သမၼတထရန႕က-ေတာငကရးယားမာ ခရပထားတ အေမရကနမရနးတပသား သး

ေသာငးန႔ပတသကျပးေျပာရာမာ-ကၽြနေတာစတဆႏၵအရဆရင အချပနေခၚခငေပမယ-ဒကစၥက ကၽြနေတာတေယာက

တညးက ဆးျဖတလ႔မရပါဘး။--လ႔ေျပာသြားတာကၾကညပါ။(ထရန႔အေနန႔ ဒအစညးအေ၀းတကဖ႔ေတာင အေတာႀကး

စားခရတာပါ။)

ဒါေၾကာင-ဒျပသာနာကေျဖရငးရာမာ-အလြနစတရညရမာျဖစျပး နညးလမးေပါငးစက တထြငဖနတးမႈရစြာ ေပာ

ေပာငးစြာ ကငတြယရပါလမမယ။ ဒကာလရ႕သတငးေကာငးကေတာ-ကမာၻ႕ျပညသလထႀကး တရပလး ျငမးခမးေရးန႔

ဖြ႕ျဖးတးတကေရးက အလြနလလားေနၾကျပး-သတငးမဒယာမားရ႕ ပြငလငးလာမႈမားကလညး ဒစတဓာတေတြက အ

ေထာကအကျပေနတယဆတာပါပ။

ဘာပျဖစျဖစ ေလာေလာဆယမာေတာ-အႏျမစစႀကးျဖစေတာမယအေျခအေနကေန-တငးမာမႈေတြ ေလာခ

လကႏငတာပါပ။ စစသေတြ တျခမးၿခမးေပးေနရာကေန-ေဆြးေႏြးပြေတြအမးမး ေပၚထြကလာေနျပး၊ ျပနလညသငျမတ

ေရးလမးေၾကာငးေတြေပၚ ျပနေရာကလာေနၾကပါျပ။

ရေဘာရႈယဥ။

၂၅-၆-၂၀၁၈

67

ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး

ႏစ ၁၇၀ ျပညေျမာကတ အခါသမယက

အထမးအမတျပျခငး

ရေဘာသနးေမာင

ဒႏစ ၂၀၁၈ ခႏစဟာ အလြနအဓပၸာယရတ ႏစတႏစ ျဖစတယ။ ဘာေၾကာငပါလ။

မာကစဟာ ၁၈၁၈ ေမလမာ ေမြးဖြားခသျဖစလ႔ ဒႏစ ၂၀၁၈ ေမလဟာ မာကစရ႕ အႏစ ၂၀၀ ျပည ေမြးႏစ ျဖစ

တယ။ ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမးဟာ ၁၈၄၈ ေဖေဖာ၀ါရမာ ပႏပထတေ၀ခတာျဖစလ႔ ၂၀၁၈ ခ ႏစ ေဖေဖာ၀ါရဟာ

ေၾကညာစာတမး ေပၚထြကလာတ အႏစ ၁၇၀ ျပညေျမာကတ ထြနးေျပာငတ အခါသမယျဖစတယ။

ဒါေၾကာင ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး ႏစ ၁၇၀ ျပညေျမာကတ အခါသမယက ဒစာတမးန႔ အထမးအမတ

ျပလကပါတယ။

ကြနျမပါတ ေၾကညာစာတမး ေပၚထြကလာတ ေခတကာလရ႕ ေနာကခ

(က) စးပြားေရးေနာကခ

၁၉ ရာစ အလယပငး၊ ဥေရာပတကန႔ ေျမာကအေမရကတက ကနးေျမေပၚမာ လယယာလပငနးစးပြားေရးမ

စကမႈလပငနးစးပြားေရးျဖစထြနးတးတကမႈေတြဟာ အရနအဟနေကာငးေကာငးန႔ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလသ႔ ေရာက

ရ ေနပါၿပ။ လ႔အဖြ႔အစညး ကနထတစြမးအားစဟာ ေရေတြပနးထြကေနသလ အရနအဟနျပငးျပငးန႔ တးပြားေနတယ။

ဥပမာ - မးရထားက တထြငလကျခငးအားျဖင မးရထားရ႕သယယပ႔ေဆာငႏငမႈ စြမးအားန႕ လငျမနမႈတ႔ဟာ မလ ရၿပး

သားျဖစတ ႏြား၊ ျမငးစတ တရစၦာနစြမးအားတ႔န႔ သယယပ႔ေဆာငျခငးထက အမားႀကး သာလြနတယ။ အႀကးစား အ

ထညရကကနးစက၊ ခညငငစကေတြ ေပၚထြနးလာျခငးက လပအားေပး ကနထတလပမႈ (Productivity) ဟာ အဆ

ေပါငးမားစြာ ျမငတကသြားခတယ။ စးပြားေရး႐ႈေထာငကၾကညရင ကနထတစြမးအားစ အရနအဟနျမငမားစြာ ဖြ႔ၿဖးတး

တကလာျခငး၊ စကမႈလပငနးမားျဖစထြနး ေပၚေပါကလာျခငးတ႔က အစဥအလာျဖစတ လယယာ ထြနယကစကပးတ စး

68

ပြားေရး၊ လယသမားကေလးစးပြားေရးတ႔က အစားထးလကၿပး အႀကးအကယ ကနထတလပငနးေတြ ေပၚေပါကလာေန

တ ေခတျဖစတယ။

(ခ) လမႈေရးေနာကခ

စကမႈလပငနးႀကးေတြ ေပၚထြကလာတာန႔အမ ဥေရာပတကရ႕ အဓကႏငငေတြဟာ အစဥအလာ လ႔အဖြ႔အ

စညးမ အရငးရငစနစလ႔အဖြ႔အစညးသ႔ အလငအျမန ေျပာငးလသြားေရးကာလသ႔ ေရာကရသြားခတယ။ ဒလ အႀကးအ

ကယ ကနထတလပမႈ ဖြ႔ၿဖးတးတကလာမႈက တဖကမာ ကနထတစြမးအားစ တဟနထးျမငတကလာေရးက တြနးေဆာ

ေပးၿပး၊ လ႔အဖြ႔အစညးဥစၥာဓန တဟနထး တးပြားမႈက ရရေစတယ။ တခနတညးမာလညး လ႔အဖြ႔အစညးရ႕ အကးစးပြား

ခစားရမႈပစ မတကြျပားမႈက အႀကးအကယျဖစေပၚေစတယ။ ဒလနညးန႔ လ႔အဖြ႔အစညးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈန႔ ဥစၥာဓန တး

ပြားမႈတ႔က ဆန႔ကငဘကအားျဖင လ႔အဖြ႔အစညးပဋပကၡအမးမးက အဆကမျပတ ျပငးထနလာေစျခငးႏင အခငးပြား

မႈမား ျပငးထနလာေစျခငးပါပ။ ဥပမာ-ဥေရာပတကရ႕ အလပသမားလႈပရားမႈႀကး ၃ ရပ -- ျပငသစ လယြနအလပသ

မားလပရားမႈ၊ ၿဗတနခားလတစလႈပရားမႈ၊ ဂာမန ဆလဆာ(Silesia) ရကကနးအလပသမားမား ပနကနမႈ။ ဂာမနန႔

ျပငသစအလပသမားေတြ လမးေပၚတက၊ လမးထပေတြမာ လမးခကတတေတြ ေဆာကၿပး ပနကနေတာလနၾကျခငး

အားျဖင သတ႔အေပၚ အရငးရငမား၊ အရငးရငႀကးမားက ေသြးစပမႈမားက ခခဆန႔ကငၾကတယ။ ဒလအေျခအေန

ေအာကမာ ဒအလပသမားေတြက ဒလမဆေလာတ လမႈအျခငးအရာေတြက ဆေလာစြာ၊ သပၸနညးကစြာ ရငးလငးဖြင

ဆ ေရးျပႏငဖ႔ အထးလအပပါတယ။ အဒါမသာ သတ႔ကယတင သတ႔ရ႕ အဆငေနရာ၊ သတ႔ရ႕ အေျခအေနက ရငးရငး

လငးလငး နားလညသျမငသြားေစၿပး အဒေနာက တဆငတကကာ ဒအဆငေနရာန႔ အေျခအေနျပျပငေျပာငးလပစေရး

အတြက ပစန႔လမးေၾကာငးက စးစမးေလလာသြားေစပါလမမယ။

(ဂ) သေဘာတရားေနာကခ

လ႔အဖြ႔အစညးရ႕ ဧရာမအေျပာငးအလမားက လမႈေရးအေတြးအေခၚ ေရစးေၾကာငးအမးမးက အလြန႔အလြန

သက၀ငလႈပရားလာေစသလ သေဘာတရားအမးမးလညး ျပန႔ပြားဖ႔အခြငအလမးေတြ ရရေစတယ။ အဂၤလပစတင

ေဘာဂေဗဒပညာရင အဒမစမစ၊ ေဒးဗစရကာဒတ႔ဟာ စးပြားေရး႐ႈေထာငကေန အရငးရငစနစ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈရ႕ ေရ

ေသာကျမစက ခြျခမးစတျဖာၾကတယ။ ဟဂယန႔ ဖး၀ါးဘတတ႔ဟာ ကမၻာႀကးရ႕ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အေျပာငးအလေတြက

ပမေတြ႔ျမငခၾကတယ။ ဟဂယက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈန႔ အေျပာငးအလေတြဟာ အရာကစၥေတြရ႕ လႈပရားမႈ၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

တရားဥပေဒေတြန႔ ဆေလာမႈရစြာ ျဖစေပၚေနတာလ႔ မတယပါတယ။ ဒါေၾကာင သက အရာကစၥေတြရ႕ အဆကမျပတ

လႈပရားမႈန႔ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေတြက အေလးထားၿပး ဒါက အဘဓမၼာ႐ႈေထာငကေန လ႔အဖြ႔အစညး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈန႔

အေျပာငးအလအျဖစ အတညျပခတယ။ အဂၤလပန႔ ျပငသစ ဆရယလစ၀ါဒ အေတြးအေခၚပညာရငမားျဖစတ တနညး

အားျဖင စတကးယဥဆရယလစ၀ါဒ ၃ ဥးျဖစတ စန႔ဆငမြန၊ ဖရးယား၊ အ၀ငတ႔ဟာ အစဥအလာ ဥေရာပ ဆရယလစ၀ါဒ

အေတြးအေခၚေတြက လ႔အဖြ႔အစညး ပမသမာသမတကေရး၊ လ႔အဖြ႔အစညး ပမေျဖာငမတေရး ႐ႈေထာငကေန ဆကခ

ခၾကတယ။ စကမႈလပငနးႀကးမား ဖြ႔ၿဖးတးတကလာၿပးေနာက အရငးရငစနစရ႕ ပဋပကၡန႔ ခၽြတယြငးခကမား ေပၚထြက

လားျခငးအားျဖင ဒလလ႔အဖြ႔အစညးန႔ မဆေလာတ အျခငးအရာေတြက ျပျပငေျပာငးလရန သေဘာတရားန႔ နညးနာ

ေတြက ရငးလငးဖြငဆျပပါတယ။ ဒါေၾကာင အဒတနးက ျပန႔ပြားလာတ သေဘာတရားအမးမးဟာ မာကစ၀ါဒ ျဖစတည

လာေရးအတြက ၾကြယ၀တ အေတြးအေခၚေရေသာကျမစက ျဖညဆညးေပးပါတယ။ မာကစ၀ါဒဟာ မာကစန႔ အနဂယ

တ႔က ေရ႕လမားရ႕ အေတြးအေခၚအသးအပြငမားမ ဆေလာရာမားက စပယတ အေျခခအတျမစေပၚမာ မမတ႔ကယ တင

69

ႀကးပမးအားထတမႈန႔ မမတ႔ဘာသာ တထြငဖနတးမႈေတြ ထပေလာငးမႈျဖင ျဖစတညလာတ သေဘာတရား ျဖစ တယ။

(ဃ) မမကယကယ ျပျပငေျပာငးလမႈ

မာကစ၀ါဒ သေဘာတရားျဖစတညလာရာမာ အထကေဖာျပပါ ပကတဘာ၀ေနာကခမားအျပင အေရးႀကးဆး

ကေတာ မမဘာသာ ေတြးေခၚယဆမႈပငးဆငရာ အရငးခကတ အေျပာငးအလေတြ ေပၚေပါကချခငးပါပ။

မာကစဟာ ၁၈၁၈ မာ ေမြးဖြားသ၊ အနဂယက ၁၈၂၀ မာ ေမြးဖြားသျဖစတယ။ သတ႔ ေမြးဖြားလာခနဟာ

ပေဒသရာဇစနစကေန အရငးရငစနစသ႔ ဂာမနမာ ေျပာငးလေနတ အခနကာလျဖစတယ။ အရငးရငစနစ အေျပာငးအ

လမားက လ႔အဖြ႔အစညးတရပလး နကနကနန အေျပာငးအလျဖစေပၚေစခတာက သတ႔ကယတငကယက ေတြ႔ျမငခ

ၾကရတယ။ အႀကးအကယ ကနထတလပမႈေတြက ဧရာမဥစၥာဓနေတြက ေဆာငၾကဥးလာတာန႔ တခနတညးမာ အလပ

သမားလတနးစားအတြက ဆငးရဒကၡေတြလညး ေဆာငၾကဥးေပးလာတယ။ မာကစန႔အနဂယတ႔ လလားေျမာကလာ

တာန႔အမ သတ႔ဟာ မဆေလာတ လ႔အဖြ႔အစညးစနစက ေျပာငးလပစၿပး၊ ပမဆေလာတ၊ တရားနညးလမးကတ၊

အမားစျဖစတ ျပညသလထ အကးစးပြားန႔ ဆႏၵက ထငဟပႏငတ လ႔အဖြ႔အစညးသစ ထေထာငႏငေရးက ေမာလင

ခၾကတယ။ သတ႔ဟာ ဆငးရသားလပသားထရ႕ ေထာကခစာနာ ကညမႈတ႔ျဖင ဒအေျခအေနက ေျပာငးလျပျပငၿပး အဒ

ကေန အရငးရငစနစက အကနအစင ျပျပငေျပာငးလပစကာ ပမသစလြငဆေလာတ စနစတခ ထေထာင

သြားေရးျဖစတယ။ တကယေတာ ဒါဟာ ေတာလနတဒမကရကတစ၀ါဒမ ကြနျမနစ၀ါဒသ႔ဆတ သမငးအ ေျပာငးအလ

က အေကာငအထညေဖာေဆာငျခငး ျဖစတယ။ သတ႔ရ႕ ဒလအေျပာငးအလက မကေမာကကာလမာေတာ အလြန

ေတာလနတ အေျပာငးအလျဖစတယလ႔ ေျပာဆႏငပါၿပ။

မာကစဟာ ဂာမန၊ ႐ငးျမစေဘးက ၿမ ႕တၿမ႕ျဖစတ ထရြငယာၿမ ႕မာ ေမြးဖြားခသပါ။ သ႔အေဖဟာ ထရြငယာၿမ ႕

အစးရအဖြ႔ရ႕ ဥပေဒအႀကေပးျဖစတယ။ မသားစအေျခအေနကေတာ တငေတာငတငတယ ေနထင စားေသာကႏင

ေလာကေအာင စးပြားေရးအငအား ေတာငတငးပါတယ။ အနဂယဟာလညး ဂာမန၊ ႐ငးျပညနယ ဘာမငၿမ႕(Barmen) မ

စညးစမဥစၥာ အလြနေတာငတငးတ ရကကနးစက႐ပငရင မသားစမ ဆငးသကလာျခငးျဖစတယ။ ဒါေပမ

သတ႔ႏစဥးဟာ စညးစမယစမးေနရတဘ၀မးက မလလားၾကဘ၊ လသားေတြအတြက၊ လ႔အဖြ႔ အစညးတရပလးအတြက

တစတခေသာ တာ၀နက ထမးရြကလၾကတယ။ ဒစတကးစအတြက သတ႔ႏစေယာကလးဟာ သတ႔ ဘ၀တသကတာလး

ေပးဆကကာ ႀကး ပမးအားထတရငး လသားလ႔အဖြ႔အစညးတရပလး ေပာရႊငခမးေျမ႕ေရးက ေဆာငရြကသြားတယ။

မာကစန႔အနဂယဟာ ၁၉ ရာစ ၄၀ ခႏစမား အေစာပငးမာ ပထမဆးအႀကမအျဖစ ဆစညးမခၾကတယ။ အဒ

ေနာက ေမာမနးခကခငး တညၾကတ သတ႔ ၂ ေယာကဟာ သေဘာတရား သေတသနလပငနးက စတငလပေဆာင

ၾကပါတယ။ ၁၈၄၃ ကေန ၁၈၄၄ ခႏစ အေစာပငးေရာကတအခါ မာကစန႔ အနဂယတ႔ဟာ ကမၻာအျမငန႔ ရပတည

ခကေျပာငးလေရး အေျခခၿပးေျမာကသြားခတယ။ မာကစဟာ “ဟဂယရ႕ အဘဓမၼာ ဥပေဒသမားက စစစေ၀ဖနျခငးန႔

နဒါနး” စာအပကလညးေကာငး၊ အနဂယက “အမးသားစးပြားေရး စစစေ၀ဖနမႈစစတမး”ကလညးေကာငး ေရးသားၾက

တယ။ ၁၈၄၆ ခႏစေရာကတအခါ သတ႔ႏစဥး စတငပးေပါငးၿပး “မြနျမတေသာ မသားစ” စာအပက ေအာငျမငစြာ ေရး

သားႏငခတယ။ “ဂာမန ေတြးေခၚယဆမႈ”စာအပက ေရးသားၿပးစးသြားျခငးဟာ သတ႔ ေနာကဆးမာ သမငး႐ပ၀ါဒအျမင

က ထေထာငၿပးေျမာကသြားျခငးရ႕ အမတလကၡဏာျဖစတယ။

70

ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမးက ထတေ၀ျခငး

မာကစန႔ အနဂယတ႔အား ကြနျမနစအဖြ႔ခပ ဒတယကြနဂရကမ တာ၀နေပးအပခကအရ ၁၈၄၇ ဒဇငဘာႏင

၁၈၄၈ ဇနန၀ါရအတြငး ေရးသားခတာျဖစၿပး၊ ၁၈၄၈ ေဖေဖာ၀ါရမာ ဒစာတမးက ပထမဆးအႀကမ ဂာမနဘာသာျဖင

လနဒနမာ ပႏပထတ ေ၀လကပါတယ။ ၁၈၄၈ ေဖေဖာ၀ါရမာ အသက ၂၉ ႏစန႔ အသက၂၇ ႏစသာရေသးတ မာကစန႔

အနဂယတ႔ ေရးသားျပစလကတ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”ဟာ ကမၻာေပၚမာ ပစၥညးမလတနးစား ႏငငေရးပါတ

မားရ႕ ပထမဆးေသာ လပငနးစဥျဖစလာပါတယ။ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး” ထတေ၀လကျခငးဟာ မာကစ၀ါဒ

ေပၚထြနးလာျခငးရ႕ မတတငျဖစတယ။ မာကစ၀ါဒက စနစတက ျပညစကလစြာ ပထမဆး တငျပလကျခငးလညး ျဖစ

တယ။ ႏငငတကာကြနျမနစလႈပရားမႈရ႕ လပငနးစဥသေဘာေဆာငတ စာတမးတေစာငလညး ျဖစတယ။ “ကြနျမနစပါ

တေၾကညာစာတမး”ဟာ ကမၻာသမငးက တထြငဖနတးခတ၊ တထြငဖနတးေနတ စာအပအနညးငယအနကမ တအပ

အျဖစ လအမားက အသအမတျပထားတ စာအပတအပျဖစသလ မာကစ၀ါဒရ႕ေတးသလညး ျဖစတယ။

၁၈၄၈ ေဖေဖာ၀ါရမာ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”ကထတေ၀လကတအခနမ ဒေန႔အထ ၎ဟာ ကမၻာ

ေပၚမာ အလြနက ကယျပန႔စြာ ျပန႔ႏ႔ေနၿပး မာကစ၀ါဒရ႕ေမာကြနး၀ငကမးမားအနက အကယျပန႔ဆး ျပန႔ႏ႔ေနတ ႏငင

တကာလကၡဏာေဆာငတ ကမးတဆျဖစတယ။ ဒေန႔အထ မျပညစေသးတစာရငးမားအရ ဘာသာေပါငး ၂၀၀ ေကာ

ဘာသာျပနထားၿပး အႀကမေပါငး ၂၁၀၀ ေကာ ထတေ၀ထားၿပးျဖစတယလ႔ သရပါတယ။

အႏစသာရမား

“ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”ဟာ ဆရယလစဝါဒသေဘာတရားန႔ပတသကလ႔ ပထမဆးအႀကမ ရငးလငး

ဖြငဆျပလကျခငးျဖစၿပး၊ ကြနျမနစ၀ါဒလႈပရားမႈဟာ ဘယသမ တားဆးလ႔မရႏငတ သမငးေရစးေၾကာငးျဖစတယလ႔

ညႊနျပလကပါတယ။ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”က ဖြ႔စညးထားတ အျမေတအေျခခမေတြကေတာ- သမငးေခတ

ကာလတငးရ႕ အေရးႀကးတ ကနထတလပမႈန႔ဖလယမႈ၊ ၎တ႔မ ေပၚထြနးလာတ လ႔အဖြ႔အစညး အေဆာကအအဟာ

၎ေခတကာလရ႕ ႏငငေရးန႔ စတဓာတတ႕ရ႕ သမငးအေျခခေပၚမာ တညေဆာကထားတာျဖစတယ၊ ဒအေျခခက အစ

ခမသာ သမငးက ရငးလငးဖြငဆႏငပါလမမယ။

သမငးဥးေခတလ႔အဖြ႔အစညး ၿပကြသြားၿပးေနာက လသားလ႔အဖြ႔အစညးအားလးရ႕သမငးဟာ လတနးစား

တကပြရ႕သမငး ျဖစတယ။ ဒသမငးမာ တစတတနးႀကးေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ အဆငကာလမား ပါ၀ငတယ။ ဆလတာ

က ပစၥညးမလတနးစားဟာ မမကယတင အရငးရငလတနးစားရ႕ ေသြးစပ စးမးျခယလယမႈေအာကက မလြတေျမာက

ေသးသမ လ႔အဖြ႔အစညးတရပလးဟာ ေသြးစပမႈ၊ ဖႏပမႈ၊ လတနးစား ကြျပားမႈန႔ လတနးစားတကပြမားမ ဘယလမ

ေရာငလႊမရႏငဘးဆတာပါပ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး” အတြငး မာကစန႔ အနဂယတ႔ဟာ သတ႔ရ႕အျမငမားက စနစတက စစညး

ရငးလငးဖြငဆျပထားတယ။ သတ႔ရ႕အျမငက “ပဂၢလကပငစနစ ဖကသမးေရး”“အရငးရငလတနးစားရ႕ စးမးအပခပမႈ

က တြနးလနပစေရး၊ ပစၥညးမလတနးစားက အာဏာသမးပကေရး”တ႔ျဖစတယ။ အဒေနာကမ “အရငးရငးလတနးစားရ႕

အရငးအႏးအားလးက တလမးခငးသမးပက၊ ကနထတလပေရးကရယာအားလးက ႏငငေတာလကထ စစညးထားေရး

ဆလတာက အပစးသလတနးစားျဖစလာတ ပစၥညးမလတနးစားလကတြငး စညး႐းဖြ႔စညးထားကာ ကနထတစြမးအားစ

ရ႕ အေထြေထြအငအားက ျမနႏငသမလငျမနစြာ တးပြားသြားေရးျဖစတယ”။ ဒါအျပင ကြနျမနစေတြဟာ မမတ႔ရ႕ အ

71

ျမငန႔ အႀကအစညမားက ဘယေတာမ ဖးကြယမထားဘး။ လကငငးတညရေနတ လ႔အဖြ႔အစညးစနစက အၾကမးဖက

အငအားျဖင တြနးလနပစမသာ မမတ႔ရ႕ ရညမနးခကပနးတငက ေရာကရလမမယဆတာက သတ႔က အတအလငး

ေၾကညာခၾကတယ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး”ဟာ အႏပဋေလာမ႐ပ၀ါဒန႔ သမငး႐ပ၀ါဒတ႔အရ ကနထတစြမးအားစန႔ ကန

ထတဆကဆေရး၊ စးပြားေရးအေျခခအတျမစန႔ အေပၚထပအေဆာကအအတ႔ရ႕ပဋပကၡက ခြျခမးစတျဖာတယ။ လတနး

စားန႔ လတနးစားတကပြ၊ အထးသျဖင အရငးရငစနစလ႔အဖြ႔အစညးမာ လတနးစားတကပြ ေပၚထြကလာမႈ၊ ႀကးထြားဖြ႔ၿဖး

လာမႈျဖစစဥတ႔က ခြျခမးစတျဖာကာ အရငးရငစနစ မခကဆးၿပး ဆရယလစစနစ မခေအာငပြခမယ ပကတဘာ၀တရား

ဥပေဒသမားကလညးေကာငး၊ အရငးရငစနစက ေျမျမပသၿဂၤဟမယသမားအျဖစန႔ ပစၥညးမလတနးစား ထမးေဆာငရ

မယ ကမၻာသမငးေပးတာဝနမားကလညးေကာငး အကးသငအေၾကာငးသင သကေသထျပခတယ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး”မာ အရငးရငလတနးစားရ႕ စးမးအပခပမႈက အၾကမးဖကေတာလနေရးျဖင

တြနးလနပစေရး၊ ပစၥညးမလတနးစားရ႕“ႏငငေရးအရ စးမးအပခပမႈ” ထေထာငေရးတ႔က အတအလငး ေၾကညာထား

ၿပး၊ ပစၥညးမလတနးစားအာဏရငစနစန႕ အရငးရငလတနးစားအာဏာရငစနစအား အစားထးေရးအေတြးအေခၚက ေဖာ

ျပထားတယ။

“ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”မာ ပစၥညးမလတနးစားဟာ ႏငငေရးအာဏာ သမးပကရရၿပးေနာက ကန

ထတစြမးအားစ အစြမးကန ဖြ႔ၿဖးတးတကေစရမယဆတ အေျခခအတျမစေပၚမာ လ႔အဖြ႔အစညး ျပျပငေျပာငးလေရး

ႀကးမားက တလမးခငးေဆာငရြကျခငးအားျဖင လတနးစားအတကအချဖစမႈန႔ လတနးစားတညရေနမႈ အေၾကာငးအ

ခကမားက ဖကသမးသြားရမယလ႔လညး ညႊနျပထားေသးတယ။

“ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”မာ အဒေခတက ေဖာကျပနတ ဆရစလစ၀ါဒအေတြးအေခၚ ေရစးေၾကာငး အ

မးမးက စစစေ၀ဖနကာ စတကးယဥဆရယလစ၀ါဒန႔ပတသကလ႔ သပၸနညးက ခြျခမးစတျဖာ တနဖးျဖတထား တယ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး” မာ ပစၥညးမလတနးစားရ႕ ေရ႕တနးေရာက၊ တးတကတ တပဖြ႕အေနန႔ ကြန

ျမနစပါတရ႕ လကၡဏာ၊ ထးျခားခကန႔ တကပြနညးပရယာယမားက ရငးလငးဖြငဆျပထားတယ။ ဒါအျပင ပါတရ႕ ရည

မနးခကအတြက ႀကးပမးအားထတေရးန႕ ေနာကဆးရညမနးခကျဖစတ ကြနျမနစ၀ါဒ ေရာကရေအာင အေကာငအ

ထညေဖာ ေဆာငရြကေရးအၾကား ဆကစပမႈတ႔ကလညး ညႊနျပထားပါတယ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး”ရ႕ ေနာကဆးမာ “ပစၥညးမလတနးစားမားအဖ႔ ဒေတာလနေရးအတြငး ဆး႐ႈး

စရာရယလ႔ သတ႔ကတပေႏာငထားတ ေႏာငႀကးမတပါး တျခားဘာမမရ၊ သတ႔ရရလကမာကေတာ ကမၻာႀကးတခလး

ပါပ”လ႔ တညၾကညေလးနကစြာ ေၾကညာထားပါတယ။ ဒါအျပင ႏငငတကာ၀ါဒရ႕ တကပြေၾကြးေၾကာသအေနန႔ “တက

မၻာလးက ပစၥညးမမား ေသြးစညးညညြတၾက” လ႔ လႈ႔ေဆာတငျပထားပါတယ။

ေလာေလာဆယဆယ ႏစမားအတြငး အေနာကတငး မဒယာေတြန႔ ပညာရငေတြရ႕

မာကစန႔ “ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး”န႔ ပတ သကတ အကျဖတခက

(၁) မာကစန႔ ပတသကတ အကျဖတခက

ဆဗယကန႔ အေရ႕ဥေရာပ အေျပာငးအလျဖစေပၚၿပးေနာက ဆရယလစလႈပရားမႈဟာ ဒေရနမသ႔ ကဆငးသြား

သလ မာကစ၀ါဒလညး ဒေရနမသ႔ ကဆငးသြားခတယ။ အဒအခနက အေနာကတငးမဒယာေတြက မာကစ၀ါဒန႔ ပတ

72

သကလ႔ ထးႏကတကခကမႈေတြ၊ သြားပပေလလြင စြပစြခကေတြ၊ “ျပစတငကရ႕မႈေတြ”လပေဆာငခၾကလ႔ သတ႔ရ႕

ရပတညခကေတြ တဖြဖြ ေပၚထြကလာခၾကတယ။ တခ ႕ မာကစ၀ါဒ ဆန႔ကငသမားကဆရင မာကစ၀ါဒက အာဏာရင

စနစလ႔ ေျပာဆၾက႐မက ဗဟဥးစးခပကငမႈစနစဆတ အမညေတာင ေပးလကၾကပါေသးတယ။ အဒတနးက မာကစ၀ါဒ

က ဆန႔ကငသအားလးဟာ အေရ႕ဥေရာပ အေသြးအေရာငေျပာငးသြားျခငးန႔ ဆဗယကျပညေထာငစ ၿပကြသြားျခငးတ႔

က မာကစ၀ါဒန႔ ဆရယလစ၀ါဒ ႐ႈးနမသြားမႈရ႕ မတတငအျဖစ မတယေနၾကတယ။ ဖရနစစ ဖကယားမာက “သမငး ရ႕

နဂးန႔ ေနာကဆးလ”( The end of history and the last man ) ဆတ စာအပတအပေတာင ေရးခတယ။ အဒ စာ

အပရ႕ အျမေတအျမငကေတာ ၂၀ ရာစဟာ ဆရယလစစနစက လး၀ ေျမျမႇပသၿဂၤဟပစလကတ ရာစႏစျဖစတယ။ ၂၁

ရာစဟာ ကြနျမနစ၀ါဒက လး၀ ေျမျမႇပသၿဂၤဟပစတ ရာစႏစျဖစလမမယ။ အရငးရငစနစသာ လသားလ႔အဖြ႔ အစညးအ

တြက ေနာကဆးစနစျဖစလမမယဆတ အျမငပါပ။

ဒါေပမ ဆရယလစႏငငေတြ ေပၚထြကလာတ ျပနာဟာ အရငးရငစနစရ႕ ေမြးရာပါ ပဋပကၡမားန႔ ေမြးရာပါ

ခၽြတယြငးခကမား ေလာပါးမသြားလ႔ ဒါမမဟတ ေျဖရငးမရလ႔ ျဖစတယဆတ သကေသသာဓကပါပ။ ၎ရ႕ ပဋပကၡန႔

ျပနာေတြဟာ ေပၚထြကေနဆ၊ အခဥေပါကေနဆျဖစတယ။ ၂၀ ရာစ ၉၀ ခႏစမား ထက၀ကကးသြားၿပးေနာက

အရငးရငစနစရ႕ ပဋပကၡေတြဟာ သညးသနသထက သညးသနလာေနတယ။ ေနာကဆး ၁၉၉၇ ခေရာကတအခါ ေငြ

ေၾကးအကပအတညး ေပၚေပါကလာေတာတယ။ အဒကာလက အေနာကတငး နာမညႀကး ပညာရငအခ႕၊ အထးသျဖင

ျပငသစအဘဓမၼာပညာရင တယရဒါ(Derrida) က “မာကစရ႕၀ညာဥ”ဆတ စာအပထမာ “ကၽြနေတာတ႔ ဒေခတကာ

လဟာ မာကစရ႕ အေတြးအေခၚ အေမြအႏစေတြက မေမအပဘး။ ေမသြားရငေတာ အနာဂတမသြားလမမယ”လ႔ တငျပ

ထားတယ။ မာကစက သရ႕ အဒေခတကာလမာ အရငးရငစနစန႔ ပတသကလ႔ ခြျခမးစတျဖာခကေတြန႔ ေ၀ဖန ဆနးစစ

ခကေတြဟာ ဒေန႔လေတြက အရငးရငစနစန႔ပတသကလ႔ သျမငနားလညဖ႔ ၾကြယ၀တ အေတြးအေခၚ အေမြအႏစမား

က ခနထားေပးခတာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင ေမပစလကလ႔ မျဖစႏငဘး။ ၂၁ ရာစ ၀ငလာၿပးတေနာက အရငးရငစနစရ႕

ပဋပကၡေတြဟာ ေလာပါးမသြား႐မက ဆန႔ကငဘကအားျဖင ဆကလကျဖစထြနးတးပြားေနတယ။ ၂၀၀၈ မာ တကမၻာ

လးလကၡဏာေဆာငတ ေငြေၾကးအကပအတညးကပ ထပမျဖစေပၚလာျပနတယ။ ဒအကပအတညးဟာ အေမရကမာ စ

တငျဖစပြားခတာျဖစတယ။ အဒအခနမာ အေနာကတငးအရငးရငကမၻာတခလး အထတတလန႔န႔ အကပအတညးသစ

တခအတြငးသ႔ ကေရာကသြားလကျခငးျဖစတယ။ ၂၀၁၁ မာ ၿဗတသပညာရင( Eagleton )က “မာကစ ဘာေၾကာင

မနကနရသလ”(Why Marx was Right) ဆတစာအပမာ သက ဒေန႔လေတြ မာက၀ါဒအေပၚ သသယ၀ငေနတ ျပနာ

၁၀ ရပက အဓက အေျဖေပးထားတယ။ ဒါေတြထမာ အေနာကတငးက တခ႕လေတြ မာကစ၀ါဒက ထးႏကတကခက

ထားတာေတြန႔ ပတသကတျပနာေတြလညး ပါ၀ငတယ။ ဒျပနာ ၁၀ ရပက ရညစးၿပး Eagleton က “အရငးရင

စနစ သမငးစတငလကကတညးက အကနစငဆး၊ အျပငးထနဆး၊ ဘကအစဆး ေ၀ဖနစစစခကမားအေနန႔ မာကစ၀ါ

ဒက ကၽြနေတာတ႔ရ႕ကမၻာႀကးက အႀကးအကယ ေျပာငးလပစလကတယ။ အဒကေန ေကာကခကခႏငတာကေတာ

အရငးရငစနစ အသကရငတညရေနသမ မာကစ၀ါဒဟာလညး တညရေနဥးမာပ” ဆတအခကက အထး အေလးထား

ေဖာျပခတယ။ အထကပါ အကျဖတခက ၂ ခကေန ေတြ႔ႏငတာကေတာ ေတာေတာမားမား ပညာရင ေတြအတြငး

မာကစ၀ါဒရ႕ အဆငေနရာဟာ အလြန တနဖးျမငပါတယဆတအခကပါပ။

၁၉၉၉ ခႏစ၊ လနဒန BBC အသလႊငဌာနက ဒတယေထာငစႏစရ႕ “ၾသဇာအရဆး အေတြးအေခၚပညာရင”က

အကျဖတေရြးခယမႈ ျပလပခပါတယ။ အားလးဟာ မမစတဆႏၵအရ ပါ၀င မေပးႏငပါတယ။ ရလဒကေတာ မာကစဟာ

နပါတ ၁ ေနရာမာ ရေနခတာက အထငအရားေတြ႔ျမငခၾကရတယ။ ၂၀၀၅ ခႏစ ဇလငမာပ လနဒန BBC အသလႊင

73

ဌာနက “ဒေန႔ အဂၤလပလမးမားရ႕ စတႏလးမာ ဘယသဟာ အႀကးျမတဆး အဘဓမၼာပညာရငလ”ဆတာ အကျဖတ

ေရြးခယမႈ ျပလပချပနပါတယ။ ဒတခမာလ မာကစပ။ ဒတယေနရာ ရရသထက မအေရအတြက တစဆပရၿပး ဇယားရ႕

ထပဆးေနရာမာ ရရချပနတယ။ ဒျဖစရပ ၂ ခကေန ေတြ႔ျမငႏငတာကေတာ အေနာကတငးသားေတြအေပၚ မာကစဟာ

အလြနၾသဇာႀကးသျဖစတယ ဆတာက ေတြ႔ႏငပါတယ။

(၂) “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”အေပၚ တနဖးျဖတခကအခ႕

“ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”ဆတစာအပဟာ အထႀကးေတာ မဟတပါဘး။ ခပပါးပါးလ႔ပ ေျပာႏငပါတယ။

ဒါေပမ သဟာ လသားေတြရ႕ အေတြးအေခၚနယပယမာ ၾသဇာသကေရာကမႈကေတာ အလြနႀကးပါတယ။ ကမၻာမဒယာ

ေလာက-က ေထာကခတ ကေန႔အထ ကမၻာေပၚမာ ၾသဇာသကေရာကမႈအႀကးဆး စာအပ ၁၀ အပ သ႔မဟတ ၂၀ စာ

ရငးအတြငးမာ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”စာအပဟာ ထညသြငး ေဖာျပျခငး ခခရတ စာအပလညးျဖစတယ။

ဒါအျပင အေနာကတငးပညာရငေတြက “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”စာအပအေပၚ အကျဖတခကဟာ

လညး အလြနျမငပါတယ။ ၿဗတန ကငးဘရစတကသလမ ပါေမာကၡတဥးျဖစတ ဂရကဂနး( Gareth Jones )က “ကြန

ျမနစပါတေၾကညာစာတမး”ဟာ အလြနခြနအားႀကးတ၊ အဖြယစာအပတအပပါလ႔ ဆပါတယ။ ၎ဟာ အၾသစရာ

ေကာငးေလာကေအာင လကေတြ႔ကတ အဓပၸာယေတြ ပါရေနတယ။ ၿဗတသသမငးပညာရင အရစ ေဟာစဘြမး(Eric

hobsbawm)က “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမးဟာ ဂလဘယလကေဇးရငးရ႕ အႏစသာရန႔ အကးဆကေတြက အၾသ

ဖြယရာေကာငးေလာကေအာင ႀကတငနမတဖတခတယ”လ႔ ဆပါတယ။

အထးသျဖင ဒေန႔ ဂလဘယလကေဇးရငးကမၻာႀကးအေၾကာငး ေျပာဆေဆြးေႏြးေနမႈေတြက မာကစက လြနခ

တ ႏစ ၁၇၀ ေလာကကတညးက ဂလဘယလကေဇးရငးရ႕ ၾသဇာသကေရာကမႈ၊ အခနးက႑အားလးက အလြန နက

႐ႈငးစြာန႔ အလြနႏႈကႏႈကခၽြတခၽြတ ခြျခမးစတျဖာမႈေတြ လပေဆာငထားချခငးပါပ။

ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမးန႔ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ

ဗမာျပည ကြနျမနစပါတက ၁၉၃၉ ၾသဂတ ၁၅ ရကမာ လ႕ဝကထေထာငတယ။ ပါတအေနန႔ “ကြနျမနစပါတ

ေၾကညာစာတမး” က ဗမာဘာသာန႔ ၃ ႀကမ ပႏပထတေ၀ခဖးတယ။

“ကြနျမနစပါတ ေၾကညာစာတမး”က ၁၉၄၈ ခႏစအေစာပငး၊ ပထမအႀကမ ပႏပထတေ၀ချခငးန႔ ပတသကလ႔

ဒတယအႀကမ ထတေ၀ျခငးအမာစကားမာ ဥက႒သခငဗသနးတငက ေအာကပါအတငး ေရးထားပါတယ။

“၁၉၄၇ လနဒနၿမ႔မာ ကငးပခတ “ၿဗတသအငပငယာအတြငးရ ကြနျမနစပါတမားကြနဖရင”မာ ဆးျဖတခက

တခ ခမတခတယ။ အဒဆးျဖတခကကေတာ ၁၉၄၈ ခႏစဟာ ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး အႏစ ၁၀၀ ျပညေန႔

ျဖစတအတြက တတႏငတ ကြနျမနစပါတမားက မမတ႔ တငးရငးဘာသာစကားျဖင ဘာသာျပန ပႏပထတေ၀ၾကရနန႔

မတ ၅ အပမ ၁၀ အပစေလာကက လနဒနရ မာကစ အထမးအမတဗမာနမာ ထားရရန ဆးျဖတခတယ။

“ဒအစညးအေ၀းက ကၽြနေတာတ႔ပါတကလညး ကယစားလယအဖြ႔တဖြ႔ ေစလႊတခပါတယ။

“ဒဆးျဖတခကအတငး ၁၉၄၈ ခႏစ အေစာပငးမာ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ ဗဟေကာမတက ဒစာအပက

ဗမာဘာသာျပန ထတေ၀ခပါတယ။ မတ ၁၀ ေစာငကလညး လနဒနၿမ႔ရ မာကစ အထမးအမတဗမာနသ႔ ပ႔ခပါတယ”လ႔

ေဖာျပခတယ။ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ၊ ဗဟေကာမတ၊ ျပညသ႔အာဏာပႏပတကက ထတေ၀ခတယလ႔ ေဖာျပထား

ပါတယ။

74

ဒတယအႀကမ ထတေ၀မႈန႔ ပတသကလ႔ ပါတဥက႒ သခငဗသနးတငရ႕ အထကေဖာျပပါ အမာစာထမာပ

“အခအခါ ပါတတြငးပညာေပးေရး လအပမႈအတြက ဒစာအပက ထပမဘာသာျပန ပႏပထတေ၀လကပါတယ”လ႔ ေရး

သားထားၿပး၊ ဗမာျပညကြနျမနစပါတရ႕ အေရ႕ေျမာက လြတေျမာကေရးအေျခခေဒသတေနရာရ၊ ဘာသာျပနန႔ ဗဟပႏပ

တကက ၁၉၇၇ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာ ေနာကပငးမာ ထတေ၀ခပါတယ။

တတယအႀကမ ပႏပထတေ၀ျခငးက ေၾကညာစာတမး ႏစ ၁၆၀ ျပညကာလ၊ ၂၀၀၈ ေဖေဖာ၀ါရမာ၊ အေထြ

ေထြ အတြငးေရးမး ရေဘာၾကငေမာငရ႕ အမာစာန႔ ဗဟ၀ါဒျဖန႔ခေရးက ထတေ၀ခပါတယ။

တတယအႀကမ ထတေ၀ျခငး၊ အေထြေထြအတြငးေရးမး ရေဘာၾကငေမာငရ႕ အမာစာမာ “ ‘ေၾကညာစာတမး’

ႏစ ၁၆၀ တငးတငးျပညခၿပ။ ‘ေၾကညာစာတမး’ဟာ မာကစရ႕ ပစၥညးမေတာလနေရးကမးျဖစသည။ ႏစ ၁၆၀ အတြငးမာ

ေခတကာလႏင လကေလာညစြာ မာကစ၀ါဒက တးခ႕ခၾကပါသည။ မာကစကယတင တးခ႕ခတာရသလ အနဂယ၊

လနင၊ ေမာစတနးတ႔ကလညး ေခတႏငအညျဖစေအာင တးခ႕ခပါသည။ ယခလညး ၂၁ ရာစ ေခတန႔အည တးခ႕ေနၾက

ပါသည။ တးခ႕တာမလပလင မာကစ၀ါဒ၏သက၀ငလႈပရားမႈ ရပသြားၿပး တရားေသျဖစသြားလမမည။ မမတ႔

လပရမညမာ ဘာေတြက ၂၁ ရာစေခတန႔အညျဖစေအာင တးခ႕ မလဆတာက စဥးစားေတြးေခၚဖ႔ျဖစပါသည”လ႔

အစခထားပါတယ။ “ေနာကဆးေျပာခငတာက ေၾကညာစာတမးက မမတ႔ ေတာလနေရးလကေတြ႔ျဖင ေပါငးစပၿပး ေလ

လာၾကဖ႔ျဖစသည။ ေၾကညာစာတမး၏ အႏစကယ၊ အကာက ပယၾကဖ႔ျဖစသည။ မာကစ၊ အနဂယတ႔ေခတကန႔ အခ

ေခတ မတေတာတာက သတျပရမည။ မးရထားေခတႏင အခကညဆနရထားေခတ၊ ဂကေလယာဥပႀကးမားေခတ

မတႏငပါ”လ႔ ရငးျပၿပး - “ေၾကညာစာတမးက ေနာကတဖန ေလလာၾကပါ။ ၂၁ ရာစလကေတြ႔ႏင ေပါငးစပစဥးစားၾကပါ

ဟ တကတြနးပါသည”လ႔ သ႔အမာစာက အဆးသတထားပါတယ။

ယခအခါ ေၾကညာစာတမးထတေ၀တ ႏစ ၁၇၀ ျပညကာလေရာကရခပါၿပ။ ေဆာငးပါအစမာ အစခထားတ

အတငး “၂၀၁၈ ခႏစဟာ အဓပၸာယရတ ႏစတႏစ ျဖစပါတယ”။ ကၽြနေတာတ႔ပါတ၀ငမားအေနန႔ မမတ႔ေရာကရေနတ

အေနအထားမားအရ တဥးခငးျဖစေစ၊ စေပါငးျဖစေစ အခငအမာအရ မမတ႔ရ႕ မာကစ၀ါဒေရခန တဆငျမႇငတင ေရး

အတြက “ေၾကညာစာတမး”ေလလာေရးက ဆပကငသငပါတယ။ အဒလ ဆပကငရာမာလညး အထကေဖာျပပါ အေထြ

ေထြ အတြငးေရးမးရ႕လမးညႊနခကက ဆပကငႏငၾကပါေစလ႔ ဆႏၵျပရငး၊ “ေၾကညာစာတမး” ႏစ ၁၇၀ ျပည အခါသမ

ယ က အထမးအမတျပျခငး စာတမးက အဆးသတလကပါတယ။

မာကစ၀ါဒ အဓြန႔ရညပါေစ။

ဗမာျပညကြနျမနစပါတ အဓြန႔ရညပါေစ။

ရေဘာသနးေမာင

မတ ၂၀။ ၂၀၁၈။

ကးကား။ ။

၁။ တ႐တဘာသာန႔ စာတမးမား

၂။ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ၊ ဗဟ၀ါဒျဖန႔ခေရးဌာနမ တတယအႀကမထတ “ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး”

75

အေရးေတာပဂာနယ

(ေဖာငပတေဆာငးပါး)

·

စကၤာပက ေကာမတကခင

ခရးတေထာကေရာကသြားတ

ေဒၚစခရး

ေအးၿငမး

အခနအားျဖင ျပညတြငးမာ ဒခပအစးရအေနန႔ အကနလးလကဥးမႈ မေနခနသြားတခရးျဖစတယ။

- တခနမာ စတေကာငးေလးမား ၀ငလာေလမလား ထငထားခတ စစတပန႔ရငၾကားေစေရးကလညး ေရႊငးမငး

အၿမးေမာသလ နးလကန႔ ေ၀းေနဆ။

- လသနးေသာငးထက မမစတႀကက ေခါငးေခါက ေရြးခယလကတ သမၼတတေယာက လကလနသြားခၿပ။

လကေရြးစငထက ျဖတပစလကရတ ျပညေထာငစ ၀နႀကးက ၂ ပါး၊ တငးန႔ ျပညနယ၀နႀကးခပ ၂ + ၀နႀကး ၇ ပါး ရ

လာခၿပ။ ျဖတရေတာမယသေတြကလညး တနးစေနဆ။

- တခနက မမက ယၾကညကးစားခ၊ ေထာကခခ၊ မဟာမတျပခတ (လကနကကင/ လကနကမ) တငးရငးသား

အဖြ႔အစညးေတြန႔ လပဂၢလေတြ၊ ႏငငေရးပါတေတြန႔လညး ကငးကြာေနခၿပ။

- ျပညသေတြ မျမငမေတြ႕လေတာတ ၂၀၀၈ ကစၥလညး မၿပးမျပတ ေခာငထးထားလကရၿပ၊ လႊတေတာထက

၂၅% ေသာ တပမေတာသား ကယစားလယေတြက ဖယရားသြားႏငဖ႔ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးတနညးန႔ တဆငၿပးတဆင လပ

ေဆာငသြားမယဆတ ေခၽြးသပစကားပ ၾကားလကရတယ၊ အငမတန လကေတြ႔မကတစကားပါ၊ အခနဘယေလာက

76

ယမယ မေျပာ၊ ဥးေပၚဥးဆငျဖေတာလ ျဖစမာကေတာ စးမတယ၊ ဒါမမဟတ လႊတေတာမာ NLD အေနန႔ ၇၅% ပငထား

ၿပးသား ၂၅ % ေသာ စစတပကယစားလယေတြထက ဒရမး မးရနႏငလလတခ႕ ထြကလာဖ႔မား ေမာလငေျပာသ

လားေတာ မသ။

- တငးျပညစးပြားေရးကလညး ဂကေလယာဥႀကး ပတကသလ တရနထးတကမလာဘ တလမေခါကေကြး က

ဆငးကာ ျပညသေတြ ငတျပတစ ျပေနတခန။

- ႏငငရ႕ ကနသြယေရးလေငြက ၃ လအတြငး ေဒၚလာသနး ၁၀၀၀ ေကာ ရေနခန။ ကပေငြတနဖး တလ

အတြငး စခနတငထးကေနတယ၊

- ခးမႈ၊ တကမႈ၊ လယကမႈ၊ သတျဖတမႈ၊ မဒနးမႈ မးယစေဆးကနကးမႈ စတ ရာဇဝတမႈႀကး/ငယေတြ ေျပာင

ေျပာငတငးတငး လပလာၾကလ႔ ျပညသတ႔ဘဝ မလမၿချဖစလာခန။

- သဘာဝ ေရႀကးေရလေဘးန႔ လလပေဘး(ရခင၊ ကခင၊ ရမးျပညနယေတြဘက စစတပေသာငးကနးမႈေတြ)

ေၾကာင တျပညလး ကးလန႔စာစားျဖစေနၾကခန။

- စစတပအေနန႔ လမးတး မးျဖတမႈေတြ လပခတယဆၿပး ႏငငတကာက ဗမာျပညက တာဝနရသ အာဏာ

ပငေတြက အျပစေပးအေရးယဖ႕ ေတာငးဆလာခနမာ သေပးခငတ မကေဆခ(သတငးစကား)က ျပညပထြက ေျပာ

တာျဖစတယ။

- ေရေဘးသင၊ စစေဘးသင၊ ဝမးေရးေဘးသင၊ ၂၀၀၈ ေဘးသငေနတျပညသေတြ လမးေပၚမထြကၾကန႔ဆတ

အေၾကာငးၾကားခကပါသလ ႏငငတကာကလညး စစတပန႔ ကၽြနမတ႔က ခြမေနပါန႔ တသေဘာတညးပ …. ဆတာက ျပ

လကတာျဖစတယ။

“ကမတ႔အေနန႔ ႏငငက ကေျပာငးကျပနျဖစတ ေတာလနေရးလပၿပး ေျပာငးလတာမး အားမေပးဘး၊ ကမတ႔

စတရညပါမယ၊ ကမတ႔ မဆတမနစ ႀကးစားမယ၊ ကမတ႔ ဥပေဒေဘာငအတြငးက လပမယ” …. ဆတ မန႔ခြနးက

ၾကညရင သ႔ရ႕ရပတညခက၊ သေဘာထား၊ လပငနးစဥကပါ-၀ါက ၄ ေၾကာငးန႔ ရငးရငးလငးလငးေဖာျပလကတာ ျဖစ

တယ။

ဒလေျပာတာက - ျမနမာႏငငေရးက တပမေတာက ထာဝရ ဥးေဆာငသြားမယ…. ဆတ စစအပစက ႀကကပါ

မယ၊ ေဒၚစကယတငလညး အႏရာယစကကြငးထက လြတကငးသြားႏငပါတယ။

ဒါေပမ ဒါဟာ ႏငငေရး ခၽြတၿခကမႈပ ျဖစတယ။ သတ႔စတရညႏငၾကေပမယ ျပညသေတြ စတရညၾကေတာမာ

မဟတတာ -သတ႔ သဖ႔ေကာငးပါၿပ။

ေအးၿငမး

(၂၄-၈-၂၀၁၈)

77

မာတကာ

စာတညးအဖြ႕အမာ(၃)

ဒတငးျပည၊ ဒျပညသန႔ဒဒမကေရစ(၆)

၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒဖကသမးမ ဒမကေရစလမးစပြငမယ။(၈)

၇ ၊ ၇ ၊ ၆၂ က မေမၾကန႔(၁၂)

၂၁ ဂလဘယပငလ(၁၅)

ဖြတထြကမ ေတာငပ႔မနးသလ႔ကေတာ(၁၇)

ေသနတန႔သတအၿမရေနမ(၂၁)

ရမးရမးမကမကေျပာသြားတ ကာခပမန႕ခြနး(၂၃)

ဗလေရႊမနးေရးတစာအပထက(၂၆)

ကၽြနမဆက၍ေရးခငေသာေဖေဖအေၾကာငးမား။(၃၅)

ေဖေဖရ႕မငးသားႀကး(၃၉)

ဘယတနးကမ ခစခၾကတာမဟတ၊ ဒါေပမ….(၄၂)

ဘရာဇးထရပကားသပတ(၄၇)

တရတျပညကေပးစာတေစာင။(၄၉)

တ႐တ - အေမရကန ကနသြယေရးစစ(၅၄)

ထရမ-ကင ထပသးေဆြးေႏြးပြ(၅၈)

ေျမာကကရးယားအေရး-----စစေအးေခတႀကးျပးေတာမလား။(၆၂)

ကြနျမနစပါတေၾကညာစာတမး ႏစ ၁၇၀ ျပည……(၆၇)

…..ခရးတေထာကေရာကသြားတ ေဒၚစခရး(၇၅)

78